e-mentor :: Koncepcja kształcenia studentóww zakresie systemów e

Transkrypt

e-mentor :: Koncepcja kształcenia studentóww zakresie systemów e-lea...
1z9
http://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/31/id/674
e-learning
zarządzanie wiedzą
e-biznes
kształcenie ustawiczne
metody, formy i programy kształcenia
Strona główna
O czasopiśmie
Najnowszy numer
Archiwum
Forum
Dla autorów
Kontakt
Subskrypcja
English version
» E-mentor nr 4 (31) / 2009 » e-edukacja w kraju » Koncepcja kształcenia studentów w zakresie
systemów e-learningowych
AAA
Koncepcja kształcenia studentów
w zakresie systemów e-learningowych
Anna Rybak, Wiesław Półjanowicz
W niniejszym artykule przedstawiono działania podjęte na Uniwersytecie w Białymstoku w celu
przygotowania studentów kierunku "informatyka" do pracy w zakresie kształcenia na odległość.
Kształcenie to jest prowadzone w Instytucie Informatyki od trzech lat.
Idea Lifelong Learning, osiągnięcia w zakresie sztucznej inteligencji, wzrastające możliwości
obliczeniowe komputerów oraz rozwój technologii mobilnych powodują silną tendencję rozwojową
zindywidualizowanego e-kształcenia. Tendencja ta znajduje wyraźne odzwierciedlenie w wytycznych do
7. Programu Ramowego Unii Europejskiej, szczególnie w zakresie Objective 4.2. (Technology-Enhanced
Learning). Ogromny nacisk został tam położony na współdziałanie technologii i pedagogiki (głównie
zagadnień dydaktycznych). Wyraża się to w określeniu dwóch podstawowych kierunków działań:
pedagogical practices i better system engeneering. Jednym z najważniejszych zagadnień jest
indywidualizacja kształcenia, a co za tym idzie: adaptacyjność systemów kształcenia (komputerowych) do
potrzeb użytkownika. Najistotniejsze są innowacje, które mają dotyczyć m.in.: metod nauczania i dróg
uczenia się, czynności nauczyciela i czynności ucznia, metodologii oceniania. Ogromną wagę przywiązuje
się również do rozwijania kreatywności, natomiast główny nacisk jest położony na badanie efektywności
2011-04-18 10:05
2z9
procesów edukacyjnych i wszystkich ich składowych (w sensie wykorzystanych metod, narzędzi i
podjętych czynności).
W tej sytuacji należy przypuszczać, że umiejętność projektowania i budowy zindywidualizowanych
systemów uczących, umożliwiających rozpoznawanie potrzeb użytkownika i proponujących dostosowaną
do tych potrzeb ścieżkę kształcenia będzie coraz bardziej ceniona wśród informatyków. W związku z tym
w Instytucie Informatyki Uniwersytetu w Białymstoku, na studiach drugiego stopnia, zostały
zaproponowane do realizacji przedmioty, które mają kształcić te umiejętności, czyli: techniki
multimedialne, systemy edukacyjne na odległość oraz inteligentne multimedialne systemy uczące.
Przedmiot techniki multimedialne
Przedmiot ten realizowany jest w I semestrze studiów drugiego stopnia, w wymiarze: 15 godzin wykładów
i 15 godzin zajęć laboratoryjnych. Treści wykładów obejmują m.in. następujące zagadnienia: multimedia
jako forma komunikowania się, zastosowania multimediów, związki z elektroniką komercyjną;
urządzenia multimedialne; przechowywanie danych; metody tworzenia prezentacji (aplikacji)
multimedialnych; kompresja danych; pojęcie entropii i redundancji w teorii informacji (w aspekcie
kompresji danych); obrazy - oko ludzkie, atrybuty obrazu, filozofie rysunków, formaty obrazu
