Opcje

Transkrypt

Opcje

Teraz wiesz i inwestujesz
OPCJE
WPROWADZENIE DO OPCJI
OPCJA jest instrumentem finansowym, mającym postać kontraktu, w którym kupujący opcję nabywa „prawo do
nabycia” (opcja kupna), bądź „prawo do sprzedaży” (opcja sprzedaży) określonego instrumentu bazowego po
ściśle określonej cenie, w dniu wykonania (wygaśnięcia) opcji, po ustalonym odpowiednio wcześniej kursie
wykonania opcji. Z kolei na wystawcę opcji (sprzedającego opcję) przechodzi obowiązek wywiązania się z
kontraktu opcyjnego, czyli odpowiednio obowiązek do sprzedaży bądź do odkupienia instrumentu bazowego w
dniu wykonania opcji - o ile nabywca opcji zechce z tego prawa skorzystać (o ile uzna wykonanie swojej opcji za
opłacalne).
Zatem opcja daje nabywcy opcji prawo (a nie obowiązek) do nabycia, bądź sprzedaży określonego
instrumentu bazowego (aktywa rzeczowe, surowce, instrumenty finansowe etc.), w określonym momencie w
przyszłości, po ściśle ustalonej cenie. Z kolei sprzedawca (wystawca) opcji jest zobowiązany do odpowiednio
przeciwnego zachowania. W przypadku wystawienia opcji kupna zobowiązuje się do dostarczenia instrumentu
bazowego w terminie wykonania opcji. Natomiast w przypadku wystawienia opcji sprzedaży, wystawca
zobowiązuje się do odkupienia od nabywcy opcji danego instrumentu bazowego, na który opiewa opcja.
W przypadku opcji notowanych na giełdzie regulowanie zobowiązań następuje wyłącznie w formie rozliczenia
pieniężnego, pomimo, że nabycie opcji oznacza prawo do kupna (opcja kupna) lub prawo do sprzedaży (opcja
sprzedaży) instrumentu bazowego po ustalonej cenie – to w przypadku opcji na instrumenty finansowe fizyczna
dostawa instrumentu nie jest wpisana w standard opcji.
W przypadku rozliczania opcji w sposób finansowy, OPCJĘ KUPNA możemy zatem zdefiniować jako prawo
przysługujące nabywcy wobec wystawcy do żądania w ustalonym terminie zapłaty kwoty zależnej od różnicy
pomiędzy ceną (wartością) rynkową instrumentu bazowego, a przyjętą w dniu zawarcia kontraktu opcyjnego ceną
(wartością) wykonania opcji. Z kolei, OPCJĘ SPRZEDAŻY możemy zdefiniować jako prawo przysługujące
nabywcy wobec wystawcy do żądania w ustalonym terminie zapłaty kwoty zależnej od różnicy pomiędzy ceną
(wartością) wykonania a ceną (wartością) rynkową instrumentu bazowego.
Ze względu na sposób wykonania opcji wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje opcji:
opcje europejskie,
opcje amerykańskie.
Nabywca opcji europejskiej ma prawo wykonać ją (spieniężyć) jedynie w dniu wygaśnięcia opcji. Zamkniecie opcji
może nastąpić wcześniej przez zajęcie pozycji przeciwstawnej (odpowiednio sprzedaż bądź kupno opcji na
giełdzie), ale wykonanie możliwe jest jedynie w dniu wygaśnięcia opcji. Z kolei, nabywca opcji amerykańskiej ma
prawo wykonać ją w dowolnym momencie czasu, przed dniem wygaśnięcia opcji.
Opcje mogą być wykonywane przez:
fizyczną dostawę instrumentu bazowego,
rozliczenie pieniężne.
Podobnie jak w przypadku kontraktów terminowych, wykonanie opcji z dostawą polega na fizycznej dostawie
(opcja kupna) dla nabywcy opcji przedmiotu opcji, bądź na sprzedaży instrumentu bazowego przez nabywcę opcji
(opcja sprzedaży) na rzecz wystawcy opcji.
Wykonanie opcji rozliczanej pieniężnie - w dniu wygaśnięcia opcji jej nabywca i wystawca wyrównują
wzajemnie (w formie pieniężnej) różnicę pomiędzy wartością instrumentu bazowego wynikającą z kontraktu, a
rynkową ceną tego instrumentu. Kwota wynikająca z rozliczenia stanowi dla jednej strony zysk, a dla drugiej –
stratę.
Na GPW notowane są wyłącznie opcje typu europejskiego, rozliczane pieniężnie.
