Zakażenia żołądkowo-jelitowe u dzieci

Transkrypt

ZDROWIE DOBROSTAN 2/2013
DOBROSTAN I PRZYRODA
ROZDZIAŁ I
Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim
Wydział Pedagogiki i Nauk o Zdrowiu Kierunek Pielęgniarstwo
College of Business and Entrepreneurship in Ostrowiec Świętokrzyski
The Faculty of Pedagogy and Health Studies with the major: Nursinhe
MAŁGORZATA CICHOŃSKA, BOŻENA ZBOINA,
DOROTA MACIĄG, MAŁGORZATA ROMAŃSKA,
GRAŻYNA OSOJCA-RZEPKOWSKA
Gastro-intestinal infection in the children
Zakażenia żołądkowo- jelitowe w okresie niemowlęctwa i wczesnodziecięcym
objawiające się w postaci ostrej biegunki, stanowią poważny problem epidemiologiczny i terapeutyczny, gdyż z powodu niedojrzałości fizjologicznej i czynnościowej
organizmu łatwo dochodzi do zachwiania homeostazy ustroju.
Głównym czynnikiem etiologicznym infekcji jelitowych u dzieci są zakażenia
rotawirusem. Biegunki rotawirusowe stanowią częstą przyczynę przyjęć do szpitala
ze względu na swój dynamiczny przebieg i poważne konsekwencje zdrowotne.
Stanowią również poważny problem, gdyż występują w oddziałach pediatrycznych, jako zakażenia wewnątrzszpitalne, które przedłużają czas hospitalizacji i generują dodatkowe nakłady finansowe szpitali.
Zachorowalność ma charakter sezonowy najczęściej zachorowania występują jesienią, zimą i wczesną wiosną, tendencję tę potwierdzają przeprowadzone badania
Pod względem epidemiologicznym miejsce zamieszkania wieś, czy miasto ma tu
ogromny wpływ, ponieważ częściej chorują dzieci zamieszkałe tereny miejskie niż
wiejskie.
Problem nieżytów żołądkowo- jelitowych u dzieci jest istotnym problemem epidemiologicznym, ekonomicznym obciążającym małego pacjenta, jego rodzinę i
opiekunów oraz system ochrony zdrowia, dlatego warto rozważyć aspekty zagadnienia w formie materiału badawczego [1].
W grupie przyczyn i czynników warto, więc nawiązać do podstaw teoretycznych
zagadnienia.
ZDROWIE I DOBROSTAN NR 2/2013
Dobrostan i przyroda
Układ pokarmowy noworodka jest niedojrzały, żołądek ma pojemność około 90
ml i opróżnia się szybko. Układ powoli dojrzewa do 3 miesiąca życia, kiedy to skład
śliny niemowlęcia jest już bardzo podobny do składu śliny człowieka dorosłego, a
także wytwarza podobną jej ilość. Pojemność żołądka rośnie do 210-360 ml w 1
roku życia. Wydzielanie soku żołądkowego jest niskie, a stężenie pepsynogenu
osiąga wartości charakterystyczne dla dorosłych około 3m.ż. Wątroba jest proporcjonalnie większa, niż u dorosłych i do końca 1r.ż. niedojrzała. Perystaltyka dojrzewa do końca 8 miesiąc życia, co sprzyja powstawaniu bardziej uformowanych stolców. Pierwsze zęby pojawiają się około 6 miesiąca życia.
W wieku 1-6 lat narządy układu pokarmowego dojrzewają a ilość wytwarzanego
soku żołądkowego stopniowo rośnie. Pojemność żołądka wynosi około 500ml. Proces wyrzynania zębów mlecznych kończy się w wieku 2,5 roku, kiedy dziecko ma
20 zębów.
U dzieci w wieku szkolnym, czyli 6-12 lat układ pokarmowy staje się bardziej
efektywny, lepiej trawi, wchłania, wydziela i wydala z tego powodu rzadziej występują dolegliwości żołądkowe. W wieku 10 lat pojemność żołądka osiąga wielkość
od 750- 900ml. Wypadają zęby mleczne, a wyrzynają się zęby stałe [1].
W wieku młodzieńczym tj. okres 12-21 lat zwiększa się kwaśność soku żołądkowego, a pojemność żołądka wynosi od 1000-1500ml, a wraz z nią rośnie apetyt.
Dochodzi do wydłużenia i zwiększenia średnicy jelit, mięśnie brzucha stają się silniejsze i grubsze. Wątroba osiąga rozmiary i funkcje podobne jak u dorosłych [2].
Biegunka należy do najczęstszych problemów i schorzeń, jakie spotyka się w
pediatrii. Definicja WHO biegunką określa stan, w którym niemowlak karmiony
sztucznie oddaje 3 lub więcej wolnych stolców, w ciągu 24 godzin lub jeden tzw.
stolec patologiczny, czyli zawierający krew, śluz lub ropę. Biegunka trwająca nie
dłużej niż 10 dni jest określana mianem ostrej, a jeżeli utrzymuje się ponad 10-14
dni uznawana jest za przewlekłą [3].
Biegunkę ostrą możemy jeszcze zdefiniować, jako stan, w którym zwiększa się
objętość stolców niemowląt >10g/kg mc./dobę, a u starszych dzieci >200g/dobę. U
zdrowych niemowląt karmionych piersią stolce są częstsze i luźniejsze [4]. Biegunki
możemy podzielić na: spowodowane zakażeniem, wywołane błędami w żywieniu,
związane z błędami w pielęgnacji, lub będące wynikiem ubocznego działania środków leczniczych, na tle wrodzonych zaburzeń biochemicznych lub wad anatomicznych przewodu pokarmowego [5].
Do zadań pielęgniarki należy zaspakajanie w miarę możliwości potrzeb biologicznych i psychospołecznych pacjenta, ze szczególnym uwzględnieniem tych
czynności, które zapewniają mu potrzebę bezpieczeństwa, poszanowania godności,
szanują jego prawa i zwyczaje, a także wartości uznawane przez niego [6].
Bardzo ważną rolę pełni pielęgniarka pediatryczna, która występuje w roli:
- rzecznika rodziny- pomaga w identyfikacji potrzeb, celów dzieci i ich rodzin
oraz opracowuje odpowiednie plany i interwencje pielęgniarskie.
-
10
jest promotorem zdrowia- pomaga w promocji zdrowia i w prewencji chorób
poprzez monitorowanie prawidłowego rozwoju dzieci, stanu odżywienia,
Małgorzata Cichońska, Bożena Zboina, Dorota Maciąg, Małgorzata Romańska,
Grażyna Osojca-Rzepkowska
przestrzegania szczepień oraz identyfikuje problemy zdrowotne dzieci i młodzieży,
-
występuje, jako edukator dostarczając wiedzy i informacji na tematy rodzicielstwa, pielęgnacji, prowadzenia badań przesiewowych jak również informacji o przyczynach i przebiegu chorób,
-
pełni rolę doradcy, wspierając rodziny poprzez aktywne słuchanie, terapeutyczny stosunek obejmuje utrzymanie właściwych relacji między dzieckiem,
rodziną a pielęgniarką.
jest koordynatorem- zajmuje się organizacją ochrony zdrowia organizuje i
koordynuje usługi pielęgniarskie z innymi specjalistami z zakresu ochrony
zdrowia.
Uczestniczy w pracach badawczych, co wpływa korzystnie na jakość opieki pielęgniarskiej nad dziećmi, młodzieżą i ich rodzinami, co przekłada się na lepszą jakość życia teraz i w przyszłości [2].
Pielęgniarka opiekująca się dzieckiem w oparciu o założenia procesu pielęgnowania: gromadzi dane, ocenia indywidualne potrzeby dziecka, formułuje diagnozę
pielęgniarską, planuje i realizuje działania, aktualizuje plan opieki, wyciąga wnioski
i ocenia podjęte działania.
Biegunka jest chorobą wczesnego dzieciństwa i występuje u prawie wszystkich
dzieci w pierwszych latach życia. Jeden czy dwa stolce luźne u dziecka w wieku
przedszkolnym, które czuje się dobrze nie jest powodem do niepokoju a jedynie
może świadczyć o błędzie dietetycznym lub przejedzeniu, mogą być również powodem i pojawiać się u dzieci, u których wprowadzono nowy składnik w diecie, dlatego należy u dzieci wprowadzać te składniki pojedynczo i stopniowo. Przyczyną
może być skonsumowanie większej ilości owoców, otrębów, warzyw, które zawierają błonnik działający, jako środek przeczyszczający, może dziecko odczuwać
wtedy silne bóle brzucha, mieć brak apetytu, wymiotować, ale po kilku godzinach
wszystko wraca do normy.
Groźniejsze są natomiast biegunki wywołane przez infekcje wirusowe lub zakażenia bakteryjne, stają się wówczas choroba niebezpieczną zwłaszcza u małych
dzieci.
Powodem mogą być odwodnienia, które prowadzą do szybkiej utraty soli mineralnych, zagęszczenia krwi, co z kolei może doprowadzić i powodować niedokrwienie mózgu, nerek czy wątroby (odwodnienie oznacza nadmierną utratę wody zawartej w tkankach, gdy podaż płynów utraconych przewyższa objętość płynów przyjętych) [2].
Pielęgniarka posługuje się badaniami służącymi ocenie stanu zdrowia, obserwuje
objawy chorobowe uzależnione od stopnia odwodnienia i jego ciężkości: ogólne
osłabienie, wzmożone pragnienie, utrata masy ciała, suche śluzówki jamy ustnej,
zapadnięte gałki oczne, brak łez, obniżone napięcie skóry, wydłużony czas powrotu
włośniczkowego, zapadnięta ciemiączko, czy zmniejszona ilość wydalanego moczu.
-
11
W przypadku odwodnienia można zidentyfikować obniżoną objętość płynów
ustrojowych., a celem planowanych działań będzie osiągnięcie i utrzymanie prawidłowego stanu nawodnienia dziecka realizowanym poprzez: monitorowanie pomiaru
masy ciała (co może odzwierciedlać przybytek lub utratę płynów), monitorowanie
ilości przyjętych i wydalonych płynów, uzupełnianie płynów drogą dożylną (gdy
dziecko nie jest w stanie przyjąć płynów drogą doustna i nie pokrywa to zapotrzebowania dobowego) [7]. W kolejnych krokach terapii uwzględniamy stosowanie
(zgodnie z zaleceniami) nawadniania doustnego: 30-60 ml, co godzinę. Następnym
krokiem postępowania pielęgniarskiego będzie wprowadzenie diety. Celem końcowym planowanych i podejmowanych działań będzie osiągnięcie właściwego nawodnienia poprzesz przyrost masy ciała, powrót prawidłowego napięcia i zabarwienia skóry [8].
W przypadku oddawania nieprawidłowych stolców pielęgniarka podejmuje działania (poza wyrównaniem strat wodnych) zapobiegające rozprzestrzenianiu się bakterii oraz obserwuje objętość stolców i zapobiega odparzeniom. Dziecko umieszcza
w izolatce (zgodnie z wytycznymi Państwowej Inspekcji Sanitarno-Epidemiologicznej). Stosowane są procedury izolacji i zapobiegania rozprzestrzeniania się
zakażeniom.
Zbierane są informacje i prowadzona jest obserwacja (częstość, kolor, objętość
stolców). Podczas biegunki łatwo o odparzenia, gdy stolec jest kwaśny i podrażnia
skórę, należy wdrożyć zabiegi pielęgnacyjne mające na celu przywrócenie prawidłowej funkcji skóry poprzez podmywanie, osuszanie i stosowanie natłuszczających
środków.
Równolegle prowadzimy edukację pacjentów, jak pielęgnować skórę dziecka,
jakie preparaty zastosować i jak często zmieniać pieluszki. Dbamy o prawidłowe
mycie i dezynfekcję rąk uczymy dziecko i rodzinę techniki właściwego mycia.
Często biegunce towarzyszą wymioty, wówczas naszym celem będzie utrzymanie drożności dróg oddechowych i zapobieganie dalszemu odwodnieniu. Należy w
czasie wymiotów ułożyć dziecko na boku, aby zapobiec zachłyśnięciu, prowadzić
stały nadzór, monitorować objawy kliniczne stopnia odwodnienia, prowadzić nawadnianie zgodnie z przyjętymi standardami.
Objawom ze strony układu pokarmowego może towarzyszyć również gorączka.
Należy podjąć działania w celu obniżenia temperatury do wartości normalnych poprzez kąpiel dziecka, zmianę ubranka, przewietrzenie pomieszczenia i podanie
chłodnych napoi.
Do nawadniania doustnego stosujemy preparaty płyn DPN oraz płyny z odpowiednią ilością jonów sodowych i preparatów węglowodanowych o odpowiedniej
osmolarności i stężeniu (gastrolit). Płyny podajemy łyżeczką, powoli, nie mieszamy
ich z sokami lub mlekiem, bo zmieniają osmolarność, stężenie jonów i glukozy [9].
Niemowlętom nie podajemy płynów nawadniających butelką, aby nie zrazić ich,
ponieważ dzieci przyzwyczajone są do innych smaków, które otrzymywały wcześniej. Przez cały czas zachęcamy mamy do karmienia piersią, pomimo że występują
u ich dzieci objawy nieżytu żołądka i jelit [10].
12
W przypadku karmienia mieszanego i odżywiania dzieci starszych zalecamy rodzicom jak postępować, aby uchronić dziecko przed chorobą. Pielęgniarka w toku
osiągnięcia efektów pielęgnacji edukuje jak: przechowywać żywność w lodówce,
oddzielić żywność gotowaną od surowej. Podkreśla, aby nie pić wody nieprzegotowanej, myć owoce i warzywa, przestrzegać higienicznego przygotowania posiłków,
nie pozostawiać przygotowanych posiłków w temperaturze pokojowej dłużej niż 2 h
oraz zwracać uwagę na terminy przydatności do spożycia.
To pielęgniarka informuje opiekunów i rodziców, aby nie rozmrażać i zamrażać
produktów, a mięso i jaja dokładnie myć i gotować. Przypomina, że podgrzewanie
żywności do 70 0C pomaga w zapewnieniu bezpieczeństwa. W sferze działań praktycznych dąży do tego, aby nauczyć dzieci, aby myło ręce po spacerze, wyjściu z
toalety przed posiłkami. Podkreśla w rozmowach z opiekunami i rodzicami, żeby
pilnować, aby dziecko nie wkładało do buzi brudnych przedmiotów i że nie należy
używać wspólnych ręczników i często zmieniać bieliznę oraz unikać (jeśli to możliwe) kontaktu z osobami chorymi.
Rola pielęgniarki pediatrycznej jest ogromna i nie do przecenienia, prawidłowy
kontakt z dziećmi i rodzicami prowadzi do szybkiego wyzdrowienia, a to zapobiega
długiemu leczeniu i narażaniu dzieci na długotrwały stres i dodatkowy ból związany
z zabiegami terapeutycznymi.
Celem pracy jest przeprowadzenie analizy przyczyn zakażeń jelitowych u dzieci
i wykazanie roli pielęgniarki w opiece nad dzieckiem z biegunką.
Celem praktycznym jest dążenie do określenia liczby infekcji wywołanych rotawirusem oraz ocenę populacji dzieci hospitalizowanych, poprzez analizę wieku,
płci, miejsca zamieszkania, a także sezonowość występowania, jak również przebieg
choroby z uwzględnieniem czasu hospitalizacji.
METODY I TECHNIKI BADAWCZE
Podstawową metodą badawczą wykorzystaną w niniejszej pracy jest analiza dokumentów medycznych oraz wywiad i pomiar.
Wykorzystana w pracy dokumentacja pacjenta podczas pobytu w szpitalu obejmuje: historię choroby, wywiad pielęgniarki pediatrycznej, karty obserwacji lekarsko – pielęgniarskich, wywiad epidemiologiczny, dokumenty dodatkowe: wyniki
badań diagnostycznych bakteriologicznych, wirusologicznych, kartę zleceń lekarskich i istotne dla pielęgniarstwa i leczenia informacje, obejmujące reakcję na stosowane metody i formy leczenia, etapy terapii samopoczucie pacjenta.
Na podstawie dokumentacji medycznej uzyskano informacje dotyczące hospitalizacji dziecka: daty przyjęcia i wypisu, wiek dziecka i płeć dziecka.
Zgromadzone dla potrzeb badania dane dotyczące badania przedmiotowego to
rodzaj objawów, dieta dziecka (karmienie naturalne, sztuczne, mieszane), obecność
podobnych objawów u członków rodziny lub osób mających kontakt z dzieckiem.
Dane dotyczące badania podmiotowego to ocena stanu ogólnego i stopień odwodnienia.
13
Metoda bezpośrednia polegała na uzyskaniu wartości mierzonej za pomocą przyrządu pomiarowego np. temperatura ciała, pomiar ciśnienia krwi, pomiar saturacji,
masa ciała, próbki kału dostarczone do Pracowni bakteriologii, gdzie były badane w
kierunku obecności bakterii patogennych – testem lateksowym oraz posiewem na
płytkę Petriego oraz rota – i adeno- wirusów za pomocą metody ilościowej szybkiego testu.
Badania do celów pracy przeprowadzono w Szpitalu im. Marii CurieSkłodowskiej w Skarżysku Kamienna, w oddziale pediatrii, w okresie od 1 października 2011 roku do 1 kwietnia 2012 wśród hospitalizowanych dzieci w wieku od
0-18 roku życia.
Badanych podzielono dla potrzeb pracy na cztery grupy wiekowe: 0-1 roku życia, 2-5 lat, 6-12 lat oraz 13-18 lat, zamieszkujących wieś i miasto. Badaniem objęto
grupę 202 dzieci, które hospitalizowano i u których stwierdzono klinicznie i /lub
laboratoryjnie biegunkę rota, adenowirusową lub inną.
Przed rozpoczęciem procesu badawczego uzyskano zgodę na badania i wgląd do
dokumentacji medycznej od dyrektora placówki oraz kierownika oddziału.
WYNIKI BADAŃ
Jedną z przyczyn hospitalizacji dzieci w oddziałach pediatrii są nieżyty żołądkowo- jelitowe objawiające się biegunką, która jest częstą przyczyną leczenia szpitalnego. Analiza przyczyn hospitalizacji dzieci uwzględnionych w pracy obejmuje
dane zebrane z okresu IV kwartału 2011 roku oraz I kwartału 2012 roku. Analizowano sytuację w zakresie przyczyn hospitalizacji w oddziale pediatrycznym
uwzględniając grupę dzieci leczonych z powodu biegunki i z powodu innych schorzeń (wyniki na rycinie 1).
300
295
296
290
285
280
275
275
270
265
260
IV kw. 2011
I kw. 2012
Rycina 1. Struktura przyczyn hospitalizacji dzieci
14
W badanej populacji dzieci hospitalizowanych w oddziale pediatrii w IV kwartale 2011 roku było leczonych 296 dzieci, zaś w I kwartale 2012 roku 275 dzieci, czyli
łącznie 571 małych pacjentów. Wśród badanych było 202 dzieci leczonych z powodu biegunki (tj. 35,4%) oraz 369 dzieci (64,6%) z innymi schorzeniami. Strukturę
badanej populacji z uwzględnieniem okresu hospitalizacji oraz jej przyczyny przedstawia poniższa tabela 1.
Tabela I. Struktura hospitalizacji dzieci w oddziale pediatrycznym
Dzieci leczone Dzieci leczone
Razem
z powodu
z innymi
hospitalizowanych
biegunki
schorzeniami
N
%
N
%
N
%
IV kwartał 2011 105
38,8
191
61,2
296
51,8
I kwartał 2012
97
35,3
178
64,7
275
48,2
Ogółem
202
35,4
369
64,6
571
100%
Okres
analizy
Powodem hospitalizacji dzieci w IV kwartale u 105 dzieci (38,8%) była biegunka, zaś u 191 (61,2%) inne schorzenia. W I kwartale 2012 roku z powodu biegunki
było leczonych 97 dzieci, tj. 35,3% leczonych w tym okresie , a z powodu innych
schorzeń 178 tj. 64,7% leczonych.
Z grupy 571 hospitalizowanych wybrano do analizy populację 202 dzieci leczonych od 1.10.2011 roku do 31.03.2012 roku z powodu biegunki. Badaną populację
poddano analizie pod kątem cech demograficznych.
Łącznie w okresie realizacji badania, z powodu biegunki leczono 90 dziewczynek (44,6% badanych) i 112 chłopców (55,4%), co wykazało, że częściej z powodu
biegunki w warunkach szpitalnych leczeni są chłopcy. Strukturę badanej populacji
dziecięcej wg płci i okresu hospitalizacji zawiera poniższa tabela.
Tabela II. Struktura płci badanej populacji dzieci
Płeć
Płeć żeńska
Płeć męska
Ogółem
IV kwartał
I kwartał
Udział %
Udział % Razem
2011 r
2012
N
47
58
105
%
52,2
51,8
52
N
43
54
97
%
47,8
48,2
48
N
90
112
202
Udział % dzieci
leczonych
z powodu
biegunki
%
44,6
55,4
100%
Analiza wykazała, że w IV kwartale 2011 z powodu biegunki było hospitalizowanych 105 dzieci (tj. 52% badanych), w tym 47 płci żeńskiej, a 58 płci męskiej. W
I kwartale 2012 roku leczonych było 97 dzieci (48% badanych), w tym 43 płci żeńskiej i 54 męskiej. Analizując płeć badanych największą grupę stanowili chłopcy
leczeni w IV kwartale 2011 roku, a następnie w I kwartale 2012 roku.
15
Badaną populację oceniono także pod względem wieku. Do tego celu wykorzystano przedziały wieku dzieci odnoszące się do okresów rozwojowych: 0-1 roku
życia, 2-5 lat, 6-12 lat i 13-18 lat. Strukturę badanych pod względem wieku przedstawia rycina 2.
Dziewczynki
90= 45%
Chłopcy
112= 55%
Rycina 2. Struktura płci badanych dzieci
Najwięcej dzieci w badanej populacji było w wieku od 2 do 5 lat, gdyż ta grupa
stanowiła 45% badanej populacji. Grupa w wieku 6-12 lat stanowiła 26% badanych.
Od 0 do 1 roku życia było kolejne 22% badanych. Najmniejsza grupa, to dzieci w
wieku 13-18 lat. Strukturę wieku wg okresów badawczych zawiera kolejna tabela.
Tabela III. Struktura wiekowa badanej populacji dziecięcej wg czasu
zachorowania
Okres badania 0-1 r.ż
N %
IV kwartał 24 54,5
I kwartał
20 45,5
Ogółem
44 21,8
Wiek badanych
2-5 lat 6-12 lat
N % N %
50 55,6 23 43,4
40 44,4 30 56,6
90 44,5 53 26,2
13-18 lat
N %
8 53,3
7 46,7
15 7,4
Ogółem
N
105
99
202
%
52
48
100
Najczęściej hospitalizowano dzieci w wieku 2-5 lat w IV kwartale 2011 roku
oraz dzieci w tym samym ku w I kwartale 2012 roku.
W kolejnym kroku pracy oceniono populację wg miejsca zamieszkania. Wśród
badanych zdecydowanie przeważają dzieci zamieszkujące w mieście, stanowiące
65,8% badanych. Grupa dzieci leczonych z powodu biegunki mieszkających na wsi
stanowi 34,2%.
Oznacza to, że dzieci leczone w warunkach szpitalnych z powodu biegunki z
miasta stanowią populację blisko dwukrotnie liczniejszą, niż zamieszkujące na wsi.
Strukturę miejsca zamieszkania badanych zawiera kolejna rycina 3.
16
6-12 lat
53= 26%
13-18 lat
15= 7%
0-1 r.ż.
44= 22%
2-5 lat
90= 45%
Rycina 3.Struktura wieku badanej populacji
Analizę uzupełnia jeszcze struktura miejsca zamieszkania wg wieku badanych
dzieci zawarta w tabeli IV.
Tabela IV. Miejsce zamieszkania badanych wg wieku
Miejsce zamieszkania 0-1r.ż.
N %
Miasto
22 50
Wieś
22 50
Ogółem
44 21,8
Wiek badanych
2-5 lat 6-12 lat
N % N %
67 74,4 31 58,5
23 25,6 22 41,5
90 44,6 53 26,2
13-18 lat
N %
13 86,7
2 13,3
15 7,4
Ogółem
N %
133 65,8
69 34,2
202 100
Analiza wyników wykazała, że najliczniejsza grupa dzieci hospitalizowanych z
powodu biegunki, to dzieci z miasta w wieku 2-5 lat (33,2% badanych) oraz w wieku 6-12 lat tj.15,4% badanych.
W grupie zamieszkującej miasto w przedziale wieku od 0-1 roku życia było 22
dzieci, tj. 10,9% badanych, w grupie 2-5 lat było 67, tj. 33,2%, w grupie 6-12 lat
było 31 dzieci, tj. 15,4%, a 13-18 lat było 13 dzieci, tj. 6,4%.
Pacjentów zamieszkujących na wsi w wieku 0-1r.ż. było 22 (tj. 10,9%), w wieku
2-5 lat- 23 (11,4%), w wieku 6-12 lat- 22 (10,9%), a od 13-18 lat- 2 (1%) .
Z przeanalizowanych danych wynika, że większość pacjentów leczonych z powodu biegunki pochodziła z miasta.
Doszukując się analogii pomiędzy miejscem zamieszkania, a zachorowaniami,
można sytuację wyjaśnić faktem, że większość dzieci mieszkających w mieście
17
uczęszcza do żłobka czy przedszkola, przez co ma większy kontakt z rówieśnikami.
Na wsi, gdzie dzieci dłużej pozostają w środowisku domowym. Skupiska dzieci
zwłaszcza w grupach rówieśniczych mogą sprzyjać szerzeniu chorób, jakimi są min.
nieżyty żołądkowo- jelitowe.
Badanie obszaru głównych objawów identyfikowanych u dzieci przy przyjęciu
do szpitala pozwoliło na wykazanie, że dzieci leczone z powodu nieżytów żołądkowo- jelitowych przyjmowano do oddziału dziecięcego z objawami, którymi były:
wymioty, biegunka, wymioty z biegunką i gorączką, wymioty z biegunką oraz biegunka i gorączka. Obecność objawów w badanej populacji przedstawia poniższa
rycina.
26
wymioty i gorączka
47
biegunka i gorączka
31
wymioty i biegunka
67
wymioty z biegunką i gorączką
12
biegunka
19
wymioty
0
10
20
30
40
50
60
70
Rycina 5. Główne objawy nieżytu żołądkowo- jelitowego przy przyjęciu
W przebiegu nieżytu żołądkowo- jelitowego u hospitalizowanych dzieci w chwili przyjęcia najczęściej (u 33,2% badanych) obserwowano zespół objawów, czyli
wymioty z biegunką i gorączką. Rzadziej (u 23,3%) u dzieci występowały biegunka
i gorączka, wymioty i biegunka (u 15,4%) oraz wymioty i gorączka (u 12,9%).
Analiza danych pozwoliła ustalić, że u dzieci najrzadziej występowały izolowane pojedyncze objawy, obecne przy przyjęciu u 5,9 do 9,4%. Dokładny rozkład
poszczególnych objawów u badanych wg okresu badania przedstawia kolejna tabela.
18
Tabela V. Główne objawy przy przyjęciu do szpitala
Główne objawy obserwowane u dzieci przy przyjęciu do szpitala
Wymioty
Wymioty Biegunka Wymioty
z biegunOkres Wymioty Biegunka
i biegun- i gorącz- i gorącz- Ogółem
ką i gobadania
ka
ka
ka
rączką
N % N % N
% N % N % N %
N %
IV
12 63,2 5 41,7 32 47,8 18 56,3 27 57,5 12 46,2 106 52,5
kwartał
I
7 36,8 7 58,3 35 52,2 13 27,7 20 42,5 14 53,9 96 47,5
kwartał
Razem 19 9,4 12 5,9 67 33,2 31 15,3 47 23,2 26 12,9 202 100
Największa grupa dzieci, u których stwierdzono przy przyjęciu wymioty, biegunkę i gorączkę, licząca 17,3% badanych była hospitalizowana w I kwartale 2012
roku oraz z taką samą grupą objawów w IV kwartale (15,8%).
Z wymiotami i gorączką w IV kwartale było leczonych 18 dzieci (tj.8,9%), a w I
kwartale 13 dzieci (tj. 6,4%). Zakres pozostałych wyników zawarty jest w tabeli V.
W kolejnym kroku pracy uwzględniono objawy chorobowe nieżytu żołądkowojelitowego o znacznym nasileniu, gdyż zaburzając bilans wodny i wodno- elektrolitowy organizmu prowadzą do odwodnienia organizmu. Ustalono, że z objawami
odwodnienia do szpitala przyjęto 100% badanych, czyli całą populację badanych.
Dokładną liczebność grup uwzględniającą lekkie, średnie i ciężkie odwodnienie
przedstawia kolejna rycina.
19
ciężkie
20= 9,9%
lekkie
60= 29,7%
ś re dnie
122= 60,6%
Rycina 6. Struktura stopnia odwodnienia stwierdzanego przy
przyjęciu u badanych
Najwięcej dzieci, leczono w oddziale z powodu średniego odwodnienia i było to
60,6 % badanych, z lekkim odwodnieniem leczono 29,7 %, a z ciężkim 9,9%.
Dokładny rozkład leczonych dzieci z cechami odwodnienia z uwzględnieniem
stopnia i okresu badania przedstawia poniższa tabela VI.
Tabela VI. Ilość leczonych dzieci z cechami odwodnienia
Stopień odwodnienia
lekkie
średnie
ciężkie
N
%
N
%
N %
IV kwartał 2011 roku 28 46,7 65 53,3 12 60
I kwartał 2012 roku 32 53,3 57 46,7 8 40
Ogółem
60 29,7% 122 60,3% 20 9,9%
Okres badania
Ogółem
N %
106 52,5
96 47,5
202 100
W IV kwartale 2011 roku z odwodnieniem lekkim trafiło do szpitala 28 dzieci,
ze średnim leczono 65 dzieci, a z ciężkim odwodnieniem i zaburzeniami wodnymi,
jonowymi hospitalizowano 12 dzieci, które wymagały poważnych działań leczniczych, terapeutycznych i pielęgnacyjnych.
W I kwartale 2012 roku w oddziale leczono 32 dzieci z lekkim odwodnieniem,
ze średnim odwodnieniem hospitalizacji potrzebowało 57 pacjentów, a leczenia z
powodu ciężkiego odwodnienia wymagało 8 dzieci.
Analiza danych dotyczących badań wykonanych w kierunku rodzaju zakażenia
wywołującego objawy nieżytu żołądkowo- jelitowego wykazała, że diagnostyka
była skierowana w kierunku potwierdzenia rota- lub adenowirusowego podłoża
zachorowań. Uwzględniała także badanie w kierunku identyfikacji SS i Sh oraz
20
Giordio Lambli. Liczba wykonanych badań przekroczyła liczbę leczonych, co oznacza, że u niektórych leczonych wykonano więcej niż jedno badanie w celu identyfikacji etiologii stanu. Najwięcej badań tj. u 41,2% dzieci wykonano w kierunku rotai adenowirusa. U 13,1% dzieci wykonano badanie w kierunku identyfikacji SS i Sh,
a u 11,4% Giordio Lamblii. Wyniki analizy zawiera rycina 7.
Giordio
Lambli
65= 19%
Rota- i
adenowirusy
20=59%
Salmonelle i
Shigella
75= 22%
Rycina 7. Ogólna liczba wykonanych badań w kierunku
drobnoustrojów wywołujących biegunkę
Strukturę wykonanych badań wg kwartałów zawiera tabela VII.
Tabela VII. Liczba badań wykonana w ramach diagnostyki przyczyn biegunek
u dzieci wg kwartałów
Badania w kierunku:
Sallmonella
rotawirusów adenowirusów
Okres badania
i Shigella
N
%
N
%
N
%
IV 2011 roku 128 39,9 128
39,9 43 13,4
I 2012 roku 107
37
107
37
32 11,1
Ogółem
235 41,2 235
41,2 75 13,1
Giordio
Lambli
N %
22 6,9
43 14,9
65 11,4
Ogółem
N
%
321 52,6
289 50,6
610 106,8
W IV kwartale badania w kierunku rota- i adenowirusów wykonano w takiej samej ilości, ponieważ takie badania są rutynowo wykonywane u wszystkich dzieci z
objawami biegunkowymi. W kierunku Salmonelli i Shigielli pobrano materiał do
badania u 43 pacjentów. W kierunku Giordio Lamblii wykonano badania u 22 dzieci, które trafiły do leczenia z typowymi objawami zakażenia.
W I kwartale sytuacja z badaniami w kierunku rota- i adenowirusów powieliła
się i wykonano je u 107 dzieci, w kierunku Salmonelli i Shigelli u 32 dzieci, a w
kierunku Giordio Lambli u 43 pacjentów.
21
U hospitalizowanych dzieci wykonano w celu identyfikacji przyczyn biegunki
235 badań bakteriologicznych w kierunku rota wirusów oraz 235 w kierunku adenowirusów, z których zidentyfikowano 182, czyli 77,5% wyników dodatnich potwierdzających wirusowa etiologię choroby. Uzyskane wyniki zawiera rycina 8.
82=
45,1%
54=
29,7%
30=
16,5%
16=
8,7%
0-1 r.życia
2-5 lat
6-12 lat
13- 18 lat
Rycina 8. Struktura wieku dzieci, u których uzyskano dodatnie
wyniki badań wirusologicznych
Analiza wieku wykazała, że najliczniejsza grupa dzieci, u której uzyskano dodatnie wyniki badań wirusologicznych to dzieci w wieku od 2 do 5 lat (45,1%), a
następnie od 6 lat do 12 lat (29,7%). 16,5% dzieci było w wieku od 0 do 2 lat, a
8,7% od 13 do 18 lat.
Analizę pogłębiają jeszcze wyniki wg kwartałów i wieku badanych zawarte w
tabeli VIII.
Tabela VIII. Ilość badań wirusologicznych z dodatnim wynikiem wg wieku
Kwartały
Rodzaj
badania
0-1 r. życia
N
%
rotawirusy 12 6,6
IV kwartał
adenowirusy rotawirusy 18 9,9
I kwartał
adenowirusy Ogółem
30 16,5
22
Wiek badanych
2-5 lat 6-12 lat
N % N %
44 24,2 27 14,8
2 1,1
38 20,9 22 12,1
1
3 1,7
82 45,1 54 29,7
13-18 lat
N %
4 2,2
2 1,1
7 3,9
3 1,7
16 8,8
Ogółem
N
87
4
84
7
182
%
47,7
2,2
46,2
3,9
100
W wykonanych 235 badaniach uzyskano dodatnie wyniki w kierunku rotawirusów u 171 dzieci, tj. 72,8% badanych oraz 12 wyników dodatnich (6,6%) w kierunku adenowirusów. Z grupy 182 dzieci, u których uzyskano dodatnie wyniku największa grupa dzieci z dodatnimi wynikami, to 44 dzieci w wieku 2-5 lat (tj. 25,7%
dzieci z rota wirusem, a 24,2% z dodatnimi wynikami wirusologicznymi ) wykonane w I kwartale oraz 38 badań (22,2% dzieci z rota wirusem, a 20,8% wyników
wirusologicznych).
W 235 badaniach w kierunku adenowirusów dodatni wynik uzyskaliśmy u 11
dzieci, tj. 4,6%, najwięcej bo po 1,1% z wynikiem wirusologicznym w grupach 612 lat i 13-18 lat oraz 3, tj .1,7% z wynikiem wirusologicznym.
U 75 dzieci hospitalizowanych z powodu nieżytu żołądkowo jelitowego i z podejrzeniem zakażenia bakteryjnego analizie poddano ilość badań bakteriologicznych
z potwierdzonym dodatnim wynikiem zakażenia Salmonellą i Shigellą w poszczególnych grupach wiekowych.
Dodatni wynik uzyskano u 17 dzieci, co stanowi 22,6 % badanych. W poszczególnych grupach wieku była to największa grupa stanowiąca 10,6% dzieci z dodatnim wynikiem bakteriologicznym od 6 do 12 lat. Kolejna grupa, to 5 dzieci, tj. 6,6%
w wieku od 2 do 5 lat. W badaniu materiału od pacjentów w wieku 0-1 lat i 13-18
lat dodatni wynik bakteriologiczny w kierunku SS i Sh stwierdzono u 2,6% badanych z ,,+” wynikiem bakteriologicznym. Omówione wyniki badań przedstawiono
graficznie na rycinie 9.
13-18 lat
2= 2,6%
0-1 rok
2= 2,6%%
6-12 lat
8= 10,6%
2-5 lat
5= 6,6%
Rycina 9. Dodatnie wyniki badań bakteriologicznych wg wieku
23
Pogłębioną analizę z uwzględnieniem okresów obserwacji przedstawia tabela IX.
Tabela IX. Badania bakteriologiczne z dodatnim wynikiem w poszczególnych
grupach wiekowych
Okres badania
Kwartał IV
Kwartał I
Razem
0-1
N %
- 2 2,6
2 2,6
2-5
N %
2 2,6
3 4
5 6,6
6-12
N %
5 6,6
3 4
8 10,6
13-18
N %
- 2 2,6
2 2.6
Razem
N %
7 9,3
10 13,3
17 22,6
Dodatni wynik w kierunku zakażenia bakteryjnego w IV kwartale uzyskano z
badań pobranych od 7 dzieci, co stanowi 9,3% dzieci, u których wykonano badanie
bakteriologiczne. W I kwartale było 10 wyników dodatnich, tj,13,3 %. Najwięcej
zakażeń było w grupie 6-12 lat tj. 8 (10,6%). Najmniej potwierdzeń uzyskano w
grupie niemowląt 2 tj.2,6 %. Przypuszczalnie były to zakażenia spowodowane przez
rodziców i opiekujące się tymi dziećmi osoby, które nie przestrzegały zasad higieny.
Analiza pozwoliła na wykazanie, że wykonywano także u dzieci badania w kierunku Giordio lamblii (u których podejrzewano zakażenie tym pierwotniakiem).
Była to grupa 65 dzieci, a wynik dodatni uzyskano u 8 dzieci, co ogólnie kształtuje
zakażenia tym pierwotniakiem w badanej grupie na poziomie 12,3 %. Uzyskane
wyniki analizy przedstawia rycina 10.
5
5=7,6%
4
3
2
2=3%
1
0
1=1,5%
0
0-1 rok
2-5 lat
6-12 lat
13-18 lat
Rycina 10. Dodatni wynik zakażenia pierwotniakiem w poszczególnych grupach wieku
24
Najwięcej zakażeń Giordio lambli stwierdzono u dzieci w wieku 6-12 lat, co
stanowi 7,6% badanych w kierunku drobnoustroju. Minimalne ilości wyników dodatnich stwierdzono u dzieci w wieku 13-18 lat (3%) oraz 2-5 lat tj. 1,5%. Szerzej
zakażenie lamblią w podziale na poszczególne grupy wiekowe i okresy obserwacji (
kwartały) zobrazowano w tabeli X.
Tabela X. Ilość badań z dodatnim wynikiem Giordio lamblii
Okres badania 0-1
N %
Kwartał IV - Kwartał I
- Razem
- -
2-5
6-12
N % N %
3 4,6%
1 1.5% 2 3%
1 1,5% 5 7,6%
13-18
N %
2 3%
- 2 3%
Razem
N %
5 7,6%
3 4,6%
8 12,3%
W czwartym kwartale roku 2011 pozytywny wynik w kierunku Giordio lamblii
uzyskano u 5 dzieci, tj.7,6% w dwóch grupach dzieci starszych.
