Załącznik nr 1 - tekst Studium

Transkrypt

- Zarząd Województwa Łódzkiego
- nasze uzupełnienia
PGE
poprawki FERENC - poprawki UM Radomska
Nazwa opracowania:
ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO MIASTA RADOMSKA
TEKST STUDIUM – Załącznik nr 1 do Uchwały Nr LXIII/476/10 Rady Miejskiej w
Radomsku z dnia 30 września 2010 r.
Zleceniodawca:
Urząd Miasta Radomsko
Autorzy:
koordynacja
układ funkcjonalno – przestrzenny
dr inŜ. arch. Danuta Mirowska – Walas
upr. do plan. przestrz. 1098/90
mgr inŜ. arch. Helena Mirowska
upr. do plan. przestrz. 206/88
środowisko przyrodnicze i kulturowe
rolnicza przestrzeń produkcyjna
zagadnienia społ. – gosp.
mgr Agnieszka Kocińska
komunikacja
mgr inŜ. Bogusław Piasecki
gospodarka wodno - ściekowa
mgr inŜ. ElŜbieta Kurzypska
elektroenergetyka, c-o, gaz,
telekomunikacja
mgr inŜ. Tadeusz Pawlikowski
współpraca:
mgr Magdalena Salwa
mgr Dariusz Kiedrzyński
mgr inŜ. arch. Anna Budner
Łódź, wrzesień 2010 r.
SPIS TREŚCI
I. INFORMACJE WPROWADZAJĄCE
1. Podstawa opracowania
1.1. Uchwała o przystąpieniu do sporządzania zmiany studium
1.2 . Umowa na sporządzenie zmiany studium
2. Cel opracowania zmiany studium
3. Zakres opracowania zmiany studium
3.1. Obszar objęty opracowaniem
3.2. Zawartość opracowania
4. Materiały wyjściowe do opracowania
II. UWARUNKOWANIA ROZWOJU PRZESTRZENNEGO
1. PołoŜenie miasta w regionie i województwie
2. Zasoby i funkcjonowanie środowiska przyrodniczego
2.1. PołoŜenie geograficzne
2.2. Rzeźba terenu
2.3. Budowa geologiczna
2.4. Surowce naturalne, obszary i tereny górnicze.
2.5. Klimat
2.6. Wody powierzchniowe
2.7. Wody podziemne
2.8. Utwory powierzchniowe i gleby
2.9. Szata roślinna
2.10. Walory przyrodniczo – krajobrazowe oraz obszary i obiekty prawnie chronione
2.11. ZagroŜenie powodziowe
2.12. Zanieczyszczenia, zagroŜenia sanitarno – zdrowotne
3. Środowisko kulturowe
3.1. Rys historyczny
3.2. Wartości kulturowe objęte ochroną
3.2.1. Obiekty kulturowe wpisane do rejestru zabytków
3.2.2. Obiekty kulturowe wciągnięte do gminnej ewidencji zabytków
3.2.3. Stanowiska archeologiczne
3.2.4. Dobra kultury współczesnej
4. Potencjał demograficzny i społeczny
4.1. Rozwój ludności i jego czynniki
4.2. Rynek pracy
4.3. Mieszkalnictwo
4.4. Infrastruktura społeczna
2
5. Potencjał gospodarczy
5.1. Działalność gospodarcza
5.2. Rolnictwo
6. Charakterystyka przestrzenna miasta, stan zainwestowania
7. Układ komunikacyjny
7.1. Istniejący system komunikacyjny
7.2. Charakterystyka obciąŜeń ruchem samochodowym
7.3. Problemy parkowania
7.4. Ocena układu komunikacyjnego i jego elementów
8. Stan infrastruktury technicznej
8.1. Zaopatrzenie w wodę
8.2. Gospodarka ściekowa
8.2.1. System kanalizacji
8.2.2. Odprowadzanie wód opadowych
8.3. Zasilanie w energię elektryczną
8.4. Zaopatrzenie w ciepło
8.5. Zaopatrzenie w gaz
8.6. Telekomunikacja
8.7. Gospodarka odpadami
9. Przesądzenia planistyczne
9.1. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego
9.2. Decyzje z zakresu planowania przestrzennego
10. Potrzeby i moŜliwości rozwoju miasta
III. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
1. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody
i krajobrazu kulturowego
1.1. System powiązań przyrodniczych
1.2. Prawna ochrona środowiska przyrodniczego
1.3. MoŜliwości zwiększenia bogactwa przyrodniczego miasta i poprawy warunków śro dowiskowych
1.4. Przeciwdziałanie zagroŜeniu powodzi
2. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury
współczesnej
2.1. Elementy podlegające ochronie prawnej
2.2. Projektowane elementy
3. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej oraz w przeznaczeniu terenów
3.1. Struktura funkcjonalno - przestrzenna
3.2. Podstawowe typy terenów wyróŜnionych ze względu na sposób uŜytkowania oraz
zasady i wskaźniki zagospodarowania i kształtowania tych terenów
3
3.3. Obszary przestrzeni publicznych
3.4. Obszary wymagające rehabilitacji i rekultywacji
4. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej
5. Kierunki zabezpieczenia wymogów obronności i ochrony cywilnej
5.1. Tereny zamknięte.
6. Kierunki rozwoju systemu komunikacji
6.1. Układ uliczno - drogowy
6.2. Miejska komunikacja zbiorowa
6.3. Komunikacja zbiorowa zewnętrzna
6.4. Układ kolejowy
6.5. Kształtowanie ruchu pieszego , ścieŜek rowerowych, szlaków konnych oraz turystycznych szlaków samochodowych
6.6. Zagadnienie parkowania
6.7. Przekształcenia układu uliczno - drogowego
7. Kierunki rozwoju systemów infrastruktury technicznej.
7.1. Zaopatrzenie w wodę
7.2. Gospodarka ściekowa
7.2.1. Kanalizacja sanitarna
7.2.2. Kanalizacja deszczowa
7.3. Zaopatrzenie w energię elektryczną
7.7. Gospodarka odpadami.
8. Obszary wyznaczone do opracowania miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego oraz wymagające zmiany przeznaczenia gruntów leśnych na cele
nieleśne
8.1. Obszary wyznaczone do opracowania miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego
8.2. Obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów leśnych na cele nieleśne
9. Zadania i inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym.
IV. UZASADNIENIE ZAWIERAJĄCE OBJAŚNIENIE PRZYJĘTYCH ROZWIĄZAŃ ORAZ
SYNTEZA USTALEŃ
4
I. INFORMACJE WPROWADZAJĄCE
1.
Podstawa opracowania
1.1. Uchwała o przystąpieniu do sporządzania zmiany studium
Uchwałą XVI/147/04 z dnia 30 stycznia 2004 r. Rada Miejska w Radomsku podjęła decyzję o przystąpieniu do sporządzenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
miasta Radomska.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Radomska podlegające
obecnej zmianie zostało zatwierdzone uchwałą Nr XXXIV/306/2001 Rady Miejskiej w Radomsku
z dnia 17 grudnia 2001r.
Obecna zmiana studium wykonywana jest w trybie ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z późniejszymi zmianami), uwzględnia
równieŜ wymogi Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu
projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. Nr 118 z
2004 r., poz. 1233).
1.2. Umowa na sporządzenie zmiany studium
Podstawą sporządzenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Radomska jest umowa nr TAB/4/08 z dnia 28 stycznia 2008r. zawarta pomiędzy Miastem
Radomskiem a firmą „WMW-projekt” z siedzibą w Łodzi, ul. Piotrkowska 116/49.
2. Cel opracowania zmiany studium
Potrzeba opracowania zmiany studium wynika zarówno z przesłanek formalnych jak i merytorycznych.
Na skutek zgłoszonych wniosków, podjętych i uchwalonych miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego oraz zmian w obowiązujących przepisach dotyczących planowania przestrzennego,
ustalenia zawarte w studium z 2001 r. są niekompletne, a część zawartych w nim danych i ustaleń
uległa dezaktualizacji.
Podstawy formalne i merytoryczne do wprowadzenia obecnych zmian stanowią:
-
obowiązujące uchwały Rady Miejskiej w Radomsku w sprawie uchwalenia lub przystąpienia do
sporządzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla wybranych fragmentów miasta,
-
wnioski zgłoszone w wyniku zawiadomienia właściwych instytucji i organów o przystąpieniu do
sporządzenia zmiany studium,
-
wnioski zgłoszone przez instytucje i osoby fizyczne w wyniku ogłoszenia o przystąpieniu do sporządzenia zmiany studium,
-
ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 27 marca 2003 r. (Dz. U. Nr 80 z
2003 r., poz. 717, z późniejszymi zmianami),
-
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. Nr 118 z 2004 r.,
poz. 1233),
5
-
„Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego” uchwalony przez Sejmik Województwa Łódzkiego – Uchwała Nr XLV/524/2002 z 9 lipca 2002 r.,
-
ocena aktualności „Planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego”, uchwała
Nr 650/05 z dnia 19 lipca 2005 r.,
-
Projekt aktualizacji planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego; luty 2010 r.,
-
„Strategia rozwoju województwa łódzkiego”,
-
„Wojewódzki Program Małej Retencji” dla województwa łódzkiego, 2006 r.,
-
„System obszarów chronionych” – opracowanie Marszałka Województwa Łódzkiego 2006 r.
-
„Bilans zasobu kopalin i wód podziemnych w Polsce za 2005 r.”
-
Aktualne zamierzenia polityki społeczno – gospodarczej i koncepcje w zakresie przekształcenia
zainwestowania miejskiego władz samorządowych miasta,
3. Zakres opracowania zmiany studium
3.1. Obszar objęty opracowaniem
Opracowanie zmiany studium obejmuje obszar analogiczny jak studium z 2001r., to jest miasto Radomsko w jego granicach administracyjnych.
2
Powierzchnia Radomska wynosi ok. 51 km a ludność ok. 49 000.
3.2. Zawartość opracowania
Niniejsze opracowanie stanowi zmianę „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Radomska” zatwierdzonego uchwałą Nr XXXIV/306/2001 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 17 grudnia 2001r., które zostało wykonane przez zespół w składzie:
-
mgr inŜ. arch. Maria Pawłowska – Godlewska, upr. urb. Nr 1341/93 – główny projektant,
-
mgr Waldemar Madej, mgr Jacek Kaftan – środowisko przyrodnicze,
-
mgr inŜ. Edward Stosio – komunikacja,
-
inŜ. Andrzej Miłkowski, mgr inŜ. Halina Sawicka – Siarkiewicz,
-
Adam Wiśniewski – opracowanie komputerowe.
Potrzeba sporządzenia zmiany studium uchwalonego w 2001 r. wynika z następujących faktów:
- studium zostało uchwalone przed wejściem w Ŝycie ustawy z dnia 23 marca 2003 r. o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym i nie zawierało wszystkich wymaganych w/w ustawą elementów,
- wymaga aktualizacji większości informacji (ze względu na długi odstęp czasowy pomiędzy uchwaleniem studium a podjęciem uchwały o jego zmianie)
- zmieniły się zamierzenia polityki społeczno – gospodarczej władz miasta i koncepcje w zakresie
jego zainwestowania, co znalazło odzwierciedlenie w szeregu uchwalonych miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego oraz będących w trakcie opracowania, a takŜe podjętych przez
Radę Miejską uchwałach o przystąpieniu do kolejnych miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego, w których zweryfikowano przeznaczenie terenów i układ komunikacyjny w stosunku do ustaleń studium.
Niniejsze opracowanie tylko częściowo , w zakresie uwarunkowań , wykorzystuje informacje i materiały zawarte w studium z 2001 r.
6
Wykorzystane fragmenty tekstu wyróŜniono pochyłą czcionką.
Ze względu na zakres zmian część dotycząca kierunków rozwoju przestrzennego , zarówno w części
tekstowej jak i graficznej , uległa ponownej redakcji.
Obecna zmiana studium wykorzystuje wszystkie zgromadzone materiały i przeprowadzone analizy,
zgłoszone opinie i uwagi oraz jest dostosowana do nowych uwarunkowań formalnych oraz merytorycznych wynikających z wykonanych po 2001 r. opracowań dotyczących województwa łódzkiego,
miasta Radomska lub jego fragmentów.
W szczególności wykorzystuje się wybrany w ramach sporządzonego dodatkowo dla potrzeb zmiany
studium „Opracowania funkcjonalno- przestrzennego komunikacji miasta Radomska” wariant docelowego układu komunikacyjnego miasta
Zmiana studium zawiera pełne ustalenia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy przedstawione w jednolitym tekście i rysunku, zgodnie z ustawą z dnia 27 marca 2003 r.
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zmianami) oraz rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. Nr 118, poz. 1233).
Uwarunkowania rozwoju miasta ilustrują następujące rysunki dołączone do niniejszego tekstu:
-
rzeźba terenu i utwory powierzchniowe*
1:50 000
rys. nr 1
-
wody powierzchniowe i podziemne*
1:50 000
rys. nr 2
-
szata roślinna i warunki glebowe*
1:50 000
rys. nr 3
-
główne zagroŜenia środowiska przyrodniczego*
1:50 000
rys. nr 4
-
klasyfikacja istniejącej sieci uliczno - drogowej
1:35 000
rys. nr 5
-
istniejące uŜytkowanie terenów
1:25 000
rys. nr 6
-
przesądzenia planistyczne
1:25 000
rys. nr 7
Załączniki do uchwały o uchwaleniu zmiany studium stanowią:
-
Tekst zmiany studium
zał. nr 1 do Uchwały Rady Miejskiej w Radomsku,
-
Rysunek zmiany studium – Kierunki rozwoju przestrzennego – struktura funkcjonalno – przestrzenna w skali 1:10 000
-
Rysunek zmiany studium – Kierunki rozwoju przestrzennego – zasady uzbrojenia
w skali 1: 20 000
-
Rozstrzygnięcie sposobu rozpatrzenia uwag zgłoszonych w trakcie wyłoŜenia projektu zmiany
studium do publicznego wglądu
zał. nr 4 do Uchwały Rady Miejskiej w Radomsku.
Dokumentację planistyczną stanowi zbiór dokumentów potwierdzających poszczególne etapy procedury formalno-prawnej.
Zgodnie z obowiązującą ustawą, po uchwaleniu przez Radę Miejską w Radomsku, sporządzona
zmiana studium będzie określać politykę przestrzenną miasta Radomska, w tym lokalne zasady zagospodarowania przestrzennego. Nie będzie aktem prawa miejscowego, ale jej ustalenia będą wiąŜące
dla organów miasta przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Tekst i rysunek zmiany studium, zawierające ustalenia zmiany studium, stanowią integralnie ze sobą
związany dokument i winny być stosowane komplementarnie.
7
Oznaczenia graficzne ustaleń na rysunku dostosowano do skali mapy, co oznacza iŜ dopuszcza się
uszczegółowienie przebiegu granic poszczególnych terenów oraz przebiegu dróg i sieci infrastruktury
technicznej na etapie sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, pod
warunkiem utrzymania zamierzonej dyspozycji przestrzennej.
Zgodnie z wymogami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i
jego ochronie , udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środo wisko równolegle z opracowaniem niniejszej zmiany studium przeprowadzana jest strategiczna ocena
oddziaływania na środowisko w ramach , której sporządzona jest dla potrzeb niniejszej zmiany studium prognoza oddziaływania na środowisko.
4. Materiały wyjściowe do opracowania
-
„Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego” zatwierdzony uchwałą
Nr XLV/524/2002 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 9 lipca 2002 r. z późniejszymi
zmianami,
-
Projekt aktualizacji planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego;
-
„Lista dóbr kultury współczesnej obiektów zrealizowanych w latach 1945 – 1989 na terenie
województwa łódzkiego, elementów dziedzictwa kultury współczesnej typowych do objęcia
ochroną prawną w ramach ustaleń miejscowych planów zagospodarowania”, J. Salm,
-
Wojewódzki Program Małej Retencji” dla województwa łódzkiego, zatwierdzony uchwałą
Nr III/887/2006 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 28.03.2006 r.,
-
Strategia Rozwoju Powiatu Radomszczańskiego na lata 2007 – 2015 – zał. Nr XIV/114/2007
Rady Powiatu Radomszczańskiego z dnia 26.10.2007 r.,
-
Program ochrony środowiska powiatu radomszczańskiego,
-
Program ochrony powietrza dla stref województwa łódzkiego: Piotrkowa Tryb. – miasta na
prawach powiatu i powiatu radomszczańskiego – tom II – powiat radomszczański, zamawiający ŁUW w Łodzi, Gdańsk ,
-
Uchwała Nr XXXVII/1014/09 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 26 lutego 2009 r. w
sprawie określenia programu ochrony powietrza dla strefy w województwie łódzkim,
-
Program rozwoju turystyki w województwie łódzkim na lata 2007 – 2020 ,
-
Plan gospodarki odpadami powiatu radomszczańskiego,
-
Strategia Rozwoju Miasta Radomska na lata 2006 – 2020,
-
Program operacyjny rozwoju Miasta Radomska na lata 2007 – 2013,
-
Miejscowy ogólny plan zagospodarowania miasta Radomska,
-
Opracowanie ekofizjograficzne ,
-
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Radomska, zatwierdzone uchwałą Nr XXXIV/306/2001 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 17 grudnia
2001r.,
-
Gminna ewidencja zabytków,
-
Projekt załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta
Radomska,
8
-
Plan gospodarki odpadami miasta Radomska,
-
Lokalny program rewitalizacji wybranych obszarów miejskich i poprzemysłowych miasta Radomsko,
-
Opracowanie programowo – przestrzenne komunikacji miasta,
-
Projekt budowlany „ Budowa infrastruktury słuŜącej eliminacji zagroŜeń środowiskowych związanych z podtopieniami na terenie Radomska ( dzielnice Stobiecko Miejskie, Wymysłówek w
Radomsku) ”,
-
Obowiązujące oraz będące w trakcie opracowania miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego,
-
Podjęte uchwały w sprawie przystąpienia do sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
-
Decyzje o lokalizacji inwestycji celu publicznego wydane w latach 2004 – 2006,
-
Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2004 roku – Biblioteka Monitoringu
Środowiska, Łódź,
-
Dane statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego – www.stat.gov.pl,
-
Dane statystyczne uzyskane z Urzędu Statystycznego w Łodzi,
-
Mapa topograficzna w skali 1:10 000,
-
Mapy bonitacyjne gleb,
-
Wytyczne Zleceniodawcy.
II. UWARUNKOWANIA ROZWOJU PRZESTRZENNEGO
1.
PołoŜenie miasta w regionie i województwie
Od 1 stycznia 1999 roku decyzją Sejmu RP o powołaniu szesnastu województw, Radomsko naleŜy do
województwa łódzkiego. Województwo łódzkie jest jednym z duŜych województw – regionów, połoŜo2
nym w samym środku Polski. Powierzchnia województwa łódzkiego 18 219 km , ludność 2 548 862
(wg. stanu na dzień 31 XII 2007 r.). Województwo łódzkie ma trzy miasta na prawach powiatu - Łódź,
Piotrków Trybunalski i Skierniewice oraz 20 powiatów i 177 gmin. Jednym z dwudziestu trzech powia2
tów województwa łódzkiego jest powiat radomszczański o powierzchni 1 443 km i 119 087 ludności
(wg. stanu na dzień 31 XII 2008 r.). W skład powiatu radomszczańskiego wchodzi 14 gmin, a Radomsko jest jego największym i głównym miastem, które od Warszawy dzieli 190 km, od Katowic 105 km,
od Łodzi 90 km, 38 km od Częstochowy i 30 km od bełchatowskiego kompleksu paliwowo - energetycznego. Radomsko graniczy z gminami: Ładzice, Dobryszyce, Radomsko, Kodrąb. Ościenne wsie graniczące z Radomskiem to::
-
gmina Dobryszyce (wieś: Blok Dobryszyce),
-
gmina Kodrąb (wieś: Florentynów)
-
gmina Ładzice (wsie: Józefów, Tomaszów, Ładzice, Kolonia Stobiecko Szlacheckie),
-
gmina Radomsko (wsie: Okrejszów, Zawada,Kietlin,
2
Od 1999 roku Radomsko jest miastem powiatowym o powierzchni 51 km i 49 027 ludności (stan na
dzień 31.12.2008 r.).
9
2.
Zasoby i funkcjonowanie środowiska przyrodniczego
2 .1. PołoŜenie geograficzne
Radomsko połoŜone jest na pograniczu dwóch rozległych prowincji geograficznych: WyŜyn Polskich na
południu i NiŜu Środkowoeuropejskiego na północy. Zgodnie ze szczegółowym podziałem fizycznogeograficznym Polski, opracowanym przez Kondrackiego (1998), badany teren leŜy w granicach trzech
mezoregionów: Wzgórz Radomszczańskich i Niecki Włoszczowskiej (wchodzących w skład WyŜyny
Małopolskiej) oraz Wysoczyzny Bełchatowskiej.
Wzgórza Radomszczańskie są zachodnim przedłuŜeniem mezozoicznych struktur obrzeŜenia Gór
Świętokrzyskich, zbudowanym z piaskowców kredowych i wapieni jurajskich, występujących niekiedy tuŜ
przy powierzchni terenu. W znacznej części regionu przykrywają je czwartorzędowe utwory wodnolodowcowe i lodowcowe z kulminacjami w postaci pagórków kemowych o wysokości do 275 m n.p.m.
przy wschodniej granicy miasta. Omawiany teren ma charakter wybitnie rolniczy i charakteryzuje się
niską lesistością.
Ku południowi Wzgórza Radomszczańskie przechodzą stopniowo w mezoregion Niecki Włoszczowskiej, która jest rozległym obniŜeniem strukturalnym, leŜącym na przedłuŜeniu Niecki Nidziańskiej.
Krajobraz podmokłych, często zatorfionych dolin i kotlin z dość monotonnymi tarasami (w tym szerokiej doliny Warty) urozmaicają miejscami pagórki wydmowe, osiągające niekiedy znaczne wysokości
względne. W odróŜnieniu od poprzedniego jest to mezoregion, w którym znaczny odsetek powierzchni
zajmują lasy.
Z kolei od strony północnej do Wzgórz Radomszczańskich przylega Wysoczyzną Bełchatowska, zbudowana z utworów lodowcowych i wodnolodowcowych, układających się w charakterystyczne ciągi
wzgórz i pagórków czołowomorenowych, wyznaczające kolejne fazy postoju lądolodu zlodowacenia
warciańskiego. Największe z nich, biegnące wzdłuŜ północno-zachodniej granicy miasta, osiągają około
255 m wysokości bezwzględnej. W większej części jest to mezoregion o charakterze rolniczym.
2.2. Rzeźba terenu
Radomsko leŜy w obrębie trzech głównych jednostek geomorfologicznych: (1) wysoczyzny polodowcowej starszej (zlodowacenie Odry) na wschodzie, (2) wysoczyzny polodowcowej młodszej (zlodowacenie Warty) na zachodzie oraz (3) sandru i doliny Radomki w części centralnej. Powstanie wysoczyzn polodowcowych było wynikiem frontalnego na zachodzie oraz bryłowego na wschodzie zaniku
lądolodu podczas dwóch zlodowaceń środkowopolskich, natomiast rozwój sandru i doliny Radomki
wiązał się najpierw z odpływem wód roztopowych sprzed czoła lądolodu, a następnie wód rzecznych
po jego ustąpieniu.
Południowo-wschodnia część Radomska połoŜona jest w granicach wysoczyzny polodowcowej starszej (zlodowacenie Odry), opadającej coraz to niŜszymi stopniami morfologicznymi do doliny Radomki
na zachodzie i Warty na południowym zachodzie. Stopnie te mają miejscami charakter tarasów kemowych i są świadectwem kolejnych etapów zanikania lądolodu. NajwyŜszy poziom tarasowy, wznoszący się od 250 do 260 m n.p.m., urozmaicają pagórki kemowe o wysokości od kilku do kilkunastu metrów i spadkach do 5°. Najwi ększe z nich, połoŜone na wschód od ElŜbietowa, osiągają wysokość 275
10
m n.p.m. Charakterystyczną cechą omawianej jednostki jest występowanie licznych dolinek nieckowatych oraz kilku głębszych dolin płaskodennych, urozmaicających strefę brzegową wysoczyzny.
Z kolei północno-zachodnia część miasta leŜy w obrębie wysoczyzny polodowcowej młodszej (zlodowacenie Warty), obniŜającej się łagodnym skłonem w kierunku doliny Radomki na wschodzie i Warty na
południu. Charakterystycznymi formami rzeźby tej jednostki geomorfologicznej są wzgórza i pagórki
moren czołowych o wysokości do 255 m n.p.m., ciągnące się od Ładzic, przez Stobiecko Szlacheckie
do Bloku Dobryszyckiego. Ich wysokości względne wynoszą od kilku do kilkunastu metrów, a nachylenia stoków sięgają 2°. W przypadku opisywanej jednostki zwraca uwag ę brak dobrze wykształconych dolin nieckowatych, moŜna tu co najwyŜej wyróŜnić szerokie i płytkie niecki denudacyjne.
Pomiędzy starszą i młodszą wysoczyzną polodowcową rozciąga się rozległa równina sandrowa (tzw.
sandr dolinny) z doliną Radomki, o szerokości od 4 km na północy do nieco ponad jednego kilometra
w centralnej części miasta. Prawie płaska powierzchnia sandru dolinnego obniŜa się łagodnie w kierunku doliny Warty, od średnio 230 m n.p.m. na północy do 220 m n.p.m. na południu. Monotonną równinę
sandrowa urozmaicają płytkie doliny płaskodenne,
polodowcowej
biegnące
od
skłonu
starszej
wysoczyzny
w kierunku doliny Radomki oraz w rejonie Wymysłówka, a takŜe niewielkie pagórki
wydmowe (m.in. na południe od Wymysłówka i Zakrzówka).
NajniŜej połoŜoną częścią opisywanej jednostki geomorfologicznej jest dolina Radomki, przebiegająca z
północy na południe przez środek miasta. Dolina ta bierze początek w rozległym obniŜeniu wytopiskowym o szerokości około 1 kilometra na północy, po czym zwęŜa się do około 100 m w obrębie centrum,
by ponownie rozszerzyć się na południu do około 500 m. Jej dno obniŜa się od 224 m n.p.m. na północy do 213 m n.p.m. na południu co oznacza, Ŝe wcina się ona średnio 6 m w powierzchnię równiny
sandrowej. W północnym i południowym basenie doliny Radomki utworzyły się równiny torfowe.
W obrębie wszystkich jednostek geomorfologicznych występują takŜe róŜnorodne formy rzeźby utworzone przez człowieka, wśród których naleŜy wymienić wyrobiska po eksploatacji Ŝwiru, piasku, gliny i torfu
(m.in. przy ulicach 11-go Listopada i Armii Krajowej) oraz nasypy i wykopy komunikacyjne i budowlane
(m.in. nasypy budowlane w dnie doliny Radomki w centrum miasta).
Rzeźbę terenu i utwory powierzchniowe w schematycznym ujęciu przedstawia rysunek nr 1 w skali
1:50 000.
2.3. Budowa geologiczna
Okolice Radomska połoŜone są w obrębie wyraźnego wyniesienia starszego podłoŜa geologicznego,
zwanego elewacją radomskowską, zbudowanego ze skal jurajskich i kredowych, przykrytych osadami
trzeciorzędu, a przede wszystkim czwartorzędu. Kompleks osadów czwartorzędowych, wykształconych głównie w postaci glin zwałowych oraz piasków kilkudziesięciu i Ŝwirów wodnolodowcowych, ma
miąŜszość od kilku do metrów.
Na przewaŜającej części badanego terenu podłoŜe osadów czwartorzędowych stanowią utwory górnej
kredy (mastrychtu), wykształcone w postaci margli i wapieni marglistych o miąŜszości do 150 m. Występują one przeciętnie na głębokości kilkunastu metrów, a tylko w brzeŜnej strefie wysoczyzn - na kilku
metrach pod powierzchnią terenu. Charakterystyczną cechą tych utworów jest silne spękanie i zwietrzenie warstwy stropowej, które miało miejsce prawdopodobnie w trzeciorzędzie. Powstałe wówczas
11
zwietrzeliny i rumosze o miąŜszości kilku metrów stwierdzono w północno-zachodniej części miasta
(pomiędzy Stobieckiem Miejskim, Stobieckiem Szlacheckim i Ładzicami).
Ukształtowanie podłoŜa osadów czwartorzędowych nawiązuje bardzo wyraźnie do współczesnej rzeźby
terenu. W rejonie obu wysoczyzn polodowcowych jest ono wyniesione do ponad 220 m n.p.m., natomiast w strefie sandru dolinnego obniŜa się do około 180-190 m n.p.m.
Na przewaŜającej części badanego terenu kompleks osadów czwartorzędowych zalega wprost na
utworach górnej kredy i ma miąŜszość od kilku do kilkudziesięciu metrów (średnio około 20 m). Jest on
reprezentowany najczęściej przez gliny zwałowe zlodowaceń południowopolskich, a przede wszystkim
środkowopolskich (Odry i Warty) oraz piaski i Ŝwiry wodnolodowcowe, akumulowane w okresach interglacjalnych i po ostatecznym ustąpieniu lądolodu. Przykładowy przekrój geologiczny przez osady
czwartorzędowe na wysokości centrum miasta pokazuje, Ŝe młodszą wysoczyznę polodowcową budują przede wszystkim gliny zwałowe o miąŜszości od 12 do 30 m, natomiast sandr dolinny - piaski i
Ŝwiry wodnolodowcowe o miąŜszości od kilku do 25 m.
