tekst ciagly

KATEDRA I ZAKŁAD ANATOMII PRAWIDŁOWEJ
Wydział Lekarski
Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
Lek. med. Jowita Woźniak
ANALIZA SPLOTU RAMIENNEGO W OKRESIE PRENATALNYM
Promotor:
prof. dr hab. Alicja Kędzia, Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej AM we Wrocławiu
Recenzenci:
Prof. dr hab. Bogdan Ciszek, Katedra i Zakład Anatomii, Warszawski Uniwersytet
Medyczny
Prof. dr hab. Jerzy Kulczycki, I Klinika Neurologii, Instytut Psychiatrii i Neurologii w
Warszawie
WROCŁAW, 2012
Nota biograficzna:
Urodzona w dn. 24.06.1986 r. w Trzebnicy. W latach: 2005-2011 studiowała na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej
we Wrocławiu i uzyskała tytuł lekarza z wynikiem ponad dobrym. Autorka 17 prac oryginalnych (w tym 1 w druku) oraz 27
streszczeń i komunikatów zjazdowych. Otrzymała liczne nagrody oraz wyróżnienia podczas Ogólnopolskich i Międzynarodowych
Studenckich Konferencji Naukowych. Od 2009 r. członkini Stowarzyszenia Naukowego Collegium Invisibile. Obecnie w trakcie
stażu podyplomowego w Dolnośląskim Centrum Chorób Płuc we Wrocławiu.
Aktywność naukowa – prace oryginalne:
[1] Kędzia A., Woźniak J., Dudek K.: Relationship of the radial nerve to the lateral intermuscular septum in the arm during fetal period,
Adv Clin Exp Med, 2009, 18(3): 235-252;
[2] Kędzia A., Woźniak J., Dudek K.: Analysis of the lower-extremity long-bone growth during the fetal period, Adv Clin Exp Med, 2009,
18(2): 121-127;
[3] Kędzia A., Woźniak J., Ziajkiewicz M., Dudek K.: Model matematyczny wzrostu kości długich kończyny górnej w okresie prenatalnym,
Komputerowe Wspomaganie Badań Naukowych, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław, 2008, XV: 209-216;
[4] Podgórski P., Kędzia A., Woźniak J., Ziajkiewicz M., Dudek K.: Sztuczne sieci neuronowe a modele parametryczne w ocenie wieku płodu,
Komputerowe Wspomaganie Badań Naukowych, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław, 2009, XVI: 291- 296;
[5] Woźniak J., Kędzia A., Dudek K.: Komputerowa analiza topografii nerwu promieniowego w okresie prenatalnym, Komputerowe
Wspomaganie Badań Naukowych, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław, 2009, XVI: 341-348;
[6] Kędzia A., Woźniak J., Ziajkiewicz M., Dudek K., Derkowski W.: Matematyczna analiza zmienności sklepistości czaszki i wymiarów
oczodołów podczas rozwoju prenatalnego człowieka, Komputerowe Wspomaganie Badań Naukowych, Wrocławskie Towarzystwo
Naukowe, Wrocław, 2009, XVI: 247-256;
[7] Kędzia A., Woźniak J., Ziajkiewicz M., Dudek K., Derkowski W Ocena wieku płodu na podstawie wybranych parametrów tułowia i
głowy, Komputerowe Wspomaganie Badań Naukowych, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław, 2009, XVI: 241-246;
[8] Kędzia A., Woźniak J., Dudek K.: Metrological analysis of topography of radial nerve in humeral segment during fetal period, Medical
and Biological Sciences, 2009, 23(3): 45-51;
[9] Kędzia A., Woźniak J., Dudek K.: Analysis of reciprocality of anatomical structures of the posterior surface of humerus during fetal
period, Archives of Perinatal Medicine, 2009, 15(3): 159-165;
[10] Woźniak J., Kędzia A., Dudek K.: Fetal foot length-width-a new parameter in foetal age analysis, Archives of Perinatal Medicine,
2009, 15(4): 216–222;
[11] Woźniak J., Kędzia A.: Analiza morfologii splotu ramiennego w okresie prenatalnym w komputerowych systemach Scion Image for
