docbiuletyn euro info marzec 2014
download 
Reklamacja Transkrypt
biuletyn euro info marzec 2014
marzec (149) 2014 ISSN 1505-781X euro info Europejski rynek czekolady Branżowy znak jakości dla małych i średnich przedsiębiorstw www.een.org.pl Regionalne strategie inteligentnych specjalizacji ■ Zachodniopomorskie Stowarzyszenie ■ Stowarzyszenie Centrum Rozwoju Gospodarczego – Szczecińskie Centrum Przedsiębiorczości ul. Kolumba 86 70-035 Szczecin tel. 91 433 02 20 www.zsrg.szczecin.pl Transferu Technologii CTT ul. Grunwaldzka 529 80-320 Gdańsk tel. 58 552 14 98 www.cttinfo.pl ■ Regionalne Centrum Innowacji ■ Stowarzyszenie „Wolna Przedsiębiorczość” al. Niepodległości 797B 81-810 Sopot tel. 58 785 39 56-58 www.een.sopot.pl i Transferu Technologii, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny ul. Janosika 8 71-424 Szczecin tel. 91 449 43 54 www.innowacje.zut.edu.pl ■ Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Centrum Innowacji i Transferu Technologii ul. Prawocheńskiego 4 10-719 Olsztyn tel. 89 523 39 00 www.uwm.edu.pl/een ■ Warmińsko-Mazurska Agencja ■ Podlaska Fundacja Rozwoju Regionalnego SA w Olsztynie plac gen. Józefa Bema 3 pok. 8 10-516 Olsztyn tel. 89 521 12 50 www.wmarr.olsztyn.pl Enterprise Europe Network ■ Toruńska Agencja Rozwoju Regionalnego SA ul. Włocławska 167 87-100 Toruń tel. 56 657 14 51 do 53 www.een.tarr.org.pl ■ Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości ul. Pańska 81/83 00-834 Warszawa tel. 22 432 71 02 www.een.org.pl ■ Centrum Przedsiębiorczości i Transferu Technologii Uniwersytetu Zielonogórskiego ul. Syrkiewicza 6 66-002 Nowy Kisielin tel. 48 504 070 243 www.cptt.uz.zgora.pl ■ Wrocławskie Centrum Transferu Technologii – Politechnika Wrocławska ul. Smoluchowskiego 48 50-372 Wrocław tel. 71 320 33 18 www.wctt.pl Rozwoju Regionalnego ul. Starobojarska 15 15-073 Białystok tel. 85 740 86 83 www.pfrr.pl ■ Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego ul. Racjonalizacji 6/8 02-673 Warszawa tel. 22 847 53 68 www.een-centralpoland.eu ■ Uniwersytet Warszawski, ■ Agencja Rozwoju Regionalnego SA w Koninie ul. Zakładowa 4 62-510 Konin tel. 63 245 30 95 www.arrkonin.org.pl ■ Fundacja Uniwersytetu ■ Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości ul. Piotrkowska 86 90-103 Łódź tel. 42 630 36 67 www.frp.lodz.pl Uniwersytecki Ośrodek Transferu Technologii ul. Żwirki i Wigury 93 02-089 Warszawa tel. 22 554 07 25 www.uott.uw.edu.pl ■ Lubelska Fundacja Rozwoju im. Adama Mickiewicza, ul. Rynek 7 Rozwoju Regionalnego SA Poznański Park 20-111 Lublin ul. Szczawieńska 2 Naukowo-Technologiczny tel. 81 528 53 00 58-310 Szczawno-Zdrój Biuro Enterprise Europe Network ■ Staropolska Izba www.lfr.lublin.pl Przemysłowo-Handlowa tel. 74 64 80 400 w Poznaniu ul. Sienkiewicza 53 www.darr.pl ul. Rubież 46 ■ Politechnika Lubelska – Lubelskie Centrum Transferu Technologii 61-612 Poznań 25-002 Kielce ul. Nadbystrzycka 36 pok. 730 tel. 61 827 97 46 tel. 41 368 02 78 ■ Stowarzyszenie 20-618 Lublin www.ppnt.poznan.pl www.siph.com.pl „Promocja tel. 81 538 42 70 Przedsiębiorczości” www.een.pollub.pl w Opolu ■ Fundacja Kaliski Inkubator ■ Świętokrzyskie Centrum Innowacji ul. Damrota 4 i Transferu Technologii Przedsiębiorczości 45-064 Opole al. Solidarności 34 ul. Częstochowska 25 ■ Wyższa Szkoła Informatyki tel. 77 456 56 00 i Zarządzania 25-323 Kielce 62-800 Kalisz www.spp.opole.pl ul. Sucharskiego 2 tel. 41 343 29 10 tel. 62 765 60 58 35-225 Rzeszów www.it.kielce.pl www.kip.kalisz.pl tel. 17 860 57 52 ■ Górnośląska Agencja ■ Politechnika Krakowska www.een.wsiz.rzeszow.pl Promocji Przedsiębiorczości SA – Centrum Transferu Technologii ul. Astrów 10 ul. Warszawska 24 ■ Rzeszowska Agencja 40-045 Katowice Rozwoju Regionalnego S.A. 31-155 Kraków tel. 32 730 48 90 ul. Szopena 51 tel. 12 628 25 27, 628 25 42 www.gapp.pl 35-959 Rzeszów www.transfer.edu.pl tel. 17 85 20 600 ■ Górnośląska Agencja Rozwoju www.rarr.rzeszow.pl Izba Przemysłowo-Handlowa Regionalnego SA ■ w Krakowie ul. Powstańców 17 ■ Stowarzyszenie Grupy Przedsiębiorców ul. Floriańska 3 Przemysłu Lotniczego Dolina Lotnicza 40-039 Katowice 31-019 Kraków ul. Szopena 51 tel. 32 72 85 800 tel. 12 428 92 50 35-959 Rzeszów www.garr.pl www.euroinfo.krakow.pl tel. 17 850 19 37 www.dolinalotnicza.pl ■ Dolnośląska Agencja Spis treści 4 Regionalne strategie inteligentnych specjalizacji Uwarunkowania identyfikacji potencjału innowacyjnego polskich regionów 7 Wady fizyczne sprzedanej rzeczy Odpowiedzialność sprzedawcy 11 Działania instytucji z Grupy Banku Światowego Od redakcji Możliwości biznesowe dla polskich eksporterów i inwestorów zagranicznych Inteligentne specjalizacje to nowy instrument Unii Europejskiej, który zobowiązuje regiony państw członkowskich do wybrania tych obszarów, w których chcą się specjalizować i podnosić konkurencyjność. W perspektywie finansowej 2014–2020 na rozwój inteligentnych specjalizacji regionów zostanie przeznaczona największa pula funduszy. Wiele polskich regionów już wybrało dziedziny, w których chcą się specjalizować; w innych nadal trwają konsultacje. Realizacja koncepcji inteligentnych specjalizacji ma wcielić w życie prostą prawdę, że nie da się być ekspertem we wszystkim, lecz należy precyzyjnie określić własne atuty. O tym, w których obszarach gospodarki zamierzają specjalizować się poszczególne regiony w Polsce, piszemy w artykule pt. „Regionalne strategie inteligentnych specjalizacji”. Z kolei w tekście pt. „Obsługa obrotu towarowego z zagranicą przyspiesza” prezentujemy inicjatywy podjęte przez Służbę Celną, które mają ułatwić dokonywanie obrotu towarowego z zagranicą oraz podnosić standardy obsługi klienta. 13 Obsługa obrotu towarowego z zagranicą przyspiesza Nowatorskie rozwiązania 17 Rynek czekolady Stabilność pomimo kryzysu 20 Branżowy znak jakości Excellence group 22 Azerbejdżan Kiedyś tylko dla nafciarzy, dziś także dla MSP 27 Aktualności 29 Oferty współpracy gospodarczej Zachęcamy także do zapoznania się z najnowszymi ofertami współpracy zagranicznej. Z wyrazami szacunku Zespół Redakcyjny Biuletynu Euro Info Biuletyn Euro Info, który jest wydawany przez ośrodek Enterprise Europe Network działający przy Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej oraz ze środków budżetu państwa przekazywanych przez Ministerstwo Gospodarki. Komisja Europejska lub osoby występujące w jej imieniu nie są odpowiedzialne za informacje przedstawione w Biuletynie Euro Info. Poglądy wyrażone w tym czasopiśmie są poglądami autorów i nie muszą się pokrywać z działaniami Komisji Europejskiej. Redaktor naczelny: Paweł Sikorski Zespół: dr Michał Polański, Ewa Forowicz Korekta: Agnieszka Malinowska Adres redakcji: Enterprise Europe Network przy PARP ul. Pańska 81/83, 00-834 Warszawa tel.: 22 432 89 86, faks: 22 432 86 20 Skład, druk i dystrybucja: Agencja Reklamowo-Wydawnicza Arkadiusz Grzegorczyk www.grzeg.com.pl nakład: 1400 egz. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo do ich zmiany i redagowania. Uwagi i komentarze prosimy kierować na adres: [email protected] Wszystkie teksty zawarte w Biuletynie Euro Info mogą być przedrukowane wyłącznie po uzyskaniu zgody redakcji. Zainteresowanych prenumeratą prosimy o kontakt z najbliższym punktem Enterprise Europe Network. Publikacja została wydana na papierze przyjaznym dla środowiska naturalnego (wyprodukowany w 100% z makulatury, wybielony w procesie PCF Processed Chlorine Free). Okładka: Bartosz Bartosiński Innowacje Regionalne strategie inteligentnych specjalizacji UWARUNKOWANIA IDENTYFIKACJI POTENCJAŁU INNOWACYJNEGO POLSKICH REGIONÓW Ewa Romanowska Wysokie oczekiwania wobec inteligentnych specjalizacji są wyrażane zarówno na szczeblu unijnym, jak też na poziomie krajowym i wojewódzkim. Celem wyżej wymienionego instrumentu, czyli inteligentnych specjalizacji, jest z jednej strony usprawnienie i odpowiednie ukierunkowanie wsparcia finansowego Unii Europejskiej, zaś z drugiej podniesienie innowacyjności i konkurencyjności regionów oraz przyspieszenie ich rozwoju gospodarczego. Za wyznaczenie kluczowych kompetencji regionalnych, które pozwolą na rozwój poszczególnych województw, są odpowiedzialne samorządy, które proces wyboru powinny oprzeć na szerokich i przejrzystych konsultacjach społecznych. Większość regionów określiła wstępnie swoje specjalizacje. Przyjmuje się, że ostatecznym terminem identyfikacji obszarów smart specialisation jest III kwartał 2014 r. Innowacyjność polskich regionów Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności regionów stanowi jeden z zasadniczych celów polityki innowacyjnej Unii Europejskiej. Innowacyjność regionalną ocenia się przy uwzględnieniu: ● stopnia i skali nowatorskości podmiotów gospodarczych, ● efektywności sektora naukowo-badawczego, ● kapitału ludzkiego i społecznego, ● otoczenia instytucjonalnego oraz wyników prowadzonej w regionie polityki innowacyjnej. Z badań PAPR1 wynika, że Polska charakteryzuje się stosunkowo niskim poziomem innowacyjności oraz silnym zróżnicowaniem regionalnym w tym zakresie. Pod względem potencjału innowacyjnego najlepiej rozwiniętym województwem jest Mazowsze, które od lat jest niekwestiono- 4 Biuletyn euro info (02) wanym liderem w tym obszarze. Drugie miejsce w rankingu zajmują województwa śląskie i dolnośląskie, o których można również powiedzieć, że na tle całego kraju są wysoce nowatorskie. Trzeci konglomerat województw tworzą: Małopolska, Pomorze oraz Podkarpacie, przy czym należy zauważyć, że w ostatnich latach województwo małopolskie odnotowało lekki spadek, natomiast województwo podkarpackie niewielki wzrost. Średnim potencjałem innowacyjności odznaczają się wielkopolskie i łódzkie, tymczasem najliczniejsza grupa złożona z województw: opolskiego, kujawsko-pomorskiego, lubelskiego, świętokrzyskiego oraz podlaskiego to regiony w niewielkim stopniu innowacyjne. Bardzo niski potencjał wykazują lubuskie i warmińskomazurskie, zachodniopomorskie zaś posiada najsłabszą pozycję rankingową. Analiza potencjału innowacyjnego regionów na przestrzeni kilkunastu lat pozwala skonstatować, że omawiane zjawisko ulega umiarkowanym, ale i nieustannym zmianom. Poprawie wyników i jednocześnie podniesieniu konkurencyjności regionów mają służyć regionalne systemy innowacji, których funkcjonowanie powinno wspierać tworzenie i aktualizację inteligentnych specjalizacji. Strategie innowacyjności oparte na idei smart specialisation stanowią warunek ex-ante dofinansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), co w szerszym kontekście jest związane z nowym podejściem do programowania funduszy strukturalnych UE, którego zasadniczym celem jest zlikwidowanie zjawiska rozproszenia dotacji dzięki koncentracji środków na ściśle wyznaczonych priorytetach oraz osiąganiu efektów synergii2. Staranny wybór unikalnych cech i aktywów każdego regionu jest niezwykle istotny, tym bardziej że w nowej perspektywie finansowej 2014–2020 liczą się efekty i wydajność. Lokomotywy rozwoju gospodarczego regionów Proces wyłonienia obszarów, w których chcą się specjalizować polskie regiony, nie jest jeszcze ostatecznie zakończony. Jednakże każde województwo w większym bądź mniejszym stopniu opracowało już wstępne propozycje regionalnych smart specialisation. Wybór kluczowych kompetencji, branż czy technologii przyszłego rozwoju regionów jest obciążony ryzykiem błędu, stąd też wytypowane specjalizacje będą poddawane ciągłemu monitorowaniu oraz weryfikacji, które umożliwią sprecyzowanie obszarów najbardziej rozwojowych. Dla Dolnego Śląska kluczowymi sektorami kształtującymi konkurencyjność regionu staną się przemysł: chemiczny, farmaceutyczny, elektryczny (łącznie z produkcją sprzętu RTV i AGD), motoryzacyjny oraz informatyka, które będą wspierane rozwojem zarówno nauk medycznych i biologicznych oraz chemicznych, jak również nauk informatycznych i komunikacyjnych oraz matematyki i fizyki. Trwały rozwój województwa kujawsko-pomorskiego mają zapewnić: sektor związany z procesem wytwarzania bezpiecznej żywności (przetwórstwo, nawozy i opakowania), medycyna, usługi medyczne i turystyka zdrowotna, motoryzacja, urządzenia transportowe i automatyka przemysłowa, narzędzia, formy wytryskowe i produkty z tworzyw sztucznych, przetwarzanie informacji, multimedia, programowanie i usługi ICT, wykorzystanie potencjału naturalnego, środowiska i energetyki, transport, logistyka i handel oraz kultura, sztuka i przemysły kreatywne. Województwo kujawsko-pomorskie stanowi dobry przykład panującego wśród samorządowców przekonania, że ogólne i szerokie sformułowanie specjalizacji jest należytym i pełnym zalet rozwiązaniem. Innowacje Jednocześnie wyraża lęk przedstawicieli władz, którzy w dokładnym sprecyzowaniu obszarów priorytetowych dostrzegają możliwe ograniczenie dostępu do wielokierunkowego dofinansowania unijnego. Lubuskie wytypowało wstępnie trzy propozycje inteligentnych specjalizacji, do których należą odnawialne źródła energii, sektor IT oraz branża metalowa. Zakłada się, że perspektywicznymi dziedzinami łódzkiej gospodarki będą z kolei nowoczesny przemysł włókienniczy i mody, innowacyjne materiały budowlane, medycyna, farmacja i kosmetyka, energetyka, rolnictwo i przetwórstwo rolno-spożywcze, a w zakresie technologii: bio- i nanotechnologie, mechatronika oraz technologie informatyczne. Precyzyjnie swoje specjalizacje określiła Małopolska. Są nimi life-science3, technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT), chemia oraz zrównoważona energia. Cztery inteligentne specjalizacje zamierza rozwijać również województwo mazowieckie, którego wybór stanowi wynik pogłębionej analizy problemów występujących w regionie. Zaliczamy do nich wielopłaszczyznową polaryzację rozwojową tych terenów oraz niski potencjał kapitału społecznego. Wymagają one działań zorientowanych na podniesienie jakości życia i aktywności społeczności Mazowsza. W związku z tym samorząd województwa mazowieckiego dostrzega potencjał prorozwojowy w sektorze rolno-spożywczym wytwarzającym bezpieczną żywność, inteligentnych systemach zarządzania, nowoczesnych usługach dla biznesu oraz działaniach zorientowanych na wysoką jakość życia. Ponadto Mazowsze stawia na przemysł chemiczny, energetyczny i elektromaszynowy, a w ramach Kluczowych Technologii Wspomagających4 na biotechnologię, biomedycynę, nanotechnologię oraz technologie komunikacyjne. Fot. Bartosz Bartosiński Lubelskie tymczasem upatruje potencjał rozwojowy w biogospodarce, która została określona jako specjalizacja kluczowa oraz w usługach medycznych i prozdrowotnych jako specjalizacjach uzupełniających, jak również w informatyce i automatyce. Dwa ostatnie obszary stanowią specjalizacje wspomagające, podczas gdy energetyka niskoemisyjna, ostatnie źródło konkurencyjności regionalnej województwa lubelskiego, postrzegana jest w kategoriach specjalizacji wyłaniającej się. Inteligentnymi specjalizacjami województwa opolskiego będą zaś głównie technologie, w tym chemiczne, budownictwa i drewna, technologie przemysłu maszynowego, metalowego i energetycznego, rolno-spożywcze oraz procesy i wyroby ochrony zdrowia i środowiska. Podkarpacie określiło dwie specjalizacje wiodące, do których należą lotnictwo i kosmonautyka oraz sektor jakości życia (m.in. zrównoważona turystyka, ekotechnologie) i jedną specjalizację wspomagającą, na którą składają się informatyka i telekomunikacja. Województwo podlaskie zamierza rozwijać przemysł spożywczy, maszynowy, drzewny, meblowy, metalowy, budownictwo, włókiennictwo, działalność wydawniczą, informatykę, produkcję instrumentów medycznych i precyzyjnych oraz współpracę z partnerami wschodnimi, przede wszystkim z Białorusią. Pomorze wstępnie wytypowało kluczowe dla regionu sektory oraz technologie, do których zaliczyło energetykę, logistykę, chemię lekką, motoryzację, BPO5, przemysł elektroniczny oraz technologie informacyjne, komunikacyjne i środowiskowe. W województwie śląskim natomiast rozwój regionalny opierać się będzie z jednej strony na strategicznej współpracy z Małopolską, z drugiej zaś na specjalizacji w medycynie, energetyce oraz branży ICT, a w województwie świętokrzyskim na przemyśle meta- lowo-odlewniczym, turystyce zdrowotnej i prozdrowotnej, branży targowo-kongresowej i odnawialnych źródłach energii. Warmia i Mazury wspierać będzie trzy specjalizacje regionalne, a więc żywność wysokiej jakości, przetwórstwo drewna i meblarstwo oraz obszar zdefiniowany jako ekonomia wody, czyli m.in. turystyka oraz transport i sporty wodne. Wielkopolska, choć znajduje się na etapie badań, analiz i konsultacji, także zdefiniowała najbardziej obiecujące obszary rozwoju, do których zaklasyfikowała: rolnictwo i leśnictwo, przetwórstwo i procesy przemysłowe, transport, chemię oraz zaspokajanie potrzeb życiowych ludzi. Inteligentnymi specjalizacjami regionu o najsłabszym potencjale innowacyjności – województwa zachodniopomorskiego – staną się biogospodarka, działalność morska i logistyka, przemysł metalowo-maszynowy, usługi ICT i KPO (Knowledge Proces Outsourcing), B+R, przemysły kreatywne oraz usługi techniczne6. Z przedstawionego powyżej katalogu specjalizacji wynika, że większość regionów określiło inteligentne specjalizacje w ramach dominujących w strukturze gospodarczej branż i sektorów. Ponadto niewiele województw odważyło się na wąskie sprecyzowanie potencjału rozwojowego. Znamienne jest również, że smart specialisation, które miały stanowić o specyfice i wyjątkowości każdego obszaru terytorialnego, zostały zidentyfikowane jako poten- Biuletyn euro info (02) 5 Innowacje cjał konkurencyjności wielu województw. I tak przykładowo często wskazywanymi specjalizacjami są przemysł rolno-spożywczy i energetyka, jak również usługi medyczne, turystyczne oraz technologie informacyjno-komunikacyjne. Metodyka wyboru inteligentnej specjalizacji Zgodnie z wytycznymi Unii Europejskiej7 wyznaczenie inteligentnej specjalizacji jest procesem oddolnym, bazującym na podejściu partycypacyjnym, w który powinni być zaangażowani interesariusze następujących grup (model potrójnej helisy): ● przedsiębiorcy, ● świat nauki (szkolnictwo wyższe oraz instytucje B+R), ● rząd/samorząd. Model potrójnej helisy (Triple Helix model) stanowi układ powiązań i współpracy wymienionych środowisk, którego celem jest przepływ wiedzy pomiędzy nimi. W proces wyłaniania specjalizacji warto zaangażować również reprezentantów popytu konsumenckiego na innowacje oraz organizacje non profit, czyli głos obywatelski. Określenie smart specialisation wymaga oceny potencjału regionalnego, wyboru określonej liczby priorytetów rozwojowych, sformułowania wspólnej wizji województwa oraz utworzenia odpowiedniej struktury współzarządzania. Ponadto, jak wskazuje praktyka OECD, w procesie identyfikacji są pomocne analizy statystyczne i bibliometryczne dotyczące struktury gospodarczej, działalności B+R oraz rozwoju technologicznego8. Fot. Bartosz Bartosiński Choć ostateczny kształt inteligentnych specjalizacji nie jest jeszcze przesądzony, 6 Biuletyn euro info (02) wybór dotychczas zidentyfikowanych obszarów rozwoju został oparty na analizie endogenicznych zasobów regionów oraz konsultacjach społecznych. Poszczególne województwa wykorzystały w tym celu m.in. badania foresight, analizy branżowe, mapowanie technologii, panele eksperckie, warsztaty z przedsiębiorcami i sektorem nauki bądź pomiary dojrzałości struktur klastrowych9. Z ankiety Inteligentna specjalizacja regionu – metody, wskaźniki, narzędzia, przeprowadzonej na zlecenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach warsztatów dotyczących identyfikacji zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań inteligentnej specjalizacji regionów, wynika, że podstawę identyfikacji tworzyły: ● przegląd infrastruktury i zasobów, ● sieci powiązań instytucjonalnych klastrów bądź instytucji otoczenia biznesu, ● zewnętrzne opracowania eksperckie, metodyka rekomendowana przez Platformę 3s10, ● analiza łańcuchów wartości. Czynnikami uwzględnianymi przez ankieterów przy określaniu specjalizacji były: ● innowacyjność MSP, ● innowacje technologiczne, ● kapitał ludzki, ● możliwości transformacji i modernizacji branżowej, ● wyzwania społeczne, ● potencjał dywersyfikacji, ● dziedziny niszowe, ● innowacje nietechnologiczne. Rezultaty ankiety wskazują, że dominującą rolę przy identyfikacji obszarów prorozwojowych pełnili przede wszystkim przedstawiciele sektora publicznego oraz naukowego, jak również, choć w mniejszym stopniu, przedsiębiorcy11. Bariery identyfikacji specjalizacji regionalnych Precyzyjne określenie obszarów zapewniających trwały rozwój regionu jest procesem bardzo skomplikowanym, który wymaga długofalowej współpracy wielu środowisk. Obecny stan prac nad inteligentnymi specjalizacjami umożliwia wskazanie problemów, na które napotykały samorządy, tworząc katalog priorytetów rozwojowych. Według przedstawicieli województw12 słuszna skądinąd idea nie została w wystarczającym stopniu wyjaśniona ani też dostatecznie poparta przykładami dobrych praktyk i wytycznych, a doświadczeń w tym zakresie na razie brak. Jak wskazali przedstawiciele województwa kujawsko-pomorskiego, brakuje odgórnych wytycznych ministerialnych, ułatwiających tworzenie smart specialisation. Ponadto barierą utrudniającą proces identyfikacji jest wewnętrzne zróżnicowanie województw, które powoduje, że wyłonienie wspólnego dla całego obszaru potencjału rozwojowego stanowi duże wyzwanie. Część regionów (w tym lubelskie bądź podlaskie) zwróciła uwagę na ograniczony dostęp do danych statystycznych oraz na konieczność wyznaczenia subregionalnych specjalizacji (m.in. województwo mazowieckie i wielkopolskie). Portal Informacyjno-Komunikacyjny (PIK) Tworzony obecnie portal InformacyjnoKomunikacyjny (PIK)13 stanowi narzędzie internetowe integrujące dane statystyczne oraz wiedzę ekspercką, które w szerokim zakresie dotyczą inteligentnych specjalizacji. Jego zasadniczą funkcją jest dostarczanie informacji na temat powiązań między nauką, technologią oraz gospodarką, jak również monitorowanie oraz wsparcie prac nad formułowaniem i wdrażaniem koncepcji smart specialisation. Zadaniem udostępnianych informacji statystycznych oraz wytycznych przekazywanych za pośrednictwem portalu jest ułatwienie weryfikacji trafności dokonanych wyborów. Zakłada się, że prace nad powstaniem portalu potrwają do czerwca 2015 r. Potencjalnymi użytkownikami mają być pracownicy administracji rządowej i samorządowej, interesariusze sektora B+R oraz przedstawiciele środowisk biznesowych. Struktura portalu została oparta na 7 modułach, do których należą: Innowacje ● ● ● ● ● ● ● obserwatorium inteligentnej specjalizacji; dzięki niemu będzie możliwe porównywanie danych ilościowych i jakościowych, przeprowadzanie analiz oraz prognozowanie wyników ekonomicznych, baza informacyjno-szkoleniowa; obejmie ona przekaz informacji dotyczący smart specialisation w różnej postaci, platforma konsultacji; jej celem będzie wymiana wiedzy, doświadczeń oraz opinii eksperckich, jak również nawiązywanie współpracy, mapy konwersyjne ilustrujące powiązania między sektorami PKD i technologiami oraz między działami PKD i badaniami, baza ekspertów, która zawiera szczegółowe informacje na temat specjalistów zaangażowanych w problematykę smart specialisation, baza innowacji technologicznych informująca o rozwijanych technologiach, aktualności przybliżające najświeższe wiadomości z zakresu inteligentnych specjalizacji14. ■ Ewa Romanowska doktorantka Szkoły Głównej Handlowej, specjalistka ds. współpracy transgranicznej, systemów zarządzania jakością, prawa i polityki UE 1 Na podstawie raportu końcowego z badania Przegląd i analiza regionalnych systemów innowacji województw Polski w kontekście przygotowań do realizacji europejskiej polityki spójności po 2013 roku, PARP, Warszawa, 2013. 2 Na podstawie Załącznik nr 4 do RSI WK-P 2014– –2020. 3 Zespół różnych dziedzin nauki, dotyczących żywych organizmów. Są to m.in.: biologia, biotechnologia, biomedycyna, farmacja, genomika, proteomika. 4 Kluczowe Technologie Wspomagające (ang. Key Enabling Technologies, KET) – podstawowe źródło innowacji. Komisja Europejska zdefiniowała KET jako technologie oparte na wiedzy, które związane są z: badaniami i rozwojem, krótkimi cyklami innowacji, nakładami kapitałowymi oraz wysoko wykwalifikowanymi pracownikami. Kluczowe technologie wspomagające stanowią podstawę tworzenia innowacyjnych procesów, wyrobów oraz usług we wszystkich sektorach gospodarczych. KET wyłoniła następujące technologie wspomagające: nanotechnologię, mikro- i nanoelektronikę, fotonikę, materiały zaawansowane, biotechnologię oraz zaawansowane systemy produkcji. 5 Business Process Outsourcing – zlecanie wybranych procesów biznesowych do wykonywania przez zewnętrzne przedsiębiorstwa zajmujące się outsourcingiem, które ponoszą odpowiedzialność za ich jakość i efektywność. 6 Na podstawie Piasecki A., Rogut A., Sprawozdanie końcowe z warsztatów Narodowy Program Foresight – wdrożenie wyników. 7 Na podstawie Good practices – smart practices? Reflections on gender equality initiatives in R&D organizations, Working Paper nr 68, Joanneum Research, Graz, 2012. 8 Na podstawie Sprawozdanie końcowe z warsztatów… 9 Na podstawie W czym tkwi sekret liderów innowacji. Analiza benchmarkingowa innowacyjności polskich regionów – Raport z badania, Deloitte, Warszawa, 2013. 10 3 S Platform (Smart Specialisation Platform) – Platforma Inteligentnej Specjalizacji stanowiąca instytucję wspierającą i doradzającą regionom UE w zakresie tworzenia inteligentnych specjalizacji. 11 Na podstawie Sprawozdanie końcowe z warsztatów… 12 Na podstawie ibidem. Portal Informacyjno-Komunikacyjny (PIK) będzie prowadzony i administrowany przez Główny Instytut Górnictwa, co najmniej do maja 2015 r. Po etapie budowy i testowania portal zostanie przeniesiony do MNiSW. 14 Na podstawie Koncepcja portalu informacyjno-komunikacyjnego (PIK), Główny Instytut Górnictwa, Katowice, 2013. 13 Prawo Wady fizyczne sprzedanej rzeczy ODPOWIEDZIALNOŚĆ SPRZEDAWCY Anna Kujaszewska Kupujący, podejmując decyzję o zakupie rzeczy, działa w określonych warunkach, ma określone wyobrażenie o stanie rzeczy i jej właściwościach, a cena, którą płaci, powinna odpowiadać wartości rzeczy w umówionym stanie. Niejednokrotnie okazuje się, że zakupiona rzecz jest wadliwa. Ujawnienie się defektu powoduje zaburzenie równowagi kon- traktowej. Jeżeli po zakupie rzeczy ujawnią się wady, kupującemu przysługują uprawnienia mające na celu przywrócenie równowagi poprzez usunięcie wadliwości, wymianę rzeczy na nową, obniżenie ceny, a nawet odstąpienie od umowy i zwrot kwoty już uiszczonej. jest stroną umowy sprzedaży i co jest przedmiotem transakcji. Przykładowo, w przypadku zakupu wiertarki, inne prawa będzie miał przedsiębiorca, który nabył wiertarkę na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej, a inne osoba, która zaopatrzyła się w tę wiertarkę do prac remontowych w domu. To, jakie uprawnienia przysługują kupującemu, zależy przede wszystkim od tego, kto Istotne znaczenie ma określenie roli, w której występuje sprzedawca i kupują- Biuletyn euro info (02) 7 Prawo cy. Uwzględniając kryterium podmiotowe, rozróżnić można następujące typy obrotu: 1. obrót dwustronnie profesjonalny, kiedy zarówno sprzedawca, jak i kupujący jest przedsiębiorcą; 2. obrót dwustronnie nieprofesjonalny, powszechny, kiedy ani sprzedawca, ani kupujący nie jest przedsiębiorcą; 3. obrót mieszany, kiedy sprzedawcą jest osoba niebędąca przedsiębiorcą, a kupujący jest przedsiębiorcą; 4. obrót mieszany, gdy sprzedawcą jest przedsiębiorca, a kupujący jest osobą fizyczną niebędącą przedsiębiorcą. wa o sprzedaży konsumenckiej dokonała w swej regulacji wdrożenia Dyrektywy 99/44/WE z 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji, dając konsumentom szersze uprawnienia niż te, które wynikają z kodeksu cywilnego. Wprowadziła zróżnicowanie w zakresie odpowiedzialności sprzedawcy za wady rzeczy, wyłączając spod regulacji zawartej w kodeksie cywilnym umowy sprzedaży, gdzie w roli sprzedawcy występuje przedsiębiorca, a w roli kupującego konsument nabywający towar konsumpcyjny. Oceny roli, w jakiej występuje dana osoba, dokonujemy sytuacyjnie, z uwzględnieniem kryterium funkcjonalnego odnoszącego się do konkretnej sprzedaży. Ten sam człowiek może być zarówno przedsiębiorcą, jak i konsumentem, w zależności od tego, co nabywa i czy zakup jest związany z prowadzeniem przez niego działalności gospodarczej. Polski ustawodawca zawarł w kodeksie cywilnym definicje przedsiębiorcy i konsumenta. Zapamiętaj: W wypadku obrotu dwustronnie profesjonalnego, obrotu dwustronnie nieprofesjonalnego oraz obrotu mieszanego, gdzie sprzedawcą jest osoba niebędąca przedsiębiorcą, uprawnienia kupującego i obowiązki sprzedawcy są uregulowane w kodeksie cywilnym, w ramach odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady rzeczy. Definicje: Przedsiębiorca – osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność zawodową lub gospodarczą. Konsument – osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Do 2002 r. kwestia odpowiedzialności za wady rzeczy sprzedanej uregulowana była jednolicie, niezależnie od tego, jakie podmioty były stronami umowy sprzedaży oraz co było jej przedmiotem. Zasady odpowiedzialności sprzedawcy za wady całościowo regulowały przepisy kodeksu cywilnego o rękojmi za wady rzeczy sprzedanej. Po wejściu w życie Ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej (dalej: Ustawa o sprzedaży konsumenckiej) oraz zmianie kodeksu cywilnego, umowy, których przedmiotem jest sprzedaż rzeczy ruchomej dokonywana przez przedsiębiorcę osobie fizycznej, która nabywa tę rzecz w celach niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub zawodową, zostały objęte szczególnym unormowaniem. Usta- 8 Biuletyn euro info (02) W wypadku obrotu mieszanego, gdzie sprzedawcą jest przedsiębiorca, a kupującym konsument, zastosowanie znajdują przepisy Ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej, pod warunkiem, że umowa obejmuje sprzedaż towarów konsumpcyjnych. W ustawie o sprzedaży konsumenckiej wyjaśniono, iż towarem konsumpcyjnym jest rzecz ruchoma, nabywana w celu niezwiązanym z działalnością gospodarczą lub zawodową. Odpowiedzialność za wady nieruchomości, nawet gdy kupującym jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, a sprzedawcą jest przedsiębiorca, w dalszym ciągu regulowana jest przez przepisy kodeksu cywilnego o rękojmi za wady rzeczy. Rękojmia za wady fizyczne rzeczy Zgodnie z treścią art. 556 kodeksu cywilnego, sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność z uwagi na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu za- pewnił kupującego, albo jeżeli rzecz została wydana w stanie niezupełnym (rękojmia za wady fizyczne rzeczy). Oceny wadliwości rzeczy dokonuje się z uwzględnieniem kryterium funkcjonalności. Zakupiony przedmiot ma się nadawać do celu zgodnego z przeznaczeniem lub do celu wynikającego z okoliczności. Może się okazać, że nawet rzecz spełniająca normy techniczne zostanie uznana za wadliwą z uwagi na jej bezużyteczność. Sprzedawca jest zwolniony z odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy. W takim wypadku kupujący miał bowiem możliwość podjęcia świadomej decyzji o zakupie rzeczy obarczonej defektem, a zapłata, którą uiścił, odpowiadała przedmiotowi z wadą. Odpowiedzialność sprzedawcy nie jest uzależniona od tego, czy on sam wiedział o istnieniu wady. Sprzedawca odpowiada również za te defekty, o których nie wiedział. Sprzedawca bierze odpowiedzialność za to, co sprzedaje i w jego interesie leży sprawdzenie rzeczy przed transakcją. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 maja 1997 r. w sprawie sygn. akt: II CKN 115/97: „Ustawowa odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady sprzedanej rzeczy ma charakter absolutny, tzn. sprzedawca nie może się z niej zwolnić. Obciąża go ona niezależnie od tego, czy to on spowodował wadliwość rzeczy, czy ponosi w tym zakresie jakąkolwiek winę, a nawet – czy w ogóle wiedział lub mógł wiedzieć o tym, że sprzedawana rzecz jest wadliwa. Z takiego charakteru tej odpowiedzialności wynika w sposób oczywisty ten praktyczny wniosek, że w interesie sprzedawcy leży staranne badanie jakości towarów, które sam nabywa w celu odsprzedaży, to bowiem pozwala mu zmniejszyć ryzyko, jakie wiąże się ze sprzedażą towarów wadliwych”. Strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym. Sprzedawca nie jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne, które powstały po przejściu niebezpieczeństwa na kupującego, chyba że wady wynikły Prawo z przyczyny tkwiącej już poprzednio w rzeczy sprzedanej. W wypadku sporu sądowego, to na kupującym ciąży obowiązek udowodnienia, że defekty istniały już w momencie wydania rzeczy lub powstały później, ale w wyniku przyczyny tkwiącej uprzednio w przedmiocie. Za wady, które powstały po wydaniu rzeczy kupującemu, które nie wynikają z przyczyny tkwiącej w tym konkretnym egzemplarzu, sprzedawca nie odpowiada. Jakie uprawnienia przysługują kupującemu w ramach rękojmi za wady? Jednakże kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo niezwłocznie te wady usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona przez sprzedawcę lub naprawiana, chyba że wady są nieistotne. Jeżeli kupujący odstępuje od umowy z powodu wady rzeczy sprzedanej, strony powinny sobie nawzajem zwrócić otrzymane świadczenia według przepisów o odstąpieniu od umowy wzajemnej. Jeżeli kupujący żąda obniżenia ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej, obniżenie powinno nastąpić w takim stosunku, w jakim wartość rzeczy wolnej od wad pozostaje do jej wartości obliczonej z uwzględnieniem istniejących defektów. Jeżeli sprzedawca dokonał wymiany, powinien pokryć także związane z tym koszty, jakie poniósł kupujący. Kiedy wygasają uprawnienia kupującego? Kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia, a w wypadku gdy zbadanie rzeczy jest w danych stosunkach przyjęte, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca po upływie czasu, w którym przy zachowaniu należytej staranności mógł ją wykryć. W przypadku artykułów żywnościowych terminy są krótsze. Ustawodawca wymaga od przedsiębiorców wyższej staranności i przy sprzedaży Fot. Bartosz Bartosiński Jeżeli rzecz sprzedana ma wady, kupujący może: ● odstąpić od umowy albo ● żądać obniżenia ceny. między osobami prowadzącymi działalność gospodarczą utrata uprawnień z tytułu rękojmi następuje, jeżeli kupujący nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o dostrzeżonej wadzie, a w wypadku gdy wyszła ona na jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej wykryciu. Utrata uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy nie następuje mimo niezachowania terminów do zbadania rzeczy przez kupującego i do zawiadomienia sprzedawcy o wadach, jeżeli sprzedawca defekt podstępnie zataił albo zapewnił kupującego, że wady nie istnieją. Należy również pamiętać o terminach przedawnienia uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne. Uprawnienia z tytułu rękojmi za takie wady wygasają po upływie roku, a gdy chodzi o usterki budynku – po upływie lat trzech, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana. Odpowiedzialność z tytułu niezgodności towaru z umową Pojęciem odpowiedzialności z tytułu niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową określa się odpowiedzialność sprzedawcy będącego przedsiębiorcą względem kupującego będącego konsumentem, gdy przedmiotem sprzedaży jest rzecz ruchoma (towar konsumpcyjny). Odpowiedzialność ta uregulowana jest w Ustawie o sprzedaży konsumenckiej. Sprzedawca odpowiada wobec kupującego, jeżeli towar konsumpcyjny w chwili jego wydania jest niezgodny z umową. Przyjmuje się, że towar, wobec braku odmiennych postanowień umowy, powinien wykazywać określone właściwości. Towar jest uważany za niezgodny z umową w przypadku, gdy nie posiada określonych cech, np. nie nadaje się do celu, do jakiego jest zwykle używany. Towar powinien nadawać