Strona 1
CZYNNIKI RYZYKA
Z inwestowaniem w opcje związane są wszystkie czynniki ryzyka charakterystyczne dla instrumentu bazowego,
na który dany kontrakt opcyjny opiewa. Ponadto nie istnieje jedna uniwersalna metoda służąca wyznaczeniu
wartości opcji przed terminem wygaśnięcia, dlatego Klient powinien być świadomy, że cena rynkowa opcji jest
wypadkową oczekiwań rynku co do przyszłego zachowania się instrumentu bazowego i nie posiada twardego
punktu odniesienia.
Maksymalna strata Klienta zajmującego pozycję długą na opcjach (nabycie opcji kupna bądź sprzedaży) jest
równa wartości zainwestowanego kapitału. Maksymalna strata Klienta zajmującego pozycję krótką na opcjach
(sprzedaż opcji kupna bądź sprzedaży) może przekroczyć wartość pierwotnie wpłaconego depozytu.
Ryzyko rynkowe, wynikające z uzależnienia od instrumentu bazowego, jest potęgowane przez efekt dźwigni
finansowej, wynikający z faktu, że wartość początkowej inwestycji – którą w przypadku nabycia opcji jest kurs
opcji przemnożony przez mnożnik, natomiast w przypadku wystawienia opcji depozyt zabezpieczający – jest
niska w porównaniu z wartością instrumentu bazowego. Dlatego też relatywnie małe wahania kursów instrumentu
bazowego mają proporcjonalnie większy wpływ na wartość pozycji w opcjach.
Ryzyko upływu czasu – cena opcji jest uzależniona od czasu, jaki pozostał do wygaśnięcia opcji. Zbliżanie się
terminu wygaśnięcia opcji może powodować spadek wartości opcji nawet przy niezmienionym poziomie ceny
instrumentu bazowego. Upływ czasu działa więc na niekorzyść nabywców opcji kupna i nabywców opcji
sprzedaży.
Ryzyko zmian zmienności instrumentu bazowego – zmiany w zmienności instrumentu bazowego wpływają na
wartość opcji. Im większa jest zmienność instrumentu bazowego, tym wartość opcji jest wyższa, im mniejsza
zmienność, tym wartość opcji jest mniejsza.
Ryzyko płynności – płynność opcji wystawionych zwłaszcza na akcje jest bardzo niska.
Opcje odznaczają się bardzo znaczącą zmiennością notowań.
STANDARDY OPCJI - schemat opisu oraz inne informacje.
OXYZkrrcccc
Nazwa skrócona opcji
Gdzie:
O - rodzaj instrumentu
XYZ - kod określający nazwę instrumentu bazowego (określony uchwałą Zarządu Giełdy)
k - kod określający typ i miesiąc wygaśnięcia opcji (określony uchwałą Zarządu Giełdy)
rr – dwie ostatnie cyfry roku wygaśnięcia
cccc - kurs wykonania
Kod opcji
Nadawany przez podmiot rozliczający zgodnie ze standardem ISIN
Typ opcji
Opcje kupna i opcje sprzedaży
Klasa opcji
Obejmuje wszystkie opcje na ten sam instrument bazowy, określone tym samym
standardem
Seria opcji
Wszystkie opcje tej samej klasy i tego samego typu o tym samym dniu wygaśnięcia i tym
samym kursie wykonania
Styl wykonania opcji
Instrument bazowy
Mnożnik
Wartość opcji
Wartość transakcji
Jednostka notowania
Miesiące wygaśnięcia
Dzień wygaśnięcia
Ostatni dzień obrotu
Kurs wykonania
Europejski - opcje mogą być wykonane tylko w dniu wygaśnięcia
Indeks WIG20
10 zł za punkt indeksowy
Kurs przemnożony przez mnożnik
Wartość opcji przemnożona przez wolumen transakcji
Punkty indeksowe
Trzy najbliższe miesiące kalendarzowe + 3 kolejne miesiące z marcowego cyklu
kwartalnego (marzec, czerwiec, wrzesień, grudzień)
Trzeci piątek miesiąca wygaśnięcia danej serii. Jeżeli w tym dniu, zgodnie z kalendarzem
giełdy, nie odbywa się sesja, to dniem wygaśnięcia jest ostatni dzień sesyjny przypadający
przed trzecim piątkiem miesiąca wygaśnięcia.
Dzień wygaśnięcia
Wartość równa wartości instrumentu bazowego, w stosunku do której określana będzie, z
uwzględnieniem mnożnika, wysokość kwoty rozliczenia.
