Program - Podlaski Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy w

Program - Podlaski Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy w

POLSKIE TOWARZYSTWO MEDYCYNY PRACY ODDZIAŁ W BIAŁYMSTOKU
15-535 Białystok, ul. Wiewiórcza 10, tel: (085) 66-47-818; 66-47-810, email:[email protected]
PROGRAM
PROFILAKTYKI ZESPOŁÓW BÓLOWYCH
KRĘGOSŁUPA
U PERSONELU PIELĘGNIARSKIEGO
okres realizacji 2014 - 2015
BIAŁYSTOK 2014
I. INFORMACJE O PROGRAMIE
Istotą programu jest zwrócenie uwagi kadry zarządzającej w zakładach opieki
zdrowotnej na problem występowania dolegliwości i chorób układu ruchu (zespoły
bólowe kręgosłupa) u personelu pielęgniarskiego.
2. Nazwa Programu
PROGRAM PROFILAKTYKI
ZESPOŁÓW BÓLOWYCH KRĘGOSŁUPA U PERSONELU PIELĘGNIARSKIEGO
3. Koordynatorzy programu:
Polskie Towarzystwo Medycyny Pracy Oddział w Białymstoku
4. Partnerzy:




Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych w Białymstoku
Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie Oddział w Białymstoku
Akademickie Koło PTP przy Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku
Podlaski Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy w Białymstoku
5. Realizatorzy programu:
Program realizowany będzie w zakładach opieki zdrowotnej przez Zespół Głównych
Realizatorów w oparciu o ich własną kadrę (służby BHP, lekarzy medycyny pracy, kadrę
zarządzającą, dział szkoleń) przy wsparciu merytorycznym i organizacyjnym
koordynatorów programu.
6. Zasięg programu
Program zakłada objęcie swoim zasięgiem pielęgniarek z dużych zakładów opieki
zdrowotnej, w których potwierdzono badaniami istnienie problemu zespołów bólowych
kręgosłupa wśród personelu pielęgniarskiego, z jednoznacznym wyrażeniem przez
dyrektorów zgody na aktywne uczestnictwo pracowników w jego realizacji.
7. Okres realizacji programu:
Realizacja programu planowana jest na lata 2014-2015
-2-
II. OPIS PROBLEMU
Choroby układu ruchu stanowią poważny problem społeczno-ekonomicznych, a ich
rozpowszechnienie sprawia, że są zaliczane do chorób społecznych. Są jedną z
najczęstszych przyczyn czasowej niezdolności do pracy. Choroba układu ruchu
spowodowana sposobem wykonywania pracy to koszty zarówno dla pracownika, jak i
pracodawcy.
Zespoły bólowe kręgosłupa zaliczane są do chorób układu ruchu pośrednio związanych
z pracą (dawniej parazawodowe). Są to choroby, w powstaniu których warunki pracy
stanowią
jeden
z
możliwych
czynników
ryzyka
wpływających
na
ujawnienie,
przyśpieszenie bądź zaostrzenie choroby. Do rozpoznania choroby pośrednio związanej z
pracą konieczne jest udokumentowanie i wykazanie niekorzystnego wpływu warunków
lub sposobu wykonywania pracy na powstanie lub przebieg choroby.
Czynniki mające wpływ na występowanie bólów kręgosłupa to: ciężka praca fizyczna,
podnoszenie i przenoszenie ciężarów, wymuszone, statyczne pozycje ciała, praca w
pozycjach ze skręceniem tułowia, w pochyleniu, narażenie na wibrację ogólną.
Największy problem zdrowotny osób pracujących stanowią dolegliwości bólowe odcinka
lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa. Bóle krzyża mogą świadczyć o różnych stanach
chorobowych struktur zlokalizowanych w odcinku lędźwiowo-krzyżowym pleców.
Szczególnie często zespoły bólowe kręgosłupa obserwuje się w grupach zawodowych, w
których ze względu na sposób wykonywania pracy kręgosłup podlega różnorodnym
obciążeniom. Wśród tych grup zawodowych znajdują sie pracownicy medyczni, w tym
pielęgniarki, a schorzenia kręgosłupa stają się główna przyczyną absencji w pracy w tej
grupie
zawodowej.
Większość
czynności
pielęgnacyjno-higieniczno-leczniczych
wykonywana jest w pozycji wymuszonej, zarówno w charakterze statycznym jak i
dynamicznym, a najbardziej uciążliwe są te które wymagają pokonania ciężaru, zwłaszcza
podczas podnoszenia i przemieszczania pacjentów.
Międzynarodowa Organizacja Pracy podkreślała potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa i
zdrowia pielęgniarek w miejscu pracy. (Konwencja ILO 157 i towarzyszące jej Zalecenia
147 z roku 1977).
Światowe Zgromadzenie Zdrowia (WHA) od roku 1979 podkreśla wartość pracy
pielęgniarek dla społeczności świata i potrzebę zapewnienia im bezpiecznego i zdrowego
środowiska pracy (WHA 36.11, 42.27, 45.5, 49.12 i 54.12). Międzynarodowe, krajowe i
lokalne organizacje oraz wiele rządów jest zachęcanych do wprowadzania środków i
regulacji prawnych chroniących pielęgniarki.
-3-
Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie rekomenduje podjęcie działań, spójnych ze strategią
Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy na lata 2006-2012:
Wszelkie działania podejmowane w podmiotach działalności leczniczej dotyczące prac
transportowych przy podnoszeniu i przemieszczaniu pacjentów muszą uwzględniać
zapisy: Dyrektywy nr 90/269/EWG z 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań
dotyczących ochrony zdrowia i bezpieczeństwa podczas ręcznego przemieszczania
ciężarów w przypadku możliwości wystąpienia zagrożenia, zwłaszcza urazów kręgosłupa
pracowników (Dz.U. L 156 z 21.6.1990, str. 9), Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy
ręcznych pracach transportowych (Dz.U.2000.26.313 z późn. zm.) oraz Rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych
lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U.1996.114.545 z późn.zm.)
Zarządzający podmiotami prowadzącymi działalność leczniczą przy wprowadzaniu zmian
szacują koszty, przy czym należy podkreślić, że w rzeczywistości koszty nie są tak duże, a
korzyści to m.in. mniejsza absencja w pracy, nieograniczanie wykonywania zadań przy
pacjencie, z uwagi na pogłębiające się dolegliwości przekładające się na obniżenie jakości
opieki.
Z danych wynika, że zakup specjalistycznego sprzętu do opieki tj. łóżka, podnośniki, łatwo
ślizgi, czy łóżka do kąpieli to zaledwie 0,3% kosztów jednostki.
W profilaktyce zapobiegania zespołom bólowym kręgosłupa należy uwzględnić metody
techniczno-organizacyjne i postępowanie medyczne:

Dostosowanie ergonomiczne stanowiska pracy do wykonywanych czynności,

Stosowanie częstych przerw w pracy,

Prowadzenie szkoleń dotyczących zasad fizjologii pracy,

Właściwy dobór zdrowotny kandydatów do pracy,

Kwalifikowanie osób z zespołem bólowym kręgosłupa do grup czynnego
poradnictwa,

Właściwa współpraca służb medycyny pracy z pracodawcami, inspektorami BHP,
inspekcją sanitarną i inspekcją pracy w zakresie poprawy warunków pracy,
mająca na celu eliminacje bądź ograniczenie zawodowych czynników ryzyka
choroby parazawodowej.
Należy jednak pamiętać, że najskuteczniejszym i najtańszym postępowaniem jest
upowszechnianie właściwego stylu życia, dobrych nawyków w życiu codziennym, w pracy
zawodowej i podczas wypoczynku.
-4-
1. CELE PROGRAMU
Cel główny:
Analiza porównawcza częstotliwości występowania dolegliwości bólowych kręgosłupa
wśród losowo wybranych pielęgniarek pracujących w placówkach opieki zdrowotnej na
terenie powiatu białostockiego i miasta Białystok.
Cele szczegółowe:
 Podniesienie poziomu świadomości pielęgniarek w zakresie zagrożeń zawodowych
i możliwości ich ograniczania.
 Wyrobienie wśród pielęgniarek umiejętności zapobiegania powstawaniu
przeciążeń układu kostno-mięśniowego.
 Zwiększenie wczesnej wykrywalności dysfunkcji układu ruchu i dobór stosowanych
działań profilaktycznych.
 Doskonalenie działań organizacyjnych służących budowaniu bezpiecznego i
zdrowego środowiska pracy.
Oczekiwane efekty

Podniesienie świadomości pracowników i pracodawców poprzez ukierunkowaną
edukację osób biorących udział w programie na temat: ergonomii pracy,
czynników zwiększających zachorowalność, istoty choroby.

Zmniejszenie absencji chorobowej wśród personelu pielęgniarskiego

Zwiększenie liczby wykrywalnych przypadków chorób kręgosłupa we wczesnym
stadium, w którym włączenie leczenia może zahamować tempo jej rozwoju.

Objęcie przez pracodawcę profesjonalną opieką profilaktyczną osób z grup ryzyka.
Podstawą powodzenia programów profilaktycznych mających na celu redukcję częstości
występowania schorzeń układu ruchu pośrednio związanych z wykonywaną pracą jest
skuteczność i fachowość służb BHP i medycyny pracy. Charakter działań profilaktycznych
uzależniony jest od potrzeb osób do których są one kierowane
2. Grupa docelowa
 Personel pielęgniarski pracujący w zakładach opieki zdrowotnej na terenie powiatu
białostockiego i miasta Białystok
 Pracodawcy
-5-
3. Planowane działania wdrożeniowe w wytypowanych zakładach opieki zdrowotnej
na terenie powiatu białostockiego i miasta Białystok:
Podstawą prowadzenia programu profilaktycznego jest współpraca z pracodawcą, który
będzie świadomy korzyści związanych z wdrożeniem programu profilaktyki chorób układu
ruchu w zakładzie pracy.
1. Rozpoznanie skali problemu
 Analiza problemu i wstępne opracowanie założeń do badań ankietowych.
 Przeprowadzenie wstępnych badań ankietowych wśród losowo wybranych
pielęgniarek.
2. Uświadomienie skutków społeczno-ekonomicznych
 Zorganizowanie konferencji informującej o istocie problemu występowanie
dolegliwości bólowych kręgosłupa wśród personelu pielęgniarskiego,
 Przedstawienie w/w tematyki przez eksperta w dziedzinie medycyny pracy oraz
specjalistę fizjoterapii i rehabilitacji,
 Przedstawienie wyników pilotażowych badań ankietowych przeprowadzonych
wśród losowo wybranego personelu pielęgniarskiego
3. Nawiązanie współpracy z kierownictwem zakładów opieki zdrowotnej i pozyskanie ich
akceptacji.
 Wyszukanie na terenie zakładu opieki zdrowotnej liderów i osób współpracujących
przy realizacji programu (inspektor BHP i lekarz medycyny pracy sprawujący opiekę
profilaktyczna nad pracownikami)
 Utworzenie z w/w zespołem i kadrą zarządzającą zakładami opieki zdrowotnej
programu profilaktyki zespołów bólowych kręgosłupa wśród personelu
pielęgniarskiego na miarę potrzeb i możliwości danego zakładu.
Na poszczególne lata realizacji programu będą opracowane szczegółowe harmonogramy.
6. Monitorowanie i ewaluacja
Monitorowanie i ewaluacja programu poprzez:
 Ocenę stopnia realizacji zadań na każdym z etapów
 Określenie zmian postaw i zachowań grup docelowych objętych działaniami
programowi
-6-