Program Ochrony Środowiska dla Miasta Pruszków

Transkrypt

AQUAGEO - Michał Fic
ul. Grocholskiego 1
05-090 Raszyn -Falenty
tel./fax (0 22) 720 54 26
tel. (0 22) 720 80 90
tel. kom. 0602 766 884
hydrogeologia, ochrona rodowiska
prace, badania, ekspertyzy
Program Ochrony rodowiska
dla Miasta Pruszków
/ WERSJA OSTATECZNA /
Praca wykonana na podstawie:
Umowy nr OSO/17/2004
z dnia 23.03.2004r.
na zlecenie:
Urz du Miasta Pruszków
ul. Kraszewskiego14/16
05-800 Pruszków
Autorzy: dr Michał Fic,
mgr Jarosław Kr giel,
mgr in . Krzysztof Mierzwicki,
mgr in . Wojciech Katry ski
Falenty, maj-wrzesie 2004
Program Ochrony rodowiska dla Miasta Pruszków
Podzi kowania
Autorzy przedło onego Programu
składaj
serdeczne
podzi kowania
Pracownikom
Wydziału
Ochrony
rodowiska
Urz du
Gminy/Miasta
Pruszków za udost pnione materiały,
merytoryczne wskazówki oraz dyskusje, bez
których realizacja pracy w przedło onej
formie i zakresie byłaby niemo liwa.
Dzi kujemy wszystkim pozostałym
osobom
ze
Starostwa
Powiatu
Pruszkowskiego, z firm oraz zakładów za
udost pnienie materiałów i merytoryczne
dyskusje.
Ponadto
dzi kujemy
członkom
Komisji Gospodarki Komunalnej, Ochrony
rodowiska, Planowania Przestrzennego i
Rozwoju Miasta za cenne uwagi i sugestie.
AQUAGEOMF, 05-090 Raszyn-Falenty, ul. Grocholskiego 1, tel./fax (0...22) 720 54 26 i 720 80 90, tel. kom. 0602 766 884
2
SPIS TRE CI
1
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
Wst p....................................................................................................................... 5
Cel i zakres programu .................................................................................................5
Podstawy prawne realizacji pracy ...............................................................................6
Specyfika Programu i jego funkcje..............................................................................7
Horyzont czasowy.......................................................................................................8
Metodyka....................................................................................................................8
2
Wiadomo ci ogólne o Gminie.............................................................................. 11
2.1
2.2
2.3
Poło enie administracyjne.........................................................................................11
Poło enie geograficzno-przyrodnicze........................................................................11
Charakterystyka społeczno-ekonomiczna ..................................................................12
2.3.1
Demografia ...................................................................................................12
2.3.2
Gospodarka ...................................................................................................13
2.3.3
O wiata .........................................................................................................14
2.3.4
Słu ba zdrowia i opieka społeczna.................................................................15
2.3.5
Kultura ..........................................................................................................16
2.3.6
Stanowiska archeologiczne............................................................................19
2.3.7
Sport i rekreacja ............................................................................................20
3
Charakterystyka i ocena stanu komponentów rodowiska przyrodniczego ... 22
3.1
3.2
3.3
Ukształtowanie powierzchni .....................................................................................22
Budowa geologiczna.................................................................................................22
Wody........................................................................................................................24
3.3.1
Wody podziemne ..........................................................................................24
3.3.2
Wody powierzchniowe ..................................................................................26
Gleby....................................................................................................................2926
Warunki budowlane i surowce mineralne..............................................................3026
Klimat...................................................................................................................3126
Szata ro linna i wiat zwierz t ..............................................................................3326
3.7.1
Szata ro linna ............................................................................................3326
3.7.2
Fauna ........................................................................................................3426
Walory przyrodnicze i krajobrazowe.....................................................................3626
3.8.1
Rezerwaty .................................................................................................3626
3.8.2
Pomniki przyrody......................................................................................3626
3.8.3
Obszary chronionego krajobrazu ...............................................................3726
3.8.4
Lasy i parki ...............................................................................................3826
3.8.5
Ci gi ekologiczne......................................................................................3926
3.4
3.5
3.6
3.7
3.8
4
Identyfikacja zagro e
rodowiskowych........................................................ 4126
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
Zagro enia dotycz ce powierzchni ziemni, utworów geologicznych i gleb............4126
Zagro enia wód podziemnych...............................................................................4226
Zagro enia wód powierzchniowych ......................................................................4426
Zagro enia dla szaty ro linnej i wiata zwierz t ....................................................4426
Zagro enia powietrza atmosferycznego i hałasu....................................................4526
4.5.1
Zakłady przemysłowe i energetyczne ........................................................4726
4.5.2
Emisja komunikacyjna ..............................................................................4826
4.5.3
Emisja niska ..............................................................................................4926
4.5.4
Emisje uci liwych zapachów ...................................................................4926
4.5.5
Hałas .........................................................................................................4926
4.6
Promieniowanie elektromagnetyczne ....................................................................5126
4.7
Zakłady uci liwe dla rodowiska.........................................................................5226
3
4.8
5
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
Nadzwyczajne zagro enia rodowiskowe..............................................................5326
Infrastruktura ochrony rodowiska................................................................. 5426
Zaopatrzenie w wod ............................................................................................5426
Kanalizacja i oczyszczalnia cieków .....................................................................5726
Sie energetyczna .................................................................................................5826
Energia odnawialna i mo liwo jej wykorzystania...............................................5926
Gospodarka odpadami...........................................................................................6426
6
Wnioski z diagnozy stanu rodowiska, zagro e i istniej cej infrastruktury
6526
7
Ustalenia programu.......................................................................................... 6926
7.1
Uwarunkowania zewn trzne .................................................................................6926
7.1.1
Cele i zasady polityki ekologicznej pa stwa ..............................................6926
7.1.2
Cele i zasady polityki ekologicznej województwa mazowieckiego ............7426
7.1.3
Cele i zasady polityki ekologicznej powiatu pruszkowskiego ....................7926
8
Ustalenia programu.......................................................................................... 8826
8.1
8.2
Cele i priorytetowe działania ekologiczne w Gminie Pruszków.............................8826
Program zadaniowy ..................................................................................................90
8.2.1
CEL SZCZEGÓŁOWY: OGRANICZENIE EMISJI ZANIECZYSZCZE I
ZU YCIA ENERGII ....................................................................................90
8.2.2
CEL SZCZEGÓŁOWY: OCHRONA ZASOBÓW RODOWISKA
PRZYRODNICZEGO I KRAJOBRAZU ......................................................97
8.2.3
CEL SZCZEGÓŁOWY: RACJONALNE GOSPODAROWANIE
RODOWISKIEM......................................................................................101
8.2.4
CEL SZCZEGÓŁOWY: ZWI KSZENIE AKTYWNO CI
OBYWATELSKIEJ I WY SZY STOPIE
WIADOMO CI
EKOLOGICZNEJ ...................................................................................10526
9
Uwarunkowania realizacyjne programu........................................................ 10726
9.1
9.2
9.3
9.4
Prawno instytucjonalne .......................................................................................10726
Uwarunkowania finansowe .................................................................................10826
Uwarunkowania przestrzenne .............................................................................11126
Uwarunkowania społeczne..................................................................................11226
10
Wdra anie i monitoring Programu............................................................. 11426
Literatura ................................................................................................................ 11626
Zał
Zał
Zał
Zał
Zał
Zał
Zał
cznik nr 1
cznik nr 2
cznik nr 3
cznik nr 4
cznik nr 5
cznik nr 6
cznik nr 7
Zał cznik nr 8
Mapa topograficzna, skala 1:25 000
Mapa geologiczna, skala 1:50 000
Przekrój geologiczny
Mapa warunków budowlanych, skala 1:50 000
Mapa walorów rodowiskowych Gminy Pruszków, skala 1:10 000
Mapa zagro e rodowiskowych Gminy Pruszków, skala 1:10 000
Wykaz zakładów na terenie Gminy Pruszków, dla których mo e
by wymagany obowi zek sporz dzania raportu oddziaływania na
rodowisko
Wykaz przedsi biorstw, na które napłyn ły skargi do Gminy
Pruszków zwi zane z zanieczyszczeniem rodowiska
4
Zał cznik nr 9
1
1.1
WST
Dokumentacja fotograficzna
P
Cel i zakres programu
Celem niniejszego opracowania było stworzenie programu ochrony rodowiska dla
Pruszkowa, którego realizacja doprowadzi do poprawy stanu
zwi kszy efektywno
zarz dzania
rodowiska naturalnego,
rodowiskiem, oraz zapewni skuteczne mechanizmy
chroni ce rodowisko przed degradacj , Program b dzie tak e pomocny przy wdro eniu
wymaga obowi zuj cych w tym zakresie w prawie Unii Europejskiej.
Program Ochrony rodowiska okre la polityk
rodowiskow , ustala cele i zadania
rodowiskowe oraz szczegółowe programy zarz dzania, odnosz ce si
do aspektów
rodowiskowych.
Nadrz dn
misj
Programu Ochrony
rodowiska jest potrzeba poprawy
ycia
człowieka realizowana poprzez:
- działania zmierzaj ce do poprawy stanu rodowiska stanowi cego otoczenie człowieka,
- popraw zdrowia obywateli,
- zmian zachowa mieszka ców,
- wzrost wiadomo ci ekologicznej,
- usprawnienie zarz dzania rodowiskiem,
- tworzenie „zielonych” miejsc pracy.
Działania te s zgodne z regulacjami prawnymi Unii Europejskiej oraz zało eniami
krajowej polityki ekologicznej pa stwa.
Program wspomaga d enie Gminy do:
- sukcesywnego
ograniczenia
negatywnego
wpływu
na
rodowisko
ródeł
zanieczyszcze ,
- ochrony i rozwoju walorów rodowiska,
- racjonalnego gospodarowania z uwzgl dnieniem konieczno ci ochrony rodowiska.
Program ochrony rodowiska opracowany został na podstawie lokalnej znajomo ci i
analizy stanu rodowiska. Punktem wyj ciowym realizacji programu były: ocena aktualnej
sytuacji poszczególnych elementów rodowiska w gminie Pruszków, oraz programy ochrony
rodowiska opracowane dla Powiatu oraz Województwa.
5
1.2
Podstawy prawne realizacji pracy
Praca została zrealizowana w oparciu o Umow nr OSO/17/2004 z dnia 23.03.2004r.
zawarta pomi dzy Urz dem Miasta Pruszkowa a firm AQUAGEO-Michał Fic.
Program Ochrony rodowiska Gminy Pruszkowa opracowano zgodnie z Ustaw z
dnia 27 kwietnia 2001 Prawo Ochrony rodowiska (Dz. U. Nr 62 poz., 527) czyli zgodnie z
przepisami nowego prawa o ochronie rodowiska, a w szczególno ci z uwzgl dnieniem
nast puj cych zapisów:
Art. 14. 1. Polityka ekologiczna pa stwa, na podstawie aktualnego stanu rodowiska,
okre la w szczególno ci:
1)
cele ekologiczne,
2)
priorytety ekologiczne,
3)
rodzaj i harmonogram działa proekologicznych,
4)
rodki niezb dne do osi gni cia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i
rodki finansowe.
2. Polityk ekologiczn pa stwa przyjmuje si na 4 lata, z tym, e przewidziane w niej
działania w perspektywie obejmuj kolejne 4 lata.
Art. 17. 1. Zarz d województwa, powiatu i gminy, w celu realizacji polityki
ekologicznej pa stwa, sporz dza odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy
ochrony rodowiska, uwzgl dniaj c wymagania, o których mowa w art. 14.
2. Projekty programów ochrony rodowiska s opiniowane odpowiednio przez zarz d
jednostki wy szego szczebla lub ministra wła ciwego do spraw rodowiska.
3. W miastach, w których funkcje organów powiatu sprawuj organy Gminy, Program
Ochrony rodowiska obejmuje działania powiatu i Gminy.
Art. 18. 1. Programy, o których mowa w art. 17 ust. 1, uchwala odpowiednio sejmik
województwa, rada powiatu albo rada Gminy.
2. Z wykonania programów zarz d województwa, powiatu i Gminy sporz dza, co 2
lata raporty, które przedstawia si odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu lub
radzie Gminy.
Ponadto Program Ochrony
rodowiska dla Miasta Pruszków uwzgl dnia zapisy:
Strategii Rozwoju Gminy Pruszków i Programu Ochrony rodowiska Powiatu Pruszkowa.
6
Uwarunkowania prawne programu maj charakter mi dzynarodowy i krajowy, oparte
s na (za Poradnikiem..., 2003):
- Strategii zrównowa onego rozwoju Unii Europejskiej 2001,
- Szóstym ramowym programie w dziedzinie ochrony rodowiska na lata 2001-2010,
- Dyrektywach Unii Europejskiej,
- Europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000,
- Polityce ekologicznej pa stwa i Programie wykonawczym do II Polityki ekologicznej
pa stwa na lata 2002-2010,
- Narodowym planie rozwoju na lata 2004-2006,
- Narodowej strategii edukacji ekologicznej i Narodowego programu edukacji
ekologicznej,
- Krajowym programie zwi kszania lesisto ci,
- Krajowym planie gospodarki odpadami,
- Krajowym programie oczyszczania cieków komunalnych.
1.3
Specyfika Programu i jego funkcje
Podczas opracowania Programu przyj to, e:
- Program b dzie uwzgl dniał podstawowe zasady polityki ochrony rodowiska Unii
Europejskiej i Polityki ekologicznej Polski
- cele Programu b d
zgodne z kierunkami rozwoju okre lonymi w nadrz dnych
dokumentach, takich jak „Program ochrony rodowiska powiatu pruszkowskiego” i
„Strategia rozwoju Pruszkowa”.
Program jest dokumentem planowania strategicznego, wyra aj cym cele i kierunki
polityki ekologicznej samorz du lokalnego i okre laj cym wynikaj ce z niej działania.
Przyjmuje si , e „Program Ochrony rodowiska dla Miasta Pruszków” b dzie podstawowym
dokumentem koordynuj cym działania na rzecz ochrony rodowiska w Mie cie.
W szczególno ci pozwoli:
- przekaza społecze stwu, przedsi biorcom, samorz dom ogólne informacje na temat
zasobów przyrodniczych, jako ci poszczególnych elementów rodowiska,
- wytypowa najwa niejsze problemy ochrony rodowiska naturalnego i jego zasobów w
Mie cie i zaproponowa sposoby, metody ich rozwi zania, w okre lonych okresach
czasu,
- umo liwi zrównowa ony rozwój Miasta,
7
- okre li
sposoby współpracy administracji publicznej, instytucji pozarz dowych,
organizacji ekologicznych na rzecz ochrony rodowiska,
- stworzy merytoryczne podstawy do wyst powania o rodki finansowe zewn trzne
potrzebne do realizacji przedsi wzi ,
- wydawa wła ciwe decyzje dotycz ce ograniczonego korzystania ze rodowiska.
1.4
Horyzont czasowy
Gminne programy ochrony
opracowa
rodowiska tworzy si
na podstawie analogicznych
odnosz cych si do wy szych rang jednostek administracyjnych. Zgodnie z
nadrz dnym dokumentem w tym wzgl dzie tj. II Polityk Ekologiczn Pa stwa za horyzont
czasowy przyj to rok 2010. Ponadto uwzgl dniaj c Programy ochrony rodowiska dla woj.
mazowieckiego i powiatu pruszkowskiego przyj to nast puj ce etapy realizacji Programu:
- do roku 2006 – realizacja celów krótkookresowych,
- do roku 2010 – realizacja celów długookresowych.
1.5
Metodyka
Niniejszy Program został zrealizowany metod eksperck
w oparciu o materiały
własne oraz materiał udost pniony przez przedstawicieli administracji publicznej. Wiele
cennych informacji dotycz cych rodowiska przyrodniczego uzyskano od pozarz dowych
organizacji działaj cych na rzecz rodowiska. W trakcie realizacji prac nad Programem
odbywały si konsultacje, spotkania, oraz wizje lokalne.
Program Ochrony rodowiska dla Gminy/Miasta Pruszkowa opracowano zgodnie z
ustaw z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo Ochrony rodowiska (Dz. U. Nr 62 poz. 527), a tak e
w oparciu o dane pochodz ce z licznych ródeł:
1)
Opracowania udost pnione przez Urz d Miasta oraz Starostwo Powiatowe, a w
szczególno ci:
- Strategia rozwoju Pruszkowa do roku 2015,
- Plan gospodarki odpadami dla Miasta Pruszkowa,
- Studium uwarunkowa
i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla Miasta
Pruszków,
- Wieloletni program inwestycyjny „WPI” dla Miasta Pruszkowa na lata 2004-2007,
- Program ochrony rodowiska powiatu pruszkowskiego,
- Program ochrony powietrza dla powiatu pruszkowskiego,
8
- Wskazania do planu ochrony wybranych terenów przyrodniczo cennych Miasta
Pruszkowa,
- Ekspertyza hydrogeologiczna pruszkowskiego zespołu miejskiego,
- Opracowanie ekofizjograficzne dla terenu poło onego w Pruszkowie pomi dzy -granic
administracyjn Miasta Pruszków i gminy O arów Mazowiecki – rzek
bikówk -
granic administracyjn Miasta Pruszków i gminy Brwinów,
- Operat porz dkowania terenu nale cego do Gminy Pruszków, poło onego przy osiedlu
„B. Prusa”.
2)
Dane zebrane przez zespół autorów Programu ze szczególnym uwzgl dnieniem
danych kartograficznych.
3)
Inne opracowania:
- poradnik „Jak własnymi siłami opracowa gminny lub powiatowy program ochrony
rodowiska”,
- dane internetowe dotycz ce zrealizowanych programów.
W momencie realizacji niniejszego opracowania realizowane były opracowania takie
jak:
- program ochrony rodowiska powiatu,
- plan gospodarki odpadami dla Miasta Pruszkowa,
- plan ochrony powietrza dla powiatu pruszkowskiego.
Opracowania te zostały udost pnione autorom przedło onego opracowania w
roboczych formach, a nie w wersjach ostatecznych, co mo e poci gn
ewentualne
drobne
rozbie no ci
nie
maj ce
tu
jednak
za sob okre lone
decyduj cego
znaczenia
merytorycznego.
Szczegółowe dane biograficzne dotycz ce wymienionych opracowa przytoczono w
spisie literatury na ko cu pracy.
Gminny Program Ochrony
rodowiska sporz dzono na podstawie znajomo ci
aktualnego stanu poszczególnych składników rodowiska, a tak e w oparciu o dokonane
analizy eksperckie oparte na obserwacjach, obliczeniach, symulacjach i interpretacjach.
Oceny jako ci wód w Mie cie odnosz c si do unijnych standardów ochrony wód,
okre lonych Ramow
Dyrektyw
Wodn
91/271/EWG dotycz c
oczyszczania cieków
komunalnych, przeniesion do ustaw: z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne oraz z dnia 7
czerwca 2001 r. O zbiorowym zaopatrzeniu w wod i zbiorowym odprowadzaniu cieków, a
tak e do rozporz dze wykonawczych.
Uwzgl dniaj c zalecania zawarte w Poradniku „Jak własnymi siłami opracowa
gminny lub powiatowy program ochrony rodowiska”, oprócz oceny sytuacji w zakresie
9
gromadzenia i oczyszczania
cieków przeprowadzono analiz
sytuacji w zakresie
zaopatrzenia w wod i jako ci wody pitnej dla mieszka ców w kontek cie Dyrektywy Rady
98/83/WE z 1998 r. w sprawie jako ci wody do picia, uwzgl dnionej tak e w ustawach:
Prawo wodne, oraz o zbiorowym zaopatrzeniu w wod i zbiorowym odprowadzaniu cieków.
Analiza jako ci powietrza dotyczyła głównie tych u ytkowników rodowiska, którzy
najbardziej
intensywnie
oddziałuj
na
jego
jako
i
na
realizacj
zobowi za
reglamentacyjnych w odniesieniu do stosownych Dyrektyw Rady przeniesionych do ustawy z
dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska.
Analiza stanu rodowiska w zakresie ochrony przyrody uwzgl dniała Dyrektyw Rady
79/4091EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków (tzw. dyrektywa ptasia), Dyrektyw Rady
92/43/EWG o ochronie siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory (tzw. dyrektywa
siedliskowa), które uwzgl dnione zostały w ustawie o ochronie przyrody, zmienionej 7
grudnia 2000 r. i w wielu rozporz dzeniach wykonawczych.
Na podstawie analiz przeprowadzono diagnoz
zagro e
rodowiskowych i
zaproponowano działania krótko i długo terminowe maj ce na celu popraw
jako ci
rodowiska w gminie. Ze wzgl du na istniej ce ju opracowania z zakresu gospodarowania
odpadami oraz ochrony atmosfery najwi kszy merytoryczny nacisk w przedło onym
opracowaniu poło ono na zagadnienia rodowiskowe zwi zane z ochron powierzchni ziemi,
przyrody i zagadnienia gospodarki wodnej.
Autorzy
Programu
podkre laj ,
e
istotnym
wkładem
merytorycznym
jest
opracowanie map:
- walorów rodowiskowych (Zał. 5),
- zagro e
rodowiskowych (Zał. 6),
które w formie przestrzennej obrazuj liczne zagadnienia przedstawione w przedło onym
opracowaniu. Pozostałe zał czniki stanowi
materiał uzupełniaj cy, przybli aj cy
wybrane zagadnienia i problemy rodowiskowe.
10
2
WIADOMO
2.1
CI OGÓLNE O GMINIE
Poło enie administracyjne
Pruszków jest miastem gminnym, w którym maj siedzib tak e władze powiatu
pruszkowskiego. Miasto jest poło one w odległo ci 18 km od Warszawy; jest z ni
ci le
zwi zane infrastrukturalnie, gospodarczo i społecznie.
POMORSKIE
OSTROŁ KA
WARMI SKOMAZURSKIE
ZACHODNIOPOMORSKIE
MŁAWA
CIECHANÓW
MAZOWIECKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
MAKÓW
MAZ.
SIERPC
OSTRÓW MAZ.
BRWINÓW
PŁUŁTUSK
WYSZKÓW
PŁO SK
Michałowice
Raszyn
PŁOCK
MAZOWIECKIE
LUBUSKIE
PRUSZKÓW PIASTÓW
PRZASNYSZ
UROMIN
WIELKOPOLSKIE
LEGIONOWO
NOWY
WOŁOMIN
DWÓR MAZ.
GOSTYNIN
SOCHACZEW
W GRÓW
SOKOŁÓW
PODLASKI
WARSZAWA
ŁOSICE
SIEDLCE
ŁÓDZKIE
LUBELSKIE
MI SK MAZ.
PRUSZKÓW
GRODZISK
OTWOCK
MAZ.
PIASECZNO
YRARDÓW
DOLNO L SKIE
GRÓJEC
GARWOLIN
Nadarzyn
WIETOKRZYSKIE
OPOLSKIE
L SKIE
BIAŁOBRZEGI KOZIENICE
PODKARPACKIE
MAŁOPOLSKIE
RADOM
PRZYSUCHA
ZWOLE
SZYDŁOWIEC
LIPSKO
Rys. 1. Poło enie Miasta Pruszków w odniesieniu do kraju, województwa i powiatu.
Pruszków podzielony jest na 6 dzielnic, s to:
ródmie cie, Nowa Wie , Tworki,
bików, G sin, Zatrasie - Konotopa / B ki. Podział ten oparty jest na Studium uwarunkowa
i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla Gminy Pruszków 2002r. Jednak obecnie
wg. danych UG Pruszków w u yciu powszechnym stosowane s nast puj ce nazwy dzielnic:
ródmie cie, Osiedle Staszica, Malichy-Tworki, Ostoja,
bików-B ki, G sin, Osiedle B.
Prusa.
Istotnym elementem w przestrzeni miasta odgrywa równie
bardzo wyra nie zaznacza si
otwartych (Zał. nr 1):
w miejskim krajobrazie, poniewa
ródmie cie, Nowa Wie , Tworki,
dolina Utraty, która
tworzy ci g terenów
bików, G sin, Zatrasie –
Konotopa / B ki.
2.2
Poło enie geograficzno-przyrodnicze
Według regionalizacji fizyczno-geograficznej J. Kondrackiego (1994) Pruszków
poło ony jest we wschodniej cz ci mezoregionu Równiny Łowicko—Bło skiej, który
zajmuje zachodni cze
makroregionu Niziny rodkowomazowieckiej. Nizina ta wchodzi w
11
skład podprowincji tworz cych Nizin
rodkowopolsk , która z kolei nale y do prowincji
Ni u rodkowoeuropejskiego.
Pod wzgl dem hydrograficznym teren Pruszkowa znajduje si na obszarze zlewni
Utraty, która jest cz ci zlewni Bzury, która nast pnie zasila Wisł .
Według regionalizacji geologicznej teren poło ony jest na obszarze kredowej Niecki
Mazowieckiej wypełnionej osadami trzecio i czwartorz du.
Pod wzgl dem hydrogeologicznym (Malinowski red., 1991) analizowany obszar
nale y do regionu Południowomazowieckiego, który wchodzi w skład makroregionu
Wschodniego Ni u Polskiego.
Pod wzgl dem regionalizacji geobotanicznej Matuszkiewicza J., M., (1994) Pruszków
le y w okr gu Łowicko-Warszawskim, nale cym do podkrainy Południowo-Mazowieckiej,
która wchodzi w skład krainy Południowomazowiecko-Podlaskiej, która jest z kolei cz ci
poddziału Mazowieckiego i działu Mazowiecko-Poleskiego, który tworzy podprowincj
rodkowoeuropejsk wła ciw i prowincj
rodkowoeuropejsk .
Według regionalizacji klimatycznej Wosia A., (1994) rejon Pruszkowa le y w
centralnej cz ci regionu
rodkowomazowieckiego o bardzo małej zmienno ci i mało
wyra nych granicach pomi dzy s siaduj cymi regionami.
2.3
Charakterystyka społeczno-ekonomiczna
2.3.1 Demografia
Pruszków jest najwi kszym miastem na terenie powiatu pruszkowskiego. Zajmuje
powierzchni blisko 19,15 km2, miasto zamieszkuje 54 615 osób. Powy sze dane okre laj
g sto
zaludnienia na poziomie 2 952 osoby/km2 (dane UG Pruszków).
Analizuj c dane archiwalne wynika, e liczba mieszka ców miasta od 1986r. nie
uległa wi kszym zmianom, cho od 1996r. wida niewielki przyrost ludno ci (Tabela nr 1.).
Tabela nr 1. Zmiany liczby ludno ci w Pruszkowie w latach 1995-2002 (według GUS).
Zmiana liczby
Rok
Liczba ludno ci Przyrost naturalny Saldo migracji
mieszka ców
[%]
[%]
[%]
1995
52 942
-0,2
0,4
1996
53 054
-0,3
0,7
0,2
1997
53 314
-0,1
0,2
0,5
1998
53 336
-0,2
0,1
0,0
1999
53 295
-0,2
0,5
-0,1
2000
53 427
-0,2
0,5
0,2
2001
53 605
-0,2
2,1
0,3
12
2002
54 615
b.d. – brak danych
-0,1
b.d.
1,9
Z przedstawionych w powy szej tabeli danych wynika ponadto, e wzrost ten nie jest
spowodowany przyrostem naturalnym, ale procesem migracji.
Prognoza demograficzna przedstawiona przez GUS przewiduje dalszy wzrost liczby
mieszka ców. Według niej liczb 60 000 mieszka ców Pruszków ma osi gn
nawet ju w
roku 2005. Porównuj c t prognoz do danych zawartych w tabeli mo na sformułowa
wniosek, e aktualna dynamika wzrostu mieszka ców nie jest wystarczaj ca do spełnienia si
tej prognozy.
Struktura wiekowa mieszka ców miasta przedstawia si
mieszka ców
to
ludno
w
wieku
produkcyjnym,
21%
to
nast puj co: 63%
ludno
w
wieku
przedprodukcyjnym, a 16% w wieku poprodukcyjnym. Porównuj c te dane z analogicznymi
dotycz cymi innych miast w rejonie, nale y stwierdzi , e Pruszków w aspekcie docelowego
rozwoju ma najmniej korzystn struktur wiekow . W zwi zku z tym, w przyszło ci nale y
spodziewa si wzrostu wydatków na opiek nad seniorami.
2.3.2 Gospodarka
Pruszków jest jednym z wa niejszych o rodków przemysłowych woj. mazowieckiego.
Rozwin ł si tutaj przemysł: elektroniczny, rodków transportu, maszynowy, materiałów
budowlanych, chemiczny, ceramiki szlachetnej. Do niedawna najwa niejszymi zakładami
(pod wzgl dem liczby zatrudnionych) były w kolejno ci: zakłady naprawcze taboru
kolejowego, fabryka obrabiarek „Mechanicy”, zakłady materiałów biurowych, zakłady
porcelitu stołowego „Pruszków”. Obecnie najwa niejszym staje si elektroniczny kombinat
korea skiego koncernu Daewoo. Inne du e (wybrane) zakłady to: Elektrociepłownia
„Pruszków”, wytwórnie prefabrykatów budowlanych, zakład materiałów izolacyjnych,
wytwórnia ciernic, zakłady przerobu złomu, „Herbapol”, zakłady chemiczne takie jak:
„Unia”, INCO-VERITAS S.A. Pruszków jest tak e siedzib
przedsi biorstwa zaopatrzenia w wod
wielu firm budowlanych,
„Wodrol”, oraz magazynów usługowych i
przemysłowych. Główne zakłady przemysłowe zostały wymienione w zał czniku nr 7.
Podsumowuj c w mie cie zarejestrowanych jest 7 200 podmiotów gospodarczych, z
których:
- 40% prowadzi działalno
handlowo-usługow ,
obsługuj c biznes,
produkcyjn ,
- 13% zajmuje si budownictwem,
13
- 8% zajmuje si transportem,
- 9% to inne sektory.
W Pruszkowie z racji tego, e jest to typowo miejska gmina udział rolnictwa w
tworzeniu miejsc pracy jest znikomy, podobnie jak i udział w dochodach gminy z tytułu
produkcji rolnej. Coraz mniejsza jest tak e ogólna powierzchnia gruntów rolnych w
Pruszkowie (Tabela nr 2.).
Tabela nr 2. Grunty rolne w gminie Pruszków (według GUS, 2002r.).
Udział u ytków
Ogólna
Ogólna
rolnych
Ł ki i
rednia pow.
Grunty
pow.
powierzchnia
Sady
w ogólnej pow.
orne
pastwiska gospodarstw
gminy u ytków rolnych
gminy
2
[km ]
[ha]
[%]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
19,15
750
39
608
14
128
2,8
Nale y podkre li , e od kilku lat trwa proces zmniejszania si powierzchni u ytków
rolnych; jest to wynik przechodzenia ludno ci z zawodów rolniczych do pozarolniczych.
Niekorzystna jest wielko
gospodarstw oraz przeklasyfikowywanie gruntów rolnych na cele
mieszkaniowe, co jest zwi zane z atrakcyjnymi cenami gruntów w okolicach Warszawy.
2.3.3 O wiata
W Pruszkowie funkcjonuj nast puj ce placówki o wiatowe:
1)
w sektorze publicznym
- 15 przedszkoli (w tym 1 integracyjne)
- 8 szkół podstawowych (w tym dwie wygaszane) licz ce 3485 uczniów w 142
oddziałach,
- 4 publiczne gimnazja (1285 uczniów w 49 oddziałach).
2)
w sektorze niepublicznym:
- 1 szkoła podstawowa,
- 3 licea,
- 2 szkoły wy sze (Wy sza Szkoła Menad erska, Wy sza Szkoła Kultury Fizycznej i
Turystyki).
Tabela nr 3. Wykaz szkół i placówek o wiatowych w Pruszkowie
Liczba uczniów
Szkoła/ Placówka
2000/2001 2001/2002 2002/2003 2003/2004
1 Liceum Ogólnokształc ce im. T.
592
473
503
533
Ko ciuszki w Pruszkowie
2 Zespół Szkół Ogólnokształc cych w
558
387
342
300
Pruszkowie im. T. Zana
14
3 Zespół Szkół Technicznych i
Ogólnokształc cych
a) Liceum Ogólnokształc ce
b) Liceum profilowane
c) Technika i Licea Zawodowe
d) Zasadnicza Szkoła Zawodowa
4 Zespół Szkół Nr 1 im. S. Staszica w
Pruszkowie
a) Liceum Ogólnokształc ce
b) Liceum Profilowane
c) Technika i Licea Zawodowe
d) Zasadnicza Szkoła Zawodowa
5 Specjalny O rodek SzkolnoWychowawczy w Pruszkowie
1110
816
660
509
346
271
443
321
331
214
286
61
286
27
292
123
94
604
380
300
289
35
67
198
54
118
117
307
285
364
240
227
103
274
341
2.3.4 Słu ba zdrowia i opieka społeczna
Na terenie Pruszkowa funkcjonuje:
- 5 sprywatyzowanych rejonowych przychodni POZ
- 4 publiczne poradnie specjalistyczne (w tym jedna przyszpitalna),
- 3 szpitale (Szpital powiatowy działaj cy w ramach ZOZ, którego organem
prowadz cym
jest
powiat
pruszkowski,
oraz
prowadzone
przez
samorz d
województwa: Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital Kolejowy w
Pruszkowie i Wojewódzki Samodzielny Psychiatryczny Zespół Publicznych Zakładów
Opieki Zdrowotnej.
W mie cie działa Miejski O rodek Pomocy Społecznej, który zgodnie z Ustaw o
pomocy społecznej wiadczy usługi informacyjne z kompleksowym poradnictwem, udziela
specjalistycznej pomocy w zakresie uzale nie : przemocy w rodzinie, bezrobocia, zdrowia
psychicznego, udziela pomocy usługowej osobom chorym, starszym i samotnym. MOPS
udziela tak e pomocy rzeczowej w formie: odzie y, obuwia, bielizny i in., pomocy w formie
gor cego posiłku, O rodek udost pnia tak e pralni i ła ni dla potrzebuj cych. W ramach
swojej działalno ci MOPS przyznaje i wypłaca dodatki mieszkaniowe. Ponadto jest
dysponentem funduszu alkoholowego w zakresie działania przeciwalkoholowego, prowadzi
działalno
zwi zan z Centrum Aktywno ci Lokalnej. MOPS prowadzi tak e Dzienny Dom
Pomocy Społecznej. Według dyrektor MOPS-u - p. Kostrzewskiej w
2003r. ró nymi
formami pomocy obj tych było 3480 Pruszkowian.