1. Różnice pomiędzy kursami wykonania poszczególnych serii opcji (o najbliższym
terminie wygaśnięcia) mogą wynosić:
- 5 pkt dla kursów wykonania wynoszących od 5 pkt do 475 pkt,
- 25 pkt dla kursów wykonania wynoszących co najmniej 1000 pkt.
Strona 2
Różnice pomiędzy kursami wykonania poszczególnych serii opcji (dla dwóch kolejnych
terminów wygaśnięcia) mogą wynosić:
Różnice pomiędzy kursami wykonania poszczególnych serii opcji (dla trzech najdalszych
terminów wygaśnięcia) mogą wynosić:
2. W pierwszym dniu sesyjnym po dniu wygaśnięcia serii wygasających w
miesiącach styczeń, luty, kwiecień, maj, lipiec, sierpień, październik,
listopad do obrotu wprowadzane są:
2.1. serie opcji wygasające w nowym terminie wygaśnięcia
przypadającym w 3 miesiącu kalendarzowym następującym po dniu
wygaśnięcia serii poprzednich, o następujących kursach wykonania:
2.1.1. jedna seria z kursem wykonania najbardziej zbliżonym do
wartości zamknięcia instrumentu bazowego z poprzedniej sesji;
w przypadku, gdy wartość zamknięcia instrumentu bazowego
z poprzedniej sesji stanowi średnią arytmetyczną dwóch najbliższych
kursów wykonania, za kurs wykonania tej serii przyjmuje się wyższy
z kursów,
2.1.2. osiem serii z kursem wykonania wyższym od kursu wykonania
określonego w pkt 2.1.1.,
2.1.3. osiem serii z kursem wykonania niższym od kursu wykonania
określonego w pkt 2.1.1.;
2.2. serie opcji wygasające w najbliższym terminie wygaśnięcia, z takimi
kursami wykonania, aby różnice pomiędzy wszystkimi kursami wykonania
dla tego terminu były zgodne z zasadami określonymi w pkt 1.
3. W pierwszym dniu sesyjnym po dniu wygaśnięcia serii wygasających w
miesiącach marzec, czerwiec, wrzesień, grudzień do obrotu
wprowadzane są:
3.1. serie opcji wygasające w nowym terminie wygaśnięcia
przypadającym w 12 miesiącu kalendarzowym następującym po dniu
wygaśnięcia serii poprzednich, o następujących kursach wykonania:
3.1.1. jedna seria z kursem wykonania najbardziej zbliżonym do
wartości zamknięcia instrumentu bazowego z poprzedniej sesji;
w przypadku, gdy wartość zamknięcia instrumentu bazowego
z poprzedniej sesji stanowi średnią arytmetyczną dwóch najbliższych
kursów wykonania, za kurs wykonania tej serii przyjmuje się wyższy
z kursów,
3.1.2. cztery serie z kursem wykonania wyższym od kursu wykonania
określonego w pkt 3.1.1.,
3.1.3. cztery serie z kursem wykonania niższym od kursu wykonania
określonego w pkt 3.1.1.;
3.2. serie opcji wygasające w najbliższym oraz trzecim terminie
wygaśnięcia, z takimi kursami wykonania, aby różnice pomiędzy
wszystkimi kursami wykonania dla tych terminów były zgodne z zasadami
określonymi w pkt 1.
4. Poza seriami opcji, o których mowa w pkt 2, oraz 3 do obrotu
giełdowego wprowadzane są serie opcji w takich terminach oraz z takimi
kursami wykonania, aby w obrocie znajdowało się jednocześnie co
najmniej:
4.1. dla najbliższego terminu wygaśnięcia:
4.1.1. szesnaście serii opcji z kursami wykonania wyższymi od ostatniej
wartości zamknięcia instrumentu bazowego, oraz
4.1.2. szesnaście serii opcji z kursami wykonania niższymi od ostatniej
wartości zamknięcia instrumentu bazowego;
4.2. dla dwóch kolejnych terminów wygaśnięcia:
4.2.1. osiem serii opcji z kursami wykonania wyższymi od ostatniej
4.2.2. osiem serii opcji z kursami wykonania niższymi od ostatniej
Strona 3
wartości zamknięcia instrumentu bazowego;
4.3. dla trzech najdalszych terminów wygaśnięcia:
4.3.1. cztery serie opcji z kursami wykonania wyższymi od ostatniej
4.3.2. cztery serie opcji z kursami wykonania niższymi od ostatniej
wartości zamknięcia instrumentu bazowego.
5. Zarząd giełdy może postanowić o wprowadzeniu dodatkowych serii opcji. Informacja o
wprowadzeniu dodatkowych serii opcji podawana jest do wiadomości publicznej
najpóźniej w dniu sesyjnym poprzedzającym dzień wprowadzenia.