się do zwykłego przeznaczenia i posiadać właściwości charakteryzujące towary danego rodzaju, czyli nadawać się do celu, do jakiego tego rodzaju produkt zwykle jest używany. W Ustawie o sprzedaży konsumenckiej przewidziano szereg postanowień, które mają ułatwiać konsumentom dochodzenie roszczeń. Szczególnym ułatwieniem dla konsumenta jest wprowadzenie do Ustawy o sprzedaży konsumenckiej domniemań. I tak, w przypadku stwierdzenia niezgodności przed upływem sześciu miesięcy od wydania towaru domniemywa się, że istniała ona w chwili wydania. Takie domniemanie powoduje, że w wypadku sporu to sprzedawca będzie musiał udowodnić, że rzecz była zgodna z umową. Biuletyn euro info (02) 9 Prawo W przypadku gdy właściwości towaru konsumpcyjnego były ustalane indywidualnie, domniemywa się, że towar jest zgodny z umową, jeżeli odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi lub ma cechy okazanej kupującemu próbki albo wzoru, a także gdy nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy, chyba że sprzedawca zgłosił zastrzeżenia co do takiego przeznaczenia towaru. Dalej domniemywa się, że towar konsumpcyjny jest zgodny z umową, jeżeli nadaje się do celu, do jakiego tego rodzaju artykuł jest zwykle używany oraz gdy jego właściwości odpowiadają właściwościom cechującym wyrób tego rodzaju. Takie samo domniemanie przyjmuje się, gdy towar odpowiada oczekiwaniom dotyczącym produktu tego rodzaju, opartym na składanych publicznie zapewnieniach sprzedawcy, producenta lub jego przedstawiciela. W szczególności uwzględnia się zapewnienia wyrażone w oznakowaniu towaru lub reklamie, odnoszące się do właściwości artykułu, w tym także terminu, w jakim wyrób ma je zachować. Na równi z zapewnieniem producenta traktuje się zapewnienie osoby, która wprowadza towar konsumpcyjny do obrotu krajowego w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, oraz osoby, która podaje się za producenta przez umieszczenie na towarze swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego. Od tej odpowiedzialności może zwolnić się sprzedawca, który wykaże, iż zapewnienia nie znał ani oceniając rozsądnie, znać nie mógł, albo że nie mogło ono mieć wpływu na decyzję kupującego o zawarciu umowy, albo też, że jego treść sprostowano przed zawarciem umowy. Za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową uważa się również nieprawidłowość w jego zamontowaniu i uruchomieniu, jeżeli czynności te zostały wykonane w ramach umowy sprzedaży przez sprzedawcę lub przez osobę, za którą ponosi on odpowiedzialność, albo przez kupującego według instrukcji otrzymanej przy sprzedaży. Sprzedawca nie odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową, gdy kupujący w chwili zawarcia umowy o tej niezgodności wiedział lub, oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć. To samo odnosi się do niezgodności, która wynikła 10 Biuletyn euro info (02) z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez kupującego. Jakie uprawnienia przysługują kupującemu? Jeżeli towar konsumpcyjny jest niezgodny z umową, kupujący może żądać doprowadzenia go do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy, chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość towaru zgodnego z umową oraz rodzaj i stopień stwierdzonej niezgodności, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie naraziłby kupującego inny sposób zaspokojenia jego roszczeń. Na sprzedawcy spoczywa również obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez kupującego, w tym kosztów montażu, demontażu, dostarczenia, robocizny oraz ponownego zamontowania i uruchomienia danego wyrobu. Zapamiętaj: Jeżeli sprzedawca w ciągu 14 dni od dnia otrzymania od kupującego żądania nie ustosunkuje się do tego żądania, uznaje się je za uzasadnione. Przepisy wymagają od sprzedawców, by w wypadku nieuznawania żądań kupującego poinformowali go o tym w ciągu 14 dni od otrzymania żądania. Jeżeli kupujący nie może żądać naprawy ani wymiany albo jeżeli sprzedawca nie będzie w stanie uczynić zadość takiemu żądaniu w odpowiednim czasie lub gdy naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności, ma on prawo domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy. Kupujący nie może jednak od umowy odstąpić, gdy niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jest nieistotna. Przy określaniu odpowiedniego czasu naprawy lub wymiany uwzględnia się rodzaj artykułu i cel jego nabycia. W jakim czasie kupujący może korzystać z uprawnień w ramach odpowiedzialności z tytułu niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową? Kupujący traci uprawnienia z tytułu niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową, jeżeli przed upływem dwóch miesięcy od stwierdzenia niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową nie zawiadomi o tym sprzedawcy. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie zawiadomienia przed jego upływem. Do artykułów żywnościowych mają zastosowanie krótsze terminy. Sprzedawca odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jedynie w razie jej stwierdzenia przed upływem dwóch lat od wydania tego produktu kupującemu. W wypadku wymiany towaru termin biegnie na nowo. Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, strony mogą skrócić ten termin, przy czym nie może być on krótszy od jednego roku. Roszczenia kupującego względem sprzedawcy przedawniają się z upływem roku od stwierdzenia przez kupującego niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową. Przedawnienie nie może jednak skończyć się przed upływem dwóch lat od wydania produktu kupującemu. W takim samym terminie wygasa uprawnienie do odstąpienia od umowy. Pamiętać należy, że zawiadomienie sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową przerywa bieg przedawnienia. Przedawnienie nie biegnie w czasie wykonywania naprawy lub wymiany oraz prowadzenia przez strony, nie dłużej niż przez trzy miesiące rokowań w celu ugodowego załatwienia sprawy. Jeżeli w chwili zawarcia umowy sprzedawca wiedział o niezgodności towaru z umową i nie zwrócił na to uwagi konsumenta, upływ terminów przedawnienia nie wyłącza wykonywania uprawnień wynikających z niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową. Podstawa prawna: ● Ustawa z dnia 27 lipca 2002 roku o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego (DzU z 2002 roku Nr 141 poz. 1176 ze zm.). ● kodeks cywilny (DzU z 1964 roku Nr 16, poz. 93 ze zm.). ● Dyrektywa Nr 99/44/WE z 25 maja 1999 roku w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji (DzU L 171, 07/07/1999 P. 0012 – 0016). ■ Anna Kujaszewska Enterprise Europe Network przy Stowarzyszeniu „Wolna Przedsiębiorczość” Finanse Działania instytucji z Grupy Banku Światowego MOŻLIWOŚCI BIZNESOWE DLA POLSKICH EKSPORTERÓW I INWESTORÓW ZAGRANICZNYCH Michał Gorzelak Oferta Grupy Banku Światowego W okresie przejściowym, gdy nowe programy nie zostały jeszcze uruchomione, a środki niektórych z dotychczasowych mogą już nie być dostępne, uwagę przedsiębiorców przyciągają inne źródła wsparcia bądź możliwości zdobycia kontraktów. Rozwiązania takie oferują m.in. instytucje z Grupy Banku Światowego: International Bank for Reconstruction and Development (IBRD) bądź Multilateral Investment Guarantee Agency (MIGA). Poniżej omawiam dwa najciekawsze dla przedsiębiorców kierunki ich działalności: ● przetargi finansowane ze środków IBRD, ● gwarancje dla inwestycji zagranicznych oferowane przez MIGA. IBRD (Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, powszechnie nazywany „Bankiem Światowym”) to wyspecjalizowana, niezależnie zarządzana agenda Organizacji Narodów Zjednoczonych. Oferuje kredyty, pożyczki, gwarancje oraz usługi analityczne i doradcze. Środki Banku służą finansowaniu szeroko pojętych projektów rozwojowych, reform gospodarczych oraz pomocy technicznej. IBRD udziela wsparcia dla krajów rozwijających się Europy, Azji, Ameryki Łacińskiej i Afryki. Jest przy tym jednym z największych w skali światowej źródeł pomocy rozwojowej: wraz z siostrzaną organizacją IDA (International Development Association, oferującą wsparcie dla krajów najbiedniejszych) – udziela corocznie pożyczek o wartości 10–15 mld USD. Produkty finansowe Banku nie są przeznaczone dla przedsiębiorstw: beneficjentami pożyczek mogą być jedynie rządy lub instytucje posiadające gwarancje rządowe. W dalszej kolejności większość środków trafia jednak do sektora prywatnego. Rządy przez swoje urzędy bądź agencje ogłaszają przetargi na realizację projektów finansowanych ze środków pożyczki. W przetargach tych startują przedsiębiorstwa, wykonujące następnie odpowiednie usługi bądź zapewniające dostawy towarów. Dostawcy i wykonawcy są wybierani zgodnie z procedurami Banku Światowego, zapewniającymi zachowanie konku- rencyjności i przejrzystości. Procedury te są stosowane w projektach Banku Światowego na całym świecie, dzięki czemu oferenci nie muszą zgłębiać niuansów przepisów o zamówieniach publicznych obowiązujących w kraju ogłoszenia przetargu. Opanowanie stosowanych przez Bank Światowy zasad przygotowania oferty oraz wyboru wykonawców umożliwia startowanie w przetargach finansowanych ze środków IBRD niezależnie od kraju, w którym realizowany jest dany projekt. Przetargi finansowane ze środków Banku Światowego dotyczą trzech dziedzin: ● robót budowlanych, ● usług doradczych, ● dostaw towarów. Obejmują praktycznie wszystkie sektory i rodzaje działalności – od prac związanych z infrastrukturą (wykonawstwo, projektowanie, nadzór), przez energetykę, technologie informacyjno-komunikacyjne, edukację, po doradztwo (techniczne, finansowe itp.) czy też pomoc dla sektora publicznego (np. opracowanie projektów reform, propozycji rozwiązań instytucjonalnych). Przedsiębiorstwa decydujące się na udział w przetargach finansowanych ze środków Banku Światowego zyskują szan- Fot. Bartosz Bartosiński Nowa perspektywa finansowa Unii Europejskiej na lata 2014–2020 oznacza duże możliwości finansowania dla polskich przedsiębiorstw. Oprócz szeroko dyskutowanych programów krajowych korzystających ze współfinansowania UE, funkcjonować będą (bądź już funkcjonują) programy ramowe Komisji Europejskiej, oferujące m.in. wsparcie konkurencyjności przedsiębiorstw oraz MSP (COSME), badań naukowych i innowacji (Horyzont 2020), zatrudnienia i innowacji społecznych (EaSI) bądź też sektora kultury i sektora kreatywnego (Kreatywna Europa). Wciąż dostępne są środki w ramach komponentu „Instrumenty finansowe dla MŚP” programu CIP, opisane w Biuletynie Euro Info z grudnia 2013 r. Biuletyn euro info (02) 11 Fot. Bartosz Bartosiński Finanse sę wejścia na nowe rynki zbytu, a dzięki nadzorowi IBRD nad realizacją projektów nie ponoszą ryzyka związanego np. z niewywiązaniem się z zobowiązań przez stronę zamawiającą. Co ważne, udział w przetargach finansowanych ze środków Banku Światowego otwarty jest także dla przedsiębiorstw małych i średnich: kontrakty na prace i dostawy zaczynają się już od ok. 10 tys. USD. Głównym źródłem informacji o możliwościach biznesowych w projektach Banku Światowego jest strona www.worldbank.org. Pod adresem www.worldbank. org/procurement dostępne są m.in. szczegółowe zasady wyboru wykonawców (Procurement of Goods, Works, and Non-Consulting Services oraz Selection and Employment of Consultants). Strona www. worldbank.org/projects (zakładka procurement) umożliwia selekcję ogłoszeń o przetargach według sektora, kraju realizacji oraz kryteriów szczegółowych. W skład Grupy Banku Światowego wchodzi także Multilateral Investment Guarantee Agency (Agencja Wielostronnych Gwarancji Inwestycyjnych, MIGA), oferująca gwarancje obejmujące ryzyko polityczne 12 Biuletyn euro info (02) dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych realizowanych w krajach rozwijających się. Gwarancje są dostępne również dla polskich przedsiębiorstw realizujących projekty inwestycyjne za granicą i obejmują m.in. następujące sytuacje bądź wydarzenia: ● problemy z transferem lub wymienialnością waluty, wynikające z przyczyn politycznych (z wyjątkiem dewaluacji), ● pozbawienie kontroli nad inwestycją bądź generowanymi przez nią zyskami wskutek działań politycznych, w tym pozbawienie własności, ● konflikt zbrojny, zamieszki, sabotaż, terroryzm, ● złamanie kontraktu przez rząd, również w przypadku niewykonania decyzji międzynarodowego arbitrażu, ● niehonorowanie zobowiązań sektora publicznego. Gwarancje MIGA obejmują ryzyko związane z wydarzeniami politycznymi, lecz nie dotyczą ryzyka komercyjnego. Dostępne są oddzielnie lub w zestawach. Mogą dotyczyć zarówno nowych projektów inwestycyjnych, jak i projektów już realizowanych. Gwarancją może być objęte zarówno tworzenie i rozbudowa przedsiębiorstwa, jak i transakcje kapitałowe. Inwestor musi pochodzić z kraju należącego do MIGA (180 państw, w tym Polska), a inwestycja ma być realizowana w kraju rozwijającym się należącym do MIGA (155 państwa, w tym Polska). Inwestycja musi być transgraniczna i nie może dotyczyć produktów bądź usług wykluczonych (produkty zakazane prawem lokalnym lub umowami międzynarodowymi, broń, alkohol, wyroby tytoniowe, usługi hazardowe, produkty szkodliwe dla środowiska). Ochrona MIGA dotyczy do 90% (w niektórych przypadkach do 95%) wartości inwestycji. Prócz gwarancji, MIGA oferuje wsparcie doradcze dla planowanych bądź realizowanych projektów inwestycyjnych. W przypadku sytuacji spornej zapewnia pomoc w mediacjach. Objęcie inwestycji gwarancją MIGA oznacza ułatwienie dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania (przez wzmocnienie pozycji inwestora jako kredytobiorcy) oraz automatyczne objęcie inwestycji „parasolem ochronnym”, wynikającym z międzynarodowej pozycji Grupy Banku Światowego. W latach 1990–2013 MIGA udzieliła 1143 gwarancji, w 727 projektach o łącznej war- Finanse tości 30 mld USD. W ok. 100 przypadkach wystąpiły sytuacje sporne, rozwiązane zazwyczaj w drodze mediacji. Konieczność wypłaty odszkodowania pojawiła się jedynie w kilku projektach. Wartość gwarancji udzielonych w roku finansowym 2013 wyniosła 2,8 mld USD, z czego 74% dotyczyło inwestycji w krajach najbiedniejszych, 54% chroniło projekty realizowane w Afryce Subsaharyjskiej, a 41% odnosiło się do inwestycji w krajach z konfliktami zbrojnymi. Wartość aktywnych gwarancji na koniec roku finansowego 2013 to 10,4 mld USD. MIGA dla MSP Oferta MIGA nie jest ograniczona do dużych projektów inwestycyjnych. Agencja prowadzi także Small Investment Program skierowany do małych i średnich inwestorów. W ramach SIP ochrona inwestycji dostępna jest taniej (bez opłat wstępnych) oraz szybciej (dzięki prostszej procedurze aplikacyjnej), niż ma to miejsce standardowo. Wartość gwarancji nie może przekraczać 10 mln USD (wartość samej inwestycji może być wyższa), a inwestorem powinna być firma zatrudniająca nie więcej niż 300 osób, o wartości aktywów oraz sprzedaży do 15 mln USD. SIP nie obejmuje ryzyka złamania kontraktu i dotyczy jedynie działalności produkcyjnej, usługowej lub rolniczej (sektor finansowy może skorzystać z gwarancji jedynie w przypadku produktów wspierających działalność MSP). Bliższe informacje na temat gwarancji MIGA dostępne są na stronie Agencji: www.miga.org. Przegląd oferowanych gwarancji znajduje się pod adresem http:// www.miga.org/investmentguarantees, natomiast wzory umów udostępnione są na stronie http://www.miga.org/resources. PSLO Informacje na temat przetargów w projektach IBRD, gwarancji dla inwestycji oferowanych przez MIGA oraz innych możliwości biznesowych związanych z działalnością Grupy Banku Światowego (obejmujących m.in. finansowanie pro- jektów inwestycyjnych przez International Finance Corporation) dostępne są również za pośrednictwem Oficerów Łącznikowych Sektora Prywatnego dla Grupy Banku Światowego (Private Sector Liaison Officers to the World Bank Group, PSLO). PSLO działają w ponad 100 krajach świata. Ich zadaniem jest promowanie udziału lokalnych przedsiębiorstw w projektach wspieranych przez instytucje Grupy Banku Światowego. PSLO są zazwyczaj pracownikami lokalnych organizacji wspierających rozwój sektora prywatnego: agencji rozwoju przedsiębiorczości, wspierania eksportu, izb branżowych, stowarzyszeń pracodawców itp. W Polsce PSLO funkcjonują w Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan oraz w Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych. ■ Michał Gorzelak Autor w latach 2010–2013 pełnił funkcję Oficera Łącznikowego Sektora Prywatnego dla Grupy Banku Światowego (PSLO) w PAIiIZ Eksport Obsługa obrotu towarowego z zagranicą przyspiesza NOWATORSKIE ROZWIĄZANIA Anna Babińska Od kilku lat Służba Celna prowadzi intensywne prace zmierzające do powiązania i skoordynowania działań swoich poszczególnych komórek. Ma to ułatwić dokonywanie obrotu towarowego z zagranicą oraz podnosić standardy obsługi klienta zgodnie z mottem „relacje z klientami to integralna część naszej pracy, a nie jej uzupełnienie” (William B. Martin). Przyjęty przez Służbę Celną kierunek rozwoju w warunkach dokonującego się postępu organizacyjnego i technologicznego prowadzi do sukcesywnego wdrażania innowacyjnych rozwiązań w obsłudze interesariuszy. Instytucja upoważnionego przedsiębiorcy (AEO) Aby sprostać wymogom, które stawia nowoczesna gospodarka rynkowa, administracja celna od 2008 r. promuje ułatwienia dla biznesu wynikające z przepisów, które umożliwiają funkcjonowanie instytucji upoważnionego przedsiębiorcy (z ang. authorised economic operator – AEO). Ma ona zasięg międzynarodowy. Została wprowadzona wskutek rekomendacji Światowej Organizacji Cła, która po zamachach w Nowym Jorku 11 września 2001 r. zaproponowała pakiet zmian mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa i ochronę przed atakami terrorystycznymi. Unia Europejska implementowała ten pakiet w przepisach Wspólnotowego Kodeksu Celnego, określając go jako „poprawka bezpieczeństwa”. Generalnym celem instytucji AEO jest zwiększenie stopnia bezpieczeństwa międzynarodowych łańcuchów dostaw poprzez zarządzanie ryzykiem i wymóg przestrzegania przez podmioty gospodarcze przepisów celnych. Jednocześnie instytucja ta powinna przyczyniać się do wzrostu szybkości i efektywności przepływu towarów oraz przełożyć się na ułatwienia związane z korzystaniem z procedur celnych. Biuletyn euro info (02) 13 Eksport Warunki i kryteria, które przedsiębiorca musi spełnić, aby uzyskać status AEO, określają przepisy rozporządzenia Komisji (WE) nr 1875/2006 z dnia 18 grudnia 2006 r. zmieniającego rozporządzenie (EWG) nr 2454/93 ustanawiające przepisy w celu wykonania Wspólnotowego Kodeksu Celnego (Dz. Urz. WE L 360 z 19.12.2006 str. 64). Rozporządzenie Wykonawcze reguluje: procedurę przyznawania statusu AEO, określa wymogi i kryteria, które powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się o jego uzyskanie, wskazuje na korzyści wynikające z posiadania świadectwa AEO oraz obowiązki przedsiębiorcy i organów celnych. Wybór rodzaju zezwolenia powinien być uzależniony od zajmowanego przez przedsiębiorcę miejsca w międzynarodowym łańcuchu dostaw, co z kolei determinuje rodzaj i zakres ułatwień przysługujących upoważnionemu przedsiębiorcy: ● świadectwo AEOC – uproszczenia celne, ● świadectwo AEOS – bezpieczeństwo i ochrona, ● świadectwo AEOF – uproszczenia celne/ bezpieczeństwo i ochrona. Prawo unijne określa mianem AEO każdego uczestnika łańcucha dostaw towarów niewspólnotowych, który spełnił szereg kryteriów weryfikowanych przed przyznaniem tego tytułu. Odbywa się to w oparciu o kwestionariusz postępowania audytowego, opublikowany w rozporządzeniu Ministerstwa Finansów, który stanowi narzędzie umożliwiające przedsiębiorcy przeprowadzenie samooceny jeszcze przed złożeniem wniosku do organu celnego właściwego miejscowo według siedziby przedsiębiorcy i podjęciem decyzji o wydaniu świadectwa AEO przez wspomniany organ. Przepisy prawa nakazują badanie spełniania kryteriów i wymogów do uzyskania świadectwa AEO z uwzględnieniem szczególnych cech przedsiębiorców, w tym rozmiaru prowadzonej działalności, tak aby szansę miały zarówno duże firmy, jak i mniejsi przedsiębiorcy, zapewniając jednocześnie bezpieczeństwo w każdym ogniwie łańcucha dostaw. Celem Unii Europejskiej jest osiągnięcie wzajemnego uznania świadectwa AEO – bezpieczeństwo i ochrona we wszystkich krajach, także pozaunijnych, które wdrażają program pn. wiarygodny i zaufany podmiot. Z tej przyczyny przedsiębiorca posiadający wspólnotowe świadectwo 14 Biuletyn euro info (02) – bezpieczeństwo i ochrona (AEOF, AEOS) będzie odnosić te same korzyści z ich posiadania w krajach trzecich jak działające w nich podmioty uprzywilejowane. W skali globalnej zapewni to większą przewidywalność w prowadzonej przez niego międzynarodowej działalności handlowej. Wzajemne uznawanie programów partnerstwa handlowego przyczynia się do poprawy bezpieczeństwa całego łańcucha dostaw, jak i do ułatwienia wymiany handlowej. Konsoliduje ono na poziomie międzynarodowym podejście przyjęte w ramach Struktury Norm Światowej Organizacji Celnej (WCO) mające zabezpieczyć i ułatwić handel. Status AEO uprawnia do korzystania z ułatwień odnoszących się do kontroli celnej dotyczącej bezpieczeństwa oraz ochrony i/lub z uproszczeń przewidzianych w ramach przepisów celnych na terenie całej Wspólnoty. Oznacza to, iż przedsiębiorca niezależnie od miejsca uzyskania statusu AEO korzysta z tych samych ułatwień na obszarze całej Unii Europejskiej. Przepis art. 14g lit. a Rozporządzenia Wykonawczego Kodeksu Celnego RWKC pozwala Unii Europejskiej na zawieranie porozumień o wzajemnym uznawaniu statusu upoważnionego przedsiębiorcy z krajami trzecimi. Umowy takie stanowią dla wiarygodnych podmiotów podstawę do korzystania z ułatwień, jakie przysługują rodzimym AEO w państwie trzecim. Unia Europejska podpisała stosowne porozumienia o wzajemnym uznawaniu statusu upoważnionego przedsiębiorcy ze Szwajcarią, Norwegią, Andorą, Japonią i Stanami Zjednoczonymi. Obecnie trwają negocjacje dotyczące wzajemnego uznawania statusu AEO z jednym z największych partnerów handlowych Unii Europejskiej, tj. z Chinami. W planach jest podjęcie również rozmów z Kanadą. Podsumowując, przedsiębiorca legitymujący się statusem AEO korzysta z wielu ułatwień w obsłudze celnej, np. ● ma łatwiejszy dostęp do procedur uproszczonych, ● jest poddawany rzadszym kontrolom, ● jest priorytetowo traktowany w przypadku wytypowania go do kontroli1, ● a także z priorytetowej obsługi zgłoszeń celnych2. Posiadanie certyfikatu AEO gwarantuje ułatwienia w realizacji wszelkich czynno- ści wymagających kontaktu ze służbami celnymi oraz przyspiesza rozpatrywanie wszelkich składanych wniosków. Świadectwo AEO to swoisty identyfikator bezpiecznego partnera handlowego, którym posiadacz może się posługiwać podczas pozyskiwania nowych partnerów handlowych w kraju, w państwach Unii Europejskiej i poza jej granicami. Procedura uproszczona Niewątpliwie najistotniejszym ułatwieniem w obrocie towarowym z zagranicą jest procedura uproszczona. Jej podstawową zaletą jest szybkość zgłoszenia (porozumienie odbywa się za pomocą systemów informatycznych – wymiana komunikatów) oraz uniezależnienie przedsiębiorców od ramowych godzin pracy urzędów celnych, czyli możliwość obejmowania towarów procedurą (np. procedura dopuszczenia do obrotu) także wtedy, gdy oddział celny już nie pracuje. Ponadto optymalizacja codziennych zadań, dzięki większej przewidywalności, elastyczności i oszczędności czasu, wpływa na lepsze planowanie logistyczne i zmniejszenie kosztów operacyjnych. Największe korzyści wynikające ze stosowania uproszczeń związane są z tzw. procedurą uproszczoną3 w miejscu, która polega na tym, że towar dostarczany jest bezpośrednio do przedsiębiorcy. Firma korzystająca z uproszczeń w tym przypadku nie ma obowiązku przedstawiania towaru w oddziale celnym, co więcej wszelkie czynności, które w procedurze standardowej wykonuje funkcjonariusz celny, są realizowane w jego imieniu przez upoważnionego pracownika. Ponadto organ Służby Celnej przyznaje dodatkowo tzw. ułatwienia fakultatywne, np. zwolnienie z obowiązku przesyłania powiadomienia, określenie indywidualnego czasu związanego z przesyłaniem komunikatów drogą elektroniczną, zgodę na realizację procedury uproszczonej poza godzinami pracy urzędu celnego oraz zgodę na przesyłanie powiadomienia przed przybyciem towarów. Możliwość obejmowania towaru procedurą uproszczoną poza godzinami pracy oddziału jest dużym udogodnieniem zwłaszcza w firmach, w których istnieje wielozmianowy system pracy. Elastyczność dokonywania odpraw celnych W ramach strategii przyjętej przez Służbę Celną jest wdrażane także kolejne nowa- Eksport Bezpośrednia dostawa jest inicjatywą dotyczącą problematyki przedstawiania towarów organom celnym. Sprowadza się do możliwości dostarczenia produktu bezpośrednio do odbiorcy finalnego, bez konieczności przedstawienia towaru w urzędzie celnym. W praktyce pozwala to na zamknięcie procedury tranzytu i złożenie standardowego zgłoszenia celnego do procedur przywozowych dokonywanych wewnątrz kraju za pośrednictwem systemów informatycznych oraz przedstawienie towaru w miejscu innym niż siedziba organu celnego, uznanym przez organ, co w konsekwencji oznacza kierowanie produktów bezpośrednio do magazynów lub innych miejsc, których lokalizacja będzie uwzględniała istotny interes przedsiębiorcy. Polega on na oszczędnościach finansowych/logistycznych, tzn. przedsiębiorca nie przedstawia towaru do organu celnego, zgłoszenie celne przesyła, korzystając z narzędzi elektronicznych; tym samym nie traci czasu na fizyczne przedstawienie towaru i dokonanie odprawy celnej w siedzibie organu. Dzięki temu firma sama dysponuje czasem pracy pracowników, może stać się bardziej konkurencyjna dla swoich kontrahentów, z uwagi na większą przewidywalność posiadania towaru w magazynie. Warunkiem skorzystania z bezpośredniej dostawy jest uznanie przez dyrektora właściwej izby celnej miejsca dostarczenia towaru jako miejsca uznanego przez organ celny, czyli miejsca, w którym mogą być prowadzone czynności przewidziane przepisami prawa celnego. Powyższe przedmiotowe rozwiązanie zapewnia możliwość przedstawienia towarów dla potrzeb objęcia ich w sposób standardowy następną procedurą celną (np. procedurą dopuszczenia do obrotu) lub czasowym składowaniem po zakończeniu procedury tranzytu w miejscu uznanym, określonym w pozwoleniu na uproszczenie przy zamykaniu procedury tranzytu wspólnego/wspólnotowego oraz na uproszczenie przy zamykaniu procedury tranzytu z zastosowaniem karnetu TIR. Fot. Bartosz Bartosiński torskie rozwiązanie mające na celu wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw. Jest to program pn. „Elastyczność dokonywania odpraw celnych”, do którego należą niżej opisane rozwiązania. Należy zauważyć, że w opisanej sytuacji nie występuje konieczność uznawania dwóch odrębnych miejsc przedstawienia towarów: dla procedury tranzytu i dla następującej po niej procedury przywozowej. Jednocześnie należy podkreślić, że rozszerzony został katalog przesłanek do wnioskowania o instytucję ważnego interesu osoby ubiegającej się o uznanie miejsca, co znacznie zwiększy dostępność do tego ułatwienia. Podkreślenia wymaga fakt, że przedsiębiorcy mogą uzyskać zgodę na korzystanie z bezpośredniej dostawy jednorazowo lub przez okres 2 lat . Korzyści z wdrożenia instytucji dostawy bezpośredniej odczują podmioty niemające pozwolenia na stosowanie uproszczonej formy dokonywania zgłoszeń celnych. Nowelizacja przepisów, która uprościła wnioskowanie o uznawanie miejsc dla celów dokonywania czynności przewidzianych w prawie celnym, w tym także dla potrzeb realizacji dostawy bezpośredniej, weszła w życie z dniem 24 grudnia 2013 r. Centrum Urzędowe Dokonywania Odpraw W 2014 r. Służba Celna wdroży instytucję pn. Centrum Urzędowe Dokonywania Odpraw. Co do zasady będzie ona polegać na rozdzieleniu miejsca przedstawienia towarów z miejscem obsługi zgłoszenia celnego w ramach właściwości miejscowej danego urzędu celnego. Centrum będzie wykonywać czynności związane z obsługą elektronicznych zgłoszeń celnych przy wykorzystaniu informatycznych systemów celnych. Komunikacja z klientem będzie odbywała się wyłącznie przez przesyłanie komunikatów elektronicznych, bez konieczności dostarczania do organu papierowej wersji zgłoszeń celnych. Zadania/czynności wymagające fizycznego kontaktu funkcjonariusza z klientem i/lub towarem będą realizowane w miejscach uwzględniających potrzeby przedsiębiorcy oraz możliwości Służby Celnej. Głównym założeniem wdrażanej zmiany jest zwiększenie elastyczności dysponowania towarem przez przedsiębiorcę dzięki innowacyjnym metodom realizacji odpraw celnych. Miejsce przedstawienia a miejsce obsługi W Polsce planowane jest również wdrożenie instytucji odprawy, która umożliwi rozdzielenie miejsca fizycznego przedstawienia towaru od miejsca formalnej obsługi zgłoszenia celnego w obrębie całej Polski. W praktyce złożenie zgłoszenia celnego do wnioskowanej przez podmiot procedury nastąpi w formie elektronicznej do danego oddziału celnego urzędu nadzoru4, w którym będzie przetwarzane, a towar fizycznie zostanie przedstawiony w innym oddziale celnym. Jeżeli w wyniku przeprowadzonej analizy ryzyka danych w zgłoszeniu celnym towar zostanie skierowany do kontroli, wówczas celny urząd nadzoru za pośrednictwem systemu elektronicznego obsługującego zgłoszenia celne prześle komunikat o potrzebie przeprowadzenia kontroli do urzędu celnego przedstawienia towaru. Urząd celny przedstawienia, po dokonaniu kontroli, umieści w systemie wyniki zrealizowanych czynności. Dopiero na ich podstawie celny Biuletyn euro info (02) 15 Eksport urząd nadzoru podejmie decyzję o fizycznym zwolnieniu – bądź nie – towaru do danej procedury celnej. Prawo unijne określa mianem AEO każdego uczestnika łańcucha dostaw towarów niewspólnotowych, który spełnił szereg kryteriów weryfikowanych przed przyznaniem tego tytułu. Warto podkreślić, że towary obejmowane procedurą z zastosowaniem instytucji odprawy scentralizowanej będą mogły być przedstawione w oddziałach celnych obsługiwanych w ramach Centrum Urzędowego Dokonywania Odpraw. Te dwie instytucje w swoich założeniach różnią się między sobą właściwością terytorialną rozłączenia miejsc przedstawienia towaru od miejsca obsługi zgłoszenia celnego. Dlatego Centrum będzie mogło realizować odprawy scentralizowane w korelacji z innymi centrami/oddziałami celnymi zlokalizowanymi na obszarze całej Polski. Importerzy w jednym okienku będą mogli załatwić wszelkie sprawy dotyczące odprawy celnej, weterynaryjnej i fitosanitarnej. Projekt pozwoli na elektroniczną wymianę informacji/danych/dokumentów pomiędzy różnymi organami administracji publicznej oraz na płaszczyźnie administracja publiczna – przedsiębiorca. To szansa na optymalizację i skrócenie czasu czynności urzędowych, sprawną analizę ryzyka i kontrolę ukierunkowaną na zwalczanie nadużyć i nieprawidłowości. Deklaracja akcyzowa on-line Mając na uwadze odbiurokratyzowanie administracji, wprowadzono również możliwość składania deklaracji akcyzowej on-line (e-AKC-U) bez podpisu kwalifikowanego. Rozwiązanie to jest przeznaczone dla osób fizycznych, które przedkładają różnego rodzaju deklaracje akcyzowe. W praktyce instytucja ta najczęściej będzie wykorzystywana przez podatników podatku akcyzowego od samochodów osobowych, nabywanych w Unii Europejskiej, ponieważ tego typu deklaracje podatnicy składają najczęściej. Podkreślenia wymaga, że w celu złożenia takiej deklaracji przez internet osoby fizyczne nie muszą już mieć certyfikatu kwalifikowanego podpisu elektronicznego. i-Cło Posiadanie certyfikatu AEO gwarantuje ułatwienia w realizacji wszelkich czynności wymagających kontaktu ze służbami celnymi. Dzięki takiemu rozwiązaniu zapewniona zostanie ciągłość świadczonych usług przez Służbę Celną, mających bezpośredni wpływ na płynność obrotu towarowego z zagranicą oraz skrócenie czasu i zmniejszenie kosztów operacyjnych związanych z nadaniem towarom określonego przeznaczenia celnego. Single Window W 2015 r. Służba Celna planuje wdrożenie instytucji o nazwie Single Window, czyli odprawy celnej poprzez jedno okienko, w korelacji ze wszystkimi służbami i inspekcjami zainteresowanymi towarem. 16 Biuletyn euro info (02) Warto zauważyć, że sukcesywnie likwidowane bariery administracyjne oraz wprowadzane innowacyjne mechanizmy i narzędzia wpływające na ułatwianie prowadzenia legalnej działalności biznesowej nie powiodłyby się bez wdrożenia nowoczesnych systemów informatycznych w Służbie Celnej. W tym celu zainicjowano Program i-Cło, który powstaje na zasadzie wzajemnie powiązanych pakietów przedsięwzięć legislacyjnych, organizacyjnych, finansowych i technicznych. Jego głównym zadaniem jest zbudowanie elektronicznego środowiska polskiej administracji celnej dla potrzeb świadczenia Niewątpliwie najistotniejszym ułatwieniem w obrocie towarowym z zagranicą jest procedura uproszczona. elektronicznych usług publicznych związanych z poborem należności przez administrację celną, obrotem towarowym oraz zapewnieniem bezpieczeństwa handlu międzynarodowego. W myśl idei „czas to pieniądz” Służba Celna modeluje wewnętrzne procesy w oparciu o trzy płaszczyzny: zarządzanie relacjami z klientem, i-Cło oraz i-Granica. Wszelkie działania podejmowane przez administrację celną są ukierunkowane na intensyfikację współpracy ze środowiskiem biznesowym, upowszechnianie coraz lepszych usług w erze cyfrowego stylu życia oraz usprawnianie obsługi ruchu granicznego. Wprowadzane ułatwienia i uproszczenia dla przedsiębiorców wiążą się z przyspieszeniem i usprawnieniem procesu obrotu towarowego, jak również z obniżeniem kosztów operacyjnych ponoszonych przez podmioty, co w konsekwencji przyczynia się do wzrostu ich konkurencyjności na rynku. ■ Anna Babińska Wydział Obsługi Przedsiębiorców Izba Celna w Warszawie 1 Oznacza to, że jeżeli w następstwie przeprowadzenia analizy ryzyka przez właściwy organ celny przesyłka osoby mającej świadectwo AEO zostanie wytypowana do kontroli, wówczas czynności realizowane w stosunku do niej mają pierwszeństwo przed kontrolą przesyłek przedsiębiorców niemających statusu upoważnionego przedsiębiorcy AEO. 2 Oznacza to szybsze przyjęcie zgłoszenia celnego oraz obsługę takiego zgłoszenia w pierwszej kolejności w stosunku do zgłoszeń celnych obejmujących przesyłki dla przedsiębiorców nieposiadających statusu AEO. 3 Warunki i kryteria, które musi spełnić przedsiębiorca przed udzieleniem pozwolenia na stosowanie procedury w miejscu, określono w art. 253 c ust. 1 rozporządzenia Komisji (EWG) nr 2454/93 z dnia 02.07.1993 r. ustanawiającego przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny (w szczególności warunki i kryteria określone w art. 14h z wyjątkiem ust. 1 lit. c), art. 14 i oraz w art. 14 j rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1875/2006 z dnia 18 grudnia 2006 r.) 4 Urząd celny nadzoru to organ dokonujący formalnej/merytorycznej oceny zgłoszenia celnego i zwalniający towar do określonej procedury celnej, np. dopuszczenia do obrotu) Eksport Rynek czekolady STABILNOŚĆ POMIMO KRYZYSU Janusz Brzozowski Nie ma wielu artykułów żywnościowych, które w tak krótkim czasie zrobiłyby równie zawrotną karierę w skali międzynarodowej jak czekolada. Pojawiła się ona na rynku światowym praktycznie dopiero w XIX w., będąc na początku produktem typowo luksusowym, mało dostępnym dla szerokich rzesz konsumentów, spożywanym w postaci gorącego napoju w najbardziej renomowanych europejskich kawiarniach. Dzięki ogromnej inwencji producentów, fantazji w wymyślaniu nowych kompozycji, mieszanek, nadawaniu oryginalnych form wyrobom czekoladowym, a przede wszystkim wskutek relatywnego spadku cen podstawowych surowców stosowanych w produkcji czekolad, sprzedaż ich bardzo szybko rosła i objęła stopniowo wszystkie kontynenty. Obecnie w skali globalnej wartość światowego rynku czekolady szacuje się na ok. 100 mld USD, a jego wolumen – na prawie 3 mln ton. Oznacza to, że statystyczny mieszkaniec globu konsumuje rocznie 0,5 kg tych wyrobów. Jednakże różnice w ich spożywaniu są ogromne; od 12 kg w Szwajcarii do 10 dkg przypadających na jednego Chińczyka. Są także państwa, w których wcale nie jada się czekolady. w 2012 r. liczona w cenach fabrycznych wyniosła blisko 9 mld EUR. Największymi producentami tego wyrobu są Niemcy, Wielka Brytania i Francja. Na każdy z tych krajów przypadło po nieco ponad 15% całej produkcji unijnej. Polska w tej klasyfikacji zajęła 9. miejsce, z udziałem 4,1%. Tabela 1. Produkcja czekolady w krajach Unii Europejskiej w 2012 r. (w mln EUR) Kraj Niemcy Wielka Brytania Francja Holandia Belgia Włochy Hiszpania Austria Polska Łącznie Pozostałe kraje UE Razem 1 336,9 15,0 Niemcy znacznie częściej niż mieszkańcy innych krajów UE decydują się na kupno wyrobów czekoladowych, gdy oferowane są po niższych, promocyjnych cenach. Tak postępuje aż 36% konsumentów u naszych zachodnich sąsiadów, a także 32% Francuzów, 22% Włochów i 16% Hiszpanów. 1 337,9 579,0 494,9 444,2 403,7 366,9 361,6 6 790,7 15,0 6,5 5,6 5,0 4,5 4,1 4,1 76,3 Niemcy są drugim na świecie producentem czekolad i wyrobów czekoladowych. Według danych niemieckiego stowarzyszenia przemysłu cukierniczego (Bundesverband der Deutschen Süßwarenindustrie – BDSI), wolumen wytwarzanych w tym kraju tego rodzaju artykułów oscyluje wokół poziomu 1 mln ton rocznie. 2 107,7 23,7 8 898,4 100,0 Udział Produkcja w produkcji UE (w %) 1 465,6 16,5 Źródlo: Eurostat Mimo wszystko w nieodległej przyszłości to kraje rozwijające się będą osiągały najszybsze tempo wzrostu konsumpcji czekolady. Warto zwrócić uwagę, że już w ciągu ostatnich 20 lat spożycie tego produktu w Chinach powiększało się o 30% rocznie, a w Indiach – o 20%, chociaż akurat w tym drugim kraju połowa ludności w ogóle nie zna smaku czekolady. Niemcy W tym samym czasie rynek czekolady w USA i większości krajów europejskich powiększył się tylko w umiarkowanym stopniu. W niektórych zaś państwach osiągnął już stan pełnego nasycenia. Specyfikę tego rynku stanowią również motywy, którymi kierują się konsumenci przy podejmowaniu decyzji o zakupie wyrobów czekoladowych. Nigdzie, poza Wielką Brytanią, tak duży odsetek (45%) nabywców nie decyduje się na zakup czekolady pod wpływem impulsu. W przypadku Francji wskaźnik ten wynosi 33%, Włoch – 30%, a Hiszpanii – 20%. Produkcja w UE Według najnowszych danych Eurostatu wartość produkcji czekolady w krajach UE Bardzo duży procent Niemców (76%) kupuje czekoladę dla poprawy nastroju lub wręcz jako środek leczący dolegliwości. Pod tym względem ustępują oni tylko Francuzom (84%), podczas gdy w przypadku innych krajów UE odsetek ten jest wyraźnie niższy i wynosi: w Hiszpanii – 66%, we Włoszech – 58%, a w Wielkiej Brytanii – tylko 41%. Pod wieloma względami niemiecki rynek czekolady wyróżnia się na tle innych krajów europejskich. Przede wszystkim jest największy (przypada nań ok. 25% sprzedaży tych wyrobów na całym kontynencie), ma długą i bogatą tradycję, a niemieccy producenci zaliczają się do czołówki wytwórców czekolady. Grupę największych producentów czekolady w Niemczech tworzą: Ferrero, Kraft Foods, Ludwig Schokolade, Alfred Ritter i Stollwerck (należący do światowego lidera segmentu czekolady przemysłowej, Barry Callebaut). Do tych firm należą takie marki, jak: Milka, Toblerone, Trumpf, Alpia, Ritter Sport, Stollwerck, Sarotti, Sprengel czy Ferrero Rocher. Niektóre z nich znane są praktycznie tylko w Niemczech. Można tu wymienić np. Sarotti, o której słyszało 99% mieszkańców tego kraju, ale nie odniosła ona sukcesu za granicą. Inne natomiast, jak np. jeden z liderów niemieckiego rynku, Ritter Sport, jest sprzedawany do ponad 70 krajów świata. Prawie 60% wolumenu niemieckiej produkcji wyrobów czekoladowych przypada na batony i tabliczki czekoladowe pełne i nadziewane. Biuletyn euro info (02) 17 Eksport Tabela 2. Struktura asortymentowa produkcji wyrobów czekoladowych w Niemczech Rodzaj wyrobu Batony i tabliczki czekoladowe pełne Batony i tabliczki czekoladowe, nadziewane Czekolada z alkoholem Inne czekolady Inne wyroby czekoladowe, pełne Inne wyroby czekoladowe, nadziewane Wyroby cukiernicze zawierające kakao Czekolada biała Razem Produkcja (w tys. ton) 312,0 279,8 42,9 89,6 132,8 93,8 75,3 9,9 1036,1 Udział w produkcji krajowej (w %) 30,1 27,0 4,1 8,6 12,8 9,1 7,3 1,0 100,0 Źródło: BDSI Francja Od początku ostatniego kryzysu rynek czekolady w tym kraju znajduje się w stagnacji. Sprzedaż tego artykułu praktycznie nie zmienia się, co w warunkach słabej koniunktury gospodarczej i zmniejszających się ogólnych wydatków na konsumpcję należy uznać za sukces albo dowód na sztywność popytu na ten produkt. Francuzi najwyraźniej nie chcą lub nie mogą rezygnować z zakupu czekolady, nawet gdy mają relatywnie mniej pieniędzy. Nie oznacza to jednak, że zaliczają się oni do największych konsumentów czekolady w Europie. Przeciwnie, z rocznym spożyciem ocenianym na 6,3 kg per capita Francja znajduje się bliżej środka europejskiej stawki. Zdecydowanie więcej czekolady jedzą nie tylko Szwajcarzy (12 kg), Niemcy (ponad 11 kg), Brytyjczycy (prawie 10 kg), lecz również Duńczycy (8,5 kg). Wartość francuskiego rynku czekolady ocenia się na 2,7 mld EUR, a jego wolumen – na ponad 390 tys. ton. Według szacunków stowarzyszenia producentów czekolady (Syndicat du Chocolat), prawie 30% sprzedaży przypada w tym kraju na okres świąt Bożego Narodzenia, a blisko 20% – na dni poprzedzające Wielkanoc. Członkami stowarzyszenia jest prawie 80 przedsiębiorstw, głównie małych i średnich, z których najbardziej znane to: Valrhona i Richart. Do stowarzyszenia należą jednak także firmy duże, takie jak: Cémoi, Ferrero, Lindt, Nestlé, Kraft Foods czy Mondelez Interna- tional. Na te wielkie grupy przemysłowe przypada ok. 85% całego francuskiego rynku wyrobów czekoladowych. Łączne zatrudnienie w produkcji czekolady w tym kraju szacuje się na 12,2 tys. pracowników. Ponad 75% francuskiego rynku czekolady przypada na tabliczki, praliny i wyroby czekoladowe sezonowe. Największy udział mają praliny, wyroby sezonowe (np. oferowane w okresie przed świętami Bożego Narodzenia i Wielkanocy) – 40%, na następnie tabliczki – 36%, batony – 16% oraz kulki i inne wyroby czekoladowe – 9%. Tabela 3. Struktura asortymentowa francuskiego rynku wyrobów czekoladowych (w %) Rodzaj wyrobu Praliny i wyroby czekoladowe sezonowe Tabliczki Batony Kulki i inne wyroby z czekolady Razem Udział 40 36 16 8 100 Źródło: Lineaires W ostatnich 10 latach wyraźnie rośnie we Francji popularność czekolady gorzkiej. Zdaniem przedstawicieli stowarzyszenia producentów czekolady, w żadnym innym kraju na świecie udział ciemnej czekolady gorzkiej w całkowitej konsumpcji wyrobów czekoladowych nie jest tak wysoki: przekracza ona 50% sprzedawanych na tym rynku tabliczek. Zjawisku temu towarzyszy tendencja do rozszerzania gamy oferowanych wyrobów i wykorzystywania w produkcji nowych, nieraz bardzo wyszukanych składników: owoców, orzechów, przypraw, ziół i mieszanek. Jedynym ograniczeniem praktycznie jest tutaj wyobraźnia i zdolność do tworzenia smakowej harmonii. Fot. Bartosz Bartosiński Wielka Brytania 18 Biuletyn euro info (02) Według danych Information Resources, Inc. (IRI, ), w ciągu 12 miesięcy (wrzesień 2012 r. – wrzesień 2013 r.) wydatki na zakup czekolady w Wielkiej Brytanii wyniosły 2,5 mld GBP wobec 2,1 mld GBP 5 lat wcześniej. Dawało to temu krajowi jedno z pierwszych miejsc w klasyfikacji europejskiej i światowej pod względem wartości rynku na wyroby czekoladowe. W czołówce najlepiej sprzedawanych w tym czasie marek znalazły się Cadbury Dairy Milk, Galaxy i KitKat. Eksport Tabela 4. Najbardziej popularne marki wyrobów czekoladowych w Wielkiej Brytanii (według wartości sprzedaży w okresie 09.2012–09.2013 – w mln GBP) Marka Cadbury Dairy Milk Galaxy KitKat Firma Mondelēz International Mars Confectionery Nestlé Cadbury Twirl Mars Confectionery Mars Confectionery Mars Confectionery Mondelēz International Aero Nestlé Cadbury Wispa Mondelēz International Mars Confectionery Maltesers Mars Bar Snickers M&M’s Sprzedaż 483,1 223,8 124,9 113,9 108,8 101,0 72,2 72,2 66,9 Jak wynika z powyższego zestawienia, brytyjski rynek wyrobów czekoladowych zdominowany jest przez trzech globalnych graczy: Mondelēz International, Mars Confectionery i Nestlé. Według różnych szacunków, przypada na nie prawie 80% całkowitej sprzedaży tych produktów w Wielkiej Brytanii. Warto jednak zwrócić uwagę, że wiele marek wprowadzonych na rynek zarówno brytyjski, jak i światowy, miało swój debiut w Wielkiej Brytanii. Były to m.in.: Smarties, Dairy Milk, Aero czy Kit Kat. W strukturze asortymentowej sprzedaży wyrobów czekoladowych na rynku brytyjskim zdecydowanie największy udział mają tabliczki i batony. Przypada na nie 65% wartości rynku. Na drugim miejscu plasują się bombonierki – 15%, a na trzecim czekoladki – 10%. Tabela 5. Asortymentowa struktura brytyjskiego rynku wyrobów czekoladowych (w %) Udział Tabliczki i batony 65 Bombonierki 15 Czekoladki 10 Jajka wielkanocne 5 Inne 5 Źródło: Nestlé Długa historia czekolady włoskiej zaczęła się w Turynie już w XVI w., kiedy to Emanuel Filibert, książę Sabaudii i Piemontu, przywiózł z podróży do Hiszpanii ziarna kakaowe. Obecnie z tego miasta, będącego stolicą prowincji Piemont, oraz całego regionu pochodzi aż 40% produkcji czekolady we Włoszech. Nie była to jedyna okazja do zetknięcia się mieszkańców terenów obecnej Italii z czekoladą. Tylko nieco później niż książę sabaudzki metodę przygotowywania napoju czekoladowego poznał w Meksyku i przywiózł do kraju florencki podróżnik Francesco Carletti. W następnych wiekach pojawiły się istniejące do dzisiaj pierwsze włoskie kawiarnie oferujące czekoladę (np. Florian z placu Świętego Marka w Wenecji czy Bicerin w Turynie). 68,5 Źródło: IRI Rodzaj wyrobu Włochy Stolicę Piemontu należy też uznać za miejsce narodzin czekoladek z orzechami laskowymi, o nazwie gianduja. Na miano włoskiego centrum czekoladowego Turyn zasługuje również z powodu organizowania dorocznego wielkiego festiwalu branżowego, Cioccolatò. Spożycie czekolady we Włoszech w latach 2000–12 wzrosło dwukrotnie. Liderem rynku jest firma Ferrero, mająca 33% udział w krajowej sprzedaży. Do grupy dużych przedsiębiorstw zaliczają się również Nestlé Italiana i Lindt & Sprüngli, a także Venchi, Perugina Sutti i Amedei. Obok nich funkcjonują liczne firmy rzemieślnicze o uznanej marce i długoletniej tradycji (Peyrano, Baratti & Milano, Streglio, Feletti, Caffarel, Stratta). Belgia Pierwsze wzmianki o czekoladzie na obszarach dzisiejszej Belgii pochodzą z 1635 r. Zachował się zapis, że zakupu tego artykułu dokonał wtedy jeden z mnichów z Gandawy. W XIX w. Belgia sprowadzała już duże ilości kakao do produkcji czekolady ze swej nowej kolonii, Kongo. Nieco później, w 1912 r., właśnie w Belgii wynaleziono praliny, a twórca tych wyrobów Jean Neuhaus wkrótce stał się najsłynniejszym producentem czekolady na świecie. Założona przez niego firma ma obecnie ponad 2 tys. sklepów w 50 krajach. Sukces odniósł nie tylko Neuhaus: cała Belgia zyskała opinię kraju wytwarzające- go najlepsze czekolady na świecie. Jednak 100 lat od wprowadzenia na rynek pralin supremacja belgijskich wytwórców wyrobów czekoladowych staje się coraz bardziej zagrożona wskutek nasilającej się konkurencji międzynarodowej. W wyniku jej działań słabnie pozycja Belgii zarówno jako eksportera wyrobów czekoladowych, lecz także jako producenta. Wprawdzie wiele najbardziej znanych firm tej branży (oprócz Neuhausa można tu wymienić Cote d’Or, Leonidas, Callabout, Guylina czy Godiva) w dalszym ciągu ma swoje zakłady w Belgii, ale większość z nich należy do zagranicznych właścicieli, na ogół wielkich koncernów globalnych. Jeszcze większe problemy stwarza nieuczciwa konkurencja, czyli podrabianie markowych produktów belgijskich przez producentów zagranicznych, zwłaszcza z krajów Dalekiego Wschodu lub Ameryki Łacińskiej. Mimo to czekolada w dalszym ciągu uchodzi za gastronomiczną specjalność Belgii. Ok. 500 zakładów produkcyjnych, 2 tys. sklepów z tymi wyrobami (jeden taki punkt przypada na 5,5 tys. mieszkańców) i produkcja przekraczająca 170 tys. ton rocznie, w większości przeznaczona na eksport – wszystko to najlepiej ilustruje pozycję tej branży. Hiszpania Hiszpania była pierwszym krajem europejskim, w którym pojawiła się czekolada, sprowadzona z Ameryki przez odkrywców i kolonizatorów. W Hiszpanii, a właściwie w stolicy Katalonii, Barcelonie, założono również pierwszą na Starym Kontynencie pracownię specjalizującą się w wytwarzaniu czekolady. Obecnie produkcją i dystrybucją wyrobów czekoladowych zajmuje się w tym kraju prawie 120 firm. Liczba ta w ostatnim czasie wyraźnie się zmniejszyła, głównie w wyniku przeprowadzonych transakcji fuzji i przejęć. Na dziesięć największych przedsiębiorstw tej branży przypada obecnie blisko 80% krajowej sprzedaży. Mimo głębokiego kryzysu gospodarczego, wartość hiszpańskiego rynku czekolady w 2012 r. przekroczyła poziom 1 mld EUR, zwiększając się w stosunku do roku poprzedniego aż o 10%. Najważniejsze marki wyrobów czekoladowych w Hiszpanii to: Valor, Torras, Trufas i Tirm. Biuletyn euro info (02) 19 Eksport Szwajcaria Nigdzie w Europie, a także nigdzie na świecie, nie spożywa się tyle czekolady w przeliczeniu na jednego mieszkańca co w Szwajcarii. Z tego względu, chociaż kraj ten nie należy do Unii Europejskiej, trudno pominąć go w prezentacji europejskiego rynku tego wyrobu. Według najnowszych szacunków, konsumpcja czekolady w Szwajcarii per capita wynosi ponad 12 kg rocznie. Wartość tego rynku również jest znacząca. Mimo stosunkowo niewielkiej liczby mieszkańców, sprzedaż oscyluje w ostatnich latach wokół poziomu 1,7 mld CHF. Kraj ten jest również dużym producentem czekolady i wyrobów czekoladowych. Historia tego przemysłu w Szwajcarii jest relatywnie krótka. Umiejętność wytwarzania tych artykułów przywędrowała z Włoch na dobrą sprawę dopiero w XIX w., ale tempo rozwoju produkcji czekolady, zwłaszcza w końcówce tamtego stulecia i w wieku następnym, musiało imponować. W Szwajcarii swoje pierwsze firmy zakładali m.in. Jean-François Cailler, Philippe Suchard, Rudolf Sprüngli-Ammann, Rodolphe Lindt, Theodor Tobler, Henri Nestlé czy Daniel Peter. Ich nazwiska wkrótce stały się bardzo znane nie tylko w branży czekoladowej i nie tylko w skali tego kraju czy tej części Europy. Obecnie w Szwajcarii swoje siedziby ma wiele branżowych gigantów, m.in. Barry Callebaut, Lindt & Sprüngli czy Nestlé. Najbardziej znane szwajcarskie marki wyrobów czekoladowych to: Caotina, Frey, Kohler, Lindt & Sprüngli, Milo, Nesquik, Nestlé, Ovomaltine, Toblerone, Swiss Army i Glando. Jak informuje szwajcarska federacja producentów czekolady (Chocosuisse), w 2012 r. w tym kraju wytworzono ponad 172 tys. ton tych artykułów. Z tego ok. 40% przeznaczono na eksport do 140 krajów świata. Głównymi odbiorcami były: Niemcy – ponad 18% szwajcarskiego eksportu, Wielka Brytania – 14%, Francja – 9% i Kanada – 7%. Coraz większą rolę w zaspokajaniu krajowego popytu odgrywa też import. Jego udział w sprzedaży krajowej przekracza już 35%. Import zastępuje miejscową produkcję, gdyż trudno sobie wyobrazić, żeby konsumpcja czekolady w Szwajcarii mogła jeszcze bardziej wzrosnąć. ■ Janusz Brzozowski Pracownia Badań Rynków Zagranicznych (www.pbrz.pl) Eksport Branżowy znak jakości EXCELLENCE GROUP dr Hans-K. Knoben, Mariusz Sawinski Małe i średnie przedsiębiorstwa (MSP) są w każdym kraju ważnym elementem jego gospodarki. To one generują najwięcej miejsc pracy, łagodniej niż wielkie koncerny przechodzą cykle dekoniunktury ekonomicznej, a także prawie zawsze są własnością obywateli danego państwa, nie zaś filią czy oddziałem międzynarodowego koncernu. Tym samym groźba, że ten czy inny przedsiębiorca przeniesie z dnia na dzień swój interes w zupełnie inne miejsce świata, wycofa własny kapitał lub zlikwiduje wiele miejsc pracy jest znacznie mniejsza niż w przypadku wielkiej korporacji. Ponadto małych i średnich przedsiębiorców charakteryzuje wysoki stopień społecznej odpowiedzialności biznesu. To między innymi z tych powodów wyniki badań przeprowadzonych wśród ludzi wchodzących na duński, niemiecki czy holenderski rynek pracy niezmiennie wskazują, że zdecydo- 20 Biuletyn euro info (02) wana większość jako pożądane miejsce swego zatrudnienia widzi MSP. Pomimo wielu zalet, można stwierdzić, że firmy z tego sektora są nadal zarówno mało znane, jak i w niewielkim stopniu wykorzystuje się ich potencjał. Zwłaszcza potencjał eksportowy. Walkower na rynkach międzynarodowych Wiele przeprowadzonych studiów i analiz pokazuje, że klasyczny MSP buduje zazwyczaj swoją pozycję na rynku w oparciu o PRODUKT1. To on jest najwyższą wartością firmy, jej wyróżnikiem pośród innych graczy na rynku, ale przede wszystkim podstawą funkcjonowania przedsiębiorstwa. Te same badania wskazały także wspomniane wcześniej przyczyny niedosta- tecznego wykorzystania potencjału wielu małych i średnich firm. Są to: ● marketing, ● sprzedaż, ● dystrybucja. W wielu MSP wysokiej jakości produkt nie jest dostatecznie (lub wcale) wspierany przez działania marketingowe, zaś sprzedaż i dystrybucja towarów czy usług odbywa się poprzez sieć osobistych kontaktów kierownictwa (często jednocześnie właścicieli) przedsiębiorstwa, zamiast wykorzystywać do tego dobrze zorganizowane sales force. Tym samym możliwości wejścia danego produktu na rynek czy zaistnienie danego towaru lub usługi w świadomości większej liczby klientów robi się praktycznie niewykonalne. Tym bardziej nie są podejmowane próby podbicia rynków zagranicznych – mali i średni przedsiębiorcy nawet nie Eksport próbują swoich sił w eksporcie. Większość personelu zatrudnianego w małych i średnich firmach nie ma bowiem stosownego przygotowania w tej dziedzinie. A zatem słaby marketing, niepoznane kanały sprzedaży i dystrybucji są powodem tego, że wiele MSP, pomimo licznych zalet w postaci często lepszej oferty towarowej czy usługowej oraz korzystniejszych propozycji cenowych, odnoszą ogromne straty (lub nie osiągają