Windows oraz Image J, Komputerowe Wspomaganie Badań Naukowych, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław, 2010, XVII:
305–313;
[12] Woźniak J., Kedzia A., Dudek K.: Mathematical assessment of foetal facial skeleton development, Archives of Perinatal Medicine,
2010, 16(4): 211–217;
[13] Woźniak J., Kędzia A., Dudek K.: Komputerowa analiza morfometrii mięśnia piersiowego mniejszego w okresie prenatalnym w
aspekcie klinicznym, Komputerowe Wspomaganie Badań Naukowych, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław, 2011, XVIII:
331–337;
[14] Kędzia A., Tkaczyszyn M., Woźniak J., Szkutnik A., Dudek K.: An analysis of pectoral major muscle morphology and topography
during the fetal period – clinical aspects, Adv Clin Exp Med, 2011, 20(6): 699-709;
[15] Woźniak J., Kędzia A., Dudek K.: Variations of nerve roots of the brachial plexus in clinical aspects during foetal period, Archives of
Perinatal Medicine, 2012, 18(2), 100-105;
[16] Woźniak J., Kędzia A., Dudek K.: Mathematical models of brachial plexus development during foetal period in clinical aspect, Adv Clin
Exp Med, 2012, 21(2), 151-167;
[17] Woźniak J., Kędzia A., Dudek K.: Anatomical variability of median nerve formation in human foetuses in clinical aspect, Adv Clin Exp
Med, 2012 [w druku].
Praca: Analiza morfologii splotu ramiennego w okresie prenatalnym w komputerowych systemach Scion Image for Windows
oraz Image J uzyskała wyróżnienie w konkursie na najlepszy plakat podczas XVII Krajowej Konferencji KOWBAN w Polanicy
Zdrój w 2010 r.
Projekt: Analiza splotu ramiennego człowieka w okresie prenatalnym w aspekcie klinicznym otrzymał wyróżnienie w
Ogólnopolskim Konkursie Umiejętności Preparacyjnych w zakresie Anatomii klinicznej SCALPELLUM AUREUM 2011, EDITIO
SECUNDA w Olsztynie.
Wyniki swoich badań prezentowała na zjazdach naukowych.
STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ
WSTĘP. Splot ramienny (s.r.) jest ważną klinicznie strukturą układu nerwowego. Do uszkodzeń s.r. może dojść w
okresie okołoporodowym oraz w wyniku urazów w życiu postnatalnym. Niezwykle ważną rolę odgrywa znajomość anatomii oraz
odmian splotu w chirurgii ręki, chirurgii rekonstrukcyjnej i traumatologii. W dostępnej literaturze dominują badania s.r. u osób
dorosłych. Uzupełnienie niszy tematycznej stanowiło cel pracy.
CELEM PRACY DOKTORSKIEJ była analiza geometrii splotu ramiennego, charakterystyka dymorfizmu płciowego,
symetrii i tempa wzrostu splotu ramiennego w okresie prenatalnym. Ocena topografii i wariantów anatomicznych splotu w
aspekcie klinicznym.
MATERIAŁ I METODY. Zbadano 220 splotów ramiennych pochodzących od 110 płodów, między 14. a 32. tygodniem
życia płodowego (IV – VII miesiąc), w przedziale v-tub: 80 – 233mm, w tym: 50 płci żeńskiej, 60 płci męskiej. W pracy połączono
metody klasyczne (metoda antropologiczna i preparacyjna) z nowoczesnymi metodami komputerowego przetwarzania obrazów
(cyfrowa akwizycja obrazów, programy: Image J, Scion Image for Windows) oraz metodami statystycznymi. W badaniach
wykonano pomiary parametrów somatycznych i geometrycznych oraz dokonano oceny parametrów jakościowych w systemie
0/1 charakteryzujących zmienność morfologiczną splotu. Dokonano 11 880 pomiarów, 54 parametrów geometrycznych.
Zaobserwowane anomalie anatomiczne opisano i sklasyfikowano.
