Wykład monograficzny Przemiany przestrzeni publicznej

dr hab. Tomasz Nawrocki
[email protected]
Wykład monograficzny
Przemiany przestrzeni publicznej
zajęcia w środy 9.35
Tematyka zajęć skoncentrowana będzie wokół problemów przestrzeni publicznych. Nie
oznacza jednak, że do tego typu przestrzeni będzie ograniczona. Obok zajęć poświęconych
przestrzeni publicznej, będą też spotkania dotyczące innych kwestii związanych ze zmianami
zachodzącymi współcześnie w mieście. Chciałbym, żebyśmy oprócz poznania teoretycznego
backgroundu, przyjrzeli się bliżej naszym miastom i ich przestrzeniom publicznym. Chciałbym
również, żeby wprowadzające wykłady oraz zalecone teksty stały się pretekstem do
rozmowy o naszych (i nie naszych) miastach.
Zajęcia mają Państwa przygotować do samodzielnej analizy problemów przestrzeni
publicznych w mieście.
Ramowy program zajęć wygląda tak:
1. Spotkanie organizacyjne. Omówienie programu i podstawowych założeń zajęć.
Zapoznanie z literaturą, wymaganiami, sposobem zaliczenia przedmiotu itp. Czyli
wszystko to, co student uczęszczający na zajęcia wiedzieć powinien.
2. Cykl wykładów:
i) Przestrzeń, przestrzeń społeczna
ii) Pojęcie przestrzeni publicznej, czy tylko użyteczna metafora?
iii) Pojęcie przestrzeni społecznej, typ idealny
iv) Rodzaje przestrzeni publicznej
v) Funkcje i potrzeby przestrzeni publicznej
vi) Społeczne wytwarzanie przestrzeni
vii) Przestrzeń publiczna, sfera publiczna
viii) Dobra przestrzeń publiczna
ix) Wykluczenie z przestrzeni publicznej
x) Skażenie przestrzeni publicznej
xi) Przemiany przestrzeni publicznej
xii) Centrum miasta jako przestrzeń publiczna
xiii) Mall jako przestrzeń publiczna
3. Moje miejsca trzecie
dyskusja nad tekstem, prezentacja przygotowanych przykładów wybranych miejsc
trzecich (każda osoba przygotuje prezentację swojego miejsca).
Literatura:
Oldenburg Ray, 2010, The Charakter of Third Place, [in:]: Anthony M. Orum, Zachary
P. Neal (ed/), Common Ground? Readings and Reflections on Public Space, New York
and London: Routledge.
4. Nowe centra miast – malle
debata oxfordzka wokół tezy: Malle mają pozytywny wpływ na miasto
(3 osobowe zespoły propozycji i opozycji, marszałek, sekretarz)
Literatura:
M. Crawford, The World In a Shopping Mall, w: The New American City and the End of
Public Space, M. Sorkin [ed.], New York 1992 r
G. Makowski, Świątynie konsumpcji, Warszawa 2003
B. Brzozowska, Spadkobiercy flaneura, Łódź 2009 s. 181-206
Bierwiaczonek K. Lewicka B., Nawrocki T., 2012, Rynki, malle i cmentarze, Kraków
5. Przestrzenie publiczne a tożsamość miasta. Miasto i jego genius loci.
Dyskusja nad tekstami. Prezentacja (krótka) tożsamości wybranych miast.
Literatura:
M. Lewicka, Psychologia miejsca, ss. 38-104, Warszawa 2012
T. Sławek, Genius loci jako doświadczenie. Prolongomena, w: Genius loci. Studia o
człowieku w przestrzeni, Z. Kadłubek [red.], Katowice 2017, ss. 5-27.
