innowacje w sektorze finansowym – gdzie będziemy za

INNOWACJE W SEKTORZE
FINANSOWYM – GDZIE BĘDZIEMY
ZA 10 LAT?
protokół uzgodnień
czerwiec 2016
DEBATA
Redefinicji wymagają relacje między podmiotami rynku a regulatorem, który
powinien pełnić rolę strażnika interesu klienta. Współpraca obu stron powinna
obejmować nie tylko opracowywanie nowych regulacji, lecz także skuteczne
egzekwowanie prawa.
Wyzwaniem dla polskich firm sektora finansowego i fintech jest
przekroczenie umownej granicy na Odrze i zajęcie miejsca na rynku
Europy Zachodniej. Nie tylko jako zaplecze obsługujące finansowe i
fintechowe huby – londyński i berliński – lecz także jako niezależne
centrum R&D.
I. REGULACJE KONTRA INNOWACJE
DIAGNOZA
1. Skutkiem globalnego kryzysu z 2008
2. Te procesy widać także w Polsce,
roku jest wzrost poziomu regulacji –
jednak nie ma zgody w ocenie tego,
rynki zostały zalane kapitałem, w ślad
czy polski rynek jest jednoznacznie
za czym wprowadzono restrykcyjne
przeregulowany. Zwolennicy tej tezy
przepisy prawne. Jednocześnie nowe
podkreślają, że choć Polska
podmioty w sektorze finansowym
rzeczywiście nie jest w czołówce
zaczęły oferować innowacyjne usługi.
globalnego „peletonu regulacyjnego”,
W konsekwencji mamy do czynienia z
to fakt, że ten peleton porusza się z
obszarami rynku, które są
niezwykłą szybkością, oznacza
przeregulowane, oraz z takimi, które
lawinowy rozrost otoczenia
pozostają nieuregulowane.
regulacyjnego. W takiej sytuacji
obywatele nie mają szans
protokół uzgodnień
przeciwstawić się władzy. Mogą
a regulatorem układają się inaczej niż
jedynie szukać przestrzeni, których ów
w tych krajach.
pęd regulacyjny jeszcze nie dotknął.
6. Nad Wisłą mamy do czynienia z
3. W tym ujęciu pokryzysowa fala
dwiema drużynami, które grają
regulacji zupełnie niszczy
przeciwko sobie – biznes szuka
innowacyjność sektora bankowego.
możliwości nieobjętych regulacjami,
Inicjatywy, które udawało się w Polsce
regulator zaś stara się za nim nadążyć.
zrealizować jeszcze przed kryzysem,
Natomiast np. w Wielkiej Brytanii obie
były wyjątkiem; obecnie nie byłyby
strony wspólnie oceniają rozwiązania
możliwe do wykonania. Naturą
fintechowe w celu wspólnego
regulacji jest bowiem rozwój poprzez
wdrożenia ich do obrotu. W efekcie
powielanie najlepszych praktyk, co
polski sektor fintech rozwija się
samo w sobie ogranicza
głównie dzięki temu, że nie obejmuje
innowacyjność: zgodnie z takim
go podobny stopnień regulacji, jak w
podejściem – wszyscy, którzy
przypadku sektora bankowego.
odbiegają od standardu, są uważani za
2
nieprofesjonalnych i traktowani z
7. Kolejnym problemem jest fakt, że w
nieufnością. Istotą innowacyjności jest
polskich instytucjach regulacyjnych
zaś zaspokajanie istniejących potrzeb
dominuje podejście urzędnicze, a nie
klientów inaczej niż do tej pory lub
fachowe. Wiąże się z tym brak praktyki
tych, które jeszcze nie były
rzetelnego oceniania skutków regulacji
zaspokajane. Nadmiar regulacji
oraz stosowania zasady
prowadzi też do sytuacji, w której
proporcjonalności. Strukturalnym
klienci są niemal całkowicie zwalniani z
problemem jest natomiast
ryzyka.
„wysysanie” specjalistów z rynku pracy
przez dynamicznie rozwijający się
4. Jednocześnie silne państwo i
sektor finansowy. Instytucje finansowe
regulacje mogą być czymś
mają znaczną przewagę nad
pozytywnym. Niedostateczny poziom
regulatorem, także pod względem
regulacji zaś może stwarzać sytuacje,
technologicznym. Innymi słowy,
w których instytucje regulacyjne (np.
nadzór nie nadąża za rynkiem.
UOKiK) dokonują samodzielnych,
sztucznych interpretacji przepisów.
8. Zarówno przedstawiciele sektora
bankowego, jak i fintechów zgadzają
5. Problemem Polski jest nie tylko
się, że implementacja Dyrektywy PSD
stopień regulacji, lecz także
2 (Revised Directive on Payment
nastawienie regulatora. Choć rozwój
Services) powinna nastąpić jak
branży fintechowej w Polsce opiera się
najszybciej, gdyż stwarza ona szansę
w głównej mierze na modelach
na zwiększenie konkurencyjności na
zagranicznych – amerykańskim czy też
rynku. Więcej kontrowersji budzi
brytyjskim, to relacje między rynkiem
natomiast kwestia dostępu do
informacji o klientach, który, zdaniem
protokół uzgodnień
części uczestników debaty, dla sektora
finansowych. Pozwala on myśleć o
fintech powinien być ograniczony,
budowaniu silnej pozycji w zakresie
gdyż nie dysponuje tak „szczelnym”
back-office – czyli systemów
systemem, jak tradycyjna bankowość.
informatycznych wykorzystywanych w
bankach i innych instytucjach
REKOMENDACJE:
finansowych. Tym bardziej że te
wykorzystywane obecnie są często
Redefinicji wymagają relacje między
przestarzałe i nieprzystosowane do
podmiotami rynku a regulatorem,
zmieniającego się świata.
który powinien pełnić rolę strażnika
interesu klienta. Współpraca obu stron
3. Pewien potencjał stworzył także fakt
powinna obejmować nie tylko
relatywnego zapóźnienia Polski,
opracowywanie nowych regulacji, lecz
szczególnie na początku transformacji.
także skuteczne egzekwowanie prawa.
Taka sytuacja pozwoliła na adaptację
bardziej zaawansowanych rozwiązań
3
Środowisko regulacyjne w Polsce nie
(zjawisko leapfrogging), w efekcie czego
może wyłącznie stanowić prostego
polski sektor bankowy jest relatywnie
odwzorowania sytuacji na innych
zaawansowany technologicznie.
rynkach. Nadszedł czas na przegląd i
Potencjał do współpracy między
harmonizację regulacji, ale też
sektorem fintechowym a bankami
połączenie tych z obszaru nadzoru
stwarza gotowość do przenoszenia
bankowego z regulacjami
przez banki części działalności do
podatkowymi. Wysokiej jakości
sektora fintech (z powodu nadmiaru
regulacje wymagają podjęcia przez
regulacji). W takim układzie obie strony
instytucje regulacyjne równoprawnego
mogą zawierać współpracę dającą zyski
dialogu z rynkiem, do czego potrzebne
ze zwiększonego wolumenu sprzedaży.
są wiedza, fachowość oraz technologia.
4. Polska jest także dużym centrum
II. KONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEGO
SEKTORA FINANSOWEGO I FINTECH
DIAGNOZA:
outsourcingowym w zakresie usług
finansowych. Same centra raczej nie
posiadają dużego potencjału
innowacyjności, ale cenne może się
1. Wyzwaniem dla polskich firm
okazać doświadczenie pracowników
sektora finansowego i fintech jest
obserwujących działanie korporacji
przekroczenie umownej granicy na
„od środka”.
Odrze i zajęcie miejsca na rynku Europy
Zachodniej. Nie tylko jako zaplecze
obsługujące finansowe i fintechowe
REKOMENDACJE:
huby – londyński i berliński – lecz także
Polskie start-upy i fintechy potrzebują
jako niezależne centrum R&D.
wsparcia dyplomacji ekonomicznej.
Tego rodzaju pomocy udzielają swoim
2. Szansę dla polskiej gospodarki
firmom na przykład Izrael, Irlandia lub
stwarza potencjał IT w obszarze usług
Wielka Brytania. Poza ograniczonymi
protokół uzgodnień
zasobami w polskich firmach, które
mogłyby zostać przeznaczone na
2. W odniesieniu do blockchain i walut
promocję, problemem wciąż jest
alternatywnych opinie ekspertów są
niedostateczna świadomość
podzielone. Ich zwolennicy podkreślają
przedsiębiorców co do możliwości
transparentność i niższe koszty
wsparcia, jakie mogliby otrzymać ze
transakcyjne. Z kolei głosy sceptyczne
strony administracji publicznej.
wzywają do ostrożności, mając na
uwadze m.in. ochronę danych
4
W celu rozwoju sektora innowacji
osobowych w sytuacji rozproszenia baz
finansowych należy zoptymalizować
danych. Na obecnym etapie rozwoju
dostęp do źródeł finansowania. W tym
tych usług trudno o jednoznaczne
kontekście wciąż ważną rolę mają do
opinie, zarówno jeśli chodzi o kwestię
odegrania fundusze europejskie.
kosztów transakcyjnych (na tę chwilę
Biorąc pod uwagę dynamiczny rozwój
tradycyjne systemy i blockchain operują
firm fintechowych i start-upów, aby ta
„na innych odcinkach”), jak i
opcja była atrakcyjna, należy stworzyć
bezpieczeństwa (biorąc pod uwagę
procedury szybszego uruchamiania
doświadczenia z systemem SWIFT,
finansowania. Inne potencjalne źródła
który został zhakowany dopiero po 10
rozwoju stanowi giełda i fundusze
latach od uruchomienia).
private equity.
3. Jeśli chodzi o Internet rzeczy,
III. TRENDY W USŁUGACH
FINANSOWYCH
DIAGNOZA:
głównym pytaniem jest to, czy zacznie
dominować w krótkiej, czy w dalszej
perspektywie. Na rynku należy się
spodziewać zwiększania jego
1. Ze względu na relatywnie niewielką
obecności – przede wszystkim w
liczbę klasycznych instytucji typu
produktach wprowadzanych przez
venture capital, nad Wisłą prężnie
duże korporacje (np. koncerny
rozwija się crowdfunding. Należy
samochodowe), ale też dzięki
założyć, że będzie on stałym
indywidualnym konsumentom –
elementem krajobrazu instytucji
pasjonatom technologii. Wzrost
finansowych. W przewidywalnej
popularności Internetu rzeczy stwarza
przyszłości nie powinien on zagrażać
dla branży finansowej wyzwania
tradycyjnym formom pozyskiwania
związane z bezpieczeństwem danych,
kapitału. Z jednej strony crowdfunding
tworzeniem zdolności obsługi bardzo
umożliwia firmom pozyskanie kapitału
dużej liczby drobnych transakcji
w przypadku, gdyby tradycyjne
(kwestia mocy obliczeniowej) oraz z
instytucje nie były skłonne się
autoryzacją i autentykacją (spełnianie
zaangażować, z drugiej – fakt istnienia
wymogów podwójnej autoryzacji). Tu
dużej liczby drobnych inwestorów
dobrą odpowiedź stanowi tokenizacja.
obniża wartość projektu dla tych
większych, np. typu venture capital
4. Największy potencjał w obszarze
(efekt „brudnej książki”).
innowacji przyszłości na rynku
protokół uzgodnień
finansowym stanowią platformy
Polska, Adam Gruszka, doradca
zbiorowego i samodzielnego
zarządu, Blue Media, prof. dr hab.
inwestowania (self-investing) oraz
Juliusz Kotyński, dziekan wydziału
zautomatyzowane formy doradztwa
biznesu i stosunków
finansowego. Innowacje na rynku
międzynarodowych, Akademia
finansowym mogą zmienić modele
Finansów i Biznesu Vistula, Dorota
biznesowe instytucji finansowych,
Krajewska-Kekusz, dyrektor
polegające na oparciu swojej
departamentu rejestracji
rentowności (ROI) na opłatach za
administratorów bezpieczeństwa
korzystanie z portali oferujących usługi
informacji i zbiorów danych
finansowe.
osobowych, Generalny Inspektor
Ochrony Danych Osobowych, Adrian
REKOMENDACJE:
Kurowski, country manager Poland,
VISA Europe, Paweł Kuskowski, head of
the regulatory risk and compliance,
5
Postępujące rozproszenie baz danych
Kancelaria Wierzbowski Eversheads,
klientów, związane z rozwojem
Sławomir Lachowski, finansista,
nietradycyjnych podmiotów
bankowiec, twórca mBanku, Jakub
świadczących usługi finansowe, oznacza
Makurat, dyrektor generalny, ebury,
konieczność podjęcia działań z zakresu
Jana Niedźwiedź-Gliniecka, członek
edukacji. Powinny się one skupiać na
zarządu, Fundacja na rzecz standardów
uświadamianiu ryzyka związanego z
Doradztwa Finansowego EFPA Polska,
wykorzystaniem nowych technologii.
Artur Nowak-Gocławski, prezes
zarządu, Grupa ANG, Krzysztof
Automatyzacja procesu doboru
Pietraszkiewicz, prezes zarządu,
produktów finansowych stwarza
Związek Banków Polskich, Bogusława
całkiem nowe wyzwania regulacyjne.
Pilc, dyrektor departamentu inspekcji,
Udzieleniu na nie optymalnej
Generalny Inspektor Ochrony Danych
odpowiedzi sprzyjałaby współpraca
Osobowych, Krzysztof Pycia, ekspert w
regulatora i podmiotów rynkowych na
obszarze usług kartowych i
wczesnym etapie.
internetowych, Krajowa Izba
Rozliczeniowa, Piotr Sieradzan,
W spotkaniu udział wzięli m.in.:
wiceprezes zarządu CFA Society,
Maciej Bogarczyk, investment
Bartosz Świdziński, dyrektor działu
manager, MCI Capital, Marcin
rozwoju rynku, Giełda Papierów
Borowiecki, managing director,
Wartościowych w Warszawie, Jan van
Wonga.com, dr Mariusz Cholewa,
der Saar, menedżer ds. projektów
prezes zarządu, Biuro Informacji
innowacyjnych, Bank Zachodni WBK,
Kredytowej, Sebastian Christow,
Ewa Wernerowicz, dyrektor ds.
dyrektor departamentu gospodarki
operacyjnych Vivus Finance, Mariusz
elektronicznej, Ministerstwo Rozwoju,
Zabrocki, head of Poland, iwoca.
Janusz Dedo, ekonomista i bankowiec,
Moderatorami spotkania byli dr
w latach 2006-2015 prezes HSBC Bank
Małgorzata Bonikowska, prezes
protokół uzgodnień
zarządu ośrodka dialogu i analiz
THINKTANK oraz Centrum Stosunków
Międzynarodowych, Katarzyna
Kozłowska, redaktor naczelna
Magazynu THINKTANK, Marek Bosak,
dyrektor ds. komunikacji Vivus Finance
oraz Jakub Gontarek, kierownik
projektów w ośrodku THINKTANK.
Protokół uzgodnień jest efektem debaty
eksperckiej w formule okrągłego stołu
zorganizowanej przez ośrodek dialogu i
analiz THINKTANK 16 maja 2016 r. w
ramach projektu „Sektor Finansowy w
Polsce – bilans i perspektywy”.
Więcej na temat debaty czytaj TUTAJ.
6
Andrzej Turkowski, analityk THINKTANK oraz
Centrum Stosunków Międzynarodowych.
THINKTANK, ośrodek dialogu i analiz, powstał w 2009 roku. Inspiruje i wzmacnia debatę publiczną
w Polsce, tworzy platformę refleksji i wymiany wiedzy między liderami biznesu i administracji.
Prowadzi badania, wydaje raporty i analizy, w których opisuje najważniejsze trendy z zakresu
zarządzania, przywództwa i polityki państwowej. Działania THINKTANK, obejmują takie sfery
jak zwiększanie szans polskich firm w środowisku globalnym, promowanie dobrych praktyk
w obszarze administracji czy poprawa kompetencji przywódczych liderów biznesu.
THINKTANK spaja sieć ekspertów i wybitne osobistości polskiego i międzynarodowego
życia publicznego. W Radzie Strategicznej ośrodka zasiadają m.in.: laureat Pokojowej Nagrody
Nobla Muhammad Yunus, wieloletni wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Günter Verheugen.
THINKTANK Society skupia liderów biznesu i administracji publicznej, zainteresowanych dzieleniem
się doświadczeniami, rozwijaniem wiedzy oraz umiejętności zarządczych.
www.mttp.pl