zysku, co w dzisiejszym świecie jest często tym samym) w porównaniu z dużymi firmami na rynku krajowym, ale przede wszystkim na międzynarodowym. Barierą nie do pokonania z punktu widzenia potencjalnego kupca jest bardzo często właśnie nieznajomość samej firmy i jej towaru/usługi oraz brak zaufania do nieznanej marki. Jest to problem, który stwarza zagrożenie mogące ujawnić się zarówno w średniej perspektywie, jak i na dłuższą metę na różnych poziomach. Przy czym może on dotyczyć pojedynczych firm, całego sektora, ale także gospodarki danego państwa jako całości. Wspierać zalety, niwelować słabości Jak mali i średni przedsiębiorcy mogą temu przeciwdziałać? Po pierwsze powinni oni w każdy możliwy i dostępny sposób doskonalić i rozwijać jakość swoich towarów i usług. Ponadto w miarę możliwości muszą inwestować w badania, optymalizować koszty produkcji, korzystać z nowatorskich rozwiązań, a także samemu wyznaczać prekursorskie trendy. To jednak nie wszystko. Jak już wcześniej wspomniano, oprócz dobrej oferty towarowej lub usługowej należy także dobrze „sprzedać” swoje towary czy usługi, czyli postawić na ich promocję i marketing. I, co najważniejsze, nie ograniczać się do rynków lokalnych. Warto w tym miejscu zadać sobie dwa pytania: dlaczego na wejście na rynki zagraniczne ważą się tylko nieliczne MSP oraz dlaczego tak niewielu tym, którzy się na to zdecydują, udaje się odnieść sukces? Pozostali zaś zupełnie niepotrzebnie ponoszą porażę, szybko się zniechęcają i wycofują z międzynarodowej gry. nicznym, nie zadbano o to, żeby potencjalny kupiec – odbiorca jakiegoś towaru czy usługi miał pewność, że rozmawia z rzetelnym i wiarygodnym dostawcą oferującym dobry produkt, a nie jest partnerem na jedną transakcję; i to wątpliwej jakości. Warto w tym momencie podkreślić, że niewielu potencjalnych zagranicznych odbiorców zada sobie trud prowadzenia „dochodzenia” w sprawie wiarygodności oferenta. Rzadko kto chce na to przeznaczać czas i środki finansowe. Branżowy znak jakości W branżach/sektorach posiadających kreatywne i dobre MSP jest wskazane utworzenie branżowych znaków jakości. Określa się je jako graficzne lub wyrażone poprzez wyrazy oznaczenia zamieszczone na wyrobie, które informują potencjalnego klienta o najwyższej jakości produktu oraz o spełnianiu przezeń wymogów bezpieczeństwa i środowiskowych. Znak jakości ma niejako poinformować potencjalnego użytkownika wyrobu o jego walorach, ale także wskazać producenta jako wysokiej klasy specjalistę w zakresie oferowanych produktów. Branżowy znak jakości na swój sposób formalizuje zaufanie pomiędzy klientem a producentem towaru. Nadawanie znaku jakości Branżowy znak jakości powinien być utworzony i nadawany przez neutralną instytucję, która: ● cieszy się szacunkiem w danej branży, ● wiadomo, że w najlepiej pojętym własnym interesie będzie nadawać znak tylko tym, którzy nań zasługują, ● jest w stanie kontrolować, czy firmy posługujące się znakiem, faktycznie spełniają niezbędne wymogi. Przykładowe kryteria: ● różnorodność produktowa, czyli zapewnienie przez przedsiębiorstwo możliwości dokonania wyboru spośród wielu różnych towarów, ● procesy stosowane podczas produkcji, czyli działania techniczne, podczas których wyrabiany jest towar; ● innowacje (standardy w zakresie BiR), ● logistyka (w kraju i za granicą), ● organizacja sprzedaży na rynkach zagranicznych, ● marketing (krajowy i zagraniczny), ● zasoby finansowe tych firm (baza finansowa danego przedsiębiorstwa). Oczywiście dla każdej branży należałoby stworzyć osobne kryteria, specyfikę oraz zasady kontroli. Ci, którym został przyznany branżowy znak jakości, tworzą Excellence Group. Żaden potencjalny klient nie przejdzie obojętnie obok towaru oznakowanego branżowym znakiem jakości. To oznaczenie zapewnia poszczególnym MSP rozpoznawalność i zaufanie u potencjalnych klientów na rynku wewnętrznym i za granicą. Firma mająca prawo do znaku zostaje wyrwana z anonimowości, a to kapitalnie podnosi jej szanse sprzedażowe, zaś branża mająca takie firmy uzyskuje na rynkach zagranicznych „nową twarz”, która czyni ją interesującą i godną zaufania. Korzyści W związku z powyższym podobnymi instytucjami mogą być np. izby przemysłowe i handlowe, stowarzyszenia gospodarcze, zrzeszenia rzemieślnicze, etc. Ich neutralność, szacunek w środowisku, tradycja oraz stosowanie na co dzień dobrych praktyk zapewniają nadawanym przez nie emblematom wartość i wiarygodność. Instytucja nadająca branżowy znak jakości przejmuje na siebie zadania związane z jego promocją, czyli np. z rozpoznawalnością wśród potencjalnych klientów i budową zaufania do produktów nim oznaczonych. Kryteria przyznawania znaku Dzieje się tak dlatego, że zanim została podjęta próba zaistnienia na rynku zagra- ści? Zgodnie ze starym marketingowym sloganem „przynęta smakowała rybie, a nie wędkarzowi”, czyli, inaczej mówiąc, wszystko zależy od potrzeb klienta zainteresowanego nabyciem towaru. Jakie kryteria powinny spełniać towary, aby móc starać się o branżowy znak jako- Na przykładzie Niemiec – największego partnera handlowego Polski – można wykazać realne korzyści z przyjęcia takich rozwiązań, czyli nadawania/otrzymywania branżowych znaków jakości. Instytucja, która je przyznaje, ma wszelkie podstawy zwrócić się np. do związku zakupowo-marketingowego, aby znaki uczynić rozpoznawalnymi i godnymi zaufania dla klienta, jak również zaaranżować spotkanie z konkretnym przedstawicielem przedsiębiorstwa z danej branży. Ze strony niemieckiej w takim spotkaniu biorą zazwyczaj udział najważniejsze osoby reprezentujące związek zakupowo-marketingowy oraz tzw. liderzy opinii w swoich środowiskach lub regionach. Podobne po- Biuletyn euro info (02) 21 Eksport stępowanie będzie miało miejsce w przypadku innych instytucji zakupowych niż wspomniane związki. Poprzez organizację nadrzędną (zwaną też megazwiązkiem) stojącą ponad poszczególnymi związkami zakupowo-marketingowymi w Niemczech zostanie przekazana informacja, że w Polsce wprowadzono branżowy znak jakości i że zaleca się współpracę jedynie z takimi przedsiębiorstwami, którym został on przyznany. Sami zwycięzcy, czyli sytuacja typu win-win-win Tworzy się stan, do którego wszyscy dążą, czyli sytuacja typu win-win-win. Po trzecie, wygrywa cała gospodarka, która rozwija się dzięki umacnianiu się firm na rynkach międzynarodowych. ■ dr Hans-K. Knoben, Mariusz Sawinski MCT Consulting www.mct-consulting.com Po pierwsze, wygrywa pojedyncza firma mająca prawo używania branżowego znaku jakości; to ją wyróżnia od innych i budzi do niej zaufanie. 1 Po drugie, wygrywa cała branża, która zyskuje na sile przebicia w eksporcie poprzez szacunek dla wartości zawartych w znaku jakości. Na podstawie: studium analitycznego Zentralverband Gerwerblichen Verbundgruppen (ZGV), IHK Köln oraz opracowań własnych MCT Consulting Nowe rynki Azerbejdżan KIEDYŚ TYLKO DLA NAFCIARZY, DZIŚ TAKŻE DLA MSP Bartosz Mendyk Od czasów upadku Związku Radzieckiego Azerbejdżan dysponuje najlepiej rozwiniętą infrastrukturą przemysłową wśród państw na Kaukazie. Do niedawna jednak inne gałęzie gospodarki były bardzo niedofinansowane. Obecnie władze Azerbejdżanu starają się otworzyć na nowe wyzwania, które stawia współczesna globalna ekonomia. W związku z tym stało się niezbędnym przestawienie gospodarki z planowanej na wolnorynkową. Wymaga to m.in. udzielenia wsparcia innym sektorom gospodarki niż przemysł surowcowy. Coraz większego znaczenia zaczyna nabierać rozwój takich branż, jak: turystyka, rolnictwo i przetwórstwo żywności, odnawialne źródła energii, etc. Tym samym dla zagranicznych małych i średnich firm (także polskich) otwierają się możliwości wejścia na azerbejdżański rynek. Sprzyja temu przyjmowane w ostatnich latach ustawodawstwo. Przepisy uzgadniane z ekspertami Banku Światowego sprawiają, że azerbejdżański rynek jest coraz bardziej przyjazny dla inwestorów. Już dzisiaj zajmuje wysokie 70. miejsce w rankingu Doing Business. zielonej energii. Sprzyja temu wiele czynników pogodowych. Jeden z nich to wiatr, który wieje ponad 250 dni w roku. Dzięki temu istnieje możliwość wytworzenia 2,4 mld kWh energii elektrycznej rocznie. Kolejny czynnik to słońce: 2,400–3,200 godzin słonecznych w roku już teraz pozwala na wytworzenie 16 mld kWh energii elektrycznej w skali roku. Nie jest to jednak szczyt możliwości – potencjał tych dwóch czynników nie jest w pełni wykorzystany. Obecnie to energia wodna jest najbardziej rozwiniętym źródłem energii odnawialnej. W 2011 r. stanowiła ona 9,8% ogólnej produkcji energii elektrycznej, wobec zaledwie 0,2% pochodzących z pozostałych źródeł. Ze względu na powyższe utworzono Państwową Agencję ds. Alternatywnych Źródeł Energii Odnawialnej (ABEMDA). Wzrost pozyskiwania energii z odnawialnych źródeł jest także jednym z kluczowych zadań agencji rządowej Azerbejian Investment Company, która inwestuje w projekty typu greenfield działające na zasadzie joint venture pomiędzy lokalnymi i zagranicznymi inwestorami. Alternatywne źródła energii Także Unia Europejska dofinansowuje projekty wspierające rozwój efektywności energetycznej w Europie Wschodniej, Klimat w Azerbejdżanie sprawia, że w tym państwie można rozwijać różne rodzaje tzw. 22 Biuletyn euro info (02) Kaukazie Południowym i Azji Środkowej poprzez program Partnerstwa Wschodniego, a zwłaszcza INOGATE, CIUDAD. ● ● ● Azerbejdżańska Izba Handlowa http://www.chamber.az/index_ en.html Azerbejdżańska Fundacja Promocji Eksportu i Importu http://www. azpromo.az/ Krajowa Konfederacja Przedsiębiorców http://ask.org.az/ Rolnictwo W Azerbejdżanie występuje aż 9 różnych stref klimatycznych, co pozwala na uprawę wielu gatunków roślin. Uprawiane są głównie zboża (około 40% całkowitej produkcji upraw), warzywa i owoce. Rolnictwo wypracowuje dzisiaj 6% PKB i jest jednym z największych sektorów gospodarki. Jego coroczny dziesięcioprocentowy wzrost daje obiecujące pozytywne prognozy inwestycyjne na przyszłość, gdyż obecnie użytkuje się jedynie niewielką część wartościowego pod względem rolniczym areału ziemskiego. Otwiera to możliwości dla inwestorów zagranicznych. Nowe rynki Równie szybko rozwija się przetwórstwo żywności. Obecnie większość firm z tej branży jest zaangażowana w produkcję i przetwórstwo mleka, mięsa oraz uprawę dużych roślin i owoców (hurma, cytrusy, brzoskwinie), a także konserwy warzywne. ● ● ● katalog produktów rolno-spożywczych: http://www.azprod.az/ Narodowy Fundusz Wspierania Przedsiębiorczości (ANFES): tanie kredyty dla drobnych producentów: www.anfes.gov.az KredAqro:kredytydlasektorausługfinansowych dla mikro i małych przedsiębiorstw http://www.kredaqro. com/en/main/ Turystyka Potencjał turystyczny w Azerbejdżanie może rozwijać się dzięki bogatemu dziedzictwu historycznemu. W 2011 r. zanotowano 1,5 mln odwiedzin turystów zagranicznych. Przełożyło się to na wzrost PKB o 1,8%. Światowa Rada Turystyki i Podróży (WTTC) prognozuje, że do 2022 r. będzie to 7,5% PKB. Podróże biznesowe stanowią znaczną część przyjazdów turystycznych. Obecnie większość zagranicznych gości nie opuszcza Baku i jego luksusowych hoteli, co powoduje, że możliwości branży turystycznej nie są wykorzystane w takim stopniu, jakby to było możliwe. W rządowym planie rozwoju jest wsparcie budownictwa hoteli przez sektor prywatny (od luksusowych do 3-gwiazdkowych) i willi do wynajęcia, zwłaszcza na terenach wiejskich i wyspach. Rząd wspiera także turystykę kulturalną i rozrywkową poprzez rozbudowę obiektów i kompleksów turystycznych. Na terenach wiejskich rozwijana jest ekoturystyka w ramach partnerstwa z MSP pod auspicjami OBWE w ramach programu ATSDP1. Zauważa się rozwój turystyki górskiej; poprzez popularyzację alpinizmu widać zwiększone zapotrzebowanie na dostawy sprzętu, zwłaszcza w ośrodku narciarskim Shahdag. Ponadto niektóre biura podróży specjalizują się w organizowaniu wycieczek legendarnym Jedwabnym Szlakiem. Zauważa się również potencjał w zakresie produkcji i dystrybucji pamiątek oraz gadżetów-prezentów. Program na rzecz rozwoju turystyki w latach 2010–2014 opiera się na następujących założeniach: ● ● ● ● poprawa infrastruktury zgodnie z międzynarodowymi standardami, przyciąganie inwestycji krajowych i zagranicznych, promocja turystyki, stworzenie centrum szkoleniowego w ramach Narodowego Instytutu Turystyki. Agencja rządowa zajmująca się również rozwojem turystyki. Na stronie znajdują się również katalogi z możliwościami turystycznymi. http://www. azpromo.az/ fakt, że w azerbejdżańskim sądzie można relatywnie tanio i szybko wyegzekwować należności. Przeciętnie w ciągu 147 dni od momentu złożenia pozwu sądy wyznaczają wokandę oraz orzekają prawomocny wyrok. Komornicze wyegzekwowania świadczenia to kwestia kolejnych 90 dni. Koszty zastępstwa procesowego wynoszą przeciętnie ok. 16,4% wartości przedmiotu sporu (WPS), koszty sądowe – 1,1% oraz koszty egzekucji – 1%. Bank Światowy podlicza je na poziomie ok. 18,5% WPS, co kwalifikuje Azerbejdżan na 28. miejscu w Doing Business. Rejestracja przedsiębiorstwa Rozwój prawa inwestycyjnego Co do zasady, w kraju nie ma specjalnych przepisów licencyjnych dla zagranicznych przedsiębiorstw, które chcą operować na rynku azerbejdżańskim, chociaż przewidziano nieliczne wyjątki dla przedsiębiorstw związanych np. z telekomunikacją. Ponadto zagraniczni inwestorzy są chronieni poprzez szereg prawnych gwarancji, takich jak: ● swobodna repatriacja zysków, ● ochrona przed nacjonalizacją, ● ochrona przed zmieniającym się ustawodawstwem. Skuteczna ochrona zagranicznych inwestycji jest doceniania przez Bank Światowy. – Azerbejdżan uplasował się na 27. miejscu na świecie w badaniu Doing Business. W skomplikowanym algorytmie na maksymalną liczbę punktów 10 – przyznaje Azerbejdżanowi 6,7 punktu. Celem rządu jest tworzenie przyjaznej atmosfery dla zagranicznych firm. Nie istnieją żadne ogólne bariery handlowe lub embarga na import towarów do Azerbejdżanu. Eksport nie podlega należnościom celnym lub ograniczeniom. Relewantne przepisy istnieją tylko w odniesieniu do wywozu towarów strategicznych, takich jak: prąd, benzyna, bawełna i metale nieżelazne. Ustawodawstwo jest liberalne w zakresie zatrudnienia oddelegowanych pracowników – należy jedynie uzyskać na to pozwolenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, co nie sprawia w praktyce problemów. Ponadto niektórzy pracownicy, np. kierownicy oddziałów i przedstawicielstw oraz ich zastępcy, są z tego obowiązku zwolnieni. Dla MSP chcących rozpocząć wymianę handlową pierwszorzędne znaczenie ma Rejestracja osób prawnych następuje w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego2 oraz ustawy o państwowej rejestracji i państwowym rejestrze prawnym z późniejszymi zmianami3. Zagraniczni inwestorzy, którzy chcą rozpocząć operowanie na tamtejszym rynku, mogą wybrać utworzenie nowej osoby prawnej lub otworzyć przedstawicielstwo czy oddział. W tym drugim przypadku będą jednak mieli znacznie bardziej ograniczone możliwości działania. Przedstawicielstwo lub oddział Zarówno przedstawicielstwa, jak i oddziały zagranicznych osób prawnych nie są uważane za azerbejdżańskie podmioty prawne. Na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, przedstawicielstwem jest wydzielona komórka osoby prawnej, która ma za zadanie reprezentację oraz ochronę jej interesów. W związku z tym zazwyczaj działania przedstawicielstwa sprowadzają się do funkcji reklamy i promocji. Podobnie jest z oddziałem, z tą różnicą, że może on angażować się w działalność komercyjną, a więc zawierać umowy i wystawiać faktury. Oddziały są rejestrowane przez Ministerstwo Finansów, a przedstawicielstwa oraz oddziały nie prowadzące działalności komercyjnej – w Ministerstwie Sprawiedliwości. Ministerstwo Finansów jest zobowiązane do dokonania rejestracji w ciągu trzech dni roboczych od dnia złożenia niezbędnych dokumentów; Ministerstwo Sprawiedliwości zaś w terminie 40 dni roboczych. Rada Ministrów przyjęła rozporządzenie o zatwierdzaniu regulaminów i umów dotyczących rejestracji oddziałów i przedstawicielstw zagranicznych osób prawnych w Republice Azerbejdżanu4. Na jego podstawie wniosek o rejestra- Biuletyn euro info (02) 23 Nowe rynki cję oddziału/przedstawicielstwa (zawarty w dowolnej formie – bez formularza urzędowego) musi wskazywać celowość podmiotu zagranicznego oraz korzyści, jakie przyniesie otwarcie oddziału/ przedstawicielstwa dla Azerbejdżanu, a więc np. stworzenie nowych miejsc pracy dla obywateli tego państwa. Wniosek taki składa przedstawiciel spółki (organ uprawniony do reprezentacji lub pełnomocnik) w Ministerstwie Sprawiedliwości. Następnie przedsiębiorstwo podpisuje z ministerstwem odpowiednie porozumienie dotyczące warunków funkcjonowania oddziału/przedstawicielstwa – tj. stosunku zatrudnienia obcokrajowców i Azerbejdżan, szacowaną liczbę inwestycji. Wspomniane rozporządzenie nie nakłada terminu na rozważenie wniosku w przypadku, gdyby był nieprzekonujący – a więc, w opinii Ministerstwa Sprawiedliwości, nieprzynoszący korzyści dla Azerbejdżanu. Koszt założenia oddziału (przedstawicielstwa) wynosi równowartość ok. 845 PLN. Rozpoczyna się ono od złożenia pisma do Ministerstwa Sprawiedliwości (lub Ministerstwa Finansów) z pełnomocnictwem dla kierownika (oddziału lub przedstawicielstwa), podpisanego przez zarząd spółki, zgodnie z zasadami reprezentacji. Następnie zarząd ustanawia regulamin oddziału/przedstawicielstwa (który potem musi przedstawić w azerbejdżańskim Ministerstwie Sprawiedliwości (lub Ministerstwa Finansów) w dwóch kopiach). Po tym wszystkim ustanawia się jego siedzibę. Przedłożone dokumenty (a więc wniosek o ustanowienie oddziału/ przedstawicielstwa, regulamin oddziału/ przedstawicielstwa, odpis KRS – spółki-matki) powinny być wydrukowane na papierze firmowym spółki-matki, opatrzone jej pieczęcią oraz podpisane przez przedstawiciela spółki-matki oraz, co istotne, poświadczone notarialnie w siedzibie w kraju zamieszkania. Kierownik oddziału powinien legitymować się pełnomocnictwem spółki-matki. Azerbejdżan jest członkiem Konwencji Haskiej znoszącej wymóg legalizacji zagranicznych dokumentów urzędowych, jak i tzw. Konwencji Apostille – ułatwiony jest więc obrót dokumentów. Dokumenty muszą być obowiązkowo tłumaczone na azerbejdżański. Po rejestracji należy otworzyć rachunek bankowy. 