slajdy - Wszechnica Żywieniowa w SGGW

Transkrypt

SUPLEMENTACJA DIETY
KORZYŚCI I ZAGROŻENIA
W ŚWIETLE BADAŃ EPIDEMIOLOGICZNYCH
dr hab. Barbara Pietruszka, prof. SGGW
dr inż. Ewa Sicińska
Zakład Podstaw Żywienia
Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji
Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych
Wszechnica Żywieniowa, Warszawa, 14.12.2011
Suplementy diety - definicja:
 środek spożywczy
 skoncentrowane źródło witamin, składników
mineralnych, innych substancji wykazujących efekt
odżywczy lub inny fizjologiczny,
 pojedyncze (1 składnik) lub złożone (co najmniej
dwa składniki)
 forma umożliwiająca dawkowanie w małych,
odmierzonych ilościach jednostkowych:
kapsułki,
tabletki, drażetki, saszetki z
proszkiem,
ampułki z płynem, butelki z
kroplomierzem
Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Dz. U. z dnia 25 sierpnia 2006 r. nr 171, poz. 1225 z późn. zmianami Dz. U. z dnia 8 lutego 2010 r.
Rozpowszechnienie suplementacji
diety
 na świecie:
◦ od 1- 4% - osoby starsze, Włochy (badania Seneca)
◦ do 87% - kobiety, USA (badania Raab, 1987)
 w Polsce:
12-76% osób badanych
Wyniki zależne między innymi od:
• badanej grupy
• metody zbierania danych
• zdefiniowania osoby stosującej suplementy
diety
• okresu objętego badaniem
Cele suplementacji diety:
1
zwalczanie niedoborów
witamin i składników
mineralnych w organizmie,
2
profilaktyka chorób
cywilizacyjnych powstających
na tle wadliwego żywienia.
Kto może odnieść korzyści ze stosowania suplementów diety?
DZIECI I MŁODZIEŻ
Kto
Które składniki/jakie suplementy
Noworodki
Pojedyncza dawka wit. K po urodzeniu
Niemowlęta
W zależności od stanu – żelazo, inne składniki
Dzieci na ścisłej diecie
wegetariańskiej
Wit. B12, żelazo, cynk, wit. D w przypadku
braku ekspozycji na słońce
Dzieci „niejadki” lub z
nadwagą na diecie
niskokalorycznej
Preparaty multiwitaminowo/mineralne,
dawki składników nie przekraczające norm
Ciężarne nastolatki
Żelazo i kwas foliowy, inne składniki w
przypadku ubogiej diety
Thompson i Manore; Pearson Education, San Francisco 2009, 344-349
DOROŚLI
Kto
Kobiety
Suplementy wapnia: kobiety potrzebują 1000
– 1300 mg Ca/d z pożywienia, suplementy
mogą być niezbędne
Kobiety w wieku
rozrodczym (planujące
ciążę)
Preparaty multiwitaminowe lub
multiwitaminowo/mineralne zawierające 0,4
mg kwasu foliowego
Kobiety w ciąży i okresie Preparaty multiwitaminowo/mineralne
laktacji
zawierające żelazo, kwas foliowy, cynk,
miedź, wapń, wit. B6, C i D
Osoby starsze
Preparaty multiwitaminowo/mineralne
Wit. B12
INNE WSKAZANIA
Kto
osoby z wyniszczającą
chorobą, narkomani i
alkoholicy
ub suplementy z pojedynczymi składnikami
odżywczymi
Weganie
Wit. B12, B2, wapń, wit. D, żelazo, cynk
Osoby z zaburzeniami
wchłaniania
W zależności od stanu zdrowia
Osoby z nietolerancją
laktozy
Suplementy wapnia
Osoby na długotrwałej
diecie redukującej masę
ciała
2
profilaktyka chorób związanych z
nieprawidłowym żywieniem
Epidemiologia żywieniowa - badanie działania
składników odżywczych, przyjmowanych w postaci
suplementów diety, na organizm człowieka
1. Działanie korzystne
2. Brak wpływu
3. Działanie niekorzystne
WYNIKI BADAŃ
EPIDEMIOLOGICZNYCH
pozytywny wpływ suplementacji diety
witaminami i/lub składnikami mineralnymi
Metaanaliza opublikowanych badań nt.
SUPLEMENTACJA WITAMINĄ D I
UMIERALNOŚĆ
 18 niezależnych badań klinicznych,
 czas trwania badań ok. 5,7 lat
 liczba uczestników 57 311 osób,
 badani dostawali suplementy diety:
 witaminę D - 300-2000 j.m./dzień (7,5-50 ug/d)
 kontrola – placebo
WNIOSKI
 spożycie witaminy D w dawkach fizjologicznych wydaje
się mieć związek z obniżeniem umieralności ogółem,
 zalecane dalsze badania w celu potwierdzenia
wyników
Autier i Gandini, Arch Intern Med. 2007; 167(16): 1730-1737
Metaanaliza 9 badań nt.
SPOŻYCIA WITAMIN ANTYOKSYDACYJNYCH I
RYZYKA CHORÓB SERCOWO-NACZYNIOWYCH
 liczba uczestników 293 172 osób, zdrowe (> 35 lat)
 obserwacja w ciągu 10 lat
 analizowano spożycie (dietą i suplementy):
 witaminy E,
 karotenoidów (m.in. β-karoten, luteina, likopen)
 witaminy C
WNIOSKI
 ryzyko wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych
przy stosowaniu wysokich dawek suplementów:
 witamina C - znaczący spadek
 witamina E - niewielki spadek
wymagane są dalsze badania
Knekt i wsp., Am J Clin Nutr 2004;80:1508 –20.
WYNIKI BADAŃ
EPIDEMIOLOGICZNYCH
niejednoznaczne,
zależne m.in. od:
 płci osób badanych,
 stanu zdrowia przed rozpoczęciem
badania,
 stylu życia,
 rodzaju składnika,
 wielkości dawki.
The Physicians’ Health Study (USA)
Długoterminowe (1982-1995) badanie interwencyjne
-prewencja chorób nowotworowych:
liczba uczestników 22 071 lekarze,
 zdrowi na początku badania,
 wiek uczestników 40-84 lat, czas trwania 13 lat,
 2 667 potwierdzonych przypadków chorób
nowotworowych


badani dostawali suplementy diety:
 -karoten (25 mg/dzień)
 kontrola - placebo
cyt za: Goodman i wsp., Free Radic. Biol. Med., 2011; 51;1068-1084
The Physicians’ Health Study (USA)
WNIOSKI
brak wpływu suplementacji -karotenem na ryzyko
chorób nowotworowych ogółem, raka prostaty, jelita
grubego i płuc,


przeprowadzono analizę ryzyka w podgrupach,
wpływ: wieku, masy ciała, spożywania alkoholu
Zróżnicowany efekt dla jednego składnika na ryzyko
występowania różnych typów nowotworów
Długoterminowe badanie interwencyjne– wpływ
składników antyoksydacyjnych na nowotwory
prostaty





grupa badana - 5141 mężczyzn,
wiek 45-60 lat
czas obserwacji - 8 lat
zdiagnozowano 103 przypadki nowotworu prostaty
badani dostawali suplementy diety:

witamina C (120 mg), witamina E (30 mg),
-karotenu (6 mg), selen (100 g), cynk (20 mg)
 kontrola – placebo
wniosek - działanie suplementów ze składnikami
antyoksydacyjnymi zależne od stanu zdrowia

Meyer i wsp. Int. J. Cancer, 2005, 116, 182
WYSOKIE DAWKI SUPLEMENTÓW WITAMINY E
ZWIĘKSZAJĄ UMIERALNOŚĆ




metaanaliza 19 badań klinicznych,
liczba uczestników 135 967,
wiek uczestników 40-84 lata
dawki witaminy E w zakresie 16,5 - 2000 j.m.
WNIOSKI
stwierdzono istotny statystycznie związek
pomiędzy dawką witaminy E i umieralnością,


wysokie dawki witaminy E ≥ 400 j.m./d mogą
zwiększać umieralność ze wszystkich przyczyn,
Miller i wsp. Ann. Intern. Med.,2005, 142; 37-46.
WYNIKI BADAŃ
EPIDEMIOLOGICZNYCH
negatywny wpływ suplementacji diety
witaminami i/lub składnikami mineralnymi
Alpa-Tocoferol and Beta-Caroten Cancer
Prevention Study (ATBC, Finlandia) 1985-1993
Założenie - badanie prewencyjne badające skuteczność
suplementów α-tokoferolu i -karoten w redukcji
zachorowań na nowotwory płuc i in.
 uczestnicy 29 133 mężczyźni,
 palący papierosy (≥5 papierosów /dzień)
 wiek 50-69 lat, czas trwania 5-8 lat,
 dostawali suplementy diety:

α-tokoferol (50 mg/dzień)
 -karoten (20 mg/dzień)
 α-tokoferol + -karoten
 kontrola - placebo
Albanes i wsp. J Natl Cancer Inst. 1996, 6, 88(21):1560-70.
Alpa-Tocoferol and Beta-Caroten Cancer
Prevention Study (ATBC, Finlandia)
PRZEDTERMINOWE PRZERWANIE BADANIA
istotny wzrost (16%) występowania raka płuc w grupie
otrzymującej -karoten, brak wpływu dla witaminy E
Ocena ryzyka nowotworu płuc w stosunku do grupy placebo
Grupa
Zmiana ryzyka w %
Wit. E
-1
Β-karoten
+ 16*
* wynik statystycznie istotny
Albanes i wsp. J Natl Cancer Inst. 1996, 6, 88(21):1560-70.
Beta-Carotene and Retinol Efficacy Trial
(CARET, USA) 1985-1996
 uczestnicy 816 mężczyzn (narażeni na azbest),
dostawali suplementy diety:


-karoten (15 mg/dzień)
retinol (7 500 µg)
 uczestnicy 1029 (kobiety + mężczyźni), palacze,
dostawali suplementy diety:


-karoten (30 mg/dzień)
retinol (7 500 µg)
Beta-Carotene and Retinol Efficacy Trial
(CARET, USA)
 wykonana w trakcie badań analiza wykazała
wzrost ryzyka zachorowań i umieralności na
nowotwory płuc
PRZEDTERMINOWE PRZERWANIE BADANIA (1996r.)
ZE WZGLĘDÓW ETYCZNYCH
 rok 2001 obserwacja pointerwencyjna – niewielki
wzrost ryzyka (wynik statystycznie nieistotny)
Wieloośrodkowe Ogólnopolskie Badanie Stanu
Zdrowia Ludności (WOBASZ) 2003-2005


badanie obserwacyjne, próba reprezentatywna dla Polski,
wiek osób badanych 20-74 lata
uczestnicy 3 132 mężczyzn, 3 529 kobiet
WYNIKI
 suplementy diety mogą skuteczne uzupełniać
niedostateczną zawartość w diecie witamin i składników
mineralnych,

istnieje potencjalne ryzyko wystąpienia u części osób
niepożądanych objawów związanych z nadmiernym
pobraniem (stwierdzono przekroczenie UL dla witaminy A,
niacyny oraz żelaza w całej grupie i dodatkowo wśród
kobiet dla kwasu foliowego)
Sygnowska i Waśkiewicz, Bromat. Chemia Toksykol., 2008, 3, 389-394
Podsumowanie:
Suplementacja witaminowo-mineralna:
 powszechna w wielu grupach populacyjnych
 skuteczna u osób z niedoborami składników w
organizmie
 może pełnić istotną rolę w:
 korygowaniu błędów wynikających z nieprawidłowego
sposobu żywienia,
 zapewnieniu odpowiedniej podaży tych składników
odżywczych przy zwiększonych potrzebach organizmu.
Podsumowanie:

Rola suplementów witaminowo-mineralnych w
prewencji chorób cywilizacyjnych związanych
z nieprawidłowym żywieniem kontrowersyjna.

Konieczność długoterminowych badań
epidemiologicznych, obejmujących duże dobrze
zdefiniowane grupy populacyjne (stan
odżywienia i stan zdrowia na początku badania).

slajdy - Wszechnica Żywieniowa w SGGW

Transkrypt

Podobne dokumenty

Firma FORMEDS Sp. z oo specjalizuje się w produkcji suplementów

suplementy-polska.pl

Suplementacja, co to jest - Szlachetne zdrowie

Simple Yellow Template