M.Topolska, Aktywność fizyczna a zdrowie …

Zamojskie Studia i Materiały
ZAMOŚĆ 2011
Rok wyd. XIII, zeszyt 1 (34)
Fizjoterapia
AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA A ZDROWIE U KOBIET
W WIEKU OD 19 DO 65 LAT
W RÓŻNYCH DZIEDZINACH ŻYCIA
Marta Topolska
Rafał Sapuła
Adam Topolski
Marek Maciejewski
Krzysztof Marczewski
Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu
Streszczenie
Wstęp. Jak wynika z badań, niska aktywność fizyczna i podwyższony wskaźnik masy ciała
(BMI) ściśle związany jest z otyłością i prowadzi do wielu powikłań, między innymi do zespołu
metabolicznego, który w konsekwencji może prowadzić do choroby niedokrwiennej serca i udaru
mózgu.
Cel. Określenie poziomu aktywności fizycznej w populacji kobiet. Określenie korelacji między
aktywnością ruchową a otyłością wśród kobiet.
Materiał i metoda. Badanie przeprowadzono w NZOZ Centrum Rehabilitacji Wyższej Szkoły
Zarządzania i Administracji w Zamościu od lutego do maja 2010 r. Badaniu poddano 204 kobiety
w wieku od 19 do 65 lat. W celu kreślenie poziomu aktywności fizycznej użyto Międzynarodowego
Kwestionariusza Aktywności Fizycznej (IPAQ) i ankiety własnej (wywiad socjalny, BMI, WHR,
choroby współistniejące, używki).
27
Zamojskie Studia i Materiały
Wyniki. Średnia aktywność fizyczna wynosiła 34,65 MET godzin/tydzień. Najniższą aktywność fizyczną zaobserwowano w przedziale wiekowym 19-24 i 55-65 i wynosiła 33 MET godzin/
tydzień, a najwyższą w wieku 45-54 lat ( 42,77 MET godzin/tydzień).
Wnioski. Promocja na rzecz zwiększenia aktywności fizycznej powinna być ukierunkowana
przede wszystkim na młodzież i młode kobiety, które wykazały bardzo niską aktywność fizyczną
w każdej z czterech dziedzin życia a w szczególności w czasie wolnym i przemieszczania się.
Słowa kluczowe: aktywność fizyczna, IPAQ, BMI, WHR
Wstęp
Niewystarczająca aktywność fizyczna wiąże się z wystąpieniem różnych chorób [1], co powoduje 1,9 milionów przedwczesnych zgonów rocznie na całym świecie [2]. Dlatego też wiele
strategii promocji aktywności fizycznej zostało opracowanych i wprowadzonych w życie, między
innymi Strategia Właściwego Żywienia, Aktywności Fizycznej i Zdrowia (Global Strategy of
Diet, Physical Activity and Healt) [3]. Międzynarodowy Kwestionariusz Aktywności Fizycznej
(International Physical Activity Questionnaire- IPAQ) jest szeroko stosowany w badaniach aktywności fizycznej na całym świecie [4, 30]. Badania wykazały dużą rzetelność Kwestionariusza
do stosowania w populacyjnych badaniach aktywności fizycznej [5].
W ośmiu krajach Unii Europejskiej, ocena aktywności fizycznej wynosiła odpowiednio: Belgia – 67,0 MET godzin/tydzień, Finlandia – 70,2 MET godzin/tydzień, Francja – 63,8 MET godzin/tydzień, Niemcy – 84,5 MET godzin/tydzień, Włochy – 19,6 MET godzin/tydzień, Holandia
– 56,4 MET godzin/tydzień, Hiszpania – 39,3 MET godzin/tydzień i Wielkiej Brytanii – 27,6MET godzin/tydzień [6]. Ocena aktywności fizycznej mediana dla wszystkich krajów łącznie
wynosiła 49,5 MET godzin/tydzień [60]. W Chorwacji całkowita aktywność fizyczna wynosiła
58,2 MET godzin/tydzień [32].Całkowita aktywność badanej grupy wyniosła 34,65 MET godzin/tydzień. Według Światowej Organizacji Zdrowia brak aktywności fizycznej i podwyższony
wskaźnik masy ciała ściśle związany jest z wystąpieniem zespołu metabolicznego i powikłaniami
w postaci choroby niedokrwiennej serca i udaru mózgu [20].
Cel pracy
Określenie poziomu aktywności fizycznej kobiet w wieku od 19 do 65 roku życia za pomocą
Międzynarodowego Kwestionariusza Aktywności Fizycznej. Określenie zależności między aktywnością fizyczną a otyłością u kobiet.
Materiał i metodyka badań
Badanie zostało prowadzone od lutego do maja 2010 w NZOZ Centrum Rehabilitacji Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu na losowo wybranej próbie kobiet. Badaniu
poddano 204 osoby w wieku 19-65 lat. Wszyscy uczestnicy wyrazili pisemną zgodę na przeprowadzenie badań. W celu określenia poziomu aktywności fizycznej zastosowano Międzynarodową
Ankietę Aktywności Fizycznej (IPAQ) i ankietę własną (wywiad socjalny, chorobowy, choroby
współistniejące, używki).
28
Marta Topolska i inni AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA A ZDROWIE U KOBIETW WIEKU OD 19 DO 65 LAT...
Międzynarodowy Kwestionariusz Aktywności Fizycznej (wersja długa) składał się z 27 pytań
z czterech dziedzin życia: praca zawodowa, transport, praca w domu i w ogrodzie, czas wolny oraz
dodatkowych, dotyczących czasu spędzonego w pozycji siedzącej. Wszystkie pytania odnosiły się
do czynności wykonywanych w ciągu 7 ostatnich dni. Według punktacji dłuższej wersji IPAQ
(Guidelines for Data Processing and Analysisof the International Phisical Activity Questionare –
Long Form IPAQ) wyznacznikiem aktywności fizycznej jest MET godzin/tydzień obliczany przez
iloczyn czasu czynności, liczby dni w której ta czynność była wykonywana i wartości działania
(w zależności od intensywności wysiłku; mały = 3,3, umiarkowany = 4,0, duży = 8,0). Dodatkowo
użyto wskaźnika masy ciała (BMI), wskaźnika WHR dla określenia typu otyłości.
Analiza danych
Badaną grupę podzielono na pięć przedziałów wiekowych [15-24, 25-34, 35-44, 45-54, 55-65].
Poziom istotności dla wszystkich analiz ustalono na poziomie p < 0,05. Obliczano wartości dla
czterech domen zawartych w kwestionariuszu i dodatkowo dla domeny spędzania czasu w pozycji
siedzącej. Dokonano klasyfikacji intensywności aktywności fizycznej na niską, umiarkowaną i intensywną.
Wyniki
Badania obejmowały grupę 204 kobiet. Średnia aktywność fizyczna wynosiła 34,65 MET
godzin/tydzień (tabela 1). Najniższą aktywność fizyczną zaobserwowano w przedziale wiekowym 19-24 i 55-65. Wynosiła tyle samo dla każdej z grup po 33 MET godzin/tydzień. Najwyższą
w wieku 45-54 (42,77 MET godzin/tydzień).
Badana grupa kobiet wykazała najwyższą aktywność fizyczną podczas prac domowych, porządkowych i opieki nad rodziną (42,4 MET godzin/tydzień), a najniższą w domenie rekreacji,
sportu i czasie wolnym (23,55 MET godzin/tydzień).
Biorąc pod uwagę cztery dziedziny aktywności fizycznej, najwyższą aktywność fizyczną związaną z pracą zawodową zaobserwowano w przedziale 25-34 lat, wynosiła 106,55 MET
godzin/tydzień, a najniższą w wieku od 35 do 65 lat. Najwyższa aktywność fizyczna związana
z przemieszczaniem się znajdowała się w przedziale 25-34, wynosiła 52,29 MET godzin/tydzień,
a najniższa w wieku między 19 a 24 rokiem życia – 27,35 MET godzin/tydzień. Maksymalną
aktywność fizyczną związaną z pracami domowymi, porządkowymi i opieką nad rodziną zaobserwowano w przedziale wiekowym 25-34, wynosiła 49 MET godzin/tydzień, minimalna w przedziale 55-65, wynosiła 42,05 MET godzin/tydzień. Najwyższą wartość aktywności fizycznej
w dziedzinie rekreacja, sport i czas wolny uzyskała grupa wiekowa 45-55, wynosiła 40,09 MET
godzin/tydzień, najniższą grupa 25-34 i wynosiła 5,65 MET godzin/tydzień.
Średni tygodniowy wydatek energetyczny w pozycji siedzącej wynosił 8 MET godzin/tydzień. Jak wynika z badań, w pozycji siedzącej (10 MET godzin/tydzień) przebywają najczęściej
kobiety w wieku między 35 a 44 rokiem życia.
