Krajowe Ramy Kwalifikacji - uznawanie efektów kształcenia w

Krajowe Ramy Kwalifikacji:
uznawanie efektów kształcenia w zakresie
kompetencji personalnych i społecznych oraz
zdobytych poza edukacją formalną
Konferencja Bolońska
Uniwersytet Gdański,
25 marca 2011
Ewa Chmielecka, Zespół Ekspertów
Bolońskich
Założenia i cele prezentacji
Założenie: słuchacze mają podstawową wiedzę o ERK/KRK
Cele:
pokazanie dwu problemów związanych z KRK, dla których
właśnie szukamy „dobrych praktyk” (tworzymy je?)
–
Interpretacja „trzeciej kolumny” ERK/KRK
–
„Kompetencje personalne i społeczne” [KPS] w zapisie Ustawy PSW
Uznawanie dokonań spoza edukacji formalnej
Przekazanie informacji o przebiegu prac nad KRK dla
szkolnictwa wyższego
Uwaga: to rozważania tylko pośrednio związane z zasadniczym tematem
konferencji. Przepraszam.
KPS a cele edukacyjne
Procesu Bolońskiego
1.
2.
3.
4.
Przygotowanie absolwentów dla rynku pracy
Rozwój i podtrzymanie szerokiej podstawy wiedzy
zaawansowanej (dla społeczeństwa wiedzy)
Przygotowanie do bycia aktywnym obywatelem w
dojrzałej demokracji
Rozwój osobowy kształconych
Cele 1 i 2 dobrze rozumiane i realizowane
Cele 3 i 4 pomijane i trudne w realizacji
Cele 3 i 4 szczególnie ważne dla młodych demokracji
„Mamy Europę, pora stworzyć Europejczyków”
KPS a ulubione pytania pracodawców
kierowane do absolwentów:
Co wiesz?
Co potrafisz zrobić?
Kim jesteś?
a wiedza, umiejętności i „postawy” w E/KRK
Efekty kształcenia w polskiej KRK:
kategorie kluczowe opisu
ERK: każdy poziom krajowych ram kwalifikacji powinien być opisany
w kategoriach wiedzy, umiejętności i „kompetencji” i rozwinięty w
sposób właściwy dla krajowego systemu kwalifikacji ….
Kategorie przyjęte dla polskiej KRK (grudzień 2009 r.)
–
Wiedza
–
Umiejętności:
–
zakres wiadomości,
głębia rozumienia
komunikacja,
rozwiązywanie problemów,
zastosowanie wiedzy w praktyce
Postawy
tożsamość,
współpraca,
odpowiedzialność
Efekty uczenia się w P/KRK:
„inne kompetencje - postawy” (grudzień 2009 r.)
ERK - Poziom 6
KRK – licencjat, inżynier
ERK - Poziom 7
KRK – magister
ERK - Poziom 8
KRK – doktor
Jest zdolny do:
inicjatywy i samodzielności
w działaniach profesjonalnych
odpowiedzialności za pracę
własną i innych w
kontekście podstawowych zasad
etyki, w tym etyki zawodu
efektywności działań (pracy) wg
wskazówek oraz do pracy w
zespole
formułowania sądów w ważnych
sprawach społecznych i
światopoglądowych
Jest zdolny do:
inicjatywy, samodzielności,
podejmowania niezależnych
działań profesjonalnych –
odpowiedzialności za pracę
własną i innych stosowania i
rozwijania zasad etyki zawodu
przywództwa i przedsiębiorczości
oraz świadomości pełnionej roli
zawodowej
świadomości pełnionej roli
społecznej, zrozumienia własnej i
zbiorowej odpowiedzialności za
ważne wydarzenia społeczne
Jest zdolny do:
•inicjatywy w określaniu
nowych obszarów badań lub w
tworzeniu nowych miejsc pracy
• pełnej odpowiedzialności za pracę
własną innych oraz przyczyniania
się do podtrzymania i doskonalenia
etosu wspólnoty naukowej
(zawodowej)
• samokrytycyzmu w pracy
twórczej, działań na rzecz jej
usprawnienia i wzrostu jej
efektywności
przyczyniania się do postępu
społecznego i/lub kulturalnego w
społeczeństwie opartym na wiedzy
Rozwinięcia „postaw” w pracach nad KRK
dla szkolnictwa wyższego w Polsce
Decyzje terminologiczne Komitetu Sterującego KRK
Zapis w znowelizowanej Ustawie PSW
–
–
„kompetencje personalne i społeczne”
„kompetencje społeczne”
Deskryptory (opisy wymagać dotyczące efektów
kształcenia)
–
–
–
Dla obszarów studiów
„benchmarki”
Stanowisko MNISzW – nie zaniedbać tego obszaru!