24 Biuletyn euro info (02) Rejestrowanie nowej spółki Spółki kapitałowe mające siedzibę w Azerbejdżanie podlegają obowiązkowi rejestracji w Ministerstwie Finansów, które dokonuje przeprowadzenia rejestracji w ciągu trzech dni roboczych od dnia złożenia dokumentów. Opłaty rejestracyjne dla większości spółek wynoszą równowartość ok. 42 PLN. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną lub więcej osób. Wyjątkiem jest sytuacja jednoosobowych spółek z o.o., które nie mogą zakładać dalszych tego typu podmiotów. Odpowiedzialność udziałowców ogranicza się wyłącznie do wpłaty kapitału zakładowego. Dosyć liberalna rejestracja podmiotu na podstawie ustawy5 różnicuje możliwość założenia spółki przez podmioty azerbejdżańskie oraz zagraniczne. Te pierwsze poza tradycyjną rejestracją mogą także dokonywać rejestracji elektronicznej. Jest ona o tyle droższa, że wymaga uprzedniego uzyskania podpisu elektronicznego, którego wyrobienie kosztuje równowartość ok. 115 PLN6, a procedura jego uzyskania trwa 3 dni. Niezależnie od wyboru rejestracji należy wyrobić sobie numer TIN (odpowiednik polskiego NIP) oraz wnieść o rejestrację jako podatnik VAT, obydwie procedury (tj. TIN i VAT) są darmowe i zajmują ok. 3 kolejnych dni. Bank Światowy bardzo wysoko ocenia procedurę rozpoczynania biznesu wysoko – jako 10. na świecie w Doing Business. Wysokość podatku od osób prawnych wynosi 20%. (szybsza procedura) lub 7 dni (procedura najszybsza). Handel zagraniczny Za pomocą strony „e-Customs” (http:// www.customs.gov.az/en/e-Xidmetler. html) można zgłosić towary w formie cyfrowej. Import towarów do Azerbejdżanu obłożony jest należnościami celnymi (cła ad valorem w wysokości od 0 do 15% wartości towaru). Powyższe nie dotyczy towarów pochodzących z WNP, które są całkowicie zwolnione z należności celnych. Pewne towary, np. tytoń i produkty alkoholowe, obłożone zostały podatkiem akcyzowym. VAT jest naliczany od zadeklarowanej wartości. Nie ma rozróżnienia dla rezydentów i nierezydentów w zakresie przywozu/wywozu gotówki. Gdy kwota została zadeklarowana, to nie ma ograniczeń kwotowych. W każdym jednak przypadku, gdy ilość gotówki przekracza równowartość 156.135 PLN, organy celne zobowiązane są do poinformowania odpowiednich służb. Import/Eksport Na otwartym portalu www.b2b.az znajdują się oferty wzajemnej współpracy, tam też można zgłosić się w celu znalezienia kontrahenta. Badania Banku Światowego wskazują, że procedury eksportowe są łatwiejsze od importowych. Przygotowanie dokumentów importowych trwa 25 dni oraz kosztuje równowartość ok. 11107 PLN, eksportowych 28 dni oraz kosztuje równowartość 11044 PLN (w obu przypadkach za kontener).7 Nieruchomości Podobnie bardzo wysoko ocenia się procedury związane z nabywaniem nieruchomości w Azerbejdżanie. Pod względem przejrzystości plasują się one wg Doing Business na 13. miejscu na świecie. Weryfikacja tytułu i uzyskania certyfikatu w Państwowym Rejestrze Nieruchomości trwa 5 dni w trybie regularnej procedury lub 2 dni w przypadku procedury przyspieszonej, której koszt wynosi 386 PLN. Koszty sporządzenia notarialnej umowy kupna-sprzedaży wynoszą 772 PLN (taksa notarialna) + 115,8 PLN (opłaty urzędowe). Następnie kupujący wnioskuje do Państwowego Rejestru Nieruchomości o zarejestrowanie nieruchomości – co związane jest z opłatami 3742 PLN, oraz trwa 20 dni (regularne procedury), 14 dni Dokumenty wymagane przy handlu zagranicznym: Eksport Import ● List przewozowy ● ● Świadectwo pochodzenia ● ● Faktura handlowa ● ● Dokument CMR ● Deklaracja celna eksportowa ● ● Zawartość opakowania ● ● Umowa sprzedaży ● ● Dokument tranzytowy ● ● ● List przewozowy Świadectwo pochodzenia Faktura handlowa Zgłoszenie przywozowe Umowa z dostawcą Faktura Dokument tranzytowy Certyfikat zgodności Certyfikat jakości Nowe rynki Fot. Ambasada Republiki Azerbejdżanu Hasan Hasanow, Nadzwyczajny i Pełnomocny Ambasador Republiki Azerbejdżanu w Polsce Rozbudowa dodatkowych gałęzi gospodarki połączona z bardzo dobrymi stosunkami politycznymi pomiędzy naszymi państwami powoduje, że bilans handlowy obrotów pomiędzy nimi z roku na rok jest coraz większy. W 2013 r. wzrósł o 20,6% w porównaniu do 2012 r. i osiągnął rekordowe 153,3 mln USD. Potencjał wymiany jest jednakże znacznie większy i coraz bardziej się rozwija, zwłaszcza w tych dziedzinach, w których średni polski biznes ma doświadczenia, a więc zielona energia, turystyka oraz rolnictwo. Już dzisiaj Polska eksportuje wyroby przemysłu elektromaszynowego (udział tej grupy produktów w eksporcie ogółem wynosił 40%), kolejne miejsca zajmują wyroby przemysłu chemicznego (20%), artykuły rolno-spożywcze (13,4%), wyroby metalurgiczne (10,8%) i wyroby ceramiczne (8,6%). Pomocne w handlu są organizowane przez ambasadę Azerbejdżanu Polsko-Azerbejdżańskie Komisje Międzyrządowe ds. Współpracy Gospodarczej, które zarówno rozwiązują doraźne problemy, ale także, a może przede wszystkim, pomagają przedsiębiorcom dopiero planującym spróbowanie swoich sił na rynku Azerbejdżanu w zapoznaniu się z nim i jego specyfiką. Już w kwietniu 2014 r. odbędzie się kolejne posiedzenie tej Komisji. Ostatecznie poza pomocą ze strony polskiej (Ministerstwo Gospodarki obejmuje częściowym dofinansowaniem niektóre przedsięwzięcia promocyjne o charakterze proeksportowym – można o tym dowiedzieć się na stronach: www.eksporter.gov.pl, www.trade.gov.pl) istnieje wiele funduszy azerbejdżańskich, które pomagają zrealizować projekty inwestycyjne korzystne dla obu gospodarek. Koszty oraz czas potrzebny do wyeksportowania i importowania towarów: Eksport Import Procedury (dni/ PLN) (dni/PLN) Przygotowanie 15/1606 14/1669 dokumentów Odprawa celna i kontrola 4/1326 3/1326 techniczna Porty i obsługi 2/936 2/936 terminalu Transport lądowy 7/7176 6/7176 i obsługa Łącznie 28/11 044 25/11 107 Źródło: Opracowanie na podstawie BŚ Licencje Dekret prezydencki określa gałęzie przemysłu wymagające licencji. Dotyczy to 32 rodzajów działalności gospodarczej8. Dekret ujednolicił zasady pozyskiwania wszystkich rodzajów zezwoleń oraz opłat licencyjnych dla każdego przedmiotu działalności gospodarczej. Licencje przyznawane są osobom fizycznym i prawnym, bez względu na narodowość. Ponadto są niezbywalne, nie można ich przenieść na inny podmiot prawny (nie dotyczy sukcesji). Funkcjonuje również opracowana przez Ministerstwo Gospodarki i Rozwoju strona internetowa informująca o uzyskiwaniu licencji biznesowych http://icazeler.gov.az/. Udzielane licencje są ważne przez okres pięciu lat. Nieco inaczej jest w przypadku produkcji napojów alkoholowych i etylu. Licencje na to obowiązują 3 lata, zaś na import tych produktów na okres 1 roku. Wnioskodawcy powinni złożyć wymagane dokumenty odpowiednim organom państwowym, wymienionym w dodatku do dekretu i uiścić opłatę za wniosek. Licencja jest wydawana w ciągu 15 dni od daty złożenia dokumentów. Opłaty licencyjne osiągają nawet równowartość 86.680 PLN. Etykieta biznesowa Spotkania biznesowe powinny być potwierdzone przez telefon lub e-mailem w dniu, w którym ma dojść do spotkania. Tylko takie będą traktowane poważnie. Azerbejdżanie nie są bardzo punktualni, jednakże tego oczekują od partnerów biznesowych. Spotkania mogą się przedłużać, trzeba więc pozostawić sobie czas między nimi, aby nie spóźnić się na kolejne, które zostało zaplanowane. Biznesmeni powinni zostawić dużo czasu na podróż w Baku z jednego miejsca do drugiego. Język rosyjski jest powszechnie znany, ale większość oficjalnych spotkań będzie prowadzona po azerbejdżańsku. Młodzi biznesmeni na ogół dobrze znają język angielski. W negocjacjach przedsiębiorcy nie lubią przechodzić od razu do rzeczy. Spotkania zaczyna się od mniej zobowiązujących tematów, a dopiero później przechodzi do meritum. Dobrą praktyką na pierwszym spotkaniu są pytania o sprawy osobiste (zazwyczaj o rodzinę, a zwłaszcza dzieci), ale bez dociekliwości. Azerbejdża- nie są dumni ze swojego kraju i z chęcią odpowiadają na pytania na temat ich kultury, stref klimatycznych, malowniczych krajobrazów i historii starożytnej. Zdecydowanie jednak należy unikać rozmów na temat aktualnych wydarzeń politycznych, zwłaszcza spraw związanych z konfliktem w Górnym Karabachu. Ponadto nie należy poruszać kwestii religijnych. Bo chociaż większość mieszkańców Azerbejdżanu jest muzułmanami, to wiara jest uznawana za sprawę osobistą. Sukces w negocjacjach będzie zależeć od zdolności budowania relacji osobistych oraz jasno zdefiniowanego celu. Ceniona jest otwartość. Próby ukrycia czegoś mogą wzbudzić podejrzenia. Negocjacje podzielone są zazwyczaj na kilka spotkań. ■ Bartosz Mendyk Kancelaria Ius Europae 1 Raport dostępny pod adresem: http://www. osce.org/baku/27857 2 Ustawa z dnia 28 grudnia 1999 nr. 779-IQ 3 Ustawa z dnia 12 grudnia 2003, nr 560-IIQ 4 Rozporządzenie z dnia 16 marca 2011 nr 43 5 Ustawa z dnia 30 grudnia 2011 r. No. 284 6 1 AZN= 3,8647 PLN 7 Bank Światowy oblicza na podstawie standardowego kontenera liczącego 20 stóp, załadowany w pełni – ważący 10 ton i wyceniony na 20 000 USD. 8 Dekret nr 782 z dnia 02 września 2002 Biuletyn euro info (02) 25 Aktualności Spotkania biznesowe podczas targów i konferencji Industrial Technologies 2014 11 kwietnia 2014 r., Ateny, Grecja Ośrodek Enterprise Europe Network przy Stowarzyszeniu „Wolna Przedsiębiorczość” zaprasza przedstawicieli przedsiębiorstw oraz instytucji badawczych z branżą nowoczesnych technologii przemysłowych do wzięcia udziału w spotkaniach biznesowych, które odbędą się podczas targów i konferencji Industrial Technologies w międzynarodowym centrum konferencyjnym Megaron w Atenach. W poprzednich latach w wydarzeniu uczestniczyło około 1000 przedstawicieli przemysłu, instytucji badawczych oraz inwestorów z ponad 40 państw. Lista sektorów zaawansowane materiały; ● zrównoważona produkcja; ● zrównoważone konstrukcje; ● wydajność energetyczna; ● chemikalia; ● automatyka przemysłowa; ● „zielony” transport; ● biotechnologia; ● nanotechnologia. ● Ważne terminy do 9 kwietnia 2014 r. – rejestracja profili online 28 marca – 9 kwietnia – wybór partnerów biznesowych i wysłanie propozycji spotkań. Udział w rozmowach biznesowych jest bezpłatny pod warunkiem zarejestrowania się na 3 dzień konferencji Industrial Technologies. Kontakt Paweł Gruszkowski e-mail: [email protected] tel.: 58 785 39 58 Szkolenie pt.: „Strategia eksportowa i skuteczny marketing kluczem do sukcesu przedsiębiorstwa na arenie międzynarodowej” 11 kwietnia 2014 r., Lublin Ośrodek Enterprise Europe Network działający przy Lubelskiej Fundacji Rozwoju zaprasza Państwa do udziału w bezpłatnym szkoleniu pt. „Strategia eksportowa i skuteczny marketing kluczem do sukcesu przedsiębiorstwa na arenie międzynarodowej”. Podczas spotkania będą omówione najistotniejsze zagadnienia związane z opracowywaniem skutecznej strategii eksportowej i marketingowej, która ma na celu w wymierny sposób przyczynić się do sukcesu firmy na rynkach zewnętrznych. Ponadto zostaną wyeksponowane metody wejścia na dany rynek, przedstawione 26 Biuletyn euro info (02) korzyści i zagrożenia wynikające z zastosowania eksportu pośredniego i bezpośredniego. Uczestnicy spotkania uzyskają również informacje na temat źródeł, sposobów budowania systemu promocji produktu na wybranym rynku eksportowym. Ważnym elementem seminarium będzie także omówienie metod budowania kampanii promocyjnej, zasad doboru kanałów przekazu informacyjnego i promocyjnego. Ponadto zostaną przybliżone metody oceny skuteczności wykorzystania technik marketingowych z uwzględnieniem spe- cyfiki rynku (uwarunkowania kulturowe, zwyczajowe itp., przegląd kanałów przekazu informacyjnego z uwzględnieniem relacji koszty versus skuteczność). Udział w spotkaniu jest bezpłatny. Warunkiem uczestnictwa jest przesłanie własnoręcznie wypełnionego formularza zgłoszeniowego (do pobrania na stronie http://www.lfr.lublin.pl/) na adres: Lubelska Fundacja Rozwoju, ul. Rynek 7, 20-111 Lublin, e-mailem: marta.puczyk@ lfr.lublin.pl lub faxem: 81 528 53 12 w nieprzekraczalnym terminie do 09.04.2014 r., godz. 12.00. Aktualności Giełda kooperacyjna dla firm z branży budowlanej RESTA 2014 25 kwietnia 2014 r., Wilno, Litwa Ośrodki Enterprise Europe Network działające przy Warmińsko-Mazurskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. w Olsztynie oraz Izbie Przemysłowo-Handlowej w Wilnie zapraszają przedsiębiorców związanych z szeroko pojętą branżą budowlaną do wzięcia udziału w IV Międzynarodowej Giełdzie Kooperacyjnej podczas XXI Międzynarodowych Targów Budownictwa i Renowacji RESTA 2014. ● ● ● ● ● ● ● ● Celem imprezy jest nawiązanie nowych kontaktów handlowych, zapoznanie się z nowymi technologiami, jak również wymiana pomysłów z partnerami międzynarodowymi. Oficjalnym językiem spotkań będzie język angielski. Statystyki z poprzednich edycji sesji B2B (2011, 2012 i 2013): ● 192 uczestników/firm z Litwy, Łotwy, Polski, Rosji, Hiszpanii, Włoch i Czech; ● 390 zorganizowanych spotkań bilateralnych; ● podpisane umowy o współpracy handlowej. Lista sektorów, do których jest skierowana giełda kooperacyjna: ● materiały i wyroby budowlane oraz wykończeniowe; ● okna, drzwi, bramy; ● ● podłogi, schody; urządzenia wentylacyjne i grzewcze; systemy i urządzenia wodociągowe oraz odprowadzania ścieków; instalacje elektryczne w budynkach; systemy bezpieczeństwa budynków; maszyny, urządzenia i narzędzia budowlane; stolarka, konstrukcje drewniane oraz inne konstrukcje; usługi remontowo-budowlane, projektowanie, konsultacje; zagospodarowanie i utrzymanie terenów wokół budynków; budownictwo energooszczędne i przyjazne środowisku. Na czym polega giełda kooperacyjna? uczestnicy w formularzu rejestracyjnym online określają profil swojej działalności oraz rodzaj współpracy, który chcieliby nawiązać; ● dane zarejestrowanych firm umieszczane są w katalogu online; ● z katalogu online zarejestrowani uczestnicy dokonują wyboru firm, z którymi chcieliby spotkać się podczas giełdy; ● w dniu 25 kwietnia 2014 r., przy ponumerowanych stolikach, odbędą się serie uprzednio zaaranżowanych spotkań pomiędzy dobranymi w pary firmami. ● Rejestracja Rejestracja odbywa się online poprzez wypełnienie formularza na stronie giełdy. Termin rejestracji upływa 6 kwietnia 2014 r. Ważne daty do 6 kwietnia Rejestracja profili Wybór partnerów 7–13 kwietnia do rozmów Otrzymanie 18 kwietnia harmonogramu spotkań Spotkania 25 kwietnia kooperacyjne Koszty Udział w giełdzie kooperacyjnej oraz wstęp na TARGI RESTA 2014 są bezpłatne. Uczestnicy pokrywają koszty dojazdu i zakwaterowania. Miejsce giełdy Litewskie Centrum Wystawiennicze i Kongresowe LITEXPO, sala 5.3, II piętro (Adres: Laisves ave. 5, Vilnius, Lithuania). Kontakt Magdalena Pętlak e-mail: [email protected], tel.: 89 535 67 82 Patrycja Kaczmarczyk e-mail: [email protected] tel.: 89 535 67 83 Bezpłatne seminaria szkoleniowe „DEMOGRAPHY MANAGER” 16–17 kwietnia 2014 r. i 8–9 maja 2014 r., Białystok Podlaska Fundacja Rozwoju Regionalnego w ramach realizacji projektu: „WOMEN — Międzynarodowa Strategia przeciwko odpływowi dobrze wykształconych kobiet z regionów peryferyjnych” zaprasza do wzięcia udziału w bezpłatnych seminariach szkoleniowych pn. „DEMOGRAPHY MANAGER”. Seminarium jest skierowane do: ● osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, właścicieli firm, osób ● ● ● zarządzających organizacjami, przedsiębiorców i pracodawców w województwie podlaskim, kadry menedżerskiej, w szczególności do kierowników i pracowników działów personalnych, kadr i rozwoju, podlaskich przedsiębiorstw i instytucji, osób mających wpływ na kształtowanie polityki personalnej w organizacjach, do przedstawicieli władz lokalnych, samorządowców i polityków, którzy są zainteresowani przeciwdziałaniem nieko- ● ● rzystnym tendencjom demograficznym w regionie, przedstawicieli podlaskich organizacji non profit działających w obszarach związanych m.in. z problematyką kobiet na rynku pracy, przedsiębiorczością, doradztwem kariery, demografią itp. wszystkich, którzy z racji na pełnione funkcje zawodowe i społeczne i/lub obowiązki służbowe są związani z polityką społeczną, rynkiem pracy, rozwojem regionu oraz mają wpływ na poli- Biuletyn euro info (02) 27 Aktualności tykę personalną i strategię zatrudnienia w swoich organizacjach. ● ● Zakres tematyczny seminarium ● sytuacja demograficzna w województwie podlaskim na tle trendów europejskich i światowych, ● sytuacja kobiet w regionie – możliwości i potrzeby kobiet, edukacja, rynek pracy, przedsiębiorczość, migracje, ● polityka personalna firm w aspekcie procesów demograficznych, budowanie marki i wizerunku pracodawcy przyjaznego kobietom, społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR). Liczba miejsc na seminariach ograniczona. Decyduje kolejność zgłoszeń! Kontakt Beata Grygorczuk tel.: 85 653 72 04 e-mail: [email protected] Terminy seminariów 16–17 kwietnia 2014 r. ● 8–9 maja 2014 r. ● Misja gospodarcza na międzynarodowe targi branży IT/ICT COMPUTEX 3-7 czerwca 2014 r., Tajpej, Tajwan Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości zaprasza przedsiębiorców związanych z szeroko rozumianą branżą IT/ICT do wzięcia udziału w misji gospodarczej, której głównym elementem będzie uczestnictwo w międzynarodowych targach telekomunikacyjnych i informatycznych COMPUTEX. Cel misji Celem misji jest nawiązanie trwałej współpracy biznesowej z przedsiębiorcami tajwańskimi, pozyskanie nowych kontrahentów, w tym również podwykonawców, oraz zapoznanie się z innowacyjnymi rozwiązaniami w zakresie informatyki i telekomunikacji. Program misji Wstępny program misji zakłada przylot do Tajpej 2 czerwca 2014 r. i obejmuje m.in.: ● udział w targach COMPUTEX, ● bezpośrednie spotkania polskich i tajwańskich przedsiębiorców, zaaranżowane wcześniej w