29
Zamojskie Studia i Materiały
Tab. 1. Aktywność fizyczna przedstawiona w ekwiwalencie metabolicznym MET godzin/tydzień
Dziedziny aktywności fizycznej i całkowita aktywność fizyczna
Prace domo- Rekreacja,
Wartości
Aktywność
Aktywność
we, ogólne
sport i akśrednie( za
Przefizyczna
fizyczna zwiąprace potywność
Pozycja wyjątkiem
działy
związana
zana z przerządkowe
fizyczna
siedząca domeny –
wiekowe z pracą zawo- mieszczaniem
i opieka nad
w czasie
pozycja siedowa
się
rodziną
wolnym
dząca)
19-24
83; 117,48
27,35; 61,52
42,4; 71,53 14,85; 28,97 7; 7,82
33; 69,88
25-34
106,55; 98,62
52,29; 50,38
49; 59,65
5,65; 15,09
9; 12
37,95; 55,94
35-44
68,15; 186,86
33,6; 51,14
45,48; 52,12 22,85; 40,25 10; 12,8 37,75; 82,59
45-54
0; 112,66
51,5; 59,22
44,3; 61,76
55-65
0; 94,24
40,71; 64,36
42,05; 57,03 34,85; 72,13
8; 9,86
33; 71,94
Razem
32,86; 113,53
37,1; 60,96
42,4; 64,41
8; 9,49
34,65; 70,96
40,09; 55,98 9; 12,25 42,77; 71,95
23,55; 44,94
p
<0,001
<0,001
<0,001
<0,001
<0,001
<0,001
* mediana (MET godzin/tydzień) obliczana według kwestionariusza punktacji IPAQ (30).
** średnia (MET godzin/tydzień) obliczana według kwestionariusza punktacji IPAQ (30).
W zależności od stopnia intensywność aktywności fizycznej można podzielić na: słabą,
umiarkowaną i intensywną, dla każdej stosuje się wartość obciążającą i jest to odpowiednio: 3,3;
4,0 i 8,0. Po obliczeniu intensywności aktywności fizycznej dokonano kwalifikacji do odpowiedniej grupy posługując się kryteriami: aktywność fizyczna intensywna > 25 MET godzin/tydzień,
umiarkowana > 10 MET godzina/tydzień, słaba nie spełnienia kryteriów aktywności intensywnej
i umiarkowanej.
Rozkład natężenia aktywności fizycznej obrazuje tabela 2. Spośród badanej grupy aż 79 kobiet wykazało intensywną aktywność fizyczną (8 MET godzin/tydzień ), 114 kobiet cechowało
się umiarkowaną aktywnością fizyczną (69,3 MET godzin/tydzień), jedynie 11 osób utrzymywało
najniższy poziom aktywności fizycznej (69,3 MET godzin/tydzień).
Tab. 2. Natężenie aktywności fizycznej (MET godzin/tydzień)
Niska (*,**)
Umiarkowana(*,**) Intensywna(*,**)
Razem
Natężenie
aktywności
69,3; 110,57
69,3; 107,93
8; 58,13
fizycznej
Liczba pacjentów
według stopnia
11 (5,39%)
114 (55,88%)
79 (38,73%)
204
aktywności
fizycznej (wartość
procentowa)
* mediana (MET godzin/tydzień) obliczana według kwestionariusza punktacji IPAQ (30).
** średnia (MET godzin/tydzień) obliczana według kwestionariusza punktacji IPAQ (30).
30
Marta Topolska i inni AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA A ZDROWIE U KOBIETW WIEKU OD 19 DO 65 LAT...
Aby zbadać, czy występują istotne statystycznie różnice pomiędzy wskaźnikiem BMI, WHR,
chorobami współistniejącymi, wiekiem menopauzą i okresem po menopauzie, a całkowitą aktywnością fizyczną, został użyty test „Test t: z dwiema próbami zakładający równe wariancje”. Za H0
przyjmujemy, że całkowita aktywność fizyczna osób z prawidłowym BMI, WHR, bez chorób,
wiekiem i okresem rozrodczym i całkowitą aktywnością fizyczną osób z podwyższonym BMI,
WHR, chorobami współistniejącymi, wiekiem i okresem rozrodczym nie różnią się istotnie statystycznie. Natomiast H1 wskazuje na to, iż istnieją różnice między badanymi wartościami, które są
istotne statystycznie. Za poziom istotności przyjmujemy wartość α = 0,05.
Za prawidłowy wskaźnik uznano BMI od 19 do 24,9, dla WHR prawidłowa wartość ma zakres do 0,8. W teście dokonano podziału pacjentów na tych, którzy nie zgłaszali żadnych chorób
i na pacjentów, którzy zgłosili co najmniej jedną chorobę współistniejącą. Ze względu na wiek
badanych podzielono na dwie grupy: pierwsza od 19 do 29 roku życia i druga od 30 do 65 roku
życia. Do grupy osób w okresie menopauzy zakwalifikowano kobiety, które co najmniej rok nie
miesiączkowały, a do grupy osób po menopauzie zakwalifikowano kobiety, które co najmniej
5 lat nie miesiączkowały.
Tab. 3. Zależność aktywności fizycznej od BMI, WHR, chorób współistniejących, wieku
menopauzy i okresu po menopauzie
Menopauza,
Choroby
BMI
WHR
Wiek
po
współistniejące
menopauzie
t Stat
-0,85
-1,25
-0,59
0,69
-0,59
0,19
0,10
0,27
0,24
0,27
P(T ⩽ t) jednostronny
Test T jednostronny
1,65
1,65
1,65
1,65
1,65
0,39
0,20
0,55
0,49
0,55
P(T ⩽ t) dwustronny
Test t dwustronny
1,97
1,97
1,97
1,97
1,97
Interpretacja: Wartości empiryczne statystyki t Studenta wynoszące 0,85 (BMI); 1,25
(WHR); 0,59 (choroby współistniejące); 0,69 (wiek); 0,59 (menopauza, po menopauzie); są
znacznie niższe niż wartość teoretyczna dla tych testów, która wynosi 1,97. Tym samym na
poziomie istotności 0,05 hipotezę zerową należy przyjąć. Żadna z empirycznych wartości statystyki t testów sprawdzających różnice w wartościach aktywności fizycznej nie jest większa
niż wartość krytyczna. Zatem, pomiędzy średnią aktywnością fizyczną osób z prawidłowym
BMI, WHR, bez chorób, wiekiem od 19 do 29 roku życia i okresem rozrodczym (regularne miesiączkowanie), a średnią aktywnością fizyczną osób z podwyższonym BMI, WHR, chorobami
współistniejącymi, wiekiem od 30 do 65 roku i okresem menopauzy i po menopauzie, nie ma
istotnych statystycznie różnic.
Dyskusja
Badanie wykazało, że średnia aktywność w badanej grupie kobiet wynosi 34,65 MET godzin/
tydzień. 114 badanych zakwalifikowano do umiarkowanego wysiłku fizycznego. Oznacza to, że
55,88% z badanej grupy osiągnęła poziom co najmniej 30 minut umiarkowanej aktywności fizycznej 5 dni w tygodniu, co może być traktowane jako najniższy poziom dla osiągnięcia korzyści
dla zdrowia [31]. 79 osób (38,73%) zakwalifikowano do kategorii wysiłku intensywnego.
31
Zamojskie Studia i Materiały
W dużym badaniu przekrojowym Wolin i wsp. przedstawili zalety długoterminowej aktywności fizycznej oraz jej ogromną rolę w kształtowaniu zdrowia i pożądanej jakości życia kobiet.
Jak wynika z badań, kobiety z niską aktywnością fizycznej w ciągu ostatnich 10 lat nie odczuwały
wzrostu jakości życia w porównaniu z kobietami, które zwiększyły swoją aktywności fizyczną.
Dane potwierdzają słuszność propagowania aktywności fizycznej wśród kobiet. Jak wynika z badań, wzrost BMI wiązał się w znacznym stopniu z pogorszeniem sprawności fizycznej, zmniejszeniem dobrobytu, wzrostem odczuwanego bólu, zwiększoną śmiertelnością i zwiększeniem ryzyka
niepełnosprawności wywołanej otyłością [24].
Większość kobiet przybiera na wadze po pokwitaniu. W wywiadzie wielu otyłych kobiet
istotne znaczenie ma ciąża. Przeciętnie tyją one 2-3 kg, a w wyjątkowych przypadkach nawet 50
kg. Nadwaga często wzrasta po kolejnych porodach. U niektórych kobiet wpływ na wzrost masy
ciała mogą mieć doustne środki antykoncepcyjne, chociaż znaczenie tego zjawiska zmniejsza się
w związku ze stosowaniem nowszych preparatów zawierających stosunkowo małe dawki hormonów [34].
Zmiany sekrecji hormonów spowodowane dojrzewaniem, reprodukcją i starzeniem się organizmu mają wpływ na masę ciała. Masa ciała w okresie wczesnego dzieciństwa i młodości jest
prognostykiem masy ciała w okresie dorosłości. Mimo że otyłość w dzieciństwie i młodości jest
ważnym problemem, to jednak większość osób tyje dopiero w późniejszym okresie życia [33, 34].