6. Spór o gentryfikację
debata oxfordzka wokół tezy: Gentryfikacja jest złem
(3 osobowe zespoły propozycji i opozycji, marszałek, sekretarz)
http://www.ceo.org.pl/pl/sejmmlodziezy/news/debata-oksfordzka-0
Literatura:
S. Sheppard, Why is Gentrificiation is Problem? [pdf] w:
http://web.williams.edu/Economics/ArtsEcon/library/pdfs/WhyIsGentrificationAProb
REFORM.pdf
D. K. Levy, J. Comey, S. Padilla, In the face of gentrification: Case Studies of Local
Efforts to Mitigate Displacement w:
http://www.urban.org/UploadedPDF/411294_gentrification.pdf
E. Szafrańska, Gentryfikacja wielkich osiedli mieszkaniowych – nowe zjawisko czy
nadużycie terminologiczne? PDF w:
http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/1777/10_Szafranska.p
df?sequence=1
T. Slater, Gentrification of the City, pdf:
http://www.geos.ed.ac.uk/homes/tslater/gotcbridgewatson.pdf
Przegląd Anarchistyczny nr 11/wiosna-lato 2010
http://www.facebook.com/home.php#!/pages/GentryfikacjaZlem/154730611231991
Prezentacja przygotowanych przez Państwa prezentacji zaliczeniowych poświęconych
przestrzeniom publicznym miast śląskich. Prezentacje takie przygotują Państwo w
czterech zespołach i omówimy je na zajęciach.
Zespół pierwszy: Ulica Mariacka jako przestrzeń publiczna
Zespół drugi: Ulica Trzeciego Maja (i okolice) jako przestrzeń publiczna (może być
zamienione na ulicę Zwycięstwa w Gliwicach)
Zespół trzeci: Rynek w Katowicach jako przestrzeń publiczna (może być zamieniony na
Gliwice lub inne miasto po uzgodnieniu z prowadzącym)
Zespół czwarty: Strefa kultury w Katowicach jako przestrzeń publiczna.
Jestem też otwarty na inne propozycje związane z tematyką zajęć (alternatywne tematy,
formy zajęć, wycieczki, spotkania z ciekawymi ludźmi itp.)
Warunkiem zaliczenia zajęć jest obecność na ćwiczeniach, dopuszczalne dwie nieobecności,
aktywne i twórcze uczestniczenie w zajęciach, przygotowanie prezentacji, udział w debatach
oxfordzkich oraz przygotowanie prac zaliczeniowych na jeden z trzech powyżej podanych
tematów. W przypadku większej ilości nieobecności wykładowca będzie egzekwował nabycie
wiedzy, umiejętności i kompetencji w postaci prac pisemnych (uwzględniających tematykę
zajęć) lub sprawdzając nabycie w.u.k. ustnie (zgodnie z zatwierdzonym sylabusem zajęć).
Literatura przydatna do zajęć:
Bielecki Czesław 2008: Miasto: wizja i metoda, „Res Publica Nowa”, nr 3
Bierwiaczonek K. Lewicka B., Nawrocki T., 2012, Rynki, malle i cmentarze, Kraków
Bendyk Edwin 2009: Miłość, wojna, rewolucja. Szkice na czas kryzysu, Warszawa
Brzozowska Blanka 2009: Spadkobiercy flaneura. Spacer jako twórczość kulturowa –
współczesne rep-rezentacje
Carmona Matthew, de Magalhaes Claudio, Hammond Leo 2008: Public space. The
management dimension, Routledge Tayloor and Francis Group, London New York
Carr Stephan, Mark Francis, Leanne G.Rivlin, Andrew M. Stone 1992: Public space.
Cambridge University Pres
Drozdowski Rafał 2007, Re-formatowanie przestrzeni miejskiej. Od cichej rewolucji vlepek do
cichej kontrrewolucji graffiti i na odwrót, w: Krajewski Marek (red.), Wizualność
miasta. Wytwarzanie miejskiej ikonosfery, Poznań
Małgorzata Dymnicka, Wymiar społeczny współczesnej przestrzeni publicznej, w:Andrzej
Majer (red.), Socjologia miasta. Nowe dziedziny badań, Łódź 2007.