Cena wykonania
Pierwszy dzień obrotu
Kurs wykonania przemnożony przez mnożnik
W przypadku pierwszych serii opcji w danej klasie - określany jest przez Zarząd Giełdy.
Pierwszy dzień sesyjny po dniu wygaśnięcia serii poprzednich - dla serii opcji, o których
mowa w pkt. 2 i 3 rubryki Kurs wykonania albo dzień wprowadzenia danych serii do obrotu
- dla serii opcji, o których mowa w pkt. 4 rubryki Kurs wykonania.
W przypadku dodatkowych serii opcji określany jest przez Zarząd Giełdy
Kurs rozliczeniowy
Kurs rozliczeniowy jest określony w dniu wygaśnięcia opcji jako średnia arytmetyczna
wyliczona ze wszystkich wartości indeksu WIG20 w czasie ostatniej godziny notowań
ciągłych oraz wartości tego indeksu ustalonej na zamknięcie sesji giełdowej, po
odrzuceniu 5 najwyższych i 5 najniższych z tych wartości.
Cena rozliczeniowa
Kwota rozliczenia
Kurs rozliczeniowy przemnożony przez mnożnik
Dla opcji kupna kwota rozliczenia wyznaczana jest według wzoru:
c(T) = max{[S(T)-m];0}
Dla opcji sprzedaży kwota rozliczenia wyznaczana jest według wzoru:
c(T) = max{[m - S(T)];0}
gdzie:
c(T) - kwota rozliczenia określana w dniu wykonania
S(T) - cena rozliczenia określana w dniu wykonania
m - cena wykonania
T - dzień wykonania
Prawo przysługujące
właścicielom opcji
Właścicielom opcji przysługuje prawo wykonania opcji oraz otrzymania od wystawcy opcji
zapłaty kwoty rozliczenia
Zasady wykonania opcji
Wykonanie następuje automatycznie w dniu wygaśnięcia jeżeli:
- dla opcji kupna - kurs rozliczeniowy jest większy od kursu wykonania danej serii opcji,
- dla opcji sprzedaży - kurs rozliczeniowy jest mniejszy od kursu wykonania danej serii
opcji.
Właściciel opcji ma prawo do rezygnacji z wykonania opcji.
Dzień rozliczenia
Dzień roboczy po dniu ustalenia kursu rozliczeniowego
Sposób rozliczenia
Pieniężnie w polskich złotych.
Tab. Standard opcji na indeks WIG20 - obowiązujący od 18 sierpnia 2014 r.
Źródło: www.gpw.com.pl
Strona 4
Tab. Miesiące wygasania opcji i ich oznaczenia.
Kod opcji Kod opcji
Miesiąc
kupna
sprzedaży
Styczeń
A
Luty
B
Marzec
C
Kwiecień
D
Maj
E
Czerwiec
F
Lipiec
G
Sierpień
H
Wrzesień
I
Październik
J
Listopad
K
Grudzień
L
Źródło: www.gpw.com.pl
M
N
O
P
Q
R
S
T
U
V
W
X
WARUNKI OBROTU OPCJAMI NA GIEŁDZIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH S.A.
Harmonogram sesji giełdowej jest określony zgodnie z tabelą poniżej.
08:30 - 08:45
FAZA PRZED OTWARCIEM (PRZYJMOWANIE ZLECEŃ NA OTWARCIE SESJI)
08:45
OTWARCIE (OKREŚLENIE KURSU NA OTWARCIU, FIXING)
08:45 - 16:50
FAZA NOTOWAŃ CIĄGŁYCH
16:50 - 17:00
FAZA PRZED ZAMKNIĘCIEM (PRZYJMOWANIE ZLECEŃ NA ZAMKNIĘCIE)
17:00
ZAMKNIĘCIE (OKREŚLENIE KURSU NA ZAMKNIĘCIU)
17:00 - 17:05
DOGRYWKA
Tab. Harmonogram notowania instrumentów pochodnych (obowiązujący od 15.04.2013r.).
Dla opcji, podobnie jak dla pozostałych instrumentów notowanych na giełdzie, obowiązują odpowiednie kroki
notowań. W określonym przedziale cenowym, dla danego instrumentu finansowego, obowiązują określone „ticki”
albo „skoki” cenowe – czyli dopuszczalne zaokrąglenia oznaczenia ceny w zleceniu. Systemy informatyczne
giełdy i domów maklerskich nie pozwolą na przyjęcie zlecenia z innym limitem cenowym niż przyjęte w tabelach
przedstawionych poniżej.
OPCJE INDEKSOWE
KURS INSTRUMENTU
(punkt indeksowy)
KROK NOTOWAŃ (
w punktach indeksowych)
0,01 – 50
0,01
Powyżej 50
0,05
OPCJE NA AKCJE
KURS INSTRUMENTU (w PLN)
KROKI NOTOWAŃ (w PLN)
0,01 - 50
0,01
Powyżej 50
Źródło: Opracowanie własne
0,05
Strona 5
MARZEC
CZERWIEC
WRZESIEŃ
GRUDZIEŃ
MARZEC
CZERWIEC
WRZESIEŃ
GRUDZIEŃ
MARZEC
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII IX
X
XI
XII
I
II
III
IV
V
VI
Tab. Miesiące notowań poszczególnych serii opcji indeksowych (jedna seria opcji znajduje się w obrocie przez 12
miesięcy):
Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.gpw.com.pl
RODZAJE POZYCJI NA OPCJACH
Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje opcji: opcje kupna (call) i opcje sprzedaży (put). W każdym z rodzajów
tych opcji inwestor może zająć dwa rodzaje pozycji:
długą pozycję w opcji kupna (zakup opcji kupna – long call),
krótką pozycję w opcji kupna (sprzedaż/ wystawienie opcji kupna – short call),
długą pozycję w opcji sprzedaży (zakup opcji sprzedaży – long put),
krótką pozycję w opcji sprzedaży (sprzedaż/ wystawienie opcji sprzedaży – short put).
OPCJA KUPNA (CALL)
OPCJA SPRZEDAŻY (PUT)
Kupno opcji = Pozycja długa
(LONG CALL)
Kupno opcji = Pozycja długa
(LONG PUT)
Sprzedaż opcji = Pozycja krótka
(SHORT CALL)
Sprzedaż opcji = Pozycja krótka
(SHORT PUT)
DŁUGA POZYCJA W OPCJI KUPNA (LONG CALL)
Nabywca opcji kupna, dla opcji z dostawą, zyskuje prawo (nie obowiązek) do nabycia określonych aktywów w
określonym czasie w przyszłości (w dniu wykonania opcji), po ustalonej w momencie zawarcia umowy cenie.
Nabywca opcji kupna w przypadku opcji rozliczanych pieniężnie nabywa prawo do otrzymania różnicy
pomiędzy ceną instrumentu bazowego w dniu wykonania, a ceną wykonania opcji. Długą pozycję w opcji kupna
otwiera inwestor, który przewiduje wzrost wartości instrumentu bazowego.
Nabywca opcji w momencie jej zakupienia wnosi na rzecz wystawcy opcji tzw. premię opcyjną, która stanowi
iloczyn ceny nabycia opcji i odpowiedniego mnożnika. Kwota wniesionej przez nabywcę premii stanowi
jednocześnie jego maksymalną stratę, jaką może osiągnąć na długiej pozycji w opcji kupna (+koszt prowizji
maklerskich z tytułu otwarcia i zamknięcia opcji).
Strona 6
W terminie wygaśnięcia zysk, bądź stratę inwestora liczymy na podstawie wzoru:
Przychód = max (cena instrumentu bazowego – cena wykonania opcji; 0)
Zysk/ strata = przychód – zapłacona premia
Prześledźmy na przykładzie kształtowanie się poziomu dochodowości otwartej długiej pozycji w opcji kupna.
Np. Inwestor nabył na giełdzie wrześniową opcję kupna na indeks WIG20 z kursem wykonania 2300 pkt.
OW20I142300 za cenę 50 pkt. Przekazał więc wystawcy opcji kwotę 50 pkt x10 zł = 500zł. Zakładając, że
inwestor, który nabył opcję, będzie ją utrzymywał na swoim rachunku do terminu wygaśnięcia (w tym przypadku
będzie to trzeci piątek września 2014r.), to w zależności od kształtowania się wartości indeksu w dniu
wygaśnięcia osiągnie on odpowiedni zysk, bądź stratę.
Kurs
rozliczeniowy
w dniu
wygaśnięcia (w
pkt.)
Przychód z
tytułu
zamknięcia
pozycji LONG
CALL (w PLN)
Zysk/ strata z
tytułu
zamknięcia
pozycji LONG
CALL (w PLN)
2280
0
-500
2290
0
-500
2300
0
-500
2310
100
-400
2320
200
-300
2330
300
-200
2340
400
-100
2350
500
0
2360
600
100
2370
700
200
2380
800
300
2390
900
400
2400
1000
500
2410
1100
600
2420
1200
700
Tab. Rozkład rentowności długiej pozycji w opcji kupna.