Młode kobiety są grupą narażoną na ryzyko otyłości i istotnych przyrostów masy ciała z kilku
powodów. Po pierwsze, w wielu badaniach odnotowano wzrost masy ciała u kobiet szczególnie
w okresie wczesnej dorosłości [12]. Do negatywnych skutków zwiększenia masy ciała zaliczyć
można zespół metaboliczny [28], zwiększone ryzyko choroby niedokrwiennej serca i nadciśnienia tętniczego w późniejszym okresie życia [25]. Po drugie, ciąża [26] i pożycie małżeńskie [27]
były związane z przyrostem masy ciała młodych kobiet.
Aktywność fizyczna zaczyna się obniżać w okresie dojrzewania z równoczesnym zwiększeniem masy ciała. Hipoteza wysunięta przez Pietiläinen i wsp. mówi o pojawieniu się błędnego koło
między spadkiem aktywności fizycznej i przyrostem masy ciała, od okresu dorastania do wczesnej
dorosłości. Badanie to, obejmujące okres przejścia z wieku młodzieńczego do wczesnej dorosłości, ujawniało ryzyko otyłości ogólnej u dorosłych, a zwłaszcza otyłości brzusznej i było znacząco
podwyższone u nieaktywnej fizycznie młodzieży [12]. Rozwój w społeczeństwie mechanizmów poznawczo-behawioralnych u dzieci pozwoli na określenie prototypów aktywności fizycznej w okresie dzieciństwa, które wpływają na poziom fizycznej działalności w późniejszych okresach życia.
Identyfikacja takich mechanizmów pozwoli na wczesną profilaktykę otyłości [29].
Fung i wsp. stwierdzili, że istnieje istotny związek między aktywnością fizyczną w czasie
wolnym a otyłością [8], udokumentowany dla kobiet, które wykazywały małą aktywność fizyczną w okresie dojrzewania [13]. Tuero i wsp. wykazali dodatnią korelację pomiędzy aktywnością
fizyczną w wolnym czasie i sprawnością fizyczną [9]. Niektóre badania wskazują, że wolny czas
spędzany na korzystaniu z komputera wiąże się z większą masą ciała i obniżeniem poziomu aktywności fizycznej [14, 18], inne badania nie są w stanie potwierdzić tej hipotezy [15].
Gutierrez-Fisac i wsp. stwierdzili, że aktywność fizyczna w pracy nie jest powiązana z otyłością [7].
Zwiększenie poziomu aktywności fizycznej, w szczególności umiarkowanego i intensywnego (moderate and vigorous physical activity – MVPA), może przyczynić się do zmniejszenia
częstości występowania otyłości u dzieci (11). Kleiser i wsp. wskazali na niski status społeczny
jako jeden z czynników ryzyka otyłości. Ponadto, niski status społeczny jest związany z występowaniem otyłości u dzieci tych rodziców. W związku z tym dzieci i młodzież z rodzin o niskich
32
Marta Topolska i inni AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA A ZDROWIE U KOBIETW WIEKU OD 19 DO 65 LAT...
statucie społecznym są ważną grupą, na której powinny skoncentrować się w działania profilaktyczne zapobiegające otyłości [23].
Aktywność fizyczna ma zasadnicze znaczenie w zapobieganiu oraz leczeniu nadwagi i otyłości [16]. Ostatnio te dowody doprowadziły do opracowania szczegółowych wytycznych dotyczących kultury fizycznej dla osób z nadwagą i otyłych [17], które mówią, że od 60 do 90 minut
dziennie umiarkowanej aktywności fizycznej jest niezbędne, aby schudnąć i utrzymać wagę. Jak
piszą Scott i wsp. aktywność fizyczna jest skuteczna przy wysiłku trwającym ≥ 10 minut, a zwiększenie poziomu aktywności fizycznej przyczynia się do zmniejszenia masy ciała i wskaźnika obwodu talii (WHR) [19].
Regularne ćwiczenia są uznawane za główny element odchudzania. Istnieje wiele organizacji,
które polecają ruch, jako główny czynnik zapobiegający efektowi „jo-jo”. U kobiet po okresie menopauzy zaobserwowano różnice w rzeczywistej i prognozowanej utracie wagi podczas ćwiczeń.
Jak wynika z badań, prognozowany spadek masy był mniejszy w odniesieniu do rzeczywiście osiągniętej wagi. Potrzeba lepszego zrozumienia mechanizmów odpowiedzialnych za zjawisko utraty
wagi podczas aktywności fizycznej w celu skuteczniejszego dawkowania ćwiczeń i opracowania
strategii identyfikacji i leczenia potencjalnej otyłości za pomocą aktywności fizycznej [21].
Niska aktywność fizyczna wiąże się ze zwiększoną zapadalnością na choroby przewlekłe.
W badaniu Wolin i wsp. wykazali, że kobiety, u których wystąpiły przewlekłe choroby: zapalenie
stawów, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, hipercholesterolemia, w latach 1986 i 2000 wykazywały
niską aktywnością fizyczną [24]. Z przeprowadzonych badań wynika, że choroby współistniejące
nie miały związku z aktywnością fizyczną.
Umiarkowane ćwiczenia były wystarczające do poprawy zmienności rytmu serca (heart rate
variability - HRV) u kobiet po menopauzie, w sposób zależny od dawki: 4-KKW jest niewystarczające dla poprawy wskaźników HRV przywspółczulnego, optymalna poprawa przy 8-KKW,
maksymalnie 12-KKW, powyżej którego nie ma istotnej poprawy [22].
W pracy Wolin i wsp. wysuwają zalecenie dla kobiet zwiększające aktywność fizyczną z 4.2
MET godziny/tydzień do 10,9 MET godziny/tydzień (24). Aktywność fizyczna kobiet po 44 roku
życia wykazywała tendencję malejącą i osiągała odpowiednio: 37,75 MET godziny/tydzień (35-44
lata), 42,77 MET godziny/tydzień (45-54 lata) i 33 MET godziny/tydzień (55-65 lat). Co świadczy
o potrzebie zwiększenia aktywności fizycznej.
Interwencja na rzecz zwiększania aktywności fizycznej jest zalecana jako środek ochrony
zdrowia publicznego. Pomimo znacznego zróżnicowania w ilości i jakości dowodów na skuteczność interwencji oraz niepewności co do długoterminowej skuteczności działań, jest wysoce
prawdopodobne, że poprawa aktywności fizycznej we wszystkich dziedzinach życia może doprowadzić do znacznej poprawy sytuacji zdrowotnej populacji [10].
Badanie to po raz pierwszy podejmuje próbę oceny tych specyficznych związków, stąd niezbędne są dalsze, aby potwierdzić powyższe ustalenia.
Wnioski
1. Promocja na rzecz zwiększenia aktywności fizycznej powinna być ukierunkowana przede
wszystkim na młodzież i młode kobiety, które wykazały bardzo niską aktywność fizyczną
w każdej z czterech dziedzin życia, a w szczególności w czasie wolnym i przemieszczania
się.
2. Średnia aktywność fizyczna badanej grupy kobiet (34,65 MET godzin/tydzień) znajduje się
33
Zamojskie Studia i Materiały
poniżej przeciętnej badanej w siedmiu krajach Unii Europejskiej, a różnica wynosi 14,85 MET
godzin/tydzień.
3. W badanej grupie kobiet otyłość i typ otyłości nie wpływały na aktywność fizyczną.
4. 55,88% badanych kobiet zakwalifikowano do kategorii umiarkowanej aktywności fizycznej
i może być traktowane jako najniższy poziom dla osiągnięcia korzyści dla zdrowia, 38,73%
badanych zakwalifikowano do wysiłku intensywnego.
Piśmiennictwo
1. Singh R.B, Pella D., Mechirova V., Kartikey K., Demeester F., Tomar R.S., et al. Prevalence
of obesity, physical inactivity and undernutrition, a triple burden of diseases during transition
in a developing economy. The Five City Study Group. Acta Cardiol. 2007;62:119-27. doi:
10.2143/AC.62.2.2020231 [PubMed].
2. World Health Organization. The world health report 2002: reducing risk, promoting health life.
Geneva: World Health Organization; 2002. s. 61.
3. World Health Organization. The world health report 2003: Global strategy on diet, physical
activity and health. Geneva: World Health Organization; 2003. s. 90.
4. Meisinger C., Lowel H., Thorand B., Doring A.. Leisure time physical activity and the risk of
type 2 diabetes in men and women from the general population. The MONICA/KORA Augsburg
Cohort Study. Diabetologia. 2005;48:27-34. doi: 10.1007/s00125-004-1604-3 [PubMed].
5. Deng H.B., Macfarlane D.J., Thomas G.N., Lao X.Q., Jiang C.Q., Cheng K.K., et al. Reliability
and validity of the IPAQ-Chinese: the Guangzhou Biobank Cohort study. Med Sci Sports
Exerc. 2008;40:303–7. doi: 10.1249/mss.0b013e31815b0db5 [PubMed]
6. Rutten A., Ziemainz H., Schena F., Stahl T., Stiggelbout M., Auweele Y.V., et al. Using different
physical activity measurements in eight European countries. Results of the European Physical
Activity Surveillance System (EUPASS) time series survey. Public Health Nutr. 2003;6:371-6
[PubMed]
7. Gutierrez-Fisac J.L., Guallar-Castillon P., Diez-Ganan L., Lopez Garcia E., Banegas Banegas
J.R., Rodriguez Artalejo F. Work-related physical activity is not associated with body mass
index and obesity. Obes Res. 2002;10:270-6. doi: 10.1038/oby.2002.37 [PubMed]
8. Fung T.T., Hu F.B., Yu J., Chu N.F., Spiegelman D., Tofler G.H., et al. Leisure-time physical
activity, television watching, and plasma biomarkers of obesity and cardiovascular disease
risk. Am J Epidemiol. 2000;152:1171-8. doi: 10.1093/aje/152.12.1171 [PubMed]
9. Tuero C., De Paz J.A., Marquez S. Relationship of measures of leisure time physical activity
to physical fitness indicators in Spanish adults. J Sports Med Phys Fitness. 2001;41:62-7
[PubMed]
10. Cobiac L.J., Vos T., Barendregt J.J. Commons Attribution License, which permits unrestricted
use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author and source are
credited. PLoS Med. 2009; July 6(7): e1000110. doi: 10.1371/journal.pmed.1000110. PMCID:
PMC2700960.
11. Ness A.R., Leary S.D., Mattocks C., Blair S.N., Reilly J.J., Wells J., Ingle S., Tilling K., Smith
G.D., Riddoch C. Objectively Measured Physical Activity and Fat Mass in a Large Cohort of
Children. PLoS Med. 2007 March; 4(3): e97. doi: 10.1371/journal.pmed.0040097. PMCID:
PMC1831734.
34
Marta Topolska i inni AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA A ZDROWIE U KOBIETW WIEKU OD 19 DO 65 LAT...
12. Pietiläinen K.H., Kaprio J., Borg P., Plasqui G., Yki-Järvinen H., Kujala U.M., Rose R.J.,
Westerterp K.R., Rissanen A. Physical inactivity and obesity: A vicious circle, Obesity (Silver
Spring). Author manuscript; available in PMC 2008 February 21.doi: 10.1038/oby.2007.72.
PMCID: PMC2249563.
13. Tammelin T., Laitinen J., Nayha S. Change in the level of physical activity from adolescence
into adulthood and obesity at the age of 31 years. Int J Obes. 2004;28:775-82.
14. Lajunen H.R., Keski-Rahkonen A., Pulkkinen L., Rose R.J., Rissanen A., Kaprio J. Are
computer and cell phone use associated with body mass index and overweight? A population
study among twin adolescents. BMC Public Health. 2007;7(1):24. doi: 10.1186/1471-2458-724. http://www.biomedcentral.com/1471-2458/7/24.1471-2458-7-24. [PubMed]
15. Feldman D.E., Barnett T., Shrier I., Rossignol M., Abenhaim L. Is physical activity
differentially associated with different types of sedentary pursuits? Arch Pediatr Adolesc Med.
2003 Aug;157(8):797-802. doi: 10.1001/archpedi.157.8.797. http://archpedi.ama-assn.org/
cgi/pmidlookup?view=long&pmid=12912786.157/8/797 [PubMed]
16. Hemmingsson E, Ekelund U. Is the association between physical activity and body mass
index obesity dependent? Int J Obes (Lond). 2007 Apr;31(4):663-668. doi: 10.1038/
sj.ijo.0803458.0803458 [PubMed]
17. Haskell W.L., Lee I.M., Pate R.R., et al. Physical activity and public health: updated
recommendations for adults from the American College of Sports Medicine and the
American Heart Association. Med Sci Sport Exer. 2007;39(8):1423-1434. doi: 10.1249/
mss.0b013e3180616b27.
18. Corneel V., Takemi S., Gardiner P., Neville O. Associations of Leisure-Time Internet and
Computer Use With Overweight and Obesity, Physical Activity and Sedentary Behaviors:
Cross-Sectional Study, J Med Internet Res. 2009 Jul–Sep; 11(3): e28. doi: 10.2196/jmir.1084.
PMCID: PMC2762849.
19. Scott J.S., Holleman R.G., Richardson C.R., Ronis D.L., Swartz A.M. Objective Physical
Activity Accumulation in Bouts and Nonbouts and Relation to Markers of Obesity in US
Adults, Prev Chronic Dis. 2008 October; 5(4): A131. PMCID: PMC2578774.
20. World Health Organization. Obesity: preventing and managing the global epidemic. Report of
a WHO consultation on obesity. Geneva (CH): World Health Organization; 1998.