Małgorzata Dymnicka, Przestrzeń publiczna a przemiany miasta, Warszawa 2013
Drozdowski Rafał, Krajewski Marek [red.] 2007: Prywatnie o publicznym/publicznie o
prywatnym, Poznań
Gądecki Jan, 2010, Za murami, Wrocław
Gehl Jan 2009: Życie między budynkami. Użytkowanie przestrzeni publicznych, Kraków
Gehl Jan, Miasta dla ludzi, Kraków 2014.
Grzegorz Gorzelak, Marek S. Szczepański, Weronika Ślęzak-Tazbir (red.), Człowiek – miasto –
region. Związki i interakcje. Księga jubuleuszowa profesora Bohdana Jałowieckiego,
Warszawa
Harvey Dawid, Bunt miast, Warszawa 2012
Marek S. Szczepański, Bohdan Jałowiecki Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej
Warszawa 2002.
Kohn Margaret 2004: Brave New Neighborhoods. The Privatization of Public Space,
Routledge, London
Krajewski M., 2012, Niewidzialne miasto, Warszawa
Marody Mirosława., Giza-Poleszczuk Anna 2004: Przemiany więzi społecznych. Zarys teorii
zmiany społecznej, Warszawa
Lofland Lyn H. 2007: The public realm. Exploring the city’s quintessential social territory,
Aldine Transaction A division of Transaction Publishers, London
Madanpour Ali 2003: Public and Private Spaces of the City, Routledge, London
Madurowicz Mikołaj 2002: Sfera sacrum w przestrzeni miejskiej Warszawy, Warszawa
Makowski Grzegorz 2004: Świątynia konsumpcji. Geneza i społeczne znaczenie centrum
handlowego, Warszawa
Makowski Grzegorz 2009: Centrum handlowe – przestrzeń aktywna czy reaktywna? w:
Seweryn Rudnicki, Justyna Stypińska, Katarzyna Wojnicka [red.] Społeczeństwo i
codzienność. W stronę nowej socjologii? Warszawa
Nawratek K., 2005, Ideologie w przestrzeni. Próby demistyfikacji, Kraków
Nawratek K., 2008, Miasto jako idea polityczna, Kraków
Nawratek K., 2012, Dziury w całym wstęp do miejskich rewolucji, Warszawa
Rewers E., 2005, Post-polis. Wstęp do filozofii ponowoczesnego miasta, Kraków
Rewers E. [red.], 2010, Miasto w sztuce – sztuka miasta, Kraków
Sekuła Elżbieta Anna 2009: Niczyje jest miasto. Architekci, urbaniści i projektanci przestrzeni
publicznej mówią o Warszawie w: Bohdan Jałowiecki, Elżbieta Anna Sekuła, Maciej
Smętkowski, Anna Tucholska, Warszawa. Czyje jest miasto? Warszawa
Smagacz Marta, 2015, Czy miasto jest niepotrzebne, Warszawa
Springer F., Wanna z kolumnadą, Wołowiec 2013.
Szczepański Marek S., 1991: „Miasto socjalistyczne” i świat społeczny jego mieszkańców.
Warszawa
Świątkowska B., 2013, Chwała miasta, Warszawa
Wallis Aleksander 1979: Informacja i gwar, Warszawa.
Ziółkowski Janusz 1955: Rozwój demograficzny i przestrzenny Stalinogrodu na tle
warunków społeczno-geograficznych, „Przegląd Zachodni”, nr 9
Zukin Sharon 2008: The Cultures of Cities, Blackwell Publishing Oxford
Partycypacja. Przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa 2012
Inne źródła:
http://poznan.gazeta.pl/poznan/1,37175,7855710,Cierpienia_Swietego_Marcina__czyli_o_d
obijaniu_ulicy.html
http://www.facebook.com/home.php#!/pages/Gentryfikacja-Zlem/154730611231991
http://krzysztofnawratek.blox.pl/html i obecnie http://www.plugincitizen.com/blog.html
http://www.krytykapolityczna.pl/
http://www.pps.org/
http://publica.pl/kategoria/miasto
Magazyn Miasta
Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni