prognoza oddziaływania na środowisko dla projektowanej

Transkrypt

58-500 JELENIA GÓRA ul. WOLNOŚCI 150. tel/fax. 0-75 64 32 099; tel. 502 641 541;
e-mail: [email protected]
Prognoza oddziaływania na środowisko
dotycząca projektu miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego
dla projektowanej obwodnicy
osiedla Maciejowa w Jeleniej Górze
w śladzie drogi krajowej nr 3
sierpień 2001 rok
Autor: Andrzej Kurpiewski
Zatwierdził: Mariusz Szalej
Karkonoskie Centrum Ochrony Środowiska w Jeleniej Górze. Zakład DECYBEL
SPIS TREŚCI
1. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM.............................................................. 4
2. INFORMACJE WSTĘPNE. ........................................................................................................ 5
2.1
2.2
2.2
2.3
ASPEKTY PRAWNE SPORZĄDZANIA PROGNOZ............................................................................................6
DOKUMENTY I MATERIAŁY WYKORZYSTYWANE PRZY SPORZĄDZANIU.................................................7
PROGNOZY. ......................................................................................................................................................8
METODY WYKORZYSTYWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY...........................................................9
3. STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO NA OBSZARZE OBJĘTYM PLANEM I W JEGO
SĄSIEDZTWIE....................................................................................................................... 10
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
OPIS ISTNIEJĄCEGO STANU ZAGOSPODAROWANIA..................................................................................10
PRZYRODNICZE POWIĄZANIA TERENU OPRACOWANIA Z OTOCZENIEM..............................................12
POWIERZCHNIA ZIEMI. .................................................................................................................................12
WALORY KRAJOBRAZOWE............................................................................................................................13
BUDOWA GEOLOGICZNA ..............................................................................................................................14
WARUNKI WODNE.........................................................................................................................................15
3.6.1
3.6.2
3.6.3
3.6.4
3.7
Warunki hydrogeologiczne i wody podziemne. .................................................... 15
Wody powierzchniowe.......................................................................................... 16
Gospodarka wodno - ściekowa. ............................................................................. 16
ZagroŜenie powodziowe........................................................................................ 16
WARUNKI KLIMATYCZNE .............................................................................................................................17
3.7.1 Mezoklimat. .......................................................................................................... 17
3.7.2 Ocena stanu czystości powietrza.......................................................................... 18
3.8
3.9
3.10
3.11
3.12
3.13
3.14
3.15
3.16
3.17
3.18
3.19
GLEBY I UPRAWY. ..........................................................................................................................................21
SZATA ROŚLINNA I ŚWIAT ZWIERZĘCY. ......................................................................................................22
GOSPODARKA ODPADAMI. ..........................................................................................................................25
KLIMAT AKUSTYCZNY...................................................................................................................................26
PROMIENIOWANIE NIEJONIZUJĄCE.............................................................................................................28
PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE...................................................................................................................29
RYZYKO WYSTĄPIENIA POWAśNEJ AWARII. ..............................................................................................29
DOBRA KULTURY...........................................................................................................................................30
AKTUALNE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA NA OBSZARZE OPRACOWANIA. ...............................31
OCENA WRAśLIWOŚCI ELEMENTÓW STRUKTURY EKOLOGICZNEJ NA ANTROPOPRESJĘ.....................31
OCENA RELACJI POMIĘDZY ELEMENTAMI UKŁADU PRZESTRZENNEGO................................................32
SZCZEGÓLNE WARUNKI ZAGOSPODAROWANIA TERENU WYNIKAJĄCE Z ISTNIEJĄCYCH
DOKUMENTÓW..............................................................................................................................................32
4. IDENTYFIKACJA I OCENA SKUTKÓW WPŁYWU USTALEŃ PLANU ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO NA ŚRODOWISKO ................................................................................ 37
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
4.7
CHARAKTERYSTYKA USTALEŃ PROJEKTU PLANU.....................................................................................37
OPIS TECHNICZNY INWESTYCJI....................................................................................................................38
OCENA USTALEŃ PROJEKTU PLANU W KONTEKSCIE WARUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA
WYNIKAJĄCYCH Z INNYCH DOKUMENTÓW. ..............................................................................................39
IDENTYFIKACJA ZAGROśEŃ I OCENA SKUTKÓW REALIZACJI USTALEŃ PLANU NA POSZCZEGÓLNE
ELEMENTY ŚRODOWISKA..............................................................................................................................40
OCENA RELACJI POMIĘDZY ELEMENTAMI UKŁADU PRZESTRZENNEGO................................................50
POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU NIEZREALIZOWANIA PROJEKTU PLANU.
.........................................................................................................................................................................51
SYNTETYCZNA OCENA WYNIKÓW PROGNOZY SKUTKÓW REALIZACJI USTALEŃ PLANU NA
POSZCZEGÓLNE ELEMENTY ŚRODOWISKA.................................................................................................51
5. ZALECANE ROZWIĄZANIA ELIMINUJĄCE LUB OGRANICZAJĄCE NEGATYWNY WPŁYW
USTALEŃ PLANU NA ŚRODOWISKO................................................................................... 53
Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu planu zagosp. przestrz. dla obwodnicy MAciejowej.
Strona:
2
Załączniki:
Nr 1 -
Synteza wyników prognozy oddziaływania na środowisko dotyczącej projektu ustaleń
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla projektowanej obwodnicy osiedla
Maciejowa w Jeleniej Górze w śladzie drogi krajowej nr 3. Skala 1:2000.
Nr 2 - Przyrodnicze powiązania terenu opracowania z otoczeniem.
Nr 3 - Załącznik fotograficzny.
Strona:
3
1. Streszczenie w języku niespecjalistycznym.
Niniejsza prognoza oddziaływania na środowisko, dotyczy projektu
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla projektowanej obwodnicy
osiedla Maciejowa w Jeleniej Górze w śladzie drogi krajowej nr 3. Ustalenia
przedmiotowej zmiany w planie są zgodne ze studium uwarunkowań i kierunków
rozwoju Jeleniej Góry.
Obszar potencjalnego oddziaływania drogi na otoczenie ma strukturę pasową,
złoŜona z układu stref zagroŜenia rozciągających się w róŜnych odległościach od osi
drogi. Rodzaj, zasięg i natęŜenie zmian będą zróŜnicowane w poszczególnych
strefach w zaleŜności od cech terenu i wraŜliwości środowiska oraz rodzaju
oddziaływań. Pierwszą strefę stanowi obszar przeznaczony na pas drogowy, w
którym wystąpią trwałe zmiany oraz zakłócenia środowiska zachodzące w
stosunkowo krótkim czasie podczas budowy drogi.
W strefie tej nastąpi
nieodwracalne zniszczenie powierzchni ziemi, wraz z jej roślinną pokrywą. Będzie
ona miała szerokość 40m.
Drugą strefę, zwaną strefą intensywnego oddziaływania drogi lub strefą
zagroŜenia wyznaczają zakłócenia spowodowane eksploatacją drogi, które mają
długotrwały charakter i wywołują zjawiska stresowe naruszające stabilność wielu
ekosystemów. Szerokość tej strefy określi raport oddziaływania inwestycji na
środowisko sporządzony na etapie
uzyskania warunków zabudowy i
zagospodarowania terenu. Z reguły nie przekracza ona szerokości 20m licząc od
krawędzi jezdni, to jest co najwyŜej 4m poza projektowanym pasem drogowym.
Kolejna strefa, zwana strefą uciąŜliwości, będzie miała szerokość zaleŜną od
natęŜenia ruchu pojazdów oraz od zdolności środowiska do przenoszenia zakłóceń
i skaŜeń.
Do znaczących wpływów
drogi w tych strefach naleŜą: hałas,
zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego, zaburzenia stosunków wodnogruntowych i zakłócenia obiegu wody. W prognozie stwierdzono, Ŝe o zasięgu tej
strefy decydować będzie hałas rozprzestrzeniający się w środowisku w porze nocnej.
On teŜ określi szerokość strefy uciąŜliwości w granicach 100m po obu stronach drogi.
Dokładne granice strefy uciąŜliwości powinny być wyznaczone w wymaganym dla
tego typu inwestycji raporcie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko
sporządzonym na etapie przygotowania decyzji i warunkach zabudowy i
zagospodarowania terenu. W raporcie tym naleŜy wskazać rozwiązania projektowe
najkorzystniejsze dla środowiska oraz eliminujące wszelkie uciąŜliwości i zagroŜenia
dla ludzi.
Działania dopuszczone w planie spowodują zarówno pozytywne jak i
negatywne skutki w środowisku. Do skutków pozytywnych zaliczyć moŜna:
poprawę bezpieczeństwa ruchu uŜytkowników drogi
(takŜe pieszych),
zmniejszenie ryzyka kolizji drogowych, a więc i wystąpienia powaŜnych awarii
zagraŜających środowisku i zdrowiu ludzi,
moŜliwość skoncentrowania ruchu pojazdów na obwodnicy, która poprowadzi
przez tereny mniej wraŜliwe na uciąŜliwe oddziaływania przy jednoczesnym
Strona:
4
zminimalizowaniu niekorzystnych wpływów na środowisko (system odwodnień
zakończony separatorami węglowodorów, ekodukty, ekrany akustyczne),
poprawę komfortu Ŝycia mieszkańców budynków zlokalizowanych przy ulicy
Wrocławskiej w Maciejowej,
zmniejszenie uciąŜliwości akustycznej mieszkańców budynków przy ulicach
Batalionów Chłopskich i Łącznej poprzez budowę ekranów akustycznych,
dawanie szansy dobrego eksponowania walorów wizualnych terenów, przez
które zostanie poprowadzona droga (otwiera nowe ciągi widokowe na Góry
Sokole i Góry Kaczawskie).
Oprócz aspektów pozytywnych budowa nowego odcinka obwodnicy
Maciejowej moŜe spowodować wiele nagatywnych oddziaływań na bezpośrednie
otoczenie drogi. Do oddziaływań tych naleŜą:
emisja spalin samochodowych i pyłów spowoduje zanieczyszczenie powietrza,
powierzchni ziemi, gleby i wód powierzchniowych co z kolei będzie miało
niekorzystny wpływ na florę , faunę i uprawy rolne,
związane z budową drogi przekształcenia rzeźby terenu mogą spowodować
powstawanie osuwisk oraz zainicjować procesy erozyjne,
zmiana pokrycia powierzchni ziemi, przemieszczanie mas ziemnych, formowanie
skarp, wykopów i nasypów, budowa ekranów akustycznych wpłyną na
krajobraz,
wykopy i nasypy mogą spowodować zmianę poziomu wód gruntowych , zmianę
przebiegu cieków wodnych, stosunków wodnych w glebie co moŜe przyczynić
się do przeobraŜenia szaty roślinnej,
zanieczyszczenie wód spływających z powierzchni jezdni
substancjami
ropopochodnymi oraz środkami słuŜącymi zimowemu utrzymani ruchu moŜe
spowodować zanieczyszczenie wód powierzchniowych, wód gruntowych oraz
gleby, co z kolei wpływa niekorzystnie na florę, faunę i uprawy rolne,
emisja hałasu i generowanie wibracji wpływa na świat zwierzęcy i niweczy
rekreacyjne walory najbliŜszego otoczenia,
zabudowa powierzchni ziemi oraz zanieczyszczenie gleby
przydrogowym spowoduje ograniczenie powierzchni upraw,
w
pasie
rozdzielenie przestrzeni wpływa niekorzystnie na przemieszczanie się gatunków.
2. Informacje wstępne.
Celem prognozy jest określenie charakteru, nasilenia i zasięgu przestrzennego
prawdopodobnych oddziaływań na środowisko, które mogą być wywołane przez
realizację dopuszczonych przez plan sposobów uŜytkowania i zagospodarowania
terenu oraz wskazanie tych zasobów i wartości środowiska, które postrzegane są
jako cenne, wraŜliwe i warte podjęcia wysiłków zmierzających do ich ochrony.
Prace nad prognozą prowadzone były równolegle z pracami nad planem w
ścisłej współpracy z projektantem, co pozwoliło na optymalizację zapisów planu z
Strona:
5
punktu widzenia ochrony środowiska i zdrowia ludzi. Dokument prognozy,
opracowany jako wynik końcowy procesu planistycznego, słuŜy do umoŜliwienia, w
ramach procedury wyłoŜenia projektu, publicznej dyskusji nad projektem planu w
kontekście mogących pojawić się konfliktów i uciąŜliwości dla mieszkańców oraz
jest podstawą do podjęcia przez radę miasta ostatecznej decyzji o uchwaleniu planu.
Dostarcza on bowiem informacji niezbędnych do uświadomienia i rozwaŜenia, czy
wynikające z wdroŜenia ustaleń planu korzyści ekonomiczne i społeczne nie zostaną
osiągnięte kosztem nieodwracalnej utraty walorów środowiska.
Prognozę wpływu na środowisko dotyczącą projektu miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego wykonano w zakresie jaki umoŜliwia obecny stan
informacji o projektowanym zagospodarowaniu. Przy prognozie uwzględniono
równieŜ zagospodarowanie terenów sąsiednich, stopień degradacji środowiska oraz
istniejące warunki ekofizjograficzne.
2.1 Aspekty prawne sporządzania prognoz.
Obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko, która jest
jednym z elementów procesu planowania przestrzennego, wynika z art. 40 ust. 1
ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. – Prawo ochrony środowiska. (Dz.U. Nr 62, poz.
627) z ustawą z dnia 27 lipca 2001 roku o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony
środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 100, poz.
1085).
Wymagania jakim powinna odpowiadać prognoza oddziaływani na środowisko
wymienia Art. 41 Prawa ochrony środowiska. Na mocy Art. 4 pkt. 1 Ustawy o
wprowadzeniu prawa ochrony środowiska nadal obowiązuje dotychczasowe
rozporządzenie Ministra OŚ,ZNiL z dnia 9 marca 1995 r. w sprawie określenia
wymagań, jakim powinna odpowiadać prognoza skutków ustaleń miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego na środowisko przyrodnicze (Dz.U. Nr 29,
poz. 150). Inne wymagania związane z pośrednio lub bezpośrednio z rozwaŜaną w
niniejszej prognozie problematyką zawierają przepisy dotyczące ochrony
środowiska, a w szczególności:
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu przestrzennym. (Tekst jednolity
Dz.U. z 1999r, Nr 15, poz. 139 z późniejszymi zmianami),
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. (Dz. U. Nr 62, poz. 627);
Ustawa z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 114, poz. 492 z
późn. zm.).
Ustawa z dnia 24 października 1974 r. Prawo wodne. (Dz. U. nr 38, poz 230 z późniejszymi
zmianami)
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze. (Dz.U. Nr 25, poz 96 z
późniejszymi zmianami)
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach. (Dz.U. Nr 62, poz 628)
Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych. ( Dz.U. Nr16, poz.78
z późniejszymi zmianami)
Strona:
6
Ustawa z dnia 28 września 1991 roku o lasach. (Dz.U. Nr 101, poz 444 z późniejszymi
zmianami).
Ustawa z dnia 15 lutego 1962 roku o ochronie dóbr kultury. (Tekst jednolity: Dz. U z
1999r. Nr 98, poz. 1150)
Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z
dnia 5 września 1980 roku w sprawie zasad uznawania terenów zadrzewionych na
obszarach wsi za parki wiejskie, ochrony tych parków i zarządzania nimi. (Dz. U. Nr 21,
poz 80).
Rozporządzenie
Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i
Leśnictwa z dnia 25 sierpnia 1992 roku w sprawie zasad i trybu uznawania lasów
za ochronne oraz szczegółowych zasad prowadzenia w nim gospodarki leśnej
(Dz. U Nr 67, poz. 337).
Rozporządzenie RM z dnia 23 stycznia 1987 r. w sprawie szczegółowych zasad ochrony
powierzchni ziemi (Dz.U. Nr 4, poz. 23),
Rozporządzenie MOŚZNiL z dnia 13 maja 1998roku w sprawie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. Nr 66, poz 436),
Rozporządzenie MOŚZNiL z dnia 14 lipca 1998 r w sprawie inwestycji szczególnie
szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi albo mogących pogorszyć stan środowiska
oraz wymagań jakim powinny odpowiadać oceny oddziaływania na środowisko tych
inwestycji (Dz.U. Nr 93, poz 589),
Rozporządzenie MOŚZNiL z dnia 5 listopada 1991 r. w sprawie klasyfikacji wód oraz
warunków, jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do wód i do ziemi (Dz.U.
Nr 116, poz 503),
Rozporządzenie MOŚZNiL z dnia 28 kwietnia 1998 r. w sprawie dopuszczalnych
wartości stęŜeń substancji zanieczyszczających w powietrzu (Dz.U.Nr 55, poz 355).
Rozporządzenie MOŚZNiL z dnia 11 sierpnia 1998 roku w sprawie szczegółowych
zasad ochrony przed promieniowaniem szkodliwych dla ludzi i
środowiska,
dopuszczalnych poziomów promieniowania, jakie mogą występować w środowisku,
oraz wymagań obowiązujących przy wykonywaniu pomiarów kontrolnych
promieniowania (Dz.U.Nr 107, poz.676).
Zarządzenie Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki z dnia 31 marca 1988 roku
w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego i wskaźników
pochodnych określających zagroŜenie promieniowaniem jonizującym (M.P. nr
14, poz. 124, 1988r).
Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 14 listopada 1995 roku w
sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe
(Dz.U. Nr 139, poz. 686).
Zarządzenie Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 28 stycznia 1985r. w sprawie
szczegółowych
wytycznych
projektowania
i
eksploatacji
urządzeń
elektroenergetycznych w zakresie ochrony ludzi i środowiska przed
oddziaływaniem pola elektroenergetycznego (MP Nr 3, poz. 24).
2.2 Dokumenty i materiały wykorzystywane przy sporządzaniu
Strona:
7
prognozy.
Prognozę oddziaływania na środowisko, dotyczącą projektu miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego dla projektowanej obwodnicy osiedla Maciejowa
w Jeleniej Górze w śladzie drogi krajowej nr 3 sporządzono w oparciu o następujące
dokumentacje i opracowania:
1] Projekt uchwały w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego dla projektowanej obwodnicy osiedla Maciejowa w Jeleniej
Górze, w śladzie drogi krajowej nr 3.
2] Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta
Jelenia Góra, zatwierdzony Uchwałą nr 482/XXXVII/2001 Rady Miasta Jeleniej
Góry z dnia 22 maja 2001 roku.
3] Gmina Jelenia Góra. Opracowanie Faunistyczne. "Fulica" Jankowski Wojciech,
Wrocław 1993r.
4] W. Berdowski. Wykaz stanowisk roślin chronionych na terenie gminy Jelenia
Góra. Wrocław 1993r.
5] Raporty
i opracowania oraz informacje prezentowane na stronach www.
jgora.pios.gov.pl o stanie środowiska w regionie jeleniogórskim. WIOŚ Wrocław,
Delegatura w Jeleniej Górze.
6] Koncepcja programowa południowego obejścia drogowego osiedla Maciejowa w
Jeleniej Górze (Aktualizacja). Interprojekt, Jelenia Góra 2001r.
7]
Studium komunikacyjne w granicach administracyjnych miasta Jelenia Góra. Instytut
Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej w Krakowie. maj/ lipiec 2001r.
8] Kondracki J. Geografia regionalna Polski. PWN 1998r.
9]
Bogdanowski J. Metoda jednostek i wnętrz architektoniczno - krajobrazowych
(JARK - WAK) w studiach i projektowaniu, Politechnika Krakowska, 1990r.
10] Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1: 50000, Wydawnictwo Geologiczne
1982r.
11] Sawicki L. Mapa geologiczna regionu dolnośląskiego z przyległymi obszarami
Czech i Niemiec. 1:100 000. PIG Warszawa 1997r.
12] Walczak W. Sudety. PWN 1968r.
13] Praca zbiorowa pod redakcją M. Staffa. Słownik geografii turystycznej Sudetów. Tom 4.
Kotlina Jeleniogórska. M. Staffa z zespołem. Wydawnictwo I-Bis, Wrocław 1999r.
14] Uchwała
Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 25 czerwca 1970r o
ustanowieniu statutu uzdrowiska Cieplice Śląskie Zdrój.
15] Plan
ochrony Rudawskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny zatwierdzony
rozporządzeniem nr 5/98 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 26 maja 1998 roku.
16] A. Jeliński. Mapa rozmieszczenia uranu w masywie granitowym Karkonoszy.
Skala 1:50 000.
Strona:
8
17] Radiologiczny atlas Polski. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 1998r.
18] Przebieg
powodzi w lipcu 1997 roku w zlewni rzeki Bóbr i mniejszych dopływów.
Hydroprojekt, Wrocław 1998 rok.
2.3 Metody wykorzystywane przy sporządzaniu prognozy.
Punktem wyjściowym do prognozowania przyszłych potencjalnych zmian jest
znajomość aktualnych warunków środowiskowych na terenie opracowania. Cel ten
realizuje się stosując metodę opisu stanu środowiska. Środowisko zostało tu opisane
przy wykorzystaniu wyników monitoringu poszczególnych komponentów
środowiska publikowanych w komunikatach i raportach Wojewódzkiego
Inspektoratu Ochrony Środowiska we Wrocławiu oraz na bazie inwentaryzacji,
opisów i map walorów i zasobów fizycznych wymienionych w wykazie literatury.
W tej części opracowania wykorzystano teŜ informacje uzyskane podczas wizji
terenowej połączonej z inwentaryzacją cech przyrodniczo- krajobrazowych oraz z
badaniami terenowymi. Ta ostatnia metoda dotyczy pomiarów hałasu wykonanych
na terenie objętym zmianą w planie w celu oceny aktualnych warunków
akustycznych.
Stan informacji o projektowanym zagospodarowaniu pozwolił na konstrukcję
dość precyzyjnych modeli cyfrowych i stosowania symulacji matematycznych w celu
określenia zasięgu i natęŜenia niekorzystnych oddziaływań. Metodą tą określono
zasięg oddziaływania hałasu oraz rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń gazowych i
pyłowych. W innych przypadkach zastosowano tzw. prognozowanie eksperckie,
oparte na wiedzy, doświadczeniu i intuicji autora prognozy. Polega ono takŜe na
zbieraniu opinii wielu specjalistów na konkretny temat, na podstawie których ocenia
się, w jaki sposób środowisko zareaguje na konkretne wpływy i jaka będzie wielkość
i znaczenie skutków.
Prawdopodobne oddziaływanie na środowisko planowanych funkcji terenu
moŜna teŜ określić na podstawie porównania ich do juŜ istniejących terenów o
podobnych funkcjach i parametrach. W przypadku niniejszej prognozy bardzo
przydatne okazały się obserwacje i pomiary dokonane przy istniejącym,
dwujezdniowym odcinku drogi krajowej nr 3 – ulicy Jana Pawła II w Jeleniej Górze.
Obserwacje pochodzące z istniejącej juŜ drogi zostały skorygowane w celu
uwzględnienia nieco innych warunków środowiskowych i parametrów technicznych
planowanej inwestycji.
Bardzo waŜnym elementem prognozy jest obiektywna, komunikatywna,
przejrzysta i zrozumiała dla róŜnych odbiorców prezentacja jej wyników. SłuŜy
temu między innymi lista kontrolna znajdująca się w punkcie 4.3 niniejszego
opracowania. Zawiera ona opis moŜliwych skutków środowiskowych, które
potencjalnie moŜe powodować realizacja projektu ustaleń planu, w rozbiciu na
poszczególne komponenty środowiska w fazie realizacji i funkcjonowania
inwestycji.
Innym sposobem prezentacji informacji zawartych w liście kontrolnej, który
jednocześnie umoŜliwia syntetyczną ocenę skutków realizacji ustaleń projektu planu
zagospodarowania przestrzennego na poszczególne elementy środowiska
Strona:
9
przyrodniczego jest macierz (zwana od nazwiska twórcy macierzą Leopolda)
zaprezentowana w punkcie 4.5 opracowania. Wierszom tej
macierzy
przyporządkowano
poszczególne tereny objęte planem zagospodarowania
przestrzennego, natomiast kolumnom poszczególne elementy środowiska
przyrodniczego, kulturowego i społecznego. NatęŜenie negatywnego oddziaływania
określano w skali od „0” (brak oddziaływania) do „4” (znaczące oddziaływanie), przy
czym ostateczna ocena wpływu była identyczna z oceną uzyskaną dla komponentu
środowiska najbardziej wraŜliwego na działanie antropogeniczne. Dodatkowo, w
kaŜdym polu macierzy za pomocą symboli literowych oszacowano trwałość,
odwracalność i zasięg przestrzenny oddziaływań.
Podstawowym sposobem wizualizacji informacji jest jednak rysunek prognozy
sporządzony na rysunku projektu planu zagospodarowania przestrzennego, na
którym przedstawiono wyniki inwentaryzacji i waloryzacji środowiska oraz wyniki
prognozy wpływu skutków przedsięwzięć, które mogą wynikać z projektowanego
przeznaczenia terenu.
3. Stan środowiska przyrodniczego na obszarze objętym
planem i w jego sąsiedztwie.
3.1 Opis istniejącego stanu zagospodarowania.
Przedmiotowy projekt planu zagospodarowania terenu wyznacza teren pod
trasę komunikacyjną stanowiącą obejście osiedla Maciejowa dla drogi krajowej nr 3:
Jakuszyce - Świnoujście. Długość planowanej obwodnicy wyniesie 6580 metrów.
W całości przebiegać ona będzie w obrębie granic administracyjnych miasta Jelenia
Góra. Droga poprowadzi w znacznej części przez tereny niezabudowane, częściowo
przez obszary będące w uŜytkowaniu rolniczym, częściowo po nieuŜytkach i
terenach leśnych.
Początek projektowanej obwodnicy przyjęto przed istniejącym węzłem
komunikacyjnym „Grabary”. Jeszcze przed tym węzłem, po prawej stronie, w
odległości 10m od krawędzi jezdni znajduje się budynek Wiejska 128 zamieszkały
przez dwie rodziny (7 osób). Za węzłem, po prawej stronie znowu budynki
mieszkalne: Batalionów Chłopskich 5 (2 rodziny, 7 osób) oraz nr 20 (6 rodzin), i
jednorodzinne 24 i 26. Budynki te połoŜone są u podnóŜa 3-metrowej skarpy.
Odległość od skrajnej jezdni: 12 – 17m. Po lewej stronie, podcięte zbocze góry
Popielina (410m. npm.) tworzy wysoką (około 5m) skarpę. Zaraz za tą skarpą
kończy się istniejący odcinek modernizowanej trasy, a zaczyna się odcinek
nowoprojektowany. Pierwszym obiektem inŜynierskim na nowej dzrodze będzie
most na rzece Radomierka (km 0+910). W przekroju km 1+000 (lokalny kilometraŜ)
następuje przejście z przekroju dwujezdniowego na jednojezdniowy.
Po przekroczeniu rzeki Radomierki droga wcina się lekko w zbocze góry
Jeleniec i prowadzi u podnóŜa Jeleniej Skały, w zasadniczej swej części przez tereny
intensywnie wykorzystywanych nadrzecznych pastwisk. Począwszy od rzeki, aŜ do
czwartego kilometra, wzdłuŜ planowanej trasy obwodnicy prowadzi linia
energetyczna S 355, 110KV ze stacji R-345 przy ulicy Hallerczyków w Jeleniej Górze
do Marciszowa.
Strona:
10
Po minięciu Jeleńca trasa wchodzi na bardziej rozległą dolinę, zagospodarowaną
jako pastwiska, uŜytki rolne, często pozostawione odłogiem, a takŜe nieuŜytki.
Miejscami teren ten jest podmokły, szczególnie wzdłuŜ niewielkich cieków
płynących przewaŜnie dnem rowów melioracyjnych. Wszystkie te cieki płyną
generalnie w kierunku północnym, to jest do Radomierki.
Pod względem konfiguracji jest to teren górzysty. Po obu stronach trasy
pozostają niewielkie, kopulaste wzgórza o wysokościach 400 ÷ 430 m. npm, których
wierzchołki porastają zagajniki leśne. Na szczególną uwagę zasługuje wzgórze
422m. z ruiną murowanej z cegły wieŜy widokowej, którego zbocza porastają lasy –
pozostałości dawnego załoŜenia pałacowo- parkowego. Obwodnica minie to
wzgórze od strony południowej, między 2 i 3 kilometrem jej trasy. Na kilometrze
3+140 projektowana trasa przetnie drogę wojewódzką nr 12 149 z Komarna do
Wojanowa.
Zaraz za tą drogą projektowana trasa komunikacyjna podetnie wzgórze 417 m.
npm, które stanowi interesujący punkt widokowy w kierunku wschodnim.
Wierzchołek wzgórza porasta niewielki zagajnik dębowy. Tereny rolne na zboczach
tego wzgórza są odłogowane, nieuprawiane.
Po lewej stronie droga mija teraz niezbyt wyeksponowane wzgórze rozcięte
głęboka doliną, której dnem płynie niewielki strumień. Dno strumienia wyłoŜone jest
betonowymi kształtkami. Wierzchołek wzgórza porastają stuletnie dęby
szypułkowe, dęby czerwone oraz brzozy.
W miarę posuwania się w kierunku wschodnim, wzgórza otaczające
projektowana obwodnice staja się coraz niŜsze, aŜ w rejonie km 4+500 konfiguracja
terenu przybiera charakter nizinny. Po lewej stronie trasy obwodnicy płynie teraz
rzeka Radomierka. W tym miejscu trasę projektowanej drogi przecina gazociąg
wysokiego ciśnienia 6,3MPa, Dn 100.
Przez tereny upraw rolnych (pszenica) trasa doprowadza teraz do polnej, ale
utwardzonej tłuczniem drogi z Maciejowej do Trzcińska (km 4+915). Za szpalerem
drzew rosnących wzdłuz tej drogi płynie rzeka Radomierka.Jej wartko płynące
wody są tu czyste i przejrzyste. Koryto rzeki jest bogato obudowane niską
roślinnością.
Po przejściu przez łąki za rzeką, trasa obwodnicy dociera teraz do terenów, które
studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Jeleniej
Góry [2] przeznacza na stawy rybne. Teren ten wyznacza zespół grobli o przebiegu
prostopadłym do obwodnicy. Obsadzone są one dębami o obwodach w pierśnicy od
100 do 220cm, brzozami do 100cm, oraz tyczkowiną i drągowiną tych drzew.
Pozostawione ugorem dna niedoszłych stawów przecinają liczne rowy z płynącą
wodą i z bogatą obudową biologiczną.
Końcowy odcinek planowanej obwodnicy (począwszy do kiolometra 5+720)
poprowadzony zostanie śladem istniejącej drogi nr 3. W tym miejscu przechodzi ona
przez kompleks lasów mieszanych naleŜących do leśnictwa „Maciejowa” (oddziały
33 i 34).
Punkt końcowy obwodnicy znajduje się na granicy administracyjnej Jeleniej
Góry. Aktualnie znajduje się tu miejsce obsługi podróŜnych, Bar – RoŜen „Wabi”.
Strona:
11
W odległości 10m przed punktem „K” drogę przecina bezimienny potok, który
wypływa z bagien na północ od drogi nr 3 i zasila Radomierkę 200m na południe od
drogi.
3.2 Przyrodnicze powiązania terenu opracowania z otoczeniem.
Teren opracowania leŜy w obrębie obszarów odgrywających duŜą rolę w
koncepcji krajowej sieci ekologicznej (Econet-Pl). NaleŜy on mianowicie do obszaru
węzłowego nr 35M. o znaczeniu międzynarodowym (obszar Karkonosko – Izerski)
powiązanym od północy z węzłem Gór i Pogórza Kaczawskiego (nr 36M.) oraz od
południa z obszarem Karkonoszy. Przez Grabary prowadzi teŜ korytarz ekologiczny
o znaczeniu międzynarodowym biegnący od Kudowy Zdroju, wzdłuŜ głównej grani
Karkonoszy i dalej na północ pomiędzy rzekami Kwisą i Bobrem.
Teren opracowania w całości leŜy w otulinie Rudawskiego Parku
Krajobrazowego. Do godnych uwagi obiektów przyrodniczych w rejonie
opracowania zaliczono Jelenią Skałę (duŜą wartość krajobrazowa, proponowany pomnik
przyrody nieoŜywionej), las grądowo- bukowy i łąki w środkowej części trasy
planowanej obwodnicy oraz łęg jesionowo- olszowy przy końcowym jej odcinku.
Przez teren objęty projektem planu prowadzą szlaki przemieszczania się dzikich
zwierząt pomiędzy wymienionymi wyŜej obszarami.
Około 3km na południowy- wschód od punktu końcowego planowanej trasy
komunikacyjnej , w obrębie RPK, znajdują się cenne z florystycznego punktu
widzenia Torfowisko na Trzcińskich Mokradłach – planowany rezerwat. RównieŜ na
północ od terenu opracowania znajduje się szereg cennych przyrodniczo terenów
(np. Doliona Złotuchy, Łąki w Maciejowej, Łąki w Wojcieszowie Górnym, Rezerwat
Góra Miłek), które leŜą w obrębie planowanego Parku Krajobrazowego Gór
Kaczawskich. Oba te obszary rozdziela łańcuchowa zabudowa Maciejowej oraz
bardzo ruchliwa trasa komunikacyjna – droga nr 3.
3.3 Powierzchnia ziemi.
Zachodnia część terenu opracowania leŜy w obrębie Wzgórz Dziwiszowskich. Są
to niewielkie, granitowe, w części zalesione wzniesienia o znacznej względnej
wysokości. NajwyŜszy wśród nich Koziniec (462m) znajduje się 700metrów na
południe od planowanej obwodnicy. Stanowi on kulminację rozczłonkowanej grupy
wzgórz w zakolu Bobru, ograniczonych na północy dolina Radomierki. Koziniec
zbudowany jest z młodopaleozoicznych granitów porfirowatych z Ŝyłami aplitów,
szczególne w niŜszej, północnej kulminacji Jeleńca( 420m). Granity na północnym
zboczu Jeleńca tworzą okazałą grzędę skalną o długości blisko 100m, zwaną Jelenią
Skałą. Cały masyw porasta las świerkowo – bukowy.
Wśród wzniesień przy początkowym odcinku
projektowanej trasy
komunikacyjnej uwagę zwraca leŜąca po północnej stronie ulicy Wrocławskiej
Popielina (410 m.) Droga podcina to wzgórze od południowego- wschodu tworząc
charakterystyczną, porośniętą młodymi brzózkami skarpę. Wierzchołek wzgórza
porasta zagajnik, a jego podnóŜe zajmują nieuŜytki i od wschodu – osiedle domków
jednorodzinnych przy ul. Maciejowskiej.
Strona:
12
Przeciskająca się pomiędzy tymi wzgórzami Radomierka tworzy malowniczą,
przełomową dolinę. W miarę posuwania się w kierunku zachodnim, wzgórza stają
się mniej śmiałe w kształtach, a ich kulminacje nie przekraczają 420m. Wierzchołki
tych pagórów są z reguły zalesione, natomiast ich łagodne zbocza są
wykorzystywane jako pola orne lub łąki. W bardziej stromych lub podmokłych
miejscach teren pozostawiono nieuŜytkowany. Spadki terenu na zboczach tych
wzgórz dochodzą nawet do 20% (nie biorąc pod uwagę skarp i urwisk), toteŜ
naruszenie ukształtowanej przez lata szaty roślinnej moŜe zapoczątkować silne
procesy erozyjne, zwłaszcza Ŝe występują tu gleby aluwialne, bardzo podatne na
erozję wodną.
Skrajnie innym charakterem ukształtowania powierzchni ziemi charakteryzuje
się wschodnia część terenu opracowania. Konfiguracja terenu jest tutaj wręcz
nizinna, urozmaicona jedynie zadrzewionymi skarpami grobli nieuŜytkowanych
stawów rybnych. Tereny te, kiedyś podmokłe, osuszane są rozbudowaną siecią
drenarską. Względna wysokość terenu zmienia się tutaj w granicach 360 ÷ 380 m.
npm. Dolina Radomierki jest tu bardzo rozległa, zajęta przez uŜytki rolne z
niewielkimi zagajnikami leśnymi.
3.4 Walory krajobrazowe.
Według fizycznogeograficznej klasyfikacji dziesiętnej (Kondracki 1998, Walczak
1968) cały obszar opracowania połoŜony jest w obrębie:
• Prowincja 33: Masyw Czeski;
• Podprowincja 332: Sudety i Przedgórze Sudeckie;
• Makroregion 332.3: Sudety Zachodnie;
• Mezoregion 332.36: Kotlina Jeleniogórska;
Na poziomie mikroregionów obszar opracowania obejmuje dwie jednostki: we
wschodniej części mikroregion 332.361: ObniŜenie Jeleniej Góry, zaś w zachodniej i
środkowej mikroregion 332.366: Wzgórza Dziwiszowskie.
Pod względem geomorfologicznym planowana obwodnica w większości
wschodniej części przechodzić będzie przez tereny o charakterze równinnym,
akumulacji fluwialnej. W części zachodniej i środkowej mijać będzie krawędzie teras
rzecznych, podcięcia, przełomy, kopulaste wzniesienia, zbocza i stoki oraz doliny o
nieckowatym kształcie lub płaskodenne, usytuowane poprzecznie w stosunku do
trasy obwodnicy. Tak duŜe urozmaicenie terenu cechuje się wyjątkowymi walorami
krajobrazowymi.
Najbardziej charakterystycznym elementem krajobrazu w zachodniej części
opracowania jest wyrastający ponad zabudowę Grabarowa i dolinę Radomierki,
Jeleniec z okazałą grzędę skalną o długości blisko 100m, zwaną Jelenią Skałą.
W dalszej części projektowanej trasy komunikacyjnej istotną rolę krajobrazową
odgrywają zbiorowiska łąkowe. Wielobarwne łąki zarastające stoki pagórów nadają
mu w okresie kwitnienia malowniczości i uroku.
Strona:
13
Po drodze trasa mijać będzie liczne punkty i osie widokowe, które naleŜy
chronić przed wprowadzeniem obiektów o skali i charakterze naruszającym
istniejące walory krajobrazowe oraz ciągi wglądów dalekich na Rudawy Janowickie
i Góry Kaczawskie, a w wyŜszych miejscach takŜe na Karkonosze. NajwaŜniejszy
punkt widokowy na obszarze opracowania zlokalizowany jest na szczycie Jeleńca.
Oś widokowa jest tu skierowana
na Kotlinę Jeleniogórską z wyraźnie
zaakcentowanym układem Starego Miasta w Jeleniej Górze, , a na dalszym planie
Góry Izerskie i Karkonosze. Z tego miejsca bardzo dobrze jest równieŜ widoczny
przebieg pierwszego, istniejącego odcinka planowanej obwodnicy z węzłem
Grabarów (fot. 1 w załączniku). Interesujące, szerokie panoramy terenu opracowania
przedstawiają się teŜ ze zboczy wzgórz okalających
Jasiową Dolinę (fot. 6 w
załączniku) oraz od strony północnej, z Zachodniego Grzbietu Gór Kaczawskich.
W rejonie opracowania walory naturalne terenu przenikają się z walorami
kulturowymi, z których najwaŜniejszy dla percepcji krajobrazu jest dobrze
zachowany, wykształcony jeszcze w średniowieczu wiejski układ urbanistyczny
Maciejowej z dominantą barokowej wieŜy kościoła parafialnego śś. Piotra i Pawła.
oraz zdziczały park pozostały po załoŜeniu pałacowo- parkowym z dominantą
wzgórza, na wierzchołku którego widnieją ruiny murowanej wieŜy widokowej z
przełomu XIX i XX wieku.
Plan ochrony Rudawskiego Parku Krajobrazowego [15] kwalifikuje teren
opracowania do III jednostki krajobrazowej: strefa krajobrazu kulturowego terenów
otwartych, obejmującej okolice Maciejowej, Trzcińska i Radomierza. Nosi on
znamiona krajobrazu kulturowego osadnictwa wiejskiego wśród pól i łąk. Dla
ochrony walorów krajobrazowych tego terenu – zalecają zapisy cytowanego
dokumentu - naleŜy zachować ich historycznie wykształcona strukturę funkcjonalną
i przestrzenną. Zakłada się tu utrzymanie i harmonijny rozwój istniejących układów
urbanistycznych oraz ochronę obszarów krajobrazów kulturowych, a takŜe ochronę
ciągów komunikacyjnych o walorach krajobrazowych, a zwłaszcza dróg
powiązanych widokowo z obszarem parku.
3.5 Budowa geologiczna
Obszar objęty opracowaniem leŜy na terenach
zbudowanych z
młodopaleozoicznych granitów porfirowatych przechodzących ku wschodowi w
granit grzbietowy. Natomiast ku północy, u podnóŜa Gór Kaczawskich ciągną się
kambryjskie łupki zieleńcowe z wkładkami fyllitów i ryolitów. Te ostatnie przebijają
pokrywy granitów w postaci 4 bazaltowych wzgórz w rejonie Skowrona.