2.4. Surowce naturalne, obszary i tereny górnicze
Na terenie miasta Radomska nie występują udokumentowane złoŜa surowców naturalnych ani obszary i tereny górnicze.
2.5. Klimat
Okolice Radomska charakteryzują się zbliŜonym do średniego - w skali kraju -przebiegiem podstawowych elementów klimatu, to jest temperatury powietrza, opadów atmosferycznych oraz kierunków i
prędkości wiatru. Nieco gorszymi warunkami klimatu lokalnego wyróŜniają się jedynie szerokie i podmokle fragmenty doliny Radomki (cechuje je min. skłonność do inwersji oraz częste występowanie
mgieł), a takŜe intensywnie zabudowane tereny miejskie.
Klimat okolic Radomska cechuje się dosyć wysoką średnią roczną temperaturą powietrza, wynoszącą
około 7,80C oraz korzystnymi warunkami termicznymi poszczególnych pór roku. Świadczy o tym m.in.
stosunkowo ciepłe lato ze średnią temperaturą lipca powyŜej 18°C oraz krótka i łagodna zima ze średnią temperaturą najchłodniejszego miesiąca powyŜej -3°C.
Średnia roczna suma opadów atmosferycznych na badanym terenie przekracza nieznacznie 600mm,
przy czym najwięcej opadów notuje się w miesiącach letnich (maksimum przypada w lipcu), a najmniej
w zimie (od grudnia do marca). Średnia roczna liczba dni z pokrywą śnieŜną przekracza nieznacznie
60.
W rejonie Radomska dominują wiatry z sektora zachodniego, tzn. zachodnie oraz północno- i południowo-zachodnie, stanowiące łącznie blisko 50% ogółu wiatrów. Często występują tu równieŜ wiatry z
północy, co wynika częściowo z południkowego przebiegu doliny Radomki. Charakterystyczną cechą
interesującego nas obszaru są stosunkowo częste cisze (stanowią one około 17% obserwacji w ciągu
roku) oraz wiatry o prędkości poniŜej 3 m/s, co sprzyja kumulowaniu się zanieczyszczeń powietrza
blisko miejsca ich powstawania.
Przedstawione powyŜej wartości wybranych elementów klimatu ulegają znacznym modyfikacjom, zarówno w zaleŜności od zróŜnicowania rzeźby terenu czy wilgotności podłoŜa, jak teŜ w skrajnie zmienionych warunkach zainwestowania miejskiego. W przypadku Radomska mamy do czynienia przede
12
wszystkim ze specyficznym klimatem lokalnym dolin rzecznych, który charakteryzuje się - w stosunku
do obszarów sąsiednich - obniŜoną temperaturą i większą wilgotnością powietrza oraz skłonnością do
tworzenia się mgieł.
Szczególnymi warunkami termiczno-wilgotnościowymi i wietrznymi odznacza się takŜe klimat lokalny
obszarów zabudowanych (przede wszystkim o zwartej zabudowie i z małym udziałem zieleni), cechujący się duŜymi kontrastami termicznymi oraz znacznym przesuszeniem i zaburzeniem lokalnej cyrkulacji
powietrza.
2.6. Wody powierzchniowe
Badany obszar naleŜy w całości do zlewni Warty, przy czym większość obszaru miasta (szacunkowo
70%) odwadniana jest przez rzekę Radomkę i jej dopływy, mające charakter rowów melioracyjnych.
Istotnymi elementami sieci hydrograficznej interesującego nas obszaru są małe, na ogół sztuczne
zbiorniki wodne, występujące przede wszystkim w rozszerzeniu doliny Radomki poniŜej miasta.
Znaczną część sandru dolinnego zajmują obszary bezodpływowe powierzchniowo.
W pobliŜu północnej granicy Radomska oraz wzdłuŜ jego wschodnich i zachodnich krańców przebiega
powierzchniowy dział wodny pomiędzy zlewniami bezpośrednich dopływów Warty na południu, a zlewniami cieków płynących w kierunku rzeki Widawki na północy. Bezpośrednimi dopływami Warty są oprócz wymienionej juŜ Radomki - cieki spod Wymysłówka, Ładzic i Strzałkowa (odwadniające łącznie
około 95% powierzchni miasta), natomiast do zlewni Widawki naleŜą cieki spod Okrajszowa i Wierzbicy (odwadniające tylko 5% jego powierzchni). Uwagę zwraca swoista asymetria zlewni Radomki - jej
część zachodnia jest węŜsza i uboŜsza pod względem hydrograficznym od części wschodniej. Przejawia się to między innymi występowaniem w tej drugiej szeregu dolin płaskodennych i nieckowatych,
które ułatwiają powierzchniowy spływ wód.
Głównym elementem sieci hydrograficznej badanego terenu jest rzeka Radomka, która płynie z północy
na południe w większości wyprostowanym oraz miejscami obwałowanym korytem, przecinając intensywnie zabudowane tereny miejskie. Jej długość wynosi około 12 kilometrów, a róŜnica wysokości pomiędzy źródłami i ujściem do Warty sięga \9 metrów (odpowiednio 224,2 i 205,2 m n.p.m.), co daje
średni spadek podłuŜny nieco poniŜej l,6%o. Wahania poziomu wody w rzece nie są zbyt duŜe i w czasie
roztopów wiosennych oraz intensywnych opadów deszczu dochodzą do 1 metra. W dnie doliny Radomki,
a takŜe w dnach niektórych dolinach płaskodennych obserwuje się okresowe występowanie podmokłości.
Poza Radomką i licznymi rowami melioracyjnymi w jej dolinie, istotnym elementem sieci hydrograficznej
badanego terenu jest ciek spod Wymysłówka i towarzyszące mu rowy, odwadniające rozległe podmokłości pomiędzy Stobieckiem Miejskim a Wymysłówkiem. Wśród waŜnych obiektów hydrograficznych
naleŜy równieŜ wymienić małe zbiorniki wodne, jakie utworzyły się w licznych dołach potorfowych w
dolinie Radomki (szczególnie w jej południowym basenie), a takŜe kilka oczek wodnych w rejonie Stobiecka Miejskiego, których rozmieszczenie wiąŜe się z występowaniem trudno przepuszczalnego podłoŜa.
Znaczną część sandru dolinnego Radomki zajmują obszary bezodpływowe powierzchniowo, w obrębie
których woda opadowa wsiąka w podłoŜe, zasilając bezpośrednio płytkie wody podziemne. Występują
13
one przede wszystkim w rejonie Bartodziejów Podleśnych na północy oraz na południe od Wymysłówka
i Zakrzówka.
Problematykę opisaną powyŜej w schematycznym ujęciu przedstawia rysunek nr 2 w skali 1:50 000.
2.7. Wody podziemne
W okolicy Radomska występują dwa podstawowe piętra wodonośne: górnokredowe, które ze względu
na duŜą zasobność ma podstawowe znaczenie uŜytkowe oraz czwartorzędowe, charakteryzujące się
duŜą zmiennością występowania i na ogół niewielką zasobnością, o lokalnym znaczeniu uŜytkowym.
Oba pietra wodonośne pozostają ze sobą często w kontakcie hydraulicznym (np. w rejonie ujęcia miejskiego w Miłaczkach), a ich wspólne zwierciadło stabilizuje się na głębokości od kilkunastu metrów na
wysoczyźnie polodowcowej do kilku metrów pod powierzchnią terenu w strefie sandru dolinnego.
Główne, górnokredowe piętro wodonośne związane jest z silnie spękanymi utworami mastrychtu, wykształconymi w postaci margli i wapieni marglistych o znacznej miąŜszości. Wody tego piętra występują
zwykle pod ciśnieniem (w latach 50. notowano takŜe samowypływy), co jest związane z przykryciem
osadów kredowych przez trudno-przepuszczalne, plejstoceńskie gliny zwałowe. Zwierciadło górnokredowego poziomu wodonośnego nawiązuje zarówno do ukształtowania powierzchni podczwartorzędowej, jak i współczesnej rzeźby terenu, obniŜając się wyraźnie od wysoczyzn polodowcowych w kierunku sandru i doliny Radomki.
Drugie, czwartorzędowe piętro wodonośne, związane przede wszystkim z warstwami piasków i Ŝwirów
wodnolodowcowych i rzecznych, charakteryzuje się duŜą nieregularaością występowania i zmienną
zasobnością. W obrębie równiny sandrowej zwierciadło wód tego poziomu jest na ogół swobodne i
występuje płytko pod powierzchnią terenu. Z kolei w zasięgu wysoczyzn polodowcowych ma ono miejscami charakter napięty i nie wykazuje ciągłości przestrzennej (wśród glin zwałowych spotyka się często wody zawieszone). NaleŜy zaznaczyć, Ŝe wahania poziomu wód piętra czwartorzędowego uzaleŜnione są w duŜym stopniu od zmienności warunków hydrometeorologicznych, m.in. przepływu w rzekach, wielkości opadu i intensywności parowania.
Górnokredowy poziom wodonośny ujmowany jest do celów uŜytkowych w ośmiu otworach studziennych
ujęcia "Miłaczki", połoŜonego w północno-wschodniej części terenów zabudowy miejskiej. Zwierciadło
wód podziemnych, będących tutaj w kontakcie hydraulicznym z poziomem czwartorzędowym, ma charakter swobodny i stabilizuje się na głębokości około 6 m p.p.t. (przy średnim poborze 28 tys.
3
m /dobę). Ze względu na rosnące zuŜycie wody uległo ono znacznemu obniŜeniu (w stosunku do roku
1982 o około 3 m, a do roku 1952 - aŜ o 5 m), co doprowadziło do utworzenia się lokalnego leja depresyjnego.
Na terenie miasta występują gorące wody głębinowe (wody geotermalne)o następujących zasobach:
-
3
zbiornik liasowy - miąŜszość 160 m, zawiera 1,7 km i około 5 mln tpu o temperaturze rzędu 40°C
do 50°C,
-
3
zbiornik wapienia muszlowego - miąŜszość 170 m, zawiera około 0,9 km i około 5,6 mln tpu o
temperaturze rzędu 65°C do 75°C,
-
zbiornik dolnotriasowy - miąŜszość około 80 m zawiera około 0,21 km3 i 1.6 mln tpu o temperaturze 70°C - 80°C.
Problematykę opisaną powyŜej w schematycznym ujęciu przedstawia rysunek nr 2 w skali 1:50 000
14
2.8. Utwory powierzchniowe i gleby
Zmienność utworów powierzchniowych w rejonie Radomska nawiązuje wyraźnie do opisanego wcześniej zróŜnicowania rzeźby terenu. Główne jednostki geomorfologiczne i formy ukształtowania powierzchni ziemi zbudowane są przede wszystkim z róŜnorodnych osadów piaszczysto-Ŝwirowych oraz
glin zwałowych. Ich akumulacja rozpoczęła się w okresie zlodowaceń środkowopolskich: Odry we
wschodniej i Warty w zachodniej części miasta.
Południowo-wschodnia część miasta (połoŜona w obrębie starszej wysoczyzny polodowcowej) zbudowana jest przede wszystkim z piasków i Ŝwirów wodnolodowcowych równin, tarasów i pagórków
kemowych, akumulowanych w czasie zaniku lądolodu zlodowacenia odrzańskiego. Osady te wykształcone są generalnie jako piaski średnioziarniste z wkładkami piasków gruboziarnistych o miąŜszości od kilku do kilkunastu metrów, wśród których występują warstewki Ŝwirów, a lokalnie takŜe mułków.
Miejscami przykrywa je cienka (na ogół do 1 m) pokrywa piasków pyłowatych, powstałych w warunkach zimnego klimatu peryglacjalnego. W strefie brzegowej wysoczyzny spod opisanych osadów wodnolodowcowych wyłania się - głównie na północy i północnym zachodzie - warstwa starszej gliny zwałowej.
Z kolei leŜąca w północno-zachodniej części miasta, młodsza wysoczyzną polodowcowa zbudowana
jest w przewaŜającej części z piaszczystych glin zwałowych zlodowacenia Warty o miąŜszości od
kilku do kilkunastu metrów. Osady te wykształcone są miejscami jako bardzo słabo wysortowane piaski gliniaste, na ogół odwapnione i silnie zwietrzałe. Na znacznym obszarze przykrywa je - podobnie
jak w przypadku starszej wysoczyzny morenowej - cienka warstwa peryglacjalnych piasków pyłowatych. Kulminacje opisywanej wysoczyzny polodowcowej, jakimi są pagórki i wzgórza moren czołowych,
budują Ŝwiry i piaski z głazikami i kamieniami o miąŜszości od kilku do kilkunastu metrów (w Ŝwirowni w
Stobiecku Szlacheckim mają one maksymalnie 22 m grubości).
W centralnej oraz północnej i południowej części miasta, zajętej przez rozległy sandr dolinny, występują powszechnie piaski i Ŝwiry wodnolodowcowe, akumulowane przez wody roztopowe przed czołem
lądolodu warciańskiego. Są to przewaŜnie dobrze wysortowane piaski średnioziarniste miąŜszości do
kilku metrów, niekiedy z przewarstwieniami drobnych Ŝwirków. Osady te są w wielu miejscach przewiane, tworząc wyraźne formy wydmowe (np. na południe od Wymysłówka) bądź - znacznie częściej pokrywy piasków eolicznych.
Wcięta w powierzchnię równiny sandrowej dolina Radomki zbudowana jest z piasków rzecznych, piasków humusowych i mułków (mad) o miąŜszości do kilku metrów, akumulowanych głównie w holocenie. W rozszerzeniach (basenach) tej doliny, zarówno na północ jak i na południe od terenów zabudowy
miejskiej, wytworzyły się torfy i namuły torfiaste o miąŜszości średnio 1 m. Uchodzące do doliny Radomki doliny płaskodenne, a przede wszystkim płytkie dolinki nieckowate na stokach wysoczyzny polodowcowej zbudowane są głównie z osadów deluwialnych, wykształconych w postaci piasków róŜnoziarnistych i mułków o miąŜszości 1 -2 m.
Na obszarze całego miasta stwierdzono liczne nasypy pochodzenia antropogenicznego o miąŜszości od
1 do 3 m. Występują one przede wszystkim w centralnej, intensywnie zabudowanej części miasta,
gdzie doprowadziły do znacznego zwęŜenia pierwotnej doliny Radomki.
W rejonie Radomska pokrywa glebowa tworzy mozaikę gleb o róŜnym stopniu produktywności, wytwo
15
rzonych z pyłów, pyłów na piaskach (część wysoczyznowa) oraz w mniejszym stopniu z piasków gliniastych pylastych.
Pod względem typologicznym wyróŜnić moŜna gleby brunatne wyługowane spotykane we wschodniej
części miasta, gleby pseudobielicowe okolic Stobiecka Miejskiego i Wymysłówka oraz gleby piaskowe
róŜnych typów genetycznych (pseudobielicowe, rdzawe, brunatne kwaśne) rejonu Zakrzówka, Suchej
Wsi i Bartodziei. W dolinie Radomki występują gleby murszowe i torfiaste, zaś w dolinkach mniejszych
cieków - czarne ziemie, głównie pod uŜytkami zielonymi.
2.9. Szata roślinna
Szata roślinna okolic Radomska charakteryzuje się generalnie: (1) dominacją roślinności pól uprawnych, przede wszystkim na obu wysoczyznach polodowcowych i wyŜszych fragmentach sandru dolinnego; (2) duŜym udziałem zbiorowisk łąkowych i łąkowo-zaroślowych, głównie w rozszerzeniach doliny Radomia; (3) ubóstwem dobrze ukształtowanej zieleni parkowej oraz (4) brakiem - w granicach
administracyjnych miasta -większych kompleksów leśnych. Największymi walorami przyrodniczymi
odznaczają się bogate zbiorowiska łąkowo-zaroślowe, a takŜe cenne zbiorowiska szuwarowe wokół
nielicznych zbiorników wodnych oraz bujne zakrzewienia śródpolne (część z nich powinna być objęta
ochroną prawną).
W szacie roślinnej Radomska dominują zbiorowiska pól uprawnych (agrocenozy), przy czym najbogatsze z nich rozwinęły się na dobrych glebach gliniastych i pylastych w obrębie obu wysoczyzn polodowcowych (głównie na Ŝyznych siedliskach gradowych). Uprawom zboŜowym i okopowym towarzyszy tutaj
róŜnorodna roślinność miedz, a miejscami bujne pasy zakrzewień śródpolnych z tarniną, dziką róŜą,
głogiem i czereśnią ptasią (m.in. w rejonie ElŜbietowa).
Wysokimi walorami przyrodniczymi odznaczają się zbiorowiska łąkowe i łąkowo-zaroślowe (głównie na
podmokłych siedliskach grądu niskiego i łęgu jesionowo-olszowego), występujące przede wszystkim w
rozszerzeniach doliny Radomki, a takŜe w dolinkach płaskodennych i niektórych zagłębieniach terenu.
Szczególnie bogata i róŜnorodna roślinność łąkowa, zaroślowa i leśna rozwinęła się w południowym
basenie doliny Radomki, na wysokości Zakrzówka i Folwarków (spotyka się tu m.in. czeremchę, olszę
czarną, chmiel, a takŜe wiązówkę błotną, krwawnicę i ostroŜeń).
Znacznymi walorami przyrodniczymi wyróŜnia się równieŜ roślinność urządzona przez człowieka, przede
wszystkim roślinność nielicznych parków i starych cmentarzy, a takŜe zieleń starszych osiedli mieszkaniowych (skwery i zieleńce), roślinność towarzysząca luźnej zabudowie jednorodzinnej i ogrody działkowe. Przyczynia się ona w istotny sposób do poprawy warunków Ŝycia w mieście (min. korzystnie modyfikuje warunki przewietrzania, reguluje wilgotność powietrza i poprawia stan higieny atmosfery) oraz
stwarza ostoje dla ptaków i drobnych ssaków.
W strukturze uŜytkowania gruntów miasta Radomska, lasy i zadrzewienia (parki, cmentarze) zajmują
jedynie 3,2 % terenu. Tak niski wskaźnik zieleni wysokiej jest bardzo niekorzystny z punktu widzenia
prawidłowego funkcjonowania systemu przyrodniczego miasta.
Zgodnie z kryterium podziału kraju na krainy i dzielnice przyrodniczo-leśne, lasy Nadleśnictwa Radomsko połoŜone są w VI Krainie Małopolskiej, dzielnicy 1 Łódzko-Opoczyńskiej, w mezoregionie
Piotrkowsko-Opoczyńskim, w zasięgu naturalnego występowania jodły, buka i świerka.
16
Spośród ok. 161 ha lasów przewaŜająca część to lasy prywatne. Jedynie dwa obręby - nr 58 i 59,
połoŜone w obszarze źródliskowym Radomki, tworzące jeden zwarty kompleks leśnych o powierzchni
47,5 ha, naleŜą do lasów państwowych i administrowane są przez nadleśnictwo Radomsko (RDLP w
Łodzi). W kompleksie tym spotykamy głównie siedliska boru mieszanego świeŜego (BMśw), boru mieszanego wilgotnego (BMw) i olsu (Ol). W drzewostanie dominują sosna, olcha, brzoza i dąb w II i III
klasie wieku. W podszycie spotykamy czeremchę, leszczynę, kruszynę i bez czarny.
Lasy prywatne podzielone zostały na 15 obrębów i spotykamy je w południowej części miasta w rejonie Wymysłówka i Suchej Wsi oraz na wschodzie, w okolicy ElŜbietowa - obręb nr 28 o powierzchni 19
ha. Pod względem siedliskowym, lasy prywatne to przewaŜnie bory świeŜe i bory mieszane świeŜe, z
monokulturą sosny w I i II klasie wieku.
Od południa miasto Radomsko sąsiaduje z rozległymi kompleksami leśnymi. Są to głównie bory świeŜe
i bory mieszane świeŜe, porastające rozległe równiny piaszczyste w dolinie Warty. Problematykę opisaną powyŜej w schematycznym ujęciu przedstawia rysunek nr 3 w skali 1:50 000.
2.10. Walory przyrodniczo – krajobrazowe oraz obszary i obiekty prawnie chronione
Radomsko połoŜone jest na skraju waŜnego korytarza ekologicznego, łączącego dwa obszary węzłowe - WyŜyny Wieluńskiej na zachodzie i Przedborski na wschodzie - wchodzące w skład krajowej sieci ekologicznej Econet - Polska. Korytarz ten obejmuje wspomniane juŜ wcześniej, szerokie
obniŜenie Niecki Włoszczowskiej razem z doliną Warty, która na wysokości miasta zmienia bieg z
południkowego na równoleŜnikowy. Zarówno w obrębie Niecki Włoszczowskiej, jak i na wyŜszych
tarasach doliny Warty przewaŜają zbiorowiska leśne, które rozwinęły się na rozległych równinach
piaszczystych o niewielkiej przydatności dla rolnictwa. Ze względu na znaczne walory przyrodnicze teren ten planuje się objąć ochroną prawną w formie Pajęczańsko - Gidelskiego Obszaru Chronionego
Krajobrazu, który przylega do południowych granic miasta.
W skład systemu przyrodniczego miasta wchodzą:
•
obszary węzłowe (podstawowe elementy źródłowe systemu przyrodniczego miasta, składające
się z odpowiednio dobranych i wzajemnie powiązanych geokompleksów, mające znaczenie klimatyczne, hydrologiczne i/lub biologiczne dla całego miasta, a nawet regionu miejskiego) - południowy i północny, obejmujące rozległe kompleksy leśne poza granicami miasta oraz towarzyszące im
szerokie odcinki doliny Radomki:
-
obszar węzłowy południowy składa się z duŜego i zwartego zespołu leśnego, leŜącego na południe od Radomska oraz dolnego basenu doliny Radomki
(poniŜej
ulicy
Targowej),
ce-
chujących się znacznym stopniem naturalności i róŜnorodności biologicznej. Omawiany teren
ma podstawowe znaczenie klimatyczne, hydrologiczne i biologiczne dla całego miasta i regionu
miejskiego, będąc dla nich najwaŜniejszym obszarem regeneracji i wymiany powietrza, retencjonowania i zasilania wód oraz ostoją flory i fauny. Ze względu na nieprzeciętne walory przyrodnicze teren połoŜony na południe od granic miasta planuje się objąć ochronią prawną jako
Pajęczańsko - Gidelski Obszar Chronionego Krajobrazu,
-
obszar węzłowy północny - w porównaniu z poprzednim mniejszy i silniej zmieniony przez
człowieka - obejmuje kilka kompleksów leśnych na północ od miasta oraz górny basen doliny
Radomki (powyŜej ulicy Kraszewskiego), będący w duŜej części obszarem źródliskowym tej
17
rzeki. Oprócz naczelnej funkcji hydrologicznej, jaką jest retencjonowanie i zasilanie wód, pełni
on - ze względu na połoŜenie na głównym kierunku nawietrzania -waŜną rolę klimatyczną,
przede wszystkim dla centralnej i zachodniej części miasta.
•
węzły ekologiczne (wspomagające elementy źródłowe systemu przyrodniczego miasta (składające
się z odpowiednio dobranych i wzajemnie powiązanych geokompleksów, mające znaczenie klimatyczne, hydrologiczne i/lub biologiczne dla części miasta) - "Miłaczki" oraz "Wymysłówek", połoŜone odpowiednio w południowo-zachodniej i północno-wschodniej częściach miasta:
-
węzeł ekologiczny "Miłaczki" obejmuje przede wszystkim zbiorowiska łąkowe z niewielką liczbą
zadrzewień i zakrzewień oraz tereny ogrodów działkowych. Ze względu na połoŜenie w sąsiedztwie terenów zurbanizowanych węzeł ten podlega intensywnej presji antropogenicznej. W
systemie przyrodniczym miasta jest to przede wszystkim obszar retencjonowania i zasilania
płytkich wód podziemnych, a takŜe - ze względu na wielkość i pokrycie terenu - obszar intensyfikujący pionową wymianę powietrza oraz zwiększający je wilgotność (szczególnie podczas
dni bezwietrznych, których udział dochodzi tu w ciągu roku do 20%). NaleŜy zaznaczyć, Ŝe w
obrębie omawianego węzła ekologicznego znajduje się główne ujęcie wody dla miasta,
-
węzeł ekologiczny "Wymysłówek" składa się ze zbiorowisk łąkowych i polnych, urozmaiconych
kępami zakrzewień i zadrzewień. Ze względu na połoŜenie w sąsiedztwie południowego obszaru węzłowego stanowi on swoistą strefę przejściową pomiędzy obszarami o wybitnych walorach
przyrodniczych a terenami zurbanizowanymi miasta. PoniewaŜ teren ten nie podlega tak silnej
antropopresji jak poprzednio omówiony, dlatego teŜ nie wymaga podejmowania szczególnych
działań ochronnych.
•
korytarze ekologiczne (podstawowe elementy łącznikowe systemu przyrodniczego miasta, składające się z odpowiednio dobranych i wzajemnie powiązanych geokompleksów, łączące obszary węzłowe i węzły oraz regionalny system przyrodniczy w funkcjonalną całość). W granicach Radomska
do najwaŜniejszych korytarzy ekologicznych naleŜą: silnie zdegradowany korytarz doliny Radomki
(pomiędzy ulicami Kraszewskiego i Targową) oraz korytarze w rejonie Bartodziejów Bankowych
("Bartodzieje-Okrajszów" i "Miłaczki-Okrajszów") i na południe od Stobiecka Miejskiego ("StobieckoŁadzice"). Podjęcia pilnych działań renaturalizacyjnych wymaga w pierwszym rzędzie korytarz ekologiczny Radomki, którego rola przyrodnicza sprowadza się obecnie do silnie zuboŜonej funkcji hydrologicznej (skanalizowany przepływ wód rzecznych).
•
sięgacze ekologiczne (wspomagające elementy łącznikowe systemu przyrodniczego miasta, składające się z odpowiednio dobranych i wzajemnie powiązanych geokompleksów, które - wychodząc
z obszarów węzłowych, węzłów i korytarzy ekologicznych - zwiększają ich oddziaływanie na tereny otaczające) - przede wszystkim niezbyt duŜe doliny płaskodenne łub nieckowate, które sprzyjają
koncentracji i retencji płytkich wód gruntowych oraz zapewniają grawitacyjny ruch powietrza.
Elementy prawnie chronione
Na terenie Radomska zlokalizowane jest 5 pomników przyrody ustanowionych na mocy Rozporządzenia Nr 5/98 Wojewody Piotrkowskiego z dnia 3 lipca 1998 r. (Dz. Urz. Woj. Piotr. Nr 12, poz. 134)
18
oraz Zarządzenie nr 45/87 Wojewody Piotrkowskiego z dnia 15 grudnia 1998 r. (Dz. Urz. Woj. Piotr.
Nr 17, poz. 177) :
-
na terenie cmentarza – dwie lipy drobnolistne,
-
na gruncie H. Dłubak – lipa drobnolistna,
-
na terenie Ŝłobka Zakładów Metalurgicznych im. Komuny Paryskiej - pojedyncze drzewo, buk
pospolity odm. czerwonolistna,
-
na terenie Miejskiej Biblioteki Publicznej – grupa drzew, 5 dębów szypułkowych,
-
na terenie Miejskiej Biblioteki Publicznej – pojedyncze drzewo, klon zwyczajny.
Na terenie miasta nie występują obszary ani obiekty objęte pozostałymi formami ochrony przyrody
(zgodnie z art. 6 ustawy o ochronie przyrody) tj. parki narodowe, rezerwaty przyrody, obszary chronionego krajobrazu, parki krajobrazowe, obszary Natura 2000, stanowiska dokumentacyjne, uŜytki ekologiczne ani zespoły przyrodniczo – krajobrazowe.
2.11. ZagroŜenie powodziowe
Miasto Radomsko połoŜone jest głównie w dorzeczu III rzędu rzeki Radomki, prawego dopływu Warty.
2
Powierzchnia zlewni rzeki Radomki wynosi 51,4 km . Bezpośrednimi dopływami Warty, które odwadniają łącznie 95% powierzchni miasta są: rz. Radomka, ciek spod Wymysłówka (odwadnia podmokłości pomiędzy Stobieckiej Miejskim a Wymysłówkiem), ciek spod Ładzic i ciek spod Strzałkowa, natomiast do zlewni Widawki naleŜą cieki spod Okrajszowa i Wierzbicy (odwadniające 5% powierzchni
miasta). Istotnym elementem sieci hydrograficznej są równieŜ małe zbiorniki wodne zlokalizowane w
rozszerzeniu doliny rz. Radomki (szczególnie w jej południowym basenie) oraz kilka oczek w rejonie
Stobiecka Miejskiego.
ZagroŜenie powodziowe na terenie miasta Radomska występuje jedynie w dolinie rz. Radomki, na
odcinku połoŜonym od ul. Targowej w kierunku południowej granicy miasta.
Na pozostałym terenie, w przypadku nawalnych opadów lub przyspieszonych roztopów istnieje moŜliwość podtopienia terenów w dolinach istniejących cieków.
Przed wodami opadowymi i roztopowymi zabezpieczają miasto urządzenia melioracyjne:
-
obiekt Stobiecko Miejskie – Wymysłówek (drenowanie gruntów ornych – 176 ha, rowy w uŜytkach
zielonych – 60 ha),
-
obiekt Bartodzieje – Bogwidzowy (urządzenia melioracji szczegółowych – 213 ha),
-
obiekt Saniki – Okrajszów (drenowanie gruntów ornych i uŜytków zielonych – 185 ha).
