docpobierz - E-Autonaprawa
download 
Reklamacja Transkrypt
pobierz - E-Autonaprawa
Autonaprawa ISSN 1897-3280 PAŹDZIERNIK 2011 www.e-autonaprawa.pl MIESIĘCZNIK BRANŻOWY Fot. Sachs Imponujące efekty ceramizacji potwierdzają powszechnie znane ekspery menty, polegające na długotrwałej pracy silników (nawet na dystansie 500 km) przy całkowicie opróżnionym z oleju układzie smarowania. Ceramizery stosować można nie tylko w celach regeneracyjnych, lecz także (a może nawet głównie) w profilaktycznych – jako zabezpieczenie silnika przed szkodliwymi skutkami tarcia, przedłużając jego żywotność i czas bezawaryjnej pracy. Bardzo ważnym efektem stosowania technologii ceramizacji jest łatwość zimnego rozruchu silnika, dzięki wyeliminowaniu w znacznym stopniu dominujących wówczas oporów suchego tarcia. str. 28 Gościnnie na naszych łamach: Sławomir Bugajski Wady lakiernicze Borys Czajczyński Regeneracja ceramiczna Barbara Masłowska Czynnik chłodniczy R1234YF Piergiorgio Metelli Pompy układów chłodzenia Marcin Perzyna Tłumienie drgań skrętnych Jerzy Raabe Chemia w warsztacie i aucie Magdalena Wójcik-Klich Tarcze i bębny z łożyskami Tomasz Wrzesiński Stacja sprężonego powietrza Agnieszka Zagórska Kompletne napędy rozrządu OD REDAKCJI | 3 Wykształcenie Profesjonalne wsparcie, szeroka oferta Są w polskim języku zadziwiające pułapki czyhające na kogoś, kto chciałby sens niektórych powszechnie używanych słów ustalać na podstawie logicznych skojarzeń. Na przykład termin „wykształcenie” przywodzi na myśl efekt jakiegoś nadawania kształtu czyjejś wiedzy i umiejętnościom. Tymczasem w praktyce określa on nawet nie kierunek, lecz tylko stopień ukończonych szkół (podstawowy, średni lub wyższy). Czy więc nie powinno nazywać się to raczej szkoleniem albo wyszkoleniem? Takiej nazwy jednak użyć tu nie można, ponieważ jest ona już przyjęta dla czegoś całkiem innego. Wszyscy znamy przecież choćby techniczne szkolenia, polegające na przyuczaniu szkolonych do prawidłowego wykorzystywania jakichś konkretnych produktów, na zasadzie: takim, a nie innym narzędziem trzeba wykonać następującą operację, aby uzyskać określony skutek... Takie szkolenie, wbrew nazwie, nie przypomina żadnej szkoły, gdyż nie zapewnia ogólnej wiedzy ani uniwersalnych umiejętności potrzebnych do samodzielnego rozwiązywania zawodowych problemów. Wykształca jedynie zespół specyficznych odruchów, które w pewnych sytuacjach okazują się pożyteczne, a w innych wręcz przeciwnie. Zatem efektem szkolenia jest w tym wypadku wykształcenie (odruchów). W ten sposób jednak rozumować nie można, przez wzgląd na językową poprawność i dobre obyczaje. Logiczna zamiana pojęć sprawiłaby w konsekwencji, że wykształcony byłby kot trafnie korzystający z kuwety, a człowiek iście renesansowej mądrości i talentach – najwyżej wyszkolony. Zostawmy wobec tego (filo)logiczne łamigłówki. Nie one bowiem są tu sednem sprawy. Ważniejsze wydają się inne różnice pomiędzy technicznym kształceniem i szkoleniem, jakkolwiek by oba te słowa rozumieć. Szkoły starają się aktualizować programy nauczania przedmiotów zawodowych, choć wiadomo, że to trud jałowy. Nim nowe konstrukcje i technologie trafią do podręczników, pojawia się co najmniej kilka ich kolejnych generacji. Stąd przekonanie uczniów, a często też nauczycieli, że szkolna wiedza jest w późniejszej praktyce całkiem nieprzydatna. Tak bywa rzeczywiście, jeśli nie wyjaśnia przede wszystkim zagadnień ogólnych i przez to wciąż aktualnych. Do tej szkolnej wiedzy, nawet w jej elementarnym zakresie, autorzy firmowych szkoleń wolą się nie odwoływać, bo dobrze wiedzą, że nie ma przeważnie do czego. Stosują więc dydaktykę opartą na starych wojskowych wzorach, w myśl których nie musi rekrut wiedzieć o mechanice i pirotechnice, byle potrafił karabin rozebrać na części, wyczyścić i złożyć nawet po ciemku. Przy wszelkich naprawach samochodów też jest to podejście skuteczne, ale najwyżej w dziewięćdziesięciu procentach, czyli zostaje co najmniej dziesięć procent na kompromitację wyszkolonego „fachowca” i utrapienie klienta. Najlepiej opracowany program praktycznego szkolenia i najbardziej inteligentne oprogramowanie komputerowego testera nie są w stanie przewidzieć wszystkich możliwych rodzajów usterek, także tych dziecinnie prostych, dla kogoś, kto rozumie, jak dany system w ogóle działa, a szkoleń potrzebuje tylko jako pomocy w praktycznej Fot. Archiwum realizacji dobrze znanych zasad. Autonaprawa www.e-autonaprawa.pl Chcesz utrzymać jakość OE, a nawet ją przewyższyć? Instaluj paski Micro-V® XF i napinacze DriveAlign® firmy Gates Każdy układ napędu paska pomocniczego wymaga stosowania produktów najwyższej jakości. Paski Micro-V® XF i napinacze DriveAlign® firmy Gates zaprojektowano, aby spełniały lub przewyższały wymogi stawiane częściom dostarczanym na pierwszy montaż. Elementy układu napędu paska pomocniczego firmy Gates zapewniają kompleksowe pokrycie zastosowań parku samochodowego oraz gwarantują doskonałe dopasowanie podczas wymiany. Adres redakcji: pl. Nowy Targ 28/16 50-141 Wrocław faks 71 343 35 41 [email protected] www.technotransfer.pl Redaktor naczelny: Marian Kozłowski [email protected] Sekretarz redakcji: Bogusława Krzczanowicz tel. 71 712 57 95 [email protected] Redakcja: Stanisław Bortkiewicz tel. 71 722 02 26 [email protected] Adam Rudziński tel. 71 712 57 96 [email protected] Stali współpracownicy: Andrzej Kowalewski, Zenon Majkut, Ewa Rozpędowska, Leszek A. Stricker, Toni Seidel, Tomasz Szulc, KrzaQ Marketing i reklama: Marta Napiórkowska-Trzeciak tel. 71 712 57 97 [email protected] Filip Radziszewski tel. 71 712 57 96 [email protected] Małgorzata Salamaga-Borysenko tel. 71 733 67 56 [email protected] Marian Kozłowski Prenumerata: tel. 71 712 57 95 [email protected] Druk i oprawa: Delta Wrocław Opracowanie graficzne i skład: Taurus CD tel. 71 712 57 98 Wszelkie prawa zastrzeżone. Przedruk materiałów wyłącznie za zgodą redakcji. Materiałów niezamówio nych redakcja nie zwraca. Zastrzegamy sobie prawo do skrótów i redakcyjnego opracowania tekstów przyjętych do druku. Redakcja nie bierze odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń. Wydawca: Wydawnictwo Technotransfer Zdjęcia na okładce: Toyota, Ceramizer Nie zadowalaj się produktami gorszej jakości niż jakość części OE. Montuj produkty Gates. Autonaprawa | Październik 2011 www.gates.com/europe - www.gatesautocat.com - [email protected] 4 | AKTUALNOŚCI | WYDARZENIA Spis treści AKTUALNOŚCI: Wydarzenia............................................... 4 Nowości rynkowe..................................... 44 WYDARZENIA | AKTUALNOŚCI | Wydarzenia TRW projektuje kierownicę przyszłości Więcej na stronie: www.e-autonaprawa.pl Ponownie tercet w Lipsku Firma TRW Automotive przed- pełnego koła dwa uchwyty, konstrukcja może okazać się stawiła pomysł składanej kie- które można zbliżyć do siebie; przydatna w małych, miejskich rownicy, która jest chowana tak złożony panel kierownicy da samochodach – poprawia kom- w desce rozdzielczej. Taki ele- się następnie zamknąć w de- fort kierowcy i pozwala projek- 11.Targi Inter Cars SA: Teraźniejszość i przyszłość........................... 8 125-lecie firmy Bosch: Piaskiem na szkle.................................... 11 ment ułatwia kierowcy wsiada- sce rozdzielczej. Gdy kierowca tować nowe, jeszcze mniejsze nie do pojazdu i opuszczanie wsiądzie do samochodu, kie- modele. Ocenia się, że wpro- samochodu. rownica powraca do normalnej wadzenie w życie na skalę ma- PRAKTYKA WARSZTATOWA Składana kierownica po- pozycji, zdefiniowanej wcze- sową tej idei byłoby możliwe mysłu spółki TRW ma zamiast śniej przez użytkownika. Taka w ciągu pięciu lat. EKONOMIA, BIZNES, MARKETING 5 Złote środki............................................. 10 Błędy i wady lakiernicze (cz. II)................. 22 Z pompą czy bez pompy?.......................... 24 Ceramiczna regeneracja silnika.................. 28 Tarcze i bębny ATE . ze zintegrowanym łożyskiem..................... 34 Podręcznik mechaniki pojazdowej (cz. XIX): Podwójne sprzęgło suche.......................... 32 Koła pasowe z tłumikiem . drgań skrętnych....................................... 36 Pierwsza polska firma na targach w Pekinie W dniach FORUM PROFESJONALISTÓW Akumulatory w warsztacie......................... 12 WYPOSAŻENIE WARSZTATU Kompaktowa stacja . sprężonego powietrza............................... 26 Dźwigniki warsztatowe (cz. III).................. 38 Czy warto inwestować w R1234YF?........... 41 września metrów kwadratowych. Tam też. w stolicy Chińskiej Republiki 8-10 po raz pierwszy zaprezentowa- Ludowej po raz piąty odby- ło się przedsiębiorstwo z Pol- ły się Międzynarodowe Targi. ski, czyli spółka o intrygującej Części Samochodowych CIA- nazwie Q4Y. Sprzedaje ona od PE (China International Auto kilku miesięcy pod marką Plu- Parts Expo). W imprezie wzięło um tabletki do sporządzania udział niemal 1400 wystaw- płynu do spryskiwaczy i ma. ców, których stoiska zajęły łącz-. już swoją sieć sprzedaży w środ-. nie powierzchnię 70 tysięcy kowej i wschodniej Europie. KONSTRUKCJE Pompy układów chłodzenia (cz.I)............... 30 PSYCHOINSPIRACJE Jak nie dać sobie wejść na głowę – asertywność, czyli co?! (cz.I)................... 49 OD REDAKCJI Wykształcenie............................................ 3 W najbliższych wydaniach........................ 50 Komiks z życia pewnego warsztatu............. 50 SPIS REKLAM Gates........................................................ 2 Actia Polska............................................... 5 Semicon................................................... 7 Dayco..................................................... 13 Integra Software....................................... 15 Semi Elektronik........................................ 17 Schaeffler Polska...................................... 19 Car-Lift Service........................................ 21 GG Profits............................................... 25 Launch Polska......................................... 27 ZF Services............................................. 27 Autosalon................................................ 29 PIM........................................................ 35 Magneti Marelli........................................ 37 Robert Bosch........................................... 45 Continental Aftermarket............................ 47 CTS........................................................ 48 Texa Poland............................................. 49 Inter Cars................................................ 51 Johnson Controls Akumulatory................... 52 zdaniem organizatorów, znacz- stanie bezpłatnie zaprezento- nie korzystniejszy. Zgodnie na-. wana w katalogu targowym, tak jak poprzednie, formułę. tomiast tradycją a także (nowość!) w elektro- „3 w 1”, czyli złożą się na nie: szczególnie mile widziani bę nicznej bazie danych „Fair salon samochodowy AMI dą wystawcy i zwiedzający Face”, w której każdy z wy- z krajów Europy Środkowej stawców będzie miał możli- i Wschodniej, zwłaszcza z Pol- wość wyboru jednej z trzech (2-10.06.2012); ekspozycja części samocho dowych i sprzętu warsztato ski i Czech. wego AMITEC (2-6.06.2012); prezentacja z lipską form prezentacji: Standard, Z rezerwacją powierzchni Komfort i Premium. produktów wystawowej warto się pospie- Aktualne informacje targo- służących do samochodo- szyć, ponieważ jej dokonanie we oraz formularz zgłoszenio- wej rekreacji, komunikacji przed 15 grudnia br. zapew- wy dostępne są na stronach: i nawigacji AMICOM (2-6.. nia podwójną korzyść: cenę www.ami-leipzig.de 06.2012). metra kwadratowego niższą www.amitec-leipzig.de W stosunku do lat ubiegłych aż o 10 euro oraz możliwość www.amicom-leipzig.de zmienił się termin tej imprezy, wyboru www.twitter.com/amileipzig z kwietniowego na czerwcowy, Oferta każdego wystawcy zo- lokalizacji stoiska. www.facebook.com/amileipzig Konwencja Motoryzacyjna w Poznaniu W dniach 26 i 27 paździer- naprawczego”. Jego organiza- nika w Poznaniu odbędzie się. tor – Polska Izba Motoryzacji VI Konwencja Polskich Deale- – zamierza przyczynić się do rów Samochodów oraz VI Dys- osiągnięcia kompromisu we kusyjne Forum Ubezpieczeń Ko-. współpracy serwisów i ubez- munikacyjnych. Hasłem spot-. pieczycieli. Więcej informacji kania będzie „Poprawa orga- na stronie: nizacji i rentowności serwisu www.konwencjadealerow.pl Autonaprawa | Październik 2011 Fot. Q4Y, TRW Eliminacja drgań...................................... 42 Przyszłoroczne targi motoryzacyjne w Lipsku będą mieć, Fot. AMI, PIM ZENNOWACJE Autonaprawa | Październik 2011 6 | AKTUALNOŚCI | WYDARZENIA WYDARZENIA | AKTUALNOŚCI | Złoty Laur Klienta dla Mobil 1 Zaprosili nas Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego – na spotkanie podsumowujące kampanię „Zapnij pasy. Włącz myślenie” (Warszawa, 8 września) Syntetyczne Jubileusz firmy Inter Parts silnikowe ducentów samochodów. Na Mobil 1 zostały laureatem kon- całą linię produktów składają kursu Laur Klienta 2011 w ka- się oleje: Mobil 1 ESP 0W-40, Drabpol – na swoje stoisko podczas Targów Transexpo 2011 (Kielce, 20-22 września) tegorii „Oleje silnikowe”. Wśród Mobil 1 New Life 0W-40, Firmy Sogefi i Valeo Service – na konferencje prasowe podczas targów Equip Auto 2011 (Paryż, 11-12 października) ponad 1000 respondentów Mobil 1 Peak Life 5W-50, 35% uznało produkty marki Mobil 1 ESP Formula 5W-30, Mobil 1 za godne polecenia. Mobil 1 Fuel Economy Formu- Brembo – na uroczystą celebrację 50-lecia istnienia firmy z udziałem menedżerów Brembo Nicolasa de Gaudemont i Marca Morettiego podczas targów Equip Auto 2011 (Paryż, 11-15 października) oleje Uhonorowana Złotym Laurem seria Mobil 1 to zestaw la 0W-30 oraz Mobil 1 Turbo Diesel 0W-40. Kowalski Pro-Media oraz olejów spełniających normy Konkurs Laur Klienta jest ACEA i wymagania wielu pro- organizowany przez agencję pospolita”. świadcząca Startera byli wzywani niemal biegów: 8%, kluczyki, zamki, usługi drogowe typu assistan- 9 tysięcy razy. Najczęstsze ce, podała statystyki awarii, redakcję dziennika „Rzecz Starter o wakacyjnych awariach Z okazji dwudziestolecia dzia- le, NGK, TRW, Valeo, Magneti alarm: 7%, instalacja elek- gotowała dla swoich klientów Lemförder i Textar) mogą liczyć awarie pojazdów (23% zgło- tryczna: 6%, alternator/prądni- wiele promocyjnych na nagrody o łącznej wartości które podczas tegorocznych szeń) były związane z silni- przekraczającej 250 tysięcy wakacji dotknęły polskich kie- kiem. bileuszowego roku ogłoszono złotych. Do wygrania są m.in. rowców. usterek wygląda następująco: STEROWNIKI nie: 4%, układ hamulcowy: SILNIKÓW 4%, układ paliwowy: 4%, KROKOWYCH układ wtryskowy diesel: 3%, i innych atrakcji. W ciągu juniemal 50 promocji produktów egzotyczne wycieczki, narzę- z firmowego katalogu. Obec- dzia i urządzenia warsztato- nie pod hasłem „20 firm na we, sprzęt RTV i AGD, laptopy, 20-lecie” trwa do 15 grudnia odzież oraz bony upominko- promocja finałowa, w której we sieci Apart, Media Markt Firma Starter, Między 1 czerwca a 29 sierpnia 2011 roku mechanicy Ranking Akumulator: pozostałych 15% zgłoszeń, JEDYNY TAKI łalności PROFESJONALISTA firma Inter Parts przyMarelli, NA LPR,RYNKU Vacaro, Dello, ca: 4%, ogrzewanie/chłodze- SILNIKI KROKOWE koła: 9%, napęd, skrzynia Sto lat Continentala w Polsce inne: 13%. akcji nabywcy produktów 20 marek i Douglas. W 1911 roku w Warszawie (Bilstein, Bosch, Contitech, 1000 nagród! otwarto przedsta- Dayco, Delphi, Hengst, Jurid, Zasady na stronie: wicielstwo firmy Continental. JP Group, Kayaba, LUK, Ruvil- www.promocje.interparts.pl pierwsze 7 Na polskich drogach najle- ul. Zwoleñska 43/43a, 04 - 761 Warszawa tel. 022 615 73 71, 022 615 64 31 [email protected] www.semicon.com.pl piej sprawdzały się opony Continental Cord o mocnej konstrukcji i bieżniku przysto- Ogółem ponad Oiler rozpoczyna skup Spółka Oiler, która uczestniczy wych. Teraz każdy klient, który sowanym do trudnych warun- w tworzeniu Krajowej Sieci zgłosi się z prośbą o odebranie ków drogowych oraz (sprzeda- Zbiórki Olejów Odpadowych, odpadów olejów smarowych, wane od 1921 roku) modele zobowiązuje się do skupowa- będzie mógł oddać także zużyte filtry. Continental Ballon, które za- automobilistów z 1 mapą ogólną produkty importowane przez Polska sp. z o.o., które od stycz- nia zużytych filtrów olejowych. pewniały wysoki komfort jaz- i 20 mapami poszczególnymi”. niezależnych nia 1999 roku jest importerem Firma dotychczas zajmowała dy. Firma ta opracowała też Po wojnie marka ta powróciła a w styczniu 1997 roku otwar- opon się zbieraniem olejów odpado- pierwszy, wydany w 1926 roku, na nasz rynek dopiero po 1989 to oficjalne przedstawicielstwo Barum, Semperit, Mabor, Gi- „Atlas Polski Continental dla roku. Najpierw pojawiły się koncernu – Continental Opony slaved, Viking i General Tire. dystrybutorów, Continental, Uniroyal, Rocznicowe konferencje Tüvpol Wyniki finansowe AC SA Autonaprawa | Październik 2011 nym parkiecie Giełdy Papierów mochodowych instalacji ga- niż w 2010 roku); prognozo- Wartościowych w Warszawie zowych – osiągnęła w pierw- wany zysk netto za 2011 rok i stała się w ten sposób pierw- szym przychody przekroczy 22 miliony złotych. szym w Polsce i trzecim na ze sprzedaży na poziomie Aż 65% przychodów stanowi świecie notowanym na gieł- 82 milionów złotych. Jest to eksport – z tego tytułu do kasy dzie producentem samocho- o 27% więcej niż w tym sa- spółki wpłynęły 53 miliony dowych instalacji gazowych. mym okresie roku ubiegłego. złotych. Wartość oferty publicznej akcji półroczu Do końca czerwca wypraco- Spółka AC zadebiutowała wano 14 milionów złotych 11 sierpnia 2011 na głów- wyniosła ponad 40 milionów złotych. ności w Polsce Tüvpol organi- Certyfikacja systemów zarządzania. zuje konferencje: Odbędą się one 21 i 22 paź- Rzeczoznawców certyfiko dziernika w Regionalnym Cen- wanych Fot. Inter Parts zysku netto (o 23% więcej Fot. AC, Continental, ExxonMobil, Starter Z okazji piętnastolecia działal- Firma AC SA – producent sa- Oiler płaci za odpady obydwu rodzajów. w Europejskim trum Turystyki Biznesowej Hala Centrum Certyfikacji Rze- Stulecia we Wrocławiu. Tüvpol czoznawców i Specjalistów zaprasza na nie rzeczoznaw- Techniki Samochodowej, ców samochodowych, diagno- Cepik – Diagnostyka – Prawo, stów, pracowników warsztatów Zarządzanie jakością – Sys- i stacji obsługi pojazdów oraz temy bezpieczeństwa infor- pracowników wydziałów komu- macji, nikacji starostw powiatowych. Autonaprawa | Październik 2011 8 | EKONOMIA, BIZNES, MARKETING EKONOMIA, BIZNES, MARKETING | Czy to znaczy, że za cenę medialnych 11 Targi Inter Cars SA sukcesów niektórych firm pozostali wystawcy muszą się przez długi dzień nu- Teraźniejszość i przyszłość dzić? Chyba nie, lecz pod warunkiem, że sami wykorzystają tę liczną obecność dziennikarzy, kamer i mikrofonów, by zaprezentować coś ciekawego czytelnikom, internautom, słuchaczom i widzom na tar- roku już prawie idealnie udało się organi- gach nieobecnym. Taka targowo-medialna zatorom trafić w ów wymarzony złoty śro- aktywność nie jest już niczym nowym na dek, skutkujący niemal stabilną frekwen- europejskich i światowych targach moto- cją we wszystkich targowych strefach, ryzacyjnych. Inter Cars próbuje stworzyć z gastronomiczną włącznie. takie możliwości nie tylko największym 9 Z lewej: Prezes zarządu, Robert Kierzek, uroczyście otwiera 11. Targi IC, z prawej i od prawej: na konferencji prasowej Inter Cars SA Krzysztof Oleksowicz, założyciel firmy, i zajmująca się w niej sprawami PR Joanna Król - przedstawiają dziennikarzom swego podopiecznego, Bartka Ostałowskiego, niepełnosprawnego spotowca, i jego dziewczynę współpracującym z nim firmom. Dodatkowy dzień Spośród cyklicznych spotkań polskiej branży motoryzacyjnej te są największe i wciąż się rozwijają pod względem liczby wystawców i gości, atrakcyjności imprez towarzyszących i samej ekspozycji W odróżnieniu od poprzednich, dwudnio- Powszedni weekend wych edycji tej dorocznej imprezy, ostat- Uroczyste otwarcie 11. Targów nastąpiło nia trwała dłużej o jeden dzień, nazwany dopiero w sobotni poranek, gdy autobusy umownie prasowym. To chyba najłatwiej przywiozły całą rzeszę motoryzacyjnych zauważalna z wprowadzonych tym razem warsztatowców ze wszystkich regionów innowacji. Opinie uczestników były po- kraju. Ściągnęli też licznie, indywidual- dzielone. Narzekali niektórzy wystawcy, nym transportem ich koledzy z Warszawy że to dla nich czas pusty, a jednak zmu- i okolic. Zaludniły się pawilony i targowe szający do utrzymywania stałej gotowości. plenery. Tak samo wyglądało to w nie- Pomysł niewątpliwie spodobał się przed- dzielę, z tą tylko różnicą, że nie było już stawicielom mediów zainteresowanych ponownego otwarcia ani końcowego za- motoryzacyjną techniką, gdyż dawał im mknięcia. Profesjonalne zainteresowania pełną swobodę w pozyskiwaniu potrzeb- publiczności wypada ocenić z najwyż- nych informacji. W zwykłych dniach targo- szym uznaniem. wych dziennikarze odwiedzający stoiska Przyzwyczailiśmy się już do tego, iż muszą się tam godzić ze statusem gości stoiska takich dostawców Inter Carsu, jak: drugorzędnych względem potencjalnych Bosch, Delphi, Hella, Schaeffler, TRW, klientów. ZF – to już niemal „targi w targach”. Wra- Powody do zadowolenia mieli też go- żenie to wywołuje nie tylko różnorodność spodarze, czyli zarząd Inter Cars SA. Mogli prezentowanej oferty i liczebność stoisko- bowiem w atmosferze wolnej od normal- wego personelu, lecz także imponująca nego skądinąd, targowego zgiełku przepro- oprawa plastyczna i rozmaite atrakcje do- wadzić bardzo udaną konferencję prasową datkowe w postaci pokazów, konkursów Na Targach Części Zamiennych, Narzędzi prowizorka, trochę nawet uciążliwa przy i poinformować zebranych szczegółowo i poczęstunków towarzyszących meryto- i Wyposażenia Warsztatów każdy rok przy- słonecznej pogodzie. Potem, na lotnisku o swych dokonaniach, problemach i pla- rycznym rozmowom. Ów światowy styl nosi też jakieś koncepcyjne nowości. Nie- w Modlinie, stały się rozwiązaniem już nach oraz o ogólnej sytuacji rynkowej światowych firm znajduje coraz liczniej- które z nich przyjmowały się natychmiast, całkiem normalnym. Obecnie na war- w kraju i na świecie, a także zaprezento- szych naśladowców, także wśród polskich z innymi trzeba było zainteresowanych szawskim lotnisku Bemowo, trochę za wać mało znane, choć niebanalne spon- producentów. stopniowo oswajać, by z czasem doceni- sprawą techniki, a trochę z przywiązania sorskie i charytatywne działania spółki. li ich trafność, a jeszcze zostały z czasem do już ugruntowanej tradycji, robiły wra- Zadowoleni byli też z pewnością or- i gości byłby pogląd, iż to decyduje o fre- zaniechane. Tak było kiedyś z lokalizacją, żenie bardziej komfortowych niż jakie ganizatorzy prasowej prezentacji Castro- kwencji tych ostatnich na targowych sto- konsekwentnie odległą od tradycyjnych kolwiek inne. la. Oleje, nawet najlepsze, nie należą do iskach. To nie jest publiczność przypad- Krzywdzący jednak dla wystawców Oleje marki Castrol były jedynie tłem dla sportowców i ludzi techniki opowiadających ciekawie o swej współpracy z olejowym potentatem wystawcy przy pominali targowej publiczności o swych ofertach nie tylko na firmowych stoiskach Największe zainteresowanie budziły interaktywne pokazy i prezentacje technicznych nowości produktów szczególnie widowiskowych, kowa, lecz profesjonaliści zainteresowani niem optymalnych proporcji między ofertą a opowiadać o nich też nie sposób zbyt uzyskaniem dodatkowej wiedzy na temat niedopuszczalne. profesjonalno-handlową a rozrywkowo- długo. Dlatego na plenerowym stoisku tej konkretnych produktów od kompetent- pożytków. Były i takie przykłady, a także tażowe pokazy oraz spontaniczne, inter rekreacyjną. To narzekali wystawcy na marki oleje były jedynie tłem dla bardzo nych ekspertów. Atrakcyjna oprawa takiej odwrotnie: zdarzały się kolejki zwiedza- aktywne prezentacje ofertowych nowości. Wyważone proporcje nadmiar dodatkowych atrakcji, odciąga- ciekawych postaci sportowców różnych wymianie informacji nie przeszkadza, lecz jących do stosunkowo skromnie wyglą- Słabnie natomiast wyraźnie popularność Stoiska w namiotowych pawilonach po- jących uwagę publiczności od firmowych dyscyplin i ludzi techniki opowiadających także niewiele by pomogła, gdyby ekspo- dających stoisk. Najlepsze kontakty wy- standardowych szkoleń, odbywających się jawiły się jeszcze w Czosnowie i począt- stoisk, a to zwiedzającym targowy dzień barwnie o swej współpracy z olejowym zycje renomowanych firm nie dostarczały stawców z publicznością obserwowało się w konferencyjnych salach według ustalo- kowo były traktowane jak swego rodzaju zaczynał się monotonnie dłużyć. W tym potentatem. potencjalnym klientom merytorycznych wszędzie tam, gdzie prowadzono instruk- nych harmonogramów. Autonaprawa | Październik 2011 Fot. archiwum Kilka lat trwały doświadczenia z ustala- stwa od tej zasady wydają się już wręcz Fot. archiwum targowych centrów, teraz wszelkie odstęp- n Autonaprawa | Październik 2011 10 | PRAKTYKA WARSZTATOWA | CHEMIA EKONOMIA, BIZNES, MARKETING | Złote środki ważny w tej wygłoszonej nienaganną pol- 125-lecie firmy Bosch szczyzną opowieści wydaje się schyłkowy Piaskiem na szkle Jerzy Raabe 11 okres życia wybitnego wynalazcy i przedsiębiorcy, uwikłany w skomplikowane relacje z triumfującym wówczas w Niemczech hitleryzmem. Ówczesna postawa Roberta Boscha, jako odważnego obrońcy ofiar na- specjalista ds. chemii Semicon Sp. z o.o. zistowskich prześladowań i przeciwnika militarnej agresji, jest do dziś chlubną częścią firmowej tradycji, choć same zakłady Preparaty chemiczne, których używamy w warsztatach, powinny być łatwe w użyciu i przy zachowaniu podstawowych zasad użytkowania bezpieczne dla nas oraz środowiska naturalnego. Środki te nie mają własności uniwersalnych i każdy z nich zaspokaja różne potrzeby zależnie od sytuacji objęte państwowym dyktatem nie zdołały uniknąć zatrudniania pracowników przymusowych i późniejszego płacenia wysokich odszkodowań z tego powodu… Artystyczną ozdobą uroczystości, prowadzonej bardzo sprawnie i kulturalnie Nasze przedsiębiorstwo jest dystrybuto- połączenia metalowe, oraz Rost Flash, tatach blacharskich i lakierniczych. Do rem światowych marek produktów che- zapewniający bardzo szybki efekt luzo- ochrony uszkodzonych elementów gal- micznych, a dla motoryzacji prowadzimy wania zardzewiałych połączeń poprzez wanizowanych służy CRC-Zinc, a do sprzedaż preparatów amerykańskiej fir- błyskawiczne obniżenie temperatury na- części pracujących w wysokich tempera- my CRC. Oferujemy całą gamę środków tryskiwanych elementów. turach (układy wydechowe, wymienniki czyszczących i smarujących. Wszystkie Mamy bardzo szeroką ofertę specja- ciepła) można użyć Alu Hitemp. Zabez- występują w postaci aerozoli, są łatwe listycznych preparatów do czyszczenia pieczenie przed korozją i aluminiowy w użyciu poprzez natrysk na elementy, i odtłuszczania hamulców, sprzęgieł, czę- połysk uzyskamy, stosując CRC-Galva które chcemy naprawić, zakonserwować ści metalowych i narzędzi, także styków Brite. Do wszelkich prac naprawczo- lub oczyścić. elektrycznych, elementów elektronicz- kosmetycznych zalecamy szybko schną- nych, układu klimatyzacji i silnika. cą, dostępną w różnych kolorach farbę Spośród preparatów smarujących Od lewej: Joachim Rogall, Krystyna Boczkowska, Klaus Huttelmaier, Monika Richardson recital Urszuli Dudziak, polskiej wokalistki Jubileusz firmy zbiega się ze 150. rocznicą urodzin jej założyciela. Obu tych faktów nikt już nie pamięta, więc dziwią nieco wobec powszechnego dziś przekonania, że Bosch istnieje od zawsze i wszędzie szczególnie polecam CRC 5-56, jako Preparatów CRC jest wiele i pomagają środek do luzowania skorodowanych rozwiązywać liczne problemy pojawia- W naszej ofercie znajdują się też do- Rocznicowe obchody odbywają się w tym gion Europy Środkowo-Wschodniej, mówił śrub, smarowania zawiasów i zamków jące się podczas napraw i konserwacji. datki specjalne, które mogą znaleźć za- roku w rozmaitych formach i na różnych przy tej okazji o głębszym znaczeniu zna- oraz ochrony części metalowych przed To nasze „złote środki”. Stosowane za stosowanie w różnych sytuacjach. Środek kontynentach świata. W Polsce dominują- nego korporacyjnego hasła: „Technologia korozją w wilgotnej atmosferze. Obecnie pobiegawczo (np. CRC-Copper Paste), CRC-Disc Brake Quiet zapobiega piskom cym ich akcentem stała się Gala Jubile- bliżej nas”, czyli o dalszym rozwoju firmy oferowany jest on w nowej wersji z dwu- pozwalają uniknąć „zapieczenia” gwin- i drganiom tarczy hamulcowej. Z kolei do uszowa zorganizowana 7 września w Ar- Bosch na świecie, wpisanym wielostron- funkcyjną dyszą, która w zależności od tów, a także eliminują pisk klocków ha- szybkiej naprawy układów wydechowych kadach Kubickiego, czyli w podziemiach nie w kontekst głównych obecnie global- ustawienia umożliwia szerokie rozpylanie mulcowych. Ochronę elementów hamul- przyda się CRC-Exhaust Repair Banda- Zamku Królewskiego w Warszawie. Było nych problemów. lub wytrysk cienkim strumieniem. ców przed zapieczeniem zapewnia z kolei ge, Exhaust Mountage Paste lub Exhaust to spotkanie przygotowane z charakte- Krystyna Boczkowska, prezes zarządu CRC-Braklube. Repair Gum. Natomiast do usuwania rystyczną dla tego koncernu dyskretną Robert Bosch sp. z o.o., opisała ponad Pracę ułatwi mechanikom także CRC- przez Monikę Richardson, był wspaniały akrylową CRC-Pro Paint. Urszula Dudziak Penetrating Oil+MoS2, który nie tylko Preparaty tego amerykańskiego produ- stwardniałych klejów, kitów, uszczelek, elegancją najwyższej próby, w której dwudziestoletnią już historię dynamicz- smaruje, ale także uwalnia zardzewiałe centa doskonale sprawdzają się w warsz- starych farb i lakierów dobrze użyć CRC- aspekty oficjalne mają swe niepowtarzal- nego rozwoju polskiej części koncernu, Gasket Remover lub bardziej radykalnego ne walory estetyczne, a towarzyszące im sięgając przy tym do osobistych doświad- Super Gasket Remover. wybitne wydarzenia artystyczne trakto- czeń i wspomnień, a nie do oficjalnych Poza tym na zimę polecam CRC-Mo- wane są z należnym szacunkiem. Jest to statystyk, sprawozdań i analiz. Zaczynała tor Starter, ułatwiający rozruch silnika bezpośrednia kontynuacja tradycji same- pracę w małym handlowym przedstawi- w niskich temperaturach i przy dużej go Roberta Boscha, który w swym życiu cielstwie, w skromnym biurowym pokoju; jazzowej o światowej sławie, oraz wykona- wilgotności. kierował się dewizą, iż lepiej jest stracić teraz kieruje wielobranżową firmą, zalicza- ny przez Ferenca Cako pokaz… animacji materialny dorobek niż ludzkie zaufanie. ną nie tylko do najbardziej znanych w Pol- piasku. To specyficzna dziedzina sztuki, sce marek, lecz także do najważniejszych polegająca na formowaniu kolejnych mi- polskich pracodawców. sternych obrazów piaskiem sypanym na W przypadku przebicia ogumienia – specjalny środek CRC-Fix, względów trudno nazwać oficjalną, wy- tapicerki zapewnia środek CRC-Textile pełniły krótkie i bezpretensjonalne, a przy Profesor Joachim Rogall z zarządu wciąż tę samą podświetloną szybę w ryt- Clean, i regeneracji tym bardzo interesujące opowieści i dialo- Fundacji im. Roberta Boscha, będącej na mie akompaniującej muzyki. Jubileuszo- deski rozdzielczej najlepiej jest wykorzy- gi osób reprezentujących gospodarzy spo- mocy testamentu patrona właścicielem wy występ miał tytuł: „Energia jutra”, lecz tkania. ponad 90 procent majątku globalnej fir- kojarzył się również z przemijaniem po- Robert my, nawiązał do mało znanych fragmen- szczególnych dokonań w wielopokolenio- Bosch AG Austria, odpowiedzialny za re- tów życiorysu jej założyciela. Szczególnie wym dziele. do czyszczenia szyb, lamp, zderzaków i karoserii – Glass Clean. n Fot. M. Kwiat Część wieczoru, którą z powyższych gu kilku sekund. Skuteczne czyszczenie Fot. Semicon który uszczelni i napompuje oponę w cią- stać Cockpit Shine i Cockpit Matt, a do Autonaprawa | Październik 2011 Jedna z alegorii Ferenca Cako Klaus Huttelmaier, prezes n Autonaprawa | Październik 2011 12 | FORUM PROFESJONALISTÓW FORUM PROFESJONALISTÓW | Akumulatory w warsztacie Kolejny krok to pomiar gęstości elek Kontrola, obsługa i ewentualna wymiana samochodowych akumulatorów należy, a przynajmniej należeć powinna, do głównych zadań warsztatów w przedzimowym sezonie. Z identycznymi pytaniami na temat zasad prawidłowego traktowania akumulatorów zwróciliśmy się więc do ekspertów reprezentujących ich polskich dostawców. Plon tej redakcyjnej sondy okazał się pod każdym względem zaskakująco bogaty, gdyż uzyskane wypowiedzi wzajemnie się uzupełniają, tworząc prawdziwe kompendium praktycznej wiedzy z tej dziedziny 1 porcjonalnym do jego pojemności przez Jeżeli obroty rozrusznika są obniżone, to Na rynku spotkamy wiele nowo 10 sekund. Testery elektroniczne mogą można przypuszczać, że akumulator wy czesnych testerów, pozwalających szybko pośrednio wskazać zdolność rozruchową, maga naładowania lub wymiany. Podobne i dokładnie zbadać stan akumulatora. Są ale nie dają pełnej wiarygodnej informacji podejrzenia budzi obniżona jasność świa one wygodne i łatwe w użyciu, a mogą o akumulatorze. teł w sytuacji, gdy silnik samochodu nie służyć do kontroli zarówno akumulatorów pracuje, a włączone są reflektory. bezobsługowych, jak i obsługowych. Po Sposób interpretacji otrzymanych wy trolitu w każdej celi i kontrola napięcia na ników: końcówkach biegunowych. Coraz częściej na rynku spotyka się trafią równocześnie sprawdzić akumula napięcie akumulatora wynosi 0 V (brak akumulatory bezobsługowe – na przykład tor, alternator i rozrusznik oraz wykryć ich możliwości ładowania) – wystąpiła akumulatory Kager, dostarczane przez fir usterki. Trzeba jednak pamiętać, że elek wyników: przerwa wewnętrzna, akumulator na mę Bosch, a sprzedawane w oddziałach troniczne testery pokazują stan akumula niska gęstość elektrolitu w jednej lub daje się do wymiany; Foty. Nie można w nich zmierzyć gęstości tora w momencie dokonywania pomiaru, Oto sposób interpretacji otrzymanych w dwóch celach i napięcie poniżej 11 V napięcie jest niższe niż 10 V i spada; elektrolitu ani ocenić jego barwy. Zaleca się więc w celu uzyskania prawidłowych – wystąpiło zwarcie wewnętrzne – widoczne „gazowanie” (gotowanie się) więc korzystanie z testerów elektronicznych, wyników badanie należy wykonywać nie akumulator nie nadaje się do dalszej elektrolitu w jednej lub dwóch celach które dokonują między innymi pomiaru na wcześniej niż po godzinie od zakończenia eksploatacji; – wystąpiło zwarcie wewnętrzne, aku pięcia spoczynkowego akumulatora. ładowania lub po pobraniu dużego prądu. podobna gęstość elektrolitu we wszyst mulator trzeba wymienić; kich celach i napięcie wyższe niż niska, zmniejszająca się wartość napię 12,5 V, czyli V – akumulator jest na cia; możliwe „gazowanie” we wszyst ładowany i należy wykonać test obcią kich celach – akumulator był prawdo żenia; podobnie przez dłuższy czas w stanie Jakie metody diagnozowania aku- mocą którego będziemy w stanie obciążyć niska, jednorodna gęstość elektrolitu rozładowania, co mogło doprowadzić mulatorów można polecić warsz- akumulator prądem równym trzykrotnej we wszystkich celach – akumulator do zasiarczenia płyt i trwałego uszko tatom i serwisom dokonującym wartości jego pojemności (dla akumulato należy doładować, a następnie wyko ra o pojemności 60 Ah wartość natężenia nać test obciążenia; przedzimowych przeglądów pojazdów? 13 giaguaro_AD News_A4.pdf 8-02-2011 9:51:15 dzenia akumulatora; napięcie jest większe niż 10 V i utrzy Henryk Przybyło, Auto- wynosi 180 A). Zasady testowania i spo elektrolit we wszystkich celach ma part Mielec: Testowanie sób przeprowadzania badań przedstawia kolor brązowy (pomiar napięcia jest akumulatora jest możliwe diagram poniżej. Diagnozowanie rozpo w tym przypadku nieistotny) – akumu Dariusz Marciniak, Batcar: wtedy, gdy dysponujemy czynamy od kontroli wyglądu, czyli spraw lator jest zużyty lub przeładowany. Kontrolując stan akumula niezbędnymi przyrządami. dzenia obecności ewentualnych wycieków Test obciążenia tylko wtedy jest wia tora, powinno się spraw Absolutne minimum to woltomierz cyfro elektrolitu. Jeżeli znajdziemy takie usterki, rygodny, gdy polega na rzeczywistym dzić wy, areometr i urządzenie (tester), za po akumulator nie nadaje się do użytku. obciążeniu akumulatora prądem pro muje się na stałym poziomie – akumu lator jest sprawny. gęstość elektrolitu i jego ewentualne zabar wienie. W pełni sprawny akumulator ma gęstość 1,28 g/cm3 i klarowny, przejrzysty DIAGNOSTYKA AKUMULATORA akumulator uszkodzony – reklamacja Inspekcja wizualna akumulator z wyciekiem elektrolitu / brak widocznych uszkodzeń elektrolit. W przypadku akumulatorów bez akumulator z wyciekiem elektrolitu / widoczne uszkodzenia akumulator wydaje się OK obsługowych (zamkniętych i typu AGM) akumulator nie nadaje się do