21. Church T.S., Corby K.M., Thompson A.M., Earnest C.P., Mikus C.R., Blair S.N. Changes in
Weight, Waist Circumference and Compensatory Responses with Different Doses of Exercise
among Sedentary, Overweight Postmenopausal Women, PLoS ONE. 2009; 4(2): e4515. doi:
10.1371/journal.pone.0004515. PMCID: PMC2639700.
22. Earnest C.P., Lavie C.J., Blair S.N., Church T.S. Heart Rate Variability Characteristics in Sedentary
Postmenopausal Women Following Six Months of Exercise Training: The DREW Study, PLoS
ONE. 2008; 3(6): e2288. doi: 10.1371/journal.pone.0002288. PMCID: PMC2387062.
23. Kleiser C., Rosario A.S., Mensink G.B.M., Prinz-Langenohl R., Kurth1 B.M. Potential
determinants of obesity among children and adolescents in Germany: results from the crosssectional KiGGS study, BMC Public Health. 2009;9:46, doi: 10.1186/1471-2458-9-46.
PMCID: PMC2642815.
24. Wolin K.Y., Glynn R.J., Colditz G.A., Lee I.M., Kawachi I. Long-Term Physical Activity
Patterns and Health-Related Quality of Life in U.S. Women. Am J Prev Med. Author manuscript;
available in PMC 2008 June 1., doi: 10.1016/j.amepre.2007.02.014. PMCID: PMC1950448.
25. Huang Z., Willet W.C., Manson J.E., et al. Body weight, weight change, and risk for hypertension
in women. Ann Intern Med. 1998;128:81-8 [PubMed]
35
Zamojskie Studia i Materiały
26. Rooney B.L., Schauberger C.W. Excess pregnancy weight gain and long-term obesity: one
decade later. Obstet Gynecol. 2002;100:245-52. [PubMed]
27. Sobol J., Rauschenbach B., Frongillo E.A. Marital status changes and body weight changes:
a US longitudinal analysis. Soc Sci Med. 2003;56:1543-5 [PubMed]
28. Misra A., Khurana L. Obesity and the Metabolic Syndrome in Developing Countries. The
Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 2008;93(11)Sup.1:9-30.
29. Hampson S.E. Children’s Social Images and Physical Activity. Ann Behav Med. Author
manuscript; available in PMC 2008 November 1. doi: 10.1080/08836610701677402. PMCID:
PMC2424024.
30. International Physical Activity Questionnaire (IPAQ). IPAQ Reserch Committee, 2005. [@:]
http://www.ipaq.ki.se?scoring.pdf [dostęp: 1205.2008].
31. Haskella W.L., Lee I.M., Pate R.R., Powell K.E., Blair S.N., Franklin B.A., et al. Phisical
activity and public helth: updated recomendation for adults from American Collage of Sport
Medicine and the American Heart Association. Circulation. 2007;116:1081-93.
32. Jurakić D., Pediśić Ź., Andrijasević M. Phisical Activity of Croatian Population: Crosssectional Study Studi Using International Physical Activity Questionnaire. Public Health.
2008;30.
33. Demissie M., Milewicz A. Zaburzenia hormonalne w otyłości. Diabetologia Praktyczna.
2003;4(3):207-209.
34. Bray G.A. Contemporary Diagnosis and Management of Obesity. Newtown, PA: Handbooks
in Health Care; 1998.
PHYSICAL ACTIVITY AND HEALTH IN WOMEN
AGED 19-65 YEARS
IN VARIOUS AREAS OF LIFE
Abstract
Background. A diagnosis of low physical activity and elevated body mass index (BMI) is linked
to obesity and causes many complications including the metabolic syndrome, which consequently
can lead to heart disease and stroke.
Goals. To determine the level of physical activity in women. Determine the level of relationships
between physical activity and obesity among women.
Material and methods. The study took place in the Rehabilitation Center of Physiotherapy and
Pedagogy Faculty of Zamość University of Management and Administration from February to
May 2010 were studied 204 women aged 19 to 65 years. In order to visualize the level of physical
activity used the International Physical Activity questionnaire (IPAQ) and a survey on its own
(social history, BMI, WHR, concomitant diseases, and stimulants).
Results. The average of physical activity MET was 34.65 hours per week. The lowest physical
activity were observed in the age group from 19 to 24 and from 55 to 65 and was 33 MET hours /
week, and the highest at age 45-54 years (42.77 MET hours / week).
Conclusions. Promotion to increase physical activity must be aimed mainly at teenagers and
young women, which showed very low physical activity in each of four areas of life and especially
in their free time and movement.
Key words: physical activity, IPAQ, BMI, WHR
36