Zastosowanie rur miedzianych do modernizacji instalacji

INSTALACJE GRZEWCZE
Zastosowanie rur miedzianych
do modernizacji instalacji
Kazimierz Zakrzewski
Nawet najstaranniej wykonana instalacja sanitarna czy grzewcza po kilkunastu latach eksploatacji może wymagać modernizacji lub naprawy. Rury miedziane możemy stosować
zarówno do modernizacji instalacji centralnego ogrzewania, jak i instalacji ciepłej i zimnej
wody użytkowej.
N
ajczęściej spotykanymi instalacjami, które
mogą wymagać napraw, są instalacje centralnego ogrzewania wykonane z rur stalowych
czarnych, przeważnie współpracujące z grzejnikami żeliwnymi, a także instalacje zimnej wody
i c.w.u. wykonane z rur stalowych ocynkowanych. W artykule przedstawię możliwości i zasady stosowania rur miedzianych podczas wymiany takich właśnie rur stalowych.
Instalacje grzewcze
Jak wiadomo, instalacje grzewcze mogą pracować w systemie otwartym lub zamkniętym. Stosowanie rur miedzianych w naprawach i modernizacjach instalacji c.o. wykonanych z rur stalowych
w systemach zamkniętych jest dopuszczalne, gdyż
woda będąca medium grzewczym stosunkowo szybko pozbawiana jest cząsteczek wolnego
tlenu, który wraz z jonami miedzi powoduje korozję rur stalowych. Odwrotna sytuacja ma miejsce
w systemach otwartych, gdzie woda grzewcza
w sposób ciągły zaopatrywana jest w tlen, który
wraz z jonami miedzi powoduje korozję rur stalowych i ich zniszczenie w krótkim czasie.
W razie wystąpienia nieszczelności rur na skutek
korozji, najlepszą metodą naprawy jest wycięcie
części zużytej instalacji i wbudowanie w to miejsce odcinka z nowej rury. Instalatorzy często
do tego typu napraw stosują miedź, gdyż jest
to materiał, który w sposób szybki i nieskomplikowany można wykorzystywać w takich sytuacjach.
Dlaczego miedź?
Miedź jest powszechnie stosowana do napraw zużytych instalacji ze względu na bardzo
dobre właściwości użytkowe i uniwersalne zastosowanie. Najważniejszą zaletą rur miedzianych jest ich powszechna dostępność na rynku. Rury i złączki można znaleźć zarówno
w hurtowniach instalacyjnych, jak i w sieciach marketów budowlanych.
Istotną zaletą miedzi jest też możliwość łączenia rur przy wykorzystaniu różnych technik,
takich jak: lutowanie, zaprasowywanie oraz przy użyciu złączek samozaciskowych typu klik,
które są typowymi złączkami naprawczymi. Istnieje także możliwość połączenia odcinka
rury za pomocą złącza zaciskowego skręcanego, w którym szczelność uzyskuje się przez
docisk metalowego pierścienia przy użyciu przeciwnakrętki. Ostatnio coraz częściej instalatorzy stosują również złączki zaciskowe (skręcane), uzyskujące szczelność dzięki wykorzystaniu oringów z wysokiej jakości tworzywa EPD. Złączkę w sposób prosty montuje się
do rury, a uzyskane połączenie gwarantuje szczelność przez długi czas.
Złączki zaprasowywane i skręcane mają zminimalizowane gabaryty i są estetycznie wykonane. Zaletą ich stosowania jest brak konieczności użycia palników z otwartym ogniem, które
w trakcie modernizacji lub napraw powodowały niebezpieczeństwo powstania pożaru oraz
zabrudzenie, a niejednokrotnie uszkodzenie ścian i potrzebę ponownego malowania lub
wymiany pokrycia ścian.
36 Rur miedzianych stosowanych w gotowym, płaskim systemie grzewczym można także użyć
podczas wymiany istniejących grzejników c.o.
W tym celu gotowy element systemowy (panel)
montuje się na ścianie, podłodze lub suficie, tak
prosto jak normalny, tradycyjny grzejnik panelowy, uzyskując komfort oraz korzyści ogrzewania
i chłodzenia płaszczyznowego. Po zamontowaniu na ścianie lub suficie panel zabudowuje się
płytami gipsowo-kartonowymi, a w przypadku
montażu na podłodze – odpowiednimi płytami
podłogowymi. Ten system grzewczy z powodzeniem można montować również na poddaszu
między krokwiami. Możliwa jest pozioma lub
pionowa zabudowa.
Element systemowy w formie panelu (o wymiarach 2330 x 430 x 25 mm) wykonany jest na płycie
izolacyjnej EPS, pokrytej aluminium i zintegrowanej z elastyczną, cienkościenną rurą miedzianą,
która ma trwale zespoloną osłonę z tworzywa
sztucznego PE-RT o wymiarze 16 x 2 mm. Możliwe jest łączenie kilku paneli. Ten zintegrowany,
płaszczyznowy grzejnik ciepła umożliwia wielkopłaszczyznowe ogrzewanie i chłodzenie, zapewniając przyjemną temperaturę powierzchni.
Oprócz zastosowania w nowym budownictwie,
bardzo dobrze sprawdza się przy modernizacji
ogrzewania w istniejących budynkach.
Instalacje ciepłej i zimnej wody
Podczas modernizacji (ew. naprawy) instalacji zimnej lub ciepłej wody wykonanej z rur stalowych
ocynkowanych należy pamiętać o regule przepływu, tzn. rury miedziane montuje się tylko za rurami stalowymi ocynkowanymi, nigdy odwrotnie.