WYNIKI. Uzyskane wyniki przedstawiono szczegółowo z ich analizą statystyczną. Określono geometrię splotu
ramiennego za pomocą parametrów liniowych: średnic i długości poszczególnych części splotu oraz odległości między nimi.
Większość analizowanych parametrów geometrycznych nie wykazywała asymetrii ani dymorfizmu
płciowego. Jedynie średnica nerwu Th1, średnice: nerwu pośrodkowego i łokciowego, tętnicy pachowej i podobojczykowej,
pęczka bocznego, gałęzi przedniej pnia środkowego oraz pnia dolnego a także długości: pęczka bocznego i gałęzi przedniej pnia
dolnego były istotnie większe po stronie prawej. Po lewej wyższe wartości wykazywały średnice: nerwu mięśniowo-skórnego,
skórnego przyśrodkowego ramienia, gałęzi tylnej pnia dolnego oraz długości korzenia nerwu Th1 i pnia dolnego. Z kolei
odległości pomiędzy korzeniami nerwów C5 – Th1 oraz między C5 – C6 i C8 – Th1 a także średnica gałęzi tylnej pnia górnego i
długości: gałęzi przedniej pnia dolnego i pnia dolnego były większe u płodów płci żeńskiej.
Wzrost splotu był nierównomierny, o czym świadczyły różne wartości przyrostów tygodniowych oraz współczynników
korelacji między badanymi zmiennymi. Najszybszy wzrost obserwowano między 14. a 18. tygodniem, wolniejszy w okresie: 24 –
28 tydzień. Do opisu matematycznego wzrastania splotu użyto czterech funkcji: regresji liniowej, model logarytmiczny, funkcję
von Bertalaffy’ego oraz Gompertz’a.
Anomalie splotu zaobserwowano w 117 (53,18%) przypadkach. Najczęściej obserwowano warianty gałęzi – w co trzecim
splocie (33,63%), pęczków – 18,18%, korzeni nerwowych i odgałęzień końcowych – 15,45%, najrzadziej anomalie pni – 5,45%.
Warianty pęczków występowały częściej po stronie lewej. W 1/3 przypadków stwierdzono występowanie niskiego połączenia
korzeni przyśrodkowego i bocznego nerwu pośrodkowego w pień nerwu (typ II i III), tj. poniżej dołu pachowego a nawet w ½
dystalnej długości kości ramiennej. Typ II występował częściej po stronie lewej. Porażenia splotu ramiennego są pierwszą grupą
najczęściej występujących powikłań uszkodzeń okołoporodowych. Wartość kliniczną ma wiedza na temat dynamiki wzrostu i o
odmianach morfologicznych splotu ramiennego w ciążach fizjologicznych, jak również w chirurgii ręki i chirurgii
rekonstrukcyjnej.
WNIOSKI.
1. Stwierdzono brak dymorfizmu płciowego, za wyjątkiem: zwiększonej odległości między korzeniami nerwów rdzeniowych C 5
– Th1, średnicy gałęzi tylnej pnia górnego oraz długości: gałęzi przedniej pnia dolnego i pnia dolnego u płodów płci żeńskiej.
2. W badanym okresie zachowana jest symetria większości analizowanych parametrów geometrycznych. Z punktu widzenia
klinicznego istotne było występowanie asymetrii w zakresie długości lewego korzenia nerwu C 7 i Th1 oraz średnic nerwów:
mięśniowo-skórnego po stronie lewej a także pośrodkowego i łokciowego po prawej.
3. Tempo wzrastania splotu ramiennego w badanym okresie było nierównomierne. Zastosowane funkcje matematyczne okazały
się być przydatne w opisie tempa wzrostu splotu ramiennego.
4. Splot ramienny cechowała duża zmienność budowy morfologicznej, najczęstszymi wariantami anatomicznymi były anomalie
gałęzi. Warianty pęczków występowały częściej po stronie lewej.
5. Wiedza na temat tempa wzrastania splotu ramiennego w okresie prenatalnym ma znaczenie kliniczne, wypełnia istniejącą
lukę tematyczną, natomiast znajomość odmian anatomicznych jest istotna z punktu widzenia chirurgii ręki i traumatologii.