Charakterystyczny przekrój geologiczny tego regionu opisuje dokumentacja złoŜa
granitowego w rejonie góry Rybień (około 1,5km na północ od obszaru
opracowania). ZłoŜe to udokumentowano w kategorii C2 jako złoŜe granitu
porfirowatego [2] o zasobach 25 476 mln. ton. Obszar złoŜa jest częścią masywu
granitowego Karkonoszy. W tle skalnym granitu występują kryształy skalenia o
zmiennej wielkości. Większe z nich dochodzą do 7cm i są barwy róŜowej. PowyŜej
warstwy skalnej zalega zwietrzelina granitowa, przykryta glinami zwietrzeniowymi,
miejscami iłem lub piaskiem, a na powierzchni glebą. Stopień zwietrzenia granitu
Strona:
14
jest znacznie zaawansowany i w niektórych partiach skalenie ulegają kaolinizacji.
Pokrywa zwietrzelinowa jest tutaj zwarta i posiada miąŜszość od 9 do 53 metrów.
Pod zwietrzeliną zalega warstwa zwietrzałego granitu o grubości od 1÷ 40 metrów, a
głębiej zalega granit lity.
W granitach okolic Maciejowej występują okazałe kryształy kwarcowo –
skaleniowe. Skały zawierają sporo, nieraz dość rzadkich minerałów: autunit, czerń
uranową i uranit w strefie tektonicznej na południe od osady, merkasyt, kalcyt,
magnetyt, molibdenit, natrolit, enstatyt z augitem tytanowym, i silimanit w
bazaltach oraz chloryt. Okolice te były znane z występowania w niewielkich
ilościach złoŜa rodzimego, które nawet było tu wydobywane [13].
Dolina Radomierki jest grubo wysłana osadami polodowcowymi i rzecznymi,
poniewaŜ sięgało tutaj jezioro zastoiskowe w okresie zlodowacenia. Miejscami
rozwinęły się teŜ pokrywy z osadów deluwialnych powstałe wskutek
przemieszczania się luźnych zwietrzelin lub innych osadów zalegających na stokach
wzgórz.
3.6 Warunki wodne.
3.6.1 Warunki hydrogeologiczne i wody podziemne.
Jelenia Góra naleŜy do sudeckiego regionu hydrogeologicznego, a w jego
ramach do podregionu izersko- karkonoskiego. Występują tu wody podziemne,
szczelinowe w utworach krystalicznych oraz wody porowe w luźnych osadach
czwartorzędowych. W utworach krystalicznych wody podziemne występują
zazwyczaj na głębokości od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów. Płytsze tworzą
zazwyczaj zwierciadło typu swobodnego, natomiast występujące głębiej –
zwierciadło typu naporowego. Wydajności ujęć czerpiących wody szczelinowe nie
przekraczają zwykle kilku m3/h.
Wody porowe uŜytkowych poziomów czwartorzędowych występują przede
wszystkim w obrębie dolin rzecznych, gdzie zalegają na głębokości od kilku do
kilkunastu metrów. Zazwyczaj formują one zwierciadło typu swobodnego i zasilane
są infiltracyjnie.
Wody w rejonie opracowania gromadzą się w Ŝwirach gliniastych oraz
utworach kumulacyjnych dolin Bobru i Radomierki. Strop utworu wodonośnego,
którym jest skała granitowa o niewielkich moŜliwościach gromadzenia wody,
występuje na głębokości około 27m. Zwierciadło wody ustala się na głębokości około
6m. Zbiornik wód czwartorzędowych jest dobrze izolowany warstwą glin i iłów
(współczynnik przepuszczalności rzędu 10-7).
Na terenie miasta Jelenia Góra monitoring wód podziemnych w sieci krajowej
został wprowadzony w 1991 roku przez Państwowy Instytut Geologiczny w
Warszawie, a w sieci regionalnej w 1995 roku przez były WIOŚ w Jeleniej Górze.
Na podstawie krajowego i regionalnego monitoringu wód podziemnych
prowadzonego w latach 1995-1999, wody w jeleniogórskim czwartorzędowym
zbiorniku wód podziemnych badane na ujęciu w Grabarowie charakteryzowały się
wysoką jakością i zaliczono je do klasy Ib.
Strona:
15
3.6.2 Wody powierzchniowe.
Teren opracowania w całości leŜy w dorzeczu rzeki Bóbr. Rzeka ta przepływa w
odległości około 100m na południe od granicy tego terenu w rejonie Grabarowa.
Bezpośrednio z terenem opracowania związana jest jednak rzeka Radomierka, która
przecina planowaną trasę obwodnicy w dwóch miejscach: na km 0+910 oraz km
4+915. Rzeka ta zbiera równieŜ wody odprowadzane z terenu opracowanie przez
liczne rowy melioracyjne i rozbudowany układ drenarski.
Radomierka
jest prawym dopływem Bobru odwadniającym północnowschodnią część Kotliny Jeleniogórskiej i południowo – zachodnie zbocza części
Grzbietu Południowego Gór Kaczawskich. Powierzchnia jego zlewni wynosi 45,2
km2. Wypływa w Radomierzu, pod przełęczą Radomierską, na wysokości 490m.
npm. i spływa początkowo dość stromo przez wieś. Za ostatnimi domami
Radomierza wpływa na prawie płaskie obniŜenie na północ od Mokradeł
Trzcińskich. Bieg Radomierki jest tu kręty, potok gubi się wśród licznych rowów i
cieków przyjmując wiele drobnych dopływów z obu stron. Przed Maciejową uchodzi
do niego jego największy dopływ – Bełkotka z Komarem. W Maciejowej, dolina
potoku zwęŜa się ograniczona Wzniesieniami Dziwiszowskimi. Potok uchodzi do
Bobru w Grabarach na wysokości 340m. npm. Długość potoku 8,2km.
Spośród rzek z rejonu opracowania prowadzi się badania czystości wód jedynie
dla Bobru [5]. Punkt poboru wody zlokalizowany jest na km 212+ 700 w
Grabarowie, powyŜej ujścia Radomierki. Stan czystości wód rzeki Bóbr według
danych z pierwszego półrocza 2000 roku, w odniesieniu do charakterystycznych
grup zanieczyszczeń przedstawiał się następująco:
• Według wskaźników fizyczno-chemicznych wody Bobru wpływające na teren
Jeleniej Góry w rejonie Grabarowa odpowiadały III klasie czystości z uwagi na
zwiększone stęŜenia azotu azotynowego.
• Ocena jakości wód rzeki Bóbr według wskaźników hydrobiologicznych
wykazała, Ŝe w 1997 roku w rejonie Jeleniej Góry wody odpowiadały III klasie
czystości, a od 1998 ich stan uległ poprawie i utrzymywał się w granicach II
klasy.
• Woda rzeki Bóbr w rejonie Grabarowa wykazuje znaczne ilości bakterii grupy
coli typu fekalnego nie odpowiadające normom.
3.6.3 Gospodarka wodno - ściekowa.
Osiedle Grabary (Grabarów) oraz Maciejowa prawie w całości zaopatrywane
jest w wodę z miejskiej sieci wodociągowej. Jedynie część mieszkańców Maciejowej
korzysta z indywidualnych studni. Maciejowa jest natomiast całkowicie pozbawiona
sieci kanalizacyjnej [2].
3.6.4 ZagroŜenie powodziowe.
ZagroŜenie powodziowe na terenie opracowania moŜna ocenić na podstawie
skutków powodzi, jaka wystąpiła w lipcu 1997 roku. Jej przebieg i skutki w zlewni
Bobru oraz jego dopływów przedstawione zostały w studium [18]. Na rysunku
Strona:
16
prognozy zaznaczono tereny zalane w tym okresie przez Radomierkę. Zajmują one
pas gruntów o szerokości około 80 metrów w miejscu pierwszego przekroczenia
planowanej obwodnicy przez Radomierkę, to jest między km 0+910 i km 0+990.
W innych miejscach trasy, w przypadku wystąpienia intensywnych opadów mogą
wystąpić lokalne
podtopienia powstałe w wyniku niedroŜności urządzeń
melioracyjnych. Nie będą one miały tu jednak większego znaczenia.
3.7 Warunki klimatyczne
3.7.1 Mezoklimat.
Kotlina Jeleniogórska naleŜy do wydzielonego przez A. Schmucka
klimatycznego regionu jeleniogórskiego, mającego pięć pięter wysokościowych.
Teren opracowania leŜy w obrębie pietra najniŜszego, które obejmuje dno Kotliny
Jeleniogórskiej i sięga do wysokości 450m npm. Średnia roczna temperatura
powietrza waha się tu wokół +7OC, a średnia temperatura okresu wegetacyjnego
wynosi 12 ÷ 14 OC. Okres gospodarczy, z temperaturami powyŜej 0OC zaczyna się w
końcu drugiej dekady marca, okres wegetacyjny w pierwszej dekadzie kwietnia.
Wiosna w Kotlinie Jeleniogórskiej jest zazwyczaj chłodna, zwłaszcza w
początkowym okresie, po czym w kwietniu i maju zaczyna się szybki wzrost
temperatur dobowych. Lato jest umiarkowanie ciepłe, ale temperatury powyŜej
16OC występują tu tylko w lipcu. Po długiej, dość ciepłej jesieni nadchodzi łagodna
zazwyczaj zima, podczas której średnia temperatura dobowa nie spada na ogół
poniŜej -3OC, choć zdarzają się okresy w których temperatura spada do - 30OC.
W osłoniętej górami kotlinie często dochodzi do inwersji termicznej, zwłaszcza
w okresie cyrkulacji wyŜowej. Inwersje występują najczęściej od sierpnia do
października. Wówczas to cięŜkie i zimne masy powietrza pozostające w bezruchu
sprzyjają koncentracji zanieczyszczeń atmosfery i stwarzają niekorzystne warunki
bioklimatyczne. Z zaleganiem zimnych mas powietrza wiąŜą się przymrozki, które
pojawiają się tutaj juŜ w sierpniu. Okres bezprzymrozkowy w Jelenie Górze jest
stosunkowo krótki i trwa średnio 91 dni w roku.
Opady atmosferyczne w kotlinie wykazują się zmiennością sum opadowych w
tych samych miesiącach, ale w róŜnych latach. W pewnym uproszczeniu moŜna
przyjąć, Ŝe na dnie kotliny opady kształtują się w przedziale 600 ÷800mm rocznie.
Maksimum opadowe występuje w lipcu (około 122mm), minimum w lutym lub
marcu, czasami w styczniu. W Jeleniej Górze deszcz pada przeciętnie przez 150 dni
w roku. Ulewne deszcze padają tu zwykle w lipcu lub sierpniu powodując niekiedy
groźne wylewy rzek i powodzie. Maksymalna częstość opadów śnieŜnych przypada
na styczeń, a okres zalegania pokrywy śnieŜnej w kotlinie wynosi 50 dni.
Częstym zjawiskiem są tutaj mgły i zamglenia, które występują przeciętnie przez
73 dni w roku, najczęściej w październiku i w listopadzie, rzadko między majem a
lipcem. Zachmurzenie w skali roku nie wykazuje specjalnego zróŜnicowania. Na
ogół jest większe późną jesienią i zimą. Najbardziej pogodnym okresem jest sierpień
i wrzesień.
W Kotlinie Jeleniogórskiej najczęściej wieją wiatry z kierunku zachodniego
Strona:
17
(18,3%) i północno zachodniego (15,5%), najrzadziej natomiast - z kierunku
południowego (4,2%) i północnego (4,4 %) . Cisze występują przez 24,1% roku.
N
NW
NE
W
Rysunek 1. RóŜa wiatrów na terenie Jeleniej
Góry na podstawie danych
meteorologicznych z lat 1971 ÷ 1980.
E
SW
SE
S
NajwyŜszy udział posiadają wiatry o prędkości do 1,0 m/s - 42,69 %, w
przedziale prędkości 1 ÷ 3 m/s ich udział wynosi 26,46 %, natomiast w przedziale 3 ÷
5 m/s - 15,48 %. Największą prędkość osiągają wiatry zachodnie - 4,54 m/s i
południowo-zachodnie - 4,10 m/s, zaś najniŜszą - wiatry północne - 1,76 m/s.
Średnioroczna prędkość wiatru wynosi 2,94 m/s. Częstym zjawiskiem jest wiatr
fenowy powodujący wzrost temperatury powietrza i spadek wilgotności. W zimie
powoduje on szybkie topnienie śniegu, w lecie jego osuszające działanie hamuje
wegetacje roślin.
NajwyŜszy udział stanów równowagi atmosfery w Jeleniej Górze wykazuje
równowaga obojętna - 47,75 % i lekko chwiejna - 22,23 %, najmniejszy zaś równowaga silnie chwiejna - 0,73 %.
Omówione powyŜej dane meteorologiczne pochodzą ze stacji w Jeleniej Górze,
z okresu 1951 ÷ 1980.
3.7.2 Ocena stanu czystości powietrza.
Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń energetycznych na terenie Jeleniej
Góry są:
• Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Jeleniej Górze - Ciepłownia „Zabobrze” w
Jeleniej Górze o łącznej wydajności 81,4 MW, posiadająca instalację oczyszczania
(odsiarczanie i odpylanie) spalin z 7 kotłów WR-10. Emisja zanieczyszczeń do
atmosfery mieści się w granicach ustalonych decyzją administracyjną;
• Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Jeleniej Górze - Elektrociepłownia
„MIASTO” (dawniej Jelchem) o łącznej mocy 156.5 MW, posiadająca instalację
oczyszczania spalin z 5 kotłów OKR-50;
• Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne „Jelfa” w Jeleniej Górze - Kotłownia
technologiczno-grzewcza o łącznej mocy 27.17 MW, posiadająca instalację
oczyszczania spalin z trzech kotłów OKR-5.
DuŜy wpływ na jakość powietrza na obszarze opracowania mają ulice
PapieŜa Jana Pawła II oraz Wrocławska, którymi prowadzi trasa komunikacyjna nr 3.
W tabeli 1 podano emisje zanieczyszczeń komunikacyjnych z 1km ulicy PapieŜa
Jana Pawła II, na podstawie obliczeń teoretycznych wykonanych w 1996 roku przez
Strona:
18
Zakład Badań i Ekspertyz InŜynierskich „Enviprot.” z Krakowa. Prognozy wskazują
na znaczne obniŜenie emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych do 2010r, co wynika z
lepszego stanu technicznego pojazdów oraz powszechnego stosowania
katalizatorów i paliwa bezołowiowego.
Tabela 1. Emisje zanieczyszczeń komunikacyjnych z 1km ulicy PapieŜa Jana
Pawła II według „Enviprot.”. Obliczenia dla roku 1997 i prognoza
dla roku 2010.
Rodzaj
zanieczyszczenia
CO
NOx
CxHy
Pb
Emisja średnioroczna
[kg/h/km]
1997r
2010r
5,50
1,70
1,01
0,003
1,18
1,10
0,27
0
Emisja maksymalna [kg/h/km]
1997r
2010r
12,88
3,89
2,42
0,008
2,16
2,21
0,57
0
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska od wielu lat prowadzi monitoring
jakości powietrza atmosferycznego na obszarze Jeleniej Góry w dwóch punktach, z
których jeden zlokalizowany jest w odległości około 2km na południowy-zachód od
obszaru opracowania (na terenie osiedla Zabobrze, w granicach szpitala przy ulicy
Ogińskiego)
Na podstawie pomiarów prowadzonych na stacji monitoringu na Zabobrzu
stwierdzono w ostatnich dwóch latach stosunkowo niski poziom zanieczyszczenia
powietrza, znacznie poniŜej średniorocznych i dobowych norm ustalonych dla
obszarów ochrony uzdrowiskowej.
Tabela 2. Wyniki pomiarów stęŜenia zanieczyszczeń powietrza na stacji
monitoringu „Zabobrze” w Jeleniej Górze w 1999 roku i w lipcu 2001r.
Sa [ug/m3]
S 98 [ug/m3]
Smax [ug/m3]
Da [ug/m3]
D24 [ug/m3]
Pył zawieszony ogółem
1999r
lipiec 2001r
11
8
38
52
50
125
dwutlenek siarki
1999r
lipiec 2001r
7
4
24
115
30
125
dwutlenek azotu
1999r
lipiec 2001r
12
6
30
58
25
100
Sa - stęŜenie średnioroczne (średniomiesięczne)
S 98 - 98 percentyl stęŜeń. Percentyl jest to wartość stęŜenia odpowiadająca składnikowi szeregu o
liczbie porządkowej k, utworzonego w sposób niemalejący z N wartości stęŜeń, przy czym k = q x N,
gdzie q = 0,98 dla percentyla 98. Oznacza to, Ŝe prawne wymagania co do jakości powietrza są
spełnione, jeŜeli 98 % wartości stęŜeń odniesionych do 24 godzin, występujących w ciągu roku
kalendarzowego, nie przekracza wartości dopuszczalnych.
Smax - stęŜenie maksymalne ze średniodobowych
Da - dopuszczalne stęŜenie średnioroczne dla obszarów ochrony uzdrowiskowej
D24 - dopuszczalne stęŜenie średniodobowe dla obszarów ochrony uzdrowiskowej
Wyniki monitoringu powietrza na Zabobrzu w latach dziewięćdziesiątych
przedstawiono na załączonych wykresach. Wykazują one znaczne obniŜenie
poziomu zanieczyszczenia powietrza w porównaniu z początkiem lat
Strona:
19
dziewięćdziesiątych.
110
100
90
80
[µg/m3]
70
56
60
51
44
50
48
41
40
30
30
19
20
11
12
1999
2000
10
0
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
Rys. 2. Zmiany średniorocznych stęŜeń pyłu zawieszonego w latach 1992-2000
na stacji pomiarowej Zabobrze (norma średnioroczna dla obszaru
ochrony uzdrowiskowej - 50 µg/m3)
80
70
65
60
[µg/m3]
50
45
40
28
30
22
19
20
18
11
7
10
4
0
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
Rys. 3. Zmiany średniorocznych stęŜeń dwutlenku siarki w latach 1992 -2000
na stacji monitoringu Zabobrze (norma średnioroczna dla obszaru
ochrony uzdrowiskowej - 30 µg/m3 )
80
70
[µg/m3]
60
50
40
30
27
24
21
20
20
17
14
13
12
13
1997
1998
1999
2000
10
0
1992
1993
1994
1995
1996
Rys. 4. Zmiany średniorocznych stęŜeń dwutlenku azotu w latach 1992-2000 na
stacji monitoringu Zabobrze (norma średnioroczna dla obszaru
ochrony uzdrowiskowej - 25 µg/m3 ) .
Strona:
20
W okresie ostatnich dziesięciu lat wyniki monitoringu powietrza ze stacji na
Zabobrzu wykazują znaczne obniŜenie średniorocznych stęŜeń zanieczyszczeń
takich jak dwutlenek siarki, pył zawieszony i dwutlenek azotu. NajniŜsze stęŜenia
odnotowano w 2000 roku w przypadku w dwutlenku siarki, którego średnioroczne
stęŜenie na Zabobrzu wynosiło 4 µgSO2/m3. W ostatnich dwóch latach notuje się tu
stosunkowo niski poziom zanieczyszczenia powietrza, znacznie poniŜej
średniorocznych i dobowych norm ustalonych dla obszarów ochrony
uzdrowiskowej.
NajwyŜsze stęŜenia zanieczyszczeń powietrza rejestrowane były w okresie
zimowym, w czasie występowania silnych mrozów i inwersji temperatury
utrudniającej przewietrzanie Kotliny Jeleniogórskiej. Nie stwierdzono jednak w
ostatnich dwóch latach przekroczeń norm ustalonych dla dwutlenku siarki,
dwutlenku azotu i pyłu zawieszonego.
Pomimo tak znacznych obniŜeń stęŜeń zanieczyszczeń powietrza na
największym osiedlu mieszkaniowym Zabobrze (a takŜe w Parku Zdrojowym w
Cieplicach), pomiary prowadzone przy pomocy ruchomych stacji monitoringu w
centralnej części Jeleniej Góry i wzdłuŜ tras komunikacyjnych wykazywały wyŜsze
poziomy stęŜeń (a czasami przekroczenia norm chwilowych i dobowych) zwłaszcza
w okresie zimowym w czasie sytuacji inwersyjnych występujących w Kotlinie
Jeleniogórskiej.
3.8 Gleby i uprawy.
Na przewaŜającej części terenu opracowania występują gleby bielicowe
utworzone głównie ze zwietrzelin granitu oraz utworów deluwialnych i
zwietrzelinowych. Utworzyły się one w warunkach chłodniejszego klimatu z
większą ilością opadów. Naturalną roślinność tych gleb stanowią bory świerkowe.