W I kwartale zakażeń lamblią było 3, tj. 4,6% i również te wyniki dotyczyły
dzieci starszych, bowiem najwięcej wyników dodatnich było w przedziale wieku 612 lat ( 7,6%). Świadczy to, o fakcie że skala zakażenia lambliami wśród dzieci
hospitalizowanych z powodu nieżytów żołądkowo- jelitowych w dziale pediatrii nie
jest wysoka
W ramach analizy zebranego do pracy materiału w badaniu uwzględniono także
sposób żywienia chorych niemowląt i dzieci młodszych. Analizie poddano grupę
135 dzieci. Wynik obserwacji obrazuje rycina 11.
54 = 40,2%
33 = 24,6 %
Ka rmi eni e na tura l ne
Ka rmi eni e s ztuczne
Ka rmi eni e mi es za ne
48 = 35,8 %
Rycina 11. Sposób karmienia dzieci młodszych z biegunką
25
Dzieci karmionych wyłącznie piersią było w badanej populacji 24,6% badanych.
Dzieci karmione sztucznie to grupa 35,8% badanych. Najwięcej, bo u 40,2% dzieci
matki preferowały karmienie mieszane czyli piersią i mieszankami. Wyniki dodatkowo rozszerzone o wiek dzieci przedstawia tabela.
Tabela XI. Sposób karmienia dzieci hospitalizowanych z powodu nieżytów
żołądkowo- jelitowych
0-1
N %
Karmienie naturalne 20 45
Karmienie sztuczne 13 29
Karmienie mieszane 11 25
Sposób karmienia
2-5
N %
13 14
35 38
43 47
Razem
N
%
33 24,6%
48 35,8%
54 40,2%
Największą grupę karmionych naturalnie stanowiło 20 niemowląt tj. 45% dzieci
w wieku 0-1 roku. W karmieniu sztucznym dominowały dzieci w przedziale wieku
od 2-5 lat tj. 38%. Karmienie mieszane najczęściej dotyczyło dzieci w wieku od 2
do 5 lat.
Wynika z tego, że większość dzieci w wieku niemowlęcym tj. 45% jest karmiona naturalnie/piersią. W wieku poniemowlęcym dominuje z kolei karmienie mieszane u 47% .
W pracy uwzględniono także okres leczenia. Analizie poddano średni czas hospitalizacji u 202 dzieci leczonych z powodu biegunki. Dodatkowo dokonano charakterystyki w każdej grupie wieku. Wyniki obrazuje rycina 12.
W badanej grupie niemowląt, czyli dzieci w wieku 0-1 roku życia, których było
44 dzieci, średni czas hospitalizacji to 7,3 doby w IV kwartale, a 8,1 w I kwartale
2012 roku.
W grupie 90 dzieci młodszych w wieku 2-5 lat średni czas leczenia to 6 dób w
IV kwartale 2011 roku, a 6,2 w I kwartale 2012 roku.
Grupa w wieku 6-12 lat licząca 53 dzieci szkolnych i w 13-18 lat 4,2 doby w IV
kwartale i 4 doby w I kwartale. 15 osobowa grupa młodzieży w wieku 13-18 lat była
hospitalizowana z powodu biegunki średnio 3 i 3,2 doby.
Na rycinie 12, która obrazuje omówione wyniki wyraźnie widać tendencję, że im
starsza grupa wieku tym krótszy czas leczenia z powodu biegunki w warunkach
szpitalnych.
26
10
8
7,3
8,1
6 6,2
6
4,2 4
4
3 3,2
2
IV
kwartał
0
0-1 r.ż
2-5 lat
6-12lat
13-18 lat
Rycina 12.Okres hospitalizacji wg wieku i okresów
badawczych
Szczegółową analizę w poszczególnych kwartałach i grupach wiekowych przedstawia tabela 12.
Tabela XII. Średni czas hospitalizacji z powodu biegunki w danej grupie
wiekowej
Okres badania
Kwartał IV
Kwartał I
Wiek badanych dzieci
2-5
6-12
13-18
N
%
N
%
N
%
N
%
7,3 dnia 16,5 6 dni 6,6 4,2 dnia 7,9 3 dni
2
8,1 dnia 18,4 6,2 dnia 6,8 4 dni 7,5 3,2 dnia 2,1
0-1
Najdłuższy średni czas leczenia z powodu ostrej biegunki zanotowano u niemowlaków i wynosił on 7,3 dnia u 16,5% dzieci w IV kwartale i 8,1 osobodnia u
18,4% dzieci w I kwartale. Średni czas pobytu to 7,7 doby. Wynika to przypuszczalnie z faktu, że ta grupa dzieci ma słabszą odporność na zakażenia, jest bowiem
w trakcie intensywnego rozwoju układu pokarmowego.
W poszczególnych grupach stosownie do wieku czas hospitalizacji malał, od
7,7 dnia u dzieci w wieku 0-1 roku życia, poprzez 6,1 doby w wieku 2-5 lat, 4,1 dnia
u dzieci w wieku 6-12 lat i 3,1 dnia u dzieci w wieku 13-18 lat.
W przeprowadzonych badaniach u dzieci z nieżytem żołądkowo- jelitowym
zwrócono także uwagę na fakt, czy karmienie naturalne ma wpływ na czas hospitalizacji u dzieci.
Badania pozwoliły na stwierdzenie, że czas leczenia ulegał skróceniu u 19,3%
karmionych naturalnie, karmionych mlekiem modyfikowanym u 15,4% i karmio27
nych sposobem mieszanym u 14,6% w IV kwartale, nieznaczne wydłużenie czasu
leczenia uzyskano w I kwartale. Wyniki obrazuje rycina 13. IV kwartale 2011 roku i
7 dni w I kwartale 2012 roku, czyli średnio 6,7 doby.
9
7,9 8,1
7,8
7,4
8
7
6,4
7
6
Średni
5 czas trwania leczenia wśród dzieci karmionych naturalnie to 6,4 doby w
4
3
IV
2
kwartał
1
0
karmienie
karmienie
karmienie
naturalne
sztuczne
mieszane
Rycina 13. Czas trwania biegunki wg sposobu
karmienia
Przy karmieniu sztucznym średni pobyt wyniósł 7,4 i 7,8 dnia czyli średnio 7,6
doby. Przy karmieniu mieszanym pobyt w szpitalu to odpowiednio 7,9 i 8,1 dnia
czyli średnio 8 dób. Widoczny jest najkrótszy czas pobytu przy karmieniu naturalnym, następnie sztucznym i mieszanym. Szczegółową analizę zawiera także tabela
13.
Tabela XIII. Wpływ karmienia naturalnego i sztucznego na czas trwania
biegunki u dzieci młodszych
Okres badania
IV kwartał
I kwartał
Karmienie naturalne Karmienie sztuczne Karmienie mieszane
N
%
N
%
N
%
6,4 dnia
19,3
7,4 dnia
15,4
7,9 dnia
14,6
7 dni
21,2
7,8 dnia
16,2
8,1 dnia
16,2
Czas trwania choroby u dzieci leczonych z powodu biegunki, a karmionych naturalnie uległ skróceniu w stosunku do dzieci karmionych sztucznie lub z dietą mieszaną (karmionych naturalnie i mieszankami sztucznymi) .
W badaniach wykazano, że w IV kwartale 2011 roku średni czas hospitalizacji
dzieci karmionych piersią wynosił 6,4 dnia do 7 dni w I kwartale, był on krótszy od
leczenia dzieci karmionych sztucznie i sposobem mieszanym, gdzie średni pobyt w
szpitalu wahał się od 7,4 do 8,1 dnia.
28
W badaniu analizie poddano także ilość dzieci leczonych z powodu biegunki w
2011 w celu wykazania sezonowości zachorowania.
W 2011 roku leczono ogólnie 1127 pacjentów, z powodu biegunki leczono 33,4
% wszystkich dzieci. W miesiącach wiosennych, jesiennych i zimowych obserwuje
się wzrost zachorowań. W miesiącach letnich poziom zachorowań na poziomie 17%
dzieci jest dwukrotnie niższy. Obraz leczonych wg pór roku z powodu biegunki
przedstawia rycina 14.
zima
97= 26%
jesień
105= 28%
wiosna
110= 29%
lato
64= 17%
Rycina 14. Sezonowość zachorowań na biegunkę
Najwięcej dzieci (29 %) leczono z powodu biegunki wiosną. Następna pora roku
to jesień, kiedy leczono 28 % dzieci, zima 26% oraz 17% lato. Dokładne wyniki w
tabeli 14.
Tabela XIV. Liczba dzieci leczonych z powodu biegunki w poszczególnych
porach roku
Ilość leczonych dzieci w 2011 roku z
powodu biegunki
Pora roku
Ogółem
Wiosna Lato Jesień Zima
N % N % N % N % N %
110 29 64 17 105 28 97 26 376 100
Udział procentowy dzieci leczonych z powodu biegunki w poszczególnych porach roku to: 110 zachorowań, tj. 29,2 % wiosną, latem 64, tj .17%, jesienią 105, tj.
27,9%, i zimą 97, tj . 25,7% .
Wynika z tego, że więcej dzieci choruje w miesiącach wiosennych, jesiennych i
zimowych, a najmniej latem. Jest to przypuszczalnie efektem większej częstości
zakażeń infekcji układu oddechowego w czasie jesieni, wiosny i zimy, z którymi
współistnieją zakażenia rotawirusowe.
29
Badania rozszerzono o liczebność zakażeń rotawirusem i salmonellą u dzieci leczonych z innymi schorzeniami z uwzględnieniem okresu obserwacji, co zawiera
tabela XV.
Tabela XV. Zakażenia rotawirusem i salmonellą u dzieci leczonych z innymi
schorzeniami
Zakażenie
Okres badania rotawirusem
N
%
Kwartał IV
18
5,5
Kwartał I
14
4,7
Razem
32
5,2
Zakażenie Ogólna liczba
salmonellą leczonych dzieci
N
%
N
%
0
323
52,5
1
0,3
292
47,4
1 0,01
615
100
Największa grupa dzieci z innymi schorzeniami z zakażeniem rotawirusowym,
jako dodatkowym to dzieci leczone w IV kwartale 2011 roku (5,5% całości leczonych) oraz w I kwartale 2012 roku (4,7%).
Badaniem objęto także dzieci, u których wystąpiły objawy biegunkowe, które
nie były związane z pierwotną przyczyną hospitalizacji . Pod uwagę wzięto czas w
jakim wystąpiła biegunka. Badana grupa to 615 dzieci leczonych w IV kwartale
2011 i I kwartale 2012 roku. Zakażeniu rotawirusem uległo 5,2%, a salmonellą
0,01% leczonych (wyniki obrazuje rycina 15).
zakażenie
Salmonellą
1=0,01%
zakażenie
rotawirusem
32=5,2%
Rycina 15. Struktura zakażeń szpitalnych (biegunek) u
hospitalizowanych dzieci
W grupie 33 dzieci, u których doszło dodatkowo do zakażenia, którego efektem
była biegunka dominowały zakażenia rotawirusowe, które dotyczyły 5,2% leczonych w oddziale.
Wyniki obserwacji uwzględniające okresy obserwacji uwzględnione w pracy,
czyli kwartały zawiera kolejna tabela 20.
30
Tabela XX. Zakażenia szpitalne u dzieci leczonych z innymi schorzeniami wg
okresu obserwacji
Ogólnie
leczone dzieci
w IV i I kwartale
%
N
%
0
323
52,5
0,3
292
47,4
0,01
615
100
Zakażenie Zakażenie
Okres badania rotawirusem salmonellą
Kwartał IV
Kwartał I
Razem
N
18
14
32
%
5,5
4,7
5,2
N
0
1
1
Zakażeniu rotawirusem uległo w IV kwartale 18 dzieci, tj. 5,5% ogólnie leczonych, a w I kwartale 14, tj 4,7%. W obydwu kwartałach przy liczbie leczonych 615
dzieci zakażenia rotawirusem to 5,2%, a salmonellą 1 dziecko tj. 0,01% ogólnie
leczonych.
Analizie poddano także dzieci przyjmowane do szpitala z powodu biegunki, u
których w zbieranym wywiadzie zbierano informacje o podobnych objawach. W
środowisku pozaszpitalnym biegunki występowały w środowisku domowym, przedszkolnym i szkolnym. W grupach wieku dzieci młodszych to ponad 70% przypadków, co potwierdza fakt kontaktu z osobami z objawami. Wyniki na rycinie 16.
70
60
50
40
30
20
10
0
66=
73,3%
38=
71,6%
32=
72,7%
7=46,6%
0-1 r.ż
2-5 lat
6-12lat
13-18 lat
Rycina 16. Objawy biegunkowe w środowisku
pozaszpitalnym
31
Analiza materiału dotyczącego problemów biegunkowych w środowisku domowym lub poza rodzinnym wg wieku dzieci wykazała, że w poszczególnych grupach
było to od 46,6% do 73,3% populacji. Wyniki z podziałem na okresy obserwacji
zawiera kolejna tabela XVII.
Tabela XVII. Objawy biegunkowe w środowisku domowym lub
pozarodzinnym wg wieku dzieci i okresów badawczych
Wiek badanych dzieci
Okres badania 0 – 1 roku życia 2 – 5 lat 6 – 12 lat
N
%
N 5 N %
Kwartał IV
20
45,4
35 38,3 15 28,3
Kwartał I
12
27,2
31 31,4 23 43,3
Razem
32
72,7
66 73,3 38 71,6
13 – 18 lat
N
%
3
23
4 26,6
7 46,6
Podobne problemy, jak u przyjętego dziecka obserwowano w każdym przedziale
wiekowym. U niemowląt podobne problemy występowały w środowisku rodzinnym. Najmniej w przedziale wiekowym od 13 – 18 roku życia, a najliczniej podobne problemy biegunkowe występowały w przedziale wiekowym od 2 – 5 lat tj. 66
przypadków.
Analiza tego obszaru kończy analizę materiału poddanego omówieniu w toku
badania własnego, który pozwolił na podsumowanie i sformułowanie wniosków.
PODSUMOWANIE
Rota- i adenowirusy stanowią ważny czynnik etiologiczny biegunek. Przytoczone powyżej dane świadczą o narastającym udziale zakażeń tymi patogenami wśród
infekcji jelitowych u niemowląt i młodszych dzieci.
Z analizy danych epidemiologicznych przeprowadzonych na zlecenie Głównego
Inspektora Sanitarnego na bazie zgłoszeń chorób zakaźnych wynika, że od roku
2006 roku, kiedy to odnotowano 15702 zachorowań ich liczba rośnie. W roku 2010
było to już 20890 zachorowań. Analizowano również ilość dzieci do 2 roku życia
przyjętych z biegunką w 2006 roku i było to 21310 dzieci, a w 2010 roku już 30134
dzieci. Prezentowane dane świadczą o narastającym udziale zakażeń rotawirusowych wśród infekcji jelitowych u dzieci młodszych [11].
W badaniu przedziałów wieku biegunka rotawirusowa częściej występowała w
grupie młodszych dzieci od 0 – 5 lat, natomiast szczytem były zachorowania w
grupie od 2 – 4 lat.
W badaniach własnym wykazano większą zapadalność na biegunkę rotawirusową wśród dzieci z miasta, co może być wynikiem większego zagęszczenia i częstszych kontaktów w środowisku miejskim. Można porównać te wyniki z badaniami
jakie przeprowadzono w Kielcach, gdzie szczyt zachorowań występował u dzieci
młodszych i było to 80%, a zachorowania w 2 roku życia to 29,4%. U dzieci starszych populacja liczyła 19,6% [11].
Zakażenia rotawirusowe w badaniu własnym częściej występują u dzieci z obszaru miejskiego (65,8 %), niż z obszaru wiejskiego (34,5 %), w badaniach kielec32
kich dzieci z miasta stanowiły 54,2%, a ze wsi to 45,8% [12]. Można powiedzieć, że
uzyskane dane w obecnych badaniach różnią się od wyników badań przeprowadzonych w 2006 roku w kieleckim szpitalu. Jednak w obu badanych populacjach widoczna była dominacja chorych dzieci pochodzących z miasta.
Biegunki o etiologii bakteryjnej to w badaniach własnych niewielki odsetek hospitalizacji, gdyż było to tylko 17 przypadków tj. 22,3%.