oparciu o wskazania uczestników misji, ● udział w seminariach branżowych, ● seminarium na temat branży IT/ ICT oraz roli Tajwanu jako bramy do rynku chińskiego, ● wizytę studyjną w Hsinchu Science and Industrial Park (jednym z największych i najdłużej funkcjonujących parków technologicznych na świecie), 28 Biuletyn euro info (02) ● wizytę w siedzibie Industrial Technology Research Institute (ITRI). ● ● ● Podstawowe informacje o targach: ● Największe targi ICT w Azji, nr 2 na świecie; ● W tym roku przypada 34. edycja targów; ● 1700 wystawców; ● Godziny otwarcia targów: 3–6 czerwca: 9:30–18:00; 7 czerwca: 9:30–16:00; ● Przewidywana liczba odwiedzających: 130 000 osób, z czego 38 000 to obcokrajowcy. Przykładowi wystawcy tajwańscy w 2013 r.: ● Acer, ● A-Data, ● Advantech, ● Apacer, ● Clevo, ● COMPAL, ● Delta, Elitegroup, GIGABYTE, KYE, ● MiTAC, ● Muzee, ● Transcend. Przykładowi wystawcy zagraniczni w 2013 r.: ● Akasa, ● AMD, ● Broadcom, ● Cooler Master, ● Corning, ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● Ford, Hasee, Hisense, Loop, Marvell, Microsoft, Rosewill, SanDisk, Sanyo Denki, Supermicro, TP-Link, WANLIDA, Western Digital, ZOTAC. Wystawiane produkty: Komputery i systemy software, ● urządzenia przechowywania danych, ● ekrany i cyfrowe produkty entertainment, ● podpis elektroniczny, ● aplikacje IC, ● produkty osadzone, ● telekomunikacja IP, ● produkty bezpieczeństwa IT, ● płyty główne i karty dodatkowe, ● wyświetlacze LED, etc. ● Uczestnictwo w misji gospodarczej organizowanej przez PARP pozwala na uzyskanie dofinansowania do kosztów przelotu oraz noclegu. Kontakt: Danuta Marcak tel.: 22 432 80 78 e-mail: [email protected] Oferty współpracy gospodarczej Armeńska firma zajmująca się produkcją próchnicy glebowej oraz uprawą warzyw (ziemniaki, buraki) poszukuje usług pośrednictwa handlowego (dystrybutorów, agentów, przedstawicieli handlowych) w celu sprzedaży swoich produktów za granicą. Numer referencyjny BOAM 20131212003 Armeńska firma produkująca naturalne soki owocowe oraz owoce w puszkach poszukuje usług przedstawicielstwa handlowego. Numer referencyjny BOAM 20131118003 Belgijska firma zajmująca się produkcją wysokiej jakości majonezu i sosów winegret z naturalnych składników i bez dodatków chemicznych poszukuje dystrybutorów. Numer referencyjny BOBE 20131028004 Belgijska firma specjalizująca się w wyrobie produktów ds. bezpieczeństwa dla pacjentów w szpitalach i centrach rehabilitacji (np. produkty utrzymujące człowieka w tej samej pozycji, podtrzymujące i ułatwiające chodzenie) poszukuje dystrybutorów. Numer referencyjny BOBE 20131126001 Belgijska firma specjalizująca się w rozwiązaniach z zakresu ekologicznego zadaszenia (tzw. zielony dach) zajmuje się rozwojem innowacyjnej technologii ekologicznej (tzw. inteligentny zielony dach), która może zostać rozszerzona o dodatkowe usługi. Firma poszukuje dystrybutorów. Numer referencyjny BOBE 20131202002 Belgijska firma specjalizująca się w produkcji kosmetyków do pielęgnacji twarzy powstałych na bazie składników morskich i roślinnych oferuje produkty: kremy na dzień i noc, serum oraz maseczki. Firma poszukuje dystrybutorów. Numer referencyjny BOBE 20131202001 Belgijska firma informatyczna stworzyła oprogramowanie dla zarządzania usługami pielęgniarek domowych. Firma poszukuje partnerów w celu rozszerzenia swej działalności. Ich zadaniem byłaby dystrybucja oprogramowania, prowadzenie pierwszego poziomu wsparcia technicznego po dostosowaniu oprogramowania do wymagań danego rynku lokalnego. Numer referencyjny BOBE 20131216001 Firma z Czarnogóry specjalizująca się w ochronie antykorozyjnej, piaskowaniu i odnowie powierzchni betonowych oferuje podwykonawstwo. Numer referencyjny BOME 20130713001 Irlandzki producent i dystrybutor lekkich, przyjaznych dla środowiska i możliwych do przetworzenia palet polistyrenowych z zintegrowanym chipem technologii identyfikacji radiowej (RFID) poszukuje dystrybutorów dla swoich produktów. Numer referencyjny BOIE20130926001 Izraelski producent terapeutycznego urządzenia do uśmierzania bólu dolnego odcinka pleców poszukuje dystrybucji. Numer referencyjny BOIL20131203001 Izraelska firma medyczna stworzyła innowacyjne lekarstwo z minerałów morskich przeciwko schorzeniom skóry związanym z cukrzycą. Izraelskie Stowarzyszenie Diabetyków przetestowało ten produkt klinicznie i zaaprobowało go. Firma poszukuje partnerów specjalizujących się w produktach przeznaczonych do pielęgnacji skóry i włosów, produktach farmaceutycznych i urządzeniach medycznych, aby stworzyć joint venture do dalszego rozwoju swoich produktów. Numer referencyjny BOIL20131016001 Izraelska firma specjalizująca się w dostarczaniu rozwiązań z zakresu EMR (Elektroniczna Dokumentacja Medyczna) na szczeblu regionalnym i państwowym dla lekarzy oraz jednostek opieki medycznej poszukuje lokalnych partnerów wśród dostawców ubezpieczeń medycznych z sektora publicznego i prywatnego mających doświadczenie na lokalnych rynkach usług medycznych, którzy byliby zainteresowani promowaniem rozwiązań z zakresu EMR w swoich krajach. Numer referencyjny BOIL20130709001 Japońska firma produkująca urządzenia pakujące towary w makulaturę falistą poszukuje agentów lub dystrybutorów w Finlandii, Niemczech, Węgrzech, Polsce, Szwecji i Wielkiej Brytanii. Numer referencyjny BOJP20140114001 Litewska firma specjalizująca się w świadczeniu usług konsultingowych związanych z zarządzaniem, inżynierią i biznesem oferuje usługi podwykonawstwa. Firma jest zainteresowana współpracą przy różnych projektach oraz przy składaniu ofert na zamówienia publiczne. Numer referencyjny 20120719026 BO Firma czarnogórska specjalizująca się w produkcji zdrowej żywności poszukuje partnerów do pośrednictwa na rynku, jak również do zawiązania spółki joint venture. Numer referencyjny 20101209010 BO Litewska firma specjalizująca się w logistyce, handlu częściami zamiennymi do ciężarówek i handlu ziarnem poszukuje partnerów do stworzenia joint venture, które działałoby jako firma handlowa sprzedająca produkty spożywcze, farmaceutyczne lub części zamienne do maszyn rolniczych. Numer referencyjny 20130124025 BO Dostawca internetu poszukuje partnerów w celu wspólnego opracowania zaawansowanej sieci bezprzewodowej na Bałkanach. Firma poszukuje partnera do ustanowienia spółki joint venture do dystrybucji Wireless Hot Spots na obszarach miejskich i wiejskich. Numer referencyjny BOME 20130702001 Nowoczesna litewska firma specjalizująca się w produkcji różnych rodzajów poletek, torów i przeszkód do minigolfa poszukuje agentów, przedstawicieli i dystrybutorów. Firma oferuje również usługi produkcji na zasadzie podwykonawstwa dla innych producentów minigolfa. Numer referencyjny BOLT20131126001 Biuletyn euro info (02) 29 Oferty współpracy gospodarczej Mołdawska firma specjalizująca się w produkcji łopat silnikowych dla przemysłu lotniczego poszukuje pośredników handlowych. Firma jest również zainteresowana wzajemną produkcją z zakresu mechaniki precyzyjnej oraz energoelektroniki. Numer referencyjny BRMD 20131219001 Ośrodek SPA w południowej Serbii oferuje usługi z zakresu turystyki medycznej oraz outsourcingu terapii zdrowotnych firmom z sektora medycznego. Ośrodek poszukuje reprezentantów, touroperatorów z dziedziny turystyki medycznej. Numer referencyjny BORS 20131105001 Serbska firma oferująca usługi w zakresie consultingu i zarządzania projektami z sektora przemysłu wodno-ściekowego szuka pośredników i zleceń. Numer referencyjny BORS 20131115001 Firma serbska produkująca różnego typu szafy oraz kontenery ze stali poszukuje dystrybutorów. Numer referencyjny 20121006001 BO Rumuńska firma specjalizująca się w produkcji i dystrybucji produktów mlecznych jest zainteresowana podjęciem współpracy z dystrybutorami/agentami. Numer referencyjny BORO 20131210001 Rumuńska firma specjalizująca się w produkcji pasz dla zwierząt poszukuje agentów i dystrybutorów dla swoich produktów w krajach UE. Numer referencyjny BORO 20131210003 Rumuńska firma specjalizująca się w usługach doradczych z zakresu bezpieczeństwa pracy i wsparcia środowiskowego oferuje usługi podwykonawstwa dla firm z UE. Numer referencyjny BORO20131209001 Rumuńska firma specjalizująca się w eksporcie drewna i materiałów drzewnych poszukuje możliwości współpracy handlowej z krajami arabskimi UE. Numer referencyjny BORO20131209002 Rumuńska firma specjalizująca się w produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych poszukuje usług pośrednictwa (dystrybutorów i przedstawicieli handlowych) we wszystkich państwach na terenie Europy. Numer referencyjny 20120801017 BO Firma z doświadczeniem w dziedzinie automatyki przemysłowej i mieszkaniowej oferuje usługi pośrednictwa handlowego (jako agent, przedstawiciel, dystrybutor) wzajemną produkcję oraz usługi podwykonawstwa/outsourcingu. Numer referencyjny 20130313002 BR Rumuńska firma specjalizująca się w odnowie zdegradowanych chodników asfaltowych poszukuje potencjalnych partnerów do ustanowienia spółki joint venture. Numer referencyjny 20121016022 BO Serbska firma produkująca sprężyny kompresyjne, napinające i skrętne z drutu sprężynowego i stali taśmowej szuka agentów i dystrybutorów. Numer referencyjny 20120131035 Średniej wielkości firma z Serbii produkująca maszyny i narzędzia do obróbki metalu szuka dystrybutorów. Numer referencyjny 20120603007 BO Serbska firma specjalizująca się w produkcji maszyn do hydrauliki siłowej i rolniczych szuka dystrybutorów oraz firm, które chciałyby zlecić produkcję. Numer referencyjny 20120609009 BO Mała serbska firma zajmująca się przeglądem i modernizacją obrabiarek oraz sprzedażą nowych i używanych urządzeń do obróbki metalu poszukuje dystrybutorów. Numer referencyjny 20120603006 BO 30 Biuletyn euro info (02) Słowacka firma z branży nieruchomości zaangażowana w realizację prorozwojowych projektów międzynarodowych, która świadczy kompleksową obsługę klientów zainteresowanych kupnem, sprzedażą i wynajmem nieruchomości, poszukuje zagranicznych partnerów do współpracy joint venture. Numer referencyjny BRSK20131209001 Słowacka firma z branży high-tech działająca w dziedzinie biotechnologii i nanotechnologii, skoncentrowana na pracach badawczo-rozwojowych w zakresie czujników (sensory i biosensory), opracowała wieloparametrowy system pomiarowy, który może być szeroko stosowany w przemyśle spożywczym i biotechnologicznym. Firma poszukuje partnerów do dalszych prac badawczych oraz udostępnienia istniejącego know-how w ramach umowy licencyjnej. Numer referencyjny TOSK20131211001 Turecka firma specjalizująca się w produkcji metalowych i plastikowych części dla sektora motoryzacyjnego i budowlanego poszukuje międzynarodowych partnerów handlowych (dystrybutor, agent i przedstawiciel) ze wszystkich państw europejskich. Numer referencyjny BRTR20131010001 Turecka firma specjalizująca się w produkcji siatek z drutów klinowych i perforowanej blachy poszukuje dystrybutorów i oferuje swoje usługi jako podwykonawca. Numer referencyjny BOTR20131011001 Turecka firma oferuje swoje moce produkcyjne partnerom (sprzedawcom i dystrybutorom) z sektora tekstylnych produktów dziecięcych (śpioszki bez rękawów, śpioszki z długimi i krótkimi rękawami, kombinezony, kocyki, czapeczki i rękawiczki). Firma ta poszukuje kontrahentów. Numer referencyjny 20130208011 BO Turecka firma specjalizująca się w produkcji farb dla przemysłu morskiego poszukuje partnerów, którzy chcieliby dystrybuować podobne produkty. Numer referencyjny BOTR20131126001 Turecka firma specjalizująca się w projektowaniu i produkcji sprzętu do sortowania dla sektora logistyki poszukuje dystrybutorów w krajach EU. Numer referencyjny BOTR20131127002 Turecka firma specjalizująca się w produkcji dzianiny i atłasu poszukuje dystrybutorów dla swoich produktów, które są używane Osoby zainteresowane ofertami prosimy o kontakt z najbliższym ośrodkiem Enterprise Europe Network do wyrabiania koszulek, dresów, bluzek, sukienek i sukni wieczorowych. Numer referencyjny BOTR20131122001 Turecka firma specjalizująca się w dystrybucji sprzętu AGD dla jachtów i łodzi żaglowych oferuje usługi pośrednictwa handlowego europejskim producentom. Numer referencyjny BRTR20131024001 Turecka firma wytwarzająca dermokosmetyki poszukuje dystrybutorów. Numer referencyjny BOTR20131129002 Brytyjska firma z siedzibą w Londynie poszukuje producentów wyrobów z terakoty, ceramiki, tworzyw sztucznych i betonu, którzy są gotowi podjąć się produkcji komponentów do innowacyjnego, modułowego pionowego systemu ogrodowego. Numer referencyjny BRUK20131125002 Brytyjska firma specjalizująca się w projektowaniu i produkcji opakowań i płaskich kartonowych zabawek edukacyjnych poszukuje partnerów do wzajemnej produkcji oraz operatorów logistycznych. Numer referencyjny 20130226025 BR Brytyjska firma z branży e-commerce wprowadzająca na rynek unikalną gamę odzieży dziecięcej dla grupy wiekowej 3–10 lat poszukuje partnerów gotowych podjąć się produkcji odzieży dziewczęcej z dzianiny i dżerseju, będącej uzupełnieniem równolegle realizowanej linii wysokiej jakości akcesoriów z filcu. Od partnerów wymagane będzie doświadczenie w dostarczaniu produktów odzieżowych na rynek międzynarodowy. Numer referencyjny BRUK20131210002 Szkocka firma poszukuje partnera produkcyjnego z UE gotowego dostarczać następujący produkt bazowy: fosfopeptyd kazeiny (CPP) GRAS – klasyfikowany wg Farmakopei. Numer referencyjny BRUK20131218001 Szkocka firma będąca w trakcie projektowania nowego produktu – wiszącego wspornika, który pozwala na zawieszenie odbiorników telewizyjnych oraz innych elementów na wszystkich typach powierzchni – poszukuje partnera do produkcji wspomnianego prototypu. Numer referencyjny BRUK20131115002 Innowacyjne szkockie przedsiębiorstwo wypuściło na rynek nową etykietę ze wskaźnikiem upływu czasu, do zastosowania na klejach przemysłowych oraz środkach klejąco-uszczelniających używanych np. w przemyśle lotniczym, w którym przestrzeganie procedur związanych z bezpieczeństwem jest bardzo ważne. Etykieta wykorzystuje zaawansowaną mikrostrumieniową chemię („microfluidic chemistry”), pozwalającą wskazać czas, jaki upłynął od pierwszego otwarcia pojemnika. Do współpracy w ramach umowy licencyjnej są poszukiwani producenci klejów i uszczelniaczy oraz firmy zajmujące się produkcją dla sektora lotnictwa. Numer referencyjny 12 GB 46P4 3OM3 Brytyjska firma specjalizująca się w wyrobie produkowanych na zamówienie akwariów i gablot poszukuje partnera, który może stworzyć system produkcji działający wyłącznie w oparciu o zasoby naturalne, np. poprzez wykorzystanie paneli słonecznych i/lub generatorów hydroelektrycznych. Numer referencyjny TRUK20130926001 Oferty współpracy gospodarczej Wiodący brytyjski producent gotowych rozwiązań do kabin prysznicowych (szklane ścianki i panele, zawiasy, uchwyty, ekrany zasłaniające, systemy uszczelniające, brodziki, etc.) poszukuje partnerów (markety budowlane, firmy zajmujące się projektowaniem i architekturą łazienek) gotowych podjąć współpracę na zasadzie umowy dystrybucyjnej. Numer referencyjny BOUK20131210004 Brytyjska firma z siedzibą w Walii poszukuje dystrybutorów dla swojego zaawansowanego produktu – myjki do czyszczenia różnych powierzchni, wykonanej z nietoksycznych materiałów (oryginalna nazwa produktu: „cleaning putty”). Myjka jest bardzo plastyczna i giętka, można ją dowolnie uformować, dzięki czemu może wyczyścić trudno dostępne powierzchnie, a także służyć do czyszczenia dłoni. Numer referencyjny BOUK20130918005 Brytyjska firma specjalizująca się w szkoleniach i doradztwie w zakresie hotelarstwa, gastronomii, bezpieczeństwa żywności, opieki i zdrowia, systemu HACCP, etc. poszukuje firm zaangażowanych w wymienionych sektorach, które są gotowe podjąć współpracę na zasadzie joint venture lub wzajemnego partnerstwa w realizacji dostaw dla klientów międzynarodowych. Numer referencyjny 20120329022 BO Brytyjska firma oferująca szeroką gamę wiodących na rynku silników elektrycznych PMAC (silniki synchroniczne prądu przemiennego z magnesami trwałymi) charakteryzujących się wysoką wydajnością i stosunkowo niskimi kosztami eksploatacji poszukuje dystrybutorów i przedstawicieli handlowych. Numer referencyjny BOUK20131128003 Brytyjski dostawca sprzętu i komponentów do przetwarzania materiałów sypkich (np. proszku dla przemysłu spożywczego, farmaceutycznego i chemicznego) poszukuje dystrybutorów i agentów w Turcji, Czechach, na Węgrzech i w Polsce. Numer referencyjny BOUK20131121001 Brytyjska firma specjalizująca się w dostarczaniu szerokiej gamy łączników hydraulicznych i pneumatycznych oraz części wykorzystywanych w żegludze morskiej przy naprawach łodzi, do utrzymania i konserwacji luksusowych jachtów i turbin wiatrowych typu offshore poszukuje pośredników handlowych. Numer referencyjny BOUK20131212001 Włoska firma produkująca oraz dostarczająca plastikowe i tekturowe pojemniki do zbiórki odpadów szpitalnych i segregacji odpadów szuka partnerów (agentów, przedstawicieli, dystrybutorów). Firma jest zainteresowana usługami dystrybucji i sprzedaży swoich produktów, podwykonawstwem i umowami joint venture w celu możliwości wzięcia udziału w przetargach publicznych. Numer referencyjny BOIT20130917001 Włoski producent paneli ekranowych, rolek, kół oraz innych artykułów technicznych z poliuretanu, które są projektowane i przeznaczone do zastosowania przemysłowego poszukuje agentów, dystrybutorów i sprzedawców. Numer referencyjny BOIT20131126001 Biuletyn euro info (02) 31 Filmy szkoleniowe z cyklu 6]NRáDGOD(NVSRUWHUD´ &RS\ULJKW3ROVND$JHQFMD5R]ZRMX3U]HGVLĊELRUF]RĞFL uznani eksperci i praktycy ]ZLHOROHWQLPGRĞZLDGF]HQLHP ZKDQGOXPLĊG]\QDURGRZ\P praktyczne informacje, XáDWZLDMąFHSRGHMPRZDQLHGHF\]ML Z]DNUHVLHSODQRZDQLDOXE SURZDG]HQLDG]LDáDOQRĞFLHNVSRUWRZHM tematyka dostosowana o GRSRWU]HE063 63 10 filmów szkoleniowych z zakresu k eksportu GRVWĊSQ\FKQDZZZHHQRUJSORUD]NDQDOH3$53QD<RX7XEH RU Q ĂĚĂŶŝĞĚŽĮŶĂŶƐŽǁĂŶĞƉƌnjĞnjDŝŶŝƐƚĞƌƐƚǁŽ'ŽƐƉŽĚĂƌŬŝnjĞƑƌŽĚŬſǁďƵĚǏĞƚƵƉĂŷƐƚǁĂ͘