nieruchomego; teoria barw; kompresja bezstratna i stratna - format MPEG Video, kompresja klatek;
podstawy akustyki, cyfrowy i analogowy równoważnik dźwięku, model psychoakustyczny człowieka;
możliwości PC w zakresie audio, synteza dźwięków, karty dźwiękowe; internet i multimedia charakterystyka parametrów sprzętu, sieci i oprogramowania niezbędnego dla wykorzystania aplikacji
multimedialnych w sieci; metody internetowego przekazu obrazu i dźwięku w czasie rzeczywistym; sieci
multimedialne; charakterystyka transmisji multimedialnej, protokoły strumieniowania. Natomiast w
ramach zajęć laboratoryjnych studenci przygotowują różnorodne materiały multimedialne.
Jako zamierzone efekty kształcenia przyjęto:
poszerzenie zakresu wiadomości dotyczących podstawowych pojęć z zakresu multimediów, grafiki,
dźwięku i animacji komputerowej;
poszerzenie wiedzy z zakresu sprzętowej i programowej konfiguracji systemów operacyjnych dla
zastosowań multimedialnych;
rozwijanie umiejętności w zakresie wykorzystania technik cyfrowych w pracy z obrazem (filmem) i
dźwiękiem.
Przedmiot systemy edukacyjne na odległość
Przedmiot ten realizowany jest w I semestrze studiów drugiego stopnia - w ramach ścieżki kształcenia
inteligentne systemy informatyczne, w wymiarze: 15 godzin wykładów i 30 godzin zajęć laboratoryjnych.
Treści wykładu obejmują m.in. takie tematy, jak: geneza i rys historyczny kształcenia na odległość;
podstawowe pojęcia dotyczące edukacji na odległość; ogólna charakterystyka systemów zdalnej
edukacji; architektura systemów edukacji na odległość; modele systemów edukacji na odległość;
strategia nauczania on-line w środowisku WWW; środki techniczne dla realizacji systemów edukacji na
odległość; komunikowanie się i przepływ informacji w kształceniu na odległość; e-learningowe
platformy programowe i możliwości wykorzystania ich narzędzi w procesie edukacyjnym; systemy
zarządzania e-learningiem; przykładowe realizacje systemów zdalnej edukacji; warunki dobrego
szkolenia w formie e-learningu; etapy konstruowania kursu w systemie e-learningowym; zasady
przygotowywania materiałów dydaktycznych w edukacji na odległość; egzaminowanie i sprawdzanie
wiedzy w warunkach e-learningu; formy interaktywności uczestników kształcenia na odległość;
rejestrowanie form aktywności uczestników; narzędzia dla autorów kursów e-learningowych; metody
oceny środowisk uczenia się w edukacji na odległość.
Treści wykładów ewoluują z roku na rok. Wiąże się to z rozwojem e-learningu w Polsce i na świecie, ze
wzrastającą liczbą opublikowanych opracowań, z których można czerpać wiedzę oraz z coraz bogatszych
2011-04-18 10:05
3z9
doświadczeń osób prowadzących zajęcia. Przykładem takiego ewoluowania może być realizacja tematu
metody oceny środowisk uczenia się w edukacji na odległość. W pierwszym roku realizacja tego
przedmiotu oparta była wyłącznie na literaturze, natomiast w roku 2008/2009 wzbogacona została o
dokładną analizę kryteriów oceny kursu e-learningowego, opracowanych w ramach prac jednej z grup
roboczych Stowarzyszenia E-learningu Akademickiego1. W nadchodzącym roku akademickim na pewno
zostaną wprowadzone zmiany w realizacji haseł: etapy konstruowania kursu w systemie e-learning oraz
zasady przygotowywania materiałów dydaktycznych w edukacji na odległość. Studentom zostanie