Uzupełniaj c
pomoc społeczn
na terenie Pruszkowa oferuje ponadto 5 Parafii
Ko cioła Rzymsko-Katolickiego (m.in. Zgromadzenie Sióstr Eucharystek).
15
2.3.5 Kultura
W Pruszkowie pr nie działaj 4 domy kultury. Działaj ca w mie cie Biblioteka
Publiczna jest najlepsz tego rodzaju placówk w woj. mazowieckim. Prowadzi ona sw
działalno
w 7 dzielnicowych filiach, posiada równie własn czytelni naukow .
Pruszków słynie z Muzeum Staro ytnego Hutnictwa Mazowieckiego. Działaj
tu
ponadto nast puj ce organizacje zwi zane z kultur :
1)
Pruszkowskie Towarzystwo Kulturalno-Naukowe,
2)
Miejski O rodek Kultury,
3)
Młodzie owy Dom Kultury,
4)
Spółdzielczy Dom Kultury.
5)
Pruszkowskie Towarzystwo Muzyczne,
6)
Zespół Ta ca Ludowego „Pruszkowiacy”,
7)
Towarzystwo „Kr g” skupiaj ce absolwentów i przyjaciół Gimnazjum i Liceum im. T.
Zana.
Do propagowania kultury przyczynia si tak e:
- Galeria Sztuki Współczesnej „Tess”,
- Telewizja kablowa (własno
Pruszkowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej).
Wykaz obiektów zabytkowych na terenie Pruszkowa znajduje si
w tabeli nr 4.
Pogl dow lokalizacje przedstawia zał cznik 5.
Tabela nr 4. Wykaz obiektów zabytkowych na terenie Pruszkowa (za SUiKZP Pruszkowa)
1
2
3
4
5
6
7
8
Lokalizacja/Adres
Al. Armii Krajowej 49
Al. Armii Krajowej 77 / Prusa 25/27
ul. Batalionów Chłopskich 18
ul. Bohaterów Warszawy 8
ul. Bristol 14
ul. Broniewskiego 1
9
ul. Broniewskiego 1 a
10
11
12
13
14
15
ul. Broniewskiego 1 b
ul. Brzezi skiego 14
ul. Bursowa 10
ul. Chopina 10
ul. Chopina 16
ul. Chopina 18
Rodzaj obiektu
Budynek
Pałac
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Dom mieszkalny
„Papiernia”
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Numer w ewidencji
nr rej. 889
16
16
ul. Cmentarna
17
ul. D browskiego 3
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
ul. D browskiego 16
ul. Domaniewska
ul. Dworcowa 16
ul. Górna 5
ul. Hortensji 1
ul. Hubala (wej cie od Berenta)
ul. Kosynierów 12
ul. Kosynierów 14
ul. Ko cielna 9
ul. Ko cielna 11
ul. Ko cielna 13
ul. Ko ciuszki 3
ul. Ko ciuszki 39
ul. Ko ciuszki 41
ul. Ko ciuszki 42
ul. Ko ciuszki 45
ul. Ko ciuszki 54
ul. Ko ciuszki 56
ul. Kraszewskiego 18
ul. Lipowa
ul. Ludowa 30
ul. 3-go Maja 6
ul. 3-go Maja 8
ul. 3-go Maja 24
ul. 3-go Maja 26
ul. 3-go Maja 27
ul. 3-go Maja 30
ul. 3-go Maja 41
ul. 3-go Maja 43
ul. 3-go Maja 52
ul. 3-go Maja 69/71
ul. 3-go Maja 88
ul. 3-go Maja 124
ul. 3-go Maja 126
ul. 3-go Maja 128
ul. 3-go Maja 155
ul. 3-go Maja 157
ul. 3-go Maja 159
ul. Majowa 5
ul. Majowa 8
ul. Majowa 11
ul. Majowa 12
ul. Majowa 14
Cmentarz
Willa "Orelówka" z
zieleni w granicach
ogrodzenia
Budynek
Cmentarz
Budynek
Budynek
Budynek
Ko ciół
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Cmentarz ydowski
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Ko ciół
Plebania
Dom mieszkalny
Dom mieszkalny
Dom mieszkalny
Budynek
Budynek
Budynek
Dom mieszkalny
Budynek
nr rej. 133
nr rej. 1272
nr rej. 1472
nr rej. 1091/1041
nr rej. 1339
nr rej. 1092/1042
17
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
ul. Mickiewicza 49
ul. Narodowa 3
ul. Narodowa 5
ul. Narodowa 6
ul. Narodowa 7
ul. Narodowa 15
ul. Narodowa 17
ul. Narodowa 28
ul. Narodowa 31
ul. Narodowa 46
ul. Narutowicza 17
ul. Narutowicza 18
ul. Narutowicza 19
ul. Narutowicza 20
ul. Niecała 1
ul. Niecała 7
ul. Niecała 9
ul. Ogrodowa 30
ul. Ogrodowa 35
ul. Pa ska 6
ul. Pa ska 20
ul. Pa ska 56
ul. Parkowa 12
ul. Parkowa 13
88
ul. Partyzantów 2/4
89
90
91
92
93
94
ul. Partyzantów 6
ul. Partyzantów 8
ul. Pilnikowa 2
ul. Prusa 7
ul. Prusa 7
95
ul. Prusa 9
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
ul. Prusa 11
ul. Prusa 30
ul. Prusa 42
ul. Prusa 66
ul. Sienkiewicza
ul. Sienkiewicza 3
ul. Stalowa 1-25
ul. Stalowa 2-26
ul. Szcz sna 4
ul. Szkolna 3
ul. Szkolna 10
ul. Wesoła 9
ul. Wesoła 9
ul. Wesoła 13
ul. Wysoka 1
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Dom mieszkalny
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Zespół
Psychiatrycznej
Opieki Zdrowotnej
Cmentarz
Budynek
Budynek
Budynek
Pałacyk
Park
Budynek – dawna
lodownia
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Dworzec PKP
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek
Budynek I
Budynek II
Budynek
Budynek
nr rej. 1281
nr rej. 1342
nr rej. 1089/491
nr rej. 1089/491
nr rej.
1090/1111/1287
18
111 ul. Zacisze 57
112 ul. Zacisze 59
113 ul. bikowska 40
114 ul. bikowska 40
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
ul. bikowska 51
ul.
ul.
ul.
ul.
ul.
ul.
ul.
bikowska 51
bikowska 51
bikowska 51
bikowska 51
bikowska 51
bikowska 51
bikowska 51
ul. bikowska 51
ul.
ul.
ul.
ul.
ul.
bikowska 51
bikowska 56
bikowska 56
bikowska 56
bikowska 56
129 ul. ółkiewskiego 4
130 ul. ółkiewskiego 8
Budynek
Budynek
Dom Pomocy
Społecznej z
zabudowaniami
gospodarczymi
Pralnia i kotłownia
Gospodarstwo
ogrodnicze Hosera
Budynek zarz dcy
Szklarnia
Stajnia
Stodoła
Pakownia
Piwnica
Wiatrak
Budynek
transformatora
Ogrodzenie
Willa Hosera
Park
Ogrodzenie
Brama
Budynek wraz z
wyposa eniem
wn trza
budynek
nr rej. 1500
nr rej. 1500
nr rej. 1500
nr rej. 1500
nr rej. 1500
nr rej. 1500
nr rej. 1500
nr rej. 1500
nr rej. 1500
nr rej. 1500
nr rej. 1500
nr rej. 1500
nr rej. 1501
nr rej. 1501
nr rej. 1501
nr rej. 1501
Wszelkie prace i roboty przy obiektach zabytkowych oraz prace wykopaliskowe wolno
prowadzi tylko za zezwoleniem Mazowieckiego - Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
2.3.6 Stanowiska archeologiczne
Na terenie Pruszkowa stwierdzono wyst powanie stanowisk archeologicznych
(Tabela nr 5). Miejsca te s cz ci ogromnego (był to drugi pod wzgl dem wielko ci o rodek
po wi tokrzyskim) o rodka metalurgii elaza. lady procesów hutniczych pochodz z I-III
wieku naszej ery, a obejmuj wydobycie surowców, wytop elaza, obróbk kowalsk i
wykonanie finalne. Lokalizacje obiektów archeologicznych przedstawia zał cznik nr 5.
Tabela nr 5. Wykaz stanowisk archeologicznych na terenie Pruszkowa (za SUiKZP
Pruszkowa)
Nr Nr w ewidencji
Opis
1
57-64/15
osada staro ytna
2
58-64/6
osada staro ytna
osada hutnicza z okresu pó nolate skiego i okresu wpływów
3
58-64/7
rzymskich
19
4
58-64/8
5
58-64/9
6
58-64/10
7
58-64/11
8
58-64/18
9
58-64/25
10
58-64/26
11
58-64/27
12
58-64/29
13
58-65/14
Na
osada wczesno redniowieczna (XII - XVIII w.) - stanowisko wpisane
do rejestru zabytków
rzymskich (I w. p.n.e. - III w. n.e.), osada wczesno redniowieczna
(XIII w. ) - stanowisko wpisane do rejestru zabytków
rzymskich (I w. p.n.e. - III w. n.e.) - stanowisko wpisane do rejestru
zabytków
osada kultury łu yckiej (800 - 650 p.n.e.), osada hutnicza z okresu
pó nolate skiego i okresu wpływów rzymskich (I w. p.n.e. - III w.
n.e.)
cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich (I w. p.n.e. - III w. n.e.)
cmentarzysko kultury grobów kloszowych (400-200 p.n.e.), osada
hutnicza wczesno redniowieczna (XII-XII w.)
osada redniowieczna i nowo ytna (XIV-XVII w osada kultury
łu yckiej (650-200 p.n.e.), osada z okresu wpływów rzymskich (200 350 n.e.), osada wczesno redniowieczna (XII-XIII w. ) - stanowisko
postulowane do wpisania do rejestru zabytków
osada wczesno redniowieczna i redniowieczna - stanowisko
osada z okresu wpływów rzymskich (I-III w. n.e.) i osada
wczesno redniowieczna (XII-XIII w.)
osadnictwo wczesno redniowieczne i nowo ytne - stanowisko
stanowisko postulowane do wpisania do rejestru zabytków
wszystkich
stanowiskach
archeologicznych
oraz
na
obszarach
strefy
archeologicznej wszelkie zamierzone zmiany w zagospodarowaniu terenu oraz planowane
inwestycje (kubaturowe, drogowe, zwi zane z uzbrojeniem terenu i eksploatacj kruszywa)
oraz roboty ziemne naruszaj ce struktur gruntu poni ej warstwy u ytkowanej rolniczo wymagaj
uzgodnienia przez organa samorz dowe z Wojewódzkim Konserwatorem
Zabytków - na etapie ustalania warunków zabudowy i zagospodarowania terenu, a na
terenach gdzie istnieje obowi zuj cy Plan Zagospodarowania Przestrzennego przed
uzyskaniem pozwolenia na budow .
2.3.7 Sport i rekreacja
Pruszków to miasto, w którym szczególn wag przywi zuje si do wychowania
fizycznego. Niemal wszystkie działaj ce szkoły podstawowe i gimnazja posiadaj dobrej
jako ci klasy i sale gimnastyczne oraz boiska sportowe. Dobrze rozwini ta baza sportowa
powoduje, e w mie cie działa wiele uczniowskich klubów sportowych. Najbardziej znane to
Miejski Klub Sportowy „Znicz” oraz MKS MOS.
Ponadto na terenie Pruszkowa zaj cia sportowe propaguje TKKF oraz klub tenisowy
YOKA.
20
Pruszków posiada kompleks sportowo-rekreacyjny, który jest we władaniu Miejskiego
Zarz du Obiektów Sportowych. W jego skład wchodz
dwa pełnowymiarowe boiska
piłkarskie, dwie hale sportowe, korty tenisowe. Warto doda , e Hala „Znicz” jest obiektem
widowiskowo-sportowym posiadaj cym bardzo bogate zaplecze. W skład tego zaplecza
wchodzi: 6 szatni, zaplecze medyczne, obiekty klubowe dla zawodników, pokój s dziów.
Mo e ona pomie ci
ok. 3000 widzów. Bogate wyposa enie obiektu powoduje,
e
wykorzystywany on jest do organizacji imprez sportowych, targów, koncertów, seminariów i
imprez kulturalnych.
Pruszków jest znany z bogatych tradycji Klubu Sportowego „Znicz”, który ma du e
osi gni cia w koszykówce. Rozgrywaj ce i trenuj ce na tym obiekcie dru yny koszykówki i
piłki r cznej s dobrze znane w kraju.
Znan i sztandarow imprez sportowo-rekreacyjn w Pruszkowie s organizowane w
ostatni weekend maja „Dni Pruszkowa”. Organizowane s wówczas turnieje koszykówki i
siatkówki pla owej. Imprezom sportowym towarzysz imprezy kulturalne takie jak: koncerty
znanych zespołów muzycznych, parady młodzie owych orkiestr i inne.
Od roku funkcjonuje nowy kompleks basenów krytych. Niestety stary basen MOSiR
został zlikwidowany. W granicach tego kompleksu jest budowany tor kolarski.
21
3
CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU KOMPONENTÓW
RODOWISKA
PRZYRODNICZEGO
Zał cznikiem
graficznym
dla
niniejszego
rozdziału
jest
mapa
walorów
rodowiskowych (Zał. 5).
3.1
Ukształtowanie powierzchni
W uj ciu regionalnym teren Pruszkowa nale y do Kotliny Warszawskiej. W uj ciu
lokalnym jest to wschodnia cz
erozyjno-denudacyjn . Istotn
Równiny Łowicko-Bło skiej, która jest typow równin
jednostk
morfologiczn
Miasta jest dolina Utraty, która
rozcina równin z południowego-wschodu na północny-zachód.
W ród form geomorfologicznych wyró niamy tu:
- płask powierzchni równiny erozyjno-denudacyjnej,
- dolin
Utraty i
bikówki z płask
powierzchni
dna oraz łagodnie pochylonymi
zboczami doliny,
- nieliczne zagł bienia bezodpływowe.
Z uwagi na silny rozwój urbanistyczno-przemysłowy miasta wi kszo
pierwotnych
form terenowych uległa przekształceniu, tj. nieliczne zagł bienia bezodpływowe i lokalne
wzniesienia zostały zniwelowane i cz stokro
w pełni zabudowane. Aktualn
map
topograficzn analizowanego terenu przedstawiono w zał. 1.
3.2
Budowa geologiczna
Opis budowy geologicznej Pruszkowa oparto na Szczegółowej Mapie Geologicznej
Polski, arkusz Pruszków, skala 1 : 50 000 (zał. nr 2). Wynika z niej, e analizowany teren
buduj utwory czwartorz dowe. S to zajmuj ce najwi ksz powierzchni utwory
plejstoce skie oraz zajmuj ce mniejsze powierzchnie głównie w dolinach rzek – utwory
holoce skie.
Spo ród utworów holoce skich najwi ksze powierzchnie zajmuj piaski humusowe i
namuły den dolinnych i zagł bie bezodpływowych. Wyst puj one na terenie Pruszkowa, w
górnych cz ciach dolin Utraty, bikówki i Regułki. Północno-zachodnia cz
oraz strefy uj cia
doliny Utraty,
bikówki i Regułki wypełnione s utworami organicznymi w formie
22
torfów, które zalegaj na piaskach rzecznych tarasów nadzalewowych. Torfy zalegaj tak e
na piaskach humusowych i namułach den dolinnych i zagł bie
bezodpływowych, na
madach.
Plejstocen jest reprezentowany przez utwory mineralne. Spo ród nich najwi ksze
powierzchnie zajmuj w północnej i centralnej cz ci Pruszkowa piaski i wiry rzeczne tarasu
warszawsko-bło skiego. Nast pnie s to piaski i mułki (pyły) eluwialno-eloliczne na piaskach
wodnolodowcowych dolnych miejscami zastoiskowych reprezentuj cych najmłodsze osady
zlodowacenia północnopolskiego. Utwory klastyczne reprezentowane s tak e przez piaski
kemów, których izolowane powierzchnie znajduj si w południowej cz ci miasta. Ponadto
tak e w południowej cz ci miasta zalegaj piaski i mułki wodnolodowcowe rodkowe na
glinach zwałowych.
Utwory spoiste natomiast spotykamy wył cznie w południowej cz ci Miasta. S to
głównie niewielkie powierzchnie zajmowane przez gliny zwałowe oraz iły i mułki warwowe
z piaskami zastoiskowymi zlodowacenia
rodkowopolskiego stadiału mazowiecko-
podlaskiego. Niewielkie powierzchnie w południowo-zachodniej cz ci zajmuj tak e gliny
zwałowe stadiału maksymalnego.
Podsumowuj c:
obszar
Pruszkowa
zbudowany
jest
generalnie
czwartorz dowych utworów klastycznych. Mniejsze powierzchnie zajmuj
z
utworów
organiczne i
organiczno-mineralne osady holoce skie a jeszcze mniejsze utwory mineralne o „ci kim”
składzie granulometrycznym.
Gł bsz budow geologiczn w wymiarze pionowym ilustruje przekrój geologiczny
(Zał. 3) przez Gmin Pruszków o przebiegu zachód - wschód. Obrazuje on, e mi szo
utworów czwartorz dowych jest bardzo zró nicowana. W rejonie G sina (otw. 129) w
zachodniej cz ci Pruszkowa utwory czwartorz dowe posiadaj najmniejsz mi szo
podczas, gdy na pozostałym terenie mi szo
2-6m,
ta wynosi rednio 30m. Ró nice te s
spowodowane wyst powaniem na analizowanym terenie rynien – tj. kopalnych dolinek
cieków, które kiedy na tym terenie funkcjonowały, a po ostatniej epoce lodowcowej zostały
zasypane. Podło e czwartorz du tworz plioce skie (trzeciorz dowe) iły i mułki. Na silnie
urze bionej powierzchni plioce skiej zalegaj utwory czwartorz dowe, najpierw plejstocenu
w formie głównie piasków ro nej granulacji i wirów, oraz iły i mułki warwowe, a tak e iły,
mułki i piaski zastoiskowe, rzadziej gliny zwałowe, a nast pnie holoce skie utwory
organiczno-mineralne i organiczne wykształcone jako torfy, piaski humusowe i mady.
Omawiaj c budow geologiczn Pruszkowa nie sposób nie wspomnie o wyrobiskach
piasku i gliny znajduj cych si w południowej cz ci Miasta. Kruszywa wydobywano ze złó
23
zlokalizowanych w obr bie kemów, pozostało ci po wyrobiskach gliny to glinianki, m.in. w
Parku Mazowsze.
W wyniku rozwoju przemysłowego i urbanistycznego Pruszkowa coraz wi ksze
powierzchnie zajmuj
utwory antropogeniczne, w których składzie granulometrycznym
spotykamy przeró ne frakcje materiałów genetycznie ze sob niezwi zanych i naturalnie w
przyrodzie nie wyst puj cych.
3.3
Wody
3.3.1 Wody podziemne
Na terenie Pruszkowa wyst puje kilka poziomów wodono nych zwi zanych z dwoma
głównymi pi trami wodono nymi. W obr bie trzeciorz dowego pi tra wodono nego istniej
dwa poziomy wodono ne. Gł biej zal gaj cy jest poziom oligoce ski, który tworz dwie
warstwy piaszczyste rozdzielone 10m warstw
mułków. Dolny poziom tworz
piaski
drobnoziarniste wyst puj ce w przedziale gł boko ci 210-235 m p.p.t. Górny poziom
oligoce ski tworz natomiast piaski rednioziarniste zalegaj ce w przedziale gł boko ci 180200 m p.p.t. Zwierciadło wód poziomu oligoce skiego znajduje si
stabilizuje si
pod ci nieniem i
na poziomie 4-5m p.p.t. (według danych z 1991). Aktualne badania
hydrogeologiczne
oligoce skiego
poziomu
wodono nego
mówi
o
powolnym
odbudowywaniu si zasobów tego poziomu, w zwi zku z czym w chwili obecnej poziom ten
zalega płycej. Na podstawie próbnych pompowa studni w pobliskim Brwinowie mo na
stwierdzi , e wydajno
oligoce skich studni wynosi Q=76m3/h, co przy depresji 26m daje
wydajno
q=2,9m3/h/mS. Na podstawie próbnego pompowania obliczono
jednostkow
współczynnik filtracji, który wynosi k=0,00002m/s. Wody oligoce skie zawieraj
ponadnormatywn zawarto
elaza i manganu, dlatego wymagaj uzdatniania [Ekspertyza
Hydrogeologiczna Pruszkowskiego Zespołu Miejskiego, 1991]. Ze wzgl du na blisk
odległo
mo na
przyj ,
e
podobne
parametry
hydrogeologiczne
utworów
trzeciorz dowych wyst puj na terenie gminy Pruszków.
Poziom mioce ski buduj piaski ró nej granulacji, które zalegaj bezpo rednio na
górnej warstwie oligoce skiej. Poziom mioce ski jest mniej wydajny od oligoce skiego. Przy
depresji ok. 3m p.p.t. otrzymano wydajno
w granicach 10m3/h. Podobnie jak w przypadku
wód oligoce skich woda z utworów mioce skich jest pod ci nieniem. Zwierciadło stabilizuje
si na gł boko ci ok. 3m. Wody mioce skie ze wzgl du na słab jako , tj. głównie ze
wzgl du na niekorzystne cechy organoleptyczne, nie s eksploatowane.
24
W obr bie czwartorz dowego pi tra wodono nego stwierdzono wyst powanie 3
warstw wodono nych. Najpłytsza warstwa wodono na wyst puje w strefie do 10m, nast pnie
w strefie od 10 do 70m i najgł bsza w strefie poni ej 70m. Wody z pierwszej strefy
charakteryzuj
wyst puj
si
tylko cz ciowym odizolowaniem od wpływów zewn trznych. Wody
w ró nych strefach gł boko ciowych, pozostaj
cz sto w powi zaniu
hydraulicznym głównie w tzw. dolinach kopalnych, które tworz niewidoczne na powierzchni
rynny. Rynny te s formami, w których zalegaj dobrze granulometrycznie wykształcone
utwory wodono ne. Maj
one mi szo
40-70m, tworz
je utwory piaszczyste z
wyst puj cymi niekiedy wkładkami piasków pylastych i mułków. Wykaz i lokalizacj uj
wód podziemnych przedstawia tabela nr 6. Dokumentacje fotograficzn wybranych uj
zawiera zał cznik nr 9.
Tabela nr 6. Wykaz uj wód oligoce skich na terenie Pruszkowa (materiały przekazane
przez pracowników Wydziału Ochrony rodowiska, UG Pruszków).
Zasoby
redni pobór wody
Nazwa uj cia/lokalizacja
eksploatacyjn
L.p.
[m3/h]
e [m3/h]
Instytut Mech. Bud. i Górnictwa
1
20,0
6,5
Skal. ul. bikowska
2 Studnia publiczna, ul. Lipowa
30,0
17
3 Os. Mieszk. „Staszica”, ul. Jasna
25
23
Tabela nr 7. Wykaz uj wód czwartorz dowych na terenie Pruszkowa (materiały przekazane
przez pracowników Wydziału Ochrony rodowiska oraz pracowników do Spraw Obrony
Cywilnej UG Pruszków).
Ilo
Wydajno
Współpraca z
Lp. Nazwa uj cia/lokalizacja studni
Jednostka
wodoci giem
komunalnym
1 Osiedle XX lecia
3
m3/dob
1656
tak
2 Parkowa
3
m3/dob
984
tak
3
ródmie cie
4
m3/dob
3360
tak
3
4 Ostoja II
2
m /dob
1200
tak
5
6
7
8
9
10
11
12
13
bików, ul. Szkolna
ul. Mostowa 4
ul. Lipowa 49
ul. Gordziałkowskiego 3
ul. B. Prusa 121
ul. Komorowska 28
ul. Warsztatowa 1
2
m3/dob
648
tak
1
1
1
1
1
1
1
1
m3/dob
m3/dob
m3/dob
m3/dob
m3/dob
m3/dob
m3/dob
m3/dob
15
2
5
8
8
8,5
9
87
nie
nie
nie
nie
nie
nie
nie
nie
25
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
ul. 3-go Maja 8
ul. Wary skiego 1
ul. Majowa 14
ul. Parzeniewska 18
ul. Wary skiego 5
ul. Ołówkowa 1
ul. Sienkiewicza 2a
ul. Ołówkowa 54
ul. Bohaterów
Warszawy 4
ul. Sienkiewicza 2
ul. Ksi cia Józefa 1
ul. Przejazdowa 17
ul. Ko cielna 1
ul. Pływacka 16
2
4
6
1
1
1
1
2
1
1
1
1
1
1
1
m3/dob
m3/dob
m3/dob
m3/dob
m3/dob
m3/dob
m3/dob
m3/dob
m3/dob
m3/dob
m3/dob
m3/dob
m3/dob
m3/dob
m3/dob
550
670
64
2,5
54
14,4
250
40
30,7
16
nie
nie
nie
nie
nie
nie
nie
nie
b.d.
b.d.
4,06
8,0
16
30
1,3
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Na terenie Pruszkowa w eksploatacji MPWiK znajduje si 5 awaryjnych uj
wody, z
których (zgodnie z pozwoleniem wodno – prawnym) pobierana jest woda wył cznie w
przypadku awarii b d wył czenia magistrali warszawskiej [Program ochrony rodowiska
powiatu pruszkowskiego 2003].
3.3.2 Wody powierzchniowe
Pruszków bezpo rednio odwadnia rzeka Utrata. Jej ródła znajduj si na północnych
stokach Wysoczyzny Rawskiej w rejonie miejscowo ci
elichów pomi dzy Grójcem, a
Mszczonowem. Pocz tkowo płynie w kierunku północno-wschodnim, nast pnie zmienia
kierunek na północny. Tu przed Pruszkowem, na wysoko ci dopływu Raszynki, Utrata
zmienia kierunek na północno-zachodni. Nast pnie płynie w tym kierunku a do uj cia i
uchodzi do Bzury w 25,6 km biegu tej rzeki. Długo
Utraty wynosi 76,5 km, jej zlewnia
2
obejmuje powierzchni 792km . Oprócz wspomnianej ju Raszynki Utrat zasilaj : Kanał
Konotopa, Rokitnica, Kanał O arowski, Stara Rokitnica, Rów z Leszna, Korytnica, Teresinka
(Zał. nr 5).
Według WIO (2002) w Warszawie, rzeka Utrata na całej swej długo ci prowadzi
wody pozaklasowe. Zdecydowały o tym: zapach, kolor, niewielka ilo
tlenu, wysoka warto
BZT, wysokie st enia zwi zków azotu, fosforu. Ponadto woda w Utracie jest
bakteriologicznie ska ona, o czym zadecydowała stała obecno
bakterii z grupy coli. W
Pruszkowie WIO prowadzi ci gły monitoring jako ci wód tej rzeki. Próbki pobiera si w
47,3 km biegu rzeki.
Wyniki bada
przeprowadzonych na zlecenie Gminy Pruszków przez Instytut
Systemów In ynierii rodowiska Politechniki Warszawskiej w lipcu i wrze niu potwierdzaj
26
zły stan rzeki na terenie Pruszkowa. Badania wskazuj na du
zawarto
fosforanów,
zawiesiny i azotynów.
Na terenie Pruszkowa, na Utracie (hektometr 47+420) wyst puje tak e budowla
wodna - jaz wybudowany w 1976r.
Na terenie Pruszkowa Utrat zasilaj dwa dopływy: Regułka oraz
cieki s
prawostronnymi dopływami rzeki. Oba te cieki s
bikówka. Ww.
przebudowane i okre lone
nazwami:
-
bikówka na odcinku do Pruszkowa – Kanał Konotopa,
- Regułka – obecnie praktycznie na całym odcinku nazywana jest Rowem U1.
Rów U1 o długo ci ok. 7,5 km bierze pocz tek w rejonie Skorosz. Płynie równolegle
do Al. Jerozolimskich, przepływa przez Reguły, nast pnie przez Malichy, i dalej wpływa do
Pruszkowa. Pomi dzy hal
sportow
Klubu Sportowego „Znicz” a placem sportowym
wpływa do kanału zamkni tego, za po rednictwem którego na wysoko ci Parku Potulickich
zasila Utrat . Funkcjonuje ponadto tzw. kanał ulgi na terenie stadionu „Znicz” stanowi cy
drugie uj cie Rowu U1.
Drugi ciek –
bikówka o długo ci ok. 6,6 km wypływa z osiedla mieszkaniowego
Goł bki, zlokalizowanego w Warszawie, dzielnica Ursus. Pocz tkowo płynie wzdłu
północnej granicy gminy Piastów, nast pnie na wysoko ci ul. Jarzynowej w Pruszkowie
zmienia kierunek na południowo-zachodni. Dalej na wysoko ci ul. Pilnikowej
bikówka
zmienia kierunek na zachodni i płynie równolegle do ul. 3-go Maja, dopływa do rejonu
składowiska odpadów i zasila Utrat .
gł boko wci tym (max. 3m) korytem.
bikówka na odcinku od ul. Rysiej do uj cia płynie
bikówka w swym dolnym odcinku na terenie
Pruszkowa jest zasilana przez słabo rozwini t sie rowów melioracyjnych, jakie zachowały
si tutaj z racji prowadzonej gospodarki rolnej. W wyniku przeprowadzonych wizji (ostatnia
20.08.2004r.) nale y stwierdzi , e rowy te s w złym stanie, poniewa brak jest spółki
wodnej. Stwierdzono równie
znacz ce zaro ni cie koryta
bikówki w okolicy ul.
Pozna skiej i praktycznie całkowite w okolicy obrze a miasta tzn. pomi dzy ul.
Ciechanowsk i Piknikow .
Rzeka Utrata zasilana jest równie z sieci rowów odwadniaj cych z terenu „ G sina”.
W bie cym roku rozpoczyna si
budowa rowu odwadniaj cego wzdłu
ul. Bło skiej,
ł cz cego rowy odwadniaj ce z G sina Południowego (dzielnica przemysłowa) z rzek
Utrat . UM Pruszków sukcesywnie od 1999 roku prowadzi prace budowlane polegaj ce na
modernizacji rowów odwadniaj cych, zmierzaj ce do ich udro nienia, a cz sto zmieniaj c ich
lokalizacj (przeniesienie odcinków rowów z posesji prywatnych).
27
Z uwagi na du e koszty zwi zane z modernizacj rowów Miasto wykonuje ww.
inwestycje etapami korzystaj c z po yczek z WFO iGW. W 2004 roku zostanie wykonany
IV etap modernizacji rowu „na G sinie” i I etap budowy rowu „G sin Południowy”.
Planowany harmonogram inwestycji z podziałem na etapy realizacyjne okre lony został w
Wieloletnim Programie Inwestycyjnym dla miasta Pruszkowa na lata 2004-2007.
Ponadto na terenie Pruszkowa znajduj si powierzchniowe obiekty hydrograficzne.
S to zbiorniki wodne zlokalizowane na terenie m.in. parków miejskich (Zał. 5 i 7).
Najwi kszym obiektem hydrograficznym s akweny wodne zlokalizowane w Parku
Potulickich. Układ wodny w Parku składa si z 4 du ych stawów i 2 małych kanałów
ł cz cych stawy, uj cia wody na rzece Utracie i doprowadzalnika wody do stawów, budowli
wodnych i komunikacyjnych na odprowadzalniku i kanałach oraz budowli spustowej. W
1999r. została przeprowadzona na zlecenie Gminy Pruszków rewaloryzacja układu wodnego
polegaj ca m.in. na oczyszczeniu z namułu dna kanałów i stawów, budowie zbiornika Z-1 i
Z-2, odbudowie zbiornika Z-3, wykonaniu doprowadzalnika C i B, rozbudowie
doprowadzalnika głównego A i wykonaniu uj cia wody z rzeki Utraty.
W Parku obecnie znajduj si 4 stawy: Wielki, rodkowy, Południowy i Wschodni, 3
mniejsze zbiorniki Z-1, Z-2, Z-3, oraz 3 doprowadzalniki: A, B i C.
Inny zespół zbiorników tworz Glinianki na terenie Parku Mazowsze – s to dwa
akweny wodne, wi kszy wysuni ty bardziej na północ posiada bardziej nieregularny kształt,
drugi – du o mniejszy jest wysuni ty bardziej na południe o regularnym kształcie.
Pozostałe zbiorniki wodne nale
do małych i skupiaj
si
m.in. w północno-
zachodniej cz ci terenu w rejonie ul. 3-go Maja – s to 4 małe oczka wodne towarzysz ce
ciekowi oraz przy ul. bikowskiej – 2 po północnej i 2 po południowej stronie ulicy w rejonie
uj cia rowu, jaki zasila bikówk przed ul. 3-go Maja / ul. Pozna sk . Ponadto oczka wodne
znajduj si w południowej cz ci terenu w rejonie ul. Pani Latter (2 oczka), na przedłu eniu
ul. Srebrnej, przy skrzy owaniu z ul. Bazaltow , w południowo-wschodniej cz ci Pruszkowa
po obu stronach ul. Ksi
Wi ksz
powierzchni
t Mazowieckich oraz po zachodniej stronie ul. Letniskowej.
zajmuje natomiast zbiornik wodny ograniczony ul. Wandy,
Chrobrego, Trojdena i Mieszka I.
Poza tym istnieje tak e pewna ilo
niezinwenteryzowanych przydomowych oczek
wodnych.