Kompetencje personalne i społeczne
w pracach nad KRK dla szkolnictwa
wyższego w Polsce , cd
Problemy:
–
Jak uzyskać walidację tych efektów kształcenia?
–
–
–
–
–
Czy w ogóle można je walidować?
Poziomy opisów: od obszarowych do sylabusu : takie same
trudności
Jak nie narazić się na zarzuty indoktrynacji ?
Jak sformułować efekty kształcenia właściwe dla KPS w
rozporządzeniach ministerialnych?
Jak sformułować odpowiednie zapisy w standardach
akredytacji?
Brak dobrych praktyk
Projekty prowadzone w Instytucie Badań Edukacyjnych
Uznawanie kompetencji zdobytych
poza edukacją formalną
Kontekst LLL
Kontekst ram kwalifikacji
Stan spraw w Polsce
Początki „dobrych praktyk”
Zasady europejskiej polityki LLL/KRK:
postawienie osoby uczącej się w centrum zainteresowania,
pełniejsze korzystanie z potencjału uczenia się osób w różnych
miejscach, formach i okresach życia, lepsze korzystanie z
potencjału doświadczenia zawodowego [lifelong and life-wide
learning),
gwarantowanie przez państwo równego traktowania różnych
dróg uczenia się poprzez opieranie krajowych systemów
kwalifikacji na efektach uczenia się, w których wartość (poziom)
kwalifikacji osób określa się niezależnie od tego gdzie, jak i
kiedy osoby te się uczyły
właściwy probierz skuteczności polityki LLL, w którym istotne
są zmiany poziomu wiedzy i umiejętności uczących się osób a
nie wskaźniki i cechy dotyczące działalności instytucji.
Zobowiązania dla krajów UE
(podjęte przez Radę UE w roku 2009):
wdrażanie polityki LLL ze szczególnym zwróceniem uwagi na system
uznawania uczenia się innego niż formalne oraz na system doradztwa
kariery,
stosowania podejścia opartego na efektach uczenia się w pełnym
zakresie systemów kwalifikacji;
odniesienia poziomów krajowych systemów kwalifikacji do poziomów
europejskich ram kwalifikacji do roku 2010,
zagwarantowania odnoszenia wszystkich nowych świadectw
potwierdzających kwalifikacje do poziomów europejskich ram
kwalifikacji od roku 2012.
W Polsce powstaje bazująca na tych założeniach strategia LLL
(„Perspektywa LLL”) , której narzędziem są m.in.. Krajowe Ramy
Kwalifikacji.
Uwaga: wzmocnienie tych zapisów przez przygotowywaną europejską
dyrektywę dotyczącą walidacji – oczekiwaną jesienią 2011 r.
System kwalifikacji – elementy
1.
2.
3.
4.
5.
Ramy Kwalifikacji czyli zbiory deskryptorów poziomów efektów
uczenia się oraz zasady przyporządkowywania kwalifikacji do tych
poziomów
Powszechna praktyka budowania programów edukacyjnych w oparciu
o efekty uczenia się z wykorzystaniem metod opisu właściwych dla
ram kwalifikacji
Powszechny system walidacji efektów uczenia się – niezależnie od
sposobu ich nabycia (w tym poza- i nieformalnych)
Powszechny system zapewniania jakości nauczania
Objęcie efektów uczenia się systemami punktacji pozwalającymi na
akumulację i transfer osiągnięć w różnych sektorach edukacji (ECTS,
ECVET)
Ich kompleksowe wdrożenie jest warunkiem akceptacji
raportu referencyjnego KRK/ERK
Założenia modelu P/KRK w sprawie
uznawania dokonań pozaformalnych
Grudzień 2009 r
Źródło założeń metodologicznych: CEDEFOP „Europejskie wskazówki
dotyczące walidacji kształcenia nieformalnego i poza-formalnego”
Cel: stworzenie systemu, w którym ważność uzyskiwanych certyfikatów nie
będzie zależeć od drogi ich uzyskania, tylko od potwierdzonych efektów
uczenia się oraz od rzetelności procedur walidacji .
