Uchwała Rady Studentów Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej

Uchwała
Rady Studentów
Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej
Nr 44/2015
z dnia 29 marca 2015 roku
w sprawie przyjęcia założeń przepisów do Studenckiego Projektu Nowelizacji
ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw
Na podstawie §9 ust. 2 pkt 1 Statutu Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej Rada
Studentów Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej uchwala, co następuje:
§1
Przyjmuje się założenia przepisów do Studenckiego Projektu Nowelizacji ustawy - Prawo
o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw, które stanowią załącznik do niniejszej uchwały.
§2
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia
Przewodniczący
Parlamentu Studentów
Rzeczypospolitej Polskiej
Mateusz Mrozek
Studencki Projekt Nowelizacji
ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw
Tezy kierunkowe
1. Zmiana proporcji podziału Funduszu Pomocy Materialnej.
Obecnie ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym nakłada na uczelnie niezrozumiałe ograniczenie
w swobodnym dysponowaniu środkami funduszy pomocy materialnej. Część środków z tego tytułu
powinna zostać przeznaczona na stypendia rektora dla najlepszych studentów i powinna być
elastycznie ustalana przez same uczelnie w ramach rozluźnionego stosunku całości środków
przeznaczonych łącznie na stypendia rektora dla najlepszych studentów, stypendia socjalne oraz
zapomogi.
Uczelnie, w ramach swej autonomii, powinny dysponować większą swobodą w ustalaniu proporcji
środków z dotacji przeznaczonych na zadania związane z bezzwrotną pomocą materialną dla
studentów oraz doktorantów, z uwzględnieniem specyfiki i wielkości uczelni. System dysponowania
omawianymi środkami powinien zostać zracjonalizowany poprzez zniwelowanie sytuacji, w których
uczelnie nie są w stanie przeznaczyć wszystkich posiadanych środków na stypendia socjalne oraz
zapomogi.
Bardzo korzystnym rozwiązaniem wydaje się być zwiększenie wysokości stypendium rektora dla
najlepszych studentów do poziomu, pozwalającego na zaspokojenie chociażby podstawowych
potrzeb studentów. Środki z dotacji, o których mowa w art. 94 ust. 1 pkt 7 i ust. 4, przeznaczone na
stypendia rektora dla najlepszych studentów - przyznawane w liczbie nie większej niż 10% liczby
studentów każdego kierunku studiów prowadzonego w uczelni - mogłyby stanowić nie mniej niż 40%
i nie więcej niż 60% środków przeznaczonych łącznie na stypendia rektora dla najlepszych studentów,
stypendia socjalne oraz zapomogi.
2. Pula nieodpłatnych 30 punktów ECTS poza programem studiów.
Zgodnie z ostatnią nowelizacją ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym wykreślone zostały
postanowienia regulujące odpłatność za drugi kierunek studiów oraz przekroczenie limitu punktów
ECTS. Jednocześnie łącznie z powyższymi pozytywnymi zmianami usunięto postanowienie
przyznające studentom pulę 30 punktów ECTS, którą mogli wykorzystać w ramach całej oferty
edukacyjnej proponowanej przez uczelnię.
Większość szkół wyższych w obliczu braku ustawowego obowiązku uelastycznienia swoich
programów studiów poprzez przekazanie studentom dodatkowej puli ECTS nie zauważyła jak dużej
szansy się pozbawiła nie uwzględniając tego uprawnienia w swoich wewnątrzuczelnianych aktach
normatywnych. Chcemy dać studentom możliwość wykraczania poza ramy wąskich specjalności
i czerpania z bogatej oferty uczelnianych wykładów, ćwiczeń czy laboratoriów. Postulujemy o większą
swobodę w budowaniu ścieżki edukacyjnej przez najbardziej ambitnych studentów.
3. Obowiązkowa kadencyjność w organach samorządu studenckiego.
Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej ma świadomość sporadycznego występowania
nieprawidłowości w reprezentowanym przez siebie środowisku. Wynikają one z m.in.
nieuregulowania kwestii kadencyjności organów samorządu studenckiego.
