kompendium turysty beskidzkiego

Kompendium
Turysty Beskidzkiego
Dofinansowano ze środków Programu „Działaj Lokalnie VIII” Polsko-Amerykańskiej
Fundacji Wolności realizowanego przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce
oraz Ośrodek Działaj Lokalnie działającym przy Babiogórskim Stowarzyszeniu
Zielona Linia w Stryszawie.
Logistyka, czyli planujemy wycieczkę
zagrożeniem, np. dzikim zwierzęciem, zmianą
pogody, głębokimśniegiem lub oblodzonym
szlakiem, zmianą pogody. W nagłych przypadkach,
np. przy gwałtownej zmianie pogody, zrezygnuj
z dalszej wyprawy i podejmij decyzję o powrocie
lub gdy to możliwe – udaj się do najbliższego
schroniska.
Zanim wyruszysz na wyprawę w góry, musisz
odpowiednio się do tego przygotować. Nie
powinno się tego robić w pośpiechu, ani w dniu
wycieczki. Wtedy najłatwiej jest coś przeoczyć lub
o czymś zapomnieć. Pamiętaj o tym, aby zabrane
przez Ciebie ubrania oraz wyposażenie były
dostosowane do pory roku oraz prognozowanej
pogody. Na każdą wycieczkę weź kurtkę
przeciwdeszczową nawet, gdy deszcz nie jest
zapowiadany. Wybraną przez Ciebie trasę dostosuj
do pory roku oraz długości dnia. Zimą i jesienią
planuj krótsze wycieczki, gdyż bardzo szybko
nastaje zmrok, a wtedy łatwiej możesz się zgubić.
Natomiast latem i wiosną możesz pozwolić sobie
na dłuższe eskapady bez obawy, że zastanie cię
ciemność. Idąc w grupie, nigdy nie zapominaj
o osobach ze słabszą kondycją. Staraj się
dostosować tempo marszu do umiejętności
najsłabszego uczestnika, aby nikt nie został
w tyle. Szczególnie zwracaj na to uwagę, gdy
w wycieczce uczestniczą dzieci, dla których strome
podejścia mogą być zbyt męczące. Planując
wycieczkę, musisz pamiętać o uwzględnieniu
ewentualnej zmiany trasy spowodowanej jakimś
Koniecznie przed wyruszeniem w góry sprawdź
prognozę pogody, by móc właściwie przygotować
się do wędrówki. Prognozę sprawdzaj dzień przed
wycieczką i z wielu źródeł (zwłaszcza
internetowych),
gdyż
wtedy
najdokładniej
określisz,
w
jakich
warunkach
będziesz
wędrować. Na
wycieczkę
wyruszaj
jak
najwcześniej. Dzięki temu zyskasz więcej czasu na
marsz, odpoczynki, nieprzewidziane okoliczności
oraz nie będziesz mieć obaw, że nie uda ci się
dotrzeć do celu przed zmrokiem. Przed
rozpoczęciem wycieczki w góry, poinformuj co
najmniej jedną osobę o trasie wycieczki oraz
o godzinie jej zakończenia. Po osiągnięciu celu
skontaktuj się z tą osobą. Nie zapomnij
poinformować jej również o każdej zmianie Twoich
planów.
Zapamiętaj! Staranne zaplanowanie wycieczki zapobiega przykrym niespodziankom
na szlaku.
2
Rewia mody, czyli jak się ubrać
cechą charakterystyczną powinna być dobra
przyczepność do podłoża. Dobierając obuwie,
pamiętaj o ich przeznaczeniu. Przy zakupie zwróć
uwagę na membranę, podeszwę, wysokość
cholewki, a także co najważniejsze na ogólny
komfort noszenia.
Wybierając się w góry musisz pamiętać
o odpowiednim ubiorze. Ubierz się uwzględniając
możliwość zmiany pogody. Najlepsza jest metoda
na przysłowiową ,,cebulkę”. Pamiętaj, by odzieży
turystycznej nie kupować w ostatniej chwili. Łatwo
wtedy o pomyłkę a zazwyczaj zakup jest wówczas
przepłacony.
Sam dobór butów to nie wszystko, pamiętaj
o odpowiednich skarpetach, unikając tych ze
sztucznych włókien, a wybierając np. te
z włóknami bambusowymi. W razie potrzeby
zabierz z sobą stuptuty (ochraniacze). Dzięki nim
Twoje spodnie i buty pozostaną suche, a śnieg,
deszcz czy błoto mniej będą przeszkadzać
w wędrówce. Ponieważ w górach pogoda zmienić
się może bardzo szybko, zawsze zabieraj pelerynę
lub kurtkę przeciwdeszczową. Wędrując jesienią
i zimą, pamiętaj o rękawiczkach i czapce. Przez
głowę i dłonie nasz organizm traci najwięcej ciepła.
Wybierając się na wycieczkę, możesz również
zabrać kijki trekkingowe.
Zapewnią one
stabilność w trakcie wędrówki, odciążą stawy
kolanowe, a przede wszystkim ułatwią wchodzenie
i schodzenie po stromym stoku zwłaszcza, gdy
dźwigasz ciężki plecak.
Kurtka (z kapturem) powinna łączyć w sobie wiele
elementów, np. wodoodporność, oddychalność
i ochronę przed wiatrem, co w górach jest bardzo
ważne w okresie późnej jesieni i zimą. Weź ze sobą
polar (jeżeli Twoja kurtka nie posiada go po
wewnętrznej stronie lub nie jest odpinany) lub
bluzę. Ważnym elementem odzieży jest bielizna
termoaktywna. Materiał, z którego jest wykonana
ma na zadaniu odprowadzenie nadmiaru wilgoci,
która występuje w postaci potu, ma na celu
zapobieganie wychładzania się skóry i utraty
ciepła. Zapewni Ci ona ciepło bliżej skóry. Spodnie
powinny być z materiałów wielostrefowych, które
nie utrudnią Ci ruchów i zapewnią komfort podczas
wędrówki.
Najlepiej
sprawdzą
się
te
z regulowanymi nogawkami. Buty, w których
będziesz wędrować muszą być wygodne, a ich
Zapamiętaj! Ekwipunek może być na „wagę złota”, a czasem i życia.
3
Pakowanie z głową, czyli co włożyć do plecaka
Trudno wyobrazić sobie wycieczkę w góry bez
plecaka. Jego wielkość powinna zależeć od
długości wycieczki i ilości zabranego wyposażenia.
Plecaki 20-30 litrowe są odpowiednie na
jednodniowe wycieczki, 40-litrowe – na
dwudniowe wycieczki, a te 50-80 litrowe – na
dłuższe eskapady.
się zgubić, zabierz ze sobą mapę oraz
przewodnik. Gdy nie będziesz pewny, czy idziesz
dobrym szlakiem, będziesz mógł sprawdzić to na
mapie. Dodatkowo miej przy sobie kompas lub
GPS, dzięki którym łatwo określisz kierunek,
w którym zmierzasz i określisz swoje położenie.
W Twoim plecaku nie powinno zabraknąć latarki.
Zwłaszcza zimą, na szlaku może zastać cię zmrok,
wtedy na pewno ci się przyda. Pamiętaj też
o dodatkowych bateriach. Przy niskich
temperaturach, baterie szybko się wyczerpują.
W górach przydać się mogą również zapałki lub
zapalniczka. Gdy się zgubisz, zastanie cię noc i nie
będziesz mieć przy sobie działającego źródła
światła, rozpalisz ognisko, aby się ogrzać oraz
ułatwisz służbom ratunkowym Ciebie odnaleźć.
Przy pakowaniu uwzględnij zabranie chusteczek
higienicznych. Ich zastosowanie jest dość szerokie.
Zawsze miej ze sobą naładowany telefon
komórkowy z zapisanymi numerami SOS i ICE,
aby w razie wypadku móc szybko wezwać pomoc.
Bardzo ważnym elementem całego ekwipunku jest
także apteczka turystyczna. Przyda Ci się nawet
przy drobnych urazach, takich jak skaleczenie lub
zadrapanie.
Do plecaka spakuj to, czego potrzebujesz lub co
może Ci się przydać na szlaku. Pamiętaj, aby
najważniejsze rzeczy (np. apteczka, kurtka
przeciwdeszczowa) umieścić na górze plecaka, a te
mniej potrzebne na jego dnie. Obowiązkowo
musisz wziąć ze sobą zapasowe skarpety. Czasem
zdarza się, że wycieczka odbywa się w czasie
deszczu, a wtedy łatwo przemoczyć buty.
Koniecznie spakuj do plecaka prowiant (najlepiej
kanapki) oraz dużą ilość wody, ponieważ podczas
długiego i intensywnego marszu tracimy dużo
wody, więc należy uzupełniać jej stan
w organizmie. Zabierz także termos z gorącą
herbatą. Dzięki niej się ogrzejesz, zwłaszcza
w chłodniejsze dni. Po dużym wysiłku najszybciej
dodasz sobie energii, jedząc czekoladę lub
batonik. Uzupełnią one spalone wcześniej kalorie
i dadzą siłę na dalszą wędrówkę. Jeżeli nie chcesz
Zapamiętaj! W plecaku zawsze musi panować porządek
4
Zestaw małego medyka, czyli apteczka turystyczna
-folia NRC,
Wybierając się w góry powinieneś mieć ze sobą
apteczkę turystyczną. Nigdy nie wiesz, co może
wydarzyć się na szlaku, a w razie (odpukać!)
wypadku będziesz mógł z niej skorzystać. Apteczkę
z wyposażeniem kupisz w sklepach sportowych.
Możesz ją również skompletować według własnych
potrzeb. Przed wycieczką sprawdź zawartość
apteczki, zwłaszcza jeśli jest ona nowa i nie wiesz
co jest w środku.
-środek odkażający, np. octenisept,
-zamrażacz, np. altacetice,
-środek na stłuczenia, np. fastum,
-środki przeciwuczuleniowe, np. calcium,
-spray odstraszający owady i kleszcze,
-pianka na oparzenia słoneczne,
-spis zawartości,
-instrukcja udzielania pierwszej pomocy,
Co powinno znaleźć się w apteczce każdego
turysty górskiego?
Wyżej wymienione artykuły są koniecznym,
minimalnym wyposażeniem apteczki. Jej rozmiar
nas ogranicza, gdyż w plecaku muszą znaleźć się
inne przedmioty. Apteczka musi znajdować się
w takim miejscu plecaka, aby można było szybko
z niej skorzystać. Przed każdą wycieczką musisz
sprawdzić zawartość apteczki, datę przydatności
produktów oraz ich ilość. Pamiętaj, by po każdym
użyciu uzupełnić brakujące wyposażenie.
Zawartość apteczki służy do udzielenia pierwszej
pomocy przedmedycznej, a nie do samodzielnego
leczenia! Dlatego nigdy nie podawaj swoich
lekarstw osobie, której udzielasz pomocy. Może to
uczynić wyłączne lekarz. Nie wiesz bowiem, czy
osoba poszkodowana nie jest uczulona na jakiś lek.
-bandaż elastyczny ze spinkami,
-bandaż lniany,
-gaza jałowa,
-chusta trójkątna,
-plastry z opatrunkiem i bez opatrunku,
-kompres jałowy,
-nożyczki, gwizdek i rękawice lateksowe,
-pęseta,
Zapamiętaj! Apteczkę zabieraj na każdą wycieczkę.
5
Dobrych rad nigdy za wiele
Zanim wyruszysz na szlak, planujesz trasę,
kompletujesz ubranie i pakujesz plecak. To jednak
nie wszystko. Zapoznaj się z dobrymi radami
i przestrzegaj zasad, wówczas unikniesz kłopotów
na szlaku. Pamiętaj, by nie podejmować dalekich
samotnych wycieczek. W grupie jest nie tylko
weselej, ale i bezpieczniej. Nie wędruj nocą lub
podczas fatalnych warunków pogodowych. A że
pogoda w górach gwałtownie może się pogorszyć,
dlatego uważnie obserwuj jej zmiany. Na
wędrówkę staraj się wychodzić rano. Zwiększasz
prawdopodobieństwo dotarcia do celu przed
pogorszeniem pogody. Staraj się zakończyć
wycieczkę przed zmrokiem. W ciemności możesz
łatwo stracić orientację, zwłaszcza gdy zapomnisz
zabrać ze sobą kompasu i latarki. Nie opuszczaj
znakowanych szlaków turystycznych i zwracaj
uwagę
na
drogowskazy.
a nie wyścigiem. Podczas zimowych wypraw nie
wchodź na zamarznięte kałuże i omijaj oblodzone
miejsca na szlaku. „Utopienie” buta zimą nie należy
do przyjemności. Chodź tylko „przetartymi”
szlakami. Wiosną za to uważaj na płaty śniegu.
Choć kuszą, to mogą okazać się bardzo
niebezpieczne. W razie wypadku zawsze udziel
pierwszej pomocyprzedmedycznej i wezwij
GOPR. Z pewnością niezbędny Ci będzie do tego
telefon komórkowy, w którym powinny być
zapisane numery alarmowe. Pamiętaj, aby
naładować telefon przed wyprawą w góry i nie
używać go zbyt pochopnie. W górach baterie
wyczerpują się bardzo szybko.
Wyruszasz w góry, by napawać się pięknem
krajobrazów i bogactwem przyrody. Nie myśl
o problemach – zostaw je poza szlakiem, nie
śpiesz się – ciesz się bieżącą chwilą. Niech
wycieczka w Beskidy da Ci energię do pracy na
cały tydzień. A na szlak koniecznie weź ze sobą
aparat fotograficzny. Utrwalaj górskie panoramy,
ciekawe obiekty, własne osiągnięcia. Po latach
będziesz mieć co wspominać.
Szlaki turystyczne wyznaczone są z reguły
w optymalnym dla wędrówki terenie. Wędrując
szlakami, zmniejszasz ryzyko wypadku i zgubienia
się. Utrzymuj stałe, regularne tempo marszu.
Wycieczka górska ma być przyjemnością,
Zapamiętaj! Przestrzegając zasad zmniejszasz ryzyko wypadku na szlaku.
6
Wędruj z głową, czyli zagrożenia na szlaku
Wędrując zimą uważaj na lawiny. Zdarzają się one
nawet w Beskidach! Po silnych wiatrach w lasach
często możemy spotkać wiatrołomy, czyli zwalone
przez wiatr drzewa. Mogą one wydłużyć znacząco
czas wędrówki. Bezwzględnie musisz omijać
zerwane przez wiatr linie energetyczne, które
grożą porażeniem prądem. Po kilkudniowych
opadach deszczu czy gwałtownych ulewach,
częstym zjawiskiem będą wezbrane potoki.
Uważaj, gdyż możesz zostać porwany przez
wodę.Podczas wędrówek możesz spotkać dzikie
zwierzęta. Pamiętaj, aby zachować spokój! Nie
panikuj. Wycofaj się lub obejdź je bokiem.
Wędrując w górach, możesz spotkać się z wieloma
zagrożeniami. Tych obiektywnych być może nie
unikniesz, ale jeśli je wcześniej przewidzisz to
odpowiednio zmodyfikujesz trasę wycieczki. A co
może grozić ci na szlaku? Mgła – ogranicza
widoczność i utrudnia orientację w terenie. Zwykle
mgle
towarzyszy
zwiększona
wilgotność
powietrza. Pamiętaj! Potęgować ona będzie
uczucie
chłodu.
Wiatr będzie utrudniał poruszanie oraz powodował
szybką utratę ciepła. Ciemność– ograniczy
widoczność i ułatwi zgubienie się. Zbyt
niskatemperatura
powoduje
wychłodzenie
organizmu, a nawet odmrożenia. Za wysoka
temperatura może natomiast doprowadzić do
przegrzania. Dlatego zawsze ubieraj się z „głową”.
Jednym z największych zagrożeń na szlaku jest
burza. Wyładowania atmosferyczne mogą być
groźne dla życia. Idąc w góry, bądź zawsze
przygotowany na opady deszczu, a zimą – śniegu.
Zachowaj ostrożność, gdyż jest wtedy ślisko.
Zawsze miej przy sobie pelerynę, bądź kurtkę
przeciwdeszczową, najlepiej schowaną na wierzchu
w plecaku.
Natomiast zagrożenia subiektywne wynikają
z zachowań i działalności człowieka. Do
najczęstszych z nich zaliczyć można brak
doświadczenia, zmęczenie, kiepską kondycję
fizyczną, zły stan fizyczny, ambicję czy
kolokwialnie to ujmując, ludzką głupotę. Każdy
z powyższych czynników jest pierwszym krokiem
do wypadku na szlaku. Dlatego planując wycieczkę
należy trzymać się starej zasady, by „nie porywać
się z motyką na Słońce”.
Zapamiętaj! W górach czyha wiele niebezpieczeństw. Jeśli jednak dobrze przygotujesz
się do wycieczki oraz będziesz ostrożny – bezpiecznie wrócisz do domu.
7
A co w razie wypadku?
Z miejsca wypadku można dać sygnał załodze
śmigłowca.
Gdy jesteś świadkiem wypadku pamiętaj
o kolejności udzielenia pierwszej pomocy:
1) oceń sytuację,
2) zabezpiecz miejsce zdarzenia,
3) oceń stan poszkodowanego,
4) wezwij pomoc,
5) według potrzeb udziel pierwszej pomocy
przedmedycznej.
Jeśli masz telefon – dzwoń!
985
Grupa Beskidzka GOPR
601 100 300
numer ratunkowy w górach
112
ogólnopolski numer ratunkowy
Do czasu przybycia wykwalifikowanych służb:
1) dbaj o drożność dróg oddechowych,
2) dbaj o komfort termiczny i psychiczny
poszkodowanego,
3) kontroluj oddech co 1 minutę,
4) nie poruszaj poszkodowanego bez
potrzeby,
5) nie podawaj: leków, jedzenia, picia,
6) pozostań na miejscu jak długo to będzie
konieczne.
Jeśli nie masz telefonu, zastosuj wizualny sygnał
wzywania ratunku w górach: ruch, światło lub
akustyczny. Powtarzaj go do skutku 6 razy na
minutę, minuta przerwy, aż do otrzymania
odpowiedzi nadchodzącej pomocy o częstotliwości
3 razy na minutę.
Zapamiętaj! Gdy dojdzie do wypadku w górach, natychmiast wzywaj pomoc.
Może to uratować komuś zdrowie bądź życie.
8
Dekalog Turysty Górskiego
I
VI
Zanim wyruszysz w góry, zastanów się, czy
posiadasz dostateczne doświadczenie. Przed
wyjściem poddaj ocenie stan zdrowia i siły, swoje
i towarzyszy, a w szczególności dzieci.
Uważaj na każdy krok, upadki zdarzają się także
w łatwym terenie. Szczególnej zwłaszcza
ostrożności wymagają trudniejsze partie trasy:
strome, mokre i zaśnieżone stoki, płaty starego
śniegu. Nie zbaczaj ze znakowanego szlaku – jest
on zwykle poprowadzony optymalnie zarówno pod
względem bezpieczeństwa, jak i wysiłku na
pokonanie trasy.
II
Przygotuj wcześniej dokładny plan wycieczki,
najlepiej udają się improwizacje... dobrze
przygotowane. Poczytaj przewodniki, mapy,
skorzystaj z usług informacji turystycznej,
wskazówek przewodników górskich, gospodarzy
schronisk, miejscowej ludności.
VII
Nie strącaj kamieni, gdyż narażasz innych turystów
na poważne niebezpieczeństwo. Miejsce zagrożone
przez spadające kamienie przechodź szybko
i uważnie.
III
VIII
W górach szybko i często zmieniają się warunki
atmosferyczne, niezbędna jest odzież chroniąca
przed złą pogodą i zimnem oraz mocne, wysokie
buty na profilowanej podeszwie.
Decyzja zawrócenia z drogi to nie hańba, lecz głos
rozsądku. Nie wstydź się zawrócenia, gdy załamie
się pogoda, nadejdzie mgła lub trasa okaże się zbyt
trudna.
IV
IX
Wychodząc na wycieczkę pozostaw w domu,
w schronisku czy u znajomych wiadomość o celu
i trasie wycieczki oraz godzinie powrotu. W ten
prosty sposób zapewnisz sobie szybką pomoc
w razie wypadku.
Szanuj przyrodę, nie hałasuj. Dbaj o czystość
i porządek w górach. Usuwając śmieci dajesz
dowód swej kultury.
V
X
Szybkość poruszania się dostosuj do możliwości
najmniej sprawnego uczestnika wycieczki.
„Pożeranie kilometrów” prowadzi niechybnie do
wyczerpania, a poza tym ogranicza możliwość
podziwiania uroków górskiego krajobrazu.
Jeżeli mimo ostrożności zdarzy się wypadek,
przede wszystkim zachowaj spokój.
Poszkodowanego ułóż w bezpiecznej pozycji,
w widocznym miejscu i pod opieką. Przyjętymi
w górach sygnałami wezwij na pomoc GOPR.
9
O nas
kolejne roczniki krzeszowskich gimnazjalistów.
W każdym roku szkolnym młodzież z SKKT
uczestniczy w rajdach organizowanych przez
PTTK, wędruje wraz z opiekunami po beskidzkich
szlakach, a także bierze udział w spotkaniach
z ludźmi gór. Dotychczas zorganizowaliśmy ponad
50 wycieczek i …wydaliśmy jedną publikację,
którą trzymasz w ręku. Chcemy, by „Kompendium
Turysty
Beskidzkiego”
było
samouczkiem
przygotowania bezpiecznej wycieczki w góry,
zwłaszcza dla tych, którzy dopiero rozpoczynają
swą górską przygodę.
Szkolne
Koło
Krajoznawczo-Turystyczne
„Żurawnica" powstało w 2006 roku przy
Gimnazjum nr 3 w Krzeszowie. Skupia ono
uczniów gimnazjum oraz absolwentów szkoły, dla
których góry, a zwłaszcza Beskidy, są prawdziwą
pasją, a wędrówki po szlakach są atrakcyjną formą
spędzania
czasu
wolnego.
Założycielami
i opiekunami SKKT są nauczyciele geografii
i historii – Łukasz Elżbieciak oraz wychowania
fizycznego – Grzegorz Matonóg, którzy
jednocześnie są przewodnikami beskidzkimi. Swoją
„miłością" do gór od lat skutecznie „zarażają"
Jałowiec, 17.09.2014
Życzymy bezpiecznej wędrówki ☺
10