Źródło: Opracowanie własne.
Zysk z opcji (w PLN)
2300
2350
0
-500
Cena instrumentu
bazowego w dniu
wygaśnięcia (poziom
indeksu w pkt.)
Schemat. Rozkład rentowności długiej pozycji w opcji kupna.
Strona 7
Na przykładzie wyraźnie widać, że zyski inwestora otwierającego długą pozycję w opcji kupna są teoretycznie
nieograniczone (o ile wartość instrumentu bazowego będzie rosła). Z kolei, jego strata (w przypadku spadku
wartości instrumentu bazowego) jest ograniczona do wysokości kwoty wniesionej premii.
KRÓTKA POZYCJA W OPCJI KUPNA (SHORT CALL)
Wystawca (sprzedający) opcji kupna, dla opcji z dostawą ma obowiązek sprzedaży określonych aktywów, w
ustalonym czasie po określonej cenie.
Wystawca opcji kupna w przypadku opcji rozliczanych pieniężnie ma obowiązek do wypłacenia różnicy
pomiędzy wartością instrumentu bazowego a ceną wykonania opcji. Krótką pozycję w opcji kupna otwiera
inwestor, który przewiduje spadek wartości instrumentu bazowego.
Rozkład zysków i strat w przypadku sprzedaży opcji kupna jest przeciwieństwem rentowności długiej pozycji w
opcji kupna. W takiej sytuacji rentowność liczmy ze wzoru:
Przychód = ( - ) max (cena instrumentu bazowego – cena wykonania opcji; 0)
Albo:
Przychód = min (cena wykonania opcji – cena instrumentu bazowego; 0)
Zysk/ strata = przychód + otrzymana premia
Np. Inwestor wystawił do sprzedaży na giełdzie wrześniową opcję kupna z kursem wykonania 2300 pkt.
OW20I142300 za cenę 50 pkt. Po tej cenie inny inwestor nabył opcję i przekazał dla wystawcy opcji kwotę 50 pkt
x 10 zł = 500zł. W celu zabezpieczenia interesu nabywcy opcji, wystawca zablokował na swoim rachunku
odpowiednią kwotę w depozycie zabezpieczającym. W terminie wygaśnięcia, w zależności od kształtowania się
wyceny indeksu WIG20, zysk bądź strata wystawcy opcji będzie kształtowała się następująco:
Kurs
Przychód z
rozliczeniowy
tytułu
w dniu
zamknięcia
wygaśnięcia (w pozycji SHORT
pkt.)
CALL (w PLN)
Zysk/ strata z
tytułu
zamknięcia
pozycji
SHOIRT CALL
(w PLN)
2280
0
500
2290
0
500
2300
0
500
2310
-100
400
2320
-200
300
2330
-300
200
2340
-400
100
2350
-500
0
2360
-600
-100
2370
-700
-200
2380
-800
-300
2390
-900
-400
2400
-1000
-500
2410
-1100
-600
2420
-1200
-700
Tab. Rozkład rentowności krótkiej pozycji w opcji kupna.
Strona 8
500
2350
0
2300
Cena instrumentu
bazowego w dniu
indeksu w pkt.)
000
0
Schemat. Rozkład rentowności krótkiej pozycji w opcji kupna.
Zyski inwestora wystawiającego krótką pozycję w opcji kupna są przeciwieństwem zobowiązań inwestora
nabywającego tą opcję. Maksymalny zysk jaki wystawca może uzyskać (w przypadku spadku wartości indeksu)
to wysokość premii. Z kolei, maksymalna strata, jaką inwestor może ponieść (w przypadku wzrostu wartości
indeksu) jest teoretycznie nieograniczona.
DŁUGA POZYCJA W OPCJI SPRZEDAŻY (LONG PUT)
Nabywca opcji sprzedaży, w przypadku opcji z dostawą, nabywa prawo (nie obowiązek) do sprzedania
określonych aktywów w określonym czasie, po określonej cenie. Długą pozycję w opcji sprzedaży nabywa
inwestor, który przewiduje spadek ceny instrumentu bazowego.
Rentowność długiej pozycji w opcji sprzedaży liczymy ze wzoru:
Przychód = max (cena wykonania opcji - cena instrumentu bazowego; 0)
Zysk/ strata = przychód – zapłacona premia
Np. Inwestor nabył na Giełdzie wrześniową opcję sprzedaży z kursem wykonania 2300 pkt. OW20U142300 za
cenę 50 pkt. Przekazał więc wystawcy opcji kwotę 50 pkt x10 zł = 500zł. Zakładając, że inwestor, który nabył
opcję, będzie ją utrzymywał na swoim rachunku do terminu wygaśnięcia (w tym przypadku będzie to trzeci piątek
września 2014r.), to w zależności od kształtowania się wartości indeksu w dniu wygaśnięcia osiągnie on
odpowiedni zysk, bądź stratę.
W terminie wygaśnięcia zysk, bądź stratę inwestora liczymy na podstawie wzoru:
Kurs
rozliczeniowy
w dniu
wygaśnięcia (w
pkt.)
Przychód z
tytułu
zamknięcia
pozycji LONG
PUT (w PLN)
Zysk/ strata z
tytułu
zamknięcia
pozycji LONG
PUT (w PLN)
2180
1200
700
2190
1100
600
2200
1000
500
2210
900
400
2220
800
300
2230
700
200
2240
600
100
2250
500
0
Strona 9
2260
400
-100
2270
300
-200
2280
200
-300
2290
100
-400
2300
0
-500
2310
0
-500
2320
0
-500
Tab. Rozkład rentowności długiej pozycji w opcji sprzedaży.
2300
Cena instrumentu
bazowego w dniu
indeksu w pkt.)
0
2250
-500
Schemat. Rozkład rentowności długiej pozycji w opcji sprzedaży.
Podsumowując, zyski inwestora otwierającego długą pozycję w opcji sprzedaży są teoretycznie nieograniczone (o
ile wartość instrumentu bazowego będzie malała). Z kolei, jego strata (w przypadku wzrostu wartości instrumentu
bazowego) jest ograniczona do wysokości kwoty wniesionej premii (+ koszt prowizji maklerskich).
KRÓTKA POZYCJA W OPCJI SPRZEDAŻY (SHORT PUT) - Wystawca (sprzedający) opcji sprzedaży ma
obowiązek do kupna określonych aktywów, w określonym czasie i po ustalonej cenie.
Rentowność krótkiej pozycji w opcji sprzedaży jest funkcją przeciwną do rentowności długiej pozycji w opcji
sprzedaży i opisuje się ją wzorem:
Przychód = ( - ) max (cena wykonania opcji - cena instrumentu bazowego; 0)
Albo:
Przychód = min (cena wykonania opcji – cena instrumentu bazowego; 0)
Zysk/ strata = przychód + otrzymana premia
Np. Inwestor wystawił do sprzedaży na giełdzie wrześniową opcję sprzedaży z kursem wykonania 2300pkt.
OW20U142300 za cenę 50 pkt. Po tej cenie inny inwestor nabył opcję i przekazał dla wystawcy opcji kwotę 50 pkt
x 10 zł = 500zł. W celu zabezpieczenia interesu nabywcy opcji, wystawca zablokował na swoim rachunku
odpowiednią kwotę w depozycie zabezpieczającym. W terminie wygaśnięcia, w zależności od kształtowania się
wyceny indeksu WIG20, zysk bądź strata wystawcy opcji będzie kształtowała się następująco:
Strona 10
Kurs
Przychód z
Zysk/ strata z
rozliczeniowy
tytułu
tytułu
w dniu
zamknięcia
zamknięcia
wygaśnięcia (w pozycji SHORT pozycji SHORT
pkt.)
PUT (w PLN)
PUT (w PLN)
2180
-1200
-700
2190
-1100
-600
2200
-1000
-500
2210
-900
-400
2220
-800
-300
2230
-700
-200
2240
-600
-100
2250
-500
0
2260
-400
100
2270
-300
200
2280
-200
300
2290
-100
400
2300
0
500
2310
0
500
2320
0
500
Tab. Rozkład rentowności krótkiej pozycji w opcji sprzedaży.
500
2250
0
000
0
2300
Cena instrumentu
bazowego w dniu
indeksu w pkt.)
Schemat. Rozkład rentowności krótkiej pozycji w opcji sprzedaży.
Zyski inwestora wystawiającego krótką pozycję w opcji są (w przypadku wzrostu wartości indeksu) ograniczone
do wysokości premii. Z kolei, maksymalna strata, jaką inwestor może ponieść (w przypadku spadku wartości
indeksu) jest teoretycznie nieograniczona.
Strona 11
KUPNO OPCJI KUPNA
(LONG CALL)
KUPNO OPCJI SPRZEDAŻY
(LONG PUT)
SPRZEDAŻ
OPCJI KUPNA
(SHORT CALL)
SPRZEDAŻ
OPCJI SPRZEDAŻY
(SHORT PUT)
Schemat. Rentowność poszczególnych pozycji na opcjach.