2.12. Zanieczyszczenia, zagroŜenia sanitarno – zdrowotne
ZagroŜenia na terenie miasta to przede wszystkim:
-
zagroŜenia atmosfery wynikające z degradacji klimatu lokalnego,
-
zagroŜenia wód powierzchniowych i podziemnych,
-
przekształcenia rzeźby terenu oraz zagroŜenia pokrywy glebowej,
-
zagroŜenia przez odpady,
-
zagroŜenia środowiska przez hałas.
19
ZagroŜenia atmosfery wynikające z degradacji klimatu lokalnego
Na jakość powietrza atmosferycznego w mieście Radomsku główny wpływ mają zlokalizowane na
jego terenie zakłady przemysłowe, emisja zanieczyszczeń komunikacyjnych oraz w sezonie grzewczym emisja z kotłowni i niskich źródeł indywidualnych.
Do roku 1998 na tzw. liście wojewódzkiej zakładów najbardziej uciąŜliwych dla środowiska znajdowały
się 3 zakłady (Zakłady Mebli Giętych „Fameg” S.A., PGK Ciepłownia Rejonowa, „Metalurgia" S.A.),
mające największy udział w emisji zanieczyszczeń do atmosfery. W końcu roku 1999 z listy tej zostały
„zdjęte":
• Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej - w związku z wybudowaniem i oddaniem do eksploatacji
nowoczesnej oczyszczalni ścieków oraz likwidacja dwóch lokalnych kotłowni;
• „Metalurgia" S.A. - ze względu na podejmowane szerokie działania zmierzające do poprawy stanu
środowiska, w tym m.in. wykonanie instalacji odsiarczania spalin z kotłowni zakładowej.
W Radomsku jednym z waŜniejszych źródeł zanieczyszczeń, głównie tlenkami azotu (NO2), tlenkiem
węgla (CO), dwutlenkiem siarki (SO2) oraz pyłem, pozostaje nadal drogowy ruch tranzytowy. Sytuacja
moŜe ulec poprawie dopiero po wybudowaniu obwodnicy.
W skali miasta pozostanie nadal do rozwiązania emisja z zakładów, w tym głównie z Zakładów Mebli
Giętych „Fameg" S.A. oraz emisja niska z budynków indywidualnych. Poprawa w tym zakresie będzie
następować sukcesywnie, w miarę dalszej modernizacji zakładów (głównie technologii) i remontów
zdekapitalizowanej substancji mieszkaniowej.
Na terenie miasta zlokalizowanych zostało kilkanaście punktów pomiarowych mających za zadanie
monitorowanie istniejącego stanu atmosfery, w których prowadzone są systematyczne dobowe pomiary stęŜeń zanieczyszczeń w powietrzu (dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego i chlorowodoru).
W 2004 r. wartości poszczególnych substancji zanieczyszczających powietrze atmosferyczne kształtowały się następująco:
-
stęŜenia dwutlenku siarki kształtowały się poniŜej poziomu dopuszczalnego i wynosiły w poszczególnych punktach pomiarowych:
-
3
-
ul. Komuny Paryskiej – 6,5 µg/m ,
-
ul. Gliniana – 8,8 µg/m3,
-
ul. Gołębia – 8,8 µg/m3,
-
ul. Przedborska – 12,4 µg/m ;
3
stęŜenia dwutlenku azotu stanowiły kolejno 40% i 3,8% normy i wynosiły w poszczególnych punktach pomiarowych:
-
3
-
ul. Komuny Paryskiej – 17,5 µg/m ,
-
ul. Przedborska – 15 µg/m ;
3
3
stęŜenia chlorowodoru kształtowały się poniŜej wartości odniesienia 25 µg/m i wynosiły w poszczególnych punktach pomiarowych:
3
-
ul. Gliniana – 16,3 µg/m ,
-
ul. Gołębia – 15,3 µg/m ,
-
ul. Brzeźnicka – 13,9 µg/m ;
3
3
20
3
-
ul. Prusa – 16,5 µg/m ;
-
ul. Przedborska – 12,6 µg/m ,
-
ul. Narutowicza – 14,5 µg/m .
3
3
Zgodnie z Uchwałą Nr XXXVII/1014/09 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 26 lutego 2009 r.
w sprawie określenia programu ochrony powietrza dla strefy w województwie łódzkim wartości poszczególnych substancji zanieczyszczających powietrze atmosferyczne dopuszczalny poziom pyłu
zawieszonego PM10 powiększony o margines tolerancji dla 2004 r. o okresie uśredniania wyników
pomiarów 24 godziny wynoszący 55 µg/m
3
w pięciu punktach pomiarowych na terenie miasta Ra-
domska został naruszony:
3
-
ul. Komuny Paryskiej 5 – 120.0 µg/m ,
-
ul. Gliniana 26 – 78.0 µg/m ,
-
ul. Gołębia – 63.0 µg/m ,
-
ul. śeromskiego 15 – 70.0 µg/m ,
-
ul. Prusa 27 – 87.0 µg/m .
3
3
3
3
Na terenie miasta przeprowadzono równieŜ tzw. pomiary pasywne (z miesięcznym okresem ekspozycji próbników). Na ich podstawie stwierdzono następujące wartości substancji:
-
3
dwutlenek siarki – najwyŜsze wartości zanotowano w styczniu i lutym (do 44 µg/m ), najniŜsze w
3
3
sierpniu i we wrześniu (min. 2,3 µg/m ); średnioroczny poziom wynosił od 13,2 do 21,6 µg/m ;
największe zanieczyszczenia powietrza stwierdzono w gęsto zabudowanej, mało przewietrzonej
części miasta,
-
dwutlenek azotu - najwyŜsze wartości zanotowano w grudniu, najniŜsze w okresie od czerwca do
sierpnia; najwyŜsze stęŜenia zanotowano w centrum miasta – ul. Narutowicza – średnioroczne
3
stęŜenie wynosiło tam 39,2 µg/m (98% poziomu dopuszczalnego) i jest to związane z bardzo wysoką emisją zanieczyszczeń komunikacyjnych i złym przewietrzeniem; w pozostałych badanych
3
punktach nie przekraczało 26 µg/m (65% normy),
-
3
benzen – najwyŜsze stęŜenie odnotowano w rejonie ul. Narutowicza i wynosiło 4,21 µg/m , co
stanowiło ok. 84% poziomu dopuszczalnego i było ściśle związane z wysokim stęŜeniem dwutlenku azotu.
ZagroŜenia wód powierzchniowych i podziemnych
Radomsko charakteryzuje duŜy udział terenów przemysłowo-składowych i komunikacyjnych. Na terenie miasta zlokalizowane są zakłady produkcyjne i usługowe, z terenu których spływy opadowe stanowią potencjalne zagroŜenia dla środowiska wodnego. Obiekty przemysłowo-składowe oraz usługowe zlokalizowane są w centralnej i północnej części miasta, po obu stronach torów PKP, w obrębie
ulicy Narutowicza, Kościuszki, Kraszewskiego, 11-go Listopada, Krasickiego, Sucharskiego. Nieliczne
zakłady znajdują się w części południowej, w rejonie ul. Krakowskiej, przy ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego na granicy miasta. Łącznie tereny zajęte przez przemysł, magazyny, składy zajmują obszar ok. 100 ha.
ZagroŜenie dla środowiska wodnego stwarzają ponadto spływy opadowe z obiektów komunikacji drogowej i kolejowej.
Negatywny wpływ na środowisko wodne ma równieŜ zlokalizowane w miejscowości Jadwinówka
21
(grunty wsi Płoszów) składowisko odpadów, które leŜy w Granicach Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 408 Niecka Miechowska. Ze względu na fakt, iŜ występujące w podłoŜu utwory czwartorzędowe (reprezentowane przez piaski o róŜnej granulacji, Ŝwiry i gliny zwałowe) są utworami przepuszczalnymi, brak jest naturalnej bariery geologicznej dla przemieszczania się wód. Wobec powyŜszego, istnieje niebezpieczeństwo przenikania odcieków ze składowiska do wód podziemnych piętra
czwartorzędowego. Ze względu na brak osadów izolujących (gliny, iły) wody poziomu czwartorzędowego są w kontakcie hydraulicznym z wodami poziomu kredowego. Składowisko nie posiada równieŜ
Ŝadnych dodatkowych uszczelnień (sztuczna bariera geologiczna, folia) oraz drenaŜu odcieków. W/w
odcieki przenikają bezpośrednio do pokładów geologicznych poniŜej składowiska i mogą w przyszłości
stanowić zagroŜenia dla GZWP (analizy wody z ulokowanych w rejonie składowiska piezometrów
wykazują pozaklasową jakość wód podziemnych o duŜym stęŜeniu Ŝelaza, manganu, cynku, ołowiu i
kadmu). Wysokie stęŜenia ołowiu, cyku i niklu w wodach podziemnych zarejestrowano równieŜ w pobliŜu składowiska odpadów „Metalurgia” S.A.
Przekształcenia rzeźby terenu oraz zagroŜenia pokrywy glebowej
Największe przekształcenia rzeźby terenu i gleb, polegające przede wszystkim na przemieszczaniu
wierzchniej warstwy gruntu oraz na pokryciu znacznej części terenu materiałami nieprzepuszczalnymi,
nastąpiły w centrum miasta. Bardzo niekorzystnym zmianom uległ takŜe śródmiejski odcinek doliny
Radomki, który został niemal całkowicie zasypany, a koryto rzeczne przybrało postać wąskiego i wyprostowanego rowu. Silnie zmienione zostały równieŜ fragmenty mniejszych dolin, w tym końcowy
odcinek długiej doliny płaskodennej spod ElŜbietowa.
Znaczne przekształcenia rzeźby terenu powstały wskutek intensywnej eksploatacji surowców mineralnych na skalę przemysłową oraz w wyniku nielegalnego pozyskiwania piasku i Ŝwiru przez okolicznych mieszkańców. Największe wyrobiska poeksploatacyjne znajdują się w osiedlu Kowalowiec przy
ul. 11-go Listopada oraz w osiedlu Tysiąclecia przy ul. Armii Krajowej. Pierwsze z nich jest obecnie
częściowo zasypywane, natomiast w drugim urządzono park miejski. Istotnym zagroŜeniem dla środowiska przyrodniczego miasta są równieŜ liczne, "dzikie" wyrobiska piasku i Ŝwiru, wykorzystywane
przez miejscową ludność jako wysypiska śmieci. W latach 1992-1997 zlikwidowano blisko 20 tego
typu składowisk, m.in. w sąsiedztwie ujęcia wody w Miłaczkach, a takŜe w rejonie Wymysłówka i Stobiecka Miejskiego.
Okolice Radomska charakteryzują się generalnie słabym i średnim stopniem degradacji gleb. W najlepszej kondycji pozostają gleby leśne oraz łąk i pól uprawnych, połoŜone poza obszarami zabudowy
miejskiej. Charakteryzują się one w większości lekko kwaśnym odczynem (pH od 5,0 do 5,9), względnie małym zasoleniem (średnio od 80 do 120 mikrosimensów), a takŜe dość niską zawartością metali
cięŜkich. Bardzo istotną rolę w ochronie gleb przed zakwaszeniem i zanieczyszczeniem odgrywa
wapnowanie. Od początku lat 90. rolnicy z okolic Radomska zuŜytkowali blisko trzy tysiące ton dotowanych nawozów wapniowych.
W miarę przesuwania się w kierunku centrum miasta oraz w pobliŜu dróg o duŜym natęŜeniu ruchu,
zmieniają się zarówno cechy strukturalne gleb, jak i ich chemizm. Objawia się to przede wszystkim
zwiększonym zagęszczeniem i zagruzowaniem pokrywy glebowej, a takŜe większym zasoleniem i
wzrostem zawartości metali cięŜkich. Dla przykładu, na trawniku przy ul. Krakowskiej oraz na skwerze
22
przy ul. 3-go Maja zasolenie gleb dochodzi do 185 mikrosimensów (wobec 60-70 w przypadku gleb
leśnych), a zawartość ołowiu przekracza kilkakrotnie wartości charakterystyczne dla gleb leśnych.
Znaczne zanieczyszczenie gleb obserwuje się równieŜ wokół duŜych zakładów przemysłowych,
a szczególnie w obrębie "Metalurgii" S.A. Przeprowadzone w 1996 roku badania wykazały znaczną
zawartość cynku, miedzi, ołowiu i - w mniejszym stopniu - kadmu w glebach na terenie tego zakładu.
Znaczące ilości metali cięŜkich stwierdzono takŜe w punktach pomiarowych, zlokalizowanych wokół
zakładu (m.in. przy ulicach: Reymonta, Sadowej i Ks. Kościowa).
ZagroŜenia przez odpady
Największym zagroŜeniem dla wód podziemnych jest składowisko odpadów Jadwinówka, które leŜy w
granicach Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 408 Niecka Miechowska w utworach górnej kredy. Litologicznie utwory czwartorzędowe reprezentowane są przez piaski o róŜnej granulacji od drobnej poprzez średnią do grubej oraz Ŝwiry, gliny zwałowe itd. Utwory czwartorzędowe są zasadniczo
utworami przepuszczalnymi i nie spełniają warunków dla naturalnej bariery geologicznej dla składowisk odpadów innych niŜ niebezpieczne i obojętne. Wobec powyŜszego, istnieje niebezpieczeństwo
przenikania odcieków ze składowiska do wód podziemnych piętra czwartorzędowego. Ze względu na
brak osadów izolujących (gliny lub iły), wody poziomu czwartorzędowego są w kontakcie hydraulicznym z wodami poziomu kredowego. Składowisko nie posiada równieŜ Ŝadnych dodatkowych uszczelnień (sztuczna bariera geologiczna, folia) oraz drenaŜu odcieków. Odcieki wraz z wodami opadowymi
infiltrującymi pionowo przez pokłady odpadów przenikają bezpośrednio do pokładów geologicznych
poniŜej składowiska i mogą stanowić zagroŜenie dla wód podziemnych w rejonie składowiska, a być
moŜe w dłuŜszym okresie dla GZWP.
ZagroŜenie stanowią równieŜ dzikie wysypiska odpadów, które są jednak systematycznie usuwane.
Na terenie miasta nie zlokalizowano mogilników , co potwierdzono badaniami geologicznymi.
ZagroŜenia środowiska przez hałas
W Radomsku najbardziej powszechnym a jednocześnie najbardziej uciąŜliwym źródłem hałasu jest
transport drogowy, którego udział w ogólnym bilansie wynosi średnio ok. 70%. Tak niekorzystna sytuacja wiąŜe się z faktem połoŜenia miasta u zbiegu dróg krajowych, które ze względu na brak obwodnicy przechodzą przez centrum miasta, w tym przez jego historyczną część. Dodatkowo, przez zachodnią część Radomska przebiega droga ekspresowa, mająca zostać w przyszłości zmodernizowana do
parametrów autostrady.
UciąŜliwość hałasu drogowego zaleŜy od wielu czynników, w tym m.in. od wspomnianego układu drogowego, natęŜenia i struktury ruchu, stanu technicznego nawierzchni i stanu technicznego pojazdów.
Przy uwzględnieniu hałasu emitowanego przez linię kolejową Łódź - Śląsk - wraz z infrastrukturą stacji,
hałas komunikacyjny w połączeniu z hałasem przemysłowym kształtuje klimat akustyczny środowiska
miejskiego Radomska.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami dopuszczalny poziom hałasu w środowisku powodowany przez
poszczególne grupy źródeł hałasu (z wyłączeniem hałasu powodowanego przez linie elektroenergetyczne oraz starty, lądowania i przeloty statków powietrznych) wynosi: 45dB w porze dziennej i 40dB
w porze nocnej. Jak wynika z przeprowadzonych badań, na terenie miasta Radomska poziomy te
zostały znacznie przekroczone.
23
Wyniki pomiarów hałasu drogowego na terenie miasta Radomska przedstawia tabela nr 1:
Lp.
Lokalizacja punk-
Zmierzony po-
Poziom dopusz-
Przekroczenie
tu pomiarowego
ziom hałasu
czalny hałasu
[dB]
[dB]
[dB]*
1
ul. Narutowicza
72,2
60
12,2
2
ul.Brzeźnicka/
69,7
60
9,7
Krakowska
3
ul. Krakowska
71,4
60
11,4
4
ul. Piastowska
67,0
60
7,0
5
ul. Brzeźnicka
70,7
60
10,7
6
ul. Brzeźnicka
71,7
60
11,7
* przy uwzględnieniu istniejącego rodzaju zabudowy
Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2004 roku
Nadzwyczajne zagroŜenia środowiska.
Występowanie tzw. nadzwyczajnych zagroŜeń środowiska wiąŜe się najczęściej z zawinionymi przez
człowieka sytuacjami awaryjnymi, które wynikają m.in. z przechowywania substancji niebezpiecznych
w zakładach przemysłowych oraz z przewoŜenia tych substancji transportem drogowym bądź kolejowym.
Największym zagroŜeniem dla ludzi i środowiska przyrodniczego są substancje toksyczne, wykorzystywane w zakładach "Metalurgia" S.A. oraz Spółdzielni Mleczarskiej (głównie kwas siarkowy i amoniak), jak równieŜ w innych obiektach przemysłowych i usługowych w mieście.
Znacząca degradacja środowiska moŜe mieć miejsce w przypadku katastrofy drogowej bądź kolejowej
pojazdów, cystern i wagonów, którymi przewozi się płynne bądź gazowe substancje niebezpieczne.
Dotyczy to przede wszystkim głównych dróg tranzytowych, przebiegających przez centrum miasta,
a takŜe - ze względu na duŜe nasilenie ruchu - drogi relacje Warszawa-Katowice.
Problematykę opisaną powyŜej w schematycznym ujęciu przedstawia rysunek nr 4 w skali 1:50 000.
3.
Środowisko kulturowe
3.1. Rys historyczny
W źródłach historycznych Radomsko wymieniane jest po raz pierwszy w 1243r. jako miejsce wystawienia
dokumentu Konrada Mazowieckiego. W 1266 roku ksiąŜę sieradzki Leszek Czarny dokonał lokacji miasta na prawie średzkim. JuŜ wówczas znajdowały się tutaj liczne młyny, jatki rzeźników, kramy szewców, piekarzy oraz kuźnia. Leszek Czarny sprowadził takŜe do miasta w 1288 roku oo. Franciszkanów
i uposaŜył ich klasztor. Radomsko będąc miastem ksiąŜęcym rozwijało się pomyślnie jako ośrodek
produkcji i wymiany towarowej, a od końca XIV wieku, po utworzeniu województwa sieradzkiego, pełni
funkcje administracyjne stolicy powiatu.
Z czasów panowania Kazimierza Wielkiego pochodzi najstarsza pieczęć miasta. O randze i znaczeniu
Radomska świadczą zjazdy moŜnowładców i szlachty w latach 1382 i 1384, które zdecydowały o wy-
24
borze dynastii panującej, jaka objęła tron Polski po śmierci Ludwika Węgierskiego. W wyniku podjętych
tutaj decyzji na królową Polski koronowano Jadwigę.
Czasy panowania Jagiellonów to dalszy rozkwit miasta. Znaczenia nabrały prowadzące tędy szlaki
handlowe. Radomsko - własność koronna otrzymało liczne przywileje królewskie. Między innymi
mieszkańcy zwolnieni byli z płacenia ceł i targowego na obszarze całego królestwa, posiadali prawo
handlu ze Śląskiem, pobierania cła mostowego i brukowego oraz prawo składu, czyli pierwokupu przywoŜonych towarów. Obok handlu pomyślnie rozwijała się produkcja rzemieślnicza, nad którą piecze
sprawowały cechy. Do najstarszych naleŜały cechy; kowalsko - ślusarski, krawców, kuśnierzy, rzeźników i piekarzy szewców i stolarzy. Pełniły one równieŜ waŜne funkcje porządkowe, przeciwpoŜarowe i
obronne.
Odzwierciedleniem pozycji gospodarczej miasta był wysoki poziom oświaty. Od 1400 roku wśród studentów Akademii Krakowskiej są mieszkańcy Radomska. W latach 1490 - 1551 zanotowano 28 studentów z Radomska, a w latach 1552-1606 aŜ 42.
Załamanie gospodarcze Rzeczypospolitej w XVII wieku spowodowane wieloletnimi wojnami prowadzi do
upadku wielu miast w Królestwie, wśród nich i Radomska.
Z zastoju miasto zaczyna się dźwigać w XVIII wieku. Rozpoczyna się brukowanie ulic i rynku, rozwija
się szkoła miejska. W 1789 roku utworzono Komisję Porządkowa Cywilno - Wojskową, która była motorem działań gospodarczych i administracyjnych w mieście. Delegaci miasta wzięli udział w zjeździe w
Warszawie w 1789 roku opowiadając się za Konstytucją 3 Maja, a dla poparcia uchwał Sejmu Czteroletniego odbyła się w mieście manifestacja mieszkańców.
W 1793 roku po II rozbiorze Polski Radomsko włączono do departamentu kaliskiego Prus Południowych. W 1807 roku po utworzeniu przez Napoleona Księstwa Warszawskiego znalazło się w jego granicach do 1815 roku, kiedy to weszło w skład Królestwa Polskiego Kongresowego. Do połowy XIX wieku
Radomsko nie rozwinęło się w większy ośrodek miejski. Jednak liczba ludności systematyczne wzrasta
od około 1000 mieszkańców w roku 1810 do około 3000 w roku 1857. W drugiej połowie XIX wieku tempo przyrostu ulega znacznemu przyśpieszeniu i w 1897 roku miasto zamieszkuje 12 392 osoby. Wzrost
demograficzny jest wynikiem zmian zachodzących w gospodarce miasta, które traci charakter rolniczy.
W latach pięćdziesiątych XIX wieku blisko 2/3 rodzin utrzymuje się z rzemiosła, wzrasta znaczenie
targów i jarmarków. Ulega tez zmianie struktura narodowościowa. Do roku 1815 w Radomsku istniał
zakaz osiedlania się śydów. W Kongresówce zniesiono zakaz osiedlania się śydów w miastach lecz
ludność Ŝydowska nie miała praw miejskich. W 1816 roku zezwolono śydom w Radomsku na załoŜenie
własnego cmentarza, zbudowali teŜ Dom Studiów, który słuŜył im jako dom modlitwy. W 1834 roku
wspólnota Ŝydowska zaangaŜowała rabina, który w 1843r. załoŜył dynastię radomszczańskich cadyków.
W 1862 roku dekretem wprowadzono równouprawnienie śydów, nastąpił gwałtowny wzrost ludności
Ŝydowskiej, w roku 1897 stanowili 43% ludności miasta. W 1902 roku ukończono budowę synagogi. W
związku z rewolucją w 1905 roku emigrowali masowo do Stanów Zjednoczonych Ameryki. Natomiast w
okresie międzywojennym - II Rzeczypospolitej, zajmowali się rzemiosłem i handlem, 28 z nich było juŜ
właścicielami fabryk. W 1926 roku na 24 członków Rady Miejskiej 8 było śydami. W roku 1939 w Radomsku było 7500 śydów.
25
W okresie zaborów Radomszczanie biorą czynny udział w walkach narodowo - wyzwoleńczych. W
Powstaniu Listopadowym walczy batalion Gwardii Ruchomej liczący 790 Powstańców, składający się
z mieszkańców miasta i okolic. W Powstaniu Styczniowym teŜ walczyły oddziały rekrutujące się z
mieszkańców Radomska, a społeczeństwo ofiarnie pomagało w wyŜywieniu i zakwaterowaniu oddziałów powstańczych. ToteŜ po upadku Powstania Styczniowego nasiliła się rusyfikacja, a nazwę miasta
Radomsko zamieniono na Noworadomsk. Nie zahamowało to jednak aktywności gospodarczej i społecznej miasta.
W 1881 roku powołano Ochotniczą StraŜ PoŜarną, która była organizatorem Ŝycia kulturalnego, prekursorem amatorskiego ruchu teatralnego. Zabiegano o rozwój oświaty; do lat osiemdziesiątych XIX
wieku w Radomsku działała jedna szkoła elementarna. W roku 1888 miasto utrzymywało juŜ dwie szkoły, w których uczyło się 230 dzieci. W drugiej połowie XIX wieku powstały teŜ w mieście dwie prywatne
3 - klasowe szkoły średnie; Ŝeńska i męska. WaŜna rolę w Ŝyciu miasta odgrywała załoŜona w 1859
roku szkoła rolnicza, nad którą opiekę sprawował Instytut Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Warszawie. Na początku XX wieku rozpoczynają działalność szkoły i kursy dla analfabetów. W 1912 roku
miasto prowadzi juŜ sześć szkół elementarnych, trzy czteroletnie gimnazja prywatne oraz szkołę przyzakładową przy fabryce mebli giętych.
XIX wiek przynosi rozwój miasta pod względem urbanistycznym. W 1828 roku zatwierdzono plan regulacji
miasta określający jego zabudowę. Wybrukowano rynek i główne ulice. W roku 1859 oddano do uŜytku
nowy ratusz, w którym znalazło się teŜ miejsce na areszt i skład narzędzi ogniowych. Do dzisiaj słuŜy
mieszkańcom szpital Św. Aleksandra wybudowany w latach 1837-1839.
Uruchomienie w 1848 r. przechodzącej przez Radomsko kolei warszawsko - wiedeńskiej ściąga do
miasta obcy kapitał. Następuje szybki rozwój przemysłu, rzemiosła i handlu, a tym samym rozkwit miasta. W 1879 r. Francuz Piere Chanove zakłada fabrykę przemysłu metalurgicznego „Metalurgia". W 1886
r. bracia Thonet z Wiednia rozpoczynają budowę fabryki mebli giętych. Zaś na początku XX wieku
powstają kolejne zakłady meblarskie „Ksawery Wunsche i ska", „Mazowia" itp. W tym czasie zbudowano równieŜ fabrykę tkanin z wełny odpadowej, hutę szkła, browar i młyn.
Radomsko staje się jednym z najbardziej uprzemysłowionych miast i w 1914 r. Radomsko liczy 21
tysięcy mieszkańców.
I wojna światowa zahamowała rozwój miasta. Okupacja austriacka i działania wojenne unieruchomiły
największe zakłady przemysłowe w mieście.
Wraz z odzyskaniem niepodległości w 1918 roku nastąpił bujny rozkwit miasta. Zgodnie z nowym
podziałem administracyjnym z 1921 roku Radomsko stało się miastem powiatowym województwa
łódzkiego. Wykształciło się nie tylko w centrum administracyjne i handlowe, ale takŜe gospodarczo przemysłowe i polityczne powiatu. W okresie dwudziestolecia II Rzeczypospolitej wzrosła znacznie
liczba nowych przedsiębiorstw i zakładów pracy, takich jak Mazowia, Ksawerów, Mino, Marywela, Kryzel i Wojakowski następuje takŜe rozwój zakładów istniejących. Szybki rozwój przemysłu i rzemiosła,
który spowodował wzrost ludności i rozbudowę miasta, pociągnął za sobą zainteresowanie mieszkańców kulturą i oświatą. Miasto liczyło wówczas 18 tysięcy mieszkańców. Feliks Fabiani jeszcze w czasie
powstania styczniowego załoŜył dwuklasową szkołę średnią. Od 1905 roku istniały szkoły przyfabryczne braci Kon i Thonet, a takŜe prywatne szkoły – Ŝeńskie i męskie.
26
W roku 1921 rząd wyraził zgodę na otwarcie społecznego gimnazjum F. Fabianiego, a Polska Macierz
Szkolna załoŜyła w mieście Szkołę Handlową. Szczególnie intensywnie rozwijające się tereny północno - zachodniej części miasta w rejonie linii kolejowej skłoniły władze samorządowe do opracowania
2
planu regulacji i zabudowy miasta na obszarze 14 km .
Radomsko było ośrodkiem Ŝycia kulturalnego i oświatowego. Działalność rozwijały Towarzystwa:
Śpiewacze im. Stanisława Moniuszki i Gimnastyczne „Sokół" oraz Związek Strzelecki, których celem
było wychowanie w duchu patriotycznym. W okresie II Rzeczypospolitej Radomsko odwiedzali znani
politycy i artyści m. in.: Józef Piłsudski, Felicjan Sławoj - Składkowski, Jan Kiepura, a na scenie „Kinemy" amatorskiego teatru występowały gwiazdy przedwojennego kina, teatru i kabaretu.
We wrześniu 1939 roku miasto znalazło się na pierwszej linii uderzenia armii niemieckiej. JuŜ
1 września zostało kilkakrotnie zbombardowane centrum miasta, ulica Narutowicza, „Metalurgia", elektrownia przy ulicy Brzeźnickiej, skrzyŜowanie ulic: Przedborskiej, Częstochowską i Mineralnej. W dniu 3
września Niemcy zajęli Radomsko, które weszło w skład Generalnej Guberni. Nastąpił cięŜki okres okupacji. Ze względu na szczególne połoŜenie stało się siedzibą sił wojskowych i policyjnych okupanta.
Hitlerowcy zamierzali zburzyć miasto, a ludność wymordować z chęci zemsty za silny ruch oporu miejscowych organizacji podziemnych, które dokonały tu wielu akcji m. in. w 1941 roku Związek Odwetu
podpalił fabrykę Thonet - Mundus AG, w której Niemcy produkowali drewniane części do karabinów.
Bezpośrednio po tym Niemcy dokonali masowej akcji represyjnej na mieszkańcach. W 1943 roku grupa Armii Krajowej zlikwidowała szefa Gestapo i jego zastępcę oraz 28 konfidentów. Były to jedne z
wielu akcji ruchu oporu. Okupanci nadali miastu nazwę „Banditenstadt". Końca wojny nie doczekało 8
tysięcy mieszkańców, ucierpiały budynki mieszkalne i zakłady przemysłowe.