Główni interesariusze zapewniający możliwość walidacji efektów kształcenia to:
–
–
–
edukacja formalna,
przedsiębiorstwa,
instytucje ustawicznego kształcenia dorosłych oraz organizacje ochotnicze
(wolontariat).
Ustanowienie powszechnego systemu walidacyjnego wymaga
zinstytucjonalizowanej koordynacji.
Podstawowe zasady koordynacji walidacji
przyjęte w modelu KRK (grudzień 2009)
Każda zainteresowana osoba ma dostęp do walidacji.
–
informacja i doradztwo.
Metody walidacji są w zasadzie takie same jak dla kształcenia formalnego. Metody te
powinny być łączone, adaptowane i stosowane w sposób oddający indywidualną specyfikę
i niestandardowy charakter kształcenia nieformalnego i pozaformalnego. Narzędzia oceny
powinny być dostosowane do potrzeb (fit-for-purpose).
Ewaluacja istniejących procedur walidacji oraz wsparcie opracowania nowych procedur
powinny się opierać na trzech procesach: orientacji, oceny i audytu zewnętrznego.
Modele koordynacji:
–
–
Model A: Rozszerzenie kompetencji i zadań istniejącego systemu potwierdzania kwalifikacji
nabytych w edukacji formalnej.
Model B: Budowa nowej struktury systemu walidacji, w której mogą się znaleźć zarówno
rozwiązania już funkcjonujące, jak i tworzące się.
W obu przypadkach konieczne jest powołanie centralnej instytucji koordynującej procesy
egzaminowania/walidacji [?].
W obu przypadkach potrzebny jest wstępny ruch „dobrych praktyk”
tworzący zaplecze dla instytucji.
Walidacja efektów spoza edukacji formalnej
– doświadczenia międzynarodowe
Motto: „Nie zmuszajmy studentów do uczenia się tego, co
doskonale umieją
Dla szkolnictwa wyższego:
Sieć uczelnianych ośrodków potwierdzania efektów zdobytych
poza edukacją formalną (Polska na razie poza nią)
Znakomite przyrosty wskaźników edukacyjnych w krajach,
gdzie te działania są rozpowszechnione
Uznawanie tych efektów a polityki społeczne
Przodujące kraje: Skandynawia, Wielka a Brytania …
Francja i jej system uznawania dokonań zawodowych
Walidacja efektów spoza edukacji formalnej
– w polskim szkolnictwie wyższym
Niedoszacowanie kwalifikacji wynikające z
braku możliwości walidacji (OECD, Bank
Światowy, UNESCO)
Nieliczne wyjątki (języki, prawo jazdy)
decyzje dziekańskie/regulaminy studiów – w
zasadzie uznawanie wykluczone
Anegdoty (nieprawdziwe, ale szkolące)
Jak otworzyć edukację wyższą na
dokonania pozaformalne słuchaczy?
Regulacje prawne umożliwiające uznawanie
–
Jak daleko mogą/powinny one regulować działania
uczelni?
–
–
Nowelizacja Ustawy PSW
Samodzielność uczelni
Obawy i potrzeba kontroli
Niezbędny element – ruch dobrych praktyk
–
–
–
Przykłady międzynarodowe
Przykłady krajowe (np.. wolontariaty jako zastępstwo dla
praktyk)
działania krajowe
„Ruch dobrych praktyk” - meritum
Na początek - tworzyć wstępną koncepcję
uznawania tych dokonań w dobrych uczelniach
–
–
–
–
–
–
Cel – rozwiać obawy, zacząć od dobrych przykładów
Wspólne procedury
Wspólne rozwiązywanie problemów
narzędzia oceny i kontroli (PKA? MNiSzW?)
Wsparcie ze strony MNISzW ?
Wsparcie ze strony konferencji rektorów?
Na koniec - kodeks dobrych praktyk (pod egidą
konferencji rektorów?)
„Ruch dobrych praktyk”
- organizacja
Pierwsze spotkanie zainteresowanych
uczelni:
ORSE SGH – 25 maja 2010 r.
Zainteresowanie rośnie
Projekt IBE (WAF-N)
Inne inicjatywy?
dziękuję za uwagę!