Widzimy i chcemy przeciwdziałać tego typu sytuacjom mając na względzie takie wartości, jak
transparentność oraz rzetelność funkcjonowania samorządu studenckiego, a także dostępność pracy
w jego organach. Warto zobligować wszystkie samorządy studenckie do określenia obowiązkowej
kadencyjności. Niejednokrotnie bowiem można się spotkać z rozwiązaniami, które nie regulują czasu
piastowania stanowisk w organach samorządu studenckiego w żadnym stopniu.
Chcąc doprowadzić do większej przejrzystości funkcjonowania wszystkich samorządów studenckich,
warto zniwelować sytuacje, w których pojedyncze osoby pełnią najważniejsze funkcje w organach
samorządu studenckiego przez nielimitowaną liczbę kadencji. Proponujemy tym samym określenie
stanowiące o tym, że ta sama osoba może pełnić funkcję członka uczelnianych organów samorządu
studenckiego nie dłużej niż przez dwie następujące po sobie kadencje, które łącznie nie mogą trwać
dłużej niż cztery lata. Jednocześnie zauważając specyfikę wydziałowych organów samorządu
studenckiego i ich zasadniczo różne prerogatywy oraz zakres odpowiedzialności chcemy wyraźnie
podkreślić, że powinny one być wyłączone z powyższego ograniczenia by móc w bardziej swobodny i
elastyczny sposób funkcjonować w strukturze swojej jednostki organizacyjnej oraz uczelni jako
całości.
4. Stypendium motywacyjne i stypendium dla niepełnosprawnych na II kierunku studiów.
Obecnie po ukończeniu pierwszego kierunku studiów student traci możliwość ubiegania się
o stypendium rektora. Oznacza to, że nawet jeśli student jest bardzo zdolny i osiąga wysokie wyniki
w nauce lub stypendium należałoby mu się za inne osiągnięcia, ze względu na ustawowe ograniczenie
nie może go otrzymać. Możliwość przyznania stypendium rektora dla najlepszych studentów
niezależnie od ukończonych wcześniej studiów, jest jedynie kwestią techniczną, dzięki której
nagradzani będą faktycznie najlepsi.
Analogicznie, student niepełnosprawny nie może otrzymać stypendium specjalnego, mimo że pomoc
w dalszym ciągu jest takim osobom niezwykle potrzebna, a ukończenie pierwszego kierunku studiów
nie spowoduje zniknięcia niepełnosprawności. Proponujemy tym samym stworzenie możliwości
pobierania stypendium dla niepełnosprawnych na drugim kierunku z naciskiem na pomoc studentom
z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności. Umożliwienie otrzymywania stypendium
specjalnego dla osób z niepełnosprawnościami, również po skończeniu jednego kierunku z pewnością
zwiększy dostępność studiów dla tych osób.
5. Kredyt Studencki - wcześniejsza decyzja kredytowa i zróżnicowane progi.
Obecnie, zgodnie z postanowieniami rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 18
maja 2010 roku w sprawie szczegółowych zasad, trybu i kryteriów udzielania, spłacania oraz
umarzania kredytów i pożyczek studenckich (Dz. U. 2010 nr 87 poz. 560), do 25 listopada banki
kredytodawcy przekazują do Banku Gospodarstwa Krajowego dane dotyczące studentów
ubiegających się o przyznanie kredytu, w tym dane o wysokości dochodu na osobę w rodzinie
studenta. Natomiast sam bank ma czas aż do 15 lutego na dokonanie oceny zabezpieczenia spłaty
kredytu.
W związku z powyższym pierwsze formalne decyzje, co do udzielenia kredytu studenckiego, zapadają
dopiero w grudniu. Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej proponuje tym samym pochylenie
się nad studentami najgorzej sytuowanymi, którzy do czasu podjęcia decyzji przez Bank
niejednokrotnie nie mają zapewnionych żadnych środków do życia.