Gleby bardzo kwaśne (o odczynie poniŜej 4,5), zajmują w rejonie opracowania 39%
powierzchni, natomiast 40% powierzchni zajmują gleby kwaśne o odczynie od 4,6 do
5,5. Jedynie 14% powierzchni zajmują gleby lekkokwaśne ( PH od 5,6 do 6,5), 7% gleby o odczynie obojętnym (PH od 6,6 do 7,2). W dolinie Radomierki bielicom
terenów górzystych niepodzielnie towarzyszą gleby brunatne typu górskiego, często
jako tzw. gleby bielicowo – brunatne. Ich brunatne zabarwienie zaleŜne jest od
zawartości nieorganicznych związków Ŝelaza oraz częściowo od charakteru połączeń
kwasów próchniczych z metalami. Miejscami występują tu teŜ mady rzeczne z
duŜym udziałem Ŝwirów i głazów nagromadzonych przez wody z pobliskich gleb
oraz, na terenach bardziej podmokłych, gleby glejowe.
Pod względem wartości uŜytkowych moŜna gleby IV klasy bonitacyjnej
pokrywające się na ogół z obszarami występowania gleb brunatno- bielicowych i
znajdujących się na dnie kotlin, oraz gleby klasy V zakrywające zbocza wzniesień,
wytworzone na Ŝwirowej zwietrzelinie granitowej, pokryte głównie lasem.
Bardzo słaba wartość bonitacyjna tych gleb, znaczne wzniesienia nad poziomem
morza, duŜe deniwelacje, górski klimat stwarzają dość trudne warunki dla rolnictwa.
DuŜe deniwelacje terenu są przyczyną wzmoŜonej erozji gleb. Proces ten trwa ciągle
i na niektórych uprawianych zboczach odsłania litą skałę. Spływająca ze zboczy
Strona:
21
woda zabiera cząstki humusowe, wypłukuje nawozy organiczne i nieorganiczne,
wpływając w ten sposób na degradacje tych i tak ubogich gleb.
Gleby na terenie opracowania moŜna zaliczyć do kompleksu 12: zboŜowo –
ziemniaczanego górskiego. Tworzą go gleby zwietrzeniowe, średnio szkieletowe,
płytkie i średnio- głębokie, o składzie mechanicznym glin lekkich, pylastych. W
górnych poziomach ulęgają one erozji, są cięŜkie w uprawie i nadają się raczej do
zadarnienia. MoŜna uprawiać na nich owies, ziemniaki, koniczynę i przelot. Pod
względem fizjograficzno glebowym gleby tego obszaru moŜna zaliczyć do obszaru
Kotliny Jeleniogórskiej.
Teren opracowania jest częściowo zmeliorowany. Trasę planowanej obwodnicy
przecinać będą rowy melioracyjne o numerach R-J, R-K, R-Ł, R-7 i R-8. Niemal cała
wschodnia część obszaru objętego zmianą zagospodarowania jest równieŜ
zdrenowana. Granice terenów objętych siecią drenarską pokazuje rysunek prognozy.
3.9 Szata roślinna i świat zwierzęcy.
Teren opracowania otaczają rozległe obszary nieuŜytków i uŜytków rolnych, w
większości łąk. Zbiorowiska łąkowe mają tu przewaŜnie charakter
skąpogatunkowych zbiorowisk wtórnych, rozwiniętych na powierzchniach
utrzymywanych wcześniej przez koszenie. Bogatsze w gatunki zbiorowiska łąkowe
występują w sąsiedztwie rowów melioracyjnych, strumieni i w lokalnych
obniŜeniach terenu, gdzie siedlisko jest podmokłe. Dość częste są zbiorowiska
chwastów pól uprawnych wykształcone na pozostawionych ugorem terenach
ornych. Masowo rozwinął się tutaj ostroŜeń polny, który wspólnie z nawłocią
olbrzymią zdominował roślinność na tych terenach.
Większe lasy porastają rozczłonkowany masyw Kozińca, wzgórza w rejonie
zespołu pałacowo- parkowego oraz tereny podmokłe przy ostatnim kilometrze
planowanej obwodnicy. Na uwagę zasługują teŜ niewielkie grądziki na
wierzchołkach okolicznych wzgórz oraz aleje i szpalery drzew wzdłuŜ dróg i
nasypów.
PoniŜej bardziej szczegółowo omówiono zbiorowiska roślinne występujące na
terenie opracowania. Wykorzystano tutaj materiały zebrane podczas wizji terenowej
oraz informację z planu ochrony RPK [15].
Zbiorowiska nieleśne.
Zbiorowiska szuwarowe klasy Potamogetonetea występują tu tylko miejscami na
małych powierzchniach. Nie odgrywają one większej roli. Spośród wszystkich
zbiorowisk tej klasy największą powierzchnię zajmuje zespół szuwaru mozgowego –
Phalaridetum arundinaceae, choć równieŜ i on nie naleŜy tutaj do zbiorowisk
pospolitych. Jest to zbiorowisko wysokich traw z dominującą mozgą trzciniowatą,
występujące przy niektórych ciekach wodnych i na dnie rowów melioracyjnych o
znacznych wahaniach poziomu wód.
Zbiorowiska łąkowe i pastwiskowe występujące na terenie opracowania naleŜą
do klasy Molinio- Arrhenatheretea. Są to półnaturalne i antropogeniczne zbiorowiska
darniowe najbardziej rozpowszechnione wśród ekosystemów nieleśnych.
Strona:
22
Zbiorowiska łąkowe odgrywają na terenie opracowania ogromną rolę zarówno
przyrodniczą jak i krajobrazową. Fitocenozy łąkowe i pastwiskowe reprezentują tutaj
następujące jednostki fitosocjologiczne:
Zespół Filipendulo- Geranietum; Dość rozpowszechniony zespół rozwijający się w
miejscach podmokłych, przy potokach lub na terenach zabagnionych wodami
wysiękowymi. Zbiorowisko to budują wysokie ziołoroślowe byliny, wśród
których dominującą rolę odgrywa wiązówka błotna z ostroŜeniem warzywnym,
tojeścią pospolitą, krwiściągiem lekarskim i wieloma innymi gatunkami roślin
higrofilnych.
Zespół Junco- Molinietum naleŜący do związku Molinion. Reprezentowany on jest
przez niewielkie płaty stwierdzone we wschodniej części terenu opracowania. Jest
to ubogie zbiorowisko łąkowe znajdujące się na siedliskach wilgotnych
odznaczających się, oprócz trzęślicy modrej i róŜnych gatunków situ obecnością
innego gatunku charakterystycznego, mianowicie czarcikęsa łąkowego. Licznie
występują tu ponadto: krwawnik kichawiec, pięciornik kurze ziele.
Zespół Cirsio- Polygonetum zaliczany do związku Calthion. Jest to jeden z bardziej
rozpowszechnionych zespołów łąkowych, który rozwija się na siedlisku
podmokłym w obniŜeniach terenu i w sąsiedztwie potoków. Jest to zbiorowisko
bogate pod względem florystycznym z udziałem gatunków charakterystycznych
dla związku Caltion, takich jak ostroŜeń warzywny, rdest węŜownik, kuklik
zwisły, pępawa polna czy krwiściąg lekarski.
Zespół Epilobio- Juncetum effusi ze związku Cathion jest jednym ze spotkanych tu
zespołów. Jest to zbiorowisko z panującym sitem rozpierzchłym, powstałe w
wyniku silnego wypasania zatorfień źródliskowych lub mokrych łąk o podłoŜu
próchniczo- gliniastym. Zidentyfikowany on został na obszarach zmeliorowanych
łąk w środkowej części terenu opracowania, gdzie zajmuje nawet znaczną
powierzchnię. Jest to bardzo uboga florystycznie fitocenoza, w której poza sitem
znaczny udział ma jedynie śmiałek darniowy.
Zespóły ze związku Arrhenatheretum alatioris (łąki rajgrasowe) są tu dość
rozpowszechnione, głównie w środkowej i zachodniej części terenu objętego
planem. Występuje zarówno na koszonych łąkach jak i na przydroŜnych skarpach
dróg.
Łąki rajgrasowe wykazują duŜe zróŜnicowanie w zaleŜności od
zajmowanych siedlisk i sposobów zagospodarowania terenu. Intensywnie
uŜytkowane rolniczo są uboŜsze florystycznie. Zdecydowanie dominują tu
gatunki traw przy stosunkowo mniejszym udziale roślin dwuliściennych.
Najbardziej urozmaicone są fragmenty porastające stoki wzgórz, zwłaszcza o
południowych i zachodnich ekspozycjach, gdzie oprócz traw spotykamy szereg
gatunków dwuliściennych, często o barwnych, efektownych kwiatach nadający
tym łąkom charakterystyczne barwne aspekty.
Ciepłolubne zbiorowiska okrajkowe,
w szczególności zespół TrifolioAgrmonietum.
Spotykany jest on zwykle na brzegach lasków grądowych
porastających wierzchołki wzgórz. Spotyka się go takŜe przy drogach oraz pasach
zadrzewień porastających groble. Charakteryzuje się on obfitym występowanie
pszeńca gajowego. Jest on szczególnie efektowny w okresie kwitnienia pszeńca,
Strona:
23
który nadaje mu piekny barwny aspekt. Płaty tego zespołu są zwykle
wielogatunkowe z licznym udziałem gatunków łąkowych, takich jak gwiazdnica
wielkokwiatowa, wiechlina gajowa, przetacznik oŜankowaty.
Tereny leśne.
Najcenniejszym chyba zespołem leśnym w rejonie opracowania jest dawny park
przypałacowy zajmujący wzgórze zwane Zamkowym na południe od Maciejowej i
na zachód od szosy do Wojanowa. Jest to dobrze zachowany fragment lasu o
charakterze grądu, przechodzący w las bukowy. Wschodnia część parku,
porozcinana dość głębokimi wąwozami, zwana Piekiełkiem przed 1945 rokiem była
rezerwatem przyrody.
Zbocze Jeleńca porasta las mieszany wyŜynny naleŜący do oddz. 38
Nadleśnictwa „SnieŜka” w Kowarach, Leśnictwo Maciejowa. Skład gatunkowy tego
lasu stanowi świerk (60%) i brzoza (40%) w wieku około 60 lat. Zaliczane są one do
lasów ochronnych leŜących w granicach administracyjnych miast. Drzewostan
wykazuje pierwszy stopień uszkodzeń przemysłowych.
Wschodnia część planowanej obwodnicy przechodzić będzie przez lasy
oddziałów 33 i 34. Są to lasy wyŜynne, o statusie lasów ochronnych leŜących w
granicach administracyjnych miast oraz lasów wodochronnych.
W składzie
gatunkowym drzew dominuje olcha (60%) domieszkowana świerkiem (20%) oraz
jesionami i jaworami (20%) w wieku 60 – 70 lat. Drzewostan wykazuje pierwszy
stopień uszkodzeń przemysłowych. W omawianym kompleksie leśnym występuje
cietrzew i jarząbek.
Stanowiska roślin chronionych.
Opracowania florystyczne dotyczące terenu opracowania [4, 15] wskazują tutaj
na liczne stanowiska roślin chronionych. Większość z nich skupiona jest na terenie
dawnego załoŜenia pałacowego- parkowego oraz w obrębie lasów oddziałów 33 i
34. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta
Jelenia Góra [2] proponuje te obszary do objęcia ochroną prawną.
Na terenie załoŜenia stwierdzono występowanie skupisk następujących roślin
chronionych: ziemowit jesienny, bluszcz pospolity, konwalia majowa, kruszyna
pospolita, kalina koralowa oraz Ŝagwica okółkowa. W sąsiedztwie, na
przeciwległym wzgórzu występuje inne skupisko kruszyny pospolitej, konwalii
majowej, naparstnicy zwyczajnej, kaliny koralowej i wiciokrzewu pomorskiego.
Łęg jesionowo- olszowy we wschodniej części trasy planowanej obwodnicy, po
obu stronach istniejącej trasy numer 3, proponowany jest do ochrony w studium
uwarunkowań między innymi z uwagi na stwierdzone tu stanowiska wawrzynka
wilczełyko, kruszyny pospolitej, pierwiosnki wyniosłej i kaliny koralowej.
Podczas wizji terenowej związanej z pracami nad niniejszą prognozą
stwierdzono ponad to interesujące stanowiska konwalii majowej i kruszyny
pospolitej wśród porastających je szpalerów dębowych, a takŜe niewielkie (5
egzemplarzy) dziewięćsiła bezłodygowego na stosunkowo suchej łące w okolicy km
2+300 trasy planowanej obwodnicy. Wszystkie wymienione wyŜej stanowiska roślin
chronionych naniesiono na rysunek prognozy.
Strona:
24
Wydaje się, Ŝe w opracowaniu niniejszym warto jest zwrócić uwagę na
interesujące zbiorowisko rzadkich i chronionych roślin znajdujące się około 3km na
południe od wschodniej części opracowania. Mowa tu o torfowisku na Trzcińskich
Mokradłach. Jest to choć ubogie, ale interesujące florystycznie zbiorowisko roślinne,
w którym oprócz powszechnej wełnianki wąskolistnej i torfowców na uwagę
zasługują takie rośliny torfowiskowe, jak Ŝurawina błotna, siedmiopalecznik błotny a
przede wszystkim rosiczka okrągłolistna, która rośnie tu bardzo obficie, a miejscami
łanowo. Na mokradłach moŜna równieŜ spotkać się innymi z rzadkimi i
chronionymi gatunkami, takimi jak storczyk szerokolistny, ciemięŜca zielona,
wierzba rozłogowa. Na skraju torfowiska od jego południowej strony bogate
stanowisko storczyka fuscha. Proponuje się [2, 15] na objęcie tego obszaru jako
rezerwat krajobrazowy lub florystyczny Ochrona polegać ma głównie na
zachowaniu dotychczasowych stosunków wodnych torfowiska i łąki przylegającej
do niego od południa.
Fauna.
Opracowanie faunistyczne sporządzone w 1993 roku dla gminy Jelenia Góra [3]
wskazuje w rejonie opracowania liczne stanowiska ptaków zagroŜonych w skali
Dolnego Śląska, a nawet Polski. Na terenie załoŜenia parkowego znajdują się
stanowiska lęgowe trzech rzadkich gatunków ptaków chronionych: siniaka,
turkawki i kruka oraz stwierdzono tu występowanie dwóch rzadkich gatunków
ssaków: popielicy i orzesznicy.
Innym, bardzo cennym pod względem
faunistycznym obszarem jest łęg jesionowo- olszowy, którego przetnie końcowy
odcinek planowanej obwodnicy (obecnie przecina go droga nr 3). Stwierdzono tutaj
stanowiska lęgowe cietrzewia, jarząbka, ortolana, a bardziej na północ – czapli siwej i
bociana czarnego. Z kolei na południu, w rejonie Trzcińskich Mokradeł spotkać
moŜna trzmielojada, pustułkę, jastrzębia, kląskawę, kobusa i przepiórkę.
Wśród większych ssaków na uwagę zasługują borsuk, jeleń sarna i dzik, których
ostoje znajdują się w obrębie wspomnianych lasów lęgowych (informacje uzyskane u
leśniczego w Maciejowej). Ponad to dość liczny jest tutaj lis. Zwierzęta te chętnie
wędrują w kierunku północ – południe przecinając trasą komunikacyjną, gdzie
niekiedy padają potrącone przez pojazdy.
Radomierka jest rzeką, w której stwierdzono występowanie chronionej strzebli
potokowej, pstrąga potokowego i ślizu. Strzebla występuje na całym biegu tej rzeki
[3], przy czym w jej dolnym biegu jest jej prawie dwa razy więcej (5÷10 dojrzałych
osobników na 100m2). Pstrąg potokowy i śliz są reprezentowane tu przez
pojedyncze gatunki w dolnym biegu rzeki.
3.10 Gospodarka odpadami.
Odpady komunalne z terenu miasta Jelenia Góra składowane są na wysypisku
komunalnym w Siedlęcinie gmina JeŜów Sudecki - eksploatowanym od 1987 roku
przez Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Jeleniej Górze.
Wysypisko w Siedlęcinie znajduje się w odległości ok. 7 km na północny zachód od
Jeleniej Góry i w odległości ok. 1 km od miejscowości Siedlęcin w wyrobiskach Ŝwiru
i piasku. Wysypisko zajmuje powierzchnię 9,54 ha. Pojemność całkowita 4857 m3 , a
Strona:
25
wysokość docelowa składowania odpadów wynosi 15-20 m. Wysypisko
dostosowane jest do wymogów ochrony środowiska. Posiada zabezpieczenie wód
gruntowych i powierzchniowych przed wpływem składowanych odpadów tj.
posiada uszczelnienie i drenaŜ odcieków z odprowadzeniem do pięciu stawów
osadowych, skąd odcieki wywoŜone są na oczyszczalnię ścieków w Jeleniej Górze.
Wysypisko wyposaŜone jest w kompaktor do zagęszczania odpadów. Stan formalnoprawny eksploatowanego wysypiska jest uregulowany.
Na wysypisku w Siedlęcine składowane są teŜ odpady przemysłowe, z których
najwięcej stanowią popioły lotne i ŜuŜle z elektrociepłowni i kotłowni, odpady z
odsiarczania spalin oraz gruz z rozbiórki budynków. Na przestrzeni ostatnich pięciu
lat stwierdza się zmniejszenie ilości wytwarzanych i składowanych odpadów
przemysłowych oraz wzrost ilości odpadów wykorzystanych gospodarczo a takŜe
unieszkodliwianych. Przewiduje się okres eksploatacji wysypiska w Siedlęcinie do
2006 roku.
3.11 Klimat akustyczny
Na mocy Art. 4 pkt. 1 Ustawy o wprowadzeniu prawa ochrony środowiska,
aktualnie obowiązującym aktem prawnym normującym dopuszczalne poziomy
hałasu na terenach chronionych jest nadal rozporządzenie Ministra Ochrony
Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13 maja 1998 roku (Dz. U. Nr
66, poz. 436, 1-06-1998r). Rozporządzenie to ustala dopuszczalne wartości poziomu
hałasu w zaleŜności od przeznaczenia terenu i rodzaju źródeł hałasu.
Wartości poziomów dopuszczalnych są zaleŜne od funkcji urbanistycznej, jaką
spełnia dany teren. Ich zakres podzielono na 4 klasy. Dla terenów wymagających
intensywnej ochrony przed hałasem określane są najniŜsze poziomy dopuszczalne,
natomiast dla terenów gdzie ochrona przed hałasem nie jest zagadnieniem
krytycznym poziomy dopuszczalne są najwyŜsze.
Wartości dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku podano w tabeli 3.
Tabela
Klasa
standardu
akustycz.
I
3. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez
poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego
przez linie elektroenergetyczne oraz starty, lądowania i przeloty
statków powietrznych
Przeznaczenie terenu
A. Obszary A ochrony uzdrowiskowej
Dopuszczalny poziom hałasu wyraŜony równowaŜnym
poziomem A hałasu w dB
Drogi lub linie kolejowe
Inne źródła hałasu
16 h dla dnia 8 h dla nocy 8h dla dnia 1h dla nocy
50
40
40
35
55
45
45
40
B. Tereny szpitali poza miastem
II
A. Tereny wypoczynkowo- rekreacyjne
poza miastem
B. Tereny zabudowy mieszkaniowej,
jednorodzinnej
C. Tereny zabudowy związanej ze stałym
lub wielogodzinnym pobytem dzieci i
młodzieŜy
Strona:
26
D. Tereny domów opieki
E. Tereny szpitali w miastach
III
A. Tereny zabudowy mieszkaniowej,
wielorodzinnej i zamieszkania
zbiorowego
B. Tereny zabudowy mieszkaniowej z
usługami rzemieślniczymi
C. Tereny zabudowy zagrodowej
60
50
50
40
IV
A. Tereny w strefie śródmiejskiej miast
powyŜej 100 tys mieszkańców ze
zwartą zabudową mieszkaniową i
koncentracją obiektów
administracyjnych, handlowych i
usługowych
Tereny nie wymagające ochrony
akustycznej, np. tereny
komunikacyjne, rolne, leśne,
przemysłowe, sportowe.
65
55
55
45
b.o
b.o
b.o
b.o
V
Obecnie, klimat akustyczny na terenie opracowania kształtuje droga krajowa
nr 3. Obserwuje się na niej bardzo intensywny ruch zarówno w porze dziennej jak i
w nocy Według studium komunikacyjnego dla Jeleniej Góry [7], dobowe natęŜenie
ruchu pojazdów na ulicy Wrocławskiej wynosiło (26 IV 2001r) 7950 pojazdów, w tym
1450 pojazdów cięŜkich. Dla około sześciu tysięcy pojazdów Jelenia Góra była celem
lub źródłem podróŜy. Tylko niecałe dwa tysiące pojazdów związanych jest z ruchem
tranzytowym. Szacuje się, Ŝe tylko dla około 500 pojazdów celem lub źródłem
podróŜy jest osiedle Maciejowa.
Według badań Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska z 1997 roku [5],
poziom hałasu mierzony w odległości 1m od ulicy Wrocławskiej wynosił 74,8dB w
porze dziennej oraz 65,0 dB w nocy. Trasa ta powoduje szczególne zagroŜenie
hałasem drogowym (powyŜej 70dB) w pasie o szerokości 7m licząc od krawędzi
jezdni. Obszar uciąŜliwości tego hałasu obejmuje pas terenu o szerokości 55m. (50m
w dzień i 55m w porze nocnej).
W obszarze zagroŜeń akustycznych (poziom hałasu większy niŜ 70dB w dzień i
60dB w porze nocnej, ale niŜszy od wartości progowej) mogą znajdować się pasy zieleni
oraz infrastruktura techniczna związana z drogą. Tymczasem zlokalizowanych jest
tu 19 budynków mieszkalnych, w których zamieszkuje około stu osób. Najbardziej
naraŜeni na hałas są mieszkańcy budynków nr 76 i 69 przy ulicy Wrocławskiej.
Poziom hałasu przy elewacji tych budynków wynosi 73,5 dB
Strefa uciąŜliwości odnosi się do terenów, na których poziom hałasu przekracza
obowiązujące normy, ale jest mniejszy niŜ 70dB w dzień i 60dB w nocy. W
Maciejowej, na hałas przekraczający wartości dopuszczalne naraŜonych jest około
530 mieszkańców osiemdziesięciu budynków zlokalizowanych przy ulicy
Wrocławskiej.
W tabeli 4 podano wyniki badań hałasu przeprowadzone przez autorów
Strona:
27
prognozy w trakcie wizji terenowej. W punktach odniesienia, to jest przy jezdni,
otrzymano wartości o około 1dB niŜsze niŜ w 1997 roku przy podobnych
wartościach natęŜenia ruchu. Generalnie pomiary te potwierdzają duŜą uciąŜliwość
hałasu komunikacyjnego w rejonie opracowania. Ponad to, mieszkańcy budynków
zlokalizowanych w sąsiedztwie trasy nr 3 skarŜą się na uciąŜliwe drgania
generowane ruchem pojazdów cięŜkich, które powodują drŜenie szyb, brzęczenie
szklanek czy nawet pękanie ścian budynków.
Tabela 4. Wyniki pomiarów hałasu komunikacyjnego przeprowadzone przez
autorów prognozy w dniu 20 lipca 2001 roku.
Lokalizacja punktu
pomiarowego
1m od ulicy Wrocławskiej, na wysokości budynku
Batalionów Chłopskich 24. Droga dwujezdniowa.
Przy elewacji bud. Batalionów Chłopskich 24, na wys.
okien parteru. Droga na nasypie ca 4m
Przy elewacji bud. Wrocławska 24, 1m od krawędzi jezdni.
Centrum Maciejowej.
Przy elewacji bud. Batalionów Chłopskich 5. 5m od
krawędzi jezdni. Droga na nasypie 2,2m.
Ulica Łączna w rejonie skrzyŜowania z Wrocławska, 1m od
krawędzi jezdni.
1m od ulicy Jana Pawła II, na wysokości budynku nr 128.
Droga dwujezdniowa.
Przy elewacji bud. nr 128, 10m od krawędzi jezdni, na
wysokości okien parteru. Droga w poziomie.
NatęŜenie ruchu [poj/h]
Pojazdy lekkie Pojazdy cięŜkie
Poziom A hałasu
w czasie pomiarów
708
116
72,7 dB
j.w
j.w
63,7 dB
634
94
73,6 dB
-
-
59,6 dB
406
30
68,5 dB
509
60
73,0 dB
j.w
j.w
64,0 dB
3.12 Promieniowanie niejonizujące.
Zgodnie z rozporządzeniem MOŚZNiL z dnia 11 sierpnia 1998 roku, na
obszarach zabudowy mieszkaniowej oraz na obszarach, na których zlokalizowane są
zwłaszcza szpitale, Ŝłobki, przedszkola, internaty - składowa elektryczna
elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego o częstotliwości 50Hz nie
moŜe przekraczać wartości 1kV/m. Norma nie dotyczy miejsc niedostępnych dla
ludzi. Źródłami takiego promieniowania mogą być jedynie linie przesyłowe oraz
stacje elektroenergetyczne dla napięć co najmniej 110 kV.
Począwszy od rzeki, aŜ do czwartego kilometra, wzdłuŜ planowanej trasy
obwodnicy prowadzi linia energetyczna S 355, 110KV ze stacji R-345 przy ulicy
Hallerczyków w Jeleniej Górze do Marciszowa. Nie stanowi jednak ona zagroŜenia
dla ludzi w środowisku, gdyŜ w zasięgu jej strefy ochronnej nie ma obiektów
wymienionych powyŜej.
ZagroŜenie promieniowaniem niejonizującym mogą powodować równieŜ
urządzenia radiokomunikacyjne (radiolinie, urządzenia radionawigacyjne i
radiolokacyjne) i retransmisyjne (nadajniki radiowe i telewizyjne), które wytwarzają
pola elektromagnetyczne w zakresie częstotliwości od 0,001 do 300 000 MHz, takie
urządzenia nie występują jednak w rejonie opracowania.
Strona:
28
3.13 Promieniowanie jonizujące.
W rejonie Jeleniej Góry zauwaŜa się wyraźną, dodatnią anomalię geochemiczną
zawartości w podłoŜu naturalnych pierwiastków radioaktywnych – zwłaszcza
uranu. Według Jelińskiego [16] granit występujący w rejonie opracowania zawiera
około 0,0012 do 0,0018% rudy uranowej. Związana jest ona głównie z czarnymi,
maficznymi minerałami, z których ten granit jest zbudowany.
Z występowaniem ilości radionuklidów związane jest
podwyŜszone
promieniowanie naturalne podłoŜa. Moc dawki promieniowania gamma na
obszarze Kotliny Jeleniogórskiej [17] dochodzi nawet do 86 nGy/h, podczas gdy
wartość średnia wyznaczona dla obszaru Polski wynosi 47,4 nGy/h.
Innym zagroŜeniem związanym z występowaniem uranu i produktów jego
rozpadu jest emanacja radonu. PoniewaŜ w rejonie opracowania skała ta przykryta
jest wprawdzie dość grubą, ale łatwo przepuszczalną dla gazów warstwą
zwietrzeliny moŜna się więc tu spodziewać podwyŜszonej emanacji radonu z gruntu
co stwarza ryzyko koncentrowania się tego promieniotwórczego gazu w
pomieszczeniach budynków mieszkalnych w stopniu stwarzającym zagroŜenie dla
zdrowia.
3.14 Ryzyko wystąpienia powaŜnej awarii.
Prawo ochrony środowiska definiuje powaŜną awarię (dawniej nadzwyczajne
zagroŜenie środowiska) jako: ... zdarzenie, w szczególności emisję, poŜar lub eksplozję,
powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których
występuje jedna lub więcej substancji niebezpiecznych, prowadzące do natychmiastowego
powstania zagroŜenia Ŝycia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstanie takiego
zagroŜenia z opóźnieniem.
Na terenie opracowania oraz w jego bliskim otoczeniu moŜna wymienić
następujące obiekty, które w przypadku powaŜnej awarii mogące być przyczyną
zagroŜeń w środowisku:
Droga krajowa nr 3 którą poprowadzi waŜny krajowy i międzynarodowy szlak
komunikacyjny. Droga tą przewoŜone będą materiały niebezpieczne dla ludzi i
środowiska. W przypadku wystąpienia kolizji drogowej moŜe tu nastąpić
powaŜne zanieczyszczenie środowiska niebezpiecznymi substancjami ciekłymi
lub gazowymi.
Przez wschodnią część obszaru objętego planem prowadzi gazociąg wysokiego
ciśnienia Dn 100/ 6,3 MPa. W trakcie normalnej eksploatacji gazociągu nie
występują skutki ujemne dla środowiska i zdrowia człowieka.. Zdarzenie
awaryjne moŜe jednak spowodować gwałtowną ucieczkę lub powolne ulatnianie
się gazu do atmosfery, w wyniku czego moŜe nastąpić wybuch lub poŜar ze
skutkami odczuwalnymi w znacznej odległości. Z analiz statystycznych wynika,
Ŝe prawdopodobieństwo awarii gazociągu jest znikome. Poziom ryzyka dla
gazociągów wysokiego ciśnienia wynosi 0,26 zdarzeń na 1000km/rok.
W pobliŜu obszaru opracowania znajdują się dwie stacje paliw płynnych. Stacje
paliw, z uwagi na duŜą ilość zgromadzonych paliw płynnych ( olej napędowy i
Strona:
29
etyliny ) oraz ich dystrybucję mogą stanowić potencjalną przyczynę wystąpienia
nadzwyczajnego zagroŜenia środowiska. Stacje paliw są zawsze wyposaŜone w
urządzenia
zabezpieczające
środowisko
przed
zanieczyszczeniem.
Zabezpieczenia te oraz opracowane instrukcje postępowania załogi na wypadek
awarii z udziałem paliw dają moŜliwość przeciwdziałania powstawania i
rozprzestrzeniania się zagroŜeń
3.15 Dobra kultury.
Ochronie prawnej, jako dobro kultury podlegają w myśl ustawy o dobrach
kultury, wszelkie dzieła budownictwa, urbanistyki, architektury, parki, ogrody ,
cmentarze, obiekty etnograficzne, pola bitew, obiekty archeologiczne, rzadkie okazy
przyrody Ŝywej i martwej oraz wszelkie pamiątki historyczne wpisane do rejestru
zabytków.
Okolice terenu objętego niniejszym planem zagospodarowania przestrzennego
naleŜą do najwcześniej zasiedlonych regionów Kotliny Jeleniogórskiej. Na
Grodzisku, górze zlokalizowanej około 1km na północ od terenu opracowania
zachowało się grodzisko wczesnośredniowieczne, na którym odkryto teŜ
cmentarzysko kultury łuŜyckiej. Grodzisko ma wymiar 45x25m. Składa się z
częściowo zachowanego wału obwodowego o wysokości kilku metrów.
RównieŜ pod wierzchołkiem Kozińca miał się podobno znajdować gródek
wczesnosłowiański, ale nie zostało to potwierdzone badaniami archeologicznymi.
Podobno na jego miejscu w końcu XII wieku, ksiąŜę śląski Bolesław I Wysoki wzniósł
tutaj zamek. Według innych źródeł, zamek ten miał powstać w miejscu pogańskiego
miejsca kultowego. Dzieje zamku są krótkie, poniewaŜ w 1429 roku został on
zniszczony przez husytów. Nie odbudowany popadł w ruinę, ale jeszcze na
początku XIX stulecia stały jego znaczne fragmenty. Początkowo zamek ten nosił
nazwę Bolken haus – od imienia załoŜyciela. Ruiny te przyciągały wielu turystów,
toteŜ dla podniesienia atrakcyjności
widokowych tego miejsca, na szczycie
wzniesiono w 1880 roku wieŜę widokową. Obecnie zachowały się jedynie nikłe
ruiny zamku, z fragmentem XIVw murów kamiennych i pozostałości piwnic.
Ponad to, w rejonie Grabarowa i Maciejowej zidentyfikowano jeszcze inne liczne
ślady dawnych kultur.
W bezpośrednim sąsiedztwie obszaru objętego
opracowaniem, około 150m na południe od drugiego kilometra trasy planowanej
obwodnicy zlokalizowano dwa stanowiska archeologiczne, znajdujące się w wykazie
Konserwatora Zabytków pod numerami 7 i 8, lub według archeologicznego zdjęcia
Polski oznaczone symbolami 84-17/23 i 24 jako osady średniowieczne.
Trasa planowanej obwodnicy minie od strony południowej, w odległości około
100m zabytkowe załoŜenie pałacowo- parkowe. Od wschodu park ogranicza droga
do Wojanowa. Pałac został wzniesiony w latach 1686 ÷ 88. Po II wojnie światowej
popadł w ruinę i do 1970 roku został rozebrany. Była to budowla
dwukondygnacyjna załoŜona na prostokącie z siedmioosiowym frontonem
akcentowanym pilastrami. Z załoŜenia pałacowaego zachowały się tylko część
zabudowań gospodarczych i zdziczały park zajmujący Wzgórze Zamkowe. Park ten
ma 6.65ha powierzchni Zachował się skomplikowany układ, dziś juŜ znacznie
zarośniętych i nie zawsze czytelnych ścieŜek i alejek, które doprowadzają do
Strona:
30
wierzchołka Wzgórza Zamkowego, na którym stoi dawna, murowana z cegły wieŜa
widokowa z połowy XIX wieku.
3.16 Aktualne problemy ochrony środowiska na obszarze
opracowania.
Do problemów ochrony środowiska, które mogą stwarzać pewne uciąŜliwości
dla ludzi oraz wprowadzać ograniczenia w korzystaniu z walorów środowiska
naleŜą:
•
Brak jednorodnego zbiorczego systemu gospodarki ściekowej. W kierunkach
rozwoju Jeleniej Góry przewiduje się podłączenie Maciejowej i Grabarowa do
sieci miejskiej z oczyszczalnią ścieków przy ulicy Lwóweckiej.
•
Prowadząca przez centrum Maciejowej ruchliwa trasa komunikacyjna stanowi
powaŜny problem ekologiczny dla tego osiedla.
Wśród zagroŜeń
powodowanych tą drogą wymienić naleŜy przede wszystkim hałas, wibracje,
zanieczyszczenie atmosfery i wód gruntowych. Na drodze mogą się równieŜ
zdarzyć kolizje powodujące nadzwyczajne zagroŜenia dla środowiska, zdrowia
lub Ŝycia ludzi. Problem ten moŜe być rozwiązany jedynie poprzez budowę
obwodnicy dla drogi nr 3, odciąŜającej ulicę Wrocławską od
ruchu
tranzytowego.
3.17 Ocena wraŜliwości elementów struktury ekologicznej na
antropopresję.
WraŜliwość (antonim odporności) środowiska na danym obszarze na określone
bodźce powodowane róŜnymi typami działania człowieka oceniano biorąc pod
uwagę takie własności terenu jak wilgotność siedliska, róŜnorodność gatunkową,
udział gatunków wieloletnich, typ gleby, ukształtowanie terenu, walory widokowe
oraz sposób jego zagospodarowania.
Rozpatrywany projekt planu zagospodarowania przestrzennego obejmuje
tereny o zróŜnicowanych funkcjach i cechach przyrodniczych. Znajdują się tutaj
tereny leśne ze stanowiskami wielu chronionych gatunków roślin i ostoją zwierząt
oraz lasy monokulturowe nie przedstawiające tak wysokich wartości. Obok ubogich
florystycznie łąk i zaniedbanych pastwisk znajdują się interesujące zbiorowiska
nieleśne ze stanowiskami dziewięćsiła bezłodygowego oraz cenne ekosystemy
terenów podmokłych.
Na terenach leśnych niedopuszczalna jest likwidacja lub zubaŜanie roślinności
oraz wszelka ingerencja człowieka prowadząca do zmiany własności gleby gdyŜ
moŜe to doprowadzić zniszczenia istniejącej tam biocenozy.
Z uwagi na znaczne spadki terenów, wszelkie działania przejawiające się zmianą
rzeźby terenu powinny być realizowane pod szczególna kontrolą, gdyŜ mogą one
doprowadzić do zainicjowania procesu erozji.
W celu ochrony ekosystemów podmokłych łąk ograniczone powinny być
działania powodujące zmianę stosunków wodnych w glebie oraz wprowadzanie
związków chemicznych do obiegu wodnego.
Strona:
31
W przypadku pozostawionych odłogiem terenów rolnych oddziaływania
antropogeniczne mogą mieć charakter wzbogacający i kompensujący. NaleŜy tylko
tutaj unikać działań powodujących niekorzystne przekształcanie składu
chemicznego lub struktury gleb.
Na terenach zabudowanych nie dopuszcza się natomiast działań mogących
powodować hałas, wibracje i zanieczyszczenie powietrza.
Z punktu widzenia krajobrazu, pewne rodzaje zainwestowania (np. budowa
drogi, ścieŜek rowerowych czy szlaków pieszych) nie zaszkodzą istniejącym
formom, a nawet mogą je uatrakcyjnić poprzez udostępnienie ich walorów
widokowych.
3.18 Ocena relacji pomiędzy elementami układu przestrzennego.
Podstawowym konfliktogennym czynnikiem funkcjonalno – przestrzennym na
terenie opracowania jest sąsiedztwo ruchliwej trasy komunikacyjnej i terenów
mieszkaniowych. Do oczywistych uciąŜliwości i zagroŜeń ekologicznych, jakie niesie
ze sobą droga krajowa nr 3 dołączyć naleŜy pogorszenie warunków zamieszkania
wyraŜające się utrudnieniem komunikacji pomiędzy północną i południową częścią
Maciejowej oraz podwyŜszone ryzyko wypadków drogowych. Na terenach
niezabudowanych droga ta stanowi powaŜną barierą dla przemieszczania się dzikich
zwierząt.
3.19 Szczególne
istniejących
warunki zagospodarowania terenu wynikające z
dokumentów.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla
miasta Jelenia Góra [2] zakłada rozbudowę i modernizację podstawowego rusztu
komunikacyjnego miasta, a w szczególności wybudowanie obwodnicy Maciejowej.
Na rysunku Studium zaproponowano dwa warianty jej przebiegu.
Ponad to Studium zawiera następujące ustalenia
bezpośrednio terenu opracowania:
dotyczące pośrednio lub
•
na obszarach słabo izolowanych od powierzchni zbiorników wód podziemnych
naleŜy, między innymi, wprowadzać moŜliwie najskuteczniejsze zabezpieczenia
przed infiltracją
zanieczyszczeń komunikacyjnych, w tym srodków
odmraŜających jezdnię,
•
naleŜy usprawniać ruch pojazdów po szlakach wiodących przez miasto, w celu
obniŜania emisji zanieczyszczeń w obrębie zabudowy; celowe jest
wyprowadzenie części ruchu samochodowego poza obszary zwartej zabudowy,
•
naleŜy wprowadzać odpowiednie urządzenia zabezpieczające wzdłuŜ tras
wyznaczonych dla transportu materiałów niebezpiecznych (odcinek drogi
krajowej nr 3),
•
w studium przedstawiono propozycje objęcia ochroną obszarów miasta, na
których dotychczas zidentyfikowano szczególne wartości przyrodnicze; w rejonie
Strona:
32
opracowania naleŜą do nich dolina potoku Złotucha oraz las grądowo- bukowy i
łąki w Maciejowej,
•
rysunek studium wskazuje tereny uŜytków rolnych oraz małych enklaw leśnych,
oznaczone symbolem R,RL, oraz tereny uŜytków i nieuŜytków rolnych,
oznaczonych na rysunku studium symbolem R oraz tereny leśne - RL, na których
niedopuszczalna jest Ŝadna zabudowa,
•
na terenach R, RL oraz R,RL dopuszcza się natomiast przeprowadzenie
elementów liniowych infrastruktury technicznej i lokalnych komunikacji wraz z
lokalizacją urządzeń i obiektów towarzyszących oraz zakładanie stawów,
plantacji i inne formy intensywnej gospodarki rolnej,
•
studium wskazuje tereny KS preferowane dla stacji paliw (tutaj w rejonie
skrzyŜowania planowanej obwodnicy Maciejowej z drogą lokalną do Wojanowa)
oraz ustala ogólne warunki ich zagospodarowania.
Inne uwarunkowania
opracowania wynikają z
przedstawiono poniŜej.
dotyczące sposobu zagospodarowania terenu
dokumentów i przepisów szczególnych, które
Plan ochrony Rudawskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny.
Ustalenia tego dokumentu mają istotne znaczenie przy ustalaniu zasad
zagospodarowania terenów objętych przedmiotowym projektem planu, gdyŜ w
całości leŜą one w obrębie otuliny RPK.
Rudawski Park Krajobrazowy został utworzony uchwałą nr VIII/49/89 byłej
Wojewódzkiej Rady Narodowej w Jeleniej Górze w dniu 16 listopada 1989 roku.
Tereny Rudawskiego Parku Krajobrazowego o powierzchni 8814ha wraz z
bezpośrednią strefa ochronną (13 416ha) leŜą w Sudetach Zachodnich i obejmują
następujące regiony: Rudawy Janowickie z Górami Sokolimi, Janowickimi Garbami i
Kotliną Marciszowa, Kotlinę Jeleniogórską z Wzgórzami Łomnickimi, Karpnickimi i
ObniŜeniem Mysłakowic, Góry Ołowiane naleŜące do Gór Kaczawskich oraz część
Kotliny Kamiennogórskiej.
Plan Ochrony Rudawskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny zatwierdzony
został rozporządzeniem nr 5/98 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 26 maja 1998
roku.
Park krajobrazowy jest obszarem chronionym ze względu na wartości
przyrodnicze, historyczne i kulturowe, a celem jego utworzenia jest zachowanie,
popularyzowanie i poszerzanie tych wartości w warunkach racjonalnego
gospodarowania. Grunty rolne i leśne oraz inne nieruchomości znajdujące się w
granicach parku krajobrazowego pozostawia się do gospodarczego wykorzystania.
Wokół parku utworzona została otulina zabezpieczająca park przed szkodliwym
oddziaływaniem czynników zewnętrznych.
Na terenie parku wskazuje się do szczególnej ochrony w formie rezerwatów
krajobrazowych, pomników przyrody lub stanowisk dokumentacyjnych 14 obiektów
geologicznych, oraz 33 obiekty geomorfologiczne. Wśród nich są Jelenie Skały oraz
Trzcińskie Mokradła. Oba te obiekty leŜą w sąsiedztwie terenu opracowania.
Strona:
33
W celu zapewnienia skutecznej ochrony ekosystemów nieleśnych i pełnej
róŜnorodność florystycznej parku zakłada się między innymi następujące działania:
zapewnienie trwałej ochrony najcenniejszym fragmentom ekosystemów
nieleśnych z populacjami rzadkich i zagroŜonych gatunków roślin poprzez
utworzenie rezerwatów przyrody bądź uŜytków ekologicznych, w tym objęcie
ochrona w pierwszej kolejności obszarów z populacjami gatunków zagroŜonych i
wymierających w skali kraju, do których naleŜą między innymi torfowisko na
Trzcińskich Mokradłach,
zachowanie czynnej ochrony systemów łąkowych i pastwiskowych poprzez
zachowanie dotychczasowych form ich uŜytkowania, to jest poprzez koszenie i
wypasanie,
Plan ochrony parku zawiera szereg wytycznych
dotyczących
zagospodarowania przestrzennego oraz kształtowania zabudowy, które mają słuŜyć
zaspokojeniu potrzeb jego uŜytkowników przy bezwzględnym przestrzeganiu
przyjętych w planie zasad ochrony przyrody i krajobrazu oraz zachowanie
właściwych standardów funkcjonalnych, technicznych i estetycznych zabudowy, a
w szczególności:
utrzymanie oraz przeprowadzenie gruntownej modernizacji istniejącej zabudowy
mieszkalnej, usługowej i inwentarskiej przy utrzymaniu lub przeprowadzaniu
nieznacznych zmian istniejących gabarytów oraz ukierunkowanie modernizacji
na uzyskanie wysokich standardów funkcjonalnych, technicznych i estetycznych,
budowę nowych obiektów mieszkalnych lub gospodarczych tylko w granicach
dozwolonych dla rozwoju osadnictwa, z moŜliwością wprowadzenia obiektów o
funkcjach usługowo- mieszkalnych i usługowych na terenach otwartych,
kaŜdorazowo po przeprowadzeniu odpowiednich studiów wykluczających
pogorszenie lokalnych walorów estetycznych i krajobrazowych,
utrzymanie istniejącego układu dróg wojewódzkich i lokalnych z istniejącymi i
projektowanymi parkingami oraz gospodarczych dróg leśnych z moŜliwością ich
rozbudowy w zaleŜności od potrzeb,
utrzymanie i przeprowadzenie gruntownej modernizacji oraz rozbudowy sieci i
infrastruktury technicznej towarzyszącej, istniejącej i projektowanej zabudowie,
Wprowadzenie nowych obiektów lub rozbudowa istniejących przeprowadzana
ma być przy ich pełnym zharmonizowaniu z otoczeniem.
Na terenie parku zabrania się między innymi:
naruszania kształtu form przestrzennych w głównych elementach krajobrazu,
realizacji inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska oraz mogących
pogorszyć stan środowiska, za wyjątkiem inwestycji dla potrzeb lokalnych oraz
obsługi ruchu turystycznego,
budowy obiektów i ciągów komunikacyjnych, zwłaszcza o znaczeniu
ponadlokalnym, wiąŜących się z duŜą dewastacją terenów,
naruszania stosunków wodnych, regulacji rzek i potoków niekorzystnie
wpływających na cenne walory przyrodnicze,
Strona:
34
niszczenie śródpolnych zadrzewień i zakrzaczeń, jako naturalnej ostoi i miejsc
Ŝerowania róŜnych gatunków fauny,
Plan ochrony RPK zawiera następujące ustalenia szczegółowe dla terenu miasta
Jelenia Góra:
Dla planów miejscowych zagospodarowania przestrzennego oraz studium
uwarunkowań i kierunków rozwoju przestrzennego, które będą sporządzone dla
terenów wchodzących w skład otuliny parku i połoŜonych w obrębie miasta Jelenia
Góra, ustala się wprowadzenie rozwiązań słuŜących ochronie środowiska
przyrodniczego, krajobrazu i dóbr kultury oraz rozwoju turystyki, w tym:
objęcie ochroną skał Jelenia Skała i Głowacz,
wykształcanie zagospodarowanych terenów spacerowych, rozbudowę układu
szlaków rowerowych i pieszych z wykorzystaniem istniejących dróg i ścieŜek
leśnych.
Strefa ochrony Uzdrowiska Cieplice.
Utworzona na mocy uchwały nr VI/41/70 WRN we Wrocławiu w 1970r o
ustanowieniu statutu uzdrowiska Cieplice Śląskie Zdrój [1]. Obejmuje obszar miasta
Jelenia Góra, część gminy Piechowice oraz południową część gminy Stara Kamienica
(na południe od drogi krajowej nr 3). Utworzono ją w celu ochrony warunków
naturalnych niezbędnych do prowadzenia i rozwijania lecznictwa uzdrowiskowego
dla uzdrowiska Cieplice Zdrój.
W rejonie
opracowania granica strefy C prowadzi wzdłuŜ granicy
administracyjnej Jeleniej Góry. W obrębie tej strefy zabrania się budowy zbiorników
wodnych, regulacji rzek i potoków, dokonywania wyrębu drzew, prowadzenia
działalności mającej negatywny wpływ na lecznicze właściwości klimatu oraz walory
fizjograficzne.
Na obszarze strefy ochronnej uzdrowiska obwiązują teŜ ostrzejsze wartości
dopuszczalne stęŜeń zanieczyszczeń w powietrzu.
Strefy ograniczonego uŜytkowania z uwagi na promieniowanie od urządzeń
elektroenergetycznych.
Sposoby
zagospodarowania
terenów
przyległych
do
urządzeń
elektroenergetycznych ustalają dwa akty prawne: rozporządzenie MOŚZNiL z dnia 11
sierpnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ochrony przed promieniowaniem
szkodliwych dla ludzi i środowiska ...,oraz zarządzenie Ministra Górnictwa i Energetyki
z dnia 28 stycznia 1985r. w sprawie szczegółowych wytycznych projektowania i
eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych ....
Pierwsze z nich ustala między innymi warunki przebywania ludzi w strefach
ochronnych pierwszego i drugiego stopnia, natomiast zarządzenie, wśród innych ustaleń,
podaje
najmniejsze odległości między przewodem linii przesyłowej i skrajnymi
elementami budynków mieszkalnych.
Linie
przesyłowe
napięcia
110kV
nie
powodują
powstawania
pól
elektromagnetycznych natęŜeniu wyŜszym niŜ 10KV/m. Największy zasięg strefy
ochronna drugiego stopnia (natęŜenie pola jest wyŜsze niŜ 1kV/m, ale nie przekracza wartości 10
kV/m) moŜe mieć tutaj zasięg co najwyŜej 12m, licząc od osi linii na wysokości 1,8m od
Strona:
35
powierzchni gruntu.
Na obszarze strefy ochronne drugiego stopnia zabrania się lokalizować budynki
mieszkalne i budynki wymagające szczególnej ochrony przed polem elektromagnetycznym,
a zwłaszcza szpitale, przedszkoli, Ŝłobków, internatów itp. Dopuszcza się tutaj natomiast
okresowe przebywanie ludzi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej,
turystycznej, rekreacyjnej itp.
Najmniejsza, dopuszczalna odległość pomiędzy najbliŜszym przewodem linii 110kV a
krawędzią balkonu, tarasu, dachu, ściana budynku mieszkalnego wynosi 14,5m.
Odległości graniczne od gazociągów.
Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe podaje tzw. odległości
podstawowe gazociągów układanych w ziemi od obrysów róŜnorakich obiektów
terenowych. Dla gazociągów juŜ istniejących odległości te określają pewnego
rodzaju strefę ograniczonego uŜytkowania, w obrębie której nie powinno się
lokalizować obiektów wyszczególnionych w rozporządzeniu, a w szczególności:
budynków, torów kolejowych, parkingów, rowów melioracyjnych, przewodów
kanalizacyjnych, słupów i linii elektroenergetycznych oraz drzew.
Dla gazociągu o średnicy DN< 300mm i ciśnieniu nominalnym P. = 6,3MPa
zasięg strefy, w obrębie której nie moŜna lokalizować budynków uŜyteczności
publicznej i zamieszkania zbiorowego wyniesie 35m od zewnętrznej ścianki
gazociągu. Jest to maksymalna dla tych parametrów gazociągu odległość
podstawowa. Dla innych obiektów odległości te są mniejsze. Dla budynków
mieszkalnych odległość graniczna wynosi 20m, a dla zakładów przemysłowych –
25m. Wśród obiektów terenowych wymagających zachowania odległości
podstawowej nie wymienia się dróg.
Tereny proponowane do objęcia ochroną.
Oprócz obszarów i obiektów proponowanych do ochrony, które wymienione są
w planie ochrony Rudawskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny, studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Jelenia Góra
[2] wskazuje do objęcia ochroną dwóch kolejnych terenów zlokalizowanych w
obrębie
objętym
projektem
przedmiotowego
planu
zagospodarowania
przestrzennego:
Łęg jesionowo- olszowy na wschód od Maciejowej, po obu stronach trasy nr. 3.
Proponowany do ochrony w inwentaryzacji przyrodniczej Jeleniej Góry [4] z
uwagi na stanowiska wawrzynka wilczełyko, kruszyny pospolitej, pierwiosnki
wyniosłej i kaliny koralowej.
Las grądowo- bukowy i łaki w Maciejowej. Proponowany do ochrony w
studium uwarunkowań [2] i inwentaryzacji przyrodniczej [4] jako rezerwat
przyrody. Dobrze zachowany fragment lasu o charakterze grądu, przechodzący
w las bukowy. Znajdują się tam stanowiska lęgowe trzech rzadkich gatunków
ptaków chronionych: siniaka, turkawki i kruka. Stwierdzono tu takŜe
wystepowanie dwóch rzadkich gatunków ssaków: popielicy i orzesznicy. Las ten
powinien być zabezpieczony przed wycinka drzew oraz przed wszelkimi
pracami melioracyjnymi na jego terenie i w jego sąsiedztwie – w celu obniŜenia
Strona:
36
zwierciadła wód podziemnych oraz osuszeniu terenu. Stwierdzono tu ponad to
występowanie skupisk następujących roślin chronionych: ziemowit jesienny,
bluszcz pospolity, konwalia majowa, kruszyna pospolita, kalina koralowa oraz
Ŝagwica okółkowa. W sąsiedztwie, na przeciwległym wzgórzu występuje inne
skupisko kruszyny pospolitej, konwalii majowej, naparstnicy zwyczajnej, kaliny
koralowej i wiciokrzewu pomorskiego.
4. Identyfikacja i ocena skutków wpływu ustaleń planu
zagospodarowania przestrzennego na środowisko
4.1 Charakterystyka ustaleń projektu planu.
Przedmiotowy projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
dotyczy terenów, które zgodnie ze studium uwarunkowań i kierunków rozwoju
przestrzennego miasta Jelenia Góra [2], przeznaczone są pod obwodnicę osiedla
Maciejowa dla drogi krajowej nr 3 oraz jej najbliŜszego otoczenia. Plan ten ma za
zadanie sprecyzować sposoby zagospodarowania terenu określone wcześniej w
kategoriach ogólnych w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego.
Podstawowym ustaleniem projektu planu jest więc wydzielenie terenu pod
projektowane obejście Maciejowej – drogi głównej przyśpieszonej, docelowo o
przekroju dwujezdniowym, oznaczonym na rysunku planu symbolem KGP.
W obrębie pasa drogowego, którego szerokość wynosi 35 lub 40m, projekt planu
uwzględnia wydzielenie terenu pod ścieŜkę rowerową, która winna być odsunięta
od krawędzi jezdni na odległość 5m. Ponad to, zapisy projektu planu wymagają:
budowy ekranów akustycznych wzdłuŜ wskazanych odcinków drogi, tak aby
równowaŜny poziom A hałasu na sąsiadujących terenach mieszkaniowych nie
przekraczał wartości 60 dB w porze dziennej i 50dB w nocy,
wyposaŜenia systemu odprowadzania wód spływowych w urządzenia
eliminujące zanieczyszczenie substancjami ropopochodnymi,
zachowania istniejącej zieleni wysokiej w obrębie pasa drogowego, chyba Ŝe nie
pozwolą na to warunki bezpieczeństwa uczestników ruchu,
stosowania przydroŜnego ogrodzenia zabezpieczające przed wtargnięciem
dzikiej zwierzyny na jezdnię oraz budowy przepustów dla zwierzyny leśnej
(ekoduktów),
zastosowania rozwiązań technicznych, które nie pogorszą stosunków wodnych
na terenach sąsiadujących z drogą, a w szczególności na terenach zagroŜonych
powodzią.
Ponad to, ustalenia planu porządkują struktury funkcjonalno-przestrzenne oraz
wyznaczają nowe granice terenów na obszarach sąsiadujących z planowaną
obwodnicą. I tak, projekt planu zachowuje istniejąca drogę powiatową nr 12 149 do
Wojanowa nadając jej status drogi lokalnej – KL, wyznacza teren pod ciąg pieszojezdny Kp-j, stanowiący drogę serwisową obsługującą zespól istniejącej zabudowy w
Strona:
37
rejonie „węzła Grabary”, wyznacza drogi gospodarcze Kg słuŜące gospodarce rolnej
i leśnej, teren TE- istniejąca stacja transformatorowa, tereny Rz – grunty rolne, łąki i
pastwiska, drogi gospodarcze oraz drobne cieki wodne, tereny leśne – Ls, wody
otwarte – W, oraz istniejące tereny mieszkaniowo- usługowe M/U.
Na terenach mieszkaniowych M/U projekt planu dopuszcza lokalizację usług,
które nie będą uciąŜliwe poza granicami działki, na której zostaną zlokalizowane.
Zapisy projektu planu zalecają tutaj zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków
do sieci miejskich oraz ustala ogrzewanie obiektów w oparciu o proekologiczne
źródła energii.
Dodatkowo, na rysunku planu wskazano orientacyjne granice obszarów
ograniczonego uŜytkowania związanych z projektowaną drogą i istniejącą linią
elektroenergetyczną 110KV oraz tereny zagroŜone wodami powodziowymi. Granice
terenów ograniczonego uŜytkowania oraz ograniczenia w uŜytkowaniu tych
terenów winny być określone w decyzjach administracyjnych wydanych w trybie
Art. 135 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska. Na terenach zagroŜonych powodzią
projekt planu ustala zakaz wprowadzania zieleni wysokiej i średniej i ogrodzeń oraz
wprowadza ograniczenia w zakresie stosowania środków chemicznych w
gospodarce rolnej.
Projekt przedmiotowego planu zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z
art. 114 Prawa Ochrony Środowiska, rozróŜnia tereny o róŜnych funkcjach lub
zasadach zagospodarowania wskazując dla nich dopuszczalne poziomy hałasu.
I tak, tereny M/U kwalifikuje się jako tereny zabudowy mieszkaniowej z usługami
rzemieślniczymi z wartościami dopuszczalnymi jak w tabeli 3 niniejszej prognozy.
Na terenach KGP , Kp-j, Kg, Rz, Ls oraz TE hałas jest nienormowany.
4.2 Opis techniczny inwestycji.
Zgodnie z koncepcją programową południowego obejścia Maciejowej [6],
planowana obwodnica przejmie ruch tranzytowy na drodze nr 3 z Jakuszyc do
Świnoujścia z ulicy Wrocławskiej. Obecnie droga nr 3 przechodzi przez osiedle
Maciejowa w zwartej zabudowie mieszkalno- usługowej, co przy duŜym natęŜeniu
ruchu i znacznym udziale pojazdów cięŜkich stanowi powaŜną uciąŜliwość dla
mieszkańców oraz powoduje utrudnienia ruchu. Trasa obwodnicy ma być
kontynuacją istniejącej juŜ północnej obwodnicy Jeleniej Góry. Wpina się ona w tą
obwodnicę w rejonie węzła Grabary, po czym zaraz za ty węzłem opuszcza ją
prowadząc przez tereny niezainwestowane na południe od Maciejowej. W pobliŜu
szóstego kilometra (km 5+720), juŜ poza terenami zabudowanymi planowana
obwodnica połączy się ponownie z istniejąca drogą nr 3 i poprowadzi jej śladem aŜ
do granicy miasta. Długość planowanego obejścia Maciejowej wynosi 6580 metrów.
Projektowana obwodnica na swojej trasie krzyŜuje się z drogą wojewódzką nr
12149: Komarno – Maciejowa – Wojanów i wieloma drogami gospodarczymi. Na
projektowanej obwodnicy powstanie jeden węzeł – skrzyŜowanie z ulicą Łączną,
która jest drogą wlotową z centrum Jeleniej Góry i ulicą Wrocławską (węzeł Grabary)
oraz jedno skrzyŜowanie z drogą wjazdową do Maciejowej od strony Bolkowa.
Węzeł zaprojektowano jako skrzyŜowanie dwupoziomowe z bezkolizyjnym
Strona:
38
przejazdem obwodnicą. W ciągu projektowanej drogi przewidziano wykonanie
pięciu obiektów mostowych, w tym mosty nad rzeką Radomierką, którą obwodnica
przekroczy dwukrotnie (km 0+910 oraz km 5+025), wiadukt nad drogą wojewódzką
oraz przejazdy nad drogami gospodarczymi. W ciągu obwodnicy przewidziano
równieŜ budowę sześciu przepustów na rowach melioracyjnych. Z trasą kolidują
liczne urządzenia infrastruktury technicznej (linie elektroenergetyvczne wysokiego i
średniego napięcia, wodociąg, gazociąg wysokiego ciśnienia).
Projektowana droga ma być klasy GP, jednojezdniową, z dwoma pasami ruchu o
szerokości 3,50m i utwardzonym poboczem. Prędkość projektowa – 70km/h.
Maksymalne pochylenie niwelaty wynosi 4,74%.
Prognozę ruchu opracowano na podstawie studium komunikacyjnego dla
Jeleniej Góry [7]. Z uwagi na to, Ŝe przytoczony materiał podaje natęŜenia ruchu w
pojazdach umownych na dobę, dane te wymagały przeliczenia na pojazdy
rzeczywiste na godzinę, oddzielnie dla pory dziennej i nocnej. Wykorzystano tutaj
następujące relacje [R.J. Kucharski, Metody prognozowania hałasu komunikacyjnego, BMŚ,
Warszawa 1996r] :
przyjęto, Ŝe pojazd cięŜki odpowiada dwom pojazdom umownym;
Qrzecz =
Qumowne
; p – procentowy udział pojazdów cięŜkich;
1 + p / 100
Średniogodzinne natęŜenie ruchu w czasie dnia: Qdz = 0.87 * Qdobowe /16;
Średniogodzinne natęŜenie ruchu w czasie nocy: Qdz = 0.13 * Qdobowe /8;
W efekcie otrzymano następujące, prognozowany na rok 2015 średniogodzinny
ruch pojazdów na poszczególnych odcinkach dróg zlokalizowanych w obrębie
opracowania:
Odcinek
drogi
NatęŜenie ruchu w dzień [poj/h]
NatęŜenie ruchu w nocy [poj/h]
Poj. lekkie
Poj. cięŜkie
Poj. lekkie
Poj. cięŜkie
Jelenia Góra – Węzeł Grabarów
427
128
116
35
Węzeł Grabarów – skrzyŜ do Maciejowej
480
143
131
39
SkrzyŜ. do Maciejowej – wylot Bolków
559
167
152
45
Ulica Wrocławska
193
29
53
2
Ulica Łączna
333
100
91
27
4.3 Ocena ustaleń projektu planu w kontekscie warunków
zagospodarowania wynikających z innych dokumentów.
Ustalenia projektu planu są zgodne ze studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego dla Jeleniej Góry, które przewiduje budowę
południowego obejścia Maciejowej.
Strona:
39
4.4 Identyfikacja zagroŜeń i ocena skutków realizacji ustaleń planu
na poszczególne elementy środowiska.
Budowa i modernizacja drogi przynosi znaczne korzyści ekonomiczne i
społeczne, a w wielu przypadkach takŜe korzystne wpływy na środowisko.
Równocześnie budowa drogi i odbywający się na niej ruch mogą powodować
istotne negatywne oddziaływania na środowisko oraz na zdrowie i warunki Ŝycia
ludności. Dlatego inwestycja taka, dotycząca drogi krajowej zaliczana jest do
przedsięwzięć wymagających wszczęcia postępowania w sprawie oceny
oddziaływania na środowisko na podstawie Art. 46 ustawy Prawo Ochrony
Środowiska, powołanej juŜ na wstępie tego opracowania. Procedura ta wymaga
między innymi sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko, w którym
naleŜy wskazać rozwiązania projektowe najkorzystniejsze dla środowiska oraz
eliminujące wszelkie uciąŜliwości i zagroŜenia dla ludzi.
Prognozę oddziaływania planowanej drogi na środowisko wykonano
uwzględniając jej parametry techniczne oraz prognozowane natęŜenie ruchu
zgodnie z koncepcją programową południowego obejścia drogowego osiedla
Maciejowa [6], które opisano w punkcie 4.2 niniejszego opracowania. Szczegółowej
oceny wpływu planowanej trasy na środowisko będzie moŜna dokonać jednak
dopiero w raporcie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko sporządzonym na
etapie przygotowania decyzji i warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
PrzeobraŜenia przestrzennej struktury przyrodniczej.
Planowaną drogę przecinają naturalne układy przyrodnicze oraz wykształcone
przez stulecia układy antropogeniczne. Przy budowie drogi nie da się uniknąć
rozcięcia, naruszenia czy nawet bezpowrotnego zniszczenia róŜnorodnych więzi i
uwarunkowań przyrodniczych, przestrzennych, funkcjonalnych, kompozycyjnych.
W celu zminimalizowania tych wpływów, projekt planu przewiduje budowę
wiaduktów nad drogami gospodarczymi przecinającymi trasę obwodnicy oraz
przejść dla dzikiej zwierzyny.
PrzeobraŜenia powierzchni ziemi.
Przekształcenia powierzchni ziemi związane z budową drogi powodują zmiany,
które mogą mieć istotny wpływ na wiele elementów środowiska. Inwestycja ta moŜe
spowodować zmianę warunków geotechnicznych gruntów, wywołać procesy
geodynamiczne na gruntach w pobliŜu drogi, ograniczyć dostęp do złóŜ kopalin,
spowodować zmiany uŜytkowania gruntów, a takŜe wpłynąć na jakość gleby.
Największa ingerencja w ukształtowanie terenu nastąpi w fazie realizacji
inwestycji, poprzez tworzenie wykopów, nasypów i roboczych dróg dojazdowych.
MoŜe to spowodować naruszenie stabilności zboczy wzgórz (np. Jeleniec), co z kolei
w powiązaniu ze zmiana stosunków wodnych, moŜe spowodować powstawanie
usuwisk, powodujących (oprócz strat ekonomicznych i problemów technicznych)
niekorzystne zmiany w świecie roślin i w krajobrazie.
Wpływ na krajobraz
Inwestycja drogowa wpływa na aspekt krajobrazowy środowiska naturalnego
poprzez wprowadzenie zmian w obraz wnętrza krajobrazowego, które mogą być
Strona:
40
obserwowane przez uŜytkownika drogi (kierowcę, pasaŜera) oraz spoza drogi.
Droga wraz z towarzyszącymi im obiektami powoduje olbrzymie zmiany w
krajobrazie. Ingerują one bowiem w określone zespoły krajobrazowe i powodują
naruszenie wykształconych juŜ układów kompozycyjnych. Zmiany te nie zawsze
muszą być negatywne. Mogą one być estetycznie obojętne, a w niektórych
przypadkach mogą nawet wzbogacić walory krajobrazowe powodując
uporządkowanie wizualne krajobrazu.
W przypadku projektowanej obwodnicy Maciejowej efekty pozytywne będą
trudne do uzyskania, szczególnie Ŝe drodze towarzyszyć będą ekrany akustyczne.
Ekrany stanowią bowiem wyraźnie wyeksponowane, wielkogabarytowe elementy
przestrzenne tworzące bariery wzrokowe, znacznie ingerujące w przestrzeń w
aspekcie wizualnym. Ewentualne niekorzystne wpływy wizualne to intruzja obcych
elementów w otoczenie, zakłócanie istniejącej harmonii i kompozycji, utrata
indywidualnych cech krajobrazu poprzez np. wprowadzenie elementów typowych i
bezimienności rozwiązań. Zmiany te są bezpowrotne.
W wielu przypadkach wpływy te mogą być minimalizowane lub nawet
rozwiązania projektowe mogą być wykorzystywane do pozytywnych przeobraŜeń
krajobrazu. Pozytywne przekształcenia odnoszą się tutaj do moŜliwości
eksponowania wartości krajobrazowo - kulturowych, które z uwagi na brak
dostępności były dotychczas nieosiągalne dla uŜytkowników. Budowa obwodnicy
Maciejowej spowoduje utworzenie właściwości ekspozycyjnych poprzez
doprowadzenie nowej trasy komunikacyjnej przez miejsca, które umoŜliwia
ekspozycję i wykreowanie nie istniejącego dotychczas ciągu widokowego,
umoŜliwiającego obserwację Gór Sokolich oraz Gór Kaczawskich.
Z uwagi na lokalizację planowanej drogi w obrębie otuliny Rudawskiego Parku
Krajobrazowego, rozwiązania projektowe obwodnicy winny być szczególnie
dopracowane pod względem zachowania wartości wizualnych oraz udostępnienia
walorów krajobrazowych terenu opracowania.
Dostępność do złóŜ kopalin.
Projektowana obwodnica nie utrudni dostępu do złóŜ kopalin, gdyŜ na terenie
opracowania nie istnieją udokumentowane złoŜa surowców mineralnych.
Wpływ na gleb i uprawy.
Modernizacja drogi, a szczególnie budowa jej nowych odcinków spowoduje
fizyczną degradację warstwy glebowej w pasie drogowym, przy czym na trwale - w
obrębie jezdni i ciągów pieszych.
Z upraw rolnych będą musiały być dodatkowo wyeliminowane gleby o
powierzchni 13,53ha. W tabeli poniŜej podano orientacyjne zestawienie powierzchni
gruntów uwzględniające podział na klasy bonitacyjne, które będą zajęte pod budowę
obwodnicy.
Klasa bonitacyjna gruntów [ha]
Razem
Strona:
41
RIVa RIVb
RV
RVI
PsIV
PsV
ŁIV
ŁV
ŁVI
Lasy Bud. Inne
[ha]
0,23 2,68 1,82 0,20 1,53 0,82 2,63 1,46 0,05 1,32 0,17 0,62 13,53
UŜytki rolne klasy IV o powierzchni większej niŜ 1ha mogą być wykorzystane
na cele nierolne i nieleśne tylko za zgodą wojewody
Ministra Rolnictwa i Gospodarki śywnościowej, jeśli powierzchnia kompleksu
nie przekracza pół hektara.
Budowa nowego odcinka drogi spowoduje wzrost zanieczyszczenia środkami
chemicznymi gleby, która znajdzie się w otoczeniu jezdni (solanka, metale cięŜkie,
pył gumowy, azbestowy, węglowodory). Skalę i zasięg potencjalnego skaŜenia gleb
zanieczyszczeniami motoryzacyjnymi moŜna oszacować na podstawie danych
literaturowych. Przy podobnym natęŜeniu ruchu i warunkach morfologicznych
zagroŜenie dla upraw występuje w odległości 15 -20m. od krawędzi jezdni. Zasięg
ten zmniejsza się istotnie przy zastosowaniu pasów gęstej zieleni izolacyjnej.
Gleby w rejonie nowopowstałych odcinków obwodnicy mogą być takŜe
odwadniane przez przydroŜne rowy i dreny lub zawilgacane przez wody spływające
z nasypów lub z ich powodu nie mające odpływu.
DuŜe zagroŜenie dla upraw mogą stanowić zanieczyszczenia związane z
wystąpieniem kolizji pojazdów przewoŜących substancje niebezpieczne.
ZagroŜenie dla fauny i flory.
Wpływ na roślinność ze strony planowanej obwodnicy drogowej związana jest
głównie z zajęciem terenów leśnych, łąk i upraw rolnych. Szczególnie niekorzystna
będzie tutaj konieczność przeprowadzenia trasy obwodnicy przez tereny leśne, w
efekcie czego wyrębu wymagać będzie 1,32ha lasów. Ekosystem leśny cechuje się
bardzo skomplikowanym systemem wzajemnych powiązań pomiędzy licznymi i
róŜnorodnymi gatunkami, które go tworzą. Brak jednego ogniwa pociąga za sobą
cały łańcuch często trudno odwracalnych zjawisk. PoniewaŜ planowana obwodnica
obejmie skrajne partie zagajników leśnych, wiąŜe się to z trudnonaprawialnym
naruszeniem wykształconej przez kilkanaście lat ściany lasu, która chroni jego
wnętrze przed wpływem czynników zewnętrznych i zapobiega rozluźnieniu
drzewostanów. W glebach lasów leŜących w bezpośrednim sąsiedztwie tras
drogowych obserwuje się wzrost zawartości związków azotu i fosforu. Ich nadmiar
powoduje eutrofizację siedliska, czego efektem jest wkraczanie do runa lasów
gatunków nitrofilnych. Warstwa runa podlega procesowi zadarniania, na miejsce
gatunków leśnych wkraczają róŜne gatunki traw. Następuje teŜ nadmierny rozwój
warstwy podszytu. Zjawiska te obserwuje się juŜ obecnie w lasach oddziałów 33 i 34
przylegających do istniejącego odcinka drogi nr 3. Są groźne dla chronionych
gatunków roślin stwierdzonych w okolicznych lasach: naparstnicy zwyczajnej,
wiciokrzewu pomorskiego, wawrzynka wilczełyko, bluszczu pospolitego, rojnika
pospolitego, Ŝagwicy okółkowej, trzmieliny zwyczajnej oraz kruszyny pospolitej i
konwalii majowej. Fizycznemu zniszczeniu moŜe ulec stanowisko dzięwięćsiła
bezłodygowego zlokalizowane na łące w okolicy km 2+300 trasy planowanej
obwodnicy.
Strona:
42
Nie licząc terenów leśnych, trasa obwodnicy w kilku miejscach przetnie pasy
zadrzewień. Będzie tak na km 0+910 przy przekroczeniu Radomierki. W miejscu
przeprawy wymagana będzie wycinka kilkunastu drzew. Największe z nich to buk
zwyczajny o obwodzie w pierśnicy 220cm, dąb szypułkowy – 210cm, lipy
drobnolistne o pierśnicach 150, 180 i 190cm, jesion wyniosły –135cm. Pozostałe
drzewka to tyczkowina i drągowina olszy oraz krzewy leszczyny.
RównieŜ kilkanaście drzew: dębów o pierśnicy do 150cm i brzóz o obwodzie do
120cm będzie trzeba wyciąć na km 2+500, gdzie trasa obwodnicy przetnie polną
drogę z zadrzewieniami liniowymi. Dalej mamy drogę do Wojanowa przy której
rosną topole czarne (do 220cm), lipy (do120cm) oraz młode kasztanowce, klony,
jesiony i jawory. W miejscu, gdzie trasa obwodnicy przednie zadrzewione groble
wycince będą musiały ulec dęby o pierśnicach od 100 do 250cm. Na trzech takich
skarpach, w pasie drogowym obwodnicy rośnie około takich 60 dębów. Na
groblach tych zlokalizowano takŜe ładne stanowiska częściowo chronionej kruszyny
pospolitej i konwalii majowej.
Zarówno tereny leśne jak i tereny otwarte pól uprawnych i łąk, które przecinać
będzie projektowana obwodnica mają swój specyficzny zestaw gatunków zwierząt.
Szczególnie bogate w gatunki tereny występują we wschodniej części terenu
opracowania, najbardziej róŜnorodnym pod względem ekosystemów (lasy, łąki,
tereny podmokłe, cieki wodne). Planowana obwodnica spowoduje rozdzielenie tych
ekosystemów co utrudni lub wręcz uniemoŜliwi wędrówki dzikiej zwierzyny. Na
skutek fragmentacji środowiska spowodowanej przez planowaną i istniejące drogi
oraz obszary osiedleńcze, znacznie zmniejszy się liczebność dzikich zwierząt na
obszarze ograniczonym istniejącym i projektowanym fragmentem trasy nr 3.
Ponad to, droga będzie przyczyną płoszenia i zabijania zwierząt w kolizji z
samochodami. Skala tego zjawiska juŜ obecnie jest duŜa.
Zapisy projektu planu minimalizują szkodliwe oddziaływanie inwestycji w tym
zakresie poprzez zalecenie budowy ekoduktów we wschodniej części planowanej
obwodnicy.
Zanieczyszczenie powietrza.
Odcinki modernizowane: Zaburzenie płynności ruchu na drodze powodują
zwiększenie ilości spalanych paliw, a to w proporcjonalny sposób przekłada się na
ilość zanieczyszczeń gazowych emitowanych do atmosfery. Poprawa płynności
ruchu, uzyskana poprzez modernizację drogi przyczyni się więc do zmniejszenia
emisji zanieczyszczeń gazowych. Z modernizacją drogi związane jest teŜ poprawa jej
nawierzchni. Nierówności nawierzchni powodują konieczność ograniczania
prędkości, a więc powodują zaburzenia ruchu i wydłuŜają czas przejazdu. Ponad to,
na jezdni o dobrej nawierzchni mniejsza jest niezorganizowana emisja pyłów,
zarówno z powierzchni drogi jaki i z transportowanych materiałów. Generalnie,
realizacja inwestycji przewidzianej planem spowoduje poprawę stanu
zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w rejonie istniejących juŜ odcinków tej
drogi.
Nowy odcinek: Źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego
Strona:
43
będą poruszające się po projektowanym odcinku obwodnicy pojazdy samochodowe.
W emisjach z silników spalinowych wyróŜniono ponad 1500 substancji. Ponad to do
atmosfery emitowane będą pyły (np. guma z opon samochodowych, cząstki asfaltu,
cementu z nawierzchni drogowej).
Powszechnie w ocenach uwzględnia się tylko istotne, charakterystyczne dla
motoryzacji, substancje chemiczne. Substancjami tymi w skali lokalnej są: tlenek
węgla, tlenki azotu i ołów ( do czasu wyeliminowania go z paliw); w skali
regionalnej i krajowej - tlenki azotu i dwutlenek siarki; w skali globalnej - dwutlenek
węgla. Wartości emisji tych substancji automatycznie wskazują na poziom
zagroŜenia przez inne substancje.
Wartości dopuszczalne stęŜeń substancji zanieczyszczających w
powietrzu atmosferycznym oraz wartość opadu pyłu na powierzchnię terenu
reguluje rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i
Leśnictwa z dnia 28 kwietnia 1998 roku (Dz.U.nr 55, poz 355). Normatywne wartości
stęŜeń rozpatrywanych zanieczyszczeń dla obszarów ochrony uzdrowiskowej (teren
opracowania znajduje się w strefie C ochrony Uzdrowiska Cieplice) kształtują się na
następującym poziomie:
Lp.
Substancja
D30 [µg/m3]
Da [µg/m3]
1.
Pył zawieszony PM10
200
40
2.
Dwutlenek siarki
350
30
3.
Dwutlenek azotu
330
25
4.
Tlenek węgla
13500
1350
5.
Węglowodory alifatyczne
3000
1000
6.
Węglowodory aromatyczne
1000
43
7
Węgiel elementarny (sadza)
150
8
Da (µg/m3): stęŜenie średnioroczne jako stęŜenie średnie w roku kalendarzowym
D30 (µg/m3): stęŜenie 30-minutowe: jako 99,8 percentyl obliczony ze stęŜeń odniesionych do 30 minut,
występujących w roku kalendarzowym.
Emisja zanieczyszczeń z eksploatowanych dróg, obwodnic i tras tranzytowych
jest zjawiskiem mocno skomplikowanym. W trakcie poruszania się jednostkowego
pojazdu po danej trasie istnieje szereg operacji, w trakcie których wartość emisji
poszczególnych zanieczyszczeń jest inna w odniesieniu do ogólnie przyjętego
wskaźnika. NajniŜsze wartości emisji występować będą na odcinkach ruchu
równomiernego, nieco większe na odcinkach hamowania, zwalniania i ponownego
przyspieszania, natomiast największe na fragmentach dróg, na których występuje
operacja ruszania z miejsca i przyspieszania. Dla celów niniejszej prognozy
wykorzystano metodę analogii, przyjmując wyniki obliczeń wykonane dla celów
budowy obwodnicy Bielawy (Modernizacja drogi krajowej nr 4 – Raport oddziaływania
na środowisko, ZOŚ Decybel, Jelenia Góra 2001r) Obwodnica ta, zgodnie z koncepcją
programowo-przestrzenną będzie drogą czteropasmową (dwa pasy ruchu o
szerokości 7 m w kaŜdą stronę przedzielone pasem rozdzielczym o szerokości 5 m.).
Strona:
44
Spodziewane obciąŜenie ruchem tej drogi jest podobne do prognozowanego na
obwodnicy Maciejowej i wynosi 700 poj/h.
Mając na uwadze przytoczony wyŜej dokument moŜna stwierdzić, Ŝe
projektowany odcinek obwodnicy Maciejowej nie stanowi istotnego zagroŜenia dla
środowiska. MoŜna domniemywać, iŜ wraz ze wzrostem technik ograniczania emisji
zanieczyszczeń z pojazdów samochodowych jej uciąŜliwość będzie maleć. Dla
Ŝadnego z wymaganych w obliczeniach zanieczyszczeń nie wystąpiło przekroczenie
wartości stęŜeń chwilowych dla obszaru specjalnie chronionego. Nawet w
przypadku, gdy wartość D30 była większa od wartości dopuszczalnej, wartość
percentyla zawierała się poniŜej wartości granicznej.
Zanieczyszczenie wód.
Oddziaływanie inwestycji drogowych na jakość wód powierzchniowych
odbywa się częściowo pośrednio drogą powietrzną, lecz głównie przez
niekontrolowane spływy do gruntu i wód powierzchniowych ładunków
zanieczyszczeń zawartych w spływach deszczowych i roztopowych z nawierzchni
dróg. Czynnikami zanieczyszczającymi spływy wód opadowych są zawiesiny,
metale cięŜkie, substancje toksyczne, związki biogenne, chlorki oraz substancje
ropopochodne.
Modernizacja
istniejących
odcinków
obwodnicy
daje
moŜliwość
kontrolowanego odprowadzenia spływów wód oraz ich oczyszczenia w
odpowiednich urządzeniach infiltracyjnych lub retencyjno - sedymentacyjnych.
Urządzenia te spełniają cenną rolę w ograniczeniu emisji wielu zanieczyszczeń, np.
metali cięŜkich czy substancji ropopochodnych, ale niektóre zanieczyszczenia, takie
jak chlorki z zimowego utrzymania drogi, mają charakter trwały. Wraz ze spływami
deszczowymi przenikają one do wód podziemnych, zanieczyszczają glebę i wody
powierzchniowe. Mogą spowodować przeobraŜenia szaty roślinnej w sąsiedztwie
drogi, a takŜe decydować o przeŜyciu ihtiofauny Radomierki oraz stawów
hodowlanych
zasilanych
ciekami
przecinającymi
projektowana
drogę.
Zanieczyszczenia te mogą być takŜe przechwytywane przez studnie ujmujące wodę
do celów komunalnych. W przypadku kolizji pojazdów przewoŜących substancje
niebezpieczne skala tych zagroŜeń moŜe być katastrofalna. Ich ewentualne skutki
łagodzi fakt, Ŝe projektowana obwodnica nie przebiega przez strefy ochrony
sanitarnej ujęć wód ani przez obszary ochronne głównych zbiorników wód
podziemnych.
Oprócz zmiany jakości wód projektowana inwestycja moŜe spowodować takŜe
zmiany ilościowe oraz modyfikować ukształtowane cieki wodne. Wykopy i nasypy,
przecięcia z naturalnymi drogami spływów wód powierzchniowych i układów
melioracyjnych to czynniki, które mogą powodować zmiany w infiltracji wód.
Szczególny wpływ mogą mieć one na wody płytkiego krąŜenia. W wykopach moŜe
dojść do gromadzenia się wody, natomiast nasypy to miejsca zmieniające naturalny
spływ wód powierzchniowych oraz zaburzające bieg wód przypowierzchniowych.
ZagroŜenie hałasem.
Hałas drogowy jest jednym z najbardziej niepoŜądanych zjawisk związanych z
ruchem drogowym, toteŜ w niniejszej prognozie problematyka ta zajmuje szczególne
Strona:
45
miejsce, tym bardziej Ŝe granice jego oddziaływania przyjęto jako granice terenów
objętych planem zagospodarowania przestrzennego.
Do oceny warunków akustycznych na terenach objętych planem zastosowano
metodę prognozowania hałasu drogowego opracowaną przez Instytut Ochrony
Środowiska w Warszawie, opublikowaną w ramach serii "Biblioteka Monitoringu
Środowiska" w 1996 roku. Program komputerowy H_DROG96 , w oparciu o
dostarczone dane empiryczne tworzy model cyfrowy
rozwaŜanej trasy
komunikacyjnej i terenów do niej przyległych oraz w wyniku symulacji propagacji
fal akustycznych, oblicza spodziewane wartości poziomów hałasu w zadanych
przez projektanta punktach lub w węzłach siatki obliczeniowej. RównowaŜny
poziom dźwięku emitowanego z danego odcinka trasy komunikacyjnej jest sumą
poziomów dźwięku emitowanych przez poszczególne pojazdy poruszające się po
kaŜdym z pasów ruchu rozwaŜanego odcinka.
Projektowaną obwodnicę podzielono na 10 odcinków obliczeniowych, w
zaleŜności od natęŜenia ruchu, profilu drogi, niwelaty podłuŜnej oraz usytuowania
względem otoczenia. Opis tych odcinków podano w tabeli 5.
Strona:
46
Tabela 5. Podział obwodnicy na odcinki obliczeniowe oraz parametry tych
odcinków przyjęte w obliczeniach akustycznych.
Numer
Nazwa
odcinka
odcinka
NatęŜenie ruchu [poj/h]
Pora dzienna
Poj. lekkie
Pora nocna
Poj. cięŜkie Poj. lekkie Poj. cięŜkie
Poczatek
Koniec
Niwelata Usytuowanie
odcinka
odcinka
podłuŜna
km
km
względem
otoczenia
I
do węzła
Grabarów
427
128
116
35
0+000 0+570
0%
w poziomie
II
do mostu na
Radomierce
480
143
131
39
0+570 0+910
-1%
w poziomie
III
Jelenia Skała
480
143
131
39
0+910 1+300
1%
nasyp 5m
IV
Wzgórze
Zamkowe
480
143
131
39
1+300 2+765
3%
w poziomie
V
przed drogą do
Wojanowa
480
143
131
39
2+765 3+140
0%
w poziomie
VI
do ul.
Trzcińskiej
480
143
131
39
3+410 4+919
-2%
w poziomie
VII
do skrzyŜ.
Maciejowa
480
143
131
39
4+919 6+100
1%
nasyp 2m
VIII
Odcinek
końcowy
480
143
131
39
6+100 6+606
1%
w poziomie
IX
Ulica Łączna
333
100
91
27
-
-
4%
nasyp 5m
X
Ulica
Wrocławska
159
34
43
2
-
-
1%
w poziomie
Odcinki I i II przyjęto jako dwujezdniowe, z dwoma pasami ruchu na kaŜdej
jezdni o szerokości 3,5m, jezdnie rozdzielone pasem zieleni o szerokości 5m.
Pozostałe odcinki obwodnicy są jednojezdniowe z dwoma pasami ruchu o szerokości
3,5m. Prędkość pojazdów – 70km/h.
W tabeli 6 podano wyniki obliczeń poziomu hałasu emitowanego do środowiska
z projektowanej obwodnicy oraz dróg dojazdowych. Tabela zawiera równieŜ
orientacyjne zasięgi hałasu o róŜnych wartościach poziomu dźwięku. Z uwagi na
błąd obliczeniowy zastosowanej metody cyfrowej, który wynosi do 2dB dla punktów
połoŜonych do 20m od jezdni, oraz do 5dB dla punktów w odległości do 100m od
jezdni policzone szerokości stref zagroŜonych hałasem (>70dB) są obarczone błędem
do ±3m, natomiast szerokości stref uciąŜliwości, błędem do 30m. Ponad to, hałas w
poszczególnych punktach przestrzeni moŜe być inny od policzonego z uwagi na
bardzo zróŜnicowaną rzeźbę terenu. Zasięg strefy uciąŜliwości hałasu wykreślono
na rysunku prognozy uwzględniając, w miarę moŜliwości, ekranujący wpływ
wzgórz, skarp i nasypów.
Wnioski wynikające z obliczeń akustycznych:
o zasięgu strefy uciąŜliwości hałasu decyduje pora nocna, dla której normy
akustyczne są o 10dB niŜsze niŜ w dzień,
Strona:
47
w strefie uciąŜliwości hałasu od projektowanej obwodnicy znajdą się budynki
numer 1, 2, 4 i 5 przy ulicy Łącznej, Jana Pawła II 128 oraz Batalionów Chłopskich
nr 1, 1a, 3, 3a, 5, 20, 24 i 26, których mieszkańcy aktualnie równieŜ naraŜeni są na
hałas od istniejących odcinków dróg; budynki te wymagają ekranowania,
w efekcie budowy obejścia Maciejowej dla drogi nr 3, poziom hałasu od ulicy
Wrocławskiej zmniejszy się o około 5dB w porze dziennej i nocnej.
Tabela
6. Wyniki obliczeń hałasu emitowanego do środowiska przez
projektowana obwodnicę Maciejowej. Leq(1) – równowaŜny poziom A
hałasu
dla
pory
dziennej
lub
nocnej
policzony
w
punkcie
odniesienia, to jest w odległości 1m od krawędzi jezdni.
Numer
Nazwa
odcinka
odcinka
Leq(1m) Leq(1m)
Zasięgi oddziaływania hałasu [m] o poziomie:
dzień
dzień
70 dB
60dB
50dB
[dB]
[dB]
Dzień
Noc
Dzień
Noc
Dzień
Noc
1
do węzła Grabarów
74,4
68,7
5
0
42
13
x
100
2
do mostu na Radomierce
74,9
68,9
5
0
44
13
x
105
3
Jelenia Skała
75,7
69,7
6
0
52
16
x
120
4
Wzgórze Zamkowe
76,5
70,5
8
2
61
19
x
140
5
przed drogą do Wojanowa
75,7
69,8
6
0
52
16
x
122
6
do ul. Trzcińskiej
76
70,1
7
1
53
16
x
120
7
do skrzyŜ. Maciejowa
74,9
69,3
5
0
46
14
x
110
8
Odcinek końcowy
75
69,3
6
0
50
15
x
120
9
Ulica Łączna
72,9
67,3
4
0
37
12
x
87
Ulica Wrocławska
69,7
60,7
2
0
26
4
x
34
10
Drgania.
Poddanie podłoŜa gruntowego drganiom moŜe zmienić w pewnym stopniu jego
własności, np. zmiana struktury gruntu, uaktywnienie osuwisk. MoŜna więc tu
mówić o szkodliwym wpływie drgań na środowisko Drgania wzbudzane
przejazdami samochodów i innych pojazdów drogowych nazywamy krótko
„drganiami drogowymi”. Ich uciąŜliwość rośnie ze wzrostem wielkości i cięŜaru
pojazdów, nacisków przypadających na osie, prędkością ruchu, a przede wszystkim
ze wzrostem natęŜenia ruchu pojazdów szczególnie w obszarach zabudowanych.
Z punktu widzenia oceny oddziaływania drgań drogowych na środowisko
mogą być istotne tylko drgania wzbudzane przejazdami autobusów (miejskich i
dalekobieŜnych, pustych i pełnych) oraz samochodów cięŜarowych (pustych i
pełnych, z przyczepami i bez przyczep). Drgania od przejazdów samochodów
osobowych, mikrobusów i małych wozów dostawczych są nieistotne, gdyŜ drgania
te pozostają w zakresie dokładności aparatury pomiarowej, przystosowanej do
pomiarów drgań.
Pracujące w fazie budowy maszyny drogowe (frezarki, walce wibracyjne) mogą
równieŜ wywoływać drgania podobne do wzbudzanych ruchem pojazdów cięŜkich
Strona:
48
lub większe. Walce drogowe wywołują drgania ciągłe o niskiej i wysokiej
częstotliwości. Trudno jednak określić precyzyjnie stopień uciąŜliwości dla otoczenia
drgań generowanych przez maszyny robocze. WiąŜe się to z tym, iŜ ich
oddziaływanie na środowisko w zakresie drgań jest mało rozpoznane, a prace tego
rodzaju maszyn i urządzeń w jednym obrębie trwa dość krótko.
Przy generowaniu drgań najistotniejsze są zmiany sił kontaktu wynikające z
jazdy po nierównej nawierzchni drogi.
Drgania wzbudzane na nierównej
nawierzchni jezdni mogą kilkakrotnie przewyŜszać te, powstałe podczas jazdy po
dobrej nawierzchni. Modernizacja i budowa nowego odcinka drogi, która przyczyni
się do poprawy jakości jej nawierzchni oraz przystosuje ją dla ruchu cięŜkiego będzie
miała istotny wpływ na ograniczenia wibracji w czasie ruchu pojazdów. Do
pozytywnych skutków realizacji ustaleń planu naleŜy przeniesienie ruchu cięŜkiego
poza obszar zabudowany, toteŜ drgania drogowe nie będą powodem uciąŜliwości
dla mieszkańców Maciejowej.
Promieniowanie.
Realizacja ustaleń
projektu planu zagospodarowania przestrzennego nie
wymaga uŜycia urządzeń generujących pole elektromagnetyczne o natęŜeniu
zagraŜającym środowisku ani teŜ źródeł promieniowania jonizującego. Zmiana
struktury wierzchniej warstwy gleby moŜe przejściowo spowodować wzmoŜoną
emanację radonu -222, w ilościach, które nie powinny zagraŜać ludziom w
środowisku.
Ryzyko powstania powaŜnych awarii.
Modernizowaną
drogą
prowadzi
trasa
przewozowa
materiałów
niebezpiecznych. W przypadku wystąpienia kolizji drogowych mogą tu się zdarzyć
awarie powodujące skaŜenie powietrza, wód i gleby, a takŜe wybuchy i poŜary
powodujące powaŜne zagroŜenie dla środowiska i zdrowia ludzi. Awarie takie
mogą takŜe wystąpić na etapie budowy drogi. Do powaŜnych awarii zaliczyć
naleŜy równieŜ poŜary powstałe z powodu nieostroŜnego obchodzenia się
uŜytkowników drogi z ogniem. Z drugiej strony drogi tworzą przegrody
ułatwiające likwidację poŜarów w lesie.
Na terenie opracowania znajdują się punkty szczególnie wraŜliwe na skutki
powaŜnych awarii. Są to przede wszystkim okolice obu mostów nad Radomierką
oraz odcinki, gdzie planowana obwodnica prowadzi w niewielkiej odległości od
rzeki.
Zwiększenie
bezpieczeństwa
ruchu
spowoduje
zmniejszenie
prawdopodobieństwa kolizji drogowej, w konsekwencji której mogą nastąpić
powaŜne zanieczyszczenie środowiska niebezpiecznymi substancjami ciekłymi lub
gazowymi.
RównieŜ wyprowadzenie ruchu poza obszary zabudowane jest
korzystne z uwagi na zmniejszenie ryzyka zagroŜenia Ŝycia lub zdrowia ludzi w
wyniku awarii.
Dobra kultury.
Bezpośrednio na obszarze opracowania nie rozpoznano dotychczas stanowisk
archeologicznych, lecz przy pracach ziemnych prowadzonych na tak duŜej
Strona:
49
powierzchni zawsze istnieje moŜliwość natknięcia się na ślady minionych kultur,
szczególnie Ŝe są to tereny o bogatej przeszłości osadniczej. Fakt ten winien zostać
natychmiast zgłoszony do jeleniogórskiej delegatury Wojewódzkiego Oddziału
SłuŜby Ochrony Zabytków we Wrocławiu, a dalsze prace ziemne winny być
prowadzone pod nadzorem archeologa. W przeciwnym przypadku, w wyniku
kontynuacji prac ziemnych koniecznych przy realizacji inwestycji mogą zostać
zniszczone ewentualne stanowiska archeologiczne
Warunki Ŝycia ludności.
Inwestycja przewidziana rozwaŜanym projektem planu zagospodarowania
przestrzennego słuŜy przede wszystkim poprawie warunków Ŝycia mieszkańców
Maciejowej oraz ułatwieniom w podróŜowaniu.
Analiza moŜliwych konfliktów społecznych.
Konflikty społeczne związane z realizacją zapisów przedmiotowego projektu
planu mogą wyniknąć na tle przekształceń własnościowych gruntów oraz w
wyniku rozdzielenia wspólnot. Nowa droga przetnie tradycyjne linie powiązań
pomiędzy terenami połoŜonymi po obydwu jej stronach. Wprawdzie koncepcja
rozwiązań
projektowych przewiduje budowę mostów nad najwaŜniejszymi
drogami gospodarczymi, ale wiele mniejszych, często uŜytkowanych tylko przez
pojedyncze osoby zostanie zamkniętych.
Inne kwestie sporne mogą wynikać z ograniczonego uŜytkowania gruntów
połoŜonych bezpośrednio przy planowanej drodze, na przykład dotyczące
warunków rekreacji czy uprawy roślin i wypasu bydła.
Proces budowy obwodnicy będzie przejściowo uciąŜliwy dla mieszkańców
okoli węzła Grabarów. UciąŜliwości te mogą być spowodowane praca cięŜkich
maszyn, zajęciem gruntów prywatnych na składowanie materiałów, masy ziemnej
czy dróg dojazdowych. Mogą równieŜ spowodować zniszczenie elementów drobnej
architektury czy uszkodzenia roślin ozdobnych.
Zdarzenia takie, choć
niedopuszczalne prawem, zawsze są moŜliwe w przypadku realizacji tak duŜej
inwestycji i mogą być one przyczyną konfliktów.
Ochrona interesów osób trzecich.
Projekt planu nie zawiera nakazów kierowanych do osób trzecich czy teŜ
upowaŜnień dla inwestorów do podjęcia działań naruszających interes osób
trzecich. Realizacja ustaleń planu nie spowoduje równieŜ utrudnienia dostępu do
drogi publicznej, pozbawienia moŜliwości korzystania z wody, energii elektrycznej i
cieplnej oraz ze środków łączności, dopływu światła dziennego do pomieszczeń
przeznaczonych na stały pobyt ludzi.
Oddziaływania transgraniczne.
Zapisy projektu planu zagospodarowania
oddziaływań transgranicznych.
nie
spowodują
powstania
4.5 Ocena relacji pomiędzy elementami układu przestrzennego.
Proponowane w projekcie planu zmiany zagospodarowania terenu spowodują
Strona:
50
powstanie konfliktu z funkcją rolniczą terenów przyległych do obwodnicy. Tereny
bezpośrednio przyległe do drogi, które znajdą się w tzw. strefie intensywnych
oddziaływań (strefie zagroŜenia) nie powinny być uŜytkowane rolniczo, ani nie
powinno być na nich wypasane bydło.
Szerokość tej strefy określi raport
oddziaływania inwestycji na środowisko sporządzony na etapie
uzyskania
warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. Z reguły nie przekracza ona
szerokości 20m licząc od krawędzi jezdni, to jest co najwyŜej 4m poza
projektowanym pasem drogowym.
Podstawowym konfliktogennym czynnikiem funkcjonalno – przestrzennym na
terenie opracowania jest aktualnie sąsiedztwo ruchliwej trasy komunikacyjnej i
terenów mieszkaniowych. Ustalenia planu skutecznie wyeliminują ten problem
uwalniając Maciejową od wszelkich uciąŜliwości i zagroŜeń związanych z
intensywnym ruchem drogowym.
4.6 Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku
niezrealizowania projektu planu.
Biorąc za podstawę prognozę ruchu pojazdów w 2015 roku moŜna oszacować,
Ŝe w przypadku niezrealizowania ustaleń projektu planu poziom hałasu przy ulicy
Wrocławskiej w Maciejowej wzrośnie do 78dB w porze dziennej i 72dB w nocy.
Hałas taki sprawi, Ŝe Ŝycie mieszkańców tego osiedla, a w szczególności
mieszkańców budynków zlokalizowanych w pobliŜu tej ulicy będzie bardzo
utrudnione. Zwiększone o ponad 20% natęŜenie ruchu pojazdów, na drodze która
nie będzie przystosowana do przejęcia tego obciąŜenia znacznie zwiększy ryzyko
wystąpienia kolizji i wypadków drogowych, a mając na uwadze iŜ droga tą
prowadzi
trasa
przewozów
materiałów
niebezpiecznych,
wzrośnie
prawdopodobieństwo powstania powaŜnych awarii o katastrofalnych skutkach.
Budowa obwodnicy Maciejowej jest więc inwestycją konieczną.
4.7 Syntetyczna ocena wyników prognozy skutków realizacji
ustaleń planu na poszczególne elementy środowiska.
Realizacja ustaleń planu wywoływać będzie pewne skutki w środowisku i
krajobrazie, które będą zróŜnicowane:
• co do charakteru:
(+)
korzystnie wpływające na środowisko (przedsięwzięcia, które redukują
presję na środowisko i jednocześnie przysparzają korzyści materialnych
społeczeństwu),
() neutralne wobec środowiska /zachowanie stanu istniejącego,
( )
uciąŜliwe dla środowiska, w stopniu:
znikomym
małym
mogącym wymiernie pogorszyć stan środowiska
znaczącym
• co do trwałości:
(K)
krótkotrwałe
Strona:
51
(D) długotrwałe
• co do odwracalności:
(O) odwracalne
(N) nieodwracalne
• co do zasięgu przestrzennego
(G) globalne
(R ) regionalne
(L)
lokalne
Identyfikację zagroŜeń i syntetyczną ocenę skutków realizacji ustaleń planu
zagospodarowania przestrzennego na poszczególne elementy środowiska
przyrodniczego przedstawiono w poniŜszej tabeli:
KGP.
obwodnica osiedla
Maciejowa w śladzie drogi
krajowej nr 3..
KL
Odcinek drogi powiatowej nr
12 149.
D
N
L
D
N
L
D
N
L
+/
D
N
L
D
O
R
K
O
L
D
N
L
D
N
L
D
N
L
K
O
R
K
O
L
Rz
Grunty rolne
Kp-j
ciąg pieszo jezdny
D
N
L
D
N
L
D
N
L
KG
tereny komunikacji
niepublicznej – drogi
gospodarcze
M/U
istniejące tereny
mieszkalnictwa z usługami.
K
O
R
TE
Tereny urządzeń
zaopatrzenia w źródła
energii – istniejąca stacja
transformatorowa.
Ls
Lasy ochronne i grunty leśne
W
wody otwarte
+
+
+
+
+
+
Konflikty
Odpady
Krajobraz
Przyroda
Hałas i drgania
Powietrze
Wody
Dobra kultury
Powierzchnia
ziemi
Gleba i uprawy
Komponenty środowiska przyrodniczego
Struktury
przyrodnicze
Rodzaj uŜytkowania
terenu
D
N
L
D
N
L
K
O
L
D
O
L
K
O
L
D
N
L
D
N
L
D
N
L
D
N
L
K
O
L
K
O
L
K
O
L
K
O
L
D
O
L
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Strona:
D
O
L
52
5. Zalecane rozwiązania eliminujące lub ograniczające
negatywny wpływ ustaleń planu na środowisko.
Od samego początku procesu projektowania drogi i towarzyszących jej urządzeń
naleŜy podejmować kompleksowa studia krajobrazowe, które pozwolą na
właściwe ujęcie problemu ochrony krajobrazu, zwłaszcza Ŝe chodzi o cenne pod
względem historycznym, kulturowym, krajobrazowym przestrzenie.
Wprowadzanie nowych nasadzeń drzew, krzewów i zakładanie zieleńców w celu
zminimalizowania negatywnego wpływu ustaleń planu na krajobraz oraz dla
ochrony gleby przed procesami erozyjnymi.
Zabezpieczenie przed jałowieniem lub prawidłowe wykorzystanie warstwy gleby
usuniętej z terenów przeznaczonych pod zabudowę.
Stosowanie nowoczesnych, technologii zagęszczania gruntów w trakcie budowy
drogi oraz ograniczenie wszelkich hałaśliwych prac do pory dziennej.
Niedopuszczenie do zaśmiecania okolic drogi, a szczególnie dolin potoków.
Projektowane przepusty rowów melioracyjnych przez pas obwodnicy Maciejowej
powinny mieć średnice nie mniejszą niŜ 800mm. W przeciwnym przypadku, przy
duŜej szerokości pasa drogowego bardzo utrudnione będzie utrzymanie
droŜności tych przepustów.
Strona:
53

prognoza oddziaływania na środowisko dla projektowanej

Transkrypt

Podobne dokumenty

pełna informacja w

DYREKTOR Szkoły Podstawowej nr 13 im. Komisji Edukacji

Via Cervimontana Z Jeleniej Góry na Koniec Świata

Nauczyciel bibliotekarz - Szkoła Podstawowa nr 11 w Jeleniej Górze

Wychowawca świetlicy - Szkoła Podstawowa nr 11 w Jeleniej Górze