konspekt lekcji muzealnych dotyczący architektury

Arkadiusz Muła
KONSPEKT LEKCJI MUZEALNYCH DOTYCZĄCY ARCHITEKTURY
POLSKO-CZESKIEGO POGRANICZA
Muzealne spotkanie z zabytkami techniki będzie miało charakter podróży w czasie.
Muzeum Regionalne w Jaworze mieści się w dawnym zespole klasztoru bernardynów
wzniesionym pod koniec XV w stylu środkowoeuropejskiego gotyku. Wycieczkę
rozpoczynamy
w
krużgankach
klasztornych
pośród
zabytków
archeologii.
Zgromadzone tutaj narzędzia pradziejowe to najstarsze obiekty techniki znane
ludzkości. Prezentujemy tu rozwiązania techniczne stosowane do dziś: siekierki,
wiertarkę ręczną, paciorki starożytnych urządzeń tkackich i inne. Rozwój rzemiosła i
techniki na obszarze Europy Środkowej przypada na czasy neolitu. Zdobycze
cywilizacji greckiej i rzymskiej oraz powstawanie szlaków handlowych od Bałtyku
przez Śląsk i Czechy do basenu Morza Śródziemnego sprzyjało upowszechnianiu się
wynalazków. W dalszej kolejności prezentowane będą zabytki epoki średniowiecza.
Ilustracją
do
tego
zagadnienia
jest
architektura
kościoła
poklasztornego
bernardynów. Młodzież zapozna się w jego wnętrzach z myślą konstruktorów i
budowniczych sprzed 500 lat. Objaśnione będą zasady wznoszenia kostrukcji
żebrowej. Będziemy mogli przyjrzeć się podporom konstrukcyjnym w postaci
smukłych filarów i przypór. Z pomocą tych ostatnich ciężar budowli wyprowadzano
płynnie ze sklepień na zewnątrz monumentalnych świątyń. Znajdujący się w Jaworze
kościół poklasztorny został wzniesiony przez budowniczych przybyłych tu z Łużyc i
Czech. Nieprzypadkowo fundatorem obiektu był przybyły z Czech biskup Jan Filipiec z
Prostejova. Kolejnym etapem podróży w czasie będzie zwiedzanie wystawy
"Przekraczanie niemożliwego. Kościół Pokoju w Jaworze w X rocznicę wpisu na Listę
Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO". Ekspozycja opowiada o fenomenie
drewnianego budownictwa: obiektach, których rozpiętość do dziś budzi podziw
inżynierów.
We
wnętrzu
klasztornego
kapitularza
zaaranżowaliśmy
warsztat
ciesielsko-stolarski z narzędziami stosowanymi w XVII wieku. Ciekawostką jest też
model ściany szachulca – typowego wynalazku architektury drewnianej. Szachulec
popularny był w czasach nowożytnych w Niemczech, Holandii, Szwajcarii, na Śląsku
oraz w Czechach. Pokazowi towarzyszyć będzie multimedialny pokaz. Specjalnie na
potrzeby wystawy powstał film demonstrujący etapy wznoszenia obiektu Kościoła
Pokoju z pojedynczych fragmentów drewna. Kolejne sekwencje łączenia detali
architektonicznych przypominają znane dziś rozwiązania stosowane w naszych
domach, np. przy skręcaniu mebli typu Ikea. W sąsiednim pomieszczeniu gotyckiej
zakrystii wprowadzimy uczestników w historyczny kontekst budowy Kościołów
Pokoju. Wydarzenia owe poprzedził konflikt wojny trzydziestoletniej rozgrywającej się
w Czechach i na Śląsku. Następnie przeniesiemy się do sali, w której specjalnie na
potrzeby warsztatów uczestnicy zajęć będą mogli dotknąć wybranych urządzeń
techniki, przekonać się jak działają i do czego służyły. Będą to obiekty konstruowane
od czasów rewolucji przemysłowej, produkowane na obszarze Śląska i Czech od XIX
wieku. Wiele z nich towarzyszy różnym dziedzinom życia codziennego do czasów nam
współczesnych. Należą do nich m.in. maszyna do pisania, matryce drukarskie, czy
wymyślnie skonstruowana broń palna. Na koniec przeniesiemy się do czasów
obecnych, gdzie w scenerii kamieniołomu przyjrzymy się pracy górnika w
wyrobiskach Sudetów. Po wizycie w muzeum zajęcia przeniosą się w plener. W
położonym malowniczo parku miejskim zapoznamy się z najstarszym zabytkiem
techniki w Jaworze. Jest nim kanał Młynówki, przy którym już w XIV wieku
wznoszono konstrukcje młynów wodnych. Jawor jako stolica księstwa należał wtedy
z
dzielnicą
Śląska
do
korony
czeskiej
będącej
pod
panowaniem
dynastii
Luksemburgów. Z koryta Młynówki korzystali miejscowi młynarze do XX wieku. Dzięki
temu wynalazkowi sprzed wieków nasz region zasłynął z wyrobów piekarniczych.
Podobne urządzenia wodne towarzyszą wielu miejscowościom pogranicza śląskoczeskiego.