Proponujemy umożliwienie studentom, których ciężka sytuacja materialna nie budzi wątpliwości,
złożenie samego wniosku o przyznanie kredytu oraz wszystkich wymaganych dokumentów od dnia
wydania decyzji o przyjęciu na studia, tak aby środki zapewnione w ramach kredytu mogły być
dostępne już od 1 października danego roku.
Ponadto Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej proponuje wprowadzenie zróżnicowanych
progów kredytu studenckiego. Obecnie student może otrzymać kredyt w wysokości 600 zł
miesięcznie. W opinii Parlamentu należałoby uelastycznić wysokość możliwych do wypłacenia rat
kredytu poprzez zastosowanie kilku zakresów udzielonego wsparcia, z których najniższy wynosiłby co
najmniej 200 zł a najwyższy był nie mniejszy niż 1000 zł miesięcznie.
Propozycja ta wynika z obecnej sytuacji gospodarczej oraz zmian, których świadkami jesteśmy od
kilku lat. Już pobieżna analiza rynku w ośrodkach akademickich pozwala stwierdzić, że do utrzymania
się na studiach potrzeba obecnie w wielu miastach kwoty 1000 zł miesięcznie lub więcej. Kwota taka
umożliwia opłacenie większości kosztów życia, takich jak opłaty mieszkaniowe, żywność, dojazdy,
książki akademickie, itp.
6. Umieszczanie sprawozdania finansowego organów samorządu studenckiego (za wykorzystanie
środków publicznych) na stronie internetowej uczelni / w BiP.
Obecnie Ustawa mówi wprost, że to organy samorządu studenckiego decydują w sprawach podziału
wszelkich środków przeznaczonych na jak najszerzej rozumiane cele studenckie. Ponadto art. 202
ust. 6 zobowiązuje organy samorządu studenckiego do przedstawienia organom uczelni
sprawozdania z rozdziału środków finansowych i rozliczenia tych środków, nie rzadziej niż raz w roku
akademickim.
Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej mając na względzie transparentność, chce wzmocnić
wydźwięk powyższego obowiązku i nałożyć na organy samorządu studenckiego zobowiązanie do
umieszczania powyższego sprawozdania odpowiednio na stronie internetowej samorządu, jeżeli taka
istnieje, oraz na stronie internetowej samej uczelni.
Sprawozdania finansowe reprezentacji środowiska studenckiego nie powinny być żadną tajemnicą,
a transparentność wydatkowania pieniędzy publicznych przekazanych na funkcjonowanie organów
samorządu studenckiego powinna być standardem.
7. Szkolenia dla Studentów I roku - Samorząd Studencki w porozumieniu z PSRP.
Art. 170. ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym mówi w ust. 2, że każdy student rozpoczynający
studia ma prawo do przeszkolenia w zakresie praw i obowiązków studenta. Ustęp 3 tego samego
artykułu wskazuje natomiast, że podmiotem zobowiązanym do przeprowadzenia powyższych szkoleń
jest Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej przy obligatoryjnym porozumieniu z samorządem
studenckim danej uczelni.
Obecna sytuacja w oczywisty sposób utrudnia - nawet uniemożliwia - zapewnienie wskazanego
przeszkolenia wszystkim uprawnionym do tego studentom ze względu na zbyt dużą liczbę uczelni
funkcjonujących w Polsce oraz niejednokrotny brak jakiegokolwiek kontaktu lub chęci współpracy ze
strony samorządu studenckiego uczelni. Taki stan rzeczy może prowadzić do obarczania Parlamentu
Studentów RP winą za brak zapewnienia szkoleń z zakresu praw i obowiązków studenta. Może to
mieć miejsce nawet w sytuacji braku jakiejkolwiek aktywności ze strony poszczególnych samorządów.
Zdaniem Parlamentu Studentów RP, to właśnie samorządy studenckie danej uczelni powinny być
zobowiązane do przeprowadzenia szkolenia z zakresu praw i obowiązków studenta, oczywiście
w porozumieniu i przy wsparciu Parlamentu Studentów RP. Samorządy, które najlepiej znają swoich
studentów, powinny brać na siebie większą odpowiedzialność za ich merytoryczne przygotowanie do
funkcjonowania na uczelni. Parlament Studentów RP byłby przy tym merytorycznym wsparciem,
a jego eksperci byliby tutorami uczelnianych ekspertów praw studenta.
8. Ubezpieczenia zdrowotne dla studentów
Studenci mają również problemy systemowe w związku z regulacjami w zakresie ubezpieczenia
zdrowotnego. Osoby, które były zgłoszone do ubezpieczenia, ale jednocześnie pracowały podczas
nauki (chociażby w czasie wakacji podejmując prace sezonowe), zostaną wyrejestrowani
z ubezpieczenia.
W takim wypadku, żeby korzystać ze świadczeń zdrowotnych, muszą zostać ponownie zgłoszeni do
ubezpieczenia. Wiele osób nie wie o tej potrzebie. W związku z powyższym Parlament Studentów
Rzeczypospolitej Polskie postuluje, aby członkom rodziny osoby ubezpieczonej, w stosunku do
których powstał, a następnie wygasł obowiązek ubezpieczenia wskazany w art. 66 ust. 1, ustawy,
prawo do świadczeń opieki zdrowotnej przysługiwało bez konieczności dokonywania ponownego
zgłoszenia. W takim przypadku, uprzednio dokonane zgłoszenia zachowuje ważność pod warunkiem,
że osobie wskazanej w zgłoszeniu nadal przysługuje status członka rodziny w rozumieniu przepisów
niniejszej ustawy.
9. 20 - procentowy udział przedstawicieli studentów we wszystkich kolegialnych organach uczelni nie tylko w senacie uczelni i podstawowej jednostce organizacyjnej.
Obecnie Ustawa zapewnia udział przedstawicieli studentów jedynie w senacie uczelni oraz
w podstawowej jednostce organizacyjnej. Nie da się ukryć, że obok tych ciał kolegialnych istnieją
w ramach uczelni inne, które tworzą bardzo często stanowiska dotyczące bezpośrednio środowiska
studenckiego.
Tym samym Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej proponuje ustawowe zapewnienie 20 procentowego udziału w innych jednostkach organizacyjnych uczelni takich jak:
 niesamodzielne jednostki wewnątrzuczelniane, takie jak w szczególności:
 instytut,
 katedra,
 zakład,
 jednostki naukowo-badawcze;
 jednostki, o których mowa art. 84 ust. 3 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym;
 międzywydziałowa jednostka organizacyjna uczelni, o której mowa w art. 84 ust. 3a ustawy
Prawo o szkolnictwie wyższym;
Zdając sobie jednocześnie sprawę z licznych problemów, które mogą być konsekwencją
wprowadzenia powyższych propozycji, Parlament Studentów RP proponuje przekazanie organom
samorządu studenckiego uczelni możliwości przedstawienia wniosku o zmniejszenie wymaganej
liczby członków danego gremium, niezbędnego do osiągnięcia kworum w sytuacji niemożliwości
wskazania przedstawicieli studentów przez właściwe organy samorządu studenckiego.
Ponadto powinna zostać wprowadzona możliwość opiniowania przez organy studenckie kandydatur
na wszelkie stanowiska, które w jakimkolwiek stopniu mają wpływ na środowisko studenckie. Istotny
jest przede wszystkim charakter prawny, zakres kompetencji oraz treść umocowania danego
stanowiska i w oparciu o te właśnie cechy, a nie jego nazwę rościmy sobie prawo do ich
obligatoryjnego zaopiniowania.
W związku z powyższym Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej proponuje ustawowe
zapewnienie wskazanego uprawnienia, w oparciu o zasady przewidziane w art. 76 ust. 5, w stosunku
do takich stanowisk jak, np.:
• kierownik międzywydziałowej jednostki organizacyjnej uczelni, o którym mowa w art. 84 ust. 3b,
• dyrektor ds. studenckich.
Powinien zostać zapewniony i zabezpieczony ustawowo udział studentów we wszystkich organach
kolegialnych uczelni, które bezpośrednio dotyczą środowiska studenckiego. Podobnie powinno być
zapewnione i zabezpieczone ustawowo prawo do zaopiniowania kandydatur na wszelkie stanowiska
mające formalny wpływ na środowisko studenckie danej uczelni.