Zgodnie
z
informacjami
uzyskanymi
w
Wojewódzkiej
Epidemiologicznej w Pruszkowie ze wzgl du na mo liwo
Stacji
Sanitarno
wykorzystywania tego terenu
jako k pieliska prowadzony jest stały monitoring glinianki w Parku Mazowsze. Jako
wody
oceniana jest metod organoleptyczn , a laboratoryjne badania fizykochemiczne dotycz
28
tylko parametru BZT5. Woda w zakresie badanych parametrów mie ci si w normach. Istnieje
jednak prawdopodobie stwo, e w okresie letnim (wzmo ona wegetacja) jest mo liwo
przekroczenia warto ci BZT5. Brak jest danych charakteryzuj cych jako
pozostałych
zbiorników wodnych.
Istotnym elementem hydrograficznym jest bezpo rednio granicz cy z Miastem
kompleks stawów rybnych nale cych do Gospodarstwa Rybackiego w P cicach (Zał. 5).
Według informacji uzyskanych w Gospodarstwie od p. Macieja Kucowskiego wynika, e:
- powierzchnia zalewów stawów wynosi 63 ha,
- rednia maksymalna gł boko
– 1,7 m,
- maksymalna retencja wód – 1 071 000 m3,
- napełnianie ma miejsce w okresie stycze -kwiecie , opró nianie rozpoczyna si w
pa dzierniku,
- pobór wód z Utraty (km 50).
3.4
Gleby
Cechy
pokrywy
glebowej
Pruszkowa
s
wypadkow
skał
macierzystych
wyst puj cych na tym terenie, czyli budowy geologicznej, pozycji morfologicznej jak
zajmuj oraz działalno ci człowieka. Na terenie Pruszkowa poza dolin Utraty, w której
zalegaj osady rzeczne wyst puj utwory pochodzenia lodowcowego. Utwory te maj zwykle
budow dwudzieln . W przypowierzchniowej warstwie dominuj piaski pylaste lub pyły,
natomiast gł biej zwykle wyst puj
Pruszkowa zalegaj
piaski, chocia
gliny. W dolinie Utraty s
w cz ci północnej i zachodniej
to utwory organiczne lub organiczno-
mineralne.
Pod wzgl dem typologicznym na terenie Pruszkowa wyst puj utwory z działu gleb
autogenicznych, semihydrogenicznych, hydrogenicznych oraz napływowych. Dział gleb
autogenicznych reprezentowany jest przez rz d gleb brunatnoziemnych, w którego skład
wchodz
gleby o typie brunatnym wła ciwym w podtypie wyługowane oraz rz d gleb
płowych. Dział gleb semihydrogenicznych reprezentowany jest przez rz d czarne ziemie i typ
czarne ziemie. Dział gleb hydrogenicznych reprezentuj gleby z rz du gleb pobagiennych w
typie gleb murszowych. Gleby napływowe reprezentuj gleby aluwialne, które spotykamy w
typie mad rzecznych.
Du e powierzchnie na terenie Pruszkowa zajmuj
tak e gleby z działu gleb
antropogenicznych zaliczonych do działu gleb kulturoziemnych oraz industrio i
urbanoziemnych. Spotykamy je na terenach ju zurbanizowanych i zaj tych przez przemysł.
29
Przestrzenne zró nicowanie omawianych gleb przedstawia si nast puj co. Tam gdzie
wyst puj skały o ci szym składzie mechanicznym (pyły i gliny) - płaska cz
równiny
denudacyjnej-spotykamy gleby o typie brunatnoziemnym, natomiast płaskie powierzchnie
zbudowane z piasków zajmuj gleby płowe (w starej nomenklaturze gleby pseudobielicowe).
Natomiast
wypełnione
powierzchnie
den
materi
dolinnych
organiczn
zajmuj
lub
gleby
z
osadami
działu
organiczno-mineralnymi
gleb
hydrogenicznych
i
semihydrogenicznych oraz napływowych.
Zgodnie z przyj t bonitacj gleb, na terenie Pruszkowa z gleb pod u ytkami ornymi
najwi ksze powierzchnie (55,8%) zajmuj gleby nale ce do IV klasy bonitacyjnej, mniejsze
powierzchnie zajmuj gleby nale ce do V, a nast pnie do III klasy bonitacyjnej. Z gleb pod
u ytkami zielonymi najwi ksz
powierzchni
zajmuj
gleby z IV klasy bonitacyjnej,
nast pnie V, III i VI klasy bonitacyjnej (Tabela nr 7).
Tabela nr 7. Klasyfikacja gleb gruntów ornych na terenie Pruszkowa.
Gleby gruntów ornych
I
II
IIIa
IIIb
IVa
IVb
V
VI
Pruszków 0,0
0,0
8,2
16,6
29,2
26,6
18,2
1,3
Tabela nr 8. Klasyfikacja gleb u ytków zielonych na terenie Pruszkowa.
Gleby u ytków zielonych
I
II
III
IV
V
VI
VIz
Pruszków 0,0
0,0
8,7
51,2
25,9
4,7
0,0
3.5
Razem
VIz
0,0
w tym
sady
9,6
100%
Razem
100%
Warunki budowlane i surowce mineralne
Warunki budowlane s
wypadkow
typów gruntów wyst puj cych na badanym
terenie oraz gł boko ci zalegania pierwszego zwierciadła wód podziemnych. Na tej podstawie
autorzy Mapy geologiczno-gospodarczej Polski, dokonali waloryzacji terenu Pruszkowa
(Zał. 4) okre laj c dla jego terenu warunki budowlane jako korzystne lub niekorzystne (tj.
utrudniaj ce prowadzenie prac budowlanych b d posadowienie obiektów). rednie lub dobre
warunki budowlane zlokalizowane s w centralnej i centralno - zachodniej cz ci gminy.
Pozostałe obszary gminy, głównie w cz ci południowej i dolinach rzek wykazuj
słabe lub
złe podło e budowlane.
30
3.6
Klimat
Zgodnie z podziałem Polski na regiony klimatyczne Wosia A., (1994) Pruszków le y
w
mał
rodkowomazowieckim regionie klimatycznym (XVIII), charakteryzuj cym si bardzo
zmienno ci
cz sto ci wyst powania poszczególnych
typów pogody. Region ten
cechuje si mało wyra nymi granicami z regionami s siaduj cymi. Wyj tkiem jest tu granica
z regionem zachodniomazurskim i cz ciowo z
rodkowomazurskim, gdzie wyst puj
wyra ne granice.
Teren opracowania nale y do zurbanizowanych i uprzemysłowionych - znaczn cz
obszaru zajmuj tereny przemysłowe.
Zaprezentowane ni ej dane klimatyczno - meteorologiczne pochodz ze stacji meteo
SGGW zlokalizowanej w Warszawie na Ursynowie [Fic M., i inni, 2002].
Liczba dni z mgł wynosi rednio 46 w roku, z czego najwi cej, bo 7,4 przypada na
miesi c pa dziernik. Natomiast wilgotno
wzgl dna powietrza wynosi rednio w roku około
80% i waha si od 70% w czerwcu do około 90%w grudniu. W przypadku wysokiej
wilgotno ci wzgl dnej, zbli onej do stanu nasycenia, obecno
j der kondensacji w postaci
aerozolu przemysłowego sprzyja tworzeniu si mgły. Wysoka wilgotno
powietrza ma
równie niekorzystny wpływ, w przypadku gazów szkodliwych, rozpuszczaj cych si w
wodzie, np. dwutlenek siarki ł cz c si z wod tworzy kwas siarkowy. Rozpuszczalno
dwutlenku siarki jest tym wi ksza, im ni sza jest temperatura powietrza. Podobnie jest w
przypadku wyst powania znacznej ilo ci tlenków azotu, które ł cz c si
z zawart
w
powietrzu par wodn tworz mieszanin kwasu azotowego i azotawego. Omawiane reakcje
zachodz w powietrzu o wilgotno ci wzgl dnej powy ej 70%, a ich intensywno
wzrasta ze
wzrostem zawarto ci pary wodnej w powietrzu. Wyst powanie tych niekorzystnych zjawisk
przypada na okres od wrze nia do marca.
Tabela nr 9. rednie miesi czne i rednia roczna wilgotno wzgl dna powietrza [%].
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII IX
X
XI
XII Rok
86
85
78
74
71
70
75
76
80
83
87
88
79
Teren opracowania znajduje si w strefie najni szych opadów w Polsce. Dane dla
rejonu Warszawy podaj 518mm opadu rednio w roku. Maksimum dni z opadem przypada
na listopad – grudzie , ale najwy sze sumy opadów wyst puj
w miesi cach letnich.
Najmniejsza liczba dni z opadem przypada na wiosn , ale najni sza suma opadów wyst puje
w styczniu lub lutym. Około jednej trzeciej sumy rocznej opadu przypada na półrocze
31
zimowe, a dwie trzecie na półrocze letnie. Wykazuj one du
zmienno
w poszczególnych
latach. Szczególn rol odgrywaj deszcze nawalne, które cz sto powoduj katastrofalne
skutki. Ulewy mog da w ci gu godziny kilkadziesi t mm opadu (kilkadziesi t litrów na
1 m2). Deszcze takie zdarzaj
cz stotliwo ci w lipcu. Wi
si
w okresie od kwietnia do wrze nia, z najwi ksz
si one zwykle z burzami w strefie frontów chłodnych. Burze
daj te niekiedy opad w formie gradu.
rednia w roku liczba dni z opadem wynosi 130, rednia liczba dni z burz wynosi 15,
które wyst puj głównie w lecie. Dni ze niegiem notuje si około 58 w roku.
Tabela nr 10. rednie miesi czne i rednia roczna suma opadów [mm].
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII IX
X
XI
33
24
28
37
49
58
84
66
38
35
35
XII
31
Rok
518
Zachmurzenie utrudnia rozprzestrzenianie si zanieczyszcze w powietrzu. Z tego
punktu widzenia najmniej korzystny okres przypada od listopada do stycznia.
Tabela nr 11. rednie miesi czne i rednie roczne zachmurzenie [w skali 0-10]
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII IX
X
XI
XII
8,0
7,6
6,4
6,9
6,0
6,1
6,6
6,0
5,6
6,7
8,1
8,2
rednia roczna temperatura wynosi 7,9oC.
Rok
6,8
rednia temperatura okresu grzewczego
wynosi 1,8oC, a dla okresu letniego 14oC. rednia miesi czna temperatura najchłodniejszego
miesi ca stycznia wynosi minus 3,6oC, rednia temperatura lipca wynosi 18,2oC. Roczna
amplituda wynosi ponad 22oC. Najchłodniejszymi miesi cami w roku s grudzie , stycze i
luty.
Dane dotycz ce wiatrów pochodz ze stacji meteorologicznej Warszawa-Ok cie z
2002 roku. Na podstawie których mo na stwierdzi znaczn przewag wiatrów z kierunków
wschód-zachód. W porównaniu z danymi z wielolecia zmniejszył si udział wiatrów z
kierunków południowych. rednia pr dko
wiatru wynosiła 3,9m/s i nie odbiegała znacz co
od redniej z wielolecia. Wiatr o pr dko ci 5m/s i wi cej najrzadziej wyst puje przy
kierunkach południowych i południowo-wschodnich. W rezultacie rednia pr dko
wiatru
wiej cego z tych kierunków jest najni sza (ok. 3m/s). Najwy sza sektorowa pr dko
wiatru
notowana jest dla kierunków zachodnich do 5,4 m/s.
Warto podkre li , e w bezpo rednim s siedztwie Pruszkowa na terenie gminy Raszyn
znajduje si stacja meteorologiczna Instytutu Melioracji i U ytków Zielonych. Brak jest tu
pełnych danych meteorologicznych i wieloletnich podsumowa , jednak ten punkt
obserwacyjny dostarcza cenne, lokalne dane pomiarowe np. w odniesieniu do opadów i
temperatur [Szymczak 2003].
32
3.7
Szata ro linna i wiat zwierz t
3.7.1 Szata ro linna
Potencjaln
ro linno ci
(ro linno , jaka wykształciłaby si
jako ko cowy efekt
sukcesji po nagłym zaprzestaniu działalno ci człowieka na konkretnym siedlisku) na
analizowanym
terenie
jest
subkontynentalny
gr d
lipowo-d bowo-grabowy
[Tilio-
Carpinetum (sarmaticum)] w odmianie rodkowopolskiej oraz zajmuj ce dolin
Utraty
zbiorowiska ł gowe ni owych siedlisk umiarkowanie zabagnionych – ł gi jesionowo-olszowe
(Circaeo-Alnetum et all.). Pruszków jako obszar o typowo miejskiej organizacji przestrzeni
nie posiada naturalnych siedlisk ro linnych. Wyst puj ca na analizowanym terenie forma
ro linno ci ma cisły zwi zek ze sposobem u ytkowania terenu. Na terenie Pruszkowa
stwierdzono
wyst powanie
7
typów
zbiorowisk (za
Podloch-Radzymi sk
M.
i
Radzymi skim M., 1998). S to:
1)
zubo ałe zbiorowiska ł gu jesionowo-olszowego z dominuj c
olsz
czarn
upodobniaj ce si do zbiorowisk olsowych z udziałem gatunków szuwarowych,
2)
zbiorowiska wierzb w skolistnych na zmeliorowanych aluwiach, których wegetacja
zwi zana jest z wysokim stanem wód,
3)
zbiorowiska turzycowisk i trzcinowisk z domieszk szuwaru szerokopałkowego, które
zajmuj tereny wypłyce wód stoj cych i płyn cych,
4)
półnaturalne i antropogeniczne darniowe zbiorowiska ł kowe, pastwiskowe oraz
ziołoro la nadrzeczne na glebach mineralno-organicznych, trwale lub przynajmniej
okresowo wilgotne,
5)
nitrofilne zbiorowiska bylin i pn czy zwi zanych z terenami ruderalnymi tj.
towarzysz cych terenom zurbanizowanym,
6)
antropogeniczne zbiorowiska ro lin ruderalnych towarzysz cych bezpo redniemu
s siedztwu człowieka,
7)
zbiorowiska ro linne w typie siedlisk gr dowych zlokalizowane na terenach
przekształconych przez człowieka i wykorzystywanych w miejskim systemie
wypoczynkowym jako tereny zieleni (zał. 5).
Ponadto w rejonie Regułki/Rowu U1 stwierdzono siedliska zubo ałego ł gu
(przesuszonego), którego sukcesja pod a w kierunki siedlisk olsowych.
33
3.7.2 Fauna
Opis wiata zwierz t Pruszkowa oparto na przeprowadzonej w 1998r. w okresie
jesiennym inwentaryzacji zwierz t wyst puj cych na terenie Parku Potulickich. Chocia dane
pochodz sprzed 6 lat, z du
doz prawdopodobie stwa nale y stwierdzi , e nast piła
poprawa w zakresie liczebno ci niektórych gatunków, co jest efektem poprawy warunków
siedliskowych, post puj cych w wyniku działa na rzecz ochrony rodowiska. Ze wzgl du na
to, e zwierz ta s bardzo mobilnym komponentem rodowiska przyrodniczego oraz ze
wzgl du na funkcjonowanie na terenie Pruszkowa dwóch ci gów ekologicznych, z du a doz
prawdopodobie stwa
mo na
zaryzykowa
twierdzenie,
e
przynajmniej
cze
zaobserwowanych zwierz t spotkamy w innych cz ciach miasta.
Z przeprowadzonej inwentaryzacji wynika, e najwi ksz grup zwierz t stanowi
gromada ptaków. Wynika to z silnej urbanizacji terenu, która to ograniczyła wyst powanie
innych gromad. Ptaki s jednym z wa niejszych ogniw w ła cuchu pokarmowym. Tym,
samym reguluj one liczebno
populacji zwierz t stanowi cych ni sze i wy sze ogniwa w
tym ła cuchu.
Awifauna najliczniej jest reprezentowana przez gatunki wyst puj ce w Parku
Potulickich, gdzie na siedliskach trzcinowiskowych i turzycowiskowych znajduj doskonałe
warunki do bytowania. Ponadto spotykamy je wzdłu cieków Utraty i
bikówki. Bliskie
poło enie stawów o znacznej powierzchni tj. obiekty w P cicach, Stawy Raszy skie i Stawy
Walendowskie tworz korzystne warunki lokalnej migracji.
Wykaz gatunków awifauny stwierdzonych w Parku przedstawia tabela nr 12.
Tabela nr 12. Awifauna Parku Potulickich [ASAK, lipiec1996r.]
Sposób zagospodarowania
Lp
Gatunek
I
II
1 Czapla siwa Andrea cinerea
2 Bocian biały Ciconia ciconia
3 Krzy ówka Anas platyrhynchos
2-3
4 Kuropatwa Perdix perdix
5 Ba ant Phasianus colchicus
6 Przepiórka Coturnix coturnix
7 Mewa mieszka Laurus ridibundus
+
8 Grzywacz Columba palumbus
1
2
9 SierpówkaStreptopelia decaocto
X
10 Kukułka Cuculus canorus
1
11 Dzi cioł zielony Picus viridis
1?
12 Dzi cioł du y Dendrocopos major
1?
Dzi cioł redni Dendrocopos
13
1?
medius
14 Jerzyk Apus apus
15 Jaskółka oknówka Delichon urbica
III
+
+
1?
1?
1?
+
1
+
+
34
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
Wrona siwa Corvus corone cornix
Gawron Corvus frugilegus
Kawka Corvus modenula
Sroka Pica pica
Wilga Oriolus oriolus
Szpak Sturnus vulgaris
Sikora bogata Parus major
Sikora modra Parus caeruleus
Kowalik Sitta europea
Pełzacz Certia sp.
Kwiczoł Turdus pilaris
Kos Turdus merula
Łozówka Acrocephalus palustris
Pokrzewka czarnołbista Sylvia
atricapilla
Pokrzewka cierniówka Sylvia
communis
Pierwiosnek Phylloscopus collybita
wistunka Phylloscopus sibilatrix
Piecuszek Phylloscopus trochilus
Zaganiacz Hippolais icterina
Muchołówka szara Muscicapa
striata
Dzierzba g siorek Lanius collurio
Dzwoniec Carduelis chloris
Kulczyk Serinus serinus
Szczygieł Carduelis carduelis
Makol gwa Acanthiis cannabina
Zi ba Fringilla coelebs
Trznadel Emberiza citrinella
Potrzos Emberiza schoeniclus
Wróbel Passer dometicus
Mazurek Passer montanus
1
+
X
2
ok. 3-4
ok. 2-3
ok. 2
X
ok. 2
ok. 5
1-2
6-7
X
+
+
X
X
ok. 2
ok. 1
X
ok. 5
ok. 3
ok. 7
ok. 1
ok. 2
2
1
1-2
2-3
3-4
1
3-4
2
1
ok. 2
1-2
X
1?
ok. 5-6
ok. 2
1-2
X
1
X
X
ok. 4
X
X
1
ok. 5
X
X
I – zagospodarowane tereny z nieczynnymi starorzeczami w pobli u Utraty,
II – starodrzew w parku zagospodarowanym oraz stawy,
III – trzcinowisko i ł ka,
1? – gatunek najprawdopodobniej l gowy,
X – gatunek l gowy, ale ilo par trudna do ustalenia.
Ssaki s reprezentowane przez wiewiórki, krety, stwierdzono wyst powanie pi maka i
łasicowatych oraz drobnej zwierzyny łownej - zaj cy. Nie stwierdzono wyst powania
zwierz t wi kszych, nie ma tak e gatunków zagro onych.
Spo ród gadów zaobserwowano jaszczurk zwink . Nale y tu zaznaczy , e wszystkie
gatunki gadów na terenie Polski s pod ochron prawn .
Płazy podobnie jak gady s pod ochron prawn w cało ci lub w okresach godowych.
Płazy s zwierz tami dwu rodowiskowymi: w okresie rozrodu zwi zane s ze zbiornikami
35
wodnymi, a po rozrodzie yj na l dzie. W zwi zku z tym mo emy spotyka je w ró nych
siedliskach. Płazy s reprezentowane przez gatunki bezogonowe np. ab trawn .
Wyst powanie gromady ryb oparto na wywiadach z w dkarzami [za JKKT Sp. z o.o.,
1998]. Potwierdzili oni wyst powanie: karpia, płoci, uklei, okonia, mi tusa i szczupaka. Fakt
wyst powania ryb pozostaje w sprzeczno ci z informacjami i stanem podawanym przez
WIO i wskazuje na niedoskonało
stosowanej klasyfikacji.
Bezkr gowce to najmniej rozpoznana gromada zwierz t na analizowanym terenie. Z
du ym prawdopodobie stwem mo na stwierdzi wyst powanie kilkunastu gatunków motyli.
Podsumowuj c nale y stwierdzi ,
e liczba gatunków zwierz t wokół całej
aglomeracji warszawskiej zmniejsza si . Jest to wywołane rozwojem urbanistycznym
podwarszawskich
miejscowo ci,
a
szczególnie
budow
liniowych
obiektów
infrastrukturalnych, które przecinaj naturalne drogi w drówek zwierz t ograniczaj c ich
migracj . Rozwój osiedli ludzkich przyczynił si
tak e do pojawiania si
gatunków zwierz t domowych, przede wszystkim psów i kotów, które staj
zdziczałych
si
coraz
wi kszym zagro eniem nie tylko dla innych gatunków zwierz t, ale i niekiedy dla ludzi.
Ponadto lokalnie (np. dolina Utraty, Park Potulickich i in.) w wyniku wzmocnienia jako ci
rodowiska, a tym samym poprawy siedliskowej, dla wybranych gatunków mogła ulec
poprawie ich charakterystyka ilo ciowa.
3.8
Walory przyrodnicze i krajobrazowe
3.8.1 Rezerwaty
Na terenie Pruszkowa brak jest rezerwatów przyrody. Najbli szy znajduj cy si
rezerwat znajduje si w gminie Raszyn. S to „Stawy Raszy skie znajduj ce si ok. 4,5km na
południowy-wschód od Pruszkowa. Istnienie tego rezerwatu ma du e znaczenie dla
Pruszkowa z tego powodu, e przez Rez. Stawy Raszy skie przepływa Raszynka, która jest
prawostronnym dopływem Utraty. Zasila ona Utrat tu przed południowo-wschodni granic
gminy. Wzdłu Raszynki biegnie wa ny korytarz ekologiczny o ponadlokalnym znaczeniu.
3.8.2 Pomniki przyrody
Na terenie Pruszkowa znajduj si nast puj ce pomniki przyrody o ywionej (Tabela
nr 13). Lokalizacje pomników przedstawia zał. 5.
36
Tabela nr 13. Wykaz Pomników Przyrody na Terenie Miasta Pruszków
L.p.
Gatunek/Data
1
klon zwyczajny
2
2 brzozy
brodawkowate
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
d b szypułkowy
lipa drobnolistna
2 topole białe
5 modrzewi polskich
2 topole szare
wi z szypułkowy
Jesion wyniosły
4 olchy czarne
topola szara
topola biała
topola szara
3 jesiony wyniosłe
topola kanadyjska
d b szypułkowy
wi z szypułkowy
wi z szypułkowy
Obwód pnia
[cm]
Lokalizacja
ul. Komorowska 47
ul. Komorowska 47, jedna z
nich sucha – trwa procedura
zniesienia mianowania
„pomnikiem przyrody”
ul. Dolna 38
ul. bikowska 56
Park Potulickich
Park Potulickich
Park Potulickich
Park Potulickich
Park Potulickich
Park Potulickich
ul. 3-go Maja 8
ul. 3-go Maja 8
ul. 3-go Maja (na wprost nr 2)
ul. Traktorowa 5
Skwer Ró ana
ul. Bliska 1
327
222,227
360
467
472, 618
336, 275, 277, 194, 279
400, 480
296
280
230+110, 296, 540, 340
435
540
540
396, 368, 341
440
370
273
293
Na terenie Pruszkowa ł cznie znajduje si 30 drzew uznanych jako pomniki przyrody
wg stanu na rok 2004. Nale y tak e doda , e zgodnie z obowi zuj cymi przepisami wokół
ka dego z nich wyst puje 15 m strefa ochronna.
3.8.3 Obszary chronionego krajobrazu
Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu powołany jest na mocy rozporz dzenia
Wojewody Warszawskiego z dnia 29.08.1997r. w sprawie utworzenia obszaru chronionego
krajobrazu na terenie województwa warszawskiego (Dz. Urz. Woj. Warsz. nr 43, poz. 149) ze
zmianami wprowadzonymi rozporz dzeniem Wojewody Mazowieckiego z dnia 18.10.2000r.
(Dz. Urz. Woj. Mazow. nr 93, poz. 911) oraz rozporz dzeniem z dnia 3.07.2002 r. (Dz. U.
Woj. Mazow. nr 188, poz. 4306, z dnia 17.07.2002 r.).Według tych aktów prawnych celem
utworzenia WOChK jest „ochrona wyró niaj cych si
krajobrazowo ekosystemów i
powi zanie ich z krajowym systemem obszarów chronionych”.
Na terenie miasta Pruszków WOChK zajmuje centraln cz
miasta (Zał. 5). Jest to
fragment doliny Utraty o powierzchni ok. 80 ha.
37
Jest to strefa szczególnej ochrony ekologicznej o znaczeniu regionalnym. Strefa ta
obejmuje koryto Utraty wraz z przylegaj cym do niego ekosystemem ł kowym. Stref t
tworz : cz
terenów le nych i parkowych, obszar Parku Potulickich oraz Park Anielin.
Realizacja celu ochrony ww. terenów oparta jest na wprowadzeniu zakazów, nakazów,
ogranicze i zalece . Najwa niejsze zakazy dotycz zmiany gruntów le nych na cele niele ne,
zmian stosunków wodnych, niszczenia ci gów zadrzewie , niszczenia elementów krajobrazu
takich jak w wozy, skarpy, kraw dzie erozyjne, wydmy, doliny. Zaleca si
prowadzenie ekologicznych metod produkcji
natomiast
ywno ci i uzupełnianie zadrzewie
przydro nych i ródpolnych.
3.8.4 Lasy i parki
Na terenie Pruszkowa nie wyst puj obszary o statusie lasów (Zał. 5). Zało ono i
urz dzono natomiast pi
parków, których nazwy z podstawowymi informacjami zestawiono
w poni szej tabeli.
Tabela nr 14. Parki w Pruszkowie.
Lp.
Nazwa
Lokalizacja
1
Park Potulickich
ul. Prusa
2
Park Ko ciuszki
ul. Chopina
/ul. Niepodległo ci
3
4
5
Anielin Wschodni
Anielin Zachodni
Park Mazowsze
6
Park przy os. Prusa
7
8
Skwer Bersona
Skwer Ró ana
9
Ogród Północny
10
Park Hosera
Powierzchnia [ha]
23,25 (w tym Nowy Park o pow.
2,20)
ul. Wojska Polskiego
bików
teren wyrobisk
po wirowych
4,26
2,90
1,50
9,80
2,41
0,55
0,50
teren poło ony nad rz.
Utrat ograniczony
ul. B. Chłopskich,
ul. Pozna sk i
przedłu eniem
ul. Mostowej.
bików
4,70
ok. 2,0
Park Potulickich został zało ony w II połowie XIX w według projektu Karola
Sparmana z Saksonii. Wa nym elementem kompozycji parku s stawy. W parku oprócz
cennego drzewostanu: topole - m.in. ogromny białodrzew, modrzewie, znajduje si
klasycystyczny pałac z XIX wieku, obecnie pełni cy siedzib Urz du Stanu Cywilnego oraz
wozownia – obecnie Muzeum Staro ytnego Hutnictwa Mazowieckiego.
38
Park Ko ciuszki zajmuje powierzchni
ograniczon
ul. Ko ciuszki, Chopina,
Niepodległo ci i Drzymały. Na terenie urz dzonego parku znajduje si amfiteatr oraz Miejski
Dom Kultury.
Park Hosera utworzony został na terenie zespołu zabytkowych budynków nale cych
do rodziny Hoserów na bikowie. Pierwotnie prowadzone tam było wzorcowe gospodarstwo
ogrodnicze prof. Hosera (1857-1939) – zało yciela Wydziału Ogrodniczego SGGW w
Warszawie. Obecnie znajduje si tam neogotycka willa z 1898r. otoczona unikatowym w
skali kraju parkiem-arboretum.
Anielin wschodni (Skwer marszałka J. Pisłsudskiego) i zachodni jest kontynuacj
terenów zielonych (Park Potulickich) poło onych nad Utrat i ci gn cych si dalej w dół
rzeki. Rozci ga si po obu stronach al. Wojska Polskiego na wschód i zachód, ograniczony:
ul. Prusa (wschód), PKP (zachód), ul. Ziemi skiej-Sygiety siej (południe).
Park Mazowsze poło ony jest pomi dzy ul. ppor. Kowalskiego „Jaronina” i Szarych
Szeregów. Na terenie parku znajduj si dwie glinianki. W okresie letnim pełni funkcje
reakcyjn .
Wszystkie opisywane tereny zielone na terenie Pruszkowa pełni wa n funkcj w
ekosystemie miejskim. S siedliskiem wielu gatunków ro lin i zwierz t, pełni tak e funkcj
rekreacyjn dla mieszka ców miasta, s miejscem spotka i spacerów lokalnej społeczno ci.
3.8.5 Ci gi ekologiczne
Na terenie Pruszkowa funkcjonuj
trzy ci gi ekologiczne (Zał. 5). Pierwszy o
znaczeniu ponad lokalnym – wzdłu Utraty, dwa kolejne o znaczeniu lokalnym.
Ci g ekologiczny wzdłu
Utraty stanowi jedn
z niewielu tras umo liwiaj cych
migracj zwierz t i ro lin pomi dzy północn a południow cz ci miasta, co sprzyja
zwi kszaniu ró norodno ci. Tereny poło one na północy zyskuj wi ksz odporno
na
antropopresj poprzez wzbogacanie gatunkami pochodz cymi z południowej cz ci miasta.
Południowa cz
miasta zmuszona jest tym samym do aktywno ci przejawiaj cej si w
tworzeniu warunków do migracji gatunków chroni c tym samym przed ubo eniem i
utrzymuj c sprawno
biologiczn terenów niezurbanizowanych i nieuprzemysłowionych.
Funkcjonowanie korytarza ekologicznego wzdłu Utraty jest ograniczane poprzez
wysoki stopie antropogenizacji brzegów rzeki, tj. sztuczne koryto bez naturalnej ro linno ci
oraz budowla wodna (jaz) i dwa przejazdy (mosty) kolejowe, a tak e cztery mosty drogowe,
b d ce obiektami infrastruktury miejskiej. Budowa sugerowanych
cie ek turystyczno-
przyrodniczych w dolinie Utraty b dzie kolejnym działaniem na rzecz osłabienia
39
funkcjonowania ci gu ekologicznego. Mo na tu, zatem mówi
o konflikcie interesów
ochrony przyrody i ch ci lokalnej społeczno ci do aktywnego wykorzystywania walorów
doliny Utraty.
Ci g ekologiczny wzdłu Regułki/Rowu U1 ma znaczenie lokalne i stanowi korytarz
wspomagaj cy ci g wzdłu Utraty. Ł czy on obszary zielone – ł ki w zachodniej cz ci
Tworek z Utrat . Wzdłu koryta tego cieku wyst puj siedliska zbli one do naturalnych np.
od ul. Dolnej stwierdzono zbiorowisko ł gu. Na znacznych obszarach wyst puj jeszcze
zbiorowiska ro linne zgodne z ro linno ci
potencjaln
tj. siedliska ł gu olszowo-
jesionowego. Jednak e w zwi zku z dynamicznym rozwojem tych terenów w ostatnich 15
latach obserwuje si przekształcenia w szacie ro linnej tego terenu. W wielu przypadkach jest
to efektem zbyt bliskiego s siedztwa np. składów budowlanych. W opracowaniu pt.
Koncepcja przebudowy Rowu U1 zawarta jest pełna inwentaryzacja drzew wyst puj cych
wzdłu jego biegu.
Ci g ekologiczny bikówka podobnie jak w przypadku Regułki ma charakter lokalny.
Ciek ten ł czy płaty zieleni w dzielnicach bików i B ki. Jak wcze niej napisano bikówka
przepływa głównie poprzez tereny u ytkowane rolniczo, chocia w rejonie ul. 3-go Maja i ul.
Zachodniej przepływa przez tereny zabudowy mieszkaniowej, a pomi dzy Utrat i ul. 3-go
Maja rzeka przepływa w rejonie terenów zagospodarowanych. Na trasie przepływu tego cieku
za pseudo-naturalne mo na uzna tereny po dawnych stawach, gdzie obecnie obserwuje si
wtórn sukcesj ro linn .
40
4
IDENTYFIKACJA ZAGRO
E
RODOWISKOWYCH
Zał cznikiem do niniejszego rozdziału jest autorska mapa zagro e
rodowiskowych
(Zał. 6).
4.1
Zagro enia dotycz ce powierzchni ziemni, utworów geologicznych i gleb
Na terenie Miasta stwierdzono wyrobiska po eksploatacji kruszyw. W przewa aj cej
wi kszo ci s to obecnie nieu ytki wykorzystywane pod funkcje rekreacyjne – utworzono w
nich zbiorniki wodne.
Ponadto na terenie Pruszkowa zmianom w ukształtowaniu powierzchni uległ cały
obszar zwartej zabudowy centralnej cz ci miasta, tereny, na których wybudowano zakłady
przemysłowe oraz osiedla mieszkaniowe. Nale y tutaj zaznaczy , e zmianom uległy tylko
mikroformy. Podstawowe elementy morfologiczne, tj. płaska powierzchnia równiny i dolina
Utraty nie uległy znacznym przekształceniom. Generalizuj c mo na powiedzie , e tylko
północna cz
Pruszkowa posiada w miar naturalny charakter. Na pozostałym obszarze
oprócz zmian w mikrorze bie dokonały si tak e obszarowe zmiany powierzchni ziemi.
Przypowierzchniow
warstw
tworz
niezwi zane
ze
sob
genetycznie
utwory
antropogeniczne. Szczególnie widoczne jest to w przypadku nasypów pod trakcj kolejow
oraz sie dróg.
Wyra nym elementem antropogenicznym jest nieczynne wysypisko mieci znajduj ce
si w północno-zachodniej cz ci terenu pomi dzy ul. Promyka, ul. Przejazdow i Utrat . W
wyniku składowania odpadów powstała sztuczna góra o maksymalnej wysoko ci ok. 30m.
W 1994r. Pa stwowy Instytut Geologiczny opracował Map
ekologiczn
woj.
warszawskiego, na której obszar Pruszkowa zaznaczony jest jako teren o słabym
zanieczyszczeniu chemicznym (trzykrotne tło geochemiczne) gleb metalami ci kimi (Pb, Zn,
Cu, Cd, As, Hg). Zanieczyszczenie gleb na terenach zurbanizowanych i przemysłowych jest
problemem ogólnokrajowym. Zwi kszony poziom zanieczyszczenia mo e wyst powa
wzdłu głównych tras drogowych, gdzie gleby mog zawiera podwy szone ilo ci ołowiu.
Zanieczyszczenie gleb mo e by równie wywołane nieumiej tnym nawo eniem.
Skutkiem takich zabiegów s podwy szone st enia zwi zków azotu i fosforu w glebach.
Obszary tych zagro e znajduj si w północnej cz ci Pruszkowa, gdzie wyst puj grunty
orne. Ze wzgl du na zanikaj ce rolnictwo nie jest to problem istotny. Nowym zjawiskiem jest
natomiast przenawo enie gleb pod przydomowymi trawnikami.
41
Zagro enia zanieczyszczenia gleb płyn równie ze strony ka dego przedsi wzi cia
gdzie nie s stosowane podstawowe zasady BHP. Osobnym problemem jest brak pełnego
rozwi zania gospodarki wodnociekowej. Cz
Gminy nie posiada jeszcze kanalizacji.
cieki socjalno-bytowe gromadzone s w szambach, które s nieszczelne. Miejsca, gdzie taka
sytuacja wyst puje przedstawiono w zał. 6. Infiltracja zanieczyszcze z nieszczelnych szamb
powoduje
oprócz
powstania
ognisk
zanieczyszcze
chemicznych
tak e
ska enia
bakteriologiczne. Nale y tak e doda , e oprócz potencjalnego ska enia gruntów, dochodzi
do ska enia wód podziemnych i wód powierzchniowych. Pruszków nie ma jeszcze pełnej
inwentaryzacji szamb, któr powinno si zleci specjalistycznej firmie.
4.2
Zagro enia wód podziemnych
Najpowa niejszym problemem dotycz cym zagro enia wód jest brak pełnego
rozwi zania gospodarki wodnociekowej (patrz wy ej). W chwili obecnej cz
obszaru nie
posiada kanalizacji, a cieki s zagospodarowywane poprzez ich wst pne gromadzenie w
szambach, a nast pnie gromadzone s w dwóch zbiornikach zlewniowych zlokalizowanych
przy ul. Pozna skiej i ul. Przytorowej. cieki te nast pnie kolektorem C transportowane s do
oczyszczalni
cieków. Rozwi zanie to nie jest wystarczaj ce, poniewa
jak wcze niej
wspomniano szamba s zwykle nieszczelne. cieki socjalno-bytowe infiltruj wi c do wód
podziemnych oraz do wód powierzchniowych. Zagro enia zwi zane z problemem szamb
dotycz
płytkich wód podziemnych, tj. pierwszego, ewentualnie drugiego poziomu
wodono nego. Brak jest inwentaryzacji tego typu zbiorników - nie mo na wi c okre li ich
liczby. Na zał czonej mapie (zał. 6) pokazano natomiast w sposób obszarowy te rejony, które
nie posiadaj kanalizacji sanitarnej, co mo na interpretowa , e s to obszary na których
istniej ce tam posesje (obiekty mieszkalne, czy usługowe) posiadaj zapewne tzw. szamba.
Brak kanalizacji jest powa nym zagro eniem dotycz cym nie tylko zanieczyszczenia wód
podziemnych, ale i w przypadku wi kszej eksploatacji czwartorz dowych uj
wód, tak e
zagro eniem dla zdrowia ludno ci Miasta, szczególnie na obszarach, gdzie brak pełnej
izolacji od powierzchni terenu u ytkowych poziomów wodono nych.
Potencjalnymi obiektami emituj cymi zanieczyszczenia do wód podziemnych s
wszystkie zakłady produkcyjne i usługowe zlokalizowane na terenie Pruszkowa.
Realnym zagro eniem dla jako ci wód podziemnych jest nieczynne wysypisko „Góra
bikowska”. Pomimo zamkni cia wysypiska, wyniki monitoringu wód podziemnych
wskazuj na IV i V klas wód wg Rozporz dzenia Ministra rodowiska z dnia 11 lutego
42
2004r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych,
sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu
tych wód (Dz. U. Nr 32, poz.84) [EKO-PROJEKT, 2004].
Zagro eniem dla jako ci wód podziemnych s tak e 3 cmentarze katolickie i 1 kirkut
(Zał. 6). Pierwszy cmentarz zlokalizowany jest w południowo-zachodniej cz ci Pruszkowa i
ograniczony jest ul. 2 Sierpnia, 1 Sierpnia, Plantow , Gordziałkowskiego i Wojska Polskiego.
Drugi znajduje si w północno-zachodniej cz ci i ograniczony jest terenem oczyszczalni
cieków, ul. Domaniewsk
i
bikowsk . Trzeci jest cmentarzem przyszpitalnym (w
Tworkach), a w ograniczonym zakresie jest wykorzystywany jako komunalny. W
bezpo rednim s siedztwie znajduje si te nieczynny cmentarz wojskowy z 1939r. Kirkut
znajduje si pomi dzy ul. Bazaltow a Lipow . Omawiaj c potencjalny wpływ cmentarzy na
rodowisko wodne nale y zaznaczy , e w przypadku pierwszego i drugiego cmentarza ich
lokalizacja mo e mie wpływ na jako
wód podziemnych na terenie miasta. Znajduj si one
bowiem na kierunku spływu wód podziemnych. Podobne zagro enie wyst puje ze strony
cmentarza w P cicach zlokalizowanego poza granicami Pruszkowa. Znajduje si
on w
górnym biegu Utraty, ok. 1,2 km od południowych granic gminy.
Zagro enie dla wód podziemnych stanowi równie tereny u ytkowania rolniczego,
które znajduj si w północnej cz ci terenu. Stosowane dla podwy szenia plonów du e ilo ci
rodków ochrony ro lin i nawozów mineralnych infiltruj
do wód podziemnych
zanieczyszczaj c je.
Osobny problem stanowi
cieki deszczowe, które powstaj w wyniku powstania
opadu atmosferycznego i w wyniku kontaktu z powierzchni ziemi ulegaj zanieczyszczeniu,
a nast pnie infiltruj w gł b ziemi do wód podziemnych lub te wprowadzaj znaczne ładunki
zanieczyszcze do wód powierzchniowych.
W stosunku do wód powierzchniowych, oprócz zagro e
dotycz cych ich
zanieczyszcze cz sto powstałych w tych samych okoliczno ciach, co wód podziemnych,
niepokoj cym zjawiskiem jest systematycznie obni anie si zwierciadła pierwszego poziomu
wód podziemnych.
Zagro enia
rodowiskowe (wodne) mog
by
wynikiem nasilonego procesu
inwestycyjnego bez docelowych planów rozwi zania gospodarki wodnociekowej, w wyniku
czego dochodzi do podtopie posesji.
43
4.3
Zagro enia wód powierzchniowych
Wody powierzchniowe s
zanieczyszczane poprzez zrzut podczyszczanych i
niepodczyszczanych cieków z kanalizacji deszczowej. Na terenie Pruszkowa stwierdzono 5
takich miejsc na Utracie i 2 na Regułce/Rowie U1. Na Utracie s to nast puj ce lokalizacje: w
rejonie KS Znicz, Millenium Logistic Park, EC Pruszków, ul. Wary skiego, MPWiK. Na
Regułce/Rowie U1 jest to rejon ul. Wiejskiej oraz ul. Dolnej. Wcze niejsze prace wykazały
obszarowe odprowadzanie cieków do Regułki/Rowu U1.
Omawiaj c zagro enia wód powierzchniowych nale y zaznaczy , e Pruszków nie
posiada dostatecznych rozwi za
w zakresie zagro e
przeciwpowodziowych. Sytuacj
pogarsza fakt, e rozwojowi urbanistycznemu Pruszkowa i okolic nie towarzyszyła pełna
modernizacja rowów. Efektem tego jest niedro no
rowów i ich niska przepustowo , co w
konsekwencji powoduje powstawanie licznych podtopie . Dotyczy to głównie Regułki/Rowu
U1 i
bikówki (Zał. 9, fot. 19). Zaległo ci te zgodnie z przyj tymi zało eniami maj by
„nadrobione” w najbli szych latach - powstały ju niezb dne koncepcje i projekty techniczne
(opracowanie AQUAGEO dla Rowu U1, czy WAGABART dla rowów na G sinie).
4.4
Zagro enia dla szaty ro linnej i wiata zwierz t
W stosunku do drzew najwi kszym zagro eniem jest ich wycinka. W zwi zku z
rozwojem urbanistycznym Miasta istnieje prawdopodobie stwo wycinki drzew, które
potocznie mówi c utrudniaj
budow . Drzewa s
obj te ochron
prawn
zgodnie z
obowi zuj cymi przepisami ustawy o ochronie przyrody z dnia 16.04.2004r. (Dz. U. nr 92
poz. 880), aby usuni cie drzew i krzewów, których wiek przekracza 5 lat wymaga uzyskania
zezwolenia Prezydenta Miasta (poza drzewami owocowymi).
Dla prawidłowego rozwoju zbiorowisk ro linnych zagro eniem s wszystkie ci gi
komunikacyjne – linie kolejowe i drogi kołowe, – które stanowi barier ekologiczn dla
funkcjonuj cych tu ci gów ekologicznych. Ci gi komunikacyjne s tak e zagrodzeniem dla
zwierz t. Utrudniaj one swobodn migracj wzdłu ci gów ekologicznych.
Innym problemem dla wiata zwierz t jest (o czym była ju mowa w rozdziale 3.7.7.)
pojawienie si
w ostatnich latach zdziczałych zwierz t domowych, które mog
by
powa nym zagro eniem dla naturalnej populacji dzikich zwierz t.
Zarówno dla
wiata zwierz t i ro lin du ym zagro eniem jest wypalanie traw.
Niszczone s miejsca l gowe wielu gatunków ptaków gnie d cych si na ziemi lub w strefie
krzewów. Pal si równie gniazda ju zasiedlone, a zatem z jajeczkami lub piskl tami. Dym
44
uniemo liwia pszczołom, trzmielom oblatywanie ł k. Owady te gin w płomieniach, co
powoduje zmniejszenie liczby zapylonych kwiatów, a w konsekwencji obni enie plonów
ro lin. Gin
te
zwierz ta domowe, które przypadkowo znajd
si
w zasi gu po aru,
poniewa trac orientacj w dymie, ulegaj zaczadzeniu. Dotyczy to równie du ych zwierz t
le nych, takich jak sarny, jelenie czy dziki. Płomienie niszcz miejsca bytowania zwierzyny
łownej, m.in. ba antów, kuropatw, zaj cy, a nawet saren. W płomieniach lub na skutek
podwy szonej temperatury ginie wiele po ytecznych zwierz t kr gowych: płazy ( aby,
ropuchy, jaszczurki), ssaki (krety ryjówki, je e, zaj ce, lisy, borsuki, kuny, nornice, badylarki,
ryjówki i inne drobne gryzonie). Przy wypalaniu traw gin mrówki. Jedna ich kolonia mo e
zniszczy do 4 milionów szkodliwych owadów rocznie. Mrówki zjadaj c resztki ro linne i
zwierz ce ułatwiaj rozkład masy organicznej oraz wzbogacaj warstw próchnicy, a tak e
przewietrzaj gleb . Podobnymi sprzymierze cami w walce ze szkodnikami s biedronki,
zjadaj ce mszyce. Ogie
u mierca wiele po ytecznych zwierz t bezkr gowych, m.in.
d d ownice (które maj pozytywny wpływ na struktur gleby i jej wła ciwo ci), paj ki, wije,
owady (drapie ne i paso ytnicze). Powy sze przykłady stanowi
niezbity dowód,
e
wypalanie traw niszczy wszystkie organizmy, nie tylko szkodniki [wg http://adp.org.pl].
Nale y tak e podkre li
tak e nawet utrat
4.5
e wypalanie traw cz sto powoduje straty ekonomiczne, a
ycia ludzi.
Zagro enia powietrza atmosferycznego i hałasu
Stopie
zanieczyszczenia
powietrza
wi e
si
bezpo rednio
z
wielko ci
wprowadzanych do atmosfery strumieni zanieczyszcze . Na terenie Pruszkowa decyduj ce
znaczenie maj
ródła emisji zwi zane z: przemysłem, zakładami energetycznymi (zał. 9,
fot. 9), komunikacj (fot. 11 i 13) i działalno ci sektora komunalno – bytowego (fot. 17).
O ile wielko
emisji z zakładów przemysłowych jest wiadoma, obj ta ewidencj i
kontrol , to pozostałe ródła s trudne do zbilansowania i nie s kontrolowane. Dla celów
szacunkowych przyjmuje si jednak, e udział emisji komunikacyjnej oraz emisji niskiej
(paleniska indywidualne) w ogólnej emisji wynosi po 20%.
Według danych
na
rok
2002
[Program
ochrony powietrza
dla
pruszkowskiego, 2003] st enia zanieczyszcze , dla których okre lone s
powiatu
poziomy
dopuszczalne (benzen, NOx, SO2, CO, Pb, O3) nie przekraczały warto ci dopuszczalnych
powi kszonych o margines tolerancji z okolicznych stref. Jedynie poziom dopuszczalny
warto ci
redniej rocznej pyłu zawieszonego powi kszonego o margines tolerancji
(44,8µg/m3) został przekroczony o 6,9µg/m3.
45
Ocen
jako ci powietrza atmosferycznego dokonano na podstawie pomiarów
podstawowych parametrów jako ci powietrza atmosferycznego na terenie Pruszkowa przy ul.
Majowej 14 w 2003r. (Tabela 15 a i b). W Pruszkowie st enie maksymalne dobowe pyłu
zawieszonego było przekroczone znacz co w stosunku do warto ci dopuszczalnej. Jednak
warto
tego samego parametru rednio roczna była w normie. Mo na przypuszcza , e
przekroczenia norm st e
rednio dobowych wynikały z pory roku (zima), kiedy jest
zwi kszona emisja do atmosfery z lokalnych kotłowni. Pozostałe badane parametry dwutlenek siarki i azotu, a tak e opad pyłu nie przekraczały norm. Porównuj c dane zawarte
w Programie ochrony powietrza dla powiatu pruszkowskiego do danych z 2003r. (Tabela 15
c), mo na wnioskowa , i nast piła poprawa gdy nie odnotowano przekroczenia redniej
rocznej pyłu zawieszonego.
Tabela nr 15a Zestawienie warto ci wybranych parametrów mierzonych w punkcie
pomiarowym na ul. Majowej 14 w Pruszkowie 2003r. [Powiatowa Stacja Sanitarno –
Epidemiologiczna w Pruszkowie, 2004r.].
Parametr
Dopuszczalny
Maksymalne
St enie rednie
st enie rednio poziom rednio
roczne
dobowy
dobowe
Dopuszczalny poziom
redni roczny
µg/m3
µg/m3
µg/m3
µg/m3
Dwutlenek
siarki
61
150
6,8
20
Dwutlenek
azotu
87
-
15,7
54
Pył
zawieszony
246
60
30,9
43,2
Tabela 15b Zestawienie warto ci wybranych parametrów mierzonych w punkcie
pomiarowym na ul. Majowej 14 w Pruszkowie 2003r. [Powiatowa Stacja Sanitarno –
Epidemiologiczna w Pruszkowie, 2004r.].
Badana substancja
Opad pyłu
Warto
uzyskana
Warto
dopuszczalna
2
[g/m /rok]
[g/m2/rok]
77,33
200
Tabela nr 15c. Zestawienie warto ci wybranych parametrów mierzonych w punkcie
pomiarowym w Pruszkowie 2002r. [Program ochrony powietrza dla powiatu
pruszkowskiego 2003r.].
46
Jednostki
Stacja WSSE w
Pruszkowie
Warto
dopuszczalna
dla PM10
Warto dopuszczalna
dla PM10 powi kszona
o margines tolerancji
Liczba pomiarów
dobowych w roku
-
340
-
-
Pokrycie roku
%
93,2
-
-
St enie min 24-h
µg/m3
26,7
-
-
St enie max 24-h
µg/m3
177,15
-
-
St enie rednie
roczne
µg/m3
51,7
40
44,8
Liczba warto
st e dobowych
wi kszych od
50µg/m3
µg/m3
129
35
-
Parametr
Omawiaj c warunki klimatyczne nale y stwierdzi , e z racji warunków naturalnych – układ
doliny Utraty Pruszków posiada dobre warunki do przewietrzania. Przebieg doliny z
południowego-wschodu na północny-zachód sprawia, e wiej ce w przewadze zachodnie
wiatry bez przeszkód docieraj do wi kszo ci miejsc w mie cie.
4.5.1 Zakłady przemysłowe i energetyczne
Głównym ródłem zagro e dla powietrza atmosferycznego Pruszkowa s : zakłady
przemysłowe i zakłady energetyki (Zał. 6). W latach 2000-2004 Starostwo powiatowe w
Pruszkowie wydało 28 pozwole
na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza. Do
najwi kszych zakładów przemysłowych maj cych wpływ na stan powietrza w Pruszkowie
(na podstawie danych UG Pruszków) nale :
- Elektrociepłownie Warszawskie S.A., Elektrociepłownia Pruszków,
- Fabryka Ołówków St. Majewski,
- Zakłady Wytwórczo – Usługowe Przemysłu Terenowego „Prumel”,
- Budimex-Dromex,
- Masfalt Sp. z.o.o.,
- Bamaunicon.
W celu zmniejszenia szkodliwego wpływu na rodowisko niezb dne jest stosowanie
technologii niskoemisyjnych, hermetyczno ci procesów produkcyjnych oraz powszechno
pracy urz dze do redukcji zanieczyszcze i instalacji oczyszczaj cych.
47
4.5.2 Emisja komunikacyjna
Ci gi komunikacyjne s istotnym zagro eniem rodowiska przyrodniczego ze wzgl du
na emisj
gazów: tlenków azotu, tlenku w gla i w glowodorów oraz emisj
pyłów
zawieraj cych zwi zki ołowiu, kadmu, niklu i miedzi. Zagro enia te s narastaj ce, gdy w
mie cie wzrasta systematycznie nat enie ruchu, zarówno lokalnego jak i tranzytowego.
Obecnie najbardziej zagro one s
tereny wyst puj ce wzdłu
nast puj cych ulic: ul.
Przejazdowa, Al. Wojska Polskiego, Al. Jerozolimskie (Zał. 9, patrz fot. 11), ul. Pozna ska,
ul. Wary skiego, ul. Bolesława Prusa, ul. Armii Krajowej, ul. 3-go Maja. Powodem
zwi kszonego nat enia ruchu s tereny i zakłady przemysłowe tj. G sin Przemysłowy,
Millenium Logistic Park i Polzug.
Nale y tutaj zaznaczy , e w przyszło ci przez teren Pruszkowa b d przebiegały trzy
trasy komunikacyjne. Pierwsza to autostrada A2, dla której zarezerwowano przestrze w
północnej cz ci miasta, druga to Trasa Ksi
t Mazowieckich, b d ca nowym przebiegiem
drogi wojewódzkiej nr 719, trzecia to tzw. Paszkowianka, która na terenie Pruszkowa miałaby
przebieg zbli ony do ul. bikowskiej. Nale y przypuszcza , e planowane inwestycje wpłyn
na wzrost nat enia ruchu, a co za tym idzie wzro nie emisja zanieczyszcze .
zaznaczy ,
e wszystkie trzy trasy b d
Nale y
miały generalny (orientacyjny) przebieg z
południowego-zachodu na północny-wschód. Jest to kierunek prostopadły do przebiegaj cego
przez teren Pruszkowa ci gu ekologicznego wzdłu doliny Utraty. Nale y zatem ju w
zało eniach projektowych ww. inwestycji zadba o to aby dolina Utraty zachowała cechy
korytarza ekologicznego. Jest to niezmiernie wa ne z powodu funkcji przewietrzaj cych
doliny Utraty. Poziom st enia zanieczyszcze powietrza atmosferycznego jakie wyst puje w
mie cie jest łagodzony poprzez ci gł wymian powietrza (dostaw
wie ego) jaka dokonuje
si wzdłu tzw. klina napowietrzaj cego jaki funkcjonuje wzdłu Utraty. Innymi słowy
wie e czyste powietrze dociera do centrum miasta dzi ki naturalnym warunkom jakie
wytworzyła Utrata i dzi ki przewadze wiatrów z sektora zachodniego.
Nale y tutaj zaznaczy , e du o wi kszym zagro eniem dla prawidłowego funkcjonowania
przewietrzania b d
miały autostrada A2 i tzw. Paszkowianka ni
Trasa Ksi
t
Mazowieckich, która b dzie przebiegała we wschodniej cz ci miasta a wi c od strony z
której wiatry wiej rzadziej.
48
4.5.3 Emisja niska
Poza emisj przemysłow i komunikacyjn du y wpływ na jako
powietrza ma
emisja zanieczyszcze z indywidualnych palenisk domowych i małych lokalnych kotłowni.
Problem ten dotyczy głownie terenów północnych (tzw. B ki) gdzie brak jest sieci gazowej.
4.5.4 Emisje uci liwych zapachów
Zagro eniem dla jako ci powietrza atmosferycznego w Pruszkowie jest tak e emisja
nieprzyjemnych zapachów (odorów).
ródłami emisji tego rodzaju zanieczyszczenia s :
zakłady chemiczne, zakłady gospodarki komunalnej (oczyszczalnia
cieków, nieczynne
wysypisko mieci, zlewnie cieków) oraz indywidualne punkty gromadzenia cieków.
Jak dot d ze wzgl du na subiektywno
odczu
nie ma obiektywnych metod
pomiarów odoru. Miar problemu mog stanowi skargi mieszka ców, w których wskazuj
na ten problem. Aktualnie organy kontrolne i administracyjne odnotowały skargi dotycz ce
zlewni cieków. Mo na w zwi zku z tym stwierdzi ,
e nieprzyjemne zapachy, jakie
wyst puj w rejonie ródeł emisji s odczuwalne tak e poza granicami posesji, na których
wyst puj . Problem ten szerzej zostanie przedstawiony w rozdziale 5.2 .
4.5.5 Hałas
Hałas drogowy
Zgodnie z literatur
(Raporty WIO ) hałas drogowy stanowi 80% zagro e
akustycznych. Hałas drogowy jest skutkiem ci gle wzrastaj cego ruchu ulicznego (Zał. 6).
Najbardziej zagro one rejony oddziaływania tego hałasu to:
- ul. Przejazdowa,
- Al. Wojska Polskiego,
- Al. Jerozolimskie,
- ul. Pozna ska,
- ul. Wary skiego,
- ul. Bolesława Prusa,
- ul. Armii Krajowej,
- ul. 3-go Maja.
Na
podstawie
dost pnych
bada
hałasu
komunikacyjnego
w
Pruszkowie
przeprowadzonych przez WIO w maju i grudniu 2002 roku mo na stwierdzi nieznaczne
przekroczenie warto ci dopuszczalnych w porze nocnej. Wyniki pomiarów przedstawia
tabela nr16.
49
Tabela nr 16. Wyniki pomiarów monitoringu hałasu w Pruszkowie [WIO z 2002r.]
Punkty
pomiarowe
przy
Al. Wojska
Wyniki
Wyniki pomiarów
w porze dziennej
d wi ku
równowa nego A
Polskiego
maj
grudzie
[dB]
punkt nr 1
Warto
Warto
pomiarów w
dopuszczalna dla
porze nocnej
terenu zabudowy
d wi ku
dopuszczana
dla terenu
zabudowy
mieszkaniowej w równowa nego A
porze dziennej*
maj
grudzie
[dB]
[dB]
[dB]
73,3
-
67,5
-
punkt nr 2
67,4
66,7
62,8
64,8
punkt nr 3
69,4
69,4
63,3
68,0
75
mieszkaniowej
w porze nocnej*
67
* Rozporz dzenie Ministra rodowiska z dnia 9 stycznia 2002 r. w sprawie warto ci
progowych poziomów hałasu. (Dz. U.02.8.81 z dnia 31 stycznia 2002 r.)
W dniu 29 kwietnia o godzinie 13.00-13.30 przeprowadzono wizj
lokaln
i
przeprowadzono orientacyjne pomiary nat enia ruchu na dwóch głównych arteriach tj. w
Al. Jerozolimskich i na ul. Pozna skiej (Zał. 7). Stwierdzono wówczas nast puj ca liczb
samochodów w czasie jednej minuty: 13 osobowych i 4 ci arowe (ul. Pozna ska), 50
osobowych i 14 ci arowych (Al. Jerozolimskie).
ródłem hałasu w przyszło ci b dzie tak e planowana trasa Ksi zat Mazowieckich
oraz Autostrada A2.
Hałas kolejowy
Przez Pruszków przebiega czterotorowa trakcja magistralna Warszawa – Katowice
(Zał. 6, oraz zał. 9, fot. 14). Ruch osobowo-towarowy wynosi rednio około 193 poci gów
pasa erskich na dob i znaczn liczb poci gów towarowych. Na terenie Pruszkowa znajduje
si jedna stacja kolejowa nale ca do PKP.
Ponadto przez Pruszków przebiega dwutorowa linia Warszawskiej Kolejki
Dojazdowej (Zał. 6). Kolej WKD realizuje 114 kursów na dob . W obr bie miasta znajduj
si 3 przystanki tej linii (Malichy, Tworki, Centrum).
Hałas kolejowy wzdłu linii PKP uznano za uci liwy pas o szeroko ci ok. 140-150m
po obu stronach osi trakcji, natomiast wzdłu WKD - pas o szeroko ci 100m. Autorom
przedło onego Programu nie s
znane szczegółowe badania nad ocen
warunków
50
akustycznych w pobli u tych tras kolejowych, jednak wg opinii mieszka ców hałas kolejowy
jest w znacznym stopniu odczuwalny.
Hałas przemysłowy
Na
podstawie
informacji
z
UG
Pruszków
do
najwa niejszych
zakładów
przemysłowych maj cych wpływ na klimat akustyczny nale :
- Polzug,
- Elmart
Wobec tych zakładów zostały podj te działania kontrolne m.in. Polzug został
zobligowany do wykonania przegl du ekologicznego.
Pozostałe zakłady i jednostki, które stwarzaj uci liwo ci lokalne:
- zakłady przemysłu spo ywczego,
- zakłady przemysłu chemicznego,
- kotłownie,
- zakłady rzemie lnicze:
•
lusarstwo,
•
warsztaty samochodowe,
•
betoniarnia,
•
zakłady stolarskie.
ródła hałasu stanowi przede wszystkim: systemy wentylacyjne, spr arki, szlifierki,
urz dzenia chłodnicze, pompy, urz dzenia do obróbki drewna, wibratory, wibroprasy,
transport wewn trz zakładowy [Raport WIO 2002].
Istniej ce do dyspozycji autorów niniejszego opracowania materiały nie wskazuj , aby
na terenie Pruszkowa wyst pował nadmierny hałas zwi zany z ruchem lotniczym. Nad
terenem miasta nie przebiegaj główne korytarze lotnicze i strefy nalotów. W sytuacjach
awaryjnych, zdarzaj cych si niezmiernie rzadko, dochodzi jednak do wykorzystywania
przestrzeni powietrznej w rejonie wschodniej cz ci miasta do nalotu awaryjnego l dowania,
co mo e by przyczyn wzmo onego, krótkotrwałego hałasu.
4.6
Promieniowanie elektromagnetyczne
W widmie promieniowania elektromagnetycznego wyró nia si
dwa obszary o
ro nym zakresie promieniowania. Promieniowanie o cz stotliwo ciach mniejszych od ok.
51
3x1015 Hz – promieniowanie niejonizujace, oraz o cz stotliwo ciach wy szych od ok.
3x1015 Hz – promieniowanie jonizuj ce.
Wielko
promieniowania jonizuj cego na obszarze Pruszkowa nie stwarza
zagro enia, poniewa
brak jest sztucznych
ródeł tego promieniowania. Inaczej jest z
promieniowaniem niejonizuj cym (PEM), którego ilo
sztucznych
ródeł ci gle si
zwi ksza. Promieniowanie PEM towarzyszy bowiem ka demu przepływowi energii
elektrycznej. Potencjalnie zagro enie tego typu promieniowaniem wyst puje w bezpo rednim
s siedztwie linii energetycznych wysokiego napi cia (od 110kV), stacji transformatorowych
oraz na obszarach otaczaj cych stacje bazowe telefonii komórkowej.
Na terenie gminy Pruszków znajduj si 3 stacje energetyczna 110/15kV (Zał. 6)
„Pruszków 1”, „Pruszków 2”, „G sin” (Zał. 9, fot. 10). Poza granicami Gminy, ale w bliskim
s siedztwie znajduje si tak e stacja „Piastów”, z której korzysta tak e Gmina Pruszków.
Ponadto istnieje sie napowietrznych linii energetycznych wysokiego napi cia: 110kV oraz
trakcja elektryczna wzdłu linii kolejowych. Obiekty te stwarzaj zagro enia dotycz ce
klimatu akustycznego, wydaj
one charakterystyczne „buczenie”, które jest pot gowane
podczas dni z pogod deszczow . Zgodnie z obowi zuj cymi przepisami w Polsce powy ej
napi cia 110kV istnieje zagro enie nat eniem pola elektrycznego. Istniej tak e badania
potwierdzaj ce niekorzystne oddziaływanie takich linii na organizmy ywe, a szczególnie
ptaki. Uwa a si , e w wyniku eksploatacji linii elektroenergetycznych degradacji ulega wiele
siedlisk ptaków.
Na terenie Pruszkowa stwierdzono wyst powanie o miu masztów stacji GSM. Ich
oddziaływanie ogranicza si
jednak tylko do bezpo redniej strefy przy wysoko
zainstalowanych urz dzeniach (Zał. 9, fot. 16).
4.7
Zakłady uci liwe dla rodowiska
Według danych UG Pruszków do zakładów uci liwych mo na zaliczy Zakłady
Farmaceutyczno – Areozolowe „Unia” i MILLENIUM Logistic Park.
Zgodnie z Rozporz dzeniem RM z dnia 24 wrze nia 2002r. w sprawie kryteriów...
(Dz. U. nr 176, poz. 1490) na terenie gminy Pruszków w razie faktu rozbudowy, wzrostu
uci liwo ci
rodowiskowej, wzrostu zu ycia energii itp. nale y sporz dzi
oddziaływania na
raport
rodowisko dla zakładów wymienionych w zał czniku 7. Zakłady
wymienione w tym zał czniku powinny ograniczy generowanie uci liwo ci do granic
własnego terenu.
52
4.8
Nadzwyczajne zagro enia rodowiskowe
Zgodnie z przyj t
zdarzaj ce si
definicj
nadzwyczajne zagro enia
rodowiskowe (NZ ) to
losowo awarie techniczne i technologiczne w jednostkach stosuj cych,
produkuj cych lub magazynuj cych materiały niebezpieczne oraz awarie zdarzaj ce si w
transporcie tych materiałów, które mog powodowa negatywne skutki w rodowisku. S to:
- zanieczyszczenie poszczególnych elementów rodowiska w wyniku awarii i katastrof w
zakładach przemysłowych, transporcie, rozładunku i przeładunku materiałów
niebezpiecznych i innych substancji,
- po ary na rozległych obszarach lub długo trwaj ce, a tak e towarzysz ce awariom z
udziałem materiałów niebezpiecznych, powoduj ce zniszczenie lub zanieczyszczenie
rodowiska,
- zanieczyszczenie chemiczne lub biologiczne rodowiska w wyniku katastrof budowli
hydrotechnicznych,
- kl ski ywiołowe ze szczególnym uwzgl dnieniem powodzi w dolinie Utraty,
- zanieczyszczenie chemiczne lub biologiczne rodowiska w wyniku kl sk ywiołowych:
huraganów, powodzi, suszy, trz sienia ziemi.
Jednym z najwa niejszych zada w zakresie prewencji NZ jest ewidencja ródeł tych
zagro e . W ewidencji WIO istniej nast puj ce zakłady mog ce stwarza nadzwyczajne
zagro enia rodowiskowe.
1)
PROGAS-EUROGAZ Sp. z o.o., 05-800 Pruszków, ul. Warsztatowa 8.
2)
Elektrociepłownie Warszawskie S.A. Elektrociepłownia Pruszków.
53
5
INFRASTRUKTURA OCHRONY
RODOWISKA
Opis infrastruktury ochrony rodowiska oparto na danych ze Strategii Rozwoju
Pruszkowa oraz ze Studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego
Miasta Pruszkowa. Ponadto przy współpracy z Urz dem Miasta zaktualizowano informacje
zawarte w tych opracowaniach.
5.1
Zaopatrzenie w wod
Pruszków zaopatrywany jest w wod
z Warszawy. Wzdłu
Al. Jerozolimskich
uło ono przewód o φ = 1000. Od niego poprowadzono wodoci g o φ = 800 zaopatruj cy w
wod miasto. Pruszków le y w tzw. II strefie zasilania i w zwi zku z tym, aby utrzyma
odpowiednie ci nienie musi by
zrealizowana stacja strefowa „Malichy". Aktualnie
zaopatrzenie Miasta w wod odbywa si z układu warszawskiego (o niewystarczaj cym
ci nieniu) oraz z uj
na terenie Miasta. Uj cia komunalne wód podziemnych
wykorzystywane s awaryjnie lub wspomagaj co.
Poni ej w tabeli nr 16. zestawiono pozwolenia wodno-prawne wydane przez Starost
Pruszkowskiego na pobór wód.
Tabela nr 16. Zestawienie decyzji Starosty Pruszkowskiego na pobór wód i zrzut cieków
wydanych podmiotom z Pruszkowa od 2001r. do chwili obecnej (na podstawie decyzji
przekazanych przez komórk Ochrony rodowiska Starostwa Powiatowego w Pruszkowie).
Wielko
Lp
pobór
[m3/h]
zrzut
[l/s]
Przedmiot
pozwolenia
Nazwa
podmiotu, dla
którego
wydano
pozwolenie
Obiekt z którego
nast puje pobór/
Odbiornik zrzutu
Nr
decyzji
Data
wa no ci
pozwolenia
Rów na G sinie
27/02
31.03.12r.
31/02
31.03.12r
33/02
31.03.12r.
35/02
31.03.12r.
2002r.
1
13
Oczyszczone
cieki
deszczowe
Chrastek
Waldemar
2
27,0
Wody
podziemne
3
140,0
Wody
podziemne
MPWiK
4
69,0
Wody
podziemne
MPWiK
MPWiK
Uj cie wód Q (2
studnie o gł. 28,8 i
30,0m, „ bików” ul.
Szkolna 44)
Uj cie wód Q (4
studnie o gł. 25,5 do
31m na terenie os.
„ ródmie cie”)
Uj cie wód Q (3
studnie o gł. 21-28m
54
5
81,0
6
4,3
7
8
Wody
podziemne
20
3,22
9
10
10
16
1
372,1
2
33,11
MPWiK
Wody
Sarens-Polska
podziemne
Oczyszczone
cieki
Agro S.A.
deszczowe
Wody
PMU
poziemne
Oczyszczone
Strabag
cieki
Sp. z o.o.
deszczowe
Oczyszczone
cieki
PMU
deszczowe
2003r.
cieki
PZMI
deszczowe
Oczyszczone
Miasto
cieki
Pruszków
deszczowe
3
1,6
Wody
podziemne
4
2,0
Wody
podziemne
ZF-A UNIA
cieki
deszczowe
EC
Warszawskie
MZO
Sp. z o.o.
PRUMEL
na terenie os. XXlecia)
Uj cie wód Q (3
studnie o gł. 25,643,5m ze stacji
„Parkowa przy ul.
Kopernika)
Uj cie wód Q, st. nr
2a o gł. 42m
37/02
31.03.12r.
106/02
30.06.12r.
Utrata km 47+118
147/02
31.08.12
Uj cie wód Q (2
studnie nr 4 i 5
239/02
31.12.12r.
Rów P-2
246/02
31.12.12r.
Rów U2/15/1
249/02
31.12.12r.
Utrata km 45+950
25/03
31.01.13r.
Rów U-1
39/03
31.03.08r.
74/03
30.04.13r.
89/03
31.05.13r.
93/03
31.05.06r.
185/03
30.09.13r.
186/03
30.09.13r.
Uj cie wód Q
(studnia na terenie
zakładu)
Uj cie wód Q
(studnia gł binowa nr
1 o gł. 22,45m,
zlokalizowane na
terenie zakładu)
do
31.12.05r.
170
5
od
01.01.06r.
Utrata km 46+000
10
Studnia abisynka o
gł. 9m, na terenie
zakładu, ul.
Pozna ska
Studnia abisynka o
gł. 9m, na terenie
zakładu, ul.
Jastrz bia
6
0,44
Wody
podziemne
7
0,30
Wody
podziemne
MZO
Sp. z o.o.
cieki
deszczowe
Oczyszczone
cieki
deszczowe
Awik
Sp. z o.o.
Rów P-1
188/03
30.09.13r.
MZO
Sp. z o.o.
Rów P
219/03
31.10.13r.
8
10
9
3
55
10
10
Oczyszczone
cieki
deszczowe
13
Wody
opadowe z ul.
Maria skiej
Masfalt
Sp. z o.o.
Rów P-5
233/03
31.10.10r.
Studnie chłonne nr 1,
2, 3, 4 oraz 2 rowy
infiltracyjne
21/04
01.03.08r.
28/04
16.02.2004r
34/04
1.03.2014r.
52/04
20.03.08r.
53/04
20.03.08r.
58/04
01.04.08r.
71/04
9.04.2004r.
72/04
14.03.2003r
2004r.
1
2
3
4
5
6
7
8
24,6
Wody
opadowe
Wody
podziemne
119,9
5
Oczyszczone
wody opadowe
z ul.
Słowackiego i
ul. Pa skiej
Oczyszczone
wody opadowe
Miasto
Pruszków
Towarzystwo
Budownictwa
Społecznego
do rowu
„Ziele
Piastowskiego
Miejska”
Sp. z.o.o.
Wojewódzki
Samodzielny
Uj cie wód Q
Psychiatryczny (studnie gł binowe:
Zespół
nr 1 o gł. 34m, nr2 o
Publiczny
gł. 31,7m, nr 4 o gł.
Zakład Opieki 32m) zlokalizowane
Zdrowotnej w na terenie zakładu)
Pruszkowie
Miasto
Pruszków
Kanał Piastowski
Miasto
Kanał Piastowski
Pruszków
Wspólnota
Wody
5
Mieszkaniowa
Kanał Piastowski
opadowe
Mój Dom
Wody
Millennium do rzeki Utraty w km
1054
opadowe
Logistic Park
45+810
Przeniesienie praw i obowi zków z decyzji 89/03 zezwalaj cej
ZF-A Unia na pobór wód podziemnych na ZA Unia
5
9
0,34
Wody
opadowe
Miasto
Pruszków
10
3,43
Wody
opadowe
Miasto
Pruszków
11
0,47
12
45,58
Wody
opadowe
Wody
opadowe
Miasto
Pruszków
Miasto
Pruszków
studnia chłonna (ul.
96/04
Bursowa)
studnia chłonna nr 1
w km 0+048,
studnia nr 2 w km
99/04
0+123, studnia nr 3 w
km 0+194,
studnia chłonna (ul.
100/04
Niklowa)
z ulicy Górnej przez
110/04
studnie chłonne
5.05.2004r.
5.05.2004r.
6.05.2004r.
11.05.2004r
56
13
9,01
5.2
Wody
opadowe
Miasto
Pruszków
z ulicy Ludowej
pomi dzy 3-go Maja
i Dług do ziemi
poprzez studnie
chłonne
111/04
12.05.2004r
Kanalizacja i oczyszczalnia cieków
cieki sanitarne
cieki sanitarne z Pruszkowa przyjmuje oczyszczalnia cieków znajduj ca si w
Pruszkowie przy ul. Domaniewskiej (Zał. 9, fot. 18). cieki s tam doprowadzane systemem
kolektorów magistralnych (A, B, C, D, D-III, i G). System kanalizacji sanitarnej w mie cie
wymaga rozbudowy, szczególnie w północno-wschodniej cz ci terenu, gdzie kolektor C na
wskutek przeci enia ulega cz stym awariom. Konieczne jest rozdzielenie
deszczowych od
cieków
cieków ogólno bytowych. Decyzje dotycz ce zrzutu oczyszczonych
cieków przedstawiono w tabeli nr 16. Innym problemem jest zmiana lokalizacji zlewni
cieków. Obecnie istniej dwie zlewnie zlokalizowane przy ul. Pozna skiej i ul. Przytorowej
(zał. nr 6). Według informacji uzyskanych w MZO planowana jest budowa du ego nowego
zbiornika, jednak inwestycja jest na etapie projektu i obecnie niema okre lonej dokładnej
lokalizacji. Zbiorniki stale działaj ce zostały zaopatrzone w urz dzenia zmniejszaj ce odór
(pochłaniacz
zapachów
i
ekran
dezodoruj cy).
Dodatkow
metod
ograniczenia
nieprzyjemnych zapachów jest mycie wod i płynem dezodoruj cym biodegradalnym terenu
w okolicy zrzutu cieków.
cieki deszczowe
Na terenie Pruszkowa istnieje fragmentaryczna sie kanalizacji deszczowej.
cieki
deszczowe trafiaj do wód powierzchniowych, tj. Utraty, bikówki i Regułki/Rów U1. Nie
wszystkie istniej ce kanały deszczowe posiadaj
systemy podczyszczania
cieków
opadowych. Oprócz braku zorganizowanego systemu odprowadzania i podczyszczania wód
opadowych, problemem jest tak e brak uj cia dla wybudowanego kolektora deszczowego
(D -1) na terenie
bikowa-B ki. Decyzje dotycz ce odprowadzenia wód deszczowych
przedstawiono w tabeli nr 16. Jednak sytuacja sukcesywnie ulega poprawie - pozytywnym
przykładem mo e by nowododana kanalizacja w ul. Groblowej wyposa ona w osadniki
podczyszczaj ce wody deszczowe. Nale y podkre li , e po okresie wieloletnich zaniedba w
zakresie dostosowywania sieci do intensywnego rozwoju urbanistycznego tego rejonu
57
aktualnie prowadzona jest w miar
mo liwo ci konserwacja i budowa nowych rowów
zgodnie z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym na lata 2004-2007.
5.3
Sie energetyczna
Sie elektryczna
Pruszków jest zasilany w energi elektryczn poprzez Zakład Energetyczny Warszawa
– Teren S.A. przy pomocy nast puj cych stacji energetycznych 110kV/15 (Zał. 6).:
1)
Pruszków 1.
2)
Pruszków 2.
3)
G sin (Zał. 9, fot. 10).
4)
Piastów.
W chwili obecnej powy sze stacje pokrywaj miejskie zapotrzebowanie na energi
elektryczn .
ródłem energii elektrycznej na terenie Pruszkowa oprócz wskazanego wy ej
Zakładu Energetycznego jest równie
Elektrociepłownia Pruszków. Dodatkowo energia
pozyskiwana jest z rekultywowanego wysypiska „Góra bikowska” gdzie zainstalowana jest
instalacja do odgazowania bryły składowiska wraz z dwoma agregatami pr dotwórczymi ka dy o mocy 200kW.
Sie ciepłownicza
Do wytwarzania energii cieplnej w Elektrociepłowni wykorzystuje si w giel groszek.
W styczniu 2003r. zamówiona moc cieplna wynosiła 131MW, natomiast moc cieplna
zainstalowana – 186MW. EC Pruszków zaopatruje w ciepło 52 odbiorców indywidualnych na
terenie miasta i 112 odbiorców instytucjonalnych na terenie Pruszkowa. W obr bie Miasta
długo
sieci cieplnej wynosi 42km.
Sie gazownicza
Pruszków jest miastem, w którym sie
gazowa nie dociera do wszystkich
potencjalnych odbiorców. Gaz płynie magistral wysokiego ci nienia φ = 500 z Ukrainy przez
Puławy, Warszaw do Gda ska. Miasto bezpo rednio zaopatrywane jest ze stacji redukcyjnopomiarowych pierwszego stopnia w Regułach i Sokołowie. Lepiej rozwini ta sie gazowa jest
w południowej cz ci Miasta, w północnej cz ci gaz z sieci dost pny jest pomi dzy lini
PKP, a
bikówk i G sinem. Ponadto rejon ul. O arowskiej zasilany jest gazem z gminy
O arów.
58
5.4
Energia odnawialna i mo liwo
jej wykorzystania
Opis mo liwo ci pozyskania ekologicznej energii został opracowany na podstawie
danych Europejskiego Centrum Energii Odnawialnej w Warszawie.
Biomasa i Biogaz
Biopaliwa, ze wzgl du na stan skupienia podzieli mo na na: stałe, płynne oraz biogaz
wyst puj cy w postaci gazowej. Biopaliwa stałe u ywane mog by na cele energetyczne
w procesach bezpo redniego spalania, m.in. drewna i odpadów drzewnych (w tym zr bków z
szybko-rosn cych gatunków drzewiastych tj.: wierzba, topola) słomy, jak i ziaren (zbó ,
rzepaku), słomy upraw specjalnych ro lin energetycznych z rodziny Miscanthus, Topinambur
itp., osadów ciekowych, makulatury, szeregu innych odpadów ro linnych powstaj cych na
etapach uprawy i pozyskania, jak te przetwarzania przemysłowego produktów (siana, ostatek
kukurydzy, trzciny cukrowej i bagiennej, łusek oliwek, korzeni, pozostało ci przerobu
owoców itp.)
Korzy ci zwi zane z energetycznym wykorzystaniem biomasy wi
si z obni eniem
ujemnego wpływu na rodowisko wynikaj cego z zastosowania paliw kopalnych (emisja
zanieczyszcze , powstawanie odpadów, degradacja gleb i krajobrazu), stanowi
szans
zwi kszenia przychodów dla rolnictwa, gospodarki le nej czy sadownictwa, oraz stworzenia
nowych miejsc pracy w sektorze pozyskiwania i przygotowania biopaliw.
W warunkach polskich, w najbli szej perspektywie mo na spodziewa si , znacznego
wzrostu zainteresowania, wykorzystaniem biopaliw z drewna i słomy. Wykorzystanie osadów
ciekowych i makulatury jest marginalne. Naturalnym kierunkiem rozwoju wykorzystania
biopaliw z drewna i słomy b dzie produkcja energii cieplnej. W dłu szej perspektywie
przewiduje si
wykorzystanie biopaliw stałych w instalacjach kogeneracji ciepła i
elektryczno ci (wytwarzania ciepła i elektryczno ci w skojarzeniu).
Biogaz
Biogaz nadaj cy si do celów energetycznych mo e powstawa w procesie fermentacji
beztlenowej:
•
odpadów zwierz cych w biogazowniach rolniczych,
•
osadu ciekowego na oczyszczalniach cieków,
•
odpadów organicznych na komunalnych wysypiskach mieci.
59
Fermentacja beztlenowa jest zło onym procesem biochemicznym zachodz cym w
warunkach beztlenowych. Substancje organiczne rozkładane s przez bakterie na zwi zki
proste - głównie metan i dwutlenek w gla. W czasie procesu fermentacji beztlenowej do 60%
substancji organicznej jest zamienione w biogaz. Biogaz składa si głównie z - 55-70% CH4,
32-37% CO2, 0,2-0,4% N2 oraz 6g/100m3 H2S przed odsiarczaniem i poni ej 0,01g/100m3
H2S po wykonaniu tego zabiegu. Tempo rozkładu zale y w głównej mierze od
charakterystyki i masy surowca, temperatury oraz optymalnie dobranego czasu trwania
procesu.
Biogaz o du ej zawarto ci metanu (powy ej 40%) mo e by wykorzystany do celów
u ytkowych, głównie do celów energetycznych lub w innych procesach technologicznych.
Typowe przykłady wykorzystania obejmuj :
•
produkcj energii elektrycznej w silnikach iskrowych lub turbinach,
•
produkcj energii cieplnej w przystosowanych kotłach gazowych,
•
produkcj energii elektrycznej i cieplnej w jednostkach skojarzonych,
•
dostarczanie gazu wysypiskowego do sieci gazowej,
•
wykorzystanie gazu jako paliwa do silników trakcyjnych/pojazdów,
•
wykorzystanie gazu w procesach technologicznych, np. w produkcji metanolu.
Energia geotermalna
Wn trze Ziemi jest gor ce z dwóch powodów: pozostało
po procesie formowania si
planety oraz naturalny rozkład pierwiastków promieniotwórczych we wn trzu Ziemi. Wody
geotermalne powstaj w wyniku ogrzewania wód podziemnych przez magm lub gor ce
skały. Temperatura zmienia si wraz z gł boko ci i bezpo rednio przy powierzchni ro nie o
ok. 300C na ka dym kilometrze. Ten przyrost temperatury, nazywany stopniem
geotermicznym który nie jest taki sam dla ró nych rejonów geograficznych i mo e osi ga
warto
znacznie
mniejsz
Wody geotermalne wyst puj
lub
wi ksz
nawet
do
ok.
60 0C/km.
na gł boko ci od kilku do kilkunastu kilometrów pod
powierzchni , jednak ich wydobycie jest ograniczone- dotychczas najgł bszy otwór si ga ok.
8 km w gł b Ziemi, a wydobycie wód jest ekonomicznie opłacalne do 3 km w gł b ziemi- tu
temperatury osi gaj nawet do 200 stopni Celsjusza, gdzie woda wyst puje pod postaci
gor cej pary.
Od temperatury zale y mo liwo
wykorzystania wód termicznych do ró nych celów.
Wody o bardzo wysokiej temperaturze, w postaci pary wykorzystywane s do produkcji
elektryczno ci. Wody o ni szej temperaturze stosuje si
głównie do ogrzewania lub
60
chłodzenia pomieszcze , hodowli szklarniowej, oraz m.in. w k pieliskach. W przemy le
u ywa si wód geotermalnych do: produkcji papieru, pasteryzacji mleka, hodowli grzybów i
ryb.
Energia Słoneczna
W Polsce generalnie istniej dobre warunki do wykorzystania energii promieniowania
słonecznego przy dostosowaniu typu systemów i wła ciwo ci urz dze wykorzystuj cych t
energi
do charakteru, struktury i rozkładu w czasie promieniowania słonecznego.
Najwi ksze szanse rozwoju w krótkim okresie maj technologie konwersji termicznej energii
promieniowania słonecznego, oparte na wykorzystaniu kolektorów słonecznych.
Konwersj fototermiczn energii promieniowania słonecznego wykorzystuje si do
bezpo redniej produkcji ciepła dwoma sposobami: sposobem pasywnym (biernym) i
sposobem aktywnym (czynnym). W obu przypadkach zamiana energii promieniowania
słonecznego odbywa si
w specjalnych elementach kolektorów słonecznych zwanych
absorberami. Transmisja zaabsorbowanej energii słonecznej do odbiorników odbywa si w
specjalnych instalacjach. Systemy pasywne do swego działania nie potrzebuj dodatkowej
energii z zewn trz. W tych systemach konwersja energii promieniowania słonecznego w
ciepło zachodzi w sposób naturalny w istniej cych lub specjalnie zaprojektowanych
elementach struktury budynków pełni cych rol absorberów.
Zasoby energii słonecznej w Polsce
Z punktu widzenia wykorzystania energii promieniowania słonecznego w kolektorach
płaskich najistotniejszymi parametrami s
wyra aj ce ilo
roczne warto ci nasłonecznienia (insolacji) -
energii słonecznej padaj cej na jednostk
powierzchni płaszczyzny
w okre lonym czasie.
Roczna g sto
promieniowania słonecznego w Polsce na płaszczyzn poziom waha
si w granicach 950 - 1250 kWh/m2, natomiast rednie usłonecznienie wynosi 1600 godzin na
rok.
Warunki
meteorologiczne
charakteryzuj
si
bardzo
nierównym
rozkładem
promieniowania słonecznego w cyklu rocznym. Około 80% całkowitej rocznej sumy
nasłonecznienia przypada na sze
miesi cy sezonu wiosenno-letniego, od pocz tku kwietnia
do ko ca wrze nia, przy czym czas operacji słonecznej w lecie wydłu a si do 16 godz./dzie ,
natomiast w zimie skraca si do 8 godzin dziennie.
61
Energia Wiatru
Wiatr jest zjawiskiem powszechnym i wykorzystywanym przez ludzi na ich u ytek ju
od tysi cy lat. Przed pojawieniem si maszyn parowych był głównym motorem rozwoju
przemysłowego. Szacuje si , e globalny potencjał energii wiatru jest równy obecnemu
zapotrzebowaniu na energi elektryczn
Pr dko
wiatru, a wi c i energia jak
mo na z niego czerpa , ulega zmianom
dziennym, miesi cznym i sezonowym. Szcz liwie zarówno w cyklu dobowym jak i
sezonowym (lato-zima) obserwuje si
korzystn
zbie no
mi dzy pr dko ci wiatru, a
zapotrzebowaniem na energi . Daje to warto ci energii uzyskiwanej z wiatru, gdy cz sto jest
dost pna wówczas, gdy jest potrzebna. Pozwala to na cz ciowe wypieranie z sieci
energetycznej mocy tradycyjnych elektrowni, co przekłada si na redukcj emisji spalin.
Jednak aby ten efekt stał si odczuwalny, ł czna moc zainstalowana elektrowni wiatrowych
powinna by mierzona przynajmniej setkami megawatów.
Wiatr jest czystym ródłem energii, nie emituj cym adnych zanieczyszcze . W
korzystnych warunkach wiatrowych (przy pr dko ci redniej długoterminowej V>5,5 m/s na
wysoko ci wirnika) cena jednostkowa energii pochodz cej z tego ródła mo e by i cz sto
jest ni sza od ceny energii z konwencjonalnych elektrowni cieplnych. Post puj cy rozwój
technologii elektrowni wiatrowych powoduje dalszy spadek kosztów energii i czyni sektor
energetyki wiatrowej jeszcze bardziej atrakcyjnym dla inwestorów.
Energia Wody
Energetyka wodna wykorzystuje potencjał grawitacyjny cieków wodnych. Jest ona w
Polsce wykorzystywana w niewielkim stopniu. Budowa du ych elektrowni wodnych
zwi zana jest z ogromnymi nakładami finansowymi i aktualnie w kraju nie s prowadzone
praktycznie adne prace nad rozpocz ciem realizacji nowych du ych obiektów. Natomiast
rozwija si dział energetyki wodnej o małych mocach jednostkowych, tzw. mała energetyka
wodna (MEW) budowana przewa nie na istniej cych (cz sto zdewastowanych) stopniach
wodnych. Ranga techniczno-ekonomiczna MEW nie wynika tylko z ich udziału w krajowym
bilansie energetycznym, lecz jest zwi zana przede wszystkim z wykorzystaniem lokalnych
mo liwo ci produkcji energii elektrycznej; nie bez znaczenia jest równie
przypadku elektrowni prywatnych daj
one
fakt,
e w
ródło utrzymania pewnej grupie osób,
szczególnie na obszarach o du ym bezrobociu. W Polsce przyj ło si stosowa okre lenie
małej elektrowni wodnej dla obiektów o mocy zainstalowanej do 5 MW. Niekiedy spotyka si
równie okre lenie MEW dla obiektów o mocy zainstalowanej do 0,5 MW.
62
Korzy ci z energetycznego wykorzystania wody:
•
wytwarzanie "czystej" energii elektrycznej - brak emisji jakichkolwiek gazów lub
wytwarzania cieków;
•
zu ywanie niewielkich ilo ci energii na potrzeby własne, ok. 0,5-1%, przy
ok.10% w przypadku elektrowni tradycyjnych;
•
charakteryzuj si niewielk pracochłonno ci - do ich obsługi wystarcza
sporadyczny nadzór techniczny;
•
energia z MEW mo e by wykorzystywana przez lokalnych odbiorców tak, e
mo na mówi o minimalnych stratach przesyłu;
•
mog stanowi awaryjne ródło energii w przypadku uszkodzenia sieci
przesyłowej;
•
reguluj stosunki wodne w najbli szej okolicy, co mo e mie wpływ na obszary
rolnicze;
•
budowa budowli pi trz cej powoduje powstanie zbiornika wodnego, który staj c
si cennym elementem krajobrazu mo e decydowa o rozwoju turystyki i
rekreacji w danym regionie;
•
pobudzaj aktywno
w rodowisku wiejskim (nowe miejsca pracy, obiekty
towarzysz ce);
•
budowla pi trz ca mo e równie w pewnym stopniu osłabi wielko
zatapiania
okolic w przypadku wyst powania powodzi.
Wykorzystanie energii niekonwencjonalnej ma swoje uzasadnienie zarówno w oparciu
o ogólne zasady ochrony rodowiska jak i uwarunkowania prawne wynikaj ce z naszej
przynale no ci do Wspólnoty Europejskiej.
W Pruszkowie niestety nie jest mo liwe wykorzystanie wszystkich sposobów
pozyskiwania energii odnawialnej.
Obecnie wykorzystuje si energi uzyskan z przetworzenia biogazu z rekultywowanego
wysypiska „Góra bikowska”. Pozyskiwany biogaz wykorzystuje si w 100% do produkcji
energii. Nale y tu zaznaczy , e biogaz ze składowiska nie jest rzeczywistym ródłem energii
odnawialnej poniewa jego zasoby ulegn wcze niej, czy pó niej wyczerpaniu.
W Pruszkowie nie wykorzystuje si
do produkcji energii elektrycznej biomasy –
alternatywnego paliwa energetycznego, którego produkcja nie wymaga szczególnych
warunków. Mo na je stosunkowo łatwo wytwarza we własnym zakresie lub kupowa na
zewn trz. Do wykorzystania ego typu paliwa nale y jednak zakupi odpowiednie piece.
63
Produkcja energii z biomasy jest najprostszym sposobem poprawy bilansu produkcji tzw.
czystej energii na terenie gminy.
Na terenie Pruszkowa prawdopodobnie s te nieliczne kolektory słoneczne, jednak autorom
niniejszego opracowania nie udało si uzyska dokładnej informacji na temat ich ilo ci.
W przypadku wykorzystania energii geotermalnej teoretycznie istniej mo liwo ci do jej
wykorzystania. Pruszków le y w rejonie, gdzie zło a wód termalnych s udokumentowane i
wykorzystywane. S siednie gminy zainteresowane wykorzystywaniem tych złó zało yły
spółk
Geotermi
Mazowieck
S.A. W jej skład wchodz
jednostki samorz dowe z
Mszczonowa, Skierniewic, yrardowa i Sochaczewa. Zło a wód termalnych odkryto tam na
gł boko ci ok. 2,5km p.p.t. w trakcie poszukiwa ropy naftowej i gazu ziemnego. Według
szacunków ok. 40% powierzchni Polski opłacalne warunki wydobycia tego typu złó . Nale y
jednak zaznaczy , e przed rozpocz ciem jakichkolwiek prac niezb dne jest przeprowadzenie
szczegółowych bada geologicznych.
Pozyskanie energii przy wykorzystaniu turbin wiatrowych na terenie Gminy Pruszków jest
niemo liwe ze wzgl du na wyst powanie zbyt słabych wiatrów oraz braku powierzchni i
odpowiedniego ukształtowania trenu do budowy niezb dnych instalacji.
Wykorzystanie nowych
ródeł energii niekonwencjonalnej wymaga
b dzie wysokich
kosztów zwi zanych np. z pracami geologicznymi i budow niezb dnych instalacji.
Ze wzgl du na brak danych odno nie energii odnawialnej na terenie Pruszkowa nie
jest mo liwe stwierdzenie procentowego udziału poszczególnych ródeł energii.
5.5
Gospodarka odpadami
Szczegółowe informacje na temat odpadów znale
mo na w Planie gospodarki
odpadami dla Miasta Pruszkowa opracowanym w lutym 2004r. przez firm SGS.
64
6
WNIOSKI Z DIAGNOZY STANU
RODOWISKA, ZAGRO E I ISTNIEJ CEJ
INFRASTRUKTURY
Analiza materiałów archiwalnych oraz ich weryfikacja pozwoliła na sformułowanie
wniosków, które dla lepszego zobrazowania zostały zestawione w tabeli. Tabel podzielono
na dwie kolumny. W pierwszej kolumnie zamieszczono „mocne strony” Pruszkowa w
odniesieniu do komponentów rodowiska, oraz dotychczas zrealizowanych działa na rzecz
rodowiska. W drugiej kolumnie zestawiono tylko „słabe strony”, które nale y mie na
wzgl dzie przy prowadzeniu aktualnej i perspektywicznej polityki zrównowa onego rozwoju.
MOCNE STRONY
SŁABE STRONY
UWARUNKOWANIA WEWN TRZNE
ZASOBY I JAKO WÓD
• wysokie zasoby kenozoicznych wód
• tylko cz ciowa izolacja wód w utworach
podziemnych,
czwartorz dowych stwarzaj ca zagro enia
zanieczyszczania,
• dobra jako wód w utworach
trzeciorz dowych,
• niska jako wód powierzchniowych,
• wystarczaj ce zasoby wód
• obni anie si I poziomu zwierciadła wód
powierzchniowych,
podziemnych,
• sie lokalnego monitoringu wód
• brak dost pno ci wód powierzchniowych
podziemnych na terenie wysypiska „Góra
do ich rekreacyjnego wykorzystania,
bikowska”,
GOSPODARKA WODNO- CIEKOWA
• wysoki stopie zwodoci gowania,
• nieszczelne szamba,
• wysoki stopie skanalizowania,
• niedostatecznie rozwini ta sie kanalizacji
deszczowej,
• zmodernizowana oczyszczalnia cieków,
• niedostateczne zabezpieczenie
• alternatywne ródła zaopatrzenia w wod ,
przeciwpowodziowe,
• dzikie zrzuty cieków do wód
powierzchniowych,
• lokalna niedro no rowów
odwadniaj cych,
POWIERZCHNIA ZIEMI, GEOLOGIA I GLEBY
• ró norodno wyst powania form
• wysoki stopie przekształcenia mikro morfologicznych,
rze by,
• ró norodno wyst powania utworów
• nie w pełni zrekultywowane wyrobiska po
geologicznych,
eksploatacji kruszyw,
• ró norodno wyst powania typów gleb,
• wysoki stopie przekształce utworów
geologicznych (fizyczny i chemiczny),
• brak zjawisk erozyjnych,
•
przewaga niskich klas bonitacyjnych,
• koncepcja zagospodarowania w obiekt
zielony aktualnie zamkni tego wysypiska
• zanieczyszczenie fizyczne i chemiczne gleb,
mieci,
• przeklasyfikowywanie gruntów z
u ytkowania rolniczego na cele poza
rolnicze (odrolnienie),
65
OBSZARY PRAWNIE CHRONIONE I CENNE PRZYRODNICZO
• obecno ci gów ekologicznych o randze
• wyst powanie barier ekologicznych
ponadlokalnej i lokalnej,
ograniczaj cych swobodn migracj wzdłu
ci gów ekologicznych,
• obecno WOChK,
• brak planu zagospodarowania doliny Utraty
• obecno pomników przyrody,
• niski udział powierzchni zielonych,
• obecno obszarów le no-parkowych,
• wysoki stopie penetracji obszarów le noparkowych,
• mała ilo gatunków oraz mała ilo
przedstawicieli poszczególnych gatunków
zwierz t i ro lin,
• brak rzeczywistych obszarów le nych,
• niepełne oznaczenia obiektów,
przyrodniczych prawnie chronionych,
• brak ogólnodost pnych publikacji (w
formie przewodnika) popularyzuj cych
walory przyrodnicze gminy,
SUROWCE
• wyst powanie kopalin pospolitych,
• niedost pno pospolitych kopalin ze
• odzysk biogazu z rekultywowanego wzgl du na zagospodarowanie
urbanistyczne,
wysypiska,
• brak złó kruszywa grubego,
• brak działa na rzecz wykorzystania wody
jako docelowego lokalnego surowca
pochodz cego ze ródeł odnawialnych,
POWIERTRZE I HAŁAS
• dobre warunki do przewietrzania.
• lokalne wysokie zapylenie powietrza
atmosferycznego,
• wysoki poziom hałasu komunikacyjnego i
przemysłowego,
• niekorzystna struktura paliw grzewczych,
• niedostatecznie rozbudowana sie gazowa
na terenie gminy.
66
LISTA NAJWA NIEJSZYCH PROBLEMÓW EKOLOGICZNYCH NA
TERENIE PRUSZKOWA
1)
Niewystarczaj cy poziom rozwini cia deszczowej sieci kanalizacyjnej
Według SUiKZP dla Pruszkowa istniej ca sie
kanalizacji deszczowej jest
niewystarczaj ca i fragmentaryczna. cieki deszczowe odprowadza si bez oczyszczania, a
tak e podczyszczania do cieków powierzchniowych, powoduj c ich zanieczyszczenie.
Problemem do rozwi zania jest tak e doko czenie (tj. doprowadzenie do uj cia)
kolektora D-1.
2)
Brak pełnego rozwi zania z zakresu ochrony przeciwpowodziowej
Problemem w Pruszkowie jest brak koncepcji rozwi za
w zakresie ochrony
przeciwpowodziowej. Intensywne zagospodarowanie analizowanego terenu nie idzie w parze
z odpowiedni konserwacj i rozbudow urz dze wodnych. To powoduje wyst powanie
podtopie , które wyst puj głównie w okresie intensywnych deszczy. Problem jest efektem
sygnalizowanego wy ej zagadnienia kanalizacji deszczowej.
3)
Zanieczyszczenie wód podziemnych i powierzchniowych
Bezpo rednie zrzuty cieków do Utraty oraz jej dopływów s przyczyn lokalnej
degradacji wód. Na cz ci terenu funkcjonuj jeszcze szamba.
4)
Nadmierna emisja do powietrza zanieczyszcze
Pruszków jako drugi pod wzgl dem wielko ci o rodek przemysłowy w województwie
jest
ródłem zanieczyszcze
zanieczyszcze
powietrza atmosferycznego. Dotyczy to przede wszystkim
pyłowych, których st enie przekraczaj dopuszczalne normy. Powa nym
problemem jest du a liczba palenisk domowych wykorzystuj cych niskiej jako ci paliwo
energetyczne, a tak e zanieczyszczenie powietrza w wyniku wzmo onego ruchu
komunikacyjnego.
5)
Nadmierna emisja hałasu
ródłem hałasu na terenie Pruszkowa s przede wszystkim ci gi komunikacyjne, tj.
drogi - Al. Jerozolimskie, Al. Wojska Polskiego, ul. Pozna ska oraz linie kolejowe PKP i
WKD. Ponadto hałas powoduj tak e liczne obiekty przemysłowe. Ponadto brak jest ekranów
akustycznych wzdłu kolejowych i drogowych szlaków komunikacyjnych.
67
6)
Brak obwodnicy Miasta Pruszkowa
Obwodnica pozwoliłaby na wyeliminowanie konieczno ci przejazdu przynajmniej
przez Centrum.
7)
Brak cie ek krajoznawczych (pieszych i rowerowych)
cie ki krajoznawcze przyczyniaj
si
do zwi kszenia dost pno ci
rodowiska
przyrodniczego i jego poznawania. Działania zwi zane z realizacj tego zadania powinny by
uzgadniane z s siaduj cymi gminami.
8)
Uci liwo ci zakładów
Lokalne uci liwo ci poszczególnych zakładów poparte skargami mieszka ców
wpływaj cymi do Urz du Gminy.
9)
Problem składowiska odpadów
Problem z uko czeniem rekultywacji składowiska odpadów na G sinie.
68
7
7.1
USTALENIA PROGRAMU
Uwarunkowania zewn trzne
7.1.1 Cele i zasady polityki ekologicznej pa stwa
Polityka ekologiczna pa stwa na lata 2003-2006 z uwzgl dnieniem perspektywy na
lata 2007-2010 jest realizowana w my l ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – „Prawo ochrony
rodowiska”, która w art. 13-16 wprowadza obowi zek przygotowania i aktualizowania co 4
lata polityki ekologicznej pa stwa. Zapisy ustawy porz dkuj
dotychczasow
praktyk
okresowego sporz dzania dokumentów programowych o nazwie „Polityka ekologiczna
pa stwa”.
Polityk ekologiczn , obejmuj c lata 2003-2006 oraz 2007 – 2010, nale y traktowa
jako aktualizacj
i uszczegółowienie długookresowej „II Polityki ekologicznej pa stwa,
przede wszystkim w nawi zaniu do priorytetowych kierunków działania okre lonych w
przyj tym VI Programie działa Unii Europejskiej w dziedzinie rodowiska.
Ustawa Prawo Ochrony
rodowiska w art. 13 stwierdza, e polityka ekologiczna
pa stwa ma na celu stworzenie warunków niezb dnych do realizacji ochrony rodowiska. We
współczesnym wiecie oznacza to przede wszystkim, e polityka ta powinna by elementem
równowa enia rozwoju kraju i harmonizowania z celami ochrony
rodowiska celów
gospodarczych i społecznych.
Wiod c zasad polityki ekologicznej pa stwa jest przyj ta w Konstytucji RP zasada
zrównowa onego rozwoju, która uzyskała prawo obywatelstwa w ród społecze stw wiata w
wyniku Konferencji Narodów Zjednoczonych w Rio de Janeiro w 1992 r. Podstawowym
zało eniem prowadzenia polityki i działa w poszczególnych sektorach gospodarki i ycia
społecznego jest zachowanie zasobów i walorów rodowiska w stanie zapewniaj cym trwałe
mo liwo ci
przy
jednoczesnym
zachowaniu
trwało ci
funkcjonowania
procesów
przyrodniczych oraz naturalnej ró norodno ci biologicznej. Istot zrównowa onego rozwoju
jest równorz dne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych.
We wdra aniu niniejszego programu istotne znaczenie b d
miały zasady
uszczegóławiaj ce zasad nadrz dn (zasad zrównowa onego rozwoju):
- zasada
przezorno ci
(podwojenie
działa ,
gdy
pojawia
si
uzasadnione
prawdopodobie stwo wyst pienia problemu);
- zasada
integracji
polityki ekologicznej z politykami sektorowymi (uwzgl dnianie
celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi);
69
- zasada równego dost pu do rodowiska przyrodniczego;
- zasada
regionalizacji (dostosowanie krajowych narz dzi polityki ekologicznej do
specyfiki obszarów);
- zasada uspołecznienia;
- zasada „zanieczyszczaj cy płaci” (odpowiedzialno
za skutki zanieczyszczenia i
stwarzania zagro e ponosi jednostka u ytkuj ca zasoby rodowiska);
- zasada prewencji (podejmowanie działa
zabezpieczaj cych na wszystkich etapach
realizacji przedsi wzi );
- zasada stosowania dost pnych technik (BAT);
- zasada skuteczno ci ekologicznej i efektywno ci ekonomicznej ( minimalizacja
nakładów na jednostk uzyskanego efektu),
- zasada likwidacji zanieczyszcze u ródła.
1. Cele polityki pa stwa w sferze racjonalnego u ytkowania zasobów naturalnych
Polityka ekologiczna pa stwa sprowadza si
do sfery racjonalnego u ytkowania
zasobów naturalnych, dotyczy przede wszystkim:
- racjonalizacji u ytkowania wody;
- zmniejszenia materiałochłonno ci i odpadowo ci produkcji;
- zmniejszenia energochłonno ci gospodarki i wzrostu wykorzystania energii ze ródeł
odnawialnych;
- ochrony gleb;
- wzbogacania i racjonalnej eksploatacji zasobów le nych;
- ochrony zasobów kopalin.
Główne cele polityki to:
a) w zakresie racjonalizacji u ytkowania wód:
- zaniechanie nieuzasadnionego wykorzystania wód podziemnych na cele przemysłowe,
- zastosowanie najlepszych dost pnych technik produkcji przemysłowej i praktyk
rolniczych w celu zmniejszenia zapotrzebowania na wod i ograniczenia ładunków
zanieczyszcze odprowadzanych do odbiorników,
- racjonalizacja
zu ycia
wody
w
gospodarstwach
domowych
(ograniczenie
marnotrawstwa, strat w systemach wody).
b) w zakresie zmniejszenia materiałochłonno ci i odpadowo ci produkcji:
- poprawa efektywno ci ekonomicznej procesów wytwórczych,
- zasada likwidacji zanieczyszcze , uci liwo ci i zagro e u ródła.
70
c) w zakresie zmniejszenia energochłonno ci gospodarki:
- wzrost wykorzystania energii ze ródeł odnawialnych,
- zmniejszenie energochłonno ci zarówno w procesach wytwórczych, jak i wiadczenia
usług oraz konsumpcji,
- wzrost udziału w produkcji energii elektrycznej i cieplnej, energetycznych no ników
odnawialnych (energia wody i wiatru, energia geotermalna, energia słoneczna, energia z
biomasy) oraz pochodz cych z odpadów.
d) w zakresie ochrony gleb:
- przeciwdziałanie
nieuzasadnionemu
przejmowaniu
gleb
nadaj cych
si
do
wykorzystania rolniczego lub le nego na inne cele, zwłaszcza inwestycyjne,
- eliminacja produkcji rolniczej lub odpowiednia zmiana struktury upraw na glebach
zanieczyszczonych substancjami niebezpiecznymi dla zdrowia tam, gdzie stopie
zanieczyszczenia przekracza dopuszczalne wska niki,
- przywracanie warto ci u ytkowej glebom, które uległy degradacji (oczyszczanie,
rekultywacja, odbudowa wła ciwych stosunków wodnych),
- dostosowanie
do
naturalnego,
biologicznego
potencjału
gleb,
formy
ich
zagospodarowania rolniczego lub le nego.
e) w zakresie wzbogacenia i racjonalnej eksploatacji zasobów le nych:
- kształtowanie lasu wielofunkcyjnego (poprawa funkcji wodochronnej, klimatotwórczej,
glebochronnej),
- zachowanie zdrowotno ci i ywotno ci ekosystemów le nych,
- racjonalne, zgodne z zasadami przyrody u ytkowanie zasobów le nych,
- utrzymanie i wzmacnianie społeczno-ekonomicznej funkcji lasów,
- wprowadzanie zadrzewie
i zakrzewie
jako czynnika ochrony ró norodno ci
biologicznej i krajobrazowej oraz racjonalnego u ytkowania przestrzeni przyrodniczej.
f) w zakresie ochrony zasobów kopalin:
- ograniczenie wydobycia, je li mo liwe jest znalezienie substytutu danego surowca,
- zmniejszenie zu ycia surowca w przeliczeniu na jednostk produktu,
- obj cie ochron wód leczniczych i termalnych, w odniesieniu, do których zostanie
utrzymany system koncesjonowania.
2. Cele polityki ekologicznej pa stwa w zakresie jako ci rodowiska
Polityka ekologiczna w zakresie jako ci rodowiska dotyczy głównie:
- gospodarki odpadami;
71
- jako ci powietrza;
- hałasu i promieniowania;
- bezpiecze stwa chemicznego i biologicznego;
- nadzwyczajnych zagro e ;
- ró norodno ci biologicznej i krajobrazowej;
Głównymi celami s :
a) w zakresie gospodarowania odpadami:
- zapobieganie powstawania odpadów, przy rozwi zywaniu problemu odpadów „u
ródła”,
- odzyskiwanie surowców i ponowne wykorzystanie odpadów – bezpiecznych dla
rodowiska, ko cowe unieszkodliwianie odpadów nie wykorzystanych.
b) w zakresie stosunków wodnych i jako ci wód:
- zapobieganie
zanieczyszczeniom
wód
powierzchniowych
i
podziemnych,
ze
szczególnym naciskiem na zapobieganie „u ródła”,
- przywracanie
wodom
podziemnym
i
powierzchniowym
wła ciwego
stanu
ekologicznego, a przez to zapewnienie odpowiednich ródeł poboru wody do picia.
c) w zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem:
- konsekwentne przechodzenie na likwidacj zanieczyszcze u ródła,
- coraz szersze normowanie emisji w przemy le, energetyce i transporcie,
- wprowadzanie norm ograniczaj cych emisj do powietrza zanieczyszcze w procesie
produkcyjnym (w pełnym cyklu ycia produktów i wyrobów).
d) w zakresie hałasu i promieniowania:
- zmniejszenie skali nara ania mieszka ców na ponadnormatywny poziom hałasu,
- kontrola i ograniczenie emisji do
rodowiska promieniowania niejonizuj cego
(urz dzenia elektroenergetyczne i radiokomunikacyjne),
- kształtowanie zieleni zorganizowanej pełni cych funkcje ochronne.
c) w zakresie bezpiecze stwa chemicznego i biologicznego:
- wł czenie si Polski do realizacji mi dzynarodowych zwi zanych z bezpiecze stwem
chemicznym i biologicznym,
- programowanie harmonizowania polskich przepisów prawnych z przepisami UE oraz
wdra anie wymogów i zalece .
d) w zakresie nadzwyczajnych zagro e :
- eliminowanie lub zmniejszanie skutków dla rodowiska z tytułu nadzwyczajnych
zagro e ;
72
- doskonalenie istniej cego systemu ratowniczego na wypadek zaistnienia awarii i kl sk
ywiołowych.
e) w zakresie ró norodno ci biologicznej i krajobrazowej:
- utrzymanie na odpowiednim poziomie ró norodno ci biologicznej i krajobrazowej;
- zwi kszenie powierzchni obszarów chronionych (do 1/3 terytorium kraju);
- rekultywacja i renaturalizacja obszarów zdegradowanych;
- powstrzymanie procesu degradacji zabytków kultury;
- zwi kszenie skuteczno ci ochrony obszarów obj tych ochron prawn .
2. Limity krajowe
W II Polityce ekologicznej pa stwa ustalone zostały wa niejsze limity krajowe,
zwi zane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i popraw stanu rodowiska
(wszystkie dotycz celów do osi gni cia najpó niej do 2010 r.).
- zmniejszenie wodochłonno ci produkcji o 50% w stosunku do stanu w 1990 r. (w
przeliczeniu na PKB i warto
sprzedan w przemy le);
- ograniczenie materiałochłonno ci produkcji o 50% w stosunku do 1990 r. w taki
sposób, aby uzyska co najmniej rednie wielko ci dla pa stw OECD (w przeliczeniu
na jednostk produkcji, warto
produkcji lub PKB);
- ograniczenie zu ycia energii o 50% w stosunku do 1990 r. i 25% w stosunku 2000r.
równie w przeliczeniu na jednostk produkcji; warto
produkcji lub PBK);
- dwukrotne zwi kszenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w
procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990 r.;
- odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50% papieru i szkła z odpadów
komunalnych;
- pełna (100%) likwidacja zrzutów nieoczyszczonych wód z zakładów przemysłowych;
- zmniejszenie
ładunku
zanieczyszcze
odprowadzanych
z
miast
do
wód
powierzchniowych w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50%, z gospodarki
komunalnej (na terenie miast i osiedli wiejskich) o 30% i ze spływu powierzchniowego
- równie o 30%;
- ograniczenie emisji pyłów o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenków azotu o 31 %,
niemetanowych lotnych zwi zków organicznych o 4% i amoniaku o 8% w stosunku do
stanu z 1990 r.;
- do ko ca 2005 r. wycofanie z u ytkowania etyliny i przej cie wył cznie na stosowanie
benzyny bezołowiowej.
73
Powy sze limity przyjmuje si jako punkt odniesienia w zakresie realizacji celów
wojewódzkiej polityki ekologicznej.
7.1.2 Cele i zasady polityki ekologicznej województwa mazowieckiego
Dokumentem nadrz dnym wytyczaj cym cele i kierunki działa w zakresie polityki
ekologicznej województwa (ochrony rodowiska) jest „Strategia rozwoju województwa
mazowieckiego”.
1. Cel główny - Zmniejszenie zanieczyszczenia rodowiska
a) cele szczegółowe:
- poprawa jako ci wód,
- uporz dkowanie gospodarki odpadami,
- zapewnienie wysokiej jako ci powietrza atmosferycznego,
- ograniczenie uci liwo ci hałasu.
b) działania:
- budowa, rozbudowa i modernizacja systemów oczyszczania cieków komunalnych,
- modernizacja i rozbudowa oczyszczalni cieków przemysłowych oraz wprowadzanie
technologii produkcji ograniczaj cych zrzut substancji niebezpiecznych,
- ograniczanie spływu zanieczyszcze
powierzchniowych z rolnictwa; wspieranie
realizacji indywidualnych systemów oczyszczania cieków w zabudowie rozproszonej,
- zapewnienie skutecznej ochrony wód podziemnych przed degradacj
zwłaszcza
głównych zbiorników wód podziemnych,
- opracowanie wojewódzkiego, powiatowych i gminnych planów gospodarki odpadami,
- likwidacja i rekultywacja niewła ciwie urz dzonych i eksploatowanych składowisk
odpadów,
- wdro enie systemu ewidencji odpadów i metod ich zagospodarowania,
- zorganizowanie regionalnej sieci ponadgminnych zakładów utylizacji odpadów,
- likwidacja mogilników i magazynów po przeterminowanych rodkach ochrony ro lin,
- opracowanie planu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi,
- organizowanie i wspieranie działa promuj cych model zrównowa onej konsumpcji,
minimalizacj powstaj cych odpadów oraz selektywn zbiórk i zagospodarowanie
surowców wtórnych,
- rekultywacja gleb zdegradowanych,
- wprowadzanie do przemysłu i gospodarki komunalnej technologii ograniczaj cych
emisj zanieczyszcze powietrza, wykorzystanie paliw ekologicznych,
74
- opracowanie programów ogranicze hałasu dla miast zagro onych ponadnormatywnym
hałasem,
- ograniczenie hałasu na obszarach miejskich wokół lotnisk, terenów przemysłowych
oraz wzdłu głównych dróg i szlaków kolejowych (budowa ekranów akustycznych,
budowa lub modernizacja obej
drogowych, wprowadzenie zieleni izolacyjnej),
- wył czanie z eksploatacji pojazdów i maszyn o ponadnormatywnej emisji hałasu,
- wprowadzenie monitoringu
ródeł zanieczyszcze
rodowiska (w tym hałasu i
promieniowania elektromagnetycznego).
2. Cel główny-racjonalizacja gospodarki wodnej
- zmniejszenie deficytu wód powierzchniowych,
- ograniczenie poboru wód podziemnych dla celów gospodarczych, produkcji i usług,
- ograniczenie wodochłonno ci,
- poprawa standardów zaopatrzenia w wod .
b) działania:
- opracowanie i sukcesywne wdra anie programów ochrony wód w zlewniach rzek,
- wspieranie działa
stymuluj cych rozwój małej retencji obejmuj cych: odbudow
zdewastowanych obiektów, modernizacj
funkcjonuj cych urz dze oraz realizacj
nowych przedsi wzi ,
- utrzymanie naturalnych zbiorników retencyjnych, obszarów podmokłych, torfowisk,
bagien; przywracanie prawidłowego funkcjonowania systemów melioracyjnych,
- renaturalizacja przekształconych odcinków rzek i terenów zalewowych,
- preferowanie zalesie głównie infiltracyjnych i wododziałowych,
- na obszarach ródliskowych, wprowadzanie zamkni tych obiegów wody w przemy le,
- wykorzystywanie zasobów wód podziemnych głównie na zaopatrzenie ludno ci w wod
pitn , modernizacja systemów zaopatrzenia w wod .
3. Cel główny-zwi kszenie lesisto ci i ochrona lasów
- osi gni cie wska nika lesisto ci Mazowsza do 25%,
- zmiana struktury własno ciowej lasów,
- racjonalizacja gospodarki le nej,
- rozwój funkcji ochronnych i buforowych lasu.
b) działania:
75
- opracowanie do 2005 r. wojewódzkiego programu zwi kszania lesisto ci i jego
wdro enie,
- wyznaczanie zwartych kompleksów le nych oraz le nych pasów izolacyjnych,
- weryfikacja klasyfikacji gruntów i uporz dkowanie ewidencji gruntów zalesionych,
- zwi kszenie powierzchni lasów pa stwowych,
- opracowanie kompleksowego systemu monitoringu gospodarki le nej,
- upowszechnianie do wiadcze Le nych Kompleksów Promocyjnych w zakresie zasad
zrównowa onego rozwoju gospodarki le nej,
- upowszechnianie biologicznych i ekologicznych metod ochrony lasów,
- upowszechnianie funkcji edukacyjnych lasów.
4. Cel główny-poprawa stanu bezpiecze stwa ekologicznego
- ochrona przeciwpowodziowa,
- ochrona przeciwpo arowa,
- zmniejszenie ryzyka awarii zwi zanych z wykorzystaniem lub transportem substancji
niebezpiecznych.
b) działania:
- zapewnienie warunków dla bezpiecznego przepływu "wód wielkich" (poldery),
- modernizacja istniej cych wałów przeciwpowodziowych oraz budowa nowych
obwałowa ,
- opracowanie i wdro enie koncepcji zagospodarowania dolin du ych rzek godz cych
wymogi ochrony przeciwpowodziowej i zachowanie walorów przyrodniczych,
- propagowanie zasad przeciwdziałania zagro eniu po arowemu,
- opracowanie regionalnego rejestru obiektów stanowi cych potencjalne ródło zagro e
ekologicznych,
- prowadzenie stałego monitoringu obiektów stanowi cych potencjalne zagro enie
rodowiska,
- stworzenie systemu ratownictwa; wczesnego ostrzegania i wspieranie słu b
ratownictwa,
- opracowanie regionalnego systemu informacji o trasach przewozu materiałów
niebezpiecznych,
- promowanie obszarów (stref) bezpiecznych ekologicznie (wolnych od zagro e ),
- kształtowanie postaw społecze stwa w sytuacji wyst pienia nadzwyczajnych awarii.
76
5. Cel główny-podnoszenie poziomu wiedzy ekologicznej
- kształtowanie postaw i zachowa zgodnych z zasadami ekorozwoju,
- wiedza ekologiczna jako wa ny czynnik w procesie zarz dzania,
- tworzenie ekologicznych podstaw kształtowania to samo ci regionalnej i lokalnej.
b) działania:
- szerzenie wiedzy ekologicznej na wszystkich poziomach edukacji oraz w mediach,
- upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej,
- wspieranie powiatów i gmin w działaniach na rzecz proekologicznej edukacji radnych i
pracowników samorz dowych oraz lokalnych społeczno ci,
- organizowanie konkursów, warsztatów, seminariów z zakresu wiedzy ekologicznej,
- wspieranie stowarzysze
regionalnych i lokalnych działaj cych na rzecz ochrony
rodowiska i krajobrazu kulturowego.
6. Cel główny-rozwój proekologicznych form działalno ci gospodarczej
- wzrost ilo ci podmiotów gospodarczych posiadaj cych certyfikaty jako ci,
- rozwój proekologicznych form produkcji rolniczej,
- wzrost wykorzystania energii odnawialnej,
- zwi kszenie udziału transportu szynowego w przewozach osób i towarów,
- zmniejszenie materiałochłonno ci i energochłonno ci produkcji.
b) działanie:
- wdra anie programów rolno- rodowiskowych,
- szerokie promowanie najlepszych dost pnych technik (BAT) w zakresie zmniejszenia
materiałochłonno ci i odpadowo ci produkcji,
- przygotowanie programu wspierania rozwoju usług turystycznych na obszarach
obj tych ochron prawn ,
- wspieranie przekształce proekologicznych w rolnictwie i przemy le spo ywczym;
- wdra anie zasad ekologizacji gospodarki le nej,
- promocja walorów i produktu turystycznego,
- wspieranie działa podmiotów gospodarczych w zakresie racjonalnego gospodarowania
zasobami rodowiska,
- upowszechnienie wykorzystania odnawialnych ródeł energii (wody geotermalne, wiatr,
energia słoneczna, biomasa),
- promowanie podmiotów gospodarczych posiadaj cych certyfikaty i znaki jako ci,
77
- promowanie jednostek samorz dowych nagrodzonych za działalno
proekologiczn .
7. Cel główny-utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych
- zwi kszenie obszarów obj tych ochron prawn do 35% powierzchni województwa, ze
szczególnym uwzgl dnieniem dolin rzecznych, kompleksów le nych, a tak e obszaru
funkcjonalnego "Zielone Płuca Polski",
- okre lenie do roku 2006 zasad gospodarowania na wszystkich obszarach chronionych
oraz sporz dzenie planów ochrony dla tych obszarów,
- utrzymanie i wzmocnienie ci gło ci powi za
przyrodniczych w ramach korytarzy
ekologicznych krajowych, regionalnych i lokalnych,
- partnerstwo samorz dowe i partycypacja społeczna w działaniach na rzecz tworzenia
obszarów chronionych,
- wł czenie obszarów cennych przyrodniczo do europejskiej sieci ekologicznej
NATURA 2000.
b) działania:
- okre lenie obszarów predysponowanych do obj cia ochron prawn ,
- wł czenie obszarów o wysokich walorach przyrodniczych nie obj tych dotychczas
ochron
prawn
w krajowy system obszarów chronionych (utworzenie parków
krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu, rezerwatów przyrody, sie
NATURA 2000),
- okre lenie zasad tworzenia ci gło ci przyrodniczej województwa jako podstawy do
opiniowania studiów gminnych i planów miejscowych,
- wspieranie przez samorz d województwa inicjatyw lokalnych dotycz cych tworzenia
obszarów i obiektów chronionych,
- motywowanie społeczno ci lokalnych do działa
na rzecz utrzymania walorów
przyrodniczych,
- stałe współdziałanie z s siednimi województwami oraz w ramach porozumienia ZPP na
rzecz koordynacji tworzenia i funkcjonowania obszarów chronionych,
- organizowanie konferencji, seminariów i warsztatów propaguj cych rol
obszarów
chronionych w zrównowa onym rozwoju województwa.
78
7.1.3 Cele i zasady polityki ekologicznej powiatu pruszkowskiego
Na podstawie analizy Polityki ekologicznej pa stwa, projektu "Programu ochrony
rodowiska woj. mazowieckiego", oceny stanu rodowiska powiatu pruszkowskiego oraz
zidentyfikowanych mocnych i słabych stron, szans i zagro e
wynikaj cych z diagnozy
sytuacji ekologicznej w powiecie pruszkowskim, ustalono, i nadrz dnym celem działa
ekorozwojowych, które nale y realizowa w powiecie pruszkowskim, jest cel.: "Lepsza
jako
by
ycia mieszka ców powiatu pruszkowskiego w Zjednoczonej Europie". Cel ten ma
osi gni ty poprzez cel strategiczny, który brzmi: Poprawa stanu
przyrodniczego i ochrona jego zasobów. Cel strategiczny ma by
rodowiska
osi gni ty poprzez
realizacj nast puj cych celów szczegółowych:
Cele szczegółowe:
1)
Ograniczenie emisji substancji i energii.
2)
Ochrona zasobów rodowiska przyrodniczego i krajobrazu.
3)
Racjonalne gospodarowanie rodowiskiem.
4)
Zwi kszona aktywno
obywatelska i wy szy stan
wiadomo ci ekologicznej
społecze stwa.
Realizacja celów b dzie si odbywała w dwóch okresach:
- krótkoterminowym (lata 2003 - 2006),
- długoterminowym (lata 2003 - 2010).
1. Ograniczenie emisji substancji i energii
a) Osi gni cie lepszej jako ci wód w zakresie badanych parametrów
Lata 2003 - 2006:
- inwentaryzacja emisji zanieczyszcze z oczyszczalni cieków do wód (2004 r.),
- opracowanie i wdro enie systemu monitorowania emisji zanieczyszcze
ze ródeł
punktowych do wód (2005 - 2006)
Lata 2003 - 2010:
- przygotowanie i wdro enie programu działa
na rzecz ograniczenia zanieczyszcze
wprowadzanych z wodami opadowymi (2003 - 2010),
- stosowanie "najlepszych dost pnych technik" (BAT) w instalacjach produkcyjnych i
komunalnych, sk d pochodz
cieki (2004 - 2010),
79
- realizacja budowy systemów oczyszczania cieków równolegle z wodoci gowaniem
(2003 - 2010).
b) Osi gni cie lepszej jako ci powietrza, zwłaszcza w zakresie pyłów
Lata 2003 - 2006:
- opracowanie
i
wdro enie
systemu
zbierania
i
gromadzenia
informacji
o
zanieczyszczeniach powietrza (2005),
- inwentaryzacja ródeł emisji substancji do powietrza (2004).
Lata 2003 - 2010:
- zamiana tradycyjnych kotłowni opalanych w glem na czystsze ródła energii (2003 2010),
- gazyfikacja gospodarstw domowych (2003 - 2010),
- wprowadzanie nowoczesnych technik i technologii energooszcz dnych (2003 – 2010).
c) Ograniczenie hałasu i promieniowania elektromagnetycznego do obowi zuj cych
norm
Lata 2003 - 2006:
- inwentaryzacja ródeł uci liwo ci akustycznej (2004 - 2005),
- ocena stanu akustycznego rodowiska dla terenów zagro onych hałasem, opracowanie
map akustycznych dla obszarów poło onych wzdłu dróg (2005 - 2006),
- inwentaryzacja
ródeł emisji pól elektromagnetycznych i obszarów obj tych
oddziaływaniem tych pól (2004 r.).
Lata 2003 - 2010:
- wprowadzanie zagadnie akustycznych w planach zagospodarowania przestrzennego z
uwzgl dnieniem obszarów ograniczonego u ytkowania (2004 - 2010),
- wdro enie i realizacja budowy zabezpiecze przed uci liwo ciami akustycznymi,
- ekrany, osłony, okna o zwi kszonej izolacyjno ci akustycznej (2004 - 2010),
- analiza oddziaływania na rodowisko wyst puj cych ródeł pól elektromagnetycznych i
ich wpływu na zdrowie ludzi (2005 - 2009).
80
d) Osi gni cie maksymalnych poziomów odzysku odpadów i minimalizacja składowania
oraz wytwarzania odpadów.
Lata 2003 - 2006:
- inwentaryzacja emisji odpadów - gospodarstwa domowe, oczyszczalnie
cieków,
działalno ci gospodarcze (2004 - 2005),
- pełne wdro enie systemu zbierania zwłok zwierz cych (2005 r.),
- osi gni cie zakładanych limitów odzysku i recyklingu odpadów: tworzyw - 22 %,
drewna - 15 %, szkła - 35 %, papieru - 45 %, odpadów wielomateriałowe - 25 %,
odpadów wielkogabarytowych - 26 %, odpadów budowlanych - 20 %, odpadów
niebezpiecznych 22 % (2006 r.),
- sukcesywne ograniczanie masy odpadów opakowaniowych deponowanych na
składowiskach (2003 - 2006),
- opracowanie i wdro enie systemów zbierania odpadów wielkogabarytowych,
budowlanych i urz dze elektronicznych (2006 r.),
- obj cie zorganizowan zbiórk odpadów wszystkich mieszka ców powiatu (2006 r.).
Lata 2003 - 2010:
- wdro enie systemu segregacji odpadów, z uwzgl dnieniem odpadów opakowaniowych
(2010),
- wdro enie obowi zków w zakresie gospodarowania odpadami (2010 r.),
- kontrola gospodarowania odpadami (2003 - 2010),
- opracowanie i wdro enie systemu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi
wyst puj cymi w strumieniu odpadów komunalnych (2004 - 2010),
- wdra anie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów (2003 2010),
- deponowanie na składowiskach nie wi cej ni 60 % masy wytwarzanych odpadów
komunalnych i nie wi cej ni 75 % odpadów ulegaj cych biodegradacji (2010 r.).
e) Zapobieganie skutkom awarii przemysłowych.
Lata 2003 - 2006:
- inwentaryzacja instalacji stanowi cych potencjalne zagro enia rodowiska i ycia ludzi
(2004 r.),
- przygotowanie procedur post powania w przypadku wyst pienia kl sk ywiołowych
(2004 r.).
81
Lata 2003 - 2010:
- informowanie społecze stwa o wyst pieniu powa nych awarii (2004 -2010),
- sporz dzenie zewn trznych planów operacyjno - ratowniczych dla gmin powiatu
nara onych na skutki awarii przemysłowych przez zakłady stwarzaj ce du e ryzyko
powstania powa nej awarii (2003 - 2010),
- ochrona przed powodzi gmin nadwi la skich (praca ci gła), realizacja przedsi wzi
zabezpieczenia
uwzgl dnianie
w
miejscowych
planach
zagospodarowania
przestrzennego ustale w zakresie powa nych awarii (2003 - 2010),
- uwzgl dnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego wymogów
ochrony przeciwpowodziowej, zagospodarowania dolin Utraty (2003 - 2010).
2. Ochrona zasobów rodowiska przyrodniczego i krajobrazu.
a) Ochrona przyrody i krajobrazu z uwzgl dnieniem wymogów UE.
Lata 2003 - 2006:
- obj cie ochron terenów w ramach programu Natura 2000 (do roku 2006),
- motywowanie gmin na rzecz wyposa enia w infrastruktur
ochrony
rodowiska
obszarów cennych przyrodniczo (lata 2003 - 2006),
Lata 2003 - 2010:
- respektowanie przez u ytkowników rodowiska zasad ekorozwojowych na terenach
cennych przyrodniczo i krajobrazowo (2003 - 2010),
- wspieranie przez samorz d powiatu inicjatyw dotycz cych tworzenia obszarów i
obiektów chronionych (2003 - 2010),
- ochrona starodrzewia, parków podworskich i wiejskich (2003 - 2010),
- motywowanie społeczno ci lokalnych do działa
na rzecz utrzymania walorów
przyrodniczych terenów (2003 - 2010),
- opracowania ekofizjograficzne gmin jako podstawa do sporz dzania miejscowych
planów zagospodarowania przestrzennego (2003 - 2410),
- wdra anie programów rolno - rodowiskowych na terenach cennych przyrodniczo
(2004 - 2010).
b) Zwi kszanie lesisto ci w powiecie i dokonanie pojedynczych zadrzewie
Lata 2003 - 2006:
82
- aktualizacja ewidencji gruntów rolnych mo liwych do zalesienia (2004),
- opracowanie powiatowego programu zwi kszania lesisto ci (2005),
- inwentaryzacja lasów prywatnych (lata 2004 - 2005).
Lata 2003 - 2010:
- restrukturyzacja terenów wiejskich poprzez zalesienia i zadrzewienia (2003 - 2010),
- ochrona istniej cych lasów, poprawa ich produkcyjno ci (2003 - 2010),
- utrzymanie
wielofunkcyjno ci
lasów,
poprawa
ich
funkcji
wodochłonnej,
klimatotwórczej, glebochronnej (2003 - 2010),
- ochrona istniej cych zadrzewie (2003 - 2010),
- uwzgl dnienie pozytywnej roli lasów i zadrzewie
w planach zagospodarowania
przestrzennego (2003 - 2010),
- zapewnienie dokumentacji urz dzeniowej dla lasów (lata 2004 - 2010).
c) Ochrona gleb.
Lata 2003 - 2010:
- obj cie monitoringiem gleb - rejestracja zmian fizycznych, chemicznych, biologicznych
wynikaj cych z rodzaju i intensywno ci eksploatacji gleb oraz oddziaływania
negatywnych czynników (lata 2004 - 2010),
- wprowadzenie na terenach chronionych produkcji rolnej zgodnie z ustaw o rolnictwie
ekologicznym (2004 - 2010),
- opracowanie i realizacja powiatowego programu rekultywacji zdegradowanych gleb,
wyrobisk, terenów poprzemysłowych (2005 - 2010).
d) Ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych.
Lata 2003 - 2006:
- ograniczanie wykorzystywania wód podziemnych do celów innych ni zaopatrzenie
ludno ci w wod (2003-2006),
Lata 2003 - 2010:
- zwi kszenie wykorzystania rozpoznanych i eksploatowanych złó (2003 - 2010),
- zagospodarowanie wyrobisk dla potrzeb składowania odpadów i małej retencji (2004 2010),
- ograniczanie narusze
rodowiska towarzysz cych eksploatacji kopalin (2003 - 2010),
83
- ochrona wód podziemnych przed ich ilo ciow i jako ciow degradacj (2003 - 2010),
- uwzgl dnienie w planach zagospodarowania przestrzennego ochrony głównych
zbiorników wód podziemnych (2004 - 2010).
3. Racjonalne gospodarowanie rodowiskiem.
a) Ograniczenie materiałochłonno ci, wodochłonno ci, energo-chłonno ci i odpadowo ci
gospodarki, zatrzymanie wody w rodowisku
Lata 2003 - 2010:
- egzekwowanie obowi zku rejestracji zu ycia wody do celów przemysłowych i
rolniczych w przeliczeniu na jednostk produkcji (od 2003 r.),
- intensyfikacja zamkni tych obiegów wody i wtórnego wykorzystania cieków (od 2004
r.),
- odbudowa zniszczonych obiektów małej retencji i budowa nowych (od 2004 r.),
- promocja i stosowanie energooszcz dnych technik i technologii (od 2003 r.),
- zapewnienie prawidłowego funkcjonowania melioracji wodnych (2003 - 2010),
- wprowadzanie technologii mało odpadowych (2003 - 2010),
- wprowadzenie zasady recyklingu wraków samochodowych (2003 - 2010),
- ograniczenie zu ycia wody podziemnej (od 2003 r.),
- działania na rzecz unikania odpadów (od 2003 r.),
- ekologizacja Starostwa Powiatowego i jednostek organizacyjnych powiatu (2003 2010).
b) Wykorzystanie energii odnawialnej do 7,5 % ogółu energii zu ywanej.
Lata 2003 - 2006:
- inwentaryzacja miejsc mo liwych do lokalizacji elektrowni wodnych, wiatrowych i
innych obiektów ródeł odnawialnej energii (2004 r.),
- opracowanie programu rozwoju energetyki odnawialnej (2005 r.).
Lata 2003 - 2010:
- działania w kierunku produkcji energii ze
ródeł odnawialnych (biomasy, energii
sło ca, wody, wiatru (2003 - 2010).
c) Usprawnienie zarz dzania rodowiskiem
84
Lata 2003 - 2006:
- wzmocnienie (jako ciowe i ilo ciowe) słu b ochrony rodowiska w gminach i powiecie
(lata 2004 - 2005),
- powołanie powiatowego zespołu konsultacyjnego zajmuj cego si
problematyk
ekologiczn (2004 r.),
- przygotowanie administracji ochrony rodowiska do prowadzenia procedury IPCC
(2004 - 2006),
- rozszerzanie systemu udost pniania informacji o
rodowisku w/g ustawy Prawo
Ochrony rodowiska (lata 2003 - 2006).
Lata 2003 - 2010:
- przygotowanie programów, opinii, baz danych o istotnym znaczeniu dla powiatu np.
przeciwdziałania i łagodzenia skutków suszy, zagospodarowana doliny Utraty (2004 2008),
- wdro enie systemu zarz dzania rodowiskowego (lata 2004 - 2010),
- przygotowanie słu b ochrony rodowiska do pełnego wdra ania prawa ekologicznego i
korzystania ze rodków finansowych polskich i UE (2003 - 2010),
- doskonalenie współpracy z pozarz dowymi organizacjami ekologicznymi, uczelniami
(2003 - 2010),
- zweryfikowanie lub opracowanie nowych, planów zagospodarowania przestrzennego w
celu uwzgl dnienia wymaga wynikaj cych ze znowelizowanego prawa ekologicznego
(2003 - 2010),
- analiza wydanych pozwole ekologicznych i przestrzegania nało onych obowi zków
(2003 - 2010).
4. Zwi kszenie aktywno ci obywatelskiej i wy szy stan
wiadomo ci ekologicznej
społecze stwa.
a) Wi ksza aktywno
społecze stwa na rzecz rodowiska.
Lata 2003 - 2006:
- przygotowanie programu wspierania rozwoju usług turystycznych na obszarach
cennych przyrodniczo i krajobrazowo (2005 r.),
- tworzenie partnerstwa publiczno - prywatnego na rzecz rozwi zywania problemów
ochrony rodowiska (lata 2003 - 2006).
85
Lata 2003 - 2010:
- wspieranie powstawania tzw. "zielonych miejsc pracy", w szczególno ci w rolnictwie
ekologicznym, eko- i agroturystyce, le nictwie, ochronie przyrody, gospodarce wodnej,
odnawialnych ródłach energii, odzysku odpadów (2003 - 2010),
- wspieranie przedsi wzi
na rzecz rolnictwa ekologicznego, budowy zbiorników
retencyjnych, odnawialnych ródeł energii, odzysku odpadów (2003 - 2010),
- zalesienia i zadrzewienia realizowane przez mieszka ców powiatu we własnym
zakresie i z własnych rodków (lata 2003 - 2010),
- organizowanie konkursów, wystaw, imprez aktywizuj cych społecze stwo do troski o
rodowisko (lata 2004 - 2010),
- promowanie podmiotów gospodarczych posiadaj cych certyfikaty ekologiczne,
wspieranie działa zmierzaj cych do osi gni cia certyfikatów (2003 - 2010),
- promowanie wszelkich przykładów osi gania znacznych efektów ekologicznych (od
2003r.),
- aktywizacja społecze stwa do działa na rzecz ochrony przyrody (lata 2003 - 2010),
- propagowanie najlepszych dost pnych technik BAT (lata 2004 - 2010).
b) Wy sza wiadomo
ekologiczna społecze stwa
Lata 2003 - 2006:
- podpisanie porozumie
o szerzeniu edukacji ekologicznej z pozarz dowymi
organizacjami ekologicznymi, uczelniami, KCDR (2004 r.),
- działania w kierunku utworzenia gminnych centrów edukacji ekologicznej (2003 2005).
Lata 2003 - 2010:
- konsultacje dla sfery biznesu z zakresu rozwi zywania problemów ekologicznych (2003
- 2010),
- zapewnienie społecze stwu powszechnego dost pu do informacji o rodowisku (2003 2010),
- praktyczny wpływ na kształtowanie postaw konsumentów - u ytkowników rodowiska,
ich zachowa proekologicznych (2003 - 2010),
- szkolenia urz dników, radnych, nauczycieli, sołtysów (2003 - 2010),
- wprowadzanie programów edukacyjnych dla uczniów (2003 - 2010),
- programy edukacyjne dla rolników, przedsi biorców (2003 - 2010),
86
- prezentacja tre ci ekologicznych w rodkach masowego przekazu (2003 - 2010), wydawnictwa o tre ci ekologicznej (2003 - 2010),
- organizacja imprez masowych o tematyce ekologicznej - Dzie Ziemi, Dzie Ochrony
rodowiska, Sprz tanie wiata (2003 - 2010),
- organizacja warsztatów, seminariów, konferencji z zakresu ekologii (2003 - 2010),
- udział społecze stwa w post powaniu w sprawach ochrony rodowiska (2003 - 2010).
87
8
USTALENIA PROGRAMU
8.1
Cele i priorytetowe działania ekologiczne w Gminie Pruszków
Ze wzgl du na wieloletni (6 lat) horyzont realizacji zada niezb dne jest zastosowanie
systemu porz dkuj cego i hierarchizuj cego zadania. System taki obejmuje wizje
postawionych celów (głównych) i szczegółowe cele jego realizacji.
Główne cele Programu ochrony rodowiska to :
- redukcja wpływu człowieka na rodowisko i kreowanie proekologicznego wizerunku
regionu,
- zwi kszenie odporno ci ekosystemów na stres antropogenny – zwi kszenie pojemno ci
ekologicznej rodowiska,
- ze wzgl du na przemysłowy charakter znacznych cz ci Gminy - propagowanie technik
produkcji mo liwie daleko przyjaznych rodowisku.
Cele szczegółowe programu zaproponowano na podstawie analizy stanu rodowiska,
a tak e analizy uwarunkowa wewn trznych i zewn trznych realizacji programu ochrony
rodowiska dla gminy Pruszków.
Cele szczegółowe realizacji Programu:
1)
Ograniczenie emisji zanieczyszcze i zu ycia energii.
2)
Ochrona rodowiska przyrodniczego i krajobrazu.
3)
Racjonalne gospodarowanie rodowiskiem.
4)
Zwi kszenie aktywno ci obywatelskiej i podnoszenie poziomu
wiadomo ci
ekologicznej społecze stwa.
Poprawa
stanu
rodowiska
powinna
przynosz cego dodatkowe fundusze na ochron
wynika
z
rozwoju
ekonomicznego,
rodowiska. Podstaw dla realizacji nowych
inwestycji b dzie post powanie zgodnie z Art. 174 ust.2 Traktatu o Wspólnocie Europejskiej
formułuj cym zasady ochrony rodowiska w UE:
- zapewnienie wysokiego poziomu ochrony rodowiska z uwzgl dnieniem ró norodno ci
sytuacji w ró nych regionach,
- zasada prewencji z reguł przezorno ci,
88
- zasada „zanieczyszczaj cy płaci”,
- zasada likwidacji szkód (zanieczyszcze ) u ródła.
Szczegółowe zadania do realizacji zestawiono w tabelach znajduj cych si w rozdziale
8.2.
Nale y podkre li , e szczegółowy zakres kompetencji nie obj ty odr bnymi przepisami
powinien by ustalony na wewn trznym zebraniu przedstawicieli Wydziału Ochrony
rodowiska gminy i powiatu.
89
8.2
Program zadaniowy
8.2.1 CEL SZCZEGÓŁOWY: OGRANICZENIE EMISJI ZANIECZYSZCZE I ZU YCIA ENERGII
CEL OPERACYJNY: Osi gni cie lepszej jako ci wód w zakresie badanych parametrów
L.p.
Zadanie
Lata 2004-2006
Aktualizacja inwentaryzacji emisji
zanieczyszcze do wód
1
powierzchniowych i wód podziemnych
Współpraca w opracowaniu zało e
2
monitoringu wód powierzchniowych i
podziemnych
Termin realizacji
Realizatorzy
ródła finansowania
Efekty
Uwagi
2004
UG Pruszków,
firmy zewn trzne
rodki własne,
fundusze O
Wiedza na temat
-
2005
Specjalistyczne firmy,
placówki naukowe
rodki własne,
fundusze O
Kontrola
rodowiskowa
Zadanie starostwa – na
poziomie Gminy tylko
pomoc merytoryczna
3
Budowa kolektora w ul. Promyka1
2005
UG Pruszków
UG Michałowice
MPWiK
rodki własne, kredyty
4
Opracowanie koncepcji kanalizacji
sanitarnej i deszczowej dla Pruszkowa1
2005
UG Pruszków
5
Realizacja kanałów deszczowych1
2006
UG Pruszków
6
Przebudowa rowu w G sinie1
2005
UG Pruszków
1
Współpraca przy realizacja monitoringu
wód powierzchniowych i podziemnych
2010
Firma specjalistyczna
UG Pruszków
2
Budowa kanalizacja na G sinie1
2007
2007
2007
Poprawa jako ci wód
podziemnych i
powierzchniowych
podziemnych i
powierzchniowych
podziemnych i
powierzchniowych
podziemnych i
powierzchniowych
-
-
-
-
Lata 2004-2010
3
4
1
Budowa kanalizacji na bikowie
Budowa kanalizacji w Centrum
Pruszkowa1
Wiedza na temat stanu
jako ci wód
podziemnych i
powierzchniowych
Lepsza jako wód
podziemnych
Lepsza jako wód
podziemnych
rodki własne,
Fundusze O
Zadanie starostwa
-
1
5
Budowa wodoci gów na G sinie
Południowym1
2007
Lepsza jako wód
pitnych
Lepsza jako wód
pitnych
Lepsza jako wód
pitnych
Zwi kszenie
przepustowo ci rowu i
minimalizacja
skutków podtopie
Zwi kszenie
minimalizacja
skutków podtopie
Zwi kszenie
minimalizacja
skutków podtopie
6
Budowa wodoci gów na bikowie1
2007
7
Budowa wodoci gów w Centrum
Pruszkowa1
2007
8
Przebudowa rowów na G sinie
Południowym1
2007
współpraca z UG
Brwinów
9
Przebudowa rowu U-1 Reguły Malichy1
2007
10
Przebudowa rowu piastowskiego1
2007
11
Działania na rzecz ograniczenia zu ycia
wody
2010
UG Pruszków,
organizacje
pozarz dowe
rodki własne,
Fundusze O
Wi ksze zasoby wód
-
12
Ograniczenie strat w przesyle wody
2010
MPWiK
rodki własne
Fundusze O
Wi ksze zasoby wód
-
-dane na podstawie wieloletniego programu inwestycyjnego „WPI” dla Miasta Pruszkowa na lata 2004 – 2007.
Mierniki efektów:
1) Liczba emitorów zanieczyszcze wód
2)
Wielko
emisji zanieczyszcze (ładunek)
3)
Długo
kanalizacji deszczowej
4)
Długo
kanalizacji sanitarnej
5)
Długo
sieci wodoci gowej
6)
Stosunek długo ci wodoci gów do kanalizacji
7)
Liczba osób mieszkaj cych na terenach obj tych kanalizacj i wodoci gami
-
wspólnie z gm.
Brwinów
-
.
udział Stomilu, ZAPu, UM Piastów
8)
Zu ycie wody na 1 mieszka ca
9)
Straty w przesyle wody
CEL OPERACYJNY: Osi gni cie lepszej jako ci powietrza, zwłaszcza w zakresie pyłów
L.p.
Zadanie
Lata 2004-2006
Uzupełnienie inwentaryzacji ródeł emisji
1
zanieczyszcze powietrza
atmosferycznego
Analiza modernizacji taboru
samochodowego w przedsi biorstwach
2
nale cych do Gminy Pruszków
3
Współpraca przy modernizacji EC, sieci
ciepłowniczej i w złów ciepłowniczych
Termin realizacji
Realizatorzy
Efekty
Uwagi
2004
Specjalistyczne firmy
rodki własne,
Fundusze O
Wiedza na temat
Wspólnie ze
Starostwem
2005
UG Pruszków
rodki własne
Fundusze O
2006
UG Pruszków
rodki własne,
Fundusze O
rodki własne
Ograniczenie strat
cieplnych,
Działania
wspomagaj ce
Ograniczenie
zanieczyszcze z
lokalnych kotłowni
Działania
wspomagaj ce
4
Ocieplanie budynków
2006
Spółdzielnie
mieszkaniowe,
wspólnoty
mieszkaniowe
5
Rozwój sieci gazowniczej
2006
Specjalistyczna firma
rodki własne
Mniejsze
zanieczyszczenie
powietrza
Mniejsze
zanieczyszczenie
powietrza, wi ksza
wydajno pracy
-
Działania
wspomagaj ce
Lata 2004 –2010
1
Plan zaopatrzenia w energi ciepln
2007
Niezale ni eksperci
rodki własne,
fundusze O
2
Analiza modernizacji taboru
samochodowego w przedsi biorstwach
nale cych do Gminy Pruszków
2010
UG Pruszków
rodki własne i
kredyty
3
Budowa cie ek rowerowych1
2007
UG Pruszków
4
Budowa ci gu pieszego wzdłu ul.
Kraszewskiego1
2007
rodki własne i
kredyty
rodki własne i
kredyty
Formalne podstawy
realizacji polityki
energetycznej
Mniejsze
zanieczyszczenie
powietrza
-
-
Mniejsza emisja spalin
-
-
5
Budowa przedłu enia ul. Powsta ców do
ul. Lipowej1
2007
6
Generalne przebudowy dróg w mie cie1
2007
7
Budowa nowych nawierzchni drogowych1
2007
rodki własne i
kredyty
rodki własne i
kredyty
rodki własne i
kredyty
Współpraca przy realizacji autostrady A2
2010
UG Pruszków
rodki własne
i tzw. „Paszkowianki”
Czyszczenie ulic (w tym polewanie wod
9
2010
rodki własne
–mycie)
1
-dane na podstawie wieloletniego programu inwestycyjnego „WPI” dla Miasta Pruszkowa na lata 2004 – 2007.
8
-
-
-
-
Poprawa jako ci
powietrza
Działania
wspomagaj ce
Mierniki efektów:
1) Liczba emitorów zanieczyszcze do atmosfery
2)
Wielko
imisji
3)
Zu ycie energii na 1 mieszka ca
4)
Straty w przesyle ciepła w sieci ciepłowniczej
5)
Długo
6)
Długo
7)
Długo
8)
Liczba osób podł czonych do sieci ciepłowniczej
dróg o zmienionej nawierzchni
cie ek rowerowych
sieci ciepłowniczej
CEL OPERACYJNY: Ograniczenie hałasu i promieniowania elektromagnetycznego do obowi zuj cych norm
L.p.
Zadanie
Termin realizacji
Realizatorzy
Efekty
Lata 2004-2006
Uwagi
1
Aktualizacja ródeł hałasu
2004
rodki własne,
Fundusze O
2
Wyznaczenie obszarów zagro onym
nadmiernym hałasem
2004
rodki własne,
Fundusze O
3
Propagowanie cichych technologii
produkcji
2005
4
Wymiana okien na d wi koszczelne
2006
UG Pruszków
Firmy produkuj ce
„ciche technologie”
Wła ciciele budynków
UG Pruszków,
Organizacje
pozarz dowe
rodki własne
Wiedza na temat
ródeł hałasu
Wiedza na temat
zagro e zwi zanych
z hałasem
Wiedza na temat
cichych technologii
produkcji
Ograniczenie
odczuwalnego hałasu
Współpraca ze
Starostwem i
niezale nymi
ekspertami
Współpraca ze
Starostwem i
niezale nymi
ekspertami
Współpraca z
zakładami uci liwymi
Działania
wspomagaj ce
Lata 2004-2010
1
Monitorowanie poziomu hałasu
2010
WIO
rodki własne
2
Współpraca z s siednimi gminami w
zakresie ograniczania hałasu
2010
UG Pruszków
rodki własne
Wiedza na temat
aktualnego poziomu
hałasu
Wi ksza skuteczno
w ograniczeniu hałasu
3
Obudowa tras komunikacyjnych zwart
zieleni
2010
rodki własne,
Fundusze O
Ograniczenie
4
Budowa ekranów wzdłu obiektów
uci liwych
2010
rodki własne
Ograniczenie
5
Wymiana taboru kolejowego
2010
PKP, WKD
rodki własne
Ograniczenie
Mierniki efektów:
1) Liczba emitorów hałasu
2) Powierzchnia, na której wyst puje nadmierny hałas
3) Poziom hałasu
4) Liczba skarg na uci liwo ci zwi zane z hałasem
Współpraca ze
Starostwem
Współpraca ze
Starostwem i
Województwem w
zakresie dróg
nale cych do nich
Współpraca z
Zakładami
uci liwymi
Współpraca z PKP i
WKD
5) Stosunek długo ci dróg z uci liwym hałasem do długo ci zabezpiecze przed nim (ekranów)
CEL OPERACYJNY: Osi gni cie maksymalnych poziomów odzysku odpadów i minimalizacja składowania oraz wytwarzania odpadów
Poszczególne działania w powy szym zakresie przedstawione zostały szczegółowo w Planie Gospodarki Odpadami dla Pruszkowa.
CEL OPERACYJNY: Osi gni cie lepszej jako ci gleb i powierzchni ziemi
L.p.
Zadanie
Termin realizacji
Realizatorzy
Efekty
Uwagi
2005
rodki własne,
Fundusze O
Wiedza na temat
faktycznego
zanieczyszczenia pow.
ziemi i gleby
Współpraca ze
starostwem
Lata 2004-2006
1
Opracowanie i inwentaryzacja
zanieczyszcze powierzchni ziemi i gleb
Lata 2004-2010
1
Opracowanie i realizacja programu
rekultywacji terenów zdegradowanych
2007
Niezale ni eksperci
rodki własne,
Fundusze O
2
Stała kontrola poziomu zanieczyszczenia
gleb i gruntów
2010
WIO
rodki własne
3
Upowszechnianie zasad dobrych praktyk
rolniczych
2010
UG Pruszków
ODR
rodki własne,
kredyty z funduszy
krajowych
Przywrócenie do
u ytkowania terenów
zdegradowanych
Wiedza na temat
aktualnego
zanieczyszczenia pow.
ziemi i gleb
Wy sza kultura
uprawna ziemi
Mierniki efektów:
1) Liczba emitorów zanieczyszcze gleb
2) Powierzchnia zanieczyszczonych gleb
3) Poziom zanieczyszczenia gleb
-
Wspólnie ze
starostwem i WIO
Wspólnie z O rodkiem
Doradztwa Rolniczego
CEL OPERACYJNY: Zapobieganie skutkom nadzwyczajnych zagro e
L.p.
Zadanie
Lata 2004-2006
Analiza przedsi wzi stanowi cych
1
potencjalne zagro enia dla rodowiska i
ludzi
Opracowanie zasad współpracy z
2
zakładami w zakresie wyst powania
sytuacji kryzysowych
3
Opracowanie koncepcji ochrony przed
powodzi
rodowiska
Termin realizacji
Realizatorzy
2004
2004
UG Pruszków
Niezale ni eksperci
2006
Niezale ni eksperci
2010
Efekty
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Wiedza na temat
faktycznych zagro e
dla rodowiska i ludzi
Skuteczna i szybka
pomoc w sytuacjach
kryzysowych
Skuteczna i szybka
pomoc w przypadku
wyst pienia powodzi
UG Pruszków
Terenowe jednostki
OC
rodki własne
wiadomo
społecze stwa o
wyst pieniu
zagro enia
Minimalizacja
potencjalnych skutków
wyst pienia powodzi
Uwagi
Współpraca z komórk
OC
OC i starostwem
powiatowym
OC i starostwem
powiatowym
Lata 2004-2010
1
Informowanie społecze stwa o
wyst pieniu awarii
2
Realizacja koncepcji ochrony przed
powodzi
2007
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
3
Uwzgl dnianie w MPZP wymogów
ochrony przeciwpowodziowej
2010
Pracownia
Architektoniczna
rodki własne
Minimalizacja
potencjalnych skutków
wyst pienia powodzi
4
Szkolenia w zakresie obrony cywilnej
mieszka ców
rodki własne
Minimalizacja strat
zwi zanych z
sytuacjami
kryzysowymi
2010
Współpraca z
władzami powiatu
oraz s siednimi
gminami
Współpraca z
władzami powiatu
oraz s siednimi
gminami
Współpraca z
władzami powiatu
oraz s siednimi
gminami
2010
Niezale ni eksperci
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Bezpiecze stwo
rodowiska i ludzi
Stworzenie miejsc postoju dla
samochodów przewo cych ładunki
niebezpieczne
2010
Niezale ni eksperci
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Bezpiecze stwo
rodowiska i ludzi
Kontrola pojazdów przewo cych
niebezpieczne substancje
2010
Policja, Stra Miejska,
Inspekcja Drogowa
rodki własne
Bezpiecze stwo
rodowiska i ludzi
5
Przygotowanie optymalnych tras
przewozu ładunków niebezpiecznych
6
7
Mierniki efektów:
1) Liczba przedsi wzi
stwarzaj cych potencjalne nadzwyczajne zagro enia rodowiskowe
2) Liczba nadzwyczajnych zagro e
3) Wysoko
Współpraca z
władzami powiatu
oraz s siednimi
gminami
Współpraca z
władzami powiatu
oraz s siednimi
gminami
Współpraca z
władzami powiatu
oraz s siednimi
gminami
rodowiskowych w ci gu roku
strat ponoszonych w wyniku NZ
8.2.2 CEL SZCZEGÓŁOWY: OCHRONA ZASOBÓW RODOWISKA PRZYRODNICZEGO I KRAJOBRAZU
CEL OPERACYJNY: Ochrona przyrody i krajobrazu z uwzgl dnieniem wymogów Unii Europejskiej
L.p.
Zadanie
Lata 2004-2006
Opracowanie dokumentacji, które s
1
sporz dzane przy MPZP
Analiza w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego
2
obecnych form ochrony przyrody.
Termin realizacji
Realizatorzy
2004
rodki własne
2004
Pracownia
Architektoniczna
rodki własne
Efekty
Podstawa do realizacji
MPZP
Skuteczniejsza
ochrona cennych
obiektów
Uwagi
-
3
Wprowadzenie granicy zabudowy terenu
oraz zakazu zmiany stosunków wodnych
w s siedztwie rzek i zbiorników wodnych
w granicy miasta – utworzenie strefy
ochronnej w granicy obszarów zabudowy
miejskiej.
2004
Pracownia
Architektoniczna
rodki własne
Skuteczniejsza
ochrona cennych
obiektów
-
4
Uzupełnienie oznaczenie pomników
przyrody
2005
UG Pruszków
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Jasny stan prawny
cennych obiektów
-
2007
Starostwo Powiatowe
UG Pruszków
Niezale ni eksperci
Marszałek
Województwa
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Kompleksowa,
planowa ochrona
wa nego ci gu
ekologicznego
Współpraca z innymi
gminami le cymi nad
Utrat
2010
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Zwi kszenie retencji
wodnej
-
2008
Niezale ni eksperci
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Poprawa walorów
przyrodniczych
-
5
Rozbudowa i modernizacja infrastruktury
na terenach zieleni miejskiej (np. place
zabaw, boiska)
2010
UG Pruszków
Niezale ni eksperci
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
6
Bie ca aktualizacja obiektów
przyrodniczych, które s predysponowane
do obj cia ochron prawn
2006
Niezale ni eksperci
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Lata 2004-2010
1
2
3
Współpraca przy opracowaniu planu
zagospodarowania doliny Utraty
Tworzenie lokalnych zalewisk w celu
zwi kszenia retencji wodnej oraz
poprawy oczyszczania si cieków
Poprawienie walorów przyrodniczowypoczynkowych obszarów parkówle nych poprzez ochron istniej cych i
tworzenie nowych (np. dolina Utraty).
Urozmaicenie
krajobrazowe i
zwi kszenie
bioró norodno ci
Zwi kszenie
atrakcyjno ci
przyrodniczej miasta
Mierniki efektów:
1) Powierzchnia obszarów cennych przyrodniczo
2) Liczba pomników przyrody
CEL OPERACYJNY: Zwi kszenie powierzchni zadrzewionych i innych powierzchni zielonych
-
-
L.p.
Zadanie
Termin realizacji
Realizatorzy
1
Aktualizacja inwentaryzacji terenów
zielonych
2004
UG Pruszków
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
2
Analiza mo liwo ci zadrzewie
2005
Niezale ni eksperci
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
2005
UG Pruszków
Pracownia
Architektoniczna
rodki własne
Efekty
Uwagi
Lata 2004-2006
Uwzgl dnienie w miejscowych planach
terenów przeznaczonych do zadrzewienia
Lata 2004-2010
3
1
Ochrona istniej cych lasów, zadrzewie i
zakrzewie oraz wprowadzanie nowych
zadrzewie .
2010
UG Pruszków
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
2
Uzupełnienie ju istniej cej zieleni wokół
wyrobisk poeksploatacyjnych
2010
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Wiedza na temat
rzeczywistej jako ci i
ilo ci terenów
zielonych
Faktyczna wiedza na
temat mo liwo ci
zwi kszenia
powierzchni zielonych
Formalne podstawy
zwi kszania
powierzchni zielonych
Poprawa jako ci i
zwi kszenie
powierzchni terenów
zielonych
Zwi kszanie
powierzchni terenów
zielonych
-
-
-
-
-
Mierniki efektów:
1) Powierzchnie zadrzewione i zakrzaczone
2) Powierzchnie zielone
3) Liczba szlachetnych gatunków zgodnych z siedliskiem
CEL OPERACYJNY: Ochrona gleby
L.p.
Zadanie
Termin realizacji
Realizatorzy
Efekty
Lata 2004-2006
Uwagi
1
Rozszerzenie rekultywacji wyrobiska
kruszyw (os. Prusa).
2006
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Zagospodarowanie
byłych wyrobisk
-
2010
UG Pruszków
rodki własne
Wiedza na temat
jako gleb w ród
mieszka ców
-
Efekty
Uwagi
Lata 2004-2010
1
Informacja dla mieszka ców o wynikach
monitoringu gleb.
Mierniki efektów:
1) Parametry chemiczne gleb
2) Powierzchnia gleb zdegradowanych
CEL OPERACYJNY: Ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych
L.p.
Zadanie
Termin realizacji
Realizatorzy
rodki własne
Lata 2004-2006
1
Aktualizacja bilansu zasobów kopalin
2004
UG Pruszków
2
Inwentaryzacja szamb
2005
UG Pruszków
3
Doko czenie koncepcji
zagospodarowania wyrobisk po
eksploatacji kruszyw
2005
4
Wprowadzenie zasad korzystania ze
rodowiska na terenie GZWP do MPZP
2005
Pracownia
Architektoniczna,
niezale ni eksperci
2010
UG Pruszków
WIO
UG Pruszków
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Wiedza na temat
rzeczywistych
zasobów kopalin
Wiedza na temat
rzeczywistej ilo ci
szamb
Formalne podstawy do
zagospodarowania
wyrobisk
Formalne podstawy do
ochrony wód
podziemnych
-
-
-
-
Lata 2004-2010
1
Kontrole i monitoring
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Wiedza na temat
aktualnego stanu
jako ci kopalin i wód
podziemnych
-
Ograniczenie wykorzystywania wód
podziemnych do celów innych ni
zaopatrzenie ludno ci w wod do picia.
2
2010
UG Pruszków,
organizacje
pozarz dowe
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Wi ksze zasoby wód
podziemnych
-
Mierniki efektów:
1) Liczba szamb
2) Jako
3) Długo
wód podziemnych
kanalizacji
8.2.3 CEL SZCZEGÓŁOWY: RACJONALNE GOSPODAROWANIE RODOWISKIEM
CEL OPERACYJNY: Ograniczenie materiałochłonno ci, wodochłonno ci, energochłonno ci, zatrzymanie wody w rodowisku
L.p.
Zadanie
Termin realizacji
Realizatorzy
Efekty
Uwagi
2005
Niezale ni eksperci
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
2006
Pracownia
Architektoniczna
rodki własne
Formalne podstawy
budowy zbiorników
-
2010
UG Pruszków
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Mniejsze zu ycie
wody
-
2010
UG Pruszków
Organizacje poza
rz dowe, Firmy
produkuj ce
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Mniejsze zu ycie
energii
-
Lata 2004-2006
1
Analiza zu ycia wody przez
mieszka ców i podmioty gospodarcze.
Lata 2004-2010
Wł czenie programu budowy małych
1
zbiorników wodnych w miejscowy plan
Wprowadzenie edukacji ekologicznej
2
społecze stwa na rzecz ograniczenia
zu ycia wody i produkcji odpadów.
3
Propagowanie energooszcz dnych
technologii produkcji
Mo liwo realnej
Współpraca z MPWiK
oceny wodochłonno ci
energooszcz dne
technologie
Mierniki efektów:
1) Wielko
zu ywanej wody i energii
2) Liczba pogadanek/szkole na temat ograniczenia i zu ycia wody i odpadów
3) Wielko
odpadów na 1 mieszka ca
4) Odzysk surowców wtórnych na 1 mieszka ca
CEL OPERACYJNY: Wykorzystanie energii odnawialnej
L.p.
Zadanie
Termin realizacji
Realizatorzy
Efekty
Uwagi
Realna ocena
mo liwo ci
wykorzystania energii
odnawialnej
-
Lata 2004-2006
1
Analiza mo liwo ci wykorzystania
energii ze ródeł odnawialnych
Uwzgl dnienie w planie
2
terenów mo liwych do lokalizacji
obiektów do produkcji energii
odnawialnej.
Lata 2004-2010
Promowanie działa zmierzaj cych do
produkcji energii ze ródeł
1
niekonwencjonalnych: kolektory
słoneczne, biogazowni, wód termalnych,
ciepła odpadowego, spalania biomasy.
2005
Niezale ni eksperci
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
2006
Pracownia
Architektoniczna
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Mo liwo
bezkonfliktowego
realizowania
inwestycji
-
2010
UG Pruszków,
Organizacje
pozarz dowe
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Docelowo lepsza
jako powietrza
atmosferycznego
-
Mierniki efektów:
1) Wielko
wykorzystywanej energii ze ródeł niekonwencjonalnych
2) Liczba instalacji wykorzystuj cych energi odnawialn
CEL OPERACYJNY: Zarz dzanie rodowiskiem
L.p.
Zadanie
Lata 2004-2006
Opracowywanie planów
zagospodarowania przestrzennego z
1
uwzgl dnieniem przepisów ochrony
rodowiska
Współpraca pomi dzy Wydziałem
Ochrony rodowiska i Wydziałem
2
Architektury i Wydziałem Inwestycji oraz
z jednostkami urz dów nadrz dnych
(powiat, województwo)
Lata 2004-2010
Szkolenia maj ce na celu podnoszenie
kwalifikacji osób zatrudnionych, a w
1
razie konieczno ci kadrowa rozbudowa
Wydziału Ochrony rodowiska
Termin realizacji
Realizatorzy
Efekty
Uwagi
2004
Pracownia
Architektoniczna
rodki własne
Ograniczenie liczby
konfliktów czlowiekrodowisko
-
2005
UG Pruszków
rodki własne
Lepsze zarz dzanie
rodowiskiem
Współpraca z innymi
Wydziałami UG oraz
współpraca z
Powiatem i
Województwem
2010
Niezale ni eksperci
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Sprawniejsza i
bardziej kompetentna
obsługa ludno ci
-
2
Stworzenie gminnego systemu informacji
o rodowisku wykorzystuj c GIS
(Geograficzne Systemy Informacyjne)
2010
UG Pruszków
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
4
Współpraca gminy w rozwi zywaniu
problemów ochrony wód i gospodarki
odpadami z s siednimi gminami.
2010
UG Pruszków
rodki własne
5
Preferowanie przedsi biorstw proekologicznych wykorzystuj cych
technologie przyjazne rodowisku.
2010
UG Pruszków
rodki własne
Szybki i niezale ny
dost p do informacji
dotycz cych
rodowiska
Kompleksowe
rozwi zywanie
problemów
rodowiskowych
Wy sza jako
rodowiska
-
-
-
Mierniki efektów:
1) Liczba decyzji wydawanych w oparciu o GIS (Geograficzne Systemy Informacyjne)
2) Liczba przedsi wzi
realizowanych wspólnie z gminami s siaduj cymi.
8.2.4 CEL SZCZEGÓŁOWY: ZWI KSZENIE AKTYWNO CI OBYWATELSKIEJ I WY SZY STOPIE
EKOLOGICZNEJ
CEL OPERACYJNY: Wi ksza aktywno
L.p.
Zadanie
Lata 2004-2006
Uwzgl dnienie w planie
zagospodarowania przestrzennego zada
1
zwi zanych z zapewnieniem ochrony i
trwało ci przyrody dla terenów
atrakcyjnych turystycznie.
Opracowanie przewodnika turystycznego
popularyzuj cego wiedz o Pruszkowie i
2
okolicach.
Lata 2004-2006
Organizowanie miejsc pracy zwi zanych
1
z ochron rodowiska np. segregacji i
odzysku odpadów.
Dalsze propagowanie gminnych
2
konkursów ekologicznych: ekologiczna
szkoła, ekologiczne osiedle.