wówczas przekazana wiedza zdobyta przez osoby prowadzące przedmiot (autorów tego artykułu) podczas
uczestnictwa w szkoleniu Profesjonalne warsztaty metodyczne - jakość treści i zajęć e-learningowych
(zorganizowanym latem 2009 roku przez Fundację Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych).
W ramach zajęć laboratoryjnych studenci realizują następujące czynności: zapoznanie się z
przykładowymi platformami programowymi umożliwiającymi nauczanie na odległość; instalowanie i
konfigurowanie platformy Moodle; projektowanie kursu: wybór zagadnienia, analiza materiału, podział na
moduły; przygotowanie multimedialnych materiałów dydaktycznych do kursu; umieszczenie materiałów
na platformie; planowanie i wykonanie modułu sprawdzania wiedzy; implementacja wszystkich
elementów kursu; testowanie i ewaluacja działania portalu.
znajomość zasad prowadzenia edukacji na odległość i służących jej narzędzi informatycznych;
umiejętność zainstalowania platformy e-learningowej, jej skonfigurowania i obsługi;
umiejętność zaplanowania struktury kursu e-learningowego;
umiejętność przygotowania jego komponentów;
umiejętność wykonania pełnego kursu i jego prowadzenia testowego.
W nadchodzącym roku akademickim zostanie wprowadzona zmiana w zakresie realizacji zajęć
laboratoryjnych. Obecnie trwa realizacja projektu 4owoczesne i efektywne kształcenie we współpracy z
przedsiębiorcami, w ramach którego przewidziany jest zakup platformy e-learningowej umożliwiającej
kompleksowe wprowadzenie zdalnego (bądź mieszanego) kształcenia w uczelni. Tak więc studenci będą
szkoleni w zakresie obsługi i umieszczania kursów na nowej platformie.
Przedmiot inteligentne multimedialne systemy uczące
Przedmiot realizowany jest w II semestrze studiów drugiego stopnia, w ramach ścieżki kształcenia
inteligentne systemy informatyczne - w wymiarze: 15 godzin wykładów i 30 godzin zajęć laboratoryjnych.
Treści wykładu obejmują m.in. następujące zagadnienia: istota i budowa inteligentnego systemu
uczącego; indywidualizacja potrzeb uczącego się - podstawy psychologiczno-pedagogiczne; style
uczenia się i ich klasyfikacje; strategie nauczania i ich komputerowe reprezentacje; dobór strategii
nauczania do stylu uczenia się; mechanizm zmiany strategii nauczania; narzędzia informatyczne
umożliwiające tworzenie inteligentnych multimedialnych systemów uczących; wykorzystanie sieci
neuronowych, systemów ekspertowych i sieci semantycznych; analiza przykładowych inteligentnych
systemów uczących z różnych dziedzin.
Podczas zajęć laboratoryjnych przewidziane jest zaprojektowanie i wykonanie w wybranej technologii
prostego (tzn. z uwzględnieniem niewielkiego zbioru stylów uczenia się i niewielu strategii nauczania)
inteligentnego systemu uczącego, wraz z opracowaniem szkolenia (koncepcji i materiałów
dydaktycznych), który będzie kursem testowym dla utworzonego systemu.
znajomość podstawowych klasyfikacji stylów uczenia się i sposobów określania innych potrzeb
użytkownika systemu uczącego;
umiejętność dopasowania strategii nauczania do rozpoznanego stylu uczenia się;
2011-04-18 10:05
4z9
znajomość architektury inteligentnego systemu uczącego;
znajomość teorii psychologiczno-pedagogicznych leżących u podstaw tych systemów;
umiejętność zaplanowania takiego systemu z wykorzystaniem narzędzi sztucznej inteligencji;
umiejętność stworzenia narzędzia do rozpoznawania stylu uczenia się oraz stworzenia systemu
uczącego (np. e-learningowego kursu osadzonego na platformie), adaptującego się do rozpoznanych
potrzeb użytkownika.
Literatura
Polecaną literaturę do tego bloku przedmiotów stanowią następujące pozycje:
J. Bednarek, Multimedia w kształceniu (Mikom, Warszawa 2006);
K. Heim, Metody kompresji danych (Mikom, Warszawa 2000);
A. Bremer, M. Sławik, Technologia informacyjna z informatyką (Videograf, Warszawa 2002);
B. Danowski, Komputerowy montaż wideo - ćwiczenia praktyczne (Helion, Gliwice 2006);
J. Woźnicki, Podstawowe techniki przetwarzania obrazu (WKŁ, Warszawa 1996);
J.D. Foley i inni, Wprowadzenie do grafiki komputerowej (WNT, Warszawa 2001);
R. Sokół, MP3 i DivX - ćwiczenia praktyczne (Helion, Gliwice 2002);
R. Zimek, SwiSHmax - animacje Flash - jakie to proste (Mikom, Warszawa 2007);
J. Kurose, K. Ross, Sieci komputerowe od ogółu do szczegółu z Internetem w tle (Helion, Gliwice
2006);
M. Hyla, Przewodnik po e-learningu (Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005);
S. Juszczyk, Edukacja na odległość: kodyfikacja pojęć, reguł i procesów (Wydawnictwo Adam
Marszałek, Toruń 2002);
W. Walat, Podręcznik multimedialny: teoria, metodologia, przykłady (Wydawnictwo Uniwersytetu
Rzeszowskiego, Rzeszów 2004);
P. Cichosz, Systemy uczące się (WNT, Warszawa 2000).
Autorzy przywiązują dużą wagę do kwestii stymulowania studentów do systematycznego przeglądania
odpowiednich zasobów internetowych, w których można znaleźć najnowsze publikacje z danej dziedziny.
Dotyczy to zwłaszcza inteligentnych systemów uczących, które obecnie w dużej mierze są budowane w
ramach projektów realizowanych w programach ramowych, zatem najnowsze informacje na ten temat
można znaleźć właśnie w internecie. Prezentacje przygotowywane na wykład często zawierają również
omówienie przykładów tego typu systemów z całego świata. Studentom są polecane:
czasopisma z baz elektronicznych zakupionych przez bibliotekę UwB;
czasopisma online w języku polskim: "e-mentor", "Gazeta IT" (nie tylko czasopismo, lecz cały
portal), "Wirtualna Edukacja";
materiały Stowarzyszenia E-learningu Akademickiego (www.sea.edu.pl);
materiały autora programu przedmiotu techniki multimedialne (http://moodle-uwb.info);
inne źródła internetowe, np. sprawozdania z konferencji, strony projektów itp.
Formy zaliczenia przedmiotów
Studenci zaliczają zajęcia laboratoryjne ze wszystkich przedmiotów na podstawie: projektów
multimedialnych, kursów e-learningowych oraz prostych systemów uczących - rozpoznających
indywidualny styl uczenia się użytkownika i proponujących strategię nauczania dostosowaną do danego
stylu. Dozwolone jest przy tym wykorzystanie materiałów multimedialnych utworzonych w ramach zajęć
z przedmiotu techniki multimedialne, w systemach tworzonych na zajęciach z pozostałych dwóch
omówionych przedmiotów.
W przypadku wykładu funkcjonuje kilka form zaliczeń, np. zaliczenie wykładu z technik multimedialnych
odbywa się na podstawie wyników pisemnego testu zaliczeniowego, a z systemów edukacyjnych na
odległość oraz inteligentnych multimedialnych systemów uczących - na podstawie złożonego przez
studenta pisemnego opracowania wybranych treści. Studenci mają na przygotowanie tych prac określony
czas i mogą korzystać z dowolnych źródeł. Taka forma zaliczenia przynosi ciekawe doświadczenia
2011-04-18 10:05
5z9
zarówno dla nich, jak i dla prowadzącego.
Celem tak zaplanowanej i realizowanej formy zaliczeń jest pobudzenie studentów do kreatywności w
samodzielnym przeszukiwania dostępnych źródeł oraz tworzenia aplikacji, w których łączone są elementy
z różnych dziedzin. Prowadzi to też do większej korelacji pomiędzy omawianymi przedmiotami.
Przy określaniu tematyki prac zaliczeniowych autorzy starają się włączyć studentów do współtworzenia
zmian zachodzących w Uniwersytecie w zakresie metod nauczania. I tak, w 2009 roku studenci zostali
poproszeni o przygotowanie pracy w ramach zaliczenia wykładu z przedmiotu systemy edukacyjne na
odległość - na temat Moja wizja wdrożenia zdalnego kształcenia na Uniwersytecie w Białymstoku.
Wybrano taki temat, ponieważ uczelnia właśnie zaczynała realizację projektu 4owoczesne i efektywne
kształcenie we współpracy z przedsiębiorcami, współfinansowanego ze środków EFS, przewidującego
m.in. przeprowadzenie kompleksowych prac nad wdrożeniem e-learningowego wspomagania kształcenia.
Prace studentów miały być więc źródłem wiedzy o oczekiwaniach tej grupy, która ma być odbiorcą
podjętych działań. Niestety, większość prac nie zawierała nawet sformułowania: "Moim zdaniem..." czy
czegoś równie osobistego. Studenci pisali o zaletach i wadach e-learningu, w większości przypadków nie
określając własnych oczekiwań, co pozwala wnioskować, że nie są oni przyzwyczajeni do tego, że ktoś
pyta ich o zdanie w kwestii wprowadzania zmian na uczelni. Uczą się teorii, nie przekładając jej na
praktyczne wykorzystanie w szerokim zakresie, powinni być zatem częściej inspirowani do tworzenia
takich opracowań;
W przypadku przedmiotu inteligentne multimedialne systemy uczące studenci zostali poproszeni o
wyszukanie informacji o ciekawych działaniach podejmowanych na świecie w tej dziedzinie i
opracowanie ich. Tak określone zadanie zaowocowało wieloma ciekawymi materiałami. Korzyść z tego
jest obopólna: studenci przygotowują się do przeszukiwania źródeł - w tym obcojęzycznych - na potrzeby
pisania prac magisterskich (co następuje niedługo potem), natomiast prowadzący zajęcia pozyskuje nowe
materiały, do których być może mógłby nie dotrzeć.
Efekty prac studenckich
W tym miejscu autorzy chcieliby poświęcić uwagę przykładowym kursom e-learningowym i systemom
czułym na indywidualne style uczenia się użytkowników (utworzonym przez studentów w ramach
zaliczeń).
Kursy e-learningowe
Studenci tworzą przeważnie kursy z przedmiotów o treści informatycznej. Są oczywiście wyjątki (np.
dydaktyka matematyki, geometria sferyczna dla gimnazjalistów, techniki dowodzenia twierdzeń), ale
tematyka jest dobierana tak, aby wiedzę ekspercką mogli zapewnić pracownicy Instytutu Informatyki.
Czasami studenci proponują własne tematy, związane z ich zainteresowaniami informatycznymi. Każdy
kurs posiada strukturę umożliwiającą jego realizację jako przedmiotu z zakresu planu studiów oraz
sprawdzenie wiadomości. Przedstawione zrzuty z ekranów uwidaczniają różne aspekty przygotowanych
kursów.
Rysunek1. Fragment struktury kursu Sieci komputerowe, odbiorca: student
2011-04-18 10:05
6z9
Źródło: Platforma Moodle, kurs utworzony przez studentów Uniwersytetu w Białymstoku