10. Programy kształcenia w umowach student-uczelnia.
Obecnie umowa student-uczelnia zawiera jedynie informacje o wysokości opłat, które muszą wnosić
studenci. Chodzi m.in. o czesne, opłaty dodatkowe itp. Umowa nie gwarantuje jednak skutecznej
możliwości egzekwowania obowiązków od uczelni, ponieważ ta nie musi zawierać informacji o treści
programu studiów oraz zakładanych efektach kształcenia.
Częścią umowy zawieranej pomiędzy studentem i uczelnią powinna być treść programu studiów oraz
opis zakładanych efektów kształcenia. Chcemy mieć pewność, że uczelnia nie zmieni deklarowanych
na początku zajęć na studiach z powodu oszczędności spowodowanych np. niżem demograficznym
lub kłopotami finansowymi. Każda taka zmiana powinna mieć charakter aneksu do wcześniej
zawartej umowy ze studentem.
Studenci powinni mieć możliwość odzyskania pieniędzy za nierzetelnie realizowany program studiów
(np. za zajęcia praktyczne, które nie odbyły się i/lub zostały zamienione na wykład). Uczelnie powinny
uczciwie podchodzić do tego, co obiecują reklamując studia i tworząc opisy sylwetki absolwent. Każdy
student powinien mieć możliwość sądowego odzyskania opłat za studia, gdy uczelnia nie wywiązuje
się ze swoich obowiązków. Relacje student-uczelnia muszą być równorzędne.
11. PIT- 8c a opodatkowanie udziału w konferencji.
Niezwykle negatywnym i niezrozumiałym rozwiązaniem jest opodatkowanie wszelkich opłat za usługi
edukacyjne w tym, m.in. opłat konferencyjnych, zwolnień z opłat za studia czy też umorzenie
płatności wynikających z obowiązku powtarzania zajęć. Użycie sformułowania „w szczególności”
w stosunku do przychodów o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym,
skutkuje niezwykle szeroką interpretacją, pozwalając tym samym, by definicja przychodów z innych
źródeł miała charakter nieograniczenie otwarty. Skutkuje to uznaniem wszelkich usług edukacyjnych,
za świadczenia podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
Zwolnienie studenta, chociażby z opłat za świadczone usługi edukacyjne, zgodnie z art. 11
ust. 1 ustawy o podatku dochodowym może zostać uznane za przychód w formie tzw. innych
nieodpłatnych świadczeń. Co więcej, wyżej wskazane pozycje podlegają opodatkowaniu podatkiem
dochodowym od osób fizycznych jako przychód z tzw. innych źródeł, który należy wykazać w zeznaniu
rocznym i opodatkować według skali podatkowej. Tym samym ustawodawca uznaje, że u osoby za
które została uiszczona opłata konferencyjna, bądź w stosunku do której podjęto decyzję
o umorzeniu opłat, wystąpią realne korzyści w postaci braku obowiązku zapłaty za udział w tejże
konferencji.
W związku z powyższym, Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej postuluje o poszerzenie
katalogu świadczeń wolnych od podatku dochodowego o świadczenia, których charakter bez cienia
wątpliwości może tłumaczyć uznanie ich za usługę edukacyjną. Należy również wziąć pod uwagę to,
że ustawa o podatku dochodowym stanowi wprost w art. 21 ust. 1 pkt 40, że świadczenia pomocy
materialnej dla studentów pochodzące z budżetu państwa, budżetu jednostek samorządu
terytorialnego oraz ze środków własnych szkół i uczelni – przyznane na podstawie ustawy Prawo
o szkolnictwie wyższym - są wolne od podatku dochodowego. Dlatego też nasz postulat wydaje się
być jak najbardziej zasadny, będąc jednocześnie racjonalną próbą znormalizowania niezrozumiałych
rozwiązań podatkowych, które uderzają przede wszystkim w studentów.