eksploatacji sprawdzanie polega na pomiarze napięcia spoczynkowego, które nie powinno być • sprawdź gęstość elektrolitu w każdej celi • zmierz napięcie akumulatora niska gęstość w jednej lub dwóch celach; napięcie poniżej 11 V zwarcie lub połączenie cel jednorodna gęstość we wszystkich celach 1,24-1,28 Kg/l; napięcie ponad 12,50 V naładowany akumulator uszkodzony – reklamacja niższe niż 12,5 V. Po tych czynnościach gęstość równa we wszystkich celach, lecz poniżej 1,24 Kg/l; napięcie poniżej 12,50 V rozładowany należy sprawdzić prąd rozruchu (powinien elektrolit we wszystkich celach ma brązowy kolor; gęstość nierówna we wszystkich celach, lecz poniżej 1,24 Kg/l (napięcie nieistotne) przeładowany / zużyty • doładuj do stałej gęstości i napięcia • prąd = pojemność / 10 być zgodny z opisem na etykiecie), jeżeli dysponujemy odpowiednim przyrządem pomiarowym. do wymiany Mariusz Adach, Fota: Jest wiele metod diagnozowa ładowanie bez problemów jednorodna gęstość 1,27-1,28 Kg/l, napięcie końca ładowania wyższe niż 15 V ładowanie trudne jednorodna gęstość niższa niż 1,25 Kg/l, napięcie końca ładowania niższe niż 15 V nia akumulatorów: od bez przyrządowych, po te z uży ciem specjalnego testera. Test obciążenia: HRD (I=pojemność x 3) w czasie 10 s bezobsługowe – hermetycznie zamknięte, brak wyładowania; napięcie akumulatora = 0 wewnętrzna przerwa wysokie i stałe napięcie ponad 10 V niskie napięcie < 10 V i spada niskie, malejące napięcie; możliwe gazowanie elektrolitu w celach zasiarczony akumulator akumulator bez defektów gi, oraz obsługowe – niemal od początku Fot. Batcar, Fota gazowanie elektrolitu w jednej lub dwóch celach zwarcie akumulator nie nadaje się do eksploatacji Autonaprawa | Październik 2011 teoretycznie niewymagające żadnej obsłu OK Fot. Autopart akumulator uszkodzony – reklamacja Akumulatory samochodowe dzielimy na stosowane w pojazdach mechanicznych. Pierwszym krokiem do oceny stanu akumulatora (bez względu na jego rodzaj) powinna być obserwacja rozruchu silnika. Autonaprawa | Październik 2011 14 | FORUM PROFESJONALISTÓW FORUM PROFESJONALISTÓW | W przypadku akumulatorów obsługo- W warsztacie przydatny jest ponadto Warsztatowe testery elektroniczne słu- Sławomir Kosek, Bosch: wyniki pomiaru w ciągu kilku sekund. Na- wych można dodatkowo sprawdzić poziom przenośny tester typu Lewanda A600, któ- żące do pomiaru konduktancji także są Zgodnie ze statystykami leży jednak zdawać sobie sprawę z zasto- elektrolitu i skontrolować jego gęstość za ry sprawdza napięcie akumulatora, samo- pomocne podczas diagnozowania akumu- prowadzonymi przez nie- sowania w tym przypadku standardowego pomocą areometru. Gęstość eksploatacyj- chodowy układ ładowania oraz potrafi prze- latorów, zawłaszcza jako urządzenia uzu- miecki ADAC (Allgemeine algorytmu (programu) do określania prądu na powszechnie stosowanych elektrolitów prowadzić próbę obciążeniową przy prądzie pełniające. Zaobserwowaliśmy, że testery Deutsche Automobil-Club rozruchu przy zimnym silniku na podsta- wynosi 1,28 kg/l w temperaturze +25°C. 200, 400 i 600 amperów. Godnym pole- różnych wytwórców podają dla tego same- e.V.) w ciągu 10 lat poprzedzających rok wie pomierzonej rezystancji wewnętrznej Akumulator, w którym zmierzona gęstość cenia sprzętem jest również mikroproceso- go akumulatora mocno różniące się wyni- 2006 podwoiła się ilość awarii samocho- akumulatora. Wartości uzyskane za po- elektrolitu wynosi mniej niż 1,25 kg/l, na- rowy tester akumulatorów Lewanda B200 ki. Dlatego też stosowanie tylko jednego dów związanych z akumulatorem. Ilość mocą tych testerów nie są porównywalne leży bezwzględnie doładować lub wymie- – stacjonarny miernik przeznaczony do ba- przyrządu może skutkować postawieniem awarii wynikających tylko z niedostatecz- z wynikami uzyskanymi w laboratorium nić. To samo dotyczy urządzeń, których dania sześcio- i dwunastowoltowych aku- błędnej diagnozy. nego stopnia naładowania wzrosła trzy- napięcie spoczynkowe (bez obciążenia) mulatorów rozruchowych wszystkich ty- Piotr Zając, Johnson Con krotnie. Powyżej 60% wszystkich przy- akumulatora, czy tylko jego chwilowego akumulatory są fizycznie rozładowywane jest mniejsze niż 12,5 V. pów w zakresie pojemności od 25 do 225 trols: Zalecana przedzimo- padków stanowiły akumulatory w stanie niedoładowania. dużym, rzeczywistym prądem w tempera- Janusz Druchliński, Inter amperogodzin. Dzięki wszechstronności wa diagnostyka pojazdu głębokiego rozładowania, dalsze 28,7% Wynik testu wskazujący na niedołado- turze -18°C. Z powodu różnic w konstrukcji Cars: Od wielu lat zwra- i dokładności pomiarów może precyzyjnie w warsztacie lub serwisie akumulatorów było podczas kontroli wanie akumulatora powinien spowodować akumulatorów nie można ustanowić wiary- camy uwagę, aby podczas określić stan badanego akumulatora. poprawia warunki eksplo- w niewystarczającym stopniu naładowa- kontrolę układu ładowania w samocho- godnego związku między wewnętrzną re- za pomocą profesjonalnej aparatury, gdzie okresowych przeglądów sa- Przenośny tester akumulatorów firmy atacji akumulatora, stan techniczny alter- nych. Tylko 0,7% akumulatorów okaza- dzie, a więc kontrolę napięcia ładowa- zystancją akumulatora, a jego rzeczywistą mochodu poza wymianą Bosch Bat 131 podczas 10-sekundo- natora oraz urządzeń z nim współpracują- ło się zużytych, a 5,9% było całkowicie nia, które powinno wynosić 13,9-14,4 V. wydajnością prądową, pomierzoną w la- oleju i innymi czynnościami dokonać spraw- wego, automatycznego testu (który nie cych i jest najlepszą konfrontacją zaleceń sprawnych. Jak łatwo obliczyć, 90% awa- Wartości niższe mogą powodować stan boratorium. W przypadku porównywania dzenia akumulatora – i to niezależnie od pory prowadzi do rozładowania sprawdzanej producenta z warunkami aktualnej eksplo- rii związanych było ze zbyt niskim pozio- niedoładowania akumulatora, a wyższe nowych akumulatorów, prosto z fabryki, roku. Oczywiście przed sezonem zimowym baterii) zbiera informacje o napięciu aku- atacji pod okiem fachowca. Pierwszej oce- mem naładowania akumulatora. 14,4 V – przeładowania. Dodatkowo na- otrzymuje się różne wyniki w zależności jest to zdecydowanie ważniejsze niż latem. mulatora, sprawności przy rozruchu i sta- nie powinny podlegać: dobór akumulatora Jest to wynikiem stałego wzrostu ilości leży sprawdzić tzw. upływność prądu. Jej od konstrukcji płyt i gęstości kwasu. Taka Samo badanie powinno być wykonywane nie naładowania. Dodatkową funkcją jest wg zaleceń producenta pojazdu, stabil- odbiorników prądu w dzisiejszych pojaz- wartość powyżej 50 mA może prowadzić różnica w konstrukcji powoduje różnicę tylko metodą obciążeniową, gdyż jedynie test alternatora, w którym określane jest ność zamocowania akumulatora, czystość dach i równocześnie okazją do pozytywnej do rozładowania akumulatora podczas po- w wynikach pomiaru przewodności, gdy te- ona pozwala ocenić rzeczywisty stan aku- napięcie regulatora i tętnienie. połączeń klem ze słupkami biegunowy- ingerencji warsztatów. stoju pojazdu. ster wylicza prąd rozruchowy przy zimnym mulatora. Testy te można przeprowadzać, Sylwester Szustak, ZAP mi, stan przewodów elektrycznych, zdol- Każdy samochód trafiający do nich Krzysztof Najder, Exide silniku w oparciu o stndardowy wzór. Naj- nie wyjmując akumulatora z samochodu. Sznajder: Precyzyjne okre- ność rozruchowa i parametry techniczne, przed sezonem zimowym powinien mieć Technologies: W ostat- bardziej wiarygodną metodą jest więc test Mierniki elektroniczne mierzą opór ślenie stanu technicznego szczelność obudowy. wykonaną obligatoryjnie kontrolę aku- nich latach powszechnie wykonany przyrządem obciążeniowym. wewnętrzny oraz napięcie, a następnie akumulatora jest możliwe Sprawdzenie mulatora. Jej pierwszym elementem jest dostępne stały się testery napięcia ładowania tylko w specjalistycznym i wydajności prądowej układu alterna- sprawdzenie mierzące Jakie kryteria musi spełniać akumulator, orzeka się, czy akumulator jest dobry, czy laboratorium elektrycznym – dysponuje tora przy obciążeniu oraz pomiar niepo- które powinno zawierać się w przedziale rezystancję wewnętrzną akumulatora na by można było przyjąć, że nie zawiedzie też do wymiany. Ta pierwsza ocena nie nim producent akumulatorów. Mimo to żądanej upływności prądowej pozwoli 12,5-12,6 V. W przypadku wartości po zasadzie mostka Wheatstone’a. Są one on podczas mrozów? zawsze jest trafna. Właśnie dlatego należy także w serwisie czy warsztacie da się zdia- aktywować w akumulatorze reakcję peł- niżej tych granic należy przeprowadzić test przenośne, łatwe w obsłudze, nie powo- Henryk Przybyło: Najistotniejszy jest do- dodatkowo wykonać test obciążeniowy. gnozować większość usterek akumulatora nego doładowania w napięciu gazowa- obciążeniowy, aby określić, czy niskie na- dują iskrzenia (jak tradycyjny test spadku bór akumulatora – musi on odpowiadać oraz oszacować stopień jego zużycia. nia i uchroni go przed przeciążeniami pięcie spoczynkowe jest wynikiem zużycia napięcia przy dużym prądzie) i dostarczają parametrom, takim jak pojemność silnika. tem sprawdzić przynajmniej napięcie Dobre rezultaty daje metoda polegająca w stanach niedoładowania oraz destruk- spoczynkowe akumulatora, napięcie ła- na