Natomiast nie stwierdzono różnic w liczbie i odsetku zachorowań na biegunkę
rotawirusą dzieci płci żeńskiej i męskiej, również takie wyniki podaje literatura [12].
Naturalnym czynnikiem zwiększającym odporność na zakażenia rotawirusowe jest
właściwa dieta oraz prawidłowy ekosystem mikroflory przewodu pokarmowego.
Szczególnie należy podkreślić, że ogromne znaczenie ma karmienie naturalne,
ponieważ w mleku matki, aż do 9 miesiąca laktacji obecne są przeciwciała HRV w
klasie IgA [12].
Wykazano, że czas hospitalizacji dzieci karmionych naturalnie z biegunką był
krótszy, niż u dzieci karmionych sztucznie.
Czas hospitalizacji dzieci z biegunką w różnych grupach wieku był najdłuższy
dla najmłodszych (od 7,8 do 8 dni). Porównując je z danymi z literatury okazuje się,
że dane takie przedstawiają się podobnie, a nawet okres leczenia w badaniu własnym był krótszy. W naszym kraju 5,2 na tysiąc dzieci powyżej 2 roku życia jest
hospitalizowane z powodu biegunki, przy czym pobyt trwa średnio 9,7 dnia [12].
Zakażenia szpitalne pochodzenia rotawirusowego przedłużają czas leczenia,
powodują dodatkowe dolegliwości oraz zwiększają również nakłady finansowe
placówek zdrowia. Powstają one w skutek łamania reżimu sanitarnego, są przenoszone przez nieumyte ręce personelu, oraz poprzez ryzykowne zachowania przebywających matek z dziećmi i odwiedzających ich rodzin. Ekspozycja na rotawirusy w
zamkniętych pomieszczeniach powoduje szybkie i uogólnione zakażenia, które w
badaniach własnych stanowiły 0,5% badanej populacji, a zakażenia bakteryjne to
0,01%.
Jako kryterium zakażenia wirusem przyjęto zachorowania na biegunkę dziecka
hospitalizowanego z innego powodu, u którego objawy biegunki wystąpiły w szpitalu, w okresie dłuższym ni 48 godzin.
Uzyskane wyniki badań własnych potwierdzają, więc tendencje obecne w innych
populacjach.
WNIOSKI
Zebrane i przeanalizowane dane pozwoliły na sformułowanie następujących
wniosków:
1. Zachorowania na biegunkę rotawirusową występują głównie u dzieci młodszych,
a szczyt zachorowań przypada około 2 roku życia.
2. Zachorowalność na biegunkę u dzieci jest zdecydowanie większa wśród dzieci
zamieszkujących w mieście, niż na wsi.
3. Częstość zachorowań jest niezależna od płci dziecka.
4. Zachorowania na biegunkę rotawirusową wykazują tendencję wzrostową.
33
5. Zakażenia HRS są istotną przyczyną zakażeń wewnątrzszpitalnych w oddziałach
pediatrycznych.
6. Dominującymi objawami klinicznymi zakażenia rotawirusowego są: wymioty,
biegunka i podwyższona temperatura.
7. Biegunki rotawirusowe są częstą przyczyną hospitalizacji w miesiącach jesiennych, zimowych i wiosennych, w okresie letnim odnotowano dwukrotnie niższą
zapadalność.
8. Na przebieg zakażenia rotawirusowego w grupie dzieci małych ma wpływ rodzaj
karmienia, gdyż zaobserwowano krótszy czas hospitalizacji i leczenia przy karmieniu naturalnym.
9. Rola pielęgniarki w opiece nad dzieckiem z biegunką opiera się na wielokierunkowym działaniu wynikającym z obserwowanej tendencji wzrostowej zapadalności na biegunkę u dzieci, jej przyczyn, powstających w toku pobytu zakażeń
szpitalnych oraz różnego czasu terapii ze względu na sposób karmienia.
10. Ze względu na liczne czynniki ryzyka warto skierować działania na prewencję
opartą na edukacji rodziców w zakresie karmienia naturalnego, szczepień
ochronnych i postępowania w sytuacji, kiedy doszło już do aktywnego zakażenia.
PIŚMIENNICTWO
1. Kucharczyk. K., Nowak M .: Anatomia i fizjologia Wydawnictwo Lekarskie
PZWL Warszawa 2001 :182.
2. Muscari M.E.: Pediatria i pielęgniarstwo pediatryczne. Wydawnictwo Czelej
Lublin 2005 Lublin: 113-114 , 245-246.
3. Popińska K., Książek J. : Klinika pediatryczna. Biegunki. 2004, Vol 12, 5: 50855086.
4. Ostra biegunka u dzieci. Medycyna rodzinna. 2010, Vol. 6, 4 : 275-276.
5. Pietrzyk I. J.: Wybrane zagadnienia z pediatrii . Tom III. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków 2004: 77-80.
6. Pawlaczyk B.: Pielęgniarstwo pediatryczne Wydawnictwo lekarskie PZWL.
Warszawa 2011: 15.
7. Piskosz – Ogórek K. ; Wybrane programy edukacji zdrowotnej w pediatrii Wydawnictwo Verlakg Dashofer, W-wa 2010.
8. Stronge R., Gary Allrens R.W. : Stany nagłe w pediatrii cz.1. Wydawnictwo
Med.-Media. Warszawa 2004.
9. Praca zbiorowa : Medycyna praktyczna. Postępowanie w ostrej biegunce u dzieci
w Europie. Pediatria 2006, Vol 6, 6.
10. Praca zbiorowa : Zaburzenia karmienia u dzieci. Biuletyn Akademii Gerber
2009, 13.
34
11. www.gastroenterologia.pl/biegunkirotawirusowe-dlaczego-wartozapobiegac3583-1279.html.
12. Pytrus T. Iwańczuk F.: Pediatria współczesna PZWL Warszawa 2000.
ABSTRACT
Gastro - intestinal infection in the youngest children, in the form of virus acute
diarrhea, constitutes a serious epidemiological and therapeutic problem. Due to the
young age of patients it easily comes to erode their homeostasis. The aim of the
thesis is to analyse the reasons for the infections and to demonstrate the role of nurses in caring for children with diarrhea. The research confirmed that the incidence of
diarrhea is independent of the sex of the child, the disease is much more common in
children in the city, in the months of autumn, winter and spring. The disease is most
commonly combined with vomiting, diarrhea and increased temperatures and cause
healthcare-associated infections. Due to the numerous risk factors it is worth taking
prevention actions, performed by nurse and based on education of parents when it
comes to natural feeding, vaccinations and the proceedings in the situation of an
active infection.
STRESZCZENIE
Zakażenia żołądkowo- jelitowe u młodszych dzieci, w postaci ostrej biegunki, o
etiologii wirusowej stanowią poważny problem epidemiologiczny i terapeutyczny,
bowiem z powodu niedojrzałości organizmu łatwo dochodzi do zachwiania homeostazy ustroju. Celem pracy jest przeprowadzenie analizy przyczyn zakażeń jelitowych u dzieci i wykazanie roli pielęgniarki w opiece nad dzieckiem z biegunką.
Zrealizowane badanie potwierdziło, że zachorowalność na biegunkę jest niezależna
od płci dziecka, choroba występuje zdecydowanie częstsza u dzieci w mieście, w
miesiącach jesiennych, zimowych i wiosennych. Zachorowania najczęściej przebiegają z wymiotami, biegunką i podwyższoną temperaturą oraz powodują zakażenia
szpitalne. Ze względu na liczne czynniki ryzyka warto skierować działania na prewencję realizowaną przez pielęgniarki opartą na edukacji rodziców w zakresie karmienia naturalnego, szczepień ochronnych i postępowania w sytuacji, kiedy doszło
już do aktywnego zakażenia.
Artykuł zawiera 46852 znaki ze spacjami + grafika
35

Zakażenia żołądkowo-jelitowe u dzieci

Transkrypt

Podobne dokumenty

Wybrane szczepienia zalecane i obowiązkowe

Znaczący wzrost dochodów Grupy Kapitałowej Kino Polska TV S.A.

1516_WL_P Zakażenia układu pokarmowego. Zatrucia pokarmowe