Opcja kupna (call)
Opcja sprzedaży (put)
DŁUGA POZYCJA
KRÓTKA POZYCJA
DŁUGA POZYCJA
KRÓTKA POZYCJA
Nabycie opcji
Wystawienie (zbycie)
opcji
Nabycie opcji
Wystawienie (zbycie)
opcji
Gra na zwyżkę
instrumentu bazowego
Gra na zniżkę
Gra na zniżkę
Gra na zwyżkę
Inwestor płaci premię
Inwestor wnosi depozyt
Inwestor płaci premię
Inwestor wnosi depozyt
Inwestor otrzymuje
premię
Inwestor otrzymuje
premię
Uprawnia do kupna
instr. bazowego po
cenie wykonania
Zobowiązuje do
sprzedaży instr.
bazowego po cenie
wykonania
Uprawnia do sprzedaży
instr. bazowego po
cenie wykonania
Zobowiązuje do kupna
instr. bazowego po cenie
wykonania
Zyski nieograniczone
Zysk ograniczony do
wysokości otrzymanej
premii
Zyski nieograniczone
Zysk ograniczony do
wysokości otrzymanej
premii
Strata ograniczona do
wysokości przekazanej
premii
Strata nieograniczona
Strata ograniczona do
wysokości przekazanej
Strata nieograniczona
premii
Tab. Podsumowanie pozycji na opcjach.
Strona 12
POJĘCIE PREMII I DEPOZYTU
Nabywca opcji wnosi na rzecz wystawcy opcji premię opcyjną, stanowiącą koszt nabycia opcji. Premia, w
przypadku nabycia opcji, jest bezzwrotna. Wysokość premii opcyjnej oblicza się zgodnie ze wzorem:
Wartość premii opcyjnej = kurs opcji x mnożnik
Dla wystawcy opcji wysokość otrzymanej premii opcyjnej jest jednocześnie maksymalnym zyskiem, jaki może on
osiągnąć z tytułu wystawienia opcji.
Z drugiej strony, dla zabezpieczenia interesów obu stron transakcji opcyjnej wystawca opcji blokuje na swoim
rachunku inwestycyjnym odpowiednią kwotę depozytu zabezpieczającego. Nabywca opcji nie ma obowiązku
wnoszenia depozytu zabezpieczającego, ponieważ to wystawca opcji zobowiązuje się do dostarczenia kwoty
rozliczenia opcji w terminie jej wygaśnięcia.
Opcje określane są terminami: in-the-money, at-the-money i out-of-the-money.
Opcja in-the-money (ITM, w pieniądzu) – to taka opcja, która w sytuacji wykonania w danym momencie,
prowadziłaby do dodatniego przepływu pieniężnego dla posiadacza opcji.
Opcja at-the-money (ATM, przy pieniądzu) – wykonana w danym momencie, nie prowadziłaby do żadnego
przepływu pieniędzy (kurs wykonania jest równy bądź zbliżony do ceny instrumentu bazowego).
Opcja out-of-the-money (OTM, poza pieniądzem) – to opcja, której się nie wykonuje (nabywca opcji traci
premię opcyjną, lub wystawca opcji ponosi stratę).
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CENĘ OPCJI
Wyróżnia się kilka podstawowych czynników wpływających na cenę opcji:
bieżąca cena rynkowa instrumentu bazowego,
kurs wykonania,
czas pozostający do wygaśnięcia opcji,
zmienność kursu instrumentu bazowego.
Cena opcji sprzedaży
Cena opcji kupna
Cena
instrumentu
bazowego
Cena
instrumentu
bazowego
Cena opcji kupna
Kurs
wykonania
opcji
Kurs
wykonania
opcji
Strona 13
Cena opcji kupna
Czas do
wygaśnięcia
Czas do
wygaśnięcia
Cena opcji kupna
Zmienność
kursu
instrumentu
bazowego
Zmienność
kursu
instrumentu
bazowego
Opracowanie:
Zespół Edukacji i Informacji Inwestorskich DM BZ WBK
Aktualizacja:
18-08-2014
Opracowano na podstawie



J. Hull „Kontrakty terminowe i opcje – wprowadzenie”, WIG-Press Warszawa, 1998
www.gpw.com.pl
H. Morawska, J. Truszkowski „Finansowe instrumenty pochodne – ryzyko, wycena i strategie”,
Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, 2009
Strona 14

Opcje

Transkrypt

Podobne dokumenty

Zbudowanie narzędzia do obliczeń opcji europejskiej i

Szybka obróbka plików RAW w Samsung RAW Converter 4.XX 1