Rysunek 2. Kurs programowania w LOGO - prosta struktura, odbiorca: uczeń
Rysunek 3. Zadanie w kursie programowania w LOGO, odbiorca: uczeń
Rysunek 4. Wprowadzenie do kursu <auczanie matematyki z użyciem komputera, odbiorca:
nauczyciel
Systemy rozpoznające styl uczenia się i proponujące odpowiednią metodę nauczania
Właściwie jest to temat na odrębny artykuł. Tutaj należy wspomnieć tylko, że przyjęta podczas tworzenia
systemów klasyfikacja stylów uczenia się została oparta na teorii kształcenia wielostronnego Wincentego
Okonia, zaś spośród czterech modeli uczenia się do rozpoznania zostały wybrane dwa: uczenie się przez
przyswajanie i uczenie się przez działanie. Zaprezentowane zrzuty z ekranów uwidaczniają różnice w
budowie materiałów dydaktycznych przeznaczonych dla odbiorców o różnych stylach uczenia się na
kursie Układ krwionośny.
Rysunek 5. Materiał w formie podającej dla uczących się przez przyswajanie
2011-04-18 10:05
7z9
Źródło: http://gold.uwb.edu.pl/~st_kasiapop/
Rysunek 6. Materiał w formie aktywizującej dla uczących się przez działanie
Rysunek 7. Znajdź swoje serce
Podsumowanie
Zaproponowany sposób kształcenia studentów w zakresie zdalnego i inteligentnego nauczania
wspomaganego wykorzystaniem materiałów multimedialnych jest pozytywnie odbierany przez studentów.
Dowodem na to jest duża popularność ścieżki kształcenia inteligentne systemy informatyczne, w ramach
której jest realizowany oraz duże zainteresowanie pisaniem prac magisterskich z tego zakresu. Nauczane
treści są z roku na rok modyfikowane, ponieważ dziedzina ta dynamicznie się rozwija.
dodaj komentarz
Dodaj do:
do początku
Del.icio.us
Facebook
Wykop
Twitter.com
Blip.pl
Digg.com
I<FORMACJE O AUTORACH
A<<A RYBAK
Autorka jest adiunktem w Instytucie Informatyki Uniwersytetu w
Białymstoku. Specjalizuje się w multimedialnym wspomaganiu
2011-04-18 10:05
8z9
kształcenia oraz indywidualizacji procesów kształcenia. Główny
obszar jej zainteresowań badawczych dotyczy efektywności
kształcenia wspomaganego wykorzystaniem technologii
informacyjnej. Prowadzi m.in. wykłady z przedmiotów systemy
edukacyjne na odległość oraz inteligentne multimedialne systemy
uczące. Jest pełnomocnikiem Rektora UwB ds. kształcenia na
odległość.
WIESŁAW PÓŁJA<OWICZ
Autor jest wykładowcą w Instytucie Informatyki Uniwersytetu w
Białymstoku. Specjalizuje się w multimediach i systemach zdalnej
edukacji. Prowadzi m.in. przedmiot techniki multimedialne oraz zajęcia
laboratoryjne z przedmiotu systemy edukacyjne na odległość.
E-mentor nr 4 (31) / 2009
Spis treści artykułu
Wprowadzenie
Przedmiot techniki multimedialne
Przedmiot systemy edukacyjne na odległość
Przedmiot inteligentne multimedialne systemy uczące
Formy zaliczenia przedmiotów
Efekty prac studenckich
Podsumowanie
Informacje o autorach
Anna Rybak
Wiesław Półjanowicz
Komentarze
2011-04-18 10:05

e-mentor :: Koncepcja kształcenia studentóww zakresie systemów e

Transkrypt

Podobne dokumenty

Katalog kompetencji zawodowych

Plan nauczania dla klas I - III

PDF - E

Regulamin kursu WBNZ-912 Warsztaty botaniczne realizowanego w

Załącznik Nr 5 do Zarz. Nr 33/11/12

zakład dydaktyki ogólnej wydziału pedagogiki i psychologii

Zaproszenie na konferencję organizowaną przez Wydział Prawa

ZAKRES KURSU DIETA W PRACY