Trzeba również pamiętać, że w przypadku wymiany części instalacji stalowej ocynkowanej, rury
Polski Instalator 8/2016
INSTALACJE GRZEWCZE
1. Zamiast tradycyjnych grzejników na ścianie można zabudować elementy systemowe w postaci zintegrowanego, płaszczyznowego grzejnika z rurami miedzianymi na płycie EPS
miedziane zawsze montuje się od miejsca naprawy do końca instalacji, tzn. do punktu czerpalnego. Należy także zwrócić uwagę na PH wody,
które nie może być niższe niż 7,0.
Kolejna ważna sprawa – zamiast kolanek powinno się stosować łuki, co zapewnia mniejszą
prędkość przepływu wody, która dla instalacji
stalowych uzupełnianych o rury miedziane nie
może przekraczać:
⚫⚫1 m/s w poziomach,
⚫⚫2 m/s w podłączeniach punktów czerpalnych.
Większa prędkość przepływu powoduje w rurach
miedzianych korozję erozyjną.
W celu ochrony przed zdzieraniem tlenkowej
warstwy ochronnej rur, obowiązkowo należy zainstalować filtr mechaniczny o zdolności
zatrzymywania cząstek większych niż 80 μm
(oczywiście, dotyczy to instalacji, w których ich
wcześniej nie zamontowano).
Prowadzenie i izolacja rur
Stosując miedź w naprawach instalacji grzewczych i sanitarnych, należy pamiętać, że gołe
rury i złączki miedziane mogą być prowadzone
po wierzchu ścian. Jeżeli istnieje ryzyko zalania ich cementem, to powierzchnię rur trzeba zabezpieczyć otuliną albo zastosować rury
z otuliną fabryczną lub izolacją termiczną. Z kolei
w miejscach przejścia rur miedzianych przez mur
należy je prowadzić w osłonie, np. w rurze z PCV.
Zapobiegnie to przetarciu rury na styku z murem
wskutek rozszerzalności termicznej rury.
Wytyczne projektowania zalecają, aby rury miedziane stosowane do instalacji wodnych były
wykonane zgodnie z normą PN-EN 1057, a gru-
www.polskiinstalator.com.pl
2. Elementy systemowe z rurami miedzianymi mogą być montowane w ścianach o lekkiej konstrukcji. Zabudowuje się je płytami gipsowo-kartonowymi
bość ich ścianki wynosiła minimum 1 mm. Rury
dostępne na polskim rynku muszą mieć atest
DVGW, aprobatę techniczną ITB i atest higieniczny PZH.
!
Podczas napraw instalacji wodnych nie
wolno zapominać o ich izolacji. W przypadku instalacji c.w.u. zapobiega ona stratom ciepła, a w instalacjach wody pitnej –
podgrzaniu wody do temperatury powyżej
25°C, co przy dłuższej stagnacji wody może
być przyczyną rozwoju bakterii Legionella.
Cienkościenna, dwuwarstwowa rura miedziana z osłoną polietylenową. Do modernizacji czy
napraw instalacji sanitarnych i grzewczych warto
stosować innowacyjne, dwuwarstwowe rury,
które są wykonane z cienkościennej rury miedzianej trwale zespolonej z osłoną z polietylenu PE-RT
o bardzo dobrych właściwościach plastycznych.
Rury te charakteryzują się łatwym montażem
i obróbką. Łuki, nawet te o niewielkim promieniu,
można wykonywać ręcznie, bez użycia giętarki,
przy czym we wszystkich kierunkach zapewniona
jest taka sama łatwość gięcia. Podczas cięcia nie
jest potrzebna piła lub obcinak, bo rury można
ciąć nożycami. Usuwanie zadziorów i kalibrowanie odbywa się w trakcie jednej operacji.
Do łączenia tych rur dwuwarstwowych stosuje
się złączki zaprasowywane z podwójnym elementem zaciskowym – oringami z EPDM. Mogą to być
złączki systemowe producentów cienkościennych
rur miedzianych, a także inne powszechnie stosowane na rynku złączki zaprasowywane z systemów tworzywowych (do zaciskarek z konturem
TH). Technika łączenia opiera się na złączkach
metalowych i metalowej rurze rdzeniowej z miedzi, która zapewnia wysoką wytrzymałość mechaniczną instalacji z dopuszczalnymi wartościami
ciśnienia roboczego wynoszącego ponad 30 bar
(również w wysokiej temperaturze). Niezawodność połączenia uzyskuje się dzięki małym tolerancjom wymiarowym bezszwowo ciągnionej
rury miedzianej i korpusu metalowego złączki
(metal/metal – dwa elementy uszczelniające –
oringi osadzone między powierzchniami metalowymi – brak oznak starzenia – zasada uszczelnienia taka sama jak w przypadku zaprasowywanych
złączek miedzianych).
Cienkościenne rury miedziane mogą być stosowane w instalacjach zimnej i ciepłej wody,
centralnego ogrzewania, ogrzewania i chłodzenia płaszczyznowego oraz współpracującymi
z pompami ciepła woda-glikol (dolne źródło).
Rdzeniowe rury miedziane spełniają wymagania
normy PN-EN 1057. Są dostępne w wymiarach:
14; 16; 18; 20 x 2 oraz 26 x 3, czyli w takich jak
większość rur z tworzyw sztucznych. W związku
z tym mogą być stosowane również do napraw
instalacji z tworzyw sztucznych. ■
Literatura:
[1] EIM, Instalacje wodociągowe, ogrzewcze i gazowe, klimatyzacyjne, gazów medycznych oraz próżni wykonane z rur
miedzianych i stopów miedzi. Wytyczne stosowania i projektowania
[2] EIM, Systemy łączników stosowane w instalacjach miedzianych
[3] Foldery handlowe KME i Wieland
O AUTORZE
Kazimierz Zakrzewski, Europejski Instytut Miedzi
37