Po wojnie przystąpiono do odbudowy miasta i uruchomienia zakładów pracy. JuŜ 21 stycznia 1945
roku rusza „Metalurgia", a 1949 roku rozpoczyna się budowa kombinatu drzewnego „Fameg" który do
dzisiaj kontynuuje tradycje braci Thonet i jest jednym z największych producentów mebli giętych.
Przystąpiono równieŜ do rozbudowy miasta. Zbudowano nowe domy mieszkalne, rozszerzono sieć
wodociągową i kanalizacyjną. Powstały nowe zakłady pracy, w tym przemysłowe o profilu drzewnym i
metalowym. Odbudowa i rozwój przemysłu pociągnęła za sobą wzrost liczby mieszkańców, rozwój infrastruktury, oświaty i kultury. Radomsko rozszerza swoje terytorium.
3.2. Wartości kulturowe objęte ochroną
Pomimo prób regulacji Radomsko zachowało układ przed lokacyjny z czworobocznym rynkiem. W południowo - wschodnim naroŜu stoi kościół p.w. Św. Lamberta, wzniesiony w latach 1869-1876 w miejscu
dawnego z 1398. Z okresu gotyku pochodzi kościół i klasztor Franciszkanów. Pierwotny kościół wzniesiony został przez Leszka Czarnego po lokacji miasta, obecny pochodzi z XIV wieku, wielokrotnie
przebudowywany i odnawiany. Klasztor zbudowany w 1543 r. przylega od zachodu do kościoła. Z
budowli zabytkowych zachował się jeszcze drewniany kościół p.w. Św. Marii Magdaleny z murowanym
prezbiterium z XVI wieku oraz neoromantyczny ratusz z okresu 1856 -1860.
Dzieje kaŜdego miasta, a więc i Radomska zapisane są w jego rozplanowaniu i architekturze, które w
sposób widoczny oddziałują na indywidualny charakter miasta. W przypadku Radomska o tym indywidualnym charakterze decydują: układ historycznego śródmieścia, niektóre elementy osadnictwa wiejskie-
27
go, ukształtowanie terenów otwartych oraz pojedyncze obiekty o charakterze dominant w skali miasta i
jego fragmentów. Część z nich, a przede wszystkim zabytkowe centrum stanowi zasadniczy symbol
miasta. Są to:
•
poświadczone archeologicznie osadnictwo wczesnośredniowieczne stanowiące obszary cenne
archeologicznie, a jednocześnie zagroŜone parciem inwestycyjnym, obejmują teren miasta,
•
historyczne elementy miasta przed lokacyjnego, wczesnośredniowiecznego,
•
wykształcone w kilku etapach średniowieczne miasto lokacyjne, przeŜywające rozwój urbanistyczny i gospodarczy korzystające z licznych przywilejów, naleŜące do znaczących miast polskich.
Specyfika tego waŜnego pod względem zabytkowym obszaru wynika ze współistnienia kolejnych faz
rozwojowych, róŜnorodnie dziś czytelnych pod względem urbanistyczno - architektonicznym.
Specyfika ta wyraŜa się :
•
zachowanym w wyjątkowo szczegółowych zarysach, średniowiecznym układem urbanistycznym,
•
nakładającym się na obszar miasta układem regulacji inwestycji z okresu zaborów,
•
z II połowy XIX wieku, okresem rozwoju przestrzennego po wytyczeniu linii kolei warszawsko wiedeńskiej przez obszar miasta w 1848 roku,
•
generalnie - tereny objęte silnymi procesami urbanizacyjnymi w końcu XIX wieku moŜna traktować
jako spójne, obejmują bowiem obszary poddane przekształceniom o zbliŜonym charakterze i zachowującym przestrzenną jedność,
•
zachowaniem XIX wiecznych regulacji, m.in. linii regulacyjnych ulic,
•
zachowaniem układu przestrzennego miasta z okresu II Rzeczypospolitej autorstwa Paprockiego z
1932 roku, który posłuŜył w studium do wytyczenia obwodnicy miejskiej,
• rozwojem przestrzennym miasta po II wojnie światowej i w okresie III Rzeczypospolitej.
WaŜnymi elementami dziedzictwa kulturowego są struktury osadnicze połoŜone w obrębie obecnego
terytorium miejskiego lecz odrębne pod względem historycznej genezy, włączane funkcjonalnie bądź
administracyjnie w granice miasta od XIX w. po czasy obecne. Miasto składa się z jednostek osadniczych: Radomska, Świerznicy, Strzałkowca, Folwarków, Suchej Wsi, Bartodziejów, Stobiecko Miejskie.
Ochronie podlegają w równym stopniu: zabytki architektury, zabytkowe parki, zabytki techniki, cmentarze
historyczne i stanowiska archeologiczne.
W Stobiecku Miejskim ochronie podlega wartościowy średniowieczny własny układ przestrzenny z częściowo zachowaną zabytkową zabudową.
3.2.1. Obiekty kulturowe wpisane do rejestru zabytków
• Rejestr zabytków - tabela nr 2:
L.p.
1
Miejscowość/dzielnica
Radomsko / Centrum
Ulica / nr
Konopnickiej 6
2
3
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Konopnickiej 6
Narutowicza 3
28
Obiekt
Kościół p.w. św. Marii Magdaleny,
cmentarz przykościelny
dzwonnica
Zespół klasztorny OO. Franciszkanów - kościół
Data
1600-1789
1600-1789
1328
4
Radomsko / Centrum
Narutowicza 3
5
Radomsko / Centrum
Narutowicza 3
6
Radomsko / Centrum
Narutowicza 2
7
8
9
Zespół klasztorny OO. Franciszkanów - dzwonnica
Zespół klasztorny OO. Franciszkanów - klasztor
Kościół farny p.w. św. Lamberta
Ratusz
Willa
Kościół p.w. św. Rocha
Radomsko / Centrum
Narutowicza 1
Radomsko / Centrum
Narutowicza 4
Radomsko / Stobiecko MiejSpołeczna
skie
10
Radomsko / Stobiecko MiejCzęstochowska 7 Chałupa
skie
11
Radomsko / Kierków
Przedborska
Cmentarz Ŝydowski
Źródło: Gminna ewidencja zabytków miasta Radomska, 2006 r.
poł. XVIII w.
1726-1737
1869-1875
1856-1860
1830
1502
1875
-
3.2.2. Obiekty kulturowe wciągnięte do gminnej ewidencji zabytków
• Budynki - tabela nr 3:
L.p.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Ulica / nr
Reymonta 53
Kolejowa 1
Kolejowa 2
Komuny Paryskiej 1
Kościuszki 4
Kościuszki 5
Kościuszki 6
Kościuszki 7
Kościuszki 13
Krakowska 1
Konopnickiej 6
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Na kopcu
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Krakowska 42
Krakowska 60
Krakowska 58
Krakowska 62
Krakowska 84
Krakowska 97
Krasickiego 2
Krasickiego 25
Kraszewskiego 28
St. Batorego 18
Rolna 27
Rolna 41
Rolna 57
Mickiewicza 5
Mickiewicza 35
Piłsudskiego 20
Piłsudskiego 20
Narutowicza 2
Narutowicza 3
31
32
33
34
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Narutowicza 5
Narutowicza 8
Narutowicza 12
Narutowicza 20
29
Obiekt
Dworzec kolejowy
Dom
Willa
Dom
Dom
Dom
Pałac
Dom
Dom
Dom
Plebania Parafii p.w. św. Marii
Magdaleny
Dom
Magazyn
Dom
Dom
Dom
Dom
Dom
Dom
Dom
Pałacyk
Dom
Dom
Dom
Dom
Dom
Dom
Dom
Plebania
Zespół zajazdu: zajazd, budynek mieszkalny, brama
Dom i stróŜówka
Dom
Szkoła
Dom
Data
1930
kon. XIX w.
kon. XIX w.
1922
kon. XIX w.
1902
1885
kon. XIX w.
kon. XIX w.
1900
poł. XIX w.
1920
1910
1915
kon. XIX w.
1914
1920
kon. XIX w.
1920
1910
1900
pocz. XX w.
1913
pocz. XX w.
1933
1913
1900
ok. 1870
1882
XVIII w.
pocz. XX w.
1930
1930
pocz. XX w.
35
36
37
38
39
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Stary Kowalowiec
Radomsko / Centrum
40
Radomsko / Centrum
41
Radomsko / Centrum
42
Radomsko / Centrum
43
Radomsko / Centrum
44
Radomsko / Centrum
45
Radomsko / Centrum
46
Radomsko / Centrum
47
Radomsko / Centrum
48
Radomsko / Centrum
49
50
51
52
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Stobiecko
Miejskie
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
Narutowicza 46
Narutowicza 52
Narutowicza 60
Północna 22
Dom
Dom
Dom
Dom
1920
1900
1900
1920
Prymasa Wyszyńskiego
Prymasa Wyszyńskiego 7
Prymasa Wyszyńskiego 28a
Przedborska 10
Przedborska 13
Przedborska 14
Św. Rocha
Kaplica cmentarna p. w. św.
Józefa
Dom
1900
1920
Dom
1910
Dom
1910
Dom
pocz. XX w.
Willa
1939
Dom
1928
Dom
1914
Dom
1910
Dom
1900
Dom i Jatki
Dom rabina
Dom
Plebania przy kościele p.w.
św. Rocha
Dom
Dom
Dom
Dom
Dom
Dom
Dom
Dom
Dom
Dom
Dworek
Dom
Dom
Dom
Hotel/dom
Dom
Dom
Dom
Dom
Dom
Dom
Dom
Dom i oficyna
Dom
Dom
Dom
Dom
Dom
1910
kon. XIX w.
1910
1937
Przedborska 25
Przedborska 29
Przedborska 31
Przedborska 35
Przedborska 36
Przedborska 38
Przedborska 42
Przedborska 43
Przedborska 62
Przedborska 69
Przedborska 72
Przedborska 83
Reymonta 7
Reymonta 9
Reymonta 15
Reymonta 15
Reymonta 19
Reymonta 27
Reymonta 30
Reymonta 39
Reymonta 41
Reymonta 46
Reymonta 29/31
Sienkiewicza 3/5
Sienkiewicza 4
Sienkiewicza 13
Sienkiewicza 14
Sienkiewicza 40a
30
kon. XIX w.
pocz. XX w.
kon. XIX w.
1900
1900
1900
kon. XIX w.
1920
1920
1910
1920
1920
1851
1851
1851
poł. XIX w.
2 poł. XIX w.
1900
1840
1840
1930
1898
1900
1900
1880
1880
1910
1900
81
82
83
84
Radomsko / Centrum
Sierakowskiego 1
Dom
Radomsko / Centrum
Sierakowskiego 11 Dom
Radomsko / Centrum
Sierakowskiego 23 Dom
Społeczna
Dzwonnica kościoła p.w. św.
Miejskie
Rocha
85
Radomsko / Centrum
Skoczyńskiego 21
Dom
86
Radomsko / Na Kopcu
Traugutta 24
Dom
87
Radomsko / Centrum
Piłsudskiego 24
Starostwo
88
Radomsko / Centrum
Piłsudskiego 35
Dom
89
Radomsko / Centrum
śeromskiego 13
Dom
90
Radomsko / Centrum
Stodolna 135
Dom
91
Radomsko / Centrum
Św. Rozalii 1a
Dom
92
Radomsko / Centrum
Św. Rozalii
Kaplica p.w. św. Rozalii
93
Radomsko / Centrum
Zgoda 1
Dom
94
Radomsko / Centrum
Zgoda 9
Dom
95
Radomsko / Centrum
Zgoda 10
Dom
96
Radomsko / Centrum
śeromskiego 14
Dom
kon. XIX w.
1920
kon. XIX w.
2 poł.XVIII w.
1913
1910
1920
pocz. XX w.
pocz. XX w.
1930
pocz. XX w.
1895
1914
kon. XIX w.
kon. XIX w.
1914
• Obiekty techniki – tabela nr 4:
L.p.
1
Radomsko / Centrum
Ulica / nr
Reymonta 64
Obiekt
Zespół fabryki Braci Thonet:
fabryka, sezonownia, stolarnia, fabryka
2
Radomsko / Centrum
Reymonta 62
„Metalurgia” zespół fabryki:
komin, narzędziownia, hala nr
1, kotłownia, dom/magazyn
3
Radomsko / Na Kopcu
Kraszewskiego 24
Budynek fabryczny
4
Radomsko / Centrum
Piłsudskiego 35
Młyn
5
Radomsko / Centrum
Kolejowa
WieŜa ciśnień
6
Radomsko / Centrum
Narutowicza 9
Młyn
7
Radomsko / Folwarki
Krakowska 259
Browar
Data
1898
1879
1910
1900
pocz. XX w.
pocz. XX w.
1890
• Parki i cmentarze – tabela nr 5:
L.p.
1
2
3
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
Radomsko / Centrum
4
Radomsko / Osiedle Piastowskie
Radomsko / Centrum
5
Ulica / nr
Narutowicza 5
Piłsudskiego
Narutowicza 2
6
Obiekt
Park miejski
Park miejski
Cmentarz rzymsko – katolicki
(stary)
(nowy)
(przykościelny)
Cmentarz rzymsko - katolicki
Brzeźnicka
Miejskie
Data
poł. XIX w
XX w.
1850
1930
1875
pocz. XX w.
Przedstawione powyŜej elementy dziedzictwa kulturowego wymuszają równoległe działania w trudnych
do pogodzenia strefach Ŝycia mieszkańców. Honorowania przeszłości historycznej, prowadzenia zabie-
31
gu podnoszenia poziomu sprawności i uŜyteczności dekapitalizowanych obiektów, rewitalizacji historycznych układów przestrzennych przy jednoczesnej presji wynikającej z konieczności usprawnienia układu
komunikacyjnego, zaspokojenia potrzeb lokalizacyjnych związanych z ekspansją inwestycji produkcyjnych, inŜynieryjnych, mieszkaniowych itp.
Sytuację zagroŜenia dla wartości historycznych, zabytkowych i kulturowych powoduje destrukcja zabudowy staromiejskiej przy jednoczesnym braku propozycji na temat zasad rehabilitacji i sanacji, nierozwiązany problem komunikacji w obrębie historycznego centrum i związane z tym zagadnieniem niekorzystne zjawiska w przestrzeni miasta, tranzyt przez obszar śródmieścia, oraz wloty tras w jego obręb.
Występowanie obiektów i terenów chronionych ze względu na wartości kulturowe wymusza ich ochronę aby mogły słuŜyć przyszłym pokoleniom świadcząc o toŜsamości terytorialnej regionu.
Pojmowane potocznie nieograniczone prawo dysponowania własnością staje się niejednokrotnie źródłem konfliktów, dlatego tak waŜnym jest określenie w przepisach prawa lokalnego, jakim są miejscowe
plany zagospodarowania przestrzennego, ochrony i szczegółowych moŜliwości wykorzystania obiektów
zabytkowych do współczesnych celów.
3.2.3. Stanowiska archeologiczne
Na obszarze miasta Radomsko zlokalizowanych jest 61 stanowisk archeologicznych, wokół których wyznaczono strefy ochrony archeologicznej obejmujące rejony pradziejowego, historycznego osadnictwa.
• Stanowiska archeologiczne - tabela nr 6:
Lokalizacja
Nr
obszaru
AZP
80-51
Tomaszów
81-52
81-51
Nr stanowiska
na obszarze
2
Nr stanowiska
w miejscowości
1
Tomaszów
3
2
Radomsko
7
15
Radomsko
61
16
Radomsko
62
17
Radomsko
Saniki
Radomsko
Daleka
Radomsko
Wencla
18
20
35
21
36
22
Radomsko
37
23
Radomsko
Krańcowa
42
24
Radomsko
1
1
32
Chronologia
Kultura
epoka kamienna
okres nowoŜytny
epoka kamienna
okres nowoŜytny
epoka kamienna
pradziejowa
pradziejowa
pradziejowa
późne średniowiecze
okres nowoŜytny
epoka kamienna
-
okres nowoŜytny
okres nowoŜytny
okres nowoŜytny
okres nowoŜytny
-
pradziejowa
-
Radomsko
2
2
Radomsko
3
3
Zakrzówek
4
1
Stobiecko
Miejskie
Wymysłówek
5
1
12
1
Wymysłówek
13
2
Wymysłówek
14
3
Stobiecko
Miejskie
15
2
Stobiecko
Miejskie
Ładzice
16
3
25
10
okres nowoŜytny
okres wczesnorzymski
neolit
wczesne średniowiecze
III wczesne średniowiecze
okres nowoŜytny
?
okres nowoŜytny
?
okres nowoŜytny
okres nowoŜytny
epoka kamienna
okres nowoŜytny
okres nowoŜytny
okres nowoŜytny
Stobiecko
Miejskie
Stobiecko
Miejskie
27
4
28
5
Stobiecko
Miejskie
29
6
Stobiecko
Miejskie
Stobiecko
Miejskie
Stobiecko
Miejskie
30
7
31
8
33
10
Stobiecko
Miejskie
34
11
Stobiecko
Miejskie
35
12
Stobiecko
36
13
Stobiecko
Miejskie
Zakrzówek
44
14
okres nowoŜytny
epoka kamienna
okres nowoŜytny
okres nowoŜytny
okres nowoŜytny
epoka kamienna
45
2
mezolit
okres nowoŜytny
?
okres nowoŜytny
epoka kamienna
okres nowoŜytny
okres nowoŜytny
33
przeworska
kultura pucharów lejkowych
pradziejowa
pradziejowa
pradziejowa
pradziejowa
pradziejowa
pradziejowa
pradziejowa
pradziejowa
Zakrzówek
82-51
81-51
46
3
Zakrzówek
47
4
Zakrzówek
48
5
Zakrzówek
49
6
Zakrzówek
50
7
epoka brązu – halszat
okres lateński
okres wczesnorzymski
wczesne – późne
średniowiecze
?
epoka kamienna
?
epoka kamienna
wczesna epoka
brązu
epoka kamienna
?
epoka kamienna
łuŜycka
łuŜycka ?
przeworska
pradziejowa
pradziejowa
pradziejowa
pradziejowa
trzciniecka
-
pradziejowa
pradziejowa
pradziejowa
Zakrzówek
51
8
epoka kamienna
pradziejowa
Radomsko
Folwarki
Radomsko
Folwarki
52
4
53
5
pradziejowa
łuŜycka
pradziejowa
trzciniecka
Radomsko
Folwarki
54
6
Radomsko
Folwarki
55
7
epoka kamienna
epoka brązu
mezolit
wczesna epoka
brązu
epoka kamienna
wczesne średniowiecze
epoka brązu
okres wczesno –
rzymski
okres nowoŜytny
epoka kamienna
okres nowoŜytny
wczesne – późne
średniowiecze
epoka kamienna
wczesne – późne
średniowiecze
okres nowoŜytny
epoka kamienna
okres wczesno rzymski
okres nowoŜytny
okres nowoŜytny
pradziejowa
przeworska
Radomsko
Folwarki
Radomsko
Folwarki
56
8
57
9
Radomsko
58
10
Radomsko
59
11
Radomsko
60
12
Radomsko Młodzowy
Radomsko Folwarki
61
13
62
14
Radomsko
47
18
Radomsko
48
19
Radomsko
63
25
34
pradziejowa
łuŜycka
przeworska
pradziejowa
-
pradziejowa
-
-
81-52
Radomsko
43
26
Radomsko
44
27
Radomsko
45
28
Radomsko
46
29
Radomsko
47
30
okres nowoŜytny
późne średniowiecze – okres nowoŜytny
późne średniowiecze – okres nowoŜytny
okres nowoŜytny
-
-
-
okres nowoŜytny
Radomsko
48
31
okres nowoŜytny
Radomsko
49
32
Radomsko
50
33
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Wojewódzki Urząd Ochrony
Zabytków w Łodzi, Delegatura w Piotrkowie Trybunalskim
3.2.4. Dobra kultury współczesnej
Zgodnie z Ustawą z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym art. 2
pkt. 10 przez dobra kultury współczesnej naleŜy rozumieć ”nie będące zabytkami dobra kultury, takie
jak pomniki, miejsca pamięci, budynki ich wnętrza i detale, zespoły budynków, załoŜenia urbanistyczne i krajobrazowe, będące uznanym dorobkiem współcześnie Ŝyjących pokoleń, jeŜeli cechuje je wysoka wartość artystyczna lub historyczna;”
Dla szerszego odniesienia klasyfikowanych dóbr do kontekstu dorobku kulturowego i badanego okresu tworzenia, na potrzeby opracowania z 2006 r. : „Listy dóbr kultury współczesnej obiektów zrealizowanych w latach 1945 – 1989 na terenie województwa łódzkiego, elementów dziedzictwa kultury
współczesnej typowych dla objęcia ochroną prawną w ramach ustaleń miejscowych planów zagospodarowania” sporządzonego dla Wojewódzkiego Biura Planowania przez J.Salma, przeprowadzono
wartościowanie obiektów pod kątem ich roli w tworzeniu struktury przestrzennej i rangi w kształtowaniu krajobrazu. W ten sposób przyjęto następujący podział:
I
Obiekty harmonijnie dopełniające tkankę,
II
Obiekt stanowiący jednorodny zespół zabudowy,
III
Obiekt wzbogacający układ przestrzenny,
IV
Obiekt wyróŜniający się zestawieniem form architektonicznych lub/i rzeźbiarskich,
V
Obiekt zawierający nowatorskie rozwiązania funkcjonalno – technologiczne lub/i konstrukcyjno
– materiałowe,
VI
Obiekt o wyjątkowych walorach architektonicznych lub/i lokalizacyjnych,
VII
Obiekt stanowiący albo zawierający dominantę układu przestrzennego w skali architektonicznej lub/i urbanistycznej,
VIII
Obiekt stanowiący albo zawierający dominantę pejzaŜową,
IX
Obiekt uznany za symbol rejonu, miasta lub miejscowości,
35
X
Obiekt uznany przez współczesnych (nagrody, wyróŜnienia, opinia społeczna).
Według w/w definicji oraz podziału do dóbr kultury współczesnej na terenie miasta Radomska zaliczono:
-
Powiatowy Dom Kultury z 1967 – 1968 r. znajdujący się ul. Brzeźnickiej 5 (kryteria III, IV, IX),
-
Urząd Miasta z 1970 – 1975 r. znajdujący się przy ul. Tysiąclecia 5 (kryteria III, VII),
4.
Potencjał demograficzny i społeczny
4.1. Rozwój ludności i jego czynniki
Liczba ludności miasta Radomska wynosi 49 073 osób (Urząd Statystyczny w Łodzi, stan na dzień
31.12.2007) i w stosunku do roku 2000 zmniejszyła się o prawie 4 tys.
Gęstość zaludnienia wynosi 954 osób na 1 km
2
i jest większa niŜ średnia gęstość zaludnienia dla
2
powiatu radomszczańskiego – 83 os/ km .
Rozwój liczby ludności zaleŜy od trzech czynników: przyrostu naturalnego (czyli róŜnicy między liczbą
urodzeń i zgonów), salda migracji (a więc róŜnicy między napływem na dany teren i odpływem z niego) oraz zmian w zasięgu terytorialnym jednostki terytorialnej.
Miasto Radomsko ma nadal ujemny wskaźnik przyrostu naturalnego. W 2006 r. odnotowano znacznie
mniejszy ujemny przyrost naturalny (rzędu -65) aniŜeli w 2005 r. (rzędu -98.). W badanym przedziale
czasowym, pomimo zbliŜonej liczby zgonów, o prawie 40 osób zwiększyła się liczba urodzeń Ŝywych
(przyrost naturalny na 1000 ludności zwiększył się o 0,7).
Ruch naturalny ludności w latach 2005 – 2006 przedstawia się tabela nr 7:
2005
Urodzenia
Ŝywe
405
Zgony
2006r.
Przyrost
naturalny
503
Przyrost
Urodzenia
naturalny
Ŝywe
na
1000
ludności
-98
-2,0
443
Zgony
Przyrost
naturalny
508
Przyrost
naturalny na
1000 ludności
-65
-1,3
Źródło: Główny Urząd Statystyczny
Drugim waŜnym czynnikiem po przyroście naturalnym mającym wpływ na liczbę ludności miasta ma
ruch wędrówkowy ludności, czyli migracje.
Na terenie miasta Radomsko w 2006 r. zanotowano niewiele mniejsze ujemne saldo migracji (-104)
aniŜeli w 2005 r. (-113). W 2006 roku liczba ludności napływającej oraz odpływającej z miasta nieznacznie się zwiększyła (kolejno o 12 i 3 osoby).
Migracje ludności na pobyt stały w ruchu wewnętrznym w 2005 r. i w 2006 r. przedstawia tabela
nr 8:
2005 r
2006 r
Napływ
Odpływ
Saldo migracji
Napływ
Odpływ
Saldo migracji
337
450
-113
349
453
-104
36
Pomimo zwiększonej liczby urodzeń Ŝywych oraz większego napływu ludności, na terenie miasta Radomska nadal utrzymuje się ujemny wskaźnik przyrostu naturalnego oraz ujemne saldo migracji, co
jest zjawiskiem bardzo niepoŜądanym dla całego miasta. Zmiana tej niekorzystnej dla miasta tendencji, będzie wymagała podniesienia atrakcyjności gminy, zachęcającej do zamieszkania na tym terenie
(stworzenie moŜliwości w zakresie rozwoju budownictwa mieszkaniowego i tworzenia nowych miejsc
pracy – uruchomienie nowych terenów pod zabudowę mieszkaniową i działalność gospodarczą).
Stan, ruch naturalny i wędrówkowy ludności na miasta Radomsko (stan na 2006 r.) przedstawia
tabela nr 9:
Stan ludności
Wyszczególnienie
Ogółem
męŜczyźni
kobiety
49 284
23 434
25 850
Urodzenia Ŝywe
443
254
189
Zgony
508
261
247
Przyrost naturalny
-65
-7
-58
Zameldowania na pobyt stały w
ruchu wewnętrznym
Zameldowania na pobyt stały z
zagranicy
349
159
190
9
6
3
Wymeldowania z pobytu stałego w
ruchu wewnętrznym
453
214
239
Wymeldowania z pobytu stałego
za granicę
82
50
32
Saldo migracji w ruchu wewnętrznym
-104
-55
-49
Saldo migracji za granicę
-73
-44
-29
Miasto Radomsko
Na terenie miasta Radomska populacja kobiet jest większa niŜ populacja męŜczyzn (na 100 męŜczyzn
przypada 110 kobiet). Pomimo, iŜ liczebność kobiet wśród urodzeń Ŝywych jest mniejsza aniŜeli wśród
męŜczyzn (o 65 osób), populacja męŜczyzn jest bardziej mobilna - odpływ męŜczyzn zarówno w ruchu wewnętrznym jak i zewnętrznym jest większy niŜ w populacji kobiet.
Przedstawione wcześniej czynniki wpływające na rozwój ludności mają swoje odzwierciedlenie w
strukturze wieku i płci mieszkańców.
Strukturę demograficzną dla miasta Radomsko wg danych Urzędu Statystycznego w Łodzi przedstawia tabela nr 10 - stan na 31.12.2007 r.
Ogółem
Liczba osób
MęŜczyźni
Kobiety
0-4
2188
1168
1020
5-9
2260
1148
1112
10-14
2774
1399
1375
15-19
3495
1800
1695
Wiek
37
20-24
3603
1851
1752
25-29
3608
1854
1754
30-34
3636
1845
1790
35-39
3375
1677
1698
40-44
3132
1550
1573
45-49
3579
1717
1862
50-54
3989
1879
2110
55-59
3831
1730
2101
60-64
2729
1200
1529
65-69
2098
905
1193
70-74
1900
752
1148
75-79
1530
531
999
80-84
847
260
587
84 lat i więcej
509
131
378
Wiek przedprodukcyjny
9291
4793
4498
Wiek produkcyjny
31369
16025
15344
18-64 lata męŜczyźni
16025
16025
x
18-59 lat kobiety
15344
x
15344
Wiek poprodukcyjny
65 lat i więcej męŜczyźni
60 lat i więcej kobiety
8413
2579
2579
2579
5834
x
5834
5834
x
Wiek mobilny
18770
9499
9271
Wiek niemobilny
12599
6526
6073
45-64 lata męŜczyźni
6526
6526
x
45-49 lat kobiety
6073
x
6073
Biologiczne grupy wieku
0-14 lat
15-64 lat
65 lat i więcej
49073
23397
7222
3715
34967
17103
25676
3507
17864
4305
6884
2579
13010
6655
1799
911
2915
1491
1864
970
2167
1088
4265
2195
12124
x
Edukacyjne grupy wieku
3-6 lat
7-12 lat
13-15 lat
16-18 lat
19-24 lat
Kobiety w wieku 15-49 lat
Źródło: Urząd Statystyczny w Łodzi - stan na dzień 31.12.2007
38
6355
888
1424
894
1079
2070
12124
Analiza struktury demograficznej wskazuje na przewagę ludności w wieku produkcyjnym tj. od 18
roku Ŝycia do 65 lat (63,9%), następną grupą są dzieci i młodzieŜ, która stanowi 18,9% populacji miasta Radomska. Udział osób w wieku poprodukcyjnym stanowi 17,1% i jest to odsetek ludzi starszych.
Wśród kobiet w wieku rozrodczym (15-49 lat), które stanowią ok. 24,7% całej populacji, najwaŜniejszą
grupę stanowią osoby w wieku 20-29 lat ze względu na ich najwyŜszą aktywność prokreacyjną. Udział
kobiet w wieku 20-29 lat w ogólnej liczbie kobiet w wieku rozrodczym pod koniec 2007 r. kształtował
się na poziomie 14,7 %.
PowyŜsze informacje są istotne dla załoŜeń prognostycznych dotyczących przyszłej liczby urodzeń.
Jak wynika z przedstawionej tabeli obecna sytuacja demograficzna gminy charakteryzuje się niezbyt
duŜym wskaźnikiem ludności w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym oraz wysokim odsetkiem ludności w wieku produkcyjnym. W przyszłości, na terenie miasta Radomska zwiększy się więc odsetek
ludności w wieku emerytalnym i zmniejszy w wieku przedprodukcyjnym.
Taki układ wieku w przyszłości moŜe doprowadzić do starzenia się społeczeństwa, co potwierdza
takŜe rosnący, ujemny przyrost naturalny mieszkańców miasta.
4.2 Rynek pracy
Zatrudnienie
Problemy rynku pracy obejmują następujące zagadnienia:
-
ustalenia zasobów pracy oraz ich struktury według płci i wieku,
-
liczby pracujących w podstawowych działach i sekcjach gospodarki,
-
stanu, dynamiki i struktury bezrobocia.
Dane dotyczące zatrudnienia są obecnie trudne do oszacowania, gdyŜ nie prowadzi się dokładnej
sprawozdawczości. Poza statystyką znajdują się osoby pracujące w rolnictwie, zatrudnione sezonowo,
czy np. „szara strefa”.
Potencjalne zasoby pracy tworzy ludność w wieku produkcyjnym, której liczebność w końcu 2007 r.
wynosiła 31369 osób, w tym prawie 49% kobiet.
Odsetek pracujących w ogólnej liczbie ludności w wieku produkcyjnym na terenie miasta Radomska
wynosi 42% (13213 osób, w tym 6580 kobiet).
Pracujący w gospodarce narodowej na terenie gminy (stan na 31.12.2007 r.), wg sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności:
-
rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo, rybactwo
50 osób
-
przetwórstwo przemysłowe
4636 osób
-
wytwarzanie i zapatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę
475 osób
-
budownictwo
719 osób
-
handel hurtowy i detaliczny, naprawy
1822 osób
-
hotele i restauracje
113 osób
-
transport, gospodarka magazynowa i łączność
673 osoby
-
pośrednictwo finansowe
293 osoby
-
obsługa nieruchomości , wynajem, nauka i usługi
910 osób
-
administracja
publiczna
i
obrona
narodowa,
39
ubezpieczenia
społeczne
i zdrowotne
956 osób
-
edukacja
1374 osoby
-
ochrona zdrowia i opieka społeczna
1069 osób
-
pozostała działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna
123 osoby
Jak wynika z powyŜszego, największy odsetek ludności pracuje w przetwórstwie przemysłowym (ponad 35% pracujących), handlu hurtowym i detalicznym (13,8%) oraz edukacji (10,4%).
Największymi pracodawcami na terenie gminy są:
•
Fabryka Mebli Giętych „Fameg Pracownicy” Sp. z o.o. (zatrudniająca ponad 1000 osób)
•
„Metalurgia" S.A
•
Szpital Powiatowy w Radomsku
•
Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o.
•
Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Radomsku.
Bezrobocie
Wprowadzenie gospodarki rynkowej z końcem lat 80–tych spowodowało powstanie nowych zjawisk
społeczno-ekonomicznych, nie zawsze korzystnych. NaleŜy do nich bez wątpienia bezrobocie. Skuteczność walki z bezrobociem wymaga rzetelnej i szybkiej informacji o rynku pracy, analizy zjawisk
zachodzących na rynku, a takŜe badań efektywności róŜnych form walki z bezrobociem.
Liczba zarejestrowanych bezrobotnych mieszkających na terenie miasta Radomsko w latach 20052006 zmniejszyła się blisko o 6,5% (876 osób), co jest zarówno skutkiem spadku liczby mieszkańców
a takŜe zwiększenia się liczby przedsiębiorstw sektora prywatnego.
NaleŜy zwrócić uwagę na fakt, Ŝe są to jedynie liczby związane ze statusem formalnym, a nie stanem
faktycznym zjawiska. Pomimo stopniowego spadku bezrobocia, na terenie miasta Radomska istnieje
tzw. „zjawisko bezrobocia ukrytego”, czyli nie wykazywania jako bezrobotne osób pracujących dotychczas w gospodarstwie rolnym.
Dane dotyczące bezrobocia w ostatnich latach na terenie miasta Radomsko przedstawia tabela nr 11:
Ogółem
W tym: kobiet
2005 r.
2006 r.
13 523
6 231
12 647
6 384
W celu zmniejszenia liczby osób bezrobotnych, Powiatowy Urząd Pracy w Radomsku organizuje na
terenie miasta prace interwencyjne i roboty publiczne (w 2007 r. na terenie miasta utworzono 120
miejsc pracy dla osób bezrobotnych m.in. w urzędzie miasta, szkołach, przedszkolach i spółkach miejskich w ramach staŜy, robót publicznych, prac interwencyjnych i społecznie uŜytecznych finansowanych przez Powiatowy Urząd Pracy). PUP organizuje równieŜ kursy przyuczające do nowego zawodu
(szkolenia z zakresu prawa jazdy kat. C oraz C+E, operatora koparko – ładowarki oraz wózka widłowego, kursy kwalifikacyjne PSP oraz obsługi kas fiskalnych i fakturowania komputerowego – sprzedawca).
40
W 2006 r. do PUP-u wpłynęło 570 ofert pracy niesubsydiowanej. Zdecydowaną większość stanowiły
oferty pracy dla męŜczyzn, przede wszystkim w zawodach: stolarz, spawacz, mechanik samochodowy
oraz kierowca samochodu cięŜarowego, natomiast dla kobiet w zawodzie kucharz, kelner, szwaczka i
sprzedawca. Coraz częściej pojawiają się oferty pracy w zawodzie przedstawiciel handlowy. Najmniejszą szansę na znalezienie pracy maja niestety osoby bez wykształcenia z terenów wiejskich oraz bez
znajomości języka obcego.
Szansą na zmniejszenie bezrobocia na terenie miasta Radomska jest uruchomienie nowych terenów
inwestycyjnych, a przede wszystkim rozwój podstrefy Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Zgodnie z deklaracjami inwestorów (działających juŜ w strefie oraz potencjalnych) powstanie łącznie ponad
2000 miejsc pracy. Deklarowana liczba zatrudnionych pracowników w poszczególnych firmach przedstawia się następująco:
-
firma „Indesit”(działająca w strefie od 2008 r.) – docelowo 1200 – 1400 osób,
-
firma „Bora” – ok. 60 osób na produkcji oraz kilku pracowników administracji i obsługi,
-
firma „Barda” – ok. 150 osób,
-
firma „Press-Glas” S.A. – ok. 250 osób,
-
pozostali potencjalni inwestorzy:
-
firma z branŜy przetwórstwa tworzyw sztucznych (ok. 100 – 150 osób),
-
współpracujący z „Indesitem” producent z branŜy elektrotechnicznej – ok. 200 osób.
4.3. Mieszkalnictwo
Na koniec 2006 roku miasto posiadało 18 003
mieszkania (w 2005 r.– 17 942, w 1997 .r. -
16 753), co w przeliczeniu na liczbę mieszkańców dawało wskaźnik 2,7 osoby na mieszkanie (w
2005r. – 2,8). PowyŜsze świadczy o polepszeniu warunków mieszkaniowych. W ogólnej liczbie mieszkań:
• mieszkania komunalne stanowią – 568,
• mieszkania spółdzielcze – 6 711,
• mieszkania zakładowe -123,
• mieszkania prywatne – 9 933 ( w stosunku do 2005 r. zwiększyły się o 39 mieszkań),
• mieszkania w zasobach Towarzystw Budownictwa Społecznego – 531 (w stosunku do 2005r.
zwiększyły się o 32 mieszkania),
• zasoby pozostałych podmiotów – 137 (w stosunku do 2005 r. zwiększyły się o 10 mieszkań).
W 2007 r. na terenie miasta Radomska oddano do uŜytku 14 mieszkań komunalnych
(ul. Bugaj 4) oraz 10 lokali socjalnych (ul. Św. Rozalii 34b). Plany inwestycyjne na 2008 r. przewidują
powstanie 32 nowych mieszkań w bloku TBS przy ul. Sadowej 7b oraz 40 mieszkań socjalnych i komunalnych w budynku szkolnym przy ul. Sucharskiego 2008/2009.
Zasoby mieszkaniowe zamieszkane w mieście w dynamicznym ujęciu obrazuje tabela nr 12:
Wyszczególnienie
Mieszkania
Izby
2
Powierzchnia uŜytkowa w tys. m
41
2005 r.
2006 r.
Przyrost
17 942
64 615
1 156 205
18 003
64 952
1 165 041
+61
+337
+8 836
Dane porównawcze warunków mieszkaniowych w Radomsku, w województwie łódzkim i powiecie
radomszczańskim w 2006 r. przedstawia tabela nr 13:
województwo
łódzkie
powiat
radomszczański
miasto
Radomsko
Powierzchnia uŜytkowa
2
m /osobę
24,1
24,7
23,6
Ilość osób na mieszkanie
0,4
0,3
2,7
Ilość osób na izbę
1,3
1,2
0,8
Wyszczególnienie
Z powyŜszego wynika, iŜ powierzchnia uŜytkowa przypadająca na 1 osobę oraz ilość osób przypadających na 1 izbę jest niŜsza niŜ w województwie i powiecie radomszczańskim, natomiast ilość osób
przypadająca na mieszkanie jest znacznie wyŜsza (aŜ o 1,3) niŜ na terenie województwa łódzkiego.
Polityka gminy w zakresie budownictwa mieszkaniowego polega zarówno na działaniach doraźnych,
tj. wydawaniu pozwoleń na budowę jak i długofalowych (uruchomienie nowych terenów pod zabudowę
mieszkaniową), zmierzających do uporządkowania spraw związanych z planowaniem przestrzennym.
4.4. Infrastruktura społeczna.
Administracja
Na terenie miasta Radomska zlokalizowane są główne obiekty administracji państwowej
i samorządowej, m.in.:
-
Urząd Miasta Radomska,
-
Starostwo Powiatowe w Radomsku,
-
Komenda Powiatowa Policji w Radomsku,
-
Komenda Powiatowa Państwowej StraŜy PoŜarnej,
-
Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna,
-
Powiatowy Zarząd Dróg w Radomsku.
Na terenie miasta działa równieŜ Zespół Ekonomiczno – Administracyjny, który prowadzi obsługę finansowo – księgową radomszczańskich przedszkoli, szkół podstawowych oraz gimnazjów Do jego
głównych zadań naleŜy:
-
przygotowywanie i wypłacanie wynagrodzeń pracowników pedagogicznych, administracyjnych i
obsługowych,
-
prowadzenie spraw związanych z ZFŚS w zakresie poŜyczek mieszkaniowych, zapomóg,
-
dofinansowywania wypoczynku pracowników i ich dzieci, organizowanie kolonii letnich,
-
opracowywanie zbiorczych planów finansowych,
-
prowadzenie ksiąg rachunkowych i sprawozdań finansowych,
-
organizowanie remontów i nadzoru technicznego,
-
prowadzenie obsługi kasowej i bankowej.
42
Oświata i wychowanie
W granicach administracyjnych miasta działa 26 placówek oświatowych oraz jeden punkt informacyjno
– rekrutacyjny szkoły wyŜszej:
przedszkola:
-
Publiczne Przedszkole nr 1 im. Jana Brzechwy,
-
Publiczne Przedszkole nr 3,
-
Publiczne Przedszkole nr 2 im. Janusza Korczaka,
-
Publiczne Przedszkole nr 4 Pod Zielonym Ludkiem,
-
-
Publiczne Przedszkole nr 6 im. Marii Konopnickiej,
-
Publiczne Przedszkole nr 9 im. Jasia i Małgosi,
-
-
Przedszkole Specjalne,
szkoły podstawowe:
-
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 im. Mieszka I,
-
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5 im. Mikołaja Kopernika,
-
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 8,
gimnazja:
-
Gimnazjum Stowarzyszenia Przyjaciół Szkół Katolickich,
zespoły szkolno – gimnazjalne:
-
-
-
-
-
Zespół Szkolno-Gimnazjalny nr 1, w skład którego wchodzą:
-
PSP nr 1 im. Bolesława Chrobrego,
-
PG nr 1 im. Jana Pawła II
-
PSP nr 2 im. Tadeusza Kościuszki,
-
PG nr 4,
-
PSP nr 4 im. Władysława Reymonta,
-
PG nr 2
-
PSP nr 6 im. Władysława Broniewskiego,
-
PG nr 5,
-
PSP nr 9 im. Henryka Sienkiewicza
-
PG nr 6,
Zespół Szkolno-Gimnazjalny nr 6 im. Ofiar Katynia,
szkoły ponadgimnazjalne:
-
Katolickie Liceum Ogólnokształcące SPSK,
-
I Liceum Ogólnokształcące w Radomsku im. Feliksa Fabianiego,
-
II Liceum Ogólnokształcące im. K.K. Baczyńskiego w Radomsku,
43
-
Zespół Szkół Drzewnych i Ochrony Środowiska w Radomsku,
-
Zespół Szkół Ekonomicznych w Radomsku,
-
Zespół Szkół Elektryczno-Elektronicznych w Radomsku,
-
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Radomsku,
szkoły wyŜsze:
-
WyŜsza Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi. Punkt Informacyjno-Rekrutacyjny w
Radomsku.
W chwili obecnej liczba istniejących placówek oświatowych na terenie miasta Radomska jest wystarczająca, jednak w przypadku uruchomienia nowych terenów pod zabudowę mieszkaniową naleŜy
proporcjonalnie zwiększyć ich ilość (głównie szkół gimnazjalnych).
Ochrona zdrowia i opieka społeczna oraz pozarządowe organizacje społeczne
Opiekę zdrowotną zapewniają mieszkańcom miasta Radomsko:
-
Szpital Powiatowy w Radomsku – Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej z licznymi
oddziałami, poradniami specjalistycznymi oraz pracowniami,
-
Miejska Przychodnia Rejonowa nr 1 w Radomsku,
-
Miejska Przychodnia Rejonowa nr 2 w Radomsku,
-
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej CITO w Radomsku,
-
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej PROMED w Radomsku,
-
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej PRZYCHODNIA LEKARSKA MEDYK w Radomsku,
-
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej MEDAX w Radomsku,
-
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej,
-
Centrum Intensywnej Terapii i Wad Postawy PPHU Ren-Pol.
Świadczeniem pomocy społecznej w mieście zajmuje się Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Do
zadań, które realizuje MOPS naleŜy między innymi:
-
diagnozowanie i ocena potrzeb jednostek, grup lub środowisk wymagających pomocy społecznej,
-
organizowanie i udzielanie świadczeń pomocy społecznej: prowadzenie Dziennego Domu Pomocy Społecznej, przy którym funkcjonuje jadłodajnia,
-
podejmowanie działań w zakresie spraw opiekuńczo – wychowawczych,
-
współpraca z organizacjami społecznymi działającymi na rzecz zaspokajania potrzeb osób wymagających pomocy,
-
realizacja zadań z zakresu dodatków mieszkaniowych,
-
realizacja zadań z zakresu świadczeń rodzinnych,
-
realizacja zadań z zakresu stypendiów i zasiłków szkolnych,
-
wykonanie zadań zleconych na podstawie obowiązujących ustaw.
Dodatkowo na terenie miasta działa Dom Pomocy Społecznej, który jest przeznaczony dla osób starszych oraz kobiet i męŜczyzn w złej sytuacji zdrowotnej, rodzinnej i materialnej, a takŜe Ośrodek
Wspierania Rodziny pełniący funkcje opiekuńczo – wychowawcze i społeczno – kompensacyjne, który
prowadzi 5 świetlic środowiskowych i klub młodzieŜowy.
Potrzebującym pomagają równieŜ działające na terenie Radomska organizacje pozarządowe, m.in.:
-
Katolickie Stowarzyszenie Civitas Christiana,
44
-
Caritas Archidiecezji Częstochowskiej, Oddział w Radomsku,
-
Stowarzyszenie Pomocy „Przebudzenie”,
-
Stowarzyszenie Centrum Pomocy „Panaceum”,
-
Polski Czerwony KrzyŜ, Zarząd Rejonowy w Radomsku,
-
Klub Abstynencki „MoŜna inaczej”,
-
Abstynencki Klub Wzajemnej Pomocy – „Szansa”,
-
Chrześcijańskie Stowarzyszenie Dobroczynne,
-
Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych – „Być razem”,
-
Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych – „Partnerstwo”,
-
Stowarzyszenie Pokrzywdzonych w Wypadkach Drogowych - Bezpieczna Droga i Miasto w Radomsku.
Przeciwdziałania zagroŜeniom bezpieczeństwa ludności i jej mienia
Nad bezpieczeństwem całego powiatu radomszczańskiego czuwa Powiatowa Komenda Policji w Radomsku, która nadzoruje prace podległych komisariatów. W celu poprawy bezpieczeństwa na ulicach
miasta, do końca 2008 r. w ramach sytemu monitoringu wizyjnego ma zostać zamontowanych łącznie
11 kamer, z których obraz na bieŜąco będzie przesyłany do dwóch centrum obserwacji wizyjnej zlokalizowanych w siedzibie StraŜy Miejskiej oraz w Komendzie Powiatowej Policji.
Komenda Powiatowa Państwowej StraŜy PoŜarnej w Radomsku, jako organizator krajowego systemu
ratowniczo – gaśniczego na poziomie powiatu, stanowi waŜne ogniwo systemu bezpieczeństwa obywatelskiego, spełniając wszelkie formalne praktyczne warunki do ochrony obywateli przed zjawiskami
groźnymi dla Ŝycia i zdrowia lub powodującymi duŜe straty materialne.
Podmiotem odpowiedzialnym za bezpieczeństwo ludności pod względem sanitarnym jest Powiatowy
Inspektor Sanitarny w Radomsku, natomiast nad bezpieczeństwem wodnym czuwają: Powiatowe
Ochotnicze Pogotowie w Radomsku oraz Ochotnicza StraŜ PoŜarna Ratownictwa Wodnego.
Nad bezpieczeństwem całego powiatu radomszczańskiego czuwają równieŜ:
-
Powiatowa Komisja Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego, która prowadzi analizę szeroko
pojętego bezpieczeństwa,
-
Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego, które posiada opracowane plany i procedury,
m.in.: plan operacyjny ochrony przed powodzią, plan reagowania kryzysowego, plan ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych,
-
Powiatowy Zespół Reagowania Kryzysowego, który do swoich działań wykorzystuje m.in.: straŜ
poŜarną, policję, słuŜby zdrowia, państwowy powiatowy inspektorat sanitarny, powiatowy inspektorat weterynarii, zakład energetyczny, zakład gazowniczy oraz formacje obrony cywilnej.
Kultura
Działalność kulturalna miasta Radomsko obejmuje:
-
Muzeum Regionalne (wystawy stałe: „pradzieje ziemi radomszczańskiej”, „z dziejów miasta Radomska”, „Ŝycie wsi radomszczańskiej n przełomie XIX i XX wieku”, „zbiory sztuki w radomszczańskim muzeum” oraz wystawy zmienne),
45
-
Miejski Dom Kultury, który prowadzi działalność edukacyjną dla dzieci i młodzieŜy w zakresie teatru, filmu, plastyki, muzyki i tańca; placówka organizuje liczne konkursy plastyczne, recytatorskie,
proponuje udział w dyskotekach, zajęciach świetlicowych, festynach oraz koncertach,
-
dwa kina: MDK oraz „Kinema” – najstarsze radomszczańskie kino, z burzliwą historią sięgającą
końca XIX wieku,
-
Miejską Bibliotekę Publiczną, przy której działają: grupa poetycka „Ponad” i Radomszczańskie
Towarzystwo Fotograficzne im. Edmunda Osterloffa, prezentujące w MBP wystawy fotograficzne.
Z jej księgozbiorów liczących w 2006 r. łącznie 201 092 woluminów rocznie korzysta około 17
054 czytelników (ok. 34 % ogółu mieszkańców miasta).
Szerzeniem działalności kulturalnej na terenie Radomska zajmują się równieŜ organizacje pozarządowe, tj.:
-
Fundacja Inicjatyw Kulturalnych,
-
Towarzystwo Przyjaciół Muzeum w Radomsku,
-
Towarzystwo Opieki nad Zabytkami o/Radomsko,
-
Polskie Towarzystwo Historyczne Koło w Radomsku,
-
Stowarzyszenie Sympatyków Edukacji Artystycznej w Radomsku,
-
Towarzystwo Śpiewacze im. St. Moniuszki w Radomsku,
-
Polskie Towarzystwo Numizmatyczne Oddział im. Leszka Czarnego w Radomsku.
Ponadto istnieje szereg organizacji, które promują kulturę i historię innych narodów:
-
Radomszczańskie Stowarzyszenie Przyjaciół Izraela,
-
Stowarzyszenie Rodzina Katyńska Ziemi Piotrkowskiej,
-
Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Węgierskiej,
-
Radomszczańskie Centrum Współpracy Polsko-Niemieckiej.
Turystyka
Na terenie miasta Radomska w 2006 r. funkcjonowały 4 całoroczne obiekty noclegowe o łącznej liczbie miejsc noclegowych - 168, w tym: 2 jednogwiazdkowe hotele z 111 miejscami hotelowymi,
1 szkolne schronisko młodzieŜowe z 30 miejscami noclegowymi oraz 1 obiekt hotelowy z 27 miejscami noclegowymi.
Dodatkowo na terenie miasta działają: Bursa Szkolna, liczne pensjonaty, domy gościnne oraz gospodarstwa agroturystyczne.
Szansą na rozwój turystyki na terenie miasta Radomska będzie rozwój rekreacji w sąsiedztwie projektowanego zbiornika wodnego oraz na terenach występowania wód geotermalnych.
Na terenie miasta wytrasowane są dwa istniejące szlaki turystyczne:
•
Partyzancki im. mjr Henryka Dobrzańskiego (szlak pieszy) – znakowany kolorem czerwonym,
przebiega przez miejsca poświęcone pamięci partyzantów i Ŝołnierzy Wojska Polskiego, którzy
walczyli w obronie ojczyzny. Szlak bierze początek przy stacji PKP w Radomsku, następnie biegnie ulicami: Kościuszki, Krakowską, Armii Krajowej, Starowiejską. Poza granicami miasta szlak
przebiega przez Przedbórz, Bąkową Górę, Sulejów, Tomaszów Mazowiecki, Spałę i Drzewicę.
Łączna długość szlaku wynosi 201 km.
46
•
Łódzka Magistrala Rowerowa (szlak rowerowy) – znakowana kolorem czerwonym. Łódzka Magistrala Rowerowa składa się z dwóch części północ – południe, wschód-zachód. Przez teren miasta Radomsko przechodzi szlak północ – południe (N-S) i biegnie on wzdłuŜ ul. Krasickiego, Sierakowskiego, Brzeźnickiej, Piastowskiej, Jagiellońskiej i Wyszyńskiego. Łączna długość szlaku
wynosi około 200 km.
Sport i wypoczynek
Na terenie miasta Radomsko działalność rekreacyjno – sportową prowadzi Miejski Ośrodek Sportu i
Rekreacji, do którego zadań naleŜą:
-
popularyzacja walorów rekreacji ruchowej,
-
organizowanie zajęć zawodów i imprez sportowo-rekreacyjnych oraz turystycznych,
-
rozwijanie usług w zakresie rekreacji ruchowej,
-
tworzenie i udostępnianie bazy sportowo-rekreacyjnej,
-
prowadzenie wypoŜyczalni sprzętu sportowego i turystycznego,
-
organizowanie nauki pływania.
W ramach MOSIR-u udostępnione są: kryta pływalnia z zapleczem rekreacyjnym (wypoŜyczalnie
sprzętu sportowego, siłownia, solarium, korty tenisowe), odkryty basen oraz zlokalizowany na terenie
gminy Gomunice Ośrodek Wypoczynku Świątecznego „Fryszerka”, będący w zarządzie MOSIR (kąpielisko, organizacja imprez sportowo – rekreacyjnych, biwaków i kuligów).
Pozostałą działalność z zakresu promocji kultury fizycznej prowadzą:
-
hala sportowa przy Zespole Szkolno – Gimnazjalnym Nr 4, wykorzystywana w celach: sportowych, widowiskowych, rekreacyjnych i reklamowych (imprezy dla szkół podstawowych w ramach
imprez międzyszkolnych, turnieje zakładowe i międzyzakładowe, współorganizacja akcji zima w
mieście i lato w mieście, zawody sportowe dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych),
oraz kluby sportowe:
-
Klub Kolarstwa Szosowego,
-
Uczniowski Klub Sportowy,
-
Uczniowski Klub Sportowy „Dziesiątka”,
-
Uczniowski Klub Sportowy „Wiking”,
-
Harcerski Klub śeglarski przy II LO,
-
Uczniowski Klub Sportowy „Trójka”,
-
Miejski Szkolny Związek Sportowy,
-
Międzyszkolny Klub Sportowy „Junak”,
-
Klub Strzelectwa Sportowego 10-ka,
-
Ludowy Zespół Sportowy „Błękitni”,
-
Radomszczański Klub Sportowy.
47
5.
Potencjał gospodarczy
5.1. Działalność gospodarcza
Na terenie miasta Radomska w 2006 r. działało 5 108 podmiotów gospodarczych (w 1997 r. – 3 268).
Największy odsetek stanowiły podmioty gospodarcze zajmujące się handlem oraz naprawą pojazdów
(stanowią ponad 38% wszystkich podmiotów gospodarczych w mieście) oraz wytwarzaniem i zaopatrywaniem w energię elektryczną, gaz i parę wodną (ponad 16%).
Strukturę rodzajów działalności podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w Rejestrze Regon wg. sekcji PKD w 2006 r. przedstawia tabela nr 14:
Liczba podmiotów
66
1
2
831
1,3
0,02
0,04
16,3
1
0,02
420
1 942
8,2
38,0
121
2,4
I – działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi
J – informacja i komunikacja
245
4,8
165
3,23
K – działalność finansowa i ubezpieczeniowa
602
11,8
L – działalność związana z obsługą rynku nieruchomości
22
0,4
M – działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
123
2,4
N – działalność w zakresie usług administrowania i działalność
wspierającą
O – administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenia społeczne
Razem
229
4,5
338
6,6
5 108
100%
Sekcja
A – rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo
B – górnictwo i wydobywanie
C – przetwórstwo przemysłowe
D – wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę
wodną i powietrze do układów klimatyzacyjnych
E – dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją
F - budownictwo
G – handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodach
włączając motocykle
H – transport i gospodarka magazynowa
%
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2006 roku na terenie miasta Radomsko funkcjonowały następujące podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze Regon wg. sekcji
PKD:
-
-
sektor publiczny – 151 podmiotów, w tym:
-
państwowe i samorządowe jednostki prawa budŜetowego – 97,
-
przedsiębiorstwo państwowe – 2,
-
spółki handlowe – 4,
sektor prywatny – 5 108, w tym:
-
osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą – 4 303,
-
spółki handlowe – 141,
48
-
spółdzielnie – 20,
-
fundacje – 7,
-
stowarzyszenia i organizacje społeczne - 70.
Większość podmiotów gospodarczych naleŜy do sektora prywatnego – 4 957 (97,0% wszystkich podmiotów gospodarczych na terenie miasta) z czego prawie 87% stanowią osoby fizyczne prowadzące
działalność gospodarczą.
Do największych zakładów przemysłowych istniejących od lat naleŜą:
•
Fabryka Mebli Giętych „Fameg Pracownicy” Sp. z o.o. w likwidacji,
•
„Metalurgia" S.A.
•
Fabryka Osi Napędowych S.A.
•
Huta Szkła Gospodarczego „Rozalia" Sp. z o.o.
Znamiennym faktem w historii radomszczańskiego przemysłu ostatnich lat było powstanie od podstaw
dwóch fabryk opakowań naleŜących do międzynarodowego koncernu Continental, wytwórni puszek
aluminiowych CAN i butelek plastikowych PET.
Istotnym elementem sprzyjającym rozwojowi miasta jest równieŜ zlokalizowana w północno - zachodniej części Radomska podstrefa Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej o powierzchni 168ha. Na jej
terenie funkcjonuje obecnie włoska firma „Indesit” – producent sprzętu AGD, „Bora” – producent podzespołów dla sprzętu AGD i przemysłu motoryzacyjnego, „Barda” – rodzimy przedsiębiorca, firma z
branŜy logistycznej, „Press – Glas S.A.” – producent szyb zespolonych dla budynków mieszkalnych i
samochodów a takŜe firmy z branŜy przetwórstwa tworzyw sztucznych oraz współpracujący z „Indesitem” producent z branŜy elektrotechnicznej.
Na terenie Radomska działalność prowadzą dwie instytucje wspierające rozwój przedsiębiorczości:
-
Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców w Radomsku, zrzeszający 350 zakładów rzemieślniczych
z terenu Radomska, zajmujący się pomocą formalno – prawną dla zrzeszonych, instruktaŜem w
prowadzonej działalności gospodarczej, informowaniem o zmianach przepisów i wyjaśnianiem
obowiązujących na rysunku procedur prawnych, a takŜe prowadzący działalność edukacyjną
(przeszkolenia uczniów oraz pomoc w zdobywaniu uprawnień czeladniczych), oraz
-
Regionalna Izba Przemysłowo – Handlowa w Radomsku, zrzeszająca ponad 60 przedsiębiorstw z
terenu powiatu radomszczańskiego, zajmująca się działaniami na rzecz stworzenia warunków do
rozwoju przedsiębiorczości w nowoczesnych formach organizacyjnych i technologicznych, inspirowanie i wspieranie współpracy gospodarczej członków Izby w kraju i za granicą oraz gromadzenie i rozpowszechnianie informacji dotyczących procesów integracji europejskiej.
5.2. Rolnictwo
W granicach miasta Radomska, wśród gruntów ornych stanowiących ok. 60% ogólnej powierzchni
miasta, przewaŜają gleby kompleksów 4 i 5 (kompleks Ŝytni dobry i kompleks Ŝytni bardzo dobry), ze
znacznym udziałem gleb kompleksów 6 i 7 (kompleks Ŝytni słaby i kompleks Ŝytni b. słaby).
Na terenie miasta nie występują gleby I i II klasy bonitacyjnej, a największy odsetek stanowią gleby IV
klasy bonitacyjnej (prawie 61%).
49
Udział poszczególnych klas bonitacyjnych gleb przedstawia tabela nr 15:
Jednostka
I
II
III a
Klasy bonitacyjne gleb [%]
III b
IV a
IV b
V
miasto
2,48
13,88
32,98
27,73
14,47
Radomsko
gmina
0,47
2,09
18,28
30,37
26,21
Radomsko
powiat radomsz0,4
2,1
5,6
15,0
23,3
30,4
czański
wojew.
0,01
1,01
7,4
12,19
17,63
16,38
27,51
łódzkie
Źródło: Strategia Rozwoju Powiatu Radomszczańskiego na lata 2007 – 2015
VI
VI z
8,33
0,13
19,99
2,59
21,0
2,2
16,37
1,3
Miasto Radomsko charakteryzuje się jednym z wyŜszych na terenie powiatu wskaźnikiem bonitacji
jakości i przydatności rolniczej gleb, który wynosi 47,5 pkt (na terenie województwa łódzkiego – 43,6
pkt., na terenie kraju – 49,5 pkt). Wskaźniki oceniające klimat oraz rzeźbę kształtują się podobnie jak
dla województwa łódzkiego, natomiast wskaźnik bonitacji warunków wodnych jest wyŜszy niŜ średnia
wojewódzka. Ogólny wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej charakteryzujący całokształt
warunków przyrodniczo – glebowych mających wpływ na wielkość produkcji rolnej na terenie miasta
wynosi 67,8 pkt (dla województwa wynosi on 62,4 pkt, dla kraju 66,6 pkt.).
Strukturę uŜytkowania terenu w mieście przedstawia poniŜsza tabela. Na jej podstawie widzimy, Ŝe
uŜytki rolne w Radomsku zajmują ok. 62,4% powierzchni, z tego aŜ 47,4% przypada na grunty orne.
Jedynie 4,6 % terenu zajmują lasy i zadrzewienia.
UŜytkowanie gruntów w mieście Radomsku przedstawia tabela nr 16:
UŜytki rolne [ha]
ogółem
grunty orne
sady
łąki
pastwiska
Lasy i grunty leśne [ha]
3 208
2 440
33
659
76
237
62,4%
47,4%
0,6%
12,8%
1,5%
4,6%
Źródło: Strategia Rozwoju Powiatu Radomszczańskiego na lata 2007 – 2015
Pozostałe
grunty i
nieuŜytki
[ha]
1 700
33,0%
Produkcja rolnicza
Rolnictwo w gminie jest to sektor gospodarki indywidualnej, w którym opłacalność jest mała. Gospodarstwa prowadzą głównie produkcję wielokierunkową. Niewielka jest liczba gospodarstw specjalistycznych. Ze względu na niskie areały gospodarstw trudno jest stosować nowoczesną technologię
produkcji.
Gospodarstwa rolne zlokalizowane na terenie
Radomska mają charakter
wielokierunkowy
i w większości prowadzone są w sposób tradycyjny. Ze względu na niekorzystne warunki przyrodni-
50
cze, niski odsetek gleb II i III klasy bonitacyjnej (poniŜej 20%) oraz przewagę kompleksów glebowych
klasy 4-7, podstawą produkcji roślinnej są zboŜa (Ŝyto, pszenica, jęczmień) oraz ziemniaki, warzywa i
rośliny pastewne.
Strukturę zasiewów waŜniejszych upraw w gospodarstwach w 2002 r. przedstawia tabela nr 17:
Wyszczególnienie
Powierzchnia zasiewów [ar]
Pszenica
śyto
Jęczmień
Owies
PszenŜyto
Ziemniaki
Pozostałe
Ogółem
21 239
31 179
14 938
4 119
10 383
17 206
19 326
118 390
Produkcja zwierzęca
Warunki glebowe, klimatyczne oraz struktura zasiewów mają wpływ na kierunek hodowli
w mieście. Podobnie jak w przypadku produkcji roślinnej gospodarstwa prowadzą hodowlę wielokierunkową.
Pogłowie zwierząt według danych z narodowego spisu rolnego z 2002 r. wynosiło:
bydło
349 szt.
w tym krów
192 szt.
trzoda
W tym loch
1677 szt.
84 szt.
owce
300 szt.
konie
65 szt.
Struktura wielkości gospodarstw
Na terenie miasta Radomsko
ilość gospodarstw indywidualnych w 2002 r. wynosiła 1910,
z czego ponad 54% stanowiły gospodarstwa najmniejsze, o wielkości do 1 ha.
Strukturę obszarową gospodarstw indywidualnych przedstawia tabela nr 18:
Wielkość gospodarstwa [ha]
Do 1
1-5
5-7
7 - 10
10 - 15
PowyŜej 15
Ogółem
Ilość gospodarstw indywidualnych
Ogółem [szt.]
Udział [%]
1 043
799
28
15
12
13
1 910
54,6
41,8
1,5
0,8
0,6
0,7
100
51
Jak wynika z powyŜszego, na terenie miasta Radomska efektywność ekonomiczna produkcji rolniczej
jest bardzo niska. Ze względu na rosnące potrzeby społeczne, wskazane jest więc przekształcenie
części terenów rolniczych na tereny budownictwa mieszkaniowego oraz pod działalność inwestycyjną.
6.
Charakterystyka przestrzenna miasta, stan zainwestowania
Układ przestrzenny miasta określają uwarunkowania przyrodnicze, to jest ukształtowanie w postaci
doliny rzeki Radomki o przebiegu południkowym oraz mniejszych cieków wodnych, tereny leśne usytuowane w północnej i południowej części miasta , a takŜe istniejące zainwestowanie.
Istniejąca struktura przestrzenna miasta jest wynikiem przekształceń w kolejnych okresach: wczesnośredniowiecznym (miasto przed lokacyjne), średniowiecznym (miasto lokacyjne z czytelnym układem
urbanistycznym), regulacji z okresu zaborów, rozwoju z okresu II połowy XIX wieku, układu przestrzennego z okresu II Rzeczpospolitej i rozwoju przestrzennego po II wojnie światowej.
Struktura przestrzenna zdeterminowana jest siecią uliczno- drogową ukształtowaną historycznie, prezentującą model promienisty z występowaniem fragmentarycznych połączeń obwodnicowych. Ulice
promieniste stanowiące główny szkielet sieci miejskiej zbiegają się w centrum miasta. WaŜnym elementem struktury przestrzennej jest linia kolejowa (dawna kolej warszawsko- wiedeńska).
W strukturze przestrzennej miasta moŜna wyodrębnić czytelne jednostki przestrzenne:
•
Ścisłe centrum miasta z historyczną zabudową, która w większości pochodzi z drugiej połowy XIX
i początku XX wieku. Wśród zabudowy widać wpływy kultury tworzonej przez ludność Ŝydowską,
która stanowiła znaczącą część przedwojennych mieszkańców Radomska.
Lokalizacja placów, przebieg ulic wytyczony został z uwzględnieniem tradycyjnych szlaków komunikacyjnych i łączy dworzec kolejowy (dawna kolej warszawsko- wiedeńska) z rynkiem miasta.
Na tym obszarze do dziś funkcjonują tradycje działalności handlowej uraz usługowej, w tym administracyjnej o zasięgu ponadlokalnym. Jednocześnie obszar pełni funkcję reprezentacyjną miasta.
UŜyteczność obszaru obniŜa duŜe natęŜenie ruchu samochodowego związane z przebiegiem
dróg krajowych nr 42 i 91 , lokalnych oraz brak miejsc parkingowych.
•
Tereny zainwestowania miejskiego połoŜone w obrębie jednostki osadniczej Radomska, w których rozmieszczenie stref mieszkaniowej i przemysłowej w wielu konkretnych miejscach wynika z
historycznych decyzji dotyczących lokalizacji działalności przemysłowej w dwóch ubiegłych wiekach.
Obok terenów zabudowy przemysłowej zlokalizowanych głównie w południowej części miasta w
rejonie linii kolejowej , wokół centrum zlokalizowane są osiedla zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz w południowo- zachodniej części, zespół osiedli zabudowy wielorodzinnej z towarzyszącymi usługami.
•
Tereny zainwestowania miejskiego połoŜone zewnętrznie, wśród których moŜna wyróŜnić:
- odrębną jednostkę przestrzenną – Stobiecko Miejskie i Stary Kowalowiec,
52
-
ciągi zabudowy ukształtowane wzdłuŜ ulic (w części dawnych dróg wylotowych), t.j. Wymy słówek, Folwarki, Sucha Wieś, Ługi, Saniki, Bartodzieje Podleśne i inne, zabudowa wzdłuŜ
dróg ma charakter pasmowy,
-
tereny ŁSEE podstrefy Radomsko z rozpoczętymi procesami urbanizacji, usytuowane w bezpośrednim sąsiedztwie drogi krajowej nr 1 – trasy ruchu szybkiego Cieszyn – Łódź – Gdańsk.
•
Uzupełnienie terenów zurbanizowanych stanowią tereny rolne – pola uprawne i łąki, zasadniczo
wolne od rozproszonej zabudowy.
WyŜej opisaną strukturę przestrzenną miasta i istniejące uŜytkowanie poszczególnych terenów przedstawia rysunek nr 6 - Uwarunkowania – istniejące uŜytkowanie terenów w skali 1:25 000.
Istniejąca funkcjonalno- przestrzenna wskazuje na moŜliwości rozwoju miasta.
Analiza stanu zainwestowania i miejskiego pozwala na stwierdzenie , iŜ miasto dysponuje wieloma
wolnymi terenami zarówno w strefie centralnej, jak i zlokalizowanymi głównie w terenach podmiejskich, graniczących z terenami rolnymi.
PowyŜsze daje szansę na dalszy rozwój zabudowy mieszkaniowej, jak i lokalizację działalności gospodarczej.
Walory przyrodnicze i krajobrazowe, zwłaszcza w części południowo zachodniej stanowią potencjał w
zakresie rozwoju rekreacji, sportu (z wykorzystaniem wód geotermalnych) i turystyki.
Bezpośrednie połoŜenie miasta względem trasy kolejowej Warszawa – Katowice, budowanej autostrady A1 (północ – południe) z węzłem w Radomsku, dróg krajowych nr 42 i 91 a takŜe dobry dostęp
do portów lotniczych Katowice- Pyrzowice (ok. 90 km), Łódź- Lublinek (ok. 100 km), Warszawa- Okęcie (ok. 190 km) stanowią dobre przesłanki dla dalszego rozwoju funkcjonalno- przestrzennego miasta.
7.
Układ komunikacyjny
Niniejsze opracowanie jako zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Radomska w odniesieniu do systemu komunikacyjnego podjęło szerszy zakres analiz
przekształceń i w rezultacie samego kształtowania układu komunikacyjnego. Głównymi przesłankami
takiego podjęcia zagadnienia komunikacji, a w szczególności kształtowania układu komunikacyjnego
(w tym przede wszystkim sieci uliczno – drogowej) stały się:
-
trudności, niesprawności i uciąŜliwości w istniejącej sieci i obsłudze komunikacyjnej, zwłaszcza wt
obszarze centrum,
-
wątpliwe , niekorzystne i niedostateczne rozwiązanie zagadnienia połączeń (w tym wiaduktów)
struktur miasta przez linię kolejową zawarte w studium z 2001 r. podlegającemu obecnej zmianie.
Dlatego, zgodnie z zaleceniem Miejskiej Komisji Urbanistyczno – Architektonicznej działającej na zlecenie
Prezydenta
Miasta
podjęto
niezbędne
opracowanie
studialno
–
analityczne
pt. „Opracowanie programowo – przestrzenne komunikacji miasta Radomska” (październik
2008 r). Opracowanie to wniosło podstawy, zasadniczy i jednocześnie szeroki analityczny (w tym warianty sieci uliczno – drogowej) materiał do kształtowania i ustaleń dla układu komunikacyjnego miasta.
53
7.1
Istniejący system komunikacyjny
Sieć uliczno-drogowa
Sieć uliczno – drogowa ukształtowana historycznie, prezentuje model promienisty z występowaniem
fragmentarycznych połączeń obwodnicowych. Ulice (drogi) promieniste, stanowiące główny szkielet
sieci miejskiej zbiegają się w centrum miasta, tworząc najbardziej obciąŜone skrzyŜowania i odcinki
sieci. Jest to zjawisko wysoce niekorzystne. Układ podstawowy ulic wyznaczają przebiegi dróg krajowych, usytuowane w terenach zurbanizowanych (głównie o funkcji mieszkaniowej), a skrzyŜowanie
(i połączenie) tych dróg znajduje się w centrum miasta (rynek miasta). Ten stan jest równieŜ wysoce
niekorzystny.
Sieć uliczno – drogową miasta tworzą:
• drogi krajowe :
-
Nr 1 relacji Śląsk – WybrzeŜe, aktualnie droga główna ruchu przyspieszonego – GP, w przy
szłości
-
Autostrada A1, przebiega po granicy zachodniej miasta.
Nr 91 relacji Piotrków (Łódź) – Częstochowa, klasyfikowana jako droga (ulica) główna ruchu
przyspieszonego – GP. Droga prowadzona jest ulicami: Narutowicza i Krakowską, posiadającymi jedną jezdnię dwupasową.
-
Nr 42 relacji Namysłów – Kluczbork – Działoszyn – Radomsko – Końskie – SkarŜysko Kamienna – Starachowice, klasyfikowana jako droga (ulica) główna – G. Droga prowadzona
jest ulicami: Brzeźnicką i Przedborską, posiadającymi jedną jezdnię dwupasową.
Przebiegi obydwu dróg krajowych ulicami obsługującymi bezpośrednio zainwestowanie, głównie o
funkcji mieszkaniowej, nie spełniają wymaganych warunków technicznych dla tych klas dróg (ulic), a
ponadto wnoszą znaczne uciąŜliwości od ruchu samochodowego – w tym cięŜarowego.
•
drogi wojewódzkie :
W mieście występuje jedna droga wojewódzka Nr 784 (DW 784) w kierunku Gidle i nie ma ona istotnego znaczenia dla sieci miejskiej, natomiast wprowadza ona duŜy ruch samochodowy do miasta.
•
drogi (ulice) powiatowe
stanowią podstawową sieć obsługi miasta, w tym bezpośredniej obsługi zainwestowania i obiektów.
Drogi powiatowe posiadają jedną jezdnię po dwa pasy ruchu, nawierzchnie ulepszane.Ulice te klasyfikowane są jako zbiorcze (Z) i lokalne (L).
•
ulice gminne
stanowią uzupełniającą sieć bezpośredniej obsługi zainwestowania i obiektów. Niektóre z nich pełnią
waŜne funkcje, prowadza bowiem linie autobusowe komunikacji zbiorowej. Ulice te klasyfikowane są
jako lokalne (L) i dojazdowe (D). Posiadają jezdnie dwupasowe, często o zawęŜonych szerokościach,
wiele z nich nie posiada nawierzchni utwardzonych.
Klasyfikację istniejącej podstawowej sieci uliczno- drogowej przedstawia rysunek nr 5 w skali
1:35 000.
SkrzyŜowania
Większość skrzyŜowań to skrzyŜowania proste – rzadko z poszerzonymi wlotami. Incydentalnie występują skrzyŜowania typu skanalizowane, tylko 6 skrzyŜowań wyposaŜonych jest w sygnalizację
świetlną
54
Komunikacja kolejowa
Miasto obsługiwane jest przez linię kolejową znaczenia magistralnego relacji: Warszawa – Częstochowa – Śląsk, tzw. linię „warszawsko – wiedeńską”. Dworzec kolejowy jest dogodnie połoŜony na
obrzeŜu centrum, korzystnie połączony z dworcem PKS
Miejska komunikacja autobusowa
Miasto jest obsługiwane poprzez linię autobusowe komunikacji miejskiej, które wyprowadzone są do
strefy podmiejskiej. Połączenie i obsługę linie te zapewniają dla podstawowych struktur zainwestowania miasta.
Komunikacja autobusowa
Miasto wyposaŜone jest równieŜ w dworzec autobusowy (PKS) linii pasaŜerskich zapewniających
połączenie zewnętrzne – między miastami i jednostkami osadniczymi w powiecie, województwie
i kraju.
Wiadukty
Sieć uliczna miasta posiada tylko jeden wiadukt z koleją – ciąg ulicy Brzeźnickiej. Pozostałe skrzyŜowania ulic z torami PKP to przejazdy w poziomie. Jest to istotny mankament obsługi komunikacyjnej
miasta.
7.2
Charakterystyka obciąŜeń ruchem samochodowym
Dla oceny istniejących obciąŜeń ruchem oraz sprawności sieci elementów krytycznych, a takŜe oceny
uciąŜliwości ruchu dla otoczenia wykorzystano następujące dane i informacje:
-
wielkości ruchu z pomiaru generalnego na drogach krajowych i wojewódzkich w 2005r.,
-
wielkości ruchu wg pomiarów w 2008 r. wykonywanych dla potrzeb opracowania Programowo –
przestrzennego komunikacji miasta Radomska (październik 2008r.),
-
stymulacji ruchu dla stanu istniejącego wykonanej w ramach w/w opracowania programowo –
przestrzennego.
Główne cechy charakterystyczne obciąŜeń ruchem samochodowym formułuje się następująco:
• Największą, a przez to miarodajną jest godzina szczytu popołudniowego w ruchu wewnątrzmiejskim.
• Największe relacje w ruchu wewnętrznym występują między zespołami strukturalnymi zagospoda –
rowania miasta: Śródmieście – dzielnica Tysiąclecia, Śródmieście – Kowalowiec/Bogwidzowy,
Śródmieście – Bartodzieje, dzielnica Tysiąclecia – Kowalowiec/Bogwidzowy, dzielnica Tysiąclecia
– Bartodzieje.
• W ruchu zewnętrznym drogi krajowe wg SDR (średniodobowy drogowy ruch) z 2005r obciąŜone są
następująco:
droga Nr 91
- wlot do miasta z kierunku Częstochowy – 5886 poj/dobę/2 kierunki, w tym 12% poj. cięŜarowych
i autobusów (bez pojazdów dostawczych),
- wlot do miasta z kierunku Piotrków Trybunalski – 5112 poj/dobę/2 kierunki, w tym 12% poj. cięŜarowych i autobusów (bez pojazdów dostawczych),
55
- w obszarze miasta (tzw. przez miasto) – 9977 poj/dobę/2 kierunki, w tym 8% poj. cięŜarowych i
autobusów (bez pojazdów dostawczych)
droga Nr 42
- wlot do miasta z kierunku Działoszyna – 7235 poj/dobę/2 kierunki, w tym 12% poj. cięŜarowych i
autobusów (bez pojazdów dostawczych),
- wlot do miasta z kierunku SkarŜyska Kam. – 2858 poj/dobę/2 kierunki, w tym 14% poj. cięŜarowych i autobusów (bez pojazdów dostawczych),
droga wojewódzka Nr 784 obciąŜona jest następująco: - wg. pomiaru z 2005 r
- wlot do miasta z kierunku CięŜkowice (Gidle) – 2806 poj/dobę/2 kierunki, w tym 6% poj. cięŜarowych i autobusów (bez pojazdów dostawczych), ponad 15% z poj. dostawczymi,
• Pomiary ruchu wykonane w 2008 r w 13 punktach na sieci ulicznej, wykorzystane w symulacji ruchu dla stanu istniejącego i prognozy przyszłościowej, wykazują istotne wartości obciąŜenia sieci
w centrum oraz na trasach przekroczenia kolei – w tym ciągu ul.Kościuszki.
• Z powyŜszego wynikają największe obciąŜenia sieci ulicznej centrum oraz niektórych ulic prowa
dzących przez tory kolejowe:
-
ulice: Krakowska i Narutowicza w obszarze centrum i śródmieścia, które osiągają potoki samochodowe rzędu: od 760 do 1450 poj/h/w 1 kierunku na poszczególnych odcinkach. Są to
wielkości przekraczające zdolności przepustowe ulic i skrzyŜowań funkcjonujących na tych
ciągach. PowyŜsze stanowi o zatłoczeniu i zdecydowanie niedostatecznych warunkach i
sprawności ruchu,
-
wysokie natęŜenia na ciągu ulic: Kościuszki – Krasickiego na odcinku od Reymonta do Sadowej – rzędu 800 poj/h/w 1 kierunku ruchu, przy jednopoziomowym skrzyŜowaniu z linią kolejową – oznacza wysoce niedostateczne warunki odbywania się ruchu, w tym ruchu autobusów
miejskich,
-
wysokie obciąŜenia, potoki samochodowe od 750 do prawie 900 poj/h/w 1 kierunku ruchu,
ulicy Brzeźnickiej na odcinkach od ul. Ks. Kościowa do ul. Krakowskiej, przy dopuszczeniu
parkowania (na niektórych odcinkach) oznaczają trudne warunki i w zasadzie niedostateczną
sprawność ruchu, jednocześnie oznacza to wysokie uciąŜliwości ruchu dla otaczającej zabudowy, w tym zabudowy mieszkaniowej na znacznym odcinku ciągu ulicy Brzeźnickiej,
-
największa relacja ruchu tranzytowego występuje między wlotem drogi Nr 91 z kierunku Częstochowy( w tym wlot drogi wojewódzkiej Nr 784 ) a wlotem drogi krajowej Nr 42 z kierunku
SkarŜysko Kam.(Końskie).
7.3. Problemy parkowania
Zagadnienie parkowania w stanie istniejącym zostało rozpatrzone ogólnie. Wiadomo , Ŝe generalnie
bilans miejsc postojowych w obszarze centrum jest ujemny. Brak miejsc postojowych widoczny jest w
praktyce. Zaznacza się niekorzystnym i utrudniającym ruch zjawiskiem parkowania w pasach ulicznych (takŜe na odcinkach zabronionego postoju) , zarówno na jezdniach, jak i przede wszystkim na
chodnikach. Wyraźnie lepsza , i w zasadzie zadawalająca, sytuacja występuje w obszarach o funkcji
56
mieszkaniowej i produkcyjno – wytwórczej. Występują tam pojedyncze przypadki niedostatecznej
liczby miejsc postojowych w rejonie obiektów usługowych, handlowych, administracyjnych itp.
7.4. Ocena układu komunikacyjnego i jego elementów
W oparciu o dostępne dane i informacje oraz odpowiednie analizy obejmujące układ komunikacyjny i
jego poszczególne istotne elementy i urządzenia , w tym dane i oceny zawarte w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Radomska” z 2001r. oraz z wykorzystaniem ”Opracowania programowo – przestrzennego komunikacji miasta Radomska” z 2008 r formułuje się poniŜsze wnioski:
• Układ komunikacyjny zapewnia co najmniej na poziomie dostatecznym obsługę komunikacyjną
miasta i jego poszczególnych zespołów struktury zagospodarowania przestrzennego. NaleŜy jednak zwrócić uwagę na ilość i zakres występujących” punktów krytycznych”, które dotyczą przede
wszystkim centrum miasta ( ciąg Krakowska – Narutowicza) oraz krzyŜowania się ulic z torami kolejowymi linii magistralnej Warszawa – Śląsk. Występujące punkty krytyczne stanowią o niewydolności i niesprawności sieci ulicznej w obsłudze w okresach szczytowego natęŜenia ruchu.
• Występuje wysoce niekorzystna sytuacja prowadzenia dróg krajowych przez obszar centrum i
śródmieścia miasta, w tym uciąŜliwości ruchu cięŜarowego i tranzytowego. Ulice, którymi przebiegają drogi krajowe, w tym szczególnie w obszarze centrum, nie posiadają minimalnych parametrów
wymaganych i niezbędnych dla tego rodzaju tras. PowyŜsze wyraźnie jednoznacznie wskazuje na
bezwzględną konieczność pilnego ukształtowania (i realizacji) obwodnicowego (peryferyjnego)
przebiegu dróg krajowych.
• Przekształcenia i rozwój układu komunikacyjnego miasta zmierzać powinny do utrzymywania modelu (schematu) promienisto – obwodnicowego, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony (nawet
eliminacji ruchu) centrum i śródmieścia.
• Znaczna część ulic (głównie gminnych) wymaga poprawy parametrów (poszerzenia jezdni i pasów
drogowych) oraz poprawy (przebudowy) nawierzchni jezdni – nawierzchnie utwardzone i ulepszone.
• Problem skrzyŜowań sieci uliczno – drogowej miasta z linią kolejową jest jednym z najistotniejszych, a racjonalizacja w tym przedmiocie wydaje się kluczową
w rozwoju zarówno systemu ko-
munikacyjnego jak i całego miasta. Liczba bezkolizyjnych skrzyŜowań z linią kolejową „warszawsko
– wiedeńską” stanowi jedną z istotniejszych barier rozwoju miasta oraz jedną z barier prawidłowego kształtowania obsługi komunikacyjnej miasta. Racjonalna liczba bezkolizyjnych skrzyŜowań słuŜących połączeniom i ruchowi wewnątrzmiejskiemu – stanowić będzie zarówno o realności odpowiedniej propozycji rozwiązania jak równieŜ o odpowiednich warunkach i standardach obsługi komunikacyjnej.
• W najbliŜszej przyszłości konieczna stanie się modernizacja i przebudowa znacznej liczby skrzyŜowań – głównie poprzez poszerzenie wlotów oraz rozszerzenie instalowania sygnalizacji świetlnej.
• Wskazana jest realizacja nowego dworca PKS przy zachowaniu lokalizacji w rejonie dworca kolejowego (PKP).
57
• Zagadnienie parkowania wymagać będzie odpowiednich analiz oraz podjęcia działań w zakresie
zarządzania i organizacji ruchu – w tym problemu płatnego parkowania.
• W mieście uzasadnione jest rozszerzenie i rozbudowa sieci ścieŜek rowerowych.
8.
Stan infrastruktury technicznej
8.1 Zaopatrzenie w wodę
Miasto posiada zorganizowany system zaopatrzenia w wodę , oparty o zasoby wód podziemnych.
Podstawowe znaczenie mają zasoby wód podziemnych w utworach górnej kredy, eksploatowane w
granicach Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 408 Niecka Miechowska o szacunkowych zaso3
bach dyspozycyjnych 466 000 m /d. Z tej ilości, zgodnie z decyzją Prezesa CUG z dn.19.04.1972r,
3
znak: KDH/013/337/B/72, dla rejonu miasta Radomska zatwierdzone zostało 2657 m /h wody. W
ramach zasobów zatwierdzonych dla miasta wykonane zostało ujęcie komunalne w Miłaczkach, stanowiące obecne i perspektywiczne źródło wody dla wodociągu komunalnego.
Ujęcie zlokalizowane jest w północno-wschodniej części miasta, składa się z 8 otworów studziennych
o głębokościach od 51 do 110m p.p.t. i wydajnościach odpowiednio:
Podstawowe dane eksploatacyjne studni
Nr otworu
ujęcia „Miłaczki” - tabela nr 19:
Głębokość otworu
Wydajność
eksploatacyjna
3
m.p.t.
m /h
1
51
120
2
51
140
3
66
100
4
110
80
5
100
140
6
70
220
7
70
220
8
70
160
razem
1180
Źródło: Program ochrony Środowiska Miasta Radomska
UŜytkownikiem ujęcia jest Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej,spółka z o.o. w Radomsku. Eksploatacja ujęcia prowadzona jest w ramach pozwolenie wodnoprawnego, udzielonego uŜytkownikowi
Decyzją Wojewody Łódzkiego z dn.5.12.2003r., znak:SR.IV.B-6811/67/03, zezwalająca na pobór wód
maksymalnie w ilości 28 320 m3 /d. ( obowiązuje do 31.12.2018 r).
Strukturę zuŜycia wody pobranej z ujęcia komunalnego na przestrzeni ostatnich lat ilustruje poniŜsza tabela nr 20:
Lata
Woda pobrana
z ujęć
3
1
2001
2003
tys. m
2
2849,7
2935,4
Woda dostarczana odbior1.
com
3
tys. m
3
2308,1
2201,8
W tym:
gospodarstwom
domowym
3
tys. m
4
1736,8
1724,6
58
na cele produkcyjne
3
tys. m
5
193,9
194,1
Inne cele
tys. m
6
b.d
283,1
3
2004
2826,1
2172,4
2005
2705,5
2036,0
2006
2758,3
2120,4
2007
2631,3
2021,0
1. z uwzględnienie hurtowego zakupu wody
1718,9
1570,1
1625,1
1528,8
186,0
180,1
199,3
198,6
2187,2
285,8
296,0
299,0
Struktura zuŜycia wody w mieście wskazuje na znaczący udział w spoŜyciu gospodarstw domowych
(ponad 75÷78%) oraz na spadek zapotrzebowania wody w tej grupie odbiorców, co moŜe być wynikiem opomiarowania mieszkań, samoograniczania się odbiorców i wzrostu cen wody. Udział przemysłu w zuŜyciu wody wodociągowej w roku 2007 wynosił ok.9,8% wody.
W związku z utrzymującym się od 2001 roku trendem spadkowym zuŜycia wody zasoby wodne nie są
w pełni wykorzystywane. Pobór wód z ujęcia komunalnego w 2007 roku wynosił 2 631,3 tys m3 i w
stosunku do roku 2006 zmniejszył się o 127 tys m3 , a do roku 2001 - o 218,4 m3 tys. m3. Wobec
obserwowanego obniŜania się zwierciadła wód podziemnych i występowaniu w Radomsku lokalnych
lejów depresyjnych jest to sytuacja korzystna.
Stopień wykorzystania zasobów udostępnionych do eksploatacji wynosi obecnie ok.58%. Istniejąca,
ponad 40% rezerwa wody stanowi zabezpieczenie dla perspektywicznego rozwoju miasta.
Większe zakłady przemysłowe, między innymi : Zakłady „Metalurgia” S.A., Zakłady Mebli Giętych
„Fameg” S.A., Huta Szkła Gospodarczego „Rozalia”, Fabryka Osi Napędowych, Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska, Radomszczańska Spółdzielnia Usług Rolniczych i niektóre inne podmioty gospodarcze posiadają własne ujęcia wody i z wody wodociągowej nie korzystają lub korzystają w stopniu
ograniczonym.
Najwięcej wody z ujęć własnych :168 m3 /h i 3565 m3 /d, pobierają Zakłady „Metalurgia” S.A.; pobierają ponadto wodę z ujęcia powierzchniowego na rzece Radomce (ok.1100 m3 /d).
Istniejący system zaopatrzenia miasta w wodę moŜna scharakteryzować następująco:
wodociąg komunalny w Radomsku zrealizowany został jako dwustopniowy , jednostrefowy. Woda
ujmowana ze studni dostarczana jest do zbiorników pośrednich, o łącznej pojemności V=4000 m3
skąd pompami drugiego stopnia podawana jest do sieci miejskiej.
Zdolność produkcyjna wodociągu komunalnego wynosi 24 720 m3 /d , a średnia wielkość produkcji
wody w roku 2007 wynosiła 7209 m3/d, co stanowi wykorzystanie ok. 30% zdolności produkcyjnej
wodociągu.
Sieć wodociągowa zasilająca obszar miasta jest stosunkowo dobrze rozbudowana i obejmuje swoim
zasięgiem niemal wszystkie zabudowane tereny. Jest realizowana w układach wielopierścieniowych,
tylko na końcówkach niezagospodarowanych ulic jako promienista.
Długość sieci wodociągowej wg stanu na grudzień 2007 roku wynosiła 140,9 km, w tym:
-
magistrale - 5,1 km
-
sieć rozdzielcza - 140,9 km
-
połączenia do budynków - 101,07 km; ilość - 6519 sztuk.
W roku 2007 korzystało z niej 49255 mieszkańców, co stanowiło ok.96% ogółu mieszkańców; wskaźnik przeciętnego zuŜycia wody w przeliczeniu na jednego mieszkańca wynosił 35,1 m3.
59
Sieć wodociągowa magistralna wykonana jest z rur Ŝeliwnych o średnicach Ø500mm ÷ Ø300mm ,
sieć rozdzielcza posiada średnice od 50 do 200mm, jest wykonana z PCV, Ŝeliwa, stali oraz w niewielkim stopniu z azbestocementu.
Istniejąca sieć zostanie zachowana dla potrzeb perspektywicznych, z wyjątkiem najstarszych odcinków wykonanych z azbestocementu, które wymagają wymiany.
Jakość wody dostarczanej przez wodociągi jest dobra i spełnia wymogi przepisów o jakości wody do
celów bytowych i gospodarczych.
Ze względów profilaktycznych jest chlorowana.
W 2007 roku
wprowadzone zostało odŜelazianie wody ujmowanej poprzez studnie: Nr I i Nr III.
W układzie istniejącej sieci wodociągowej konieczna jest realizacja odcinków wodociągów w ulicach
nie wyposaŜonych ( w ul. Piłsudskiego do Staffa do Szarych Szeregów, spinających końcówki sieci
(wodociągu ul. Górnickiego i ul. Traktorowej) i w ul. Spokojnej do ul. Wieniawskiego) , dla zamykania
pierścieni wodociągowych, pozwalających na dwustronny dopływ wody i wyrównywanie ciśnień.
Brak jest sieci wodociągowej na niezabudowanych końcówkach ulic, w tym: JeŜynowej, Wymysłowskiej, Batalionów Chłopskich.
Planowany rozwój przestrzenny miasta i intensyfikacja zabudowy wymagać będzie rozbudowy obsługującej sieci wodociągowej .
8.2.
Gospodarka ściekowa
8.2.1. System kanalizacji
Na obszarze miasta funkcjonuje i jest sukcesywnie rozbudowywany rozdzielczy system kanalizacji, w
którym występują dwie niezaleŜne sieci:
-
sieć kanałów sanitarnych dla odprowadzania ścieków bytowo-gospodarczych i przemysłowych
-
sieć kanałów deszczowych dla odprowadzania wód opadowych i roztopowych.
Poza systemem kanalizacji miejskiej odprowadzane i unieszkodliwiane są ścieki z zakładów „Metalurgia”, które posiadają własny system odprowadzania i oczyszczania ścieków .
Na
terenie
miasta
Radomska
funkcjonuje
równieŜ
oczyszczalnia
ścieków
przemysłowych
– A.S.A. w Radomsku – Eko - Radomsko Sp. z o. o. , w której unieszkodliwiane są i neutralizowane
odpady niebezpieczne, inne niŜ niebezpieczne oraz ścieki przemysłowe . Spółka prowadzi działalność
zgodnie z pozwoleniem zintegrowanym, a sposób unieszkodliwiania odpadów i ścieków spełnia wymogi prawa krajowego, wspólnoty europejskiej oraz wymogi BAT.
Sieć kanalizacyjna jest stosunkowo dobrze rozbudowana w centralnych dzielnicach miasta oraz w
nowych osiedlach mieszkaniowych . Dostęp do sieci ma ok. 40 308 mieszkańców, co stanowi 79,8%
ogółu mieszkańców.
Sukcesywnie rozbudowywana jest sieć kanalizacyjna na terenach Specjalnej Strefy Ekonomicznej, w
istniejących strukturach miejskich oraz na terenach osiedli przyłączonych do miasta w latach 80-tych
(osiedla:, Bogwidzowy, Stobiecko Miejskie, Folwarki, Sucha Wieś).
Sieć realizowana jest w układzie grawitacyjno-pompowym, jej długość wynosi ok. 89,6 km, w tym
ok.5,09 km kanałów tłocznych; współpracuje z siecią 9 lokalnych przepompowni ścieków. Wykonane jest 48,0 km podłączeń budynków do sieci kanalizacyjnej. Kanały mają przekroje od Ø 200mm do
Ø 1600 mm.
60
Ścieki bytowe oraz ścieki przemysłowe odprowadzane są siecią kanałów sanitarnych w ulicach do
kolektora centralnego o przekroju Ø 1600 mm, doprowadzającego je do Miejskiej Oczyszczalni Ścieków. Oczyszczone ścieki odprowadzane są do rzeki Radomki.
Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków o przepustowości 30 000 m3/d zlokalizowana jest
w dzielnicy Zakrzówek, przy ul. Spacerowej. Oczyszczalnia przyjmuje ścieki komunalne i przemysłowe z terenu miasta Radomska, jak równieŜ ścieki dowoŜone wozami asenizacyjnymi, w łącznej ilości
około 10 000 ÷12 000 m3/d ścieków, w czym mieszczą się ścieki bytowo-gospodarcze i przemysłowe
z uzbrojonych terenów, wody infiltracyjne i przypadkowe oraz ścieki dowoŜone wozami asenizacyjnymi do zlokalizowanej na terenie oczyszczalni stacji zlewczej.
Oczyszczalnia posiada pozwolenie wodnoprawne na odprowadzanie oczyszczonych ścieków w ilości
Q śr d = 23 000 m3 /d i Qmax d = 30 000 m3 /d. Stopień wykorzystania przepustowości oczyszczalni
wynosi więc ok.50%.
Część biologiczna oczyszczalni wykonana została w układzie dwóch ciągów technologicznych,
w skład których wchodzą urządzenia i obiekty zapewniające prowadzeniu procesu oczyszczania ścieków w układzie dwustopniowym: z zastosowaniem wysokoobciąŜonego osadu czynnego o krótkim
czasie przetrzymania (ok.30 min.) w
pierwszym stopniu oczyszczania i osadu niskoobciąŜonego,
nitryfikującego o kilkugodzinnym czasie zatrzymania w drugim stopniu oczyszczania.
Oczyszczalnia ścieków dla miasta Radomska spełnia wymagania wynikające z aktów prawnych i
„Decyzji pozwolenia wodnoprawnego”. Okresowo występują jednak problemy z dotrzymaniem wymaganych stęŜeń na odpływie w zakresie azotu ogólnego.
Oczyszczone ścieki odpływają rowem do rzeki Radomki.
Dla dzielnic przyłączonych do miasta Radomska kilka lat temu ( Bartodzieje, Folwarki, Stobiecko Miejskie oraz Bogwidzowy) nie posiadających kanalizacji sanitarnej są przygotowane dokumentacje techniczne na realizację sieci.
W terenach nie wyposaŜonych w sieć kanalizacji sanitarnej funkcjonują
systemy indywidualne: sporadycznie są to ustępy suche i doły chłonne, częściej zbiorniki wybieralne,
skąd zgromadzone nieczystości są wywoŜone do miejskiej oczyszczalni ścieków. Ścieki z nieszczelnych szamb przesiąkają do gruntu, stwarzając potencjalne źródło zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych.
Polityka Rady Miejskiej w Radomsku i Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej zarządzającego siecią kanalizacji miejskiej zmierza do rozbudowy systemu celem objęcia obsługą wszystkich zainwestowanych i przewidywanych do zainwestowania terenów miejskich, a takŜe do stworzenia moŜliwości
podłączenia do kanalizacji miejskiej terenów przyległych gmin ( zainteresowanych wspólnym rozwiązaniem problemu odprowadzania i neutralizacji ścieków.
Istniejące kanały zostaną zachowane dla potrzeb perspektywicznych, z wyjątkiem odcinków w złym
stanie technicznym, kolidujących z planowanym zagospodarowaniem lub wymagających przebudowy
z uwagi na niewystarczającą przepustowość .
61
8.2.2. Odprowadzanie wód opadowych
Odbiorniki wód
Miasto Radomsko połoŜone jest w dorzeczu rzeki Radomki, prawego dopływu rzeki Warty. Rzeka
zaczyna swój bieg w obrębie dawnej wsi Bartodzieje, leŜącej obecnie w granicach administracyjnych
Radomska. Niewielkie fragmenty miasta znajdują się w zlewniach kilku innych drobnych cieków:
-
część północna i centralna – w zlewni cieków stanowiących bezpośrednie dopływy rzeki Radomki,
-
część zachodnia – w zlewni Rowu A, prawego dopływu Warty i cieku bez nazwy, który przecina
trasę E-74,
-
wschodnia część miasta leŜy w zlewni rowu R-F, skierowanego na wschód.
Powierzchnia zlewni rzeki Radomki wynosi 51,4 km2. Rzeka w górnym i dolnym odcinku płynie z
północy na południe. Po przepłynięciu przez Radomsko skręca na południowy zachód i w okolicy wsi
Dąbrówka wpływa do Warty.
Poza Radomką i licznymi rowami melioracyjnymi w jej dolinie, istotnym elementem sieci hydrograficznej jest ciek spod Wymysłówka i towarzyszące mu rowy odwadniające rozległe podmokłości pomiędzy
Stobieckiem Miejskim a Wymysłówkiem., a takŜe małe zbiorniki wodne, jakie utworzyły się w licznych
dołach potorfowych w dolinie Radomki i po eksploatacji gliny w rejonie Stobiecka Miejskiego.
Znaczną część sandru dolinnego rzeki Radomki zajmują obszary bezodpływowe powierzchniowo,w
obrębie których woda opadowa wsiąka w podłoŜe, zasilając bezpośrednio płytkie wody podziemne.
Występują one w rejonie Bartodziejów Podleśnych na północy i na południe od Wymysłówka i Zakrzówka.
Dolny odcinek rzeki Radomki od ujścia do Warty do km 2+300 został uregulowany w latach 1962-1963
dla potrzeb rolnictwa, odcinek powyŜej km 2+300 pozostał nieuregulowany ,co jest powodem częstych
wylewów juŜ przy stosunkowo niewielkich przepływach ( niewystarczająca pojemność koryta).
Rzeka Radomka prowadzi wody pozaklasowe. Przekroczone są wskaźniki zanieczyszczenia bakteriologicznego oraz stęŜeń azotu azotynowego i fosforanów.
Kanalizacja deszczowa
W sieć kanalizacji deszczowej wyposaŜone są ulice i przylegające do nich tereny w śródmiejskiej
części miasta, tereny osiedli spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego w części południowowschodniej ( między innymi os.Tysiąclecia, os. Piastowskie) , tereny przemysłowe. Sieć kanalizacji
deszczowej łącznie ma długość 38,6 km.
Głównym odbiornikiem jest rzeka Radomka, do której ścieki opadowe wprowadzane są poprzez 9
wylotów kanalizacyjnych. Są to:
-
Wylot 1, Ø600 mm na terenie „Metalurgii” S.A. zbiera wody opadowe z części nawierzchni ulic:
Narutowicza, Jachowicza, Piramowicza i terenów przylegającej zabudowy mieszkaniowej i przemysłowej,
-
Wylot 2, Ø1000 mm przy ul. Komuny Paryskiej. Odprowadza ścieki deszczowe z terenów przyległych do ulic: Przedborskiej, Stodolnej, Narutowicza, Fabianiego i Mickiewicza,
-
Wylot 3, Ø1200 mm zbiera ścieki deszczowe z rejonu ulic: Reymonta, Sierakowskiego, Brzeźnickiej, Sienkiewicza, Dobrej, Ciepłej, RóŜanej, Batorego, Krasickiego, 11-Listopada, Ks. Kościowa i
Sucharskiego,
62
-
Wylot 4, Ø600 mm w rejonie Placu 3-go Maja. Zbiera ścieki deszczowe z ulic: Reymonta,
Krakowskiej, Pl. 3-go Maja, Wyszyńskiego i Skoczyńskiego ,
-
Wylot 5, Ø1200 mm przy ul. Piłsudskiego. Zbiera ścieki deszczowe z rejonu ulic: Piłsudskiego,
Piastowskiej, Tysiąclecia,
-
Wylot 6, Ø900 mm przy ul. Targowej. Zbiera ścieki deszczowe z rejonu ul. Targowej i ul. Piłsudzkiego,
-
Wylot 7, Ø600 mm pod mostem przy ul. Targowej. Odprowadza ścieki deszczowe z ulicy
Targowej , ul. Krakowskiej i terenów przylegających,
-
Wylot 8, wylot rowu długości 90 m, do którego włączony jest kanał Ø1000 mm przy ul. Stara
Droga 84. Zbiera ścieki deszczowe z rejonu ulic: Jagiellońskiej, L.Czarnego, Piastowskiej, Łokietka, Krzywoustego, Dąbrówki, Mieszka I i Hermana,
-
Wylot 9, wylot rowu długości 274 m, do którego włączony jest kanał Ø1200 mm przy ul. Stara
Droga 180. Zbiera ścieki deszczowe z ulicy św.Jadwigi , osiedla mieszkaniowego, Okręgowej Spółdzielnia Mleczarskiej i Szpitala Miejskiego .
W części północnej miasta w rejonie osiedla Bartodzieje Włościańskie odbiornikiem ścieków
deszczowych jest rów R-E1, który za pośrednictwem rowu R-E odprowadza ścieki opadowe do
rzeki Radomki. W części zachodniej miasta w rejonie Koralowca, Stobiecka, Miejskiego i Wymysłówka odbiornikiem wód opadowych jest rów R-A dopływ Warty.
Do rowu R-A podłączony jest kanał deszczowy biegnący w ul. Ks. Kościowa i Rzeźnickiej przechodzący w kanał otwarty (rów). Z kanałów w ul. Ciepłej, Mazowieckiej i Staffa ścieki opadowe
odprowadzane są kanałem otwartym (rowem) z wylotem do rowu R-B lewego dopływu rowu R-A.
Na lewym brzegu rzeki Radomki zlokalizowanych jest łącznie 8 wylotów miejskiej kanalizacji
deszczowej, z czego dwa wyloty za pośrednictwem rowów. Na prawym brzegu są dwa wyloty do
rzeki Radomki oraz dwa zrzuty do rowów (rowu R-A i rowu R-C).
8.3. Zasilanie w energię elektryczną
Podstawę zaopatrzenia miasta Radomska w energię elektryczną stanowi sieć elektroenergetyczna
Zakładu PGE Dystrybucja Łódź Łódź-Teren S.A..
Miasto zasilane jest z 3 stacji transformatorowych 110/15 kV:
-
„Radomsko Południe” zlokalizowanej przy ul. Krakowskiej 137a o mocy 2x16 MVA,
-
„Komuna Paryskiej” zlokalizowanej przy ul. Św. Rozalii o mocy 2x16 MVA,
-
„Radomsko Młodzowy” zlokalizowanej przy ul. Sucharskiego 78 o mocy 2x25 MWA.
PowyŜsze stacje połączone są z systemem elektroenergetycznym 110 kV tego rejonu liniami napowietrznymi 110 kV:
-
linia „Młodzowy- „Wrzosowa”,
-
linia „Komuna Paryska”- „Gorzkowice”,
-
linia „Komuna Paryska”- „Młodzowy”,
-
linia „Komuna Paryska”- „Południe”.
Obecnie budowana jest nowa stacja transformatorowa 110/15 kV „Stobiecko” zlokalizowana na terenie Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej w Radomsku.
63
Sieć elektroenergetyczna średniego napięcia składa się z linii napowietrznych 15 kV o długości około
57 km z roboczym przekrojem przewodów 35-70 mm2 i linii kablowych 15 kV o długości około 65 km z
roboczym przekrojem przewodów 120 mm2 oraz stacji transformatorowych 15/0,4 kV w liczbie ponad
190 jednostek.
Linie niskiego napięcia stanowią:
-
linie napowietrzne o długości około 140 km,
-
linie kablowe o długości około 110 km.
Sieć elektroenergetyczna wysokiego, średniego i niskiego napięcia pokrywa bieŜące potrzeby zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i jednorodzinnej, handlu, usług, rzemiosła, przemysłu i innych
odbiorców. Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się niewielkie zmiany w zuŜyciu energii elektrycznej.
Wg danych z lat 2001-2005 zuŜycie to wyniosło:
-
odbiorcy na śr. napięciu: rok 2001- 112925 MWh, rok 2005- 111661 MWh,
-
odbiorcy na nn, gr. C: rok 2001- 21199 MWh, rok 2005- 23354 MWh,
-
odbiorcy na nn, gr. G: rok 2001- 31597 MWh, rok 2005- 31207 MWh.
Moc zapotrzebowana miasta pokrywana z sieci PGE Dystrybucja Łódź Łódź-Teren S.A kształtuje się
na poziomie 40 MW przy mocy zainstalowanej w stacjach transformatorowych 110/15 kV ponad 100
MVA.
Uzupełniającym źródłem zasilania w energię elektryczną miasta Radomska jest elektrociepłownia
Fabryki Mebli Giętych „FAMEG” S.A.
Elektrociepłownia wyposaŜona jest w 2 turbozespoły o mocy 6 MW(praca zimą) i 2,5 MW(praca latem).
W zachodnio-północnej części miasta wzdłuŜ drogi Katowice- Warszawa przebiegają dwie napowietrzne linie elektroenergetyczne o napięciu 220 kV i 400 kV.
Scentralizowany system zaopatrzenia miasta w ciepło oparty jest o 2 źródła ciepła:
-
Ciepłownię Rejonową PGK Sp. z o.o. o mocy 54,52MW wyposaŜoną w 5
kotłów wodnych WR-10 opalanych miałem węglowym,
-
Elektrociepłownię w Fabryce Mebli Giętych wyposaŜoną w 3 kotły parowe
OR32 opalane miałem węglowym, o zainstalowanej mocy cieplnej 77MW.
Aktualne maksymalne zapotrzebowanie na moc cieplną wraz ze stratami przesyłowymi w Ciepłowni
Rejonowej wynosi 47,6MW, zaś w EC FAMEG- 28,5MW.
Ciepłownia Rejonowa PGK zlokalizowana przy ul. Wyszyńskiego zabezpiecza potrzeby cieplne
(ogrzewanie mieszkań i przygotowanie ciepłej wody uŜytkowej) głównie budownictwa mieszkaniowego.
Elektrociepłownia FAMEG zasila własnych odbiorców i odbiorców zewnętrznych: duŜy i mały przemysł, szkoły, mieszkalnictwo, usługi.
Energia cieplna z elektrociepłowni FAMEG dostarczana jest w postaci pary wodnej i wody gorącej i
jest wykorzystywana na cele technologiczne, grzewcze, przygotowania c.w.u. Istnieje moŜliwość bezproblemowej rozbudowy tego źródła ciepła o dalsze 29MW.
64
Sieć ciepłownicza miasta składa się z 2 części, jednej zasilanej z Ciepłowni Rejonowej i drugiej części,
zasilanej z EC FAMEG.
Z EC FAMEG wyprowadzone są ciepłociągi: północny o zdolności przesyłowej 35-40MW i obciąŜeniu
3,3MW, zasilający zewnętrznych przemysłowych odbiorców i południowy, o zdolności przesyłowej
10MW i obciąŜeniu 6MW, zasilający odbiorców własnych(wewnętrznych) i odbiorców zewnętrznych(szkoły, mieszkalnictwo, drobny przemysł).
Sieć ciepłownicza EC FAMEG w granicach Zakładu pozostaje w dyspozycji Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. Chrzanów. Sieć ciepłownicza podłączona do EC FAMEG, znajdująca się poza
granicą Zakładu naleŜy do róŜnych właścicieli:
-
PGK Sp. z o.o. Radomsko,
-
Fabryka Osi Napędowych,
-
Spółdzielnia Mieszkaniowa „Fameg”,
-
Urząd Miasta Radomska.
Sieć ciepłownicza podłączona do Ciepłowni Rejonowej pozostaje w całości w dyspozycji PGK Sp. z
o.o. Radomsko.
PGK Sp.z o.o. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, przesyłania, dystrybucji i
obrotu ciepłem na terenie Radomska. Część produkowanego przez EC FAMEG ciepła kupowana jest
przez PGK.
Oprócz źródeł centralnych na terenie Radomska występuje szereg źródeł lokalnych o róŜnych mocach
i spora liczba palenisk domowych.
Radomszczańska Spółdzielnia Mieszkaniowa posiada 2 kotłownie lokalne gazowe: przy ul. Batorego 5
o mocy 750 kW i przy ul. Brzeźnickiej 36 o mocy 450 kW.
Miasto Radomsko zasilane jest gazem ziemnym przewodowym od gazociągu wysokiego ciśnienia
Piotrków Tryb. - Częstochowa. Obecnie przez teren miasta przechodzi gazociąg wysokiego ciśnienia
DN 350 MOP 3,2 MPa relacji Piotrków Tryb. – rz. Warta oraz gazociąg zasilający DN 150 MOP 3,2
MPa stację redukcyjno- pomiarową I stopnia połoŜoną przy ul. Stodolnej.
Dystrybucja gazu na terenie miasta odbywa się za pomocą w/w stacji redukcyjno- pomiarowej , kilku
stacji redukcyjno- pomiarowych II stopnia oraz gazociągów średniego i niskiego ciśnienia. Długość
czynnych gazociągów wraz z przyłączami wynosi: niskiego ciśnienia- 39648 m, średniego ciśnienia47376 m. Ilość przyłączy: niskiego ciśnienia- 509 szt., średniego ciśnienia – 825 szt. (stan na dzień
31.12.2008 r)
Podstawową grupę odbiorców gazu stanowią gospodarstwa domowe(około 97%), pozostali odbiorcy
to przemysł, usługi, handel i róŜni inni. Spora grupa gospodarstw domowych wykorzystuje gaz nie
tylko na cele socjalno- bytowe ale równieŜ jako nośnika energii w ogrzewaniu mieszkań.
W ogólnym zapotrzebowaniu gazu dominuje przemysł, który zuŜywa ponad 70 % dostarczanego
gazu, gospodarstwa domowe zuŜywają 21%, pozostali odbiorcy- około 9%.
Stopień zgazyfikowania miasta określa się na ponad 50%.
65
Stopień wykorzystania przepustowości stacji redukcyjno- pomiarowej I stopnia kształtuje się na poziomie 30%.
Gestorem sieci gazowniczej na terenie Radomska jest Mazowiecka Spółka Gazownictwa sp. z o.o.
Na terenie Radomska znajduje się infrastruktura telekomunikacyjna w postaci kanalizacji telefonicznej,
kabli ziemnych i linii napowietrznych będąca własnością Telekomunikacji Polskiej, zapewniająca
mieszkańcom i instytucjom stacjonarną łączność telefoniczną.
8.7. Tranzytowy rurociąg naftowy
W zachodnio-północnej części miasta wzdłuŜ drogi Katowice- Warszawa przebiega dalekosięŜny rurociąg naftowy o średnicy 273mm wraz z kablem światłowodowym. Wg oświadczenia PERN „Przyjaźń” S.A. dla rurociągu obowiązuje strefa ochronna w postaci pasa terenu o szerokości 30 m, którego
osią jest rurociąg. Pas ochronny, wolny od zabudowy, moŜe być wykorzystywany jedynie rolniczo.
Istniejące sieci uzbrojenia magistralnego w zakresie poszczególnych branŜ łącznie z przesądzeniami
przedstawiono na rysunku zmiany studium – Kierunki rozwoju przestrzennego – zasady uzbrojenia.
8.8. Gospodarka odpadami
Odpady komunalne
Gospodarka odpadami w mieście Radomsku i okolicznych gminach realizowana jest przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. z Radomska i opiera się o uŜytkowane przez wspomnianą firmę składowisko odpadów komunalnych zlokalizowane w Jadwinówce, gmina Radomsko.
Jest to obiekt wielokwaterowy z nadpoziomowym składowaniem, wybudowany w miejscu wyrobiska
piasków i Ŝwiru, zgodnie z obowiązującymi przepisami (posiadający m.in. uszczelnioną czaszę).
Rozpoczęcie eksploatacji miało miejsce w 1981 r. Składowisko posiada duŜą rezerwę terenu, zabezpieczającą potrzeby miasta na najbliŜsze kilkanaście lat.
Na składowisku składowane jest ponad 100 ton odpadów na dobę (w ostatnich trzech latach kolejno: 129,5; 154,7, 122,4 ton na dobę). Od początku istnienia składowiska umieszczono tam ok.
364 500 Mg odpadów (przewaga niesegregowanych odpadów komunalnych). Deponowane są na
nim odpady tj. skratki, zawartość piaskowników, ustabilizowane komunalne odpady ściekowe, substancje i przedmioty pochodzące z mechanicznej obróbki odpadów oraz odpady ulęgające biodegradacji, niesegregowane odpady komunalne, odpady z targowisk i studzienek kanalizacyjnych
(łączna wielkość składowanych odpadów komunalnych w 2003 r. wynosiła 19 364,33 Mg, co stanowiło aŜ 80% wszystkich odpadów terenu miasta Radomska). Na składowisku powstaje 110 kilogramów rocznie odpadów niebezpiecznych oraz około 1 145 ton odpadów niebędących odpadami niebezpiecznymi i komunalnymi.
W celu zapewnienia na terenie miasta uporządkowanej gospodarki komunalnej od 2001 r. wprowadzono selektywną zbiórkę odpadów, która dotyczyła butelek typu PET (66 pojemników, w których
3
zebrano 1 400 m opakowań).
Od 2003 r. Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Radomsku rozszerzyło działalność w zakresie gospodarowania odpadami o selektywną zbiórkę odpadów oraz wtórną segregację odpadów
66
(odzysk). Selektywna zbiórka obejmowała swoim zasięgiem teren miasta Radomska (176 pojemników) oraz gminy ościenne: Radomsko, Ładzice, Dobryszyce, Lgota Wielka, Kobiele Wielkie i Gidle.
Od początku 2004r. na terenie miasta wprowadzana jest systematycznie workowa selektywna
zbiórka odpadów bezpośrednio od wytwórców (w 2003 r. zebrano 17,34 Mg opakowań ze szkła i
54,18 Mg opakowań z tworzyw sztucznych). Segregacja wtórna oraz odzysk odbywają się na skła2
dowisku odpadów w Jadwiniówce (stanowisko segregacji odpadów o pow. 1 360m zostało oddane
w lutym 2003 r. i w tym samym roku odzyskowi poddano 188,63 Mg odpadów). Odzyskane i posegregowane surowce wtórne PGK sprzedaje firmom zajmującym się recyklingiem, a takŜe Organizacji Odzysku.
Odpady przemysłowe
Radomsko nie posiada własnego składowiska odpadów przemysłowych. Część odpadów z terenu
miasta trafia na składowisko w Jadwinówce, gdzie są składowane albo przeznaczane do odzysku.
Odpady przemysłowe odbierane są od wytwórców bezpośrednio przez specjalistyczne przedsiębiorstwa, które w części same zajmują się odzyskiem lub unieszkodliwianiem odpadów lub transportują je do ostatecznego odbiorcy.
Jedynym przedsiębiorstwem na terenie miasta zarządzającym składowiskiem, w którym deponowane są odpady w postaci szlamów poneutralizacyjnych z trawialni, osadów z odsiarczania spalin
oraz zanieczyszczonego piasku z oczyszczalni ścieków jest „Metalurgia” S.A. (składowisko o pow.
5,6 ha, zlokalizowane w Jadwinówce).
Największe ilości odpadów przemysłowych z terenu miasta pochodzą z sektora energetycznego
(powyŜej 30% wszystkich odpadów przemysłowych). Znaczny udział mają takŜe odpady wytwarzane podczas produkcji drewna i mebli (24,5%) oraz odpady niebezpieczne powstające w róŜnych
procesach produkcyjnych (13%). Największym producentem w/w odpadów są Zakłady Mebli Giętych „Fameg” (odpady stanowią ponad 50% wszystkich odpadów wytworzonych przez największe
zakłady z terenu miasta). Na drugim miejscu znajduje się Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej
Sp. z o.o. w Radomsku.
Jak wynika ze statystyk, w 2002 r. odpady przemysłowe zebrane z terenu miasta były odzyskane
średnio w 82% (najwięcej szkła, złomu i drewna), natomiast odpady niebezpieczne były: unieszkodliwione w 75%, odzyskane w 16%, składowane w ok. 10%.
Instalacja do unieszkodliwiania odpadów przemysłowych znajduje się w Zakładowej Oczyszczalni
Ścieków Przemysłowych w Radomsku przy ul. Narutowicza.
Odpady przemysłowe powstające na terenie Radomska to:
-
Odpady powstające podczas energetycznego spalania paliw stałych tj. węgiel brunatny i kamienny oraz powstające w trakcie odpylania i odsiarczania gazów spalinowych (mieszanki popiołowo – ŜuŜlowe, ŜuŜle i popioły paleniskowe, popioły lotne, stałe odpady powstające w trakcie
odsiarczania spalin metoda wapniową).
W/w odpady o ilości 21 000 Mg (aŜ 97% stanowią odpady w postaci ŜuŜli i popiołów) w większości wytwarzane są przez Zakłady Mebli Giętych „Fameg” S.A. oraz „Metalurgia S.A.”. Głównymi
odbiorcami ŜuŜli i popiołów paleniskowych jest przemysł budowlany (wykorzystanie do produkcji
betonu, materiałów termoizolacyjnych, rekultywacji i niwelacji terenu). W nielicznych przypad-
67
kach ŜuŜle i popioły wywoŜone są przez PKG Sp. z o.o. na składowisko odpadów w Jadwiniówce. Jedynym zakładem posiadającym instalację do odsiarczania spalin jest „Metalurgia S.A.”,
która prowadzi odsiarczanie spalin z własnej kotłowni zakładowej (produkty odprowadzane są w
postaci szlamu).
-
Odpady z przetwórstwa drewna, produkcji mebli, papieru itp., powstające na skutek działalności
zakładów meblarskich, wytwórni płyt wiórowych i pilśniowych oraz warsztatów stolarskich.
W latach 2001 – 2003 na terenie Radomska wydano decyzje na wytworzenie ok. 16 200 Mg w/w
odpadów. Największym producentem były Zakłady Mebli Giętych FAMEG. Większość odpadów
(ok. 99%) wykorzystywana jest ponownie, przede wszystkim jako paliwo (w celach grzewczych),
tylko znikoma część jest składowana w Jadwiniówce.
-
Odpady z przemysłu rolno – spoŜywczego pochodzące głównie z przygotowania i przetwórstwa
produktów spoŜywczych pochodzenia zwierzęcego oraz przemysłu mleczarskiego (tkanki zwierzęce, osady z zakładowych oczyszczalni ścieków).
Rocznie na terenie miasta powstaje ok. 1700 Mg odpadów. Większość z nich przekazywanych
jest do zakładu w ZPR „Danielów” Sp. z o.o. zajmującego się unieszkodliwianiem odpadów poubojowych.
Pozostałe odpady:
-
z produkcji, obrotu i stosowania związków nieorganicznych i organicznych oraz z produkcji
i stosowania powłok ochronnych, klejów i farb,
-
z kształtowania oraz mechanicznej obróbki powierzchni metali.
Osady ściekowe
W skład ogólnej masy osadów ściekowych powstających w związku z biologicznym oczyszczaniem
ścieków wchodzą komunalne osady ściekowe oraz osady z oczyszczalni i podczyszczani ścieków
przemysłowych, pochodzących z sektora gospodarczego (w latach 2001 – 2003 wytworzono ok.
7800 Mg odpadów).
Na terenie Radomska głównym sposobem unieszkodliwiania w/w osadów jest ich odwadnianie na
prasie a następnie składowanie i tylko niewielka część jest poddawana procesom odzysku (wykorzystaniu rolniczemu lub kompostowaniu).
Odpady z budowy, remontu i demontaŜu obiektów budowlanych i infrastruktury drogowej.
W skład w/w odpadów wchodzą: materiały i elementy budowlane (ceramika beton, cegły, tynki),
płyty, odpady z drewna, szkła i tworzyw sztucznych, asfalt, papa, smoła, gleba i ziemia z wykopów,
złom stalowy i metalowy (w latach 2001 – 2003 wytworzono ok. 4610 Mg odpadów, tym 3728 Mg
odpadów niebezpiecznych zawierających azbest).
Ok. 81% wytworzonych odpadów zawiera odpady niebezpieczne, które są przekazywane specjalistycznym firmom. Materiały typu: gruz budowlany i ceglany wykorzystywane są w drogownictwie lub
odbierane przez odpowiednie firmy, natomiast złom metali kolorowych itp. gromadzony jest w sku
pie surowców wtórnych (firmy „Wtórmex) i przerabiany jest w hutnictwie Ŝelaza i metali kolorowych.
Odpady z tworzyw sztucznych i szkła zagospodarowywane są natomiast w hutach szkła.
68
Odpady medyczne i weterynaryjne.
Odpady medyczne na terenie Radomska wytwarzane są przez prywatne gabinety lekarskie i stomatologiczne, niepubliczne lecznice medyczne i weterynaryjne, apteki, laboratoria analityczne oraz
szpital (średnia ilość odpadów w ciągu roku wynosi ok. 54 Mg). Odbiorcami w/w odpadów są: Szpital Powiatowy w Radomsku oraz specjalistyczne firmy. Ze względu na wysokie ryzyko epidemiologiczne i toksykologiczne, unieszkodliwianie odpadów medycznych i weterynaryjnych odbywa się
w procesach termicznych a ich recykling jest zabroniony.
Wraki samochodowe, opony.
Na terenie Radomska rocznie złomowanych jest ok. 1880 Mg pojazdów wycofanych z eksploatacji.
Blisko 85% wraków samochodów poddawanych jest przeróbce i odzyskiwanych jako surowiec wtórny. Pozostałe materiały nie nadające się do odzysku są poddawane procesom unieszkodliwiania
i sprzecznie z obowiązującym prawem składowane na składowiskach odpadów komunalnych.
ZuŜyte opony (blisko 31,5 Mg rocznie) przekazywane są wyspecjalizowanym przedsiębiorstwom
celem ponownego bieŜnikowania lub odzysku.
Odpady opakowaniowe.
Rocznie, na terenie miasta produkowanych jest blisko 1,7 tys. Mg odpadów opakowaniowych, które
w większości poddawane są odzyskowi.
Odpady niebezpieczne.
Źródłem odpadów niebezpiecznych są procesy przemysłowe, rolnictwo oraz część odpadów komunalnych (w latach 2001 – 2003 na terenie miasta powstało ok. 11 300 Mg w/w odpadów). Procesem
odbioru i unieszkodliwianiem odpadów z terenu Radomska zajmują się wyspecjalizowane przedsiębiorstwa m.in. z Trzemeszna, Gliwic, Siemianowic Śląskich, Grudziądza, Mińska Mazowieckiego,
Jedlicz, Częstochowy, Poznania, Piotrkowa Trybunalskiego, Bełchatowa, Torunia, Bytomia, Stobiecka Szlacheckiego, Radomska, Lublina, Konopnicy, Dąbrowy Górniczej oraz Trzebini.
9.
Przesądzenia planistyczne
9.1. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego
Zgodnie z ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 23 marca 2003 r. do dnia
31 grudnia 2003 r. na terenie miasta Radomska obowiązywał Miejscowy plan ogólny zagospodarowania
przestrzennego miasta Radomska zatwierdzony uchwałą Nr XXIII/129/88 Miejskiej Rady Narodowej
w Radomsku z dn. 26 maja 1988r. (Dz. Urz. Woj. Piotrkowskiego Nr 14 z 1990r., poz. 129 z późn. zm.).
Wraz z uchwalonymi zmianami stanowił podstawę działalności realizacyjnej w mieście .
W chwili obecnej, na obszarze miasta obowiązują zmiany w/w planu oraz miejscowe plany uchwalone po 1 stycznia
2005 r. Na rysunku nr 7 – Uwarunkowania – przesądzenia planistyczne w skali 1 : 25 000 pokazano zasięgi obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego , będących w trakcie opracowania oraz terenów , dla których podjęto uchwały o przystąpieniu do sporządzenie planów (podana poniŜej numeracja jest zgodna
z oznaczeniem na rysunku).
69
•
obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego :
1.
Rejon trasy A -1 (strona zachodnia) - zmiana fragmentu miejscowego planu ogólnego zagospodarowania
przestrzennego miasta Radomska, zatwierdzona uchwałą Nr XXI/182/04 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia
23 czerwca 2004 r.
2.
Rejon trasy A -1 (strona wschodnia) - zmiana fragmentu miejscowego planu ogólnego zagospodarowania
przestrzennego miasta Radomska, zatwierdzona uchwałą Nr XXXII/284/2001 Rady Miejskiej w Radomsku z
dnia 27 września 2001 r.
3.
Rejon ul. Krasickiego, Transportowej, Sucharskiego - zmiana ogólnego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Radomska, zatwierdzona uchwałą Nr XXX/242/97 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 25
kwietnia 1997r.
4.
Rejon ul. Krasickiego, Młodzowska, Sucharskiego, bocznica kolejowa - miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego obszaru wyznaczonego ulicami: Krasickiego, Sucharskiego, Poprzeczną, Młodzowską,
bocznicą kolejową, zatwierdzony uchwałą Nr XXXIII/276/97 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 12 września
1997 r.
5.
Rejon ul. 11-go Listopada, Osiedlowa, Skłodowskiej, gen. Grota – Roweckiego - zmiana miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego miasta Radomska dla obszaru połoŜonego przy ulicach: 11 Listopada,
Osiedlowej, Marii Skłodowskiej – Curie, Gen. Grota – Roweckiego, zatwierdzona uchwałą Nr XXXIX/339/98
Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 29 maja 1998 r.
6.
Rejon ul. Brzeźnickiej, Wrotki - zmiana fragmentu miejscowego ogólnego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Radomska, zatwierdzona uchwałą Nr VI/33/99 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 26 lutego 1999 r.
7.
Rejon ul. Ciepłej - zmiana fragmentu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Miasta Radomska, zatwierdzona uchwałą Nr XX/207/2000 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 27 października 2000 r.
8.
Rejon ul. Sadowej - zmiana fragmentu miejscowego ogólnego planu zagospodarowania przestrzennego
Miasta Radomska, zatwierdzona uchwałą Nr XX/209/2000 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 27 października 2000 r.
9.
i 10. Rejon ulicy Reymonta, Kościuszki, Narutowicza - zmiany fragmentu miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Radomska, zatwierdzone uchwałą Nr XXIV/182/96 Rady Miejskiej
w Radomsku z dnia 28 czerwca 1996 r.
11. Rejon ul. Jacka Soplicy (Os. Mickiewicza) - zmiana fragmentu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego osiedla „A. Mickiewicza” w Radomsku, zatwierdzona uchwałą Nr XX/208/2000 Rady Miejskiej w
Radomsku z dnia 27 października 2000 r.
12. Rejon ul. Starowiejskiej, Owocowej - zmiana fragmentu miejscowego ogólnego planu zagospodarowania
przestrzennego Miasta Radomska, zatwierdzona uchwałą Nr XI/107/99 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia
29 października 1999 r.
13. Rejon ul. Jagiellońskiej, Starowiejskiej - zmiana fragmentu miejscowego planu ogólnego zagospodarowania
przestrzennego miasta Radomska, zatwierdzona uchwałą Nr XL/354/98 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia
18 czerwca 1998r.
70
14. Rejon ul. Leszka Czarnego - zmiana fragmentu miejscowego ogólnego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Radomska, zatwierdzona uchwałą Nr XL/352/98 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 18
czerwca 1998 r.
15. Rejon ul. Leszka Czarnego, Piastowskiej - zmiana fragmentu miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Radomska, zatwierdzona uchwałą Nr XL/353/98 Rady Miejskiej w Radomsku z
dnia 18 czerwca 1998r.
16. Rejon osiedla Miłaczki - zmiana fragmentu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego osiedla
„Miłaczki” w Radomsku, zatwierdzona uchwałą Nr VII/55/94 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 15 grudnia
1994 r.
17. Rejon osiedla Miłaczki i ul. Kilińskiego - zmiana fragmentu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego osiedla „Miłaczki” w Radomsku, zatwierdzona uchwałą Nr XXVI/240/2001 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 27 lutego 2001 r.
18. Rejon ul. Narutowicza, Hubala - zmiana fragmentu miejscowego ogólnego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Radomska, zatwierdzona uchwałą Nr VII/44/99 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 29
marca 1999r.
19. Rejon ul. Narutowicza, Traktorowej - zmiana fragmentu miejscowego ogólnego planu zagospodarowania
przestrzennego Miasta Radomska, zatwierdzona uchwałą Nr X/91/99 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 24
września 1999 r.
20. Rejon ul. Dąbrowskiej, Poziomkowej, Torowej - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu miasta Radomska dla terenu połoŜonego przy ulicy M. Dąbrowskiej, Poziomkowej, Torowej, zatwierdzony
uchwałą Nr LII/413/06 z dnia 25 października 2006 r.
21. Rejon ul. Pułaskiego, Zielonej, Piłsudskiego - zmiana fragmentu miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Radomska, zatwierdzona uchwałą Nr XXXVIII/328/98 z dnia 29 kwietnia
1998r.
22. Rejon ul. Targowej - zmiana fragmentu miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego
miasta Radomska, zatwierdzona uchwałą Nr XXIX/225/97 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 28 lutego
1997 r.
23. Rejon ul. Narutowicza, Orzeszkowej, śytniej, Wesołej - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego
fragmentu miasta Radomska dla terenu połoŜonego w rejonie ul. Orzeszkowej i ul. śytniej, zatwierdzony
uchwałą Nr XI/91/07 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 27 czerwca 2007 r.
24. Gazociąg - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego trasy gazociągu wysokopręŜnego na terenie
m. Radomska, zatwierdzony uchwałą Nr XLIX/394/06 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 30 czerwca 2006r.
25. Rejon ul. Narutowicza, Kościuszki, Komuny Paryskiej - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego
fragmentu miasta Radomska dla terenu połoŜonego w rejonie ulicy Narutowicza, Kościuszki i Komuny Paryskiej, zatwierdzony uchwałą Rady Miejskiej Nr XIX/145/08 z dnia 25 stycznia 2008 r.
71
W celu zwiększenia atrakcyjności Radomska pod względem inwestycyjnym, Rada Miejska podjęło równieŜ szereg
uchwał o przystąpieniu do sporządzania miejscowych planów:
Plany miejscowe będące w trakcie opracowania, dla których zostało juŜ zdefiniowane zagospodarowanie (plany
zaawansowane):
8’.
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu miasta Radomska, dla terenów połoŜonych
pomiędzy ulicą Brzeźnicką, Wrotki, Łowiecką, Cieplną, Staffa z terenem projektowanej obwodnicy zachodniej miasta – uchwała w sprawie przystąpienia do sporządzenia mpzp Nr XXXVI/329/2002 Rady Miejskiej
w Radomsku z dnia 20 marca 2002 r.
15’. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu miasta Radomska w rejonie ulic: Brzeźnicka, Pajdaka, Sadowa - uchwała w sprawie przystąpienia do sporządzenia mpzp Nr XII/98/07Rady Miejskiej
w Radomsku z dnia 21 sierpnia 2007 r.,
17'. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu miasta Radomska, dla terenów połoŜonych
pomiędzy ulicą ul. Reymonta, Kościuszki (teren metalurgii)– uchwała w sprawie przystąpienia do sporządzenia mpzp Nr XXII/171/08 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 25 kwietnia 2008 r.
18'. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu miasta Radomska w rejonie ulic: Warszyca,
Brzeźnicka, Piłsudskiego , przedłuŜenie Targowej, do terenów PKP - uchwała w sprawie przystąpienia do
sporządzenia mpzp Nr XXIII/186/08 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 11 czerwca 2008 r.
19'. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu miasta Radomska w rejonie ulic: Wymysłowskiej, Jałowcowej, Piłsudskiego – uchwała w sprawie przystąpienia do sporządzenia mpzp Nr
XXI/164/08 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 27 marca 2008r.
Plany miejscowe, dla których podjęto uchwały o przystąpieniu do sporządzania mpzp o zdefiniowanym ogólnie
(w uchwale) zagospodarowaniu:
1'.
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu miasta Radomska w rejonie ulic : Krakowskiej, Targowej (Spółdzielnia Mostostalowiec) - uchwała w sprawie przystąpienia do sporządzenia mpzp Nr
XXXVI/333/2002 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 20 marca 2002 r.,
2'.
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu miasta Radomska w rejonie ulic : Kasztelańskiej, Krakowskiej, Jagiellońskiej - uchwała w sprawie przystąpienia do sporządzenia mpzp Nr
XXXVI/330/2002 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 20 marca 2002 r.,
3’, 4’.zmiana uchwały Nr XXXVI/331/02 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 20 marca 2002 r. o przystąpieniu do
sporządzenia mpzp. fragmentu miasta Radomska w rejonie ulic: Starowiejskiej, Owocowej - uchwała Nr
XXXIV/287/05 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 29 czerwca 2005 r.
5'.
zmiana fragmentu miejscowego ogólnego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Radomska
w rejonie ulic: ul. Ładnej, Owocowej – uchwała w sprawie przystąpienia do sporządzenia mpzp
Nr XXXVIII/342/2002 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 5 czerwca 2002 r.
6'.
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu miasta Radomska w rejonie ulic : Krakowskiej, Torowej, Dąbrowskiej - uchwała w sprawie przystąpienia do sporządzenia mpzp Nr XLIX/395/06 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 30 czerwca 2006 r.,
7'.
zmiana uchwały Nr XXVII/I248/2001 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 29 marca 2001 r. o przystąpieniu
do sporządzenia mpzp. fragmentu miasta Radomska w rejonie ulic: ul. Wypoczynkowej, Piłsudskiego –
uchwała Nr XXXII/289/2001 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 27 września 2001 r.
72
8'.
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu miasta Radomska w rejonie ulic : ul. Kochanowskiego, Brzeźnickiej – uchwała w sprawie przystąpienia do sporządzania mpzp Nr XIII/107/03 Rady
Miejskiej w Radomsku z dnia 30 października 2003 r.,
9'.
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu miasta Radomska w rejonie ul. Sucharskiego, do północno – zachodniej granicy miasta – uchwała w sprawie przystąpienia do sporządzania
mpzp Nr XX/159/08 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 25 lutego 2008 r.
10'. zmiana uchwały XXXVI/332/2002 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 20 marca 2002 r. o przystąpieniu do
sporządzenia mpzp. w rejonie ulic: Sikorskiego, Narutowicza - uchwała Nr XXIV/288/05 Rady Miejskiej w
Radomsku z dnia 29 czerwca 2005 r.
11'. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu miasta Radomska w rejonie ul. Sanickiej –
uchwała w sprawie przystąpienia do sporządzenia mpzp Nr XLIX/396/06 Rady Miejskiej w Radomsku z
dnia 30 czerwca 2006 r.
12'. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu miasta Radomska w rejonie ul. Narutowicza „Metalurgia” – uchwała w sprawie przystąpienia do sporządzania mpzp Nr XXIII/204/04 Rady Miejskiej
w Radomsku z dnia 18 października 2004 r.
13'. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu terenu miasta Radomska w rejonie ul. Witosa, Wojska Polskiego, Narutowicza – uchwała w sprawie przystąpienia do sporządzenia mpzp Nr
VIII/70/07 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 23 kwietnia 2007 r.
14'. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu terenu miasta Radomska w rejonie ul.
Wymysłowskiej, Jałowcowej, Piłsudskiego – uchwała w sprawie przystąpienia do sporządzenia mpzp Nr
XXI/164/08 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 27 marca 2008 r.
15'. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu terenu miasta Radomska w rejonie ul:
Prymasa Wyszyńskiego, Łokietka, Piastowskiej, L. Czarnego – uchwała w sprawie przystąpienia do sporządzenia mpzp Nr XXXIX/301/09 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 22 kwietnia 2009 r.
16'. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu terenu miasta Radomska w rejonie ul: Krasickiego, 11-go Listopada, t. Kutrzeby, Ks. Kościowa, Południowej, Wróblewskiego – uchwała w sprawie
przystąpienia do sporządzenia mpzp Nr XXXIX/299/09 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 22 kwietnia
2009 r.
17'. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu terenu miasta Radomska w rejonie ul: Kopiec, Kraszewskiego, Narutowicza, Wiejskiej, Chopina – uchwała w sprawie przystąpienia do sporządzenia
mpzp Nr XXXIX/300/09 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 22 kwietnia 2009 r.
18'. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu terenu miasta Radomska w rejonie ul:
Reymonta, Kościuszki, Komuny Paryskiej – uchwała w sprawie przystąpienia do sporządzenia mpzp Nr
XXXI/241/09 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 22 kwietnia 2009 r.
9.2. Decyzje z zakresu planowania przestrzennego
Do najistotniejszych przedsięwzięć liniowych na terenie miasta Radomska, na które zostały wydane
decyzje o lokalizacji inwestycji celu publicznego naleŜą zadania z zakresu infrastruktury drogowej oraz
technicznej (sieć wodociągowa, kanalizacji sanitarnej i deszczowej, elektroenergetyczna, ciepłownicza, gazowa oraz telekomunikacyjna).
73
Zestawienie decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego dotyczących infrastruktury komunikacyjnej, wydanych w latach 2004 - 2007 przedstawia tabela nr 21:
Data i znak sprawy
Rodzaj inwestycji
Parametry inwstycji
Oznaczenia
na rysunku
TRM.I.7331/162/04 Budowa odcinka obwodnicy zachodniej Łączna długość inwez dnia 02.09.2004 r. miejskiej drogi nr 42 – od skrzyŜowania stycji -2260m
zjazdu z węzła „Radomsko” autostrady
I
A-1 do projektowanego skrzyŜowania z
drogą nr 91 „odcinek G-C” w Radomsku.
TRM.I.7331/164/04 Budowa drogi zbiorczej – od ronda w Łączna długość inwez dnia 02.09.2004 r. pkt. C do skrzyŜowania z ul. Krasickie- stycji - 780m
go „odcinek C-K” na działkach nr ewid.:
314/21, 314/25, 315/39, 315/37,
II
315/35, 315/33, 315/31, 315/29,
315/27, 315/4, 315/3, 315/2, 315/41,
315/45, 315/43, 315/1, 316/4, 365,
obręb 3 połoŜonych w Radomsku
TRM.I.7331/90/04
Budowa drogi dojazdowej z rondem i Łączna długość inwez dnia 02.09.2004 r. kanału deszczowego do działki inwestycji - 800m, szerostycyjnej na działkach nr ewid. 41, 42/1, kość – 7m
III
43, 44, 137, 170, 209, 466, obręb 38 od
ul. Brzeźnickiej w kierunku północnym
w Radomsku.
TRM.I.7331/174/05 Budowa drogi dojazdowej od ul. Krasic- Łączna długość inwez dnia 26.09.2005 r. kiego w Radomsku w kierunku północ- stycji - 295m
nym, do działki inwestycyjnej nr 521/2
IV
obręb 1 przez działki nr ewid. 523, 524,
525, 526, 527, 528, 579, 529, 530, 531,
532, 533, 534 obręb 1
TRM.I.7331/163/20 Budowa obwodnicy (drogi nr 91) odci- Łączna długość inwe04/06
nek „A-C” – od skrzyŜowania z ulicą stycji - 862m
z dnia 18.01.2006 r. Brzeźnicką jako droga krajową z wykoV
naniem w jej ciągu ronda o średnicy 40
m w punkcie „A” do skrzyŜowania z
projektowaną obwodnicą (drogi nr 42)
w punkcie „C”
Lokalizację wyŜej wymienionych inwestycji przedstawiono na rysunku nr 7 – Uwarunkowania przedsięwzięcia planistyczne w skali 1 :25 000.
10. Potrzeby i moŜliwości rozwoju miasta
Zasadniczym dokumentem określającym potrzeby i moŜliwości rozwoju miasta jest „Strategia Rozwoju
Miasta Radomska na lata 2006 – 2020” z listopada 2005 r. oraz opracowany na jej podstawie „Program operacyjny rozwoju Miasta Radomska na lata 2007 – 2013” z czerwca 2007 r.
W w/w opracowaniach przeprowadzono analizę zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań rozwoju
miasta Radomska, które umoŜliwiają zidentyfikowanie kluczowych szans i zagroŜeń, mających obecnie lub mogących mieć w przyszłości wpływ na skalę i tempo dalszego rozwoju społecznogospodarczego miasta.
74
Do najistotniejszych czynników mających wpływ na rozwój miasta naleŜą:
•
mocne strony miasta: uzbrojone tereny inwestycyjne, lokalizacja miasta w pobliŜu cennych przyrodniczo kompleksów leśnych (projektowany Pajęczańsko – Gidelski Obszar Chronionego Krajobrazu), brak barier i ograniczeń rozwoju wynikających z warunków fizjograficznych, dobrej jakości
woda pitna, niski poziom przestępczości, aktywność lokalnych grup artystycznych, instytucje kultury i sportu w mieście, wzrost współpracy miasta;
•
słabe strony miasta: brak perspektyw rozwojowych dla młodych ludzi, brak oferty szkolnictwa
wyŜszego, słaby nacisk na edukację językową, brak wykształconej kadry nauczycielskiej, niska
atrakcyjność wybranych elementów infrastruktury sportowo – rekreacyjnej, niskie wykorzystanie
przez miasto środków UE na infrastrukturę;
•
szanse rozwoju miasta: instrumenty państwa oraz UE wspierające rozwój lokalny oraz rozwój
przedsiębiorstw, zewnętrzny kapitał inwestycyjny, polityka ekologiczna państwa gwarantująca poprawę stanu środowiska naturalnego, zainteresowanie podmiotów sektora publicznego promowaniem współpracy zagranicznej, wzrost zainteresowania społeczeństwa aktywnym spędzaniem
wolnego czasu, współpraca w zakresie działalności kulturalnej, sportowej z gminami, powiatem i
innymi instytucjami publicznymi, wzrost zainteresowania rozwojem budownictwa społecznego;
•
zagroŜenia rozwoju miasta: brak inicjatyw ze strony podmiotów gospodarczych promujących produkt lokalny „przemysł drzewny”, starzejące się społeczeństwo, niedostosowane do wymogów
rynku pracy kierunki kształcenia, wzrost atrakcyjności turystycznej gmin sąsiednich.
Zgodnie z w/w programem cele generalne rozwoju miasta to:
-
zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej miasta,
-
stymulowanie rozwoju przedsiębiorczości w szczególności poprzez aktywizację lokalnych zasobów,
-
podejmowanie działań wspierających poprawę pozycji rynkowej lokalnego przemysłu,
-
aktywizacja potencjału intelektualnego poprzez rozwój róŜnych form edukacji adekwatnych do
zmian społecznych i gospodarczych,
-
inicjowanie i wspomaganie rozwoju róŜnych form i aktywności kulturalnych,
-
tworzenie warunków dla współpracy wielopodmiotowej na rzecz rozwoju miasta,
-
tworzenie atrakcyjnych warunków zamieszkania,
-
kreowanie warunków rozwoju aktywności sportowo-rekreacyjnej mieszkańców,
-
wzbogacenie wizerunku miasta i jego promocja.
Działania na rzecz zdynamizowania procesów rozwoju społeczno-gospodarczego wymagać będą
znaczącej pomocy finansowej ze strony budŜetu państwa, maksymalnego wykorzystania środków Unii
Europejskiej, oraz tworzenia jak najlepszych warunków dla napływu prywatnego kapitału (krajowego i
zagranicznego).
75

Załącznik nr 1 - tekst Studium

Transkrypt

Podobne dokumenty

Skarpety medyczne S Pani Teresa Medica - ort

Uchwała Nr XXVII/176/16 z dnia 30 czerwca 2016 r.

Spodnie męskie SPORTOWE L ELDAN

POSZUKIWANI GALA EMILIA