3
Wytyczenie i uło enie cie ek (pieszych i
rowerowych) w dolinie Utraty
WIADOMO CI
społecze stwa na rzecz rodowiska
Termin realizacji
Realizatorzy
Efekty
Uwagi
2004
Pracownia
Architektoniczna
rodki własne
Formalne podstawy
ochrony rodowiska
-
2006
Wydział Promocji UG
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Spopularyzowanie
wiedzy o rodowisku
Współpraca z
Wydziałem Promocji
UG Pruszków
2010
2010
2007
UG Pruszków,
Starostwo Powiatowe,
UG Pruszków
Organizacje
pozarz dowe
rodki własne
Wi ksza aktywno
społecze stwa
-
rodki własne
Wi ksza aktywno
społecze stwa
-
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Wi ksza aktywno
społecze stwa
-
Mierniki efektów:
1) Liczba zgłaszanych społecznych inicjatyw z zakresu ochrony rodowiska
CEL OPERACYJNY: Wi ksza wiadomo
L.p.
Zadanie
ekologiczna
Termin realizacji
Realizatorzy
Efekty
Uwagi
Skupienie w jednym
miejscu
-
Mo liwo planowego
działania na rzecz
propagowania
-
Znajomo zasad
rz dz cych
rodowiskiem
-
Lata 2004-2006
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
1
Stworzenie gminnego centrum edukacji
ekologicznej
2005
UG Pruszków
2
Opracowanie gminnego Programu
edukacji ekologicznej
2006
UG Pruszków,
Niezale ni eksperci
2010
Szkoły
rodki własne
UG Pruszków,
Organizacje
pozarz dowe
UG Pruszków
Organizacje
pozarz dowe
Przedszkola,
Organizacje
pozarz dowe
Organizacje
pozarz dowe
UG Pruszków,
Organizacje
pozarz dowe
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Lata 2004-2010
Dalsza realizacja programu edukacji
1
ekologicznej dla szkół podstawowych i
gimnazjów
2
Propagowanie idei zrównowa onego
rozwoju w rodkach masowego przekazu
2010
3
Kontynuacja organizowania imprez
masowych: Dzie Ziemi, Sprz tanie
wiata itp.
2010
4
Edukacja ekologiczna dzieci
2010
5
Edukacja ekologiczna nauczycieli
2010
6
Organizowanie wystaw proekologicznych
2010
7
Tworzenie kół ekologicznych
2010
UG Pruszków,
Szkoły
Popularyzacja wiedzy
o rodowisku, lepsza
jako rodowiska
-
rodki własne
Uwra liwianie na
problemy rodowiska
-
rodki własne
Lepiej wykształcona
kadra przekazuj ca
wiedz o rodowisku
-
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Popularyzacja wiedzy
o ekologii
-
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Zwi kszanie wiedzy
aktywno ci
społecze stwa z
zakresu ekologii
-
8
Edukacja ekologiczna na temat
prawidłowej gospodarki wodnociekowej
2010
9
Wspieranie ró nych form edukacji
ekologicznej
2010
UG Pruszków,
Organizacje
pozarz dowe, Szkoły
UG Pruszków,
Organizacje
pozarz dowe
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
rodki własne,
fundusze O , rodki
pomocowe
Wi ksza wiedza o
rodowisku
-
Wi ksza wiedza o
rodowisku
-
Mierniki efektów:
1) Ilo zebranych surowców wtórnych w szkołach
2)
Liczba kół ekologicznych
3)
Liczba dzieci bior cych udział w imprezach na rzecz ochrony rodowiska i ekologii
4)
Liczba imprez proekologicznych
9
UWARUNKOWANIA REALIZACYJNE PROGRAMU
Program ochrony rodowiska gminy Pruszków sporz dzono w oparciu o
przyj te zasady polityki ochrony rodowiska Unii Europejskiej i Polityki Ekologicznej
Polski. Cele Programu s zgodne z kierunkami rozwoju okre lonymi w nadrz dnych
dokumentach, takich jak „Program ochrony rodowiska powiatu pruszkowskiego” i
„Strategi rozwoju Pruszkowa. Przy tworzeniu Programu brano pod uwag sytuacj
finansow lokalnego samorz du i mnogo
nało onych na niego zada . Na realizacj
Programu b d wpływały tak e instrumenty prawne, ekonomiczne, społeczne oraz nowe
zadania zwi zane z członkostwem w Unii Europejskiej. Istotny jest fakt, ze Program
musi nosi
w sobie znamiona wykonalno ci, dlatego te
zostanie/został poddany
Władzom Urz du Gminy pod dyskusj , tak aby zweryfikowa
wst pne zało enia
autorów opracowania.
9.1
Prawno instytucjonalne
Program realizowany b dzie w oparciu o znowelizowane polskie prawo
kompatybilne z przepisami UE. Realizacja Programu odbywa si b dzie zgodnie z
zasad zrównowa onego rozwoju, w oparciu o kompetencje organów zarz dzaj cych
rodowiskiem opisane w niniejszym dokumencie. Główne zadania samorz du gminnego
skoncentrowane s na wydawaniu decyzji zwi zanych z:
d) nakazaniem osobie fizycznej eksploatuj cej instalacje w ramach zwykłego
korzystania ze
rodowiska zmniejszenie w okre lonym czasie negatywnego
oddziaływania na rodowisko,
e) uwzgl dnieniem
zagospodarowania
uwarunkowa
przyrodniczych
przestrzennego
(osi gane
w
miejscowych
poprzez
planach
opracowania
ekofizjograficzne i prognozy oddziaływania na rodowisko),
f) zasadami zbiorowego zaopatrzenia w wod
i zbiorowego odprowadzania
cieków,
g) realizacj programu gospodarki odpadami,
h) wspieraniem zalesie i zadrzewie na gruntach marginalnych i mało przydatnych
rolniczo,
i) budow
małych zbiorników retencyjnych i realizacji zabezpiecze
powodziowych,
przeciw
j) ochron obszarów cennych przyrodniczo – ustanowienie form ochrony przyrody
takich jak: u ytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, stanowiska
dokumentacyjne i pomniki przyrody,
k) tworzeniem pasów zieleni izolacyjnej wokół miast oraz obiektów uci liwych,
l) uwzgl dnieniem obszarów nara onych na niebezpiecze stwo powodzi w
opracowaniach planistycznych (np. miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego),
m) zasadami utrzymania czysto ci i porz dku w gminach.
W zakresie ochrony rodowiska zadania wykonuj ponadto organy administracji
niezespolonej m.in. regionalne zarz dy gospodarki wodnej, nadle nictwa, inspektoratysanitarne i weterynaryjne: jednostki badawczo rozwojowe, agencje, fundacje, organizacje
gospodarcze i społeczne organizacje ekologiczne. Aktywno
organizacji zwi ksza
niezb dne zaanga owanie szerokich kr gów społecze stwa w sprawy ochrony
rodowiska oraz podnosi
szczególnie
widoczne
wiadomo
w
obronie
ekologiczn . Działania tych organizacji s
przed
wzrostem
lokalnych
uci liwo ci
rodowiskowych oraz organizowaniem masowych imprez (np. Dzie Ziemi).
9.2
Uwarunkowania finansowe
Program ochrony
rodowiska b dzie obejmowa
zadania inwestycyjne i
pozainwestycyjne. W celu wdro enia zapisów Programu konieczne s
rodki finansowe.
Przyjmuje si , e zadania uj te w Programie b d pochodziły z nast puj cych ródeł
finansowych:
n)
rodki własne,
o)
rodki funduszy ochrony
rodowiska tj. Gminny FO , Powiatowy FO ,
Wojewódzki FO , Narodowy FO ,
p) kredyty i po yczki udzielane w bankach komercyjnych,
q) kredyty i po yczki udzielane prze instytucje wspieraj ce rozwój gmin,
r) dotacje pa stwowe z funduszy krajowych i zagranicznych,
s) cz
zada b dzie realizowana przez Inwestorów z ich własnych rodków.
Wdro enie niniejszego Programu b dzie mo liwe dzi ki stworzeniu sprawnego
systemu finansowania ochrony
rodowiska. Podstawowymi
ródłami finansowania
108
działa
proekologicznych s
fundusze ekologiczne, fundacje,
rodki z Funduszu
spójno ci i funduszy strukturalnych.
Najwi ksz
instytucj
finansowanie inwestycji w
realizuj c
Polityk
Ekologiczn
Pa stwa poprzez
ochronie rodowiska i gospodarce wodnej w obszarach
wa nych z punktu widzenia procesów dostosowawczych do standardów i norm Unii
Europejskiej jest Narodowy Fundusz Ochrony
Zasadniczym
celem
NFO iGW
jest
rodowiska i Gospodarki Wodnej.
wspieranie
finansowe
przedsi wzi
podejmowanych dla poprawy jako ci rodowiska w Polsce w dziedzinie: ochrony wód,
gospodarki wodnej, ochrony powietrza, ochrony powierzchni ziemi, le nictwa, ochrony
przyrody i krajobrazu, geologii, górnictwa, edukacji ekologicznej. Rol Wojewódzkiego
Funduszu Ochrony
przedsi wzi
rodowiska i Gospodarki Wodnej jest wspieranie finansowe
proekologicznych o zasi gu regionalnym podejmowanych tak e dla
poprawy jako ci
rodowiska w poszczególnych jego komponentach. Narodowy i
Wojewódzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej udzielaj pomocy w
postaci dotacji i niskoprocentowych po yczek, które mog by umarzane do 50%. Na
poziomie powiatu funkcjonuje Powiatowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki
Wodnej, który wspólnie z Gminnym Funduszem Ochrony
Wodnej
słu y
dofinansowaniem
lokalnych
rodowiska i Gospodarki
przedsi wzi
o
charakterze
proekologicznym.
Istotne znaczenie w udzielaniu wsparcia finansowego w formie dotacji lub
po yczek ma Fundacja "Ekofundusz". Priorytetowe kierunki pomocy finansowej
Ekofunduszu to: ochrona ró norodno ci biologicznej, gospodarka odpadami i
rekultywacja gleb zanieczyszczonych, zmniejszanie transgranicznego transportu S02,
N02, ograniczenie zanieczyszczenia morza Bałtyckiego, ograniczenie emisji gazów
szklarniowych oraz eliminacja stosowania substancji niszcz cych warstw ozonow i
innych. ródłem finansowania przedsi wzi
ekologicznych mog by kredyty udzielane
np. przez Bank Ochrony rodowiska z dopłatami do oprocentowania przez fundusze
ochrony
rodowiska,
kredyty
komercyjne,
kredyty
konsorcjalne,
kredyty
mi dzynarodowych instytucji finansowych np. Banku wiatowego, Europejskiego Banku
Odbudowy i Rozwoju. [na podstawie Programu ochrony
rodowiska powiatu
pruszkowskiego 2003].
Fundusze strukturalne
Obecnie Polska mo e korzysta
z Funduszy Strukturalnych na finansowanie
inwestycji w ochronie rodowiska. Dotyczy to mo liwo ci finansowania inwestycji z
109
Europejskiego
Funduszu
Rozwoju
Regionalnego
(Zintegrowanego
Programu
Operacyjnego Rozwoju Regionalnego - inwestycje w skali regionalnej i lokalnej) oraz
Funduszu Spójno ci. Ramy przedsi wzi
inwestycyjnych finansowanych z funduszy
strukturalnych okre la Narodowy Plan Rozwoju (2004-2006). Plan ten b dzie słu ył jako
podstawa negocjowania przez Polsk
okre laj cego kierunki i wysoko
realizacj
zamierze
Podstaw Wsparcia Wspólnoty, dokumentu
wsparcia ze strony funduszy strukturalnych na
rozwojowych, oraz jako podstawa interwencji z Funduszu
Spójno ci.
W ramach jednego z priorytetów Narodowego Planu Rozwoju: ochrona
rodowiska i zagospodarowanie przestrzenne, podstawowe znaczenie b dzie miało
wsparcie inwestycyjne ukierunkowane mi dzy innymi na racjonaln
gospodark
odpadami. W tym zakresie wsparcie b dzie przeznaczone przede wszystkim na
rozbudow lub modernizacj składowisk odpadów komunalnych, systemy selektywnej
zbiórki, recyklingu i odzysku odpadów komunalnych (sortownie, kompostownie),
systemy zbiórki i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.
przeznaczone na rekultywacj
uci liwych dla
rodki finansowe,
rodowiska składowisk, w tym
składowisk odpadów przemysłowych dost pne s w ramach rodowiskowych funduszy
celowych oraz z uwagi na koncentracj przestrzenn i du e koszty takich działa , w
ograniczonym zakresie tak e w ramach ZPORR. Program ten b dzie finansowany ze
rodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF) oraz ze rodków
krajowych. Ł cznie na program operacyjny w latach 2004-2006 przeznaczone b dzie 6
645 mln euro, a ze rodków publicznych 129 mln euro. ERDF wspiera m.in. inwestycje
infrastrukturalne w zakresie gospodarki wodnej, gospodarki odpadami (mi dzy innymi
stworzenie
kompleksowego
systemu
gospodarki
odpadami
niebezpiecznymi),
rekultywacji zdegradowanych terenów.
Równolegle z realizacj ZPORR realizowane b d du e projekty inwestycyjne
współfinansowane z Funduszu Spójno ci.
rodki pochodz ce z tego funduszu nie b d
przekazywane na działania wykonywane w ramach programów operacyjnych, ale b d ze
sob
powi zane. Głównym celem strategii rodowiskowej Funduszu Spójno ci jest
wsparcie dla realizacji zada inwestycyjnych władz publicznych w zakresie ochrony
rodowiska, wynikaj cych z wdra ania prawa Unii Europejskiej. Priorytetem strategii
Funduszu Spójno ci jest przede wszystkim poprawa jako ci wód powierzchniowych,
zwi kszenie dost pno ci wody do picia i poprawa jej jako ci. Ponadto ograniczenie
emisji zanieczyszcze do powietrza, racjonalizacja gospodarki odpadami, rekultywacja
110
obszarów poprzemysłowych, a tak e wsparcie dla le nictwa i ochrony przyrody. B dzie
to realizowane mi dzy innymi poprzez: budow komunalnych oczyszczalni cieków i
miejskiej kanalizacji, wsparcie gospodarki odpadami komunalnymi, maj ce na celu
stworzenie systemów zbiórki, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów
komunalnych. Na finansowanie
projektów zwi zanych z realizacj
priorytetów
przewiduje si ł cznie sum 2000 mln euro. Odbiorcami pomocy z Funduszu Spójno ci
b dzie przede wszystkim Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej
wraz z wojewódzkimi funduszami ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, Krajowy
Zarz d Parków Narodowych, Lasy Pa stwowe i ich regionalne dyrekcje, a tak e parki
narodowe oraz samorz dy [Program ochrony rodowiska województwa mazowieckiego].
9.3
Uwarunkowania przestrzenne
Planowanie przestrzenne odgrywa istotn rol w realizowaniu celów polityki
ekologicznej na ka dym poziomie jej stanowienia, dlatego w ród celów zada Polityki
ekologicznej pa stwa wymienia si
ekologizacj
planowania przestrzennego i
racjonalizacj u ytkowania terenów.
Wprowadzona 11 lipca 2003r. ustawa z dnia 13 lutego 2003r. o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym wprowadza zmiany ułatwiaj ce realizacj
polityki
ekologicznej m.in. przez:
t) projekty gminnych studiów uwarunkowa
i kierunków zagospodarowania
przestrzennego b d opiniowane przez marszałków starostwa,
u) jednoznaczne okre lenie roli i tre ci studium gminy m.in. w zakresie ustale
ochrony rodowiska,
v) uspołecznienie procedury sporz dzania studium gminy, daj cej wi ksze
mo liwo ci ustalania jego tre ci przez organizacje ekologiczne i społeczno
lokaln ,
w) realizacja niezb dnych dokumentów uzupełniaj cych projekty MPZP tj.
opracowa ekofizjograficznych i prognoz rodowiskowych, które byłyby podstaw
dalszych prac urbanistycznych,
x) uszczegółowienie skali miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
dzi ki czemu plany b d
mogły stanowi
wystarczaj c
podstaw
decyzji
budowlanych, bez konieczno ci okre lania warunków zabudowy.
111
Obowi zuj ca ustawa wprowadza tez kilka zmian mog cych wpłyn
na
realizacje polityki ekologicznej:
y) odej cia
od zasady sporz dzania kompleksowych miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego dla obszarów gmin, w wyniku czego gminy b d
pozbawione instrumentu pozwalaj cego na kompleksow
realizacj
polityki
przestrzennej i ekologicznej,
z) utrzymanie zasady nieobligatoryjno ci sporz dzania miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego, co wobec utraty wa no ci planów miejscowych
pochodz cych sprzed 1995 r. doprowadzi mo e do tego, e znaczna cz
b dzie
pozbawiona
powszechnie
obowi zuj cego
prawa
gminy
okre laj cego
przeznaczenie terenów i warunki ich zabudowy,
aa) rozszerzenie mo liwo ci ustalenia lokalizacji inwestycji na podstawie decyzji
administracyjnych wydawanych bez planu miejscowego, co mo e prowadzi do
zwi kszenia interesów indywidualnych nad dobrem ogólnym (którym jest
rodowisko przyrodnicze).
9.4
Uwarunkowania społeczne
W trakcie powstawania gminnego programu ochrony rodowiska bardzo wa ny
jest udział pozarz dowych organizacji ekologicznych. Organizacje te zaczynaj
odgrywa coraz wi ksz rol w tworzeniu społecze stwa obywatelskiego. Pod wzgl dem
prawnym reguluje to konwencja uchwalona w Arhus w 1999r. o dost pie do informacji,
udziale społecze stwa w podejmowaniu decyzji oraz o dost pie do wymiaru
sprawiedliwo ci w sprawach dotycz cych
rodowiska (w prawie polskim została
uregulowana przez ustaw z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony rodowiska).
Udział
społeczny jest
zwykle
definiowany jako zaanga owanie
ogółu
społecze stwa, jednak niemniej wa n kwesti jest współpraca z władzami. Wa ny jest
udział wszystkich grup społecznych (sołectw, rad osiedli, szkół, biznesu, ko cioła i
innych). Uzyskanie akceptacji społecznej dokonuje si
poprzez organizowanie
warsztatów grup problemowych, w formie akcji informacyjnych itp.
Konwencja z Aarhus okre la podstawowe obowi zki organów samorz dowych w
zakresie zapewnienia udziału społecznego [Program....]:
bb) ustalenia zakresu podmiotowego konsultacji,
cc) ustalenia rozs dnych norm czasowych na poszczególne etapy konsultacji,
112
dd) przeprowadzenie
konsultacji
odpowiednio
wcze nie
w
toku
procedury
decyzyjnej, gdy wszystkie warianty s jeszcze mo liwe, a udział społecze stwa
mo e by skuteczny,
ee) nale yte uwzgl dnienie konsultacji społecznych przy wydawaniu decyzji.
Organy maj
swobod
okre lania szczegółowych sposobów powiadamiania
społecze stwa, metod zbierania uwag i wniosków, czasu trwania konsultacji.
Do organizacji ekologicznych pozarz dowych działaj cych na terenie całego kraju
jak i na szczeblu lokalnym nale
m.in.: Liga Ochrony Przyrody, Polski Klub
Ekologiczny, WWF, Polski Zwi zek W dkarski.
113
10 WDRA
ANIE I MONITORING PROGRAMU
Wdra anie Programu wymaga kontroli i oceny stopnia jego realizacji z punktu
widzenia zaproponowanych celów. Odpowiedzialno
za wdra anie Programu ponosi
Rada Gminy i działaj cy z jej upowa nienia pracownicy samorz du lokalnego.
Zgodnie z ustaw Prawo Ochrony
rodowiska z wykonania Programu Zarz d
Gminy sporz dza co dwa lata raporty, które przedstawia Radzie Gminy. Rada Gminy
powinna powoła komitet steruj cy Programem, do którego zada
nale ałoby m.in.
czuwanie na realizacja zada Programu, przygotowywanie wniosków inwestycyjnych,
współpraca z programami wy szego szczebla i s siednimi, dostosowanie Programu do
nowo ukazuj cych si regulacji prawnych, promocja Programu.
Ocena realizacji Programu polega przede wszystkim na monitorowaniu czyli
obserwacji zmian w wielu wzajemnie ze sob powi zanych sferach funkcjonowania
danego obszaru (ekonomicznej, społecznej, ekologicznej itp.).
System monitoringu powinien opiera si na:
a) systemie zbierania i selekcjonowania informacji,
b) systemie oceny i interpretacji zgromadzonych danych.
Procesy te powinny by analogiczne na poziomie Gminy i Powiatu. Proponowany,
wi c system monitoringu dla Gminy Pruszków powinien zawiera okre lone działania:
ff) systematyczne zbieranie danych liczbowych oraz informacji dotycz cych
realizacji poszczególnych zada Programu; wynikiem tych działa b dzie materiał
empiryczny stanowi cy podstaw do analiz i ocen,
gg) uporz dkowanie, przetworzenie i analiza danych empirycznych; otrzymany
materiał b dzie słu ył przygotowaniu raportów,
hh) przygotowanie raportów z realizacji zada uj tych w Programie,
ii) analiza porównawcza osi gni tych wyników z zało eniami Programu; okre lenie
stopnia wykonania zapisów przyj tego Programu oraz identyfikacja ewentualnych
rozbie no ci,
jj) analiza przyczyn odchyle oraz okre lenie działa koryguj cych polegaj cych na
modyfikacji
dotychczasowych
oraz
ewentualne
wprowadzenie
nowych
instrumentów wsparcia,
kk) przeprowadzenie działa koryguj cych.
Zbudowanie takiego systemu monitoringu i prowadzenie opisanych działa
pozwoli na bie ce monitorowanie realizacji Programu.
114
W Programie zawarto wska niki zrównowa onego rozwoju gminy na 2002r.
(Tabela nr 18). Te same wska niki powinny słu y do pó niejszej oceny realizacji
Programu raportowanych co dwa lata.
Program ochrony rodowiska Gminy Pruszków zostanie rozpowszechniony w ród
mieszka ców gminy poprzez jego publikacj , jak te
zamieszczenie na stronie
internetowej miasta.
Tabela nr 18. Wska niki zrównowa onego rozwoju Pruszkowa - dane za 2002r.
Wska niki
Ilo mieszka ców
Powierzchnia
Zu ycie wody w przeliczeniu na 1 mieszka ca/rok
Ludno korzystaj ca z oczyszczalni cieków.
Procent gospodarstw domowych korzystaj cych z sieci
kanalizacyjnej
Procent gospodarstw domowych korzystaj cych z sieci
wodoci gowej
Proporcja długo ci sieci kanalizacyjnej do sieci
wodoci gowej
Wska nik emisji całkowitej pyłu zawieszonego PM10 do
atmosfery
Ilo drzew posadzonych w stosunku do ilo ci drzew
wyci tych
Powierzchnia o szczególnych walorach przyrodniczych
prawnie chroniona
Pomniki przyrody (obiekty)
Odpady (z wył czeniem odpadów komunalnych)
wytworzone w ci gu roku ogółem
Odpady komunalne zebrane w ci gu roku ogółem
Długo cie ek rowerowych
Wydatki inwestycyjne na ochron rodowiska
Ilo przedsi biorstw z certyfikatem ISO 14001
Ilo instalacji planowanych do obj cia pozwoleniem
zintegrowanym
Jednostki
Wielko
[szt.]
[km2]
[m3/M/rok]
54 615
19,15
49,65
[ty .]
[%]
48,7
90,9
[%]
82,8
-
1,01
[Mg/rok]
-
-
3,1
[m2]
-
[szt.]
30 (stan na 2004)
[ty . ton]
-
[Mg/rok]
[km]
[mln zł]
[szt.]
[szt.]
30 000
1,6
-
115
LITERATURA
Dokumenty planistyczne, ekspertyzy
1) Ekspertyza Hydrologeologiczna pruszkowskiego zespołu miejskiego – SOZOZ
Sp.z.o.o. Warszawa-wrzesie 1991,
2) Krajowy
program
oczyszczania
cieków
komunalnych
-
Ministerstwo
rodowiska, 2003,
3) Narodowa strategia ochrony rodowiska na lata 2000-2006,
4) Operat porz dkowania terenu nale cego do gminy Pruszków, poło onego przy
osiedlu „B.Prusa” JKKT Sp.z.o.o., Warszawa kwiecie 2000r.,
5) Opracowanie ekofizjograficzne dla terenu poło onego w Pruszkowie pomi dzy
granic administracyjn miasta Pruszków i gminy O arów Mazowiecki – rzek
bikówk -granic administracyjn miasta Pruszków i gminy Brwinów, Lipski i
Wujek Sp. z. o. o. Łód – grudzie 2003r.,
6) Podstawowe problemy rodowiska w Polsce, Inspekcja Ochrony
rodowiska,
Warszawa listopad 2000r.,
7) Polityka ekologiczna pa stwa na lata 2003-2006 z uwzgl dnieniem perspektyw
na lata 2007-2010, Rada Ministrów, Warszawa grudzie 2002r.,
8) II Polityka ekologiczna pa stwa, grudzie 2000r.,
9) Plan gospodarki odpadami dla miasta Pruszkowa - SGS Warszawa, luty 2004r.,
10) Polityka le na pa stwa - dokument przyj ty przez Rad Zasobów Naturalnych i
Le nictwa (1997) - dokument przyj ty przez Rad
Ministrów w dniu
22.04.1997r.,
11) Polska 2025 - Długookresowa strategia trwałego i zrównowa onego rozwoju,
12) Program ochrony powietrza dla powiatu pruszkowskiego - Warszawa, sierpie
2003r.,
13) Program ochrony
rodowiska województwa mazowieckiego przyj ty przez
Sejmik Województwa Mazowieckiego na XV sesji 15 grudnia 2003r.,
14) Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj cych azbest stosowanych na
terytorium Polski, Rada Ministrów, Warszawa maj 2002r.,
15) Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej pa stwa na lata 2002-2010,
Rada Ministrów, Warszawa listopad 2002r.,
16) Projekt programu ochrony rodowiska powiatu pruszkowskiego grudzie 2003r.,
116
17) Przebudowa kanału Konopa- Hydroprojekt 1984r.,
18) Strategia ekororozwoju Polski, MO ZNiL, Warszawa 1993r.,
19) Strategia rozwoju Pruszkowa do roku 2015- Centrum Bada Regionalnych,
20) Studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla gminy
Pruszków, Autorska Pracowania Architektury i Planowania Przestrzennego, arch.
Piotr Sudra Sp. z o. o, Podkowa Le na - luty 2002r.,
21) Wieloletni program inwestycyjny „WPI” dla miasta Pruszkowa na lata 20042007, oprac. Tomasz Wróbel, Pruszków 2004r.,
22) Wskazania do planu ochrony wybranych terenów przyrodniczo cennych miasta
Pruszkowa, JKKT Sp.z.o.o., Warszawa, listopad 1998r.,
23) Koncepcja przebudowy Rowu U1 (Reguły-Malichy) w celu przystosowania cieku
do odbioru wód deszczowych z całej zlewni, z wyszczególnieniem ilo ci wód
deszczowych
odprowadzanych
do
ww.
rowu
ze
zlewni
cz stkowych
obejmuj cych tereny gmin: Pruszków, Michałowice, Piastów i Ursus.
AQUAGEO, 2000, M. Fic, Z. Bartosik, współ. J. Lipi ski, T. Szymczak, W. Fic,
J. Kr giel, B. Dobrzelewski.
Mapy
24) Atlas Rzeczypospolitej Polskiej, Główny Geodeta Kraju 1994;
25) Mapa Geologiczno-Gospodarcza Polski, skala 1 : 50 000, arkusz Raszyn PIG
1997;
26) Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski, skala 1 : 50 000, arkusz Raszyn, WG
1978;
27) Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski, skala 1 : 50 000, arkusz Warszawa
Zachód, WG 1979;
Ustawy i rozporz dzenia
28) Regulacje prawne w ramach Unii Europejskiej,
29) Rozporz dzenie MO ZNiL z 05.11.1991r. w sprawie zasad ustalenie stref
ochronnych ródeł i uj
wody,
30) Rozporz dzenie Rady Ministrów z dnia 10.12.2002r. w sprawie przebiegu granic
obszarów dorzeczy, przyporz dkowania zbiorników wód podziemnych do
wła ciwych obszarów dorzeczy (Dz. U. nr 323, poz. 1953),
117
31) Rozporz dzenia wła ciwych organów (minister, wojewoda) w sprawie tworzenia
obszarów i obiektów prawnie chronionych,
32) Rozporz dzenie Rady Ministrów z dnia 24 wrze nia 2002r. w sprawie okre lenia
rodzajów przedsi wzi
mog cych znacz co oddziaływa na rodowisko oraz
szczegółowych kryteriów zwi zanych z kwalifikowaniem przedsi wzi
do
sporz dzania raportu o oddziaływaniu na rodowiska (Dz. U. Nr 179 z 2002 r.
poz. 1488),
33) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. Nr 62 z
2001 r. poz. 627 z pó niejszymi zmianami),
34) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz. U. Nr 62 z 2001r. poz. 628 z
pó niejszymi zmianami),
35) Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony
rodowiska, ustawa o odpadach oraz zmiana niektórych ustaw (tzw. ustawa
wprowadzaj ca - Dz. U. Nr 100 z 2001 r. poz. 1085),
36) Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo Wodne (Dz. U. nr 115 z 2001r., poz. 1229 z
37) Ustawa z dnia 27 marca 2003r. O planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
(Dz. U. nr 80 z 2003r., poz. 717),
38) Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowi zkach przedsi biorców w zakresie
gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie
depozytowej (Dz. U. Nr 63 z 2001 r. poz. 639),
39) Ustawa o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia (Dz. U. Nr 73 z 2001 r.
poz. 764 z pó niejszymi zmianami),
40) Ustawa z dnia 16 pa dziernika 1991r. o ochronie przyrody (test jednolity Dz. U.
Nr 99 z 2001 r. poz. 1079 z pó niejszymi zmianami),
41) Ustawa z dnia 28 wrze nia 1991 r. o lasach (Dz. U. Nr 141 z 1991 r. poz. 444 z
42) Ustawa z dnia 4 lutego 1994r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27 z
1994r. poz. 96 z pó niejszymi zmianami),
43) Ustawa o ochronie gruntów rolnych i le nych (Dz. U Nr 16 z 1995r. poz. 78 z
Inne publikacje
118
44) Fic M. (red.) „Monitoring, ochrona i gospodarcze wykorzystanie wód w rejonie
Falent”- Woda - rodowisko obszary wiejskie tom 3 (zeszyt specjalny 6) IMUZ
Falenty 2003r.,
45) Fic M., i inni, Opracowanie ekofizjograficzne rejonu Jeziorka Czerniakowskiego i
Łuku Siekierkowskiego, Falenty AQUAGEO, 2000,
46) D browski L., Ciepieliowski A., Gutry-Korycka M „Hydrologiczno-techniczne
podstawy zabezpieczenia miasta Pruszkowa przed wylewami Utraty” - „Wodarodowisko - obszary wiejskie”- IMUZ Falenty listopad 2003,
47) Koncepcja krajowej sieci ekologicznej ECONET –Polska praca zbiorowa pod
redakcj dr A. Liro – Fundacja IUCN Poland, Warszawa 1998r.,
48) Kondracki J., Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne, PWN
Warszawa 1994r.,
49) Kowalski D. Projekt- „Zarys Programu renaturyzacji rzeki Utraty oraz
identyfikacja zagro e
stanu stosunków wodnych rzeki Utraty jako bariery
rozwoju przestrzennego Powiatu Pruszkowskiego” Falenty 2003r,
50) Nowak J., Obja nienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, arkusz
Okuniew, WG Warszawa 1997r.,
51) Malinowski J., (red.), Budowa geologiczna Polski, t. VII – Hydrogeologia. WG
Warszawa 1991r.,
52) Morawski W., Obja nienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, arkusz
Warszawa Zachód, WG Warszawa, 1978,
53) Natura 2000 - Europejska sie ekologiczna, Ministerstwo rodowiska, Warszawa
2002r.,
54) Systematyka gleb Polski. Roczniki Gleboznawcze PTG, t. XL nr 3/4, PWN
Warszawa,
55) Tołankowicz E., Fic M., Walczak H., 1997, Obja nienia do Mapy GeologicznoGospodarczej Polski, arkusz Raszyn, PIG Warszawa 1997r.,
56) Piórka I, Hermyt S. Monitoring wysypiska „Góra
bikowska” badanie składu
wód podziemnych”- raport za II kwartał 2004r., EKO-PROJEKT Pszczyna 2004r.
57) Poradnik opracowany ze rodków NFO iGW - Jak własnymi siłami opracowa
gminny lub powiatowy program ochrony rodowiska - Praca zbiorowa, czerwiec
2003r., Raport WIO
Jako
i zagro enia wód powierzchniowych w woj.
mazowieckim - Warszawa 2002r.,
58) Raport WIO
- Gospodarka odpadami pochodzenia przemysłowego w
województwie mazowieckim - Warszawa 2001r.,
119
59) Raport WIO
- Stan rodowiska w województwie mazowieckim Warszawa
2001r.,
60) Richling A., Solon J., Ekologia krajobrazu, PWN Warszawa 1996r.,
61) Rocznik statystyczny województwa mazowieckiego, Urz d Statystyczny w
Warszawie 2002r.,
62) Stan uszkodzenia lasów w Polsce w 2001 r. na podstawie bada
monitoringowych, WIO , Warszawa 2002r.,
63) Wytyczne sporz dzania programów ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym
i lokalnym, Ministerstwo rodowiska, Warszawa lipiec 2002r.,
Materiały w formie elektronicznej
64) Internet- www.pruszków.pl , www.mos.gov.pl, www.ibmer.waw.pl
65) Encyklopedia multimedialna PWN – Geografia.
120

Program Ochrony Środowiska dla Miasta Pruszków

Transkrypt

Podobne dokumenty

autostrada do wiedzy Bezpieczeństwo i elementy

Pruszków 100 lat a nawet i więcej

n - Grupa Advertis

PRACA SEZONOWA LUB STAŁA (Pruszków)