sprawdzeniu napięcia akumulatora bez cją mas czynnych. Niezmienne warunki dowania oraz prąd upływności, który nie obciążenia (tzw. OCV) i kontrola zmian na- ładowania stałonapięciowego w pojeź- powinien przekraczać 50 mA. pięcia pod zadanym obciążeniem. Wiary- dzie powodują zjawiska „pasywacji”, od- Sebastian Kubiak, Lucas godne wyniki uzyskuje się przy prądach po- stania czy rozwarstwienia grawitacyjnego Batteries: Najlepiej zacząć wyżej 100 amperów. Do przeprowadzania elektrolitu. Wówczas akumulator wyma- od zastosowania najprost- badań służą odpowiednie testery. W akumu- ga okresowych doładowań wyrównaw- szych przyrządów. Pierw- latorach wyposażonych w wieczko z wykrę- czych stałoprądowych. Przegląd przed- szym jest areometr, który canymi korkami należy dodatkowo spraw- zimowy jest okazją do wykonania takiego służy do badania gęstości i klarowności dzić barwę i gęstość elektrolitu. Badanie to doładowania. elektrolitu. Urządzenie stosuje się wy- wykonuje się za pomocą areometru. Podstawową cechą akumulatora jest łącznie w przypadku akumulatorów, które zdolność rozruchowa, którą ocenia się da się otworzyć. Drugi przyrząd to wolto- przyrządem wymuszającym prąd rozru- mierz – dzięki niemu sprawdzimy napię- chu obciążeniem opornicy lub pomiarem cie spoczynkowe akumulatora oraz układ konduktancji wewnętrznej. Przy pomia- ładowania w samochodzie. Natomiast rach należy uwzględnić wpływ temperatu- w przypadku, kiedy zauważymy zbyt duży ry na gęstość elektrolitu i napięcie ogniw pobór prądu, prowadzący do cyklicznego w zależności następującej: ogrzewany rozładowania akumulatora, przyda się elektrolit traci gęstość i napięcie ogniwa, omomierz, który pozwoli zlokalizować nie- natomiast schładzany podnosi swoją gę- chciany odbiornik prądu. stość i napięcie, tracąc pojemność. spoczynkowego, akumulatorów Fot. Bosch, Exide Podczas przeglądów powinniśmy za- Fot. Inter Cars, Johnson Controls, Lucas Batteries, Zap Sznajder wyliczają prąd rozruchu. Na tej podstawie napięcia 15 Autonaprawa | Październik 2011 16 | FORUM PROFESJONALISTÓW FORUM PROFESJONALISTÓW | Poza tym napięcie ładowania akumulato- Kłopoty z ładowaniem akumulatora mogą dowaniu do 60%, 12,25 V – przy nałado- typu samochodu. Nie należy natomiast ra w pojeździe (mierzone na końcówkach wynikać na przykład ze źle naprężonego waniu do 30% i 12,0 V po rozładowaniu). kierować się wyłącznie podawaną na ety- biegunowych akumulatora) powinno mie- paska klinowego albo nieprawidłowo dzia- Po obciążeniu prądem trzykrotnie więk- kiecie dużą wartością prądu rozruchu. Nie ścić się w zakresie 14-14,4 V (w przypad- łającego regulatora napięcia alternatora. szym niż wartość pojemności (na przykład wynika z niej, że akumulator jest lepszy Pewny rozruch w mroźne, zimowe po- 180 A dla akumulatora o pojemności od modelu o mniejszym prądzie rozruchu. ku instalacji 12-woltowej). Rozładowany akumulator – czyli taki, ranki zależy nie tylko od doboru odpowied- 60 Ah) napięcie może spaść do pozio- Na czas życia baterii wpływają współ- którego napięcie jest niższe od 12,55 V niego akumulatora dla konkretnego pojaz- mu 10,24 V; jeżeli jego wartość zacznie pracujące z nią elementy – rozrusznik – należy niezwłocznie doładować. Pozo- du, ale również od jego stanu technicznego wzrastać do 10,25-10,28 V i później się i alternator. Silnik uruchamiający się co- stawienie akumulatora w stanie niedoła- w całym okresie użytkowania. Ważne jest, ustabilizuje, to wolno nam powiedzieć, że dziennie dopiero po 30 sekundach może dowania może doprowadzić do zasiarcze- by korzystać z dobrych świec i przewo- akumulator jest bardzo dobry. Jeżeli przy spowodować zużycie akumulatora nawet nia płyt. dów zapłonowych w silnikach iskrowych obciążeniu napięcie będzie spadało do po kilku miesiącach eksploatacji. lub świec żarowych w dieslach. Istotna niższych wartości (np. 9,51 V), ale póź- Sylwester Szustak: Dobre wyniki uzy- ści. Jeśli urządzenia w pojeździe zasilane doładowanie akumulatora, powinien on jest także sprawność rozrusznika. Jakość niej nastąpi jego mały wzrost, to mamy skane w testach elektrycznych (podczas przez akumulator przeciążają go poborem mieć regularnie kontrolowane napięcie oleju silnikowego powinna minimalizować do czynienia z akumulatorem nadającym pomiaru napięć i obciążenia) i przejrzysty, dużego prądu, to szybko straci on swe no- spoczynkowe i w razie potrzeby być doła- opory rozruchu zimnego silnika. się do użytku (w stanie dostatecznym). klarowny elektrolit w celach akumulatora minalne parametry. dowany domowym prostownikiem. Przy wyborze akumulatora trzeba zwró- Przy każdym badaniu, po usunięciu ob- pozwalają założyć, że urządzenie nie za- Jeżeli warunki ładowania i zdolność Krzysztof Najder: Kryterium podstawo- cić uwagę na prąd rozruchu, pojemność, ciążenia, napięcie powinno powrócić do wiedzie podczas mrozów. Trzeba jednak rozruchowa są prawidłowe, a akumulator we przy kwalifikowaniu akumulatora jako sprawnego jest jego stan pełnego nałado- Podstawowy sprzęt do warsztatowej obsługi akumulatorów. Od lewej: areometr, elektroniczny tester napięcia, woltomierz z obciążeniem oporowym, ładowarka oraz napięcie. Należy jednak pamiętać, co najmniej 12,4 V – i to bez chwilowego pamiętać, że akumulator jest tylko jednym nie przekracza średniej żywotności 4 lat że w skrajnie niskich temperaturach po- zatrzymywania się na jakimkolwiek pozio- z elementów układu elektrycznego. Dla i nie przeszedł powyższych przypadków wania. Zamontowanie niedoładowanego trafi zawieść nawet sprawny, właściwie mie (na przykład 10,5 V). zapewnienia bezproblemowej eksploatacji eksploatacyjnych, to można założyć, że akumulatora w samochodzie, który użyt- zimą równie ważne są prawidłowe para- sprosta próbom niskotemperaturowym, kujemy, dodatkowo niesystematycznie, może spowodować jego głębokie rozłado- dobrany akumulator, gdyż w temperaturze Jeżeli te warunki nie są spełnione, naj- +25°C utrzymuje on pełną pojemność lepiej wymienić akumulator przed zimą. metry elektryczne pozostałych elementów choć niekoniecznie. Ocieplenie akumu- Należy regularnie kontrolować poziom elektryczną, w temperaturze 0°C będzie Kiedy napięcie spoczynkowe spadnie instalacji pojazdu. latora w okresie zimowym zwiększa jego wanie, a w konsekwencji – uszkodzenie elektrolitu i, jeżeli to konieczne, uzupeł- miał jej tylko 80%, a przy -25°C zaledwie poniżej 12,5 V, to przy pierwszych przy- Piotr Zając: Błędy eksploatacyjne obni- skuteczność prądową. (np. zasiarczanienie). Napięcie obwodu niać ubytki wyłącznie wodą destylowaną. 60%. Bieguny akumulatora i zaciski prze- mrozkach należy liczyć się z kłopotami. żają żywotność akumulatora. Jeżeli jest Sławomir Kosek: Kontrolę napięcia spo- otwartego w temperaturze 25 °C, całkowi- Minimalny poziom elektrolitu to 15 mili- wodów (klemy) powinny być czyste, bez W czasie dwudziestostopniowych mro- on obustronnie wybrzuszony, to znaczy, czynkowego przeprowadzamy za pomocą cie naładowanego akumulatora, po postoju metrów nad krawędzią płyt. Przy dużych śladów korozji. Elementy te warto nasma- zów pojemność akumulatora spada nawet że uległ przeładowaniu. W akumulatorze zwykłego woltomierza. Poprawne wyni- nie krótszym niż 24 h, powinno zawierać ubytkach należy sprawdzić poziom na rować wazeliną techniczną w celu popra- o 50%. Jeśli mamy do czynienia z takimi z otwartymi ogniwami następuje wów- ki takiej kontroli nie gwarantują jednak się w granicach od 12,70 V do 12,90 V, ładowania. wy przewodzenia i zapewnienia ochrony warunkami, poza dokładnym sprawdze- czas obniżenie poziomu elektrolitu, a jego jeszcze bezawaryjnej pracy urządzenia a w przypadku akumulatorów z zaworem, przed wilgocią. niem akumulatora trzeba skontrolować barwa jest ciemna. Na taki akumulator przez cały sezon zimowy. Kolejnym ele- jeśli producent nie określił inaczej, nie może być niższe niż 12,80 V. Regularne stosowanie powyższych zasad (i to nie tylko przed sezonem zimo- W akumulatorach obsługowych trze- napięcie ładowania; powinno wynosić od nie możemy liczyć. Jeżeli akumulator mentem wpływającym na bezawaryjną wym) wpłynie na żywotność akumulatora. ba okresowo sprawdzać stan elektrolitu 13,9 do 14,5 V na wolnych obrotach przy pracował w warunkach niedoładowania pracę akumulatora jest charakterystyka Ze względu na możliwy zakres obsłu- Akumulator z czasem traci sprawność. – szczególnie po sezonie letnim. Odkrę- włączonych światłach, ogrzewaniu tylnej potwierdzonych kontrolnymi pomiarami, użytkowania pojazdu. Eksploatowanie po gi akumulatora i sposób oceny ich stanu Trudno podać uniwersalną metodę oceny, cając korki nad poszczególnymi celami, szyby i działających wycieraczkach oraz to mogło dojść do przeciążeń prądowych. jazdu na długich dystansach zapewnia w serwisie akumulatory dzielimy na otwar- kiedy akumulator należy wymienić. Warto można przekonać się, czy elektrolit za- innych odbiornikach energii. Masa czynna ulega przy nich destrukcji, w zasadzie odpowiedni poziom nałado- te (z celami połączonymi z atmosferą) oraz jednak pomyśleć o tym po trzech latach krywa płyty w akumulatorze. W akumu- Gdy mamy wątpliwości co do tego, czy a pojemność płyt obniżeniu. To kolejny wania akumulatora. Z kolei przy jeździe bezobsługowe, w których nie ma dostępu użytkowania – zwłaszcza jeżeli planujemy latorach z obudową z przezroczystego akumulator nie zawiedzie, lepiej wymienić przypadek eksploatacyjny, zbliżający aku- na tzw. krótkich odcinkach, gdzie często do elektrolitu i nie można sprawdzać jego zimowe wyjazdy. tworzywa da się to sprawdzić z zewnątrz. go na nowy – zwłaszcza wtedy, gdy upłyną mulator do nieoczekiwanej niesprawno- alternator ma zbyt mało czasu na pełne gęstości. Dariusz Marciniak: Niezawodny akumula- Ewentualny niedobór elektrolitu uzupeł- trzy lata od momentu pierwszego użycia. tor musi mieć dobre parametry rozruchowe, nia się wodą destylowaną. Poza tym za Sebastian Kubiak: Na początku powin- a wypełniający go elektrolit nie powinien pomocą aerometru trzeba okresowo kon- niśmy się upewnić, że akumulator nie mieć odbarwień. Wszelkie zanieczysz- trolować, czy elektrolit ma odpowiednią był wcześniej używany w innych samo- czenia i odbarwienia elektrolitu świadczą gęstość. Wszystkie akumulatory marki chodach. Aby uniknąć kłopotów podczas o częściowym zużyciu akumulatora. Kager – podobnie jak modele innych pierwszych mrozów, unikajmy akumulato- Mariusz Adach: Jeśli akumulator zawie- producentów – są fabrycznie napełnio- rów liczących więcej niż 4-5 lat. dzie podczas mrozów, niekoniecznie musi ne kwasem o gęstości 1,28 kg/l, w peł- Najlepiej nabyć model znanej i spraw- to wynikać z usterki samego urządzenia. ni naładowane i gotowe do eksploatacji. dzonej marki, takiej jak Bosch, Varta, Niemniej w przypadku zbyt małej mocy Lucas, Centra albo ZAP Piastów. Jakość rozruchowej należy je doładować. takich akumulator powinna zrekompenso- Janusz Druchliński: Napięcie spoczynko- wać nieco wyższą cenę. Autonaprawa | Październik 2011 ra powinno wynosić od 12,6 do 12,8 V lub AGM gwarantuje bezawaryjną eks- (12,8 V przy pełnym naładowaniu, 12,7 V ploatację przez co najmniej 2-3 lata. – przy naładowaniu do 90%, 12,6 V – przy Oczywiście akumulator powinien być od- naładowaniu do 80%, 12,5 V – przy nała- powiednio dopasowany do konkretnego SEMI Elektronik Andrzej Pietrzak Automatyczne prostowniki do ładowania akumulatorów ołowiowych ze sterownikami mikroprocesorowymi wszystkie prostowniki posiadają certyfikaty CE wydane na podstawie badań PCBC w Warszawie Fot. archiwum Zastosowanie technologii typu Ca/Ca ul. Hallera 103/11, 53-201 Wrocław, tel. 512 170 976, 509 360 178 Fot. Autopart, Fota we prawidłowo działającego akumulato- 17 typ MTM ➔ możliwość bezpiecznego ładowania akumulatora bez konieczności odłączania go od instalacji elektrycznej samochodu ➔ możliwość ładowania wszystkich typów akumulatorów ołowiowych (Ca, Gel, AGM, VRLA) ➔ stabilizacja wyliczonego maksymalnego napięcia ładowania: Ca – 15,8 lub Gel – 14,5 V ➔ stabilizacja maksymalnego prądu ładowania ➔ stopniowy przyrost prądu ładowania – soft-start ➔ automatyczne odsiarczanie akumulatora ➔ automatyczne odłączanie ładowania ➔ automatyczny restart po wykryciu spadku napięcia ➔ 3-progowe zabezpieczenie termiczne ➔ wymuszone chłodzenie prostownika typ MDR typ MSW www.semi.com.pl [email protected] Autonaprawa | Październik 2011 18 | FORUM PROFESJONALISTÓW Gęstość elektrolitu akumulatorach FORUM PROFESJONALISTÓW | we wszystkich niające te już sprzedane oraz realizować jemy już przed koniecznością tworzenia Jeśli warsztat ma już wiedzę oraz to- otwartych, całkowicie zamówienia specjalne. w warsztatach dużych i drogich zapasów war od zaprzyjaźnionego dostawcy, powi- naładowanych, powinna zawierać się W przechowywanych akumulatorach magazynowych. Wystarczy podstawowy nien zadbać o o odpowiednie urządzenia w granicach od 1,27 cm3 do 1,30 cm3 bez przerwy zachodzą reakcje chemiczne typoszereg, składający się z 6-8 typów diagnostyczne, jak: woltomierz, urzą- w temperaturze 25°C, jeżeli producent nie i dlatego powinno się je doładować przy- akumulatorów do najbardziej popular- dzenia oporowe, przyrząd sprawdzający określił inaczej, a jego barwa powinna być najmniej co pół roku (lub wtedy, gdy na- nych samochodów poruszających się po konduktancję wewnętrzną oraz multimetr przezroczysta. pięcie spadnie poniżej 12,5 V). Producen- naszych drogach. Istotny jest też sposób cęgowy. Ostatnim kryterium sprawności aku- ci akumulatorów typu Ca/Ca dopuszczają magazynowania akumulatorów w warun- mulatora jest jego zachowanie się pod montaż akumulatora w samochodzie bez kach warsztatowych. obciążeniem. Obciążenie dobieramy we- Większość producentów poprzez współ– pracę z dystrybutorami zapewnia punktom konieczności doładowywania urządzenia Należy zwrócić uwagę, by akumulatory sprzedaży odpowiednie stojaki ekspozy- dług zasady: wartość prądu = 3 x war- Najprostszą metodą sprawdzania stanu przez 18 miesięcy od daty produkcji. Oso- przechowywać w suchym, chłodnym po- cyjne i wiele innych niezbędnych materia- tość pojemności. Na przykład akumulator naładowania jest pomiar gęstości w po- biście zalecam doładowywanie co 6 mie- mieszczeniu. Niewskazane jest narażanie łów, pomocnych w odpowiedniej ekspozy- o pojemności 64 Ah obciążamy przez szczególnych celach. Gęstość w pełni na sięcy – jesteśmy wtedy pewni, że klient ich na wysokie temperatury ze względu cji i sprzedaży akumulatorów. ok. 10 sek prądem 190-200 A. Napięcie ładowanego akumulatora to 1,28 g/cm ; otrzyma akumulator w pełni naładowany na ryzyko szybszego samorozładowania. Sławomir Kosek: Zgodnie z przeprowa- nie powinno przy tym spaść poniżej 10 V pomiaru dokonujemy aerometrem dostęp- i niezasiarczony. Klemy akumulatora powinny być czyste dzonymi przez firmę Bosch badaniami, i zatrzymać się, a nawet przez moment nym w wielu sklepach motoryzacyjnych. Do doładowywania powinno się uży- i osłonięte specjalnymi nakładkami. Nie- pojedynczy serwis samochodowy mon- biegunem ujemnym o wymiarach ok. wzrosnąć (oczywiście dla naładowanego Mariusz Adach: Dobrze przygotowany wać prostowników elektronicznych z kon- dopuszczalne jest ustawianie na aku- tuje średnio 20-25 akumulatorów w cią- 207x175x190 mm, ok. 55-60 Ah z le- akumulatora o napięciu spoczynkowym warsztat albo serwis należący do sieci fir- trolą poziomu naładowania. Innych modeli mulatorach ciężkich przedmiotów. Przy gu roku. Nie jest to ilość, która wymaga wym biegunem ujemnym o wymiarach od 12,6 V do 12,8 V). Przy większym my Fota musi przestrzegać zasad pozwala- nie zalecamy – akumulator przeładowany dłuższym pamiętajmy budowania specjalnego magazynu, szcze- ok. 242x175x90 mm i ok. 70-77 Ah jących zarządzać zapasami i powierzchnią traci pojemność w wyniku opadu masy również o kontroli stanu napięcia spo- gólnie jeżeli uwzględnimy, że duża część z lewym biegunem ujemnym o wymia- magazynową oraz gwarantujących spraw- czynnej. czynkowego, co uchroni warsztat przed dystrybutorów oferuje dostawy codziennie rach ok. 278x175x90 mm; lub nawet częściej niż raz w ciągu dnia. 3 magazynowaniu ne zaopatrywanie się w nowe akumula- Nawet dwuletni akumulator okresowo niepożądanymi problemami technicznymi tory. Oczywiście nie każdy warsztat może doładowywany oraz przechowywany w su- a w rezultacie – przed reklamacjami. Waż- Jeżeli jednak serwis byłby zaintereso- wiek magazynowanych akumulatorów sobie pozwolić na zakup pełnej gamy chym i ciepłym magazynie jest w pełni ne jest również przestrzeganie tzw. zasa- wany utrzymywaniem niewielkiego zapa- i w pierwszej kolejności sprzedawać akumulatorów Kager, ale można zawsze sprawny. Natomiast nowy akumulator roz- dy FIFO (First in-First Out – pierwszy na su w zimowym sezonie wymian akumula- akumulatory z najstarszymi datami nabyć potrzebny akumulator w dowolnej ładowany i pozostawiony w takim stanie wejściu, pierwszy na wyjściu), ale na tę torów, to możemy podać kilka wskazówek: produkcji, zwłaszcza starsze niż 12 placówce firmy Fota. w magazynie należy kontrolować przez dłuższy czas (około miesiąca) ulega kwestię należy zwracać uwagę w warsz- każdy warsztat ma swoją specyfikę, Nowe akumulatory trzeba składować zasiarczeniu. (Zasiarczenie jest to proces tatach, które magazynują po kilka pozycji czyli określony typ obsługiwanych sa- w suchym i chłodnym miejscu w dodatnich tworzenia się kryształów siarczanu na sku- z jednej referencji. Dużym ułatwieniem mochodów, czego wynikiem jest za- w miejscach obciążeniu lub nie w pełni naładowanym temperaturach, nie narażać ich na działa- tek dużej gęstości siarczanów w elektroli- jest specjalne oznaczenie, stosowane potrzebowanie na konkretne rodzaje i chłodnych (średnioroczna tempera- akumulatorze może spaść do 9,5 V, ale nie silnego światła oraz nie zdejmować cie. Zjawisko to występuje w czasie i jest w produktach Varta, gdzie kolory kropek akumulatorów; tura 15° C), by spowolnić ich samo musi się zatrzymać. Po próbie napięcie kołpaka ochronnego z bieguna dodatniego. zależne od stopnia rozładowania akumula- na naklejkach czołowych informują o da- spoczynkowe powinno wrócić do poprzed- Akumulatory są napełnione kwasem, tora. Powstające kryształy w masie czynnej cie produkcji. niego stanu (12,6 do 12,8 V). Jeżeli aku- a zatem zarówno nowe, jak i te zuży- powodują jej rozrywanie i opad, co w efek- mulator wytrzyma dwie do trzech takich te urządzenia – należy przechowywać cie zmniejsza pojemność akumulatora). prób i jego parametry się nie zmienią, to i transportować w pozycji pionowej i pod na pewno jest sprawny. żadnym pozorem nie przechylać. dbać o to, aby wydawać je w takiej sa- na polskim rynku najpopularniejsze są akumulatory: ok. 45-50 Ah z lewym miesięcy; akumulatory należy przechowywać ciemnych, suchych rozładowanie i wydłużyć potencjalny okres przechowywania Przy sprzedaży akumulatorów należy Janusz Druchliński: Poza przyrządami do mej kolejności, w jakiej przyjmowano do Jak przygotować warsztat do sprawnej badania akumulatora i układu ładowania magazynu. wymiany zużytych akumulatorów? Jak w samochodzie (woltomierzem i teste- Sebastian Kubiak: Każda placówka sprze- zorganizować zaopatrzenie w nowe aku- rem obciążeniowym) musimy dysponować dająca akumulatory kwasowo-ołowiowe mulatory, poprawnie oszacować wielkość około 30 sztukami akumulatorów podsta- powinna dostarczyć obsługiwanym warsz- i asortyment zapasów magazynowych wowych typów. Klienci zwykle nie chcą tatom specjalne pojemniki przystosowane oraz sposób ich przechowywania? czekać i idą do tej placówki, która zamon- do przechowywania złomu akumulatoro- Dariusz Marciniak: Warsztat dla spraw- tuje im nowy akumulator od ręki i to bez wego. nego działania zimą musi się zaopatrzyć pobierania 30 złotych opłaty depozytowej. Sylwester Szustak: Akumulatory powinny się w zestaw około 20 akumulatorów róż- Od kilku lat firma Inter Cars prowadzi być przechowywane w stanie naładowa- nego rodzaju. Obsługa przechowywanych akcję PWA (punkt wymiany akumulato- nym. W związku z tym trzeba okresowo akumulatorów polega głównie na spraw- rów). Wraz z jej zainicjowaniem zaczęli- sprawdzać dzaniu poziomu naładowania – należy to śmy wyposażać warsztaty w przyrządy, W sytuacji, gdy spadnie ono poniżej war- robić co trzy miesiące. Prawidłowo nała- regał na akumulatory i tablicę ogłoszenio- tości zalecanej przez producenta, urządze- dowany akumulator powinien mieć napię- wą. Po przeszkoleniu personelu pozwala nie należy doładować. cie spoczynkowe ok. 12,7 V. Akumulator, to dokonywać profesjonalnej wymiany Piotr Zając: Przy dzisiejszym systemie którego napięcie spadnie poniżej 12,5 V, akumulatorów. Jesteśmy w stanie bardzo dystrybucji trzeba naładować. szybko dostarczyć akumulatory uzupeł- w tym również akumulatorów, nie sta- Schaeffler Group Automotive Aftermarket końcówkach. samochodowych, Fot. Bosch części na Service. Power. Partnership. Fot. Batcar, Exide napięcie FAG Wheel Pro - zestaw łożysk kół dla profesjonalistów! FAG Wheel Pro – właściwe rozwiązanie! Specjaliści zawsze wymieniają łożyska kół po obu bu stronach. FAG Wheel Pro to idealne roz rozwiązanie, związanie, w praktycznym podwójnym opakowaniu. Wheel Pro zawiera wszystkie potrzebne do naprawy napr praw awy części w korzystnej cenie. Oferta obejmuje zestawy, awy, zawsze w jakości pierwszego montażu montażu, ażu, dla najpopularniejszych samochodów. FAG Wheel Pro P to t gwarancja j bezpiecznej b i j jazdy j d po wszystkich tki h drogach świata. Zestawy FAG Wheel Pro gwarantują 100% satysfakcji Twojego klienta! FAG WheelPro 2010_186x86_PL_red_gray.indd 1 Autonaprawa | Październik 2011 19 Telefon: (022) Telefon: T (02 878 31 65 (022) 878 31 64 Fax: (02 [email protected] E-Mail: aam www.schaeff h ffller-aftermarket.pl www.luk-as.pl 10.2.2011 15:42:50 Autonaprawa | Październik 2011 20 | FORUM PROFESJONALISTÓW FORUM PROFESJONALISTÓW | jeśli napięcie spoczynkowe wynosi posługując się kartą przekazania złomu zabezpieczania obrotu złomem i ochrony powinny być należycie ewidencjonowane mniej niż 12,2 V, akumulator należy do- akumulatorowego; w zestawieniu trzeba środowiska naturalnego. i udostępniane na każde żądanie organów ładować, a gdy spadnie poniżej 12,0 V, też podać sumę niezwróconych opłat de- Sylwester Szustak: Sposób przystosowa- kontrolnych Urzędu Ochrony Środowiska. nie powinien on być już montowany pozytowych. Odprowadza się ją do odpo- nia serwisu lub warsztatu do sprzedaży Koncern Johnson Controls, prowadząc wiedniego urzędu. i obsługi akumulatorów jest regulowany szeroko zakrojony program recyklingu w pojeździe (po przekroczeniu roku od odpowiednimi przepisami. akumulatorów, od lat zaangażowany jest wywać w szczelnych i odpornych na kwas Piotr Zając: W świetle istniejących w ochronę środowiska i jego zasobów pojemnikach. Wszystkie filie sieci Inter przepisów warsztat lub punkt serwiso- naturalnych. Ołów ze zużytych akumu- dów stosują odmienne standardy moco- Cars SA mają niezbędne uprawnienia do wy przyjmujący zużyty akumulator staje latorów wania, a nawet kształtu obudowy aku- odbioru złomu akumulatorowego i wyda- w 100% do produkcji nowych. mulatora, dlatego półka z akumulatorami wania kart jego przekazania. Sławomir Kosek: Według polskiego prawa daty produkcji kontrole napięcia należy Zużyte akumulatory można przecho- przeprowadzać co 2 miesiące). Krzysztof Najder: Producenci samocho- jest wykorzystywany prawie oferowanymi w warsztacie powinna za- stytucji. Należy też wyznaczyć miejsce, Sebastian Kubiak: Wszyscy nasi klienci, każdy podmiot sprzedający nowe akumu- akumulatorów każdorazowo przy dosta- wierać przynajmniej kilka (+/–10) najpo- w którym będą składowane zużyte bate- będący właścicielami warsztatu lub ser- latory musi od użytkowników odbierać wie akumulatorów nowych i składowanie pularniejszych referencji, różniących się rie, i znaleźć odbiorcę, który jest do tego wisu, otrzymują propozycję podpisania akumulatory zużyte. Prawodawca nakazuje ich w specjalnie do tego przeznaczonym, od siebie również parametrami elektrycz- uprawniony. Ważne jest posiadanie kart umowy dotyczącej odbioru akumulato- też pobrać od klienta, który nie może do- kwasoodpornym pojemniku, dostarczo- nymi, a także standardem jakości w ka- przekazania odpadu, które warsztat otrzy- rów złomowych. Dokument określa wa- starczyć zużytego akumulatora, tzw. „opłatę nym przez dostawcę lub firmę pośredni- tegoriach: dobry – lepszy – najlepszy. ma od firmy zajmującej się zbiórką aku- runki współpracy w zakresie skupu oraz depozytową” i odnotować to w fakturze. czącą w obrocie zużytymi akumulatorami. Wynika z tego jednak pewnego rodzaju mulatorów. magazynowania zużytych akumulatorów Aby tę opłatę odzyskać, klient musi w cią- Każdy sprzedawca detaliczny akumu- odpowiedzialność po stronie zarządza- Mariusz Adach: Każdy sprzedawca aku- i zawiera ceny skupu złomu akumulato- gu 30 dni od daty zakupu nowego zwrócić latorów kwasowych jest też zobowiązany nia stanami magazynowymi, a co za tym mulatorów marki Kager – niezależnie czy rowego (jest ona zmienna i ustalana raz się automatycznie posiadaczem niebez- w punkcie zakupu swój stary akumulator. do prowadzenia karty ewidencji odpadów; idzie – dostępności i jakości oferowanego jest nim warsztat, serwis czy sklep nale- w miesiącu na podstawie ceny ołowiu na piecznych odpadów, co w zależności od Każdy sprzedawca nowych akumulatorów oddając akumulatory zużyte kolejnemu giełdzie w Londynie). ich skali wymaga uzyskania specjalnego staje się więc automatycznie punktem podmiotowi powinien uzyskać od niego produktu. żący do sieci dystrybucji firmy Fota – ma Im wyższa jest temperatura otoczenia, obowiązek nieodpłatnie odbierać zuży- zezwolenia ze strony właściwego Staro- zbiórki zużytych, które są odpadem niebez- tzw. kartę przekazania odpadu. tym szybsze samorozładowanie, a zatem ty akumulator przy sprzedaży nowego. stwa Powiatowego (powyżej 100 kg/rok) piecznym. Dlatego musi uzyskać w odpo- Krzysztof Najder: Zużyte akumulatory akumulatory narażone na wysokie tem- Sprzedawca musi pobrać opłatę depozyto- lub jedynie złożenia stosownej informacji wiednim terytorialnie organie administracji ołowiowo-kwasowe oraz ich składowanie peratury wymagają częstszego ładowania wą (i potwierdzić to paragonem lub fakturą o prowadzonej zbiórce złomu akumulato- „Zezwolenie na prowadzenie działalności i zarządzanie podlegają regulacji prawnej. w celu zapewnienia ich gotowości do użyt- VAT), jeśli kupujący w momencie nabycia rowego (do 100 kg/rok). Bardzo ważne w zakresie zbierania odpadów” oraz de- W żadnym wypadku nie wolno ich samo- ku (czas między kolejnymi ładowaniami, nowego urządzenia nie dostarczy zużytego jest, by zużyte akumulatory składowane cyzję zatwierdzającą program gospodarki wolnie opróżniać z elektrolitu (rozcieńczo- określony dla temperatury 20°C, trzeba akumulatora. Sprzedawca jest również zo- były w wyraźnie do tego przeznaczonych odpadami niebezpiecznymi. Sposoby ma- nego kwasu siarkowego). W myśl ustawy dzielić przez dwa dla każdego wzrostu bowiązany do zwrotu pieniędzy za składo- miejscach. W tym celu zaleca się sto- gazynowania odpadów niebezpiecznych z dnia 24 kwietnia 2009 r. – magazyno- temperatury o 10°C i mnożyć przez dwa wanie (w terminie 30 dni od daty zakupu), sowanie specjalistycznych pojemników, określone są w Rozporządzeniu Ministra wanie zużytych baterii i akumulatorów dla analogicznego spadku). Akumulatory kiedy klient dostarczy zużyty akumulator które gwarantują należyte bezpieczeń- Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. kwasowo-ołowiowych powinno odbywać ołowiowo-kwasowe należy składować pod i przedstawi dokument potwierdzający stwo i odpowiednie składowanie złomu w sprawie szczegółowych zasad usuwa- się na nawierzchniach nieprzepuszczal- dachem w chłodnym