Najbardziej aktywni studenci powinni móc bez żadnych administracyjnych obciążeń, uczestniczyć we
wszelkiego rodzaju aktywnościach studenckich. Przedstawiciele środowiska studenckiego powinni jak
najczęściej - i w jak największym stopniu - uczestniczyć w szeregu konferencji naukowych bez
obowiązku wykazywania dochodu z tego tytułu.
12. Programy kształcenia w umowach student-uczelnia.
Obecnie umowa student-uczelnia zawiera jedynie informacje o wysokości opłat, które muszą wnosić
studenci. Chodzi m.in. o czesne, opłaty dodatkowe itp. Umowa nie gwarantuje jednak skutecznej
możliwości egzekwowania obowiązków od uczelni, ponieważ ta nie musi zawierać informacji o treści
programu studiów oraz zakładanych efektach kształcenia.
Częścią umowy zawieranej pomiędzy studentem i uczelnią powinna być treść programu studiów oraz
opis zakładanych efektów kształcenia. Chcemy mieć pewność, że uczelnia nie zmieni deklarowanych
na początku zajęć na studiach z powodu oszczędności spowodowanych np. niżem demograficznym
lub kłopotami finansowymi. Każda taka zmiana powinna mieć charakter aneksu do wcześniej
zawartej umowy ze studentem.
Studenci powinni mieć możliwość odzyskania pieniędzy za nierzetelnie realizowany program studiów
(np. za zajęcia praktyczne, które nie odbyły się i/lub zostały zamienione na wykład). Uczelnie powinny
uczciwie podchodzić do tego, co obiecują reklamując studia i tworząc opisy sylwetki absolwent. Każdy
student powinien mieć możliwość sądowego odzyskania opłat za studia, gdy uczelnia nie wywiązuje
się ze swoich obowiązków. Relacje student-uczelnia muszą być równorzędne.
13. Wypłacanie stypendium rektora do końca okresu zawartego w decyzji, a nie do obrony.
Obecnie w momencie wcześniejszego ukończenia studiów przepadają wszystkie świadczenia
wypłacane przez uczelnie studentowi. Studenci bardzo często są gotowi do zakończenia studiów
wcześniej np. w maju. Celowo jednak przedłużają edukację, ponieważ obecne przepisy karzą tych
zdolnych, broniących się przed terminem. Student, który wcześniej skończy studia, nie ma
wypłacanych środków stypendialnych, jakie otrzymałby w przypadku obrony w późniejszym terminie.
Naszym zdaniem uczelnia powinna być obłożona obowiązkiem wypłacenia całości świadczeń, jakie
przyznaje studentowi w ramach decyzji. Studenci nie powinni opóźniać ukończenia studiów ze
względu na możliwość odebrania części przyznanych im pieniędzy.
14. Doprecyzowanie kwestii związanych z podziałem środków na cele studenckie.
Obecnie ustawa mówi wprost, że to organy samorządu studenckiego decydują w sprawach podziału
wszelkich środków przeznaczonych na jak najszerzej rozumiane cele studenckie. Jednakże
postanowienia regulujące te kwestię są nieostre i nie chronią należycie podstawowego prawa
samorządu studenckiego, który w sposób jak najbardziej indywidualny i samodzielny powinien
dysponować wyżej wskazanymi środkami.
Uważamy, że postanowienia ustawy powinny wzmacniać niezależność samorządu studenckiego
w zakresie dzielenia środków przeznaczonych na cele studenckie. Warto podkreślić wagę przepisu, na
mocy którego to właśnie organy samorządu studenckiego mają prawo dokonywać podziału środków
przeznaczonych na działalność wszelkich uczelnianych organizacji studenckich, w tym kół naukowych
oraz zespołów artystycznych i sportowych. Samorządowcy powinni mieć pewność, że uczelnia
uszanuje podmiotowość samorządu studenckiego i nie będzie ingerować w żaden sposób w proces
podziału omawianych środków. Warto rozważyć wprowadzenie przepisów, dzięki którym uczelnie
będą uczciwie podchodziły do kwestii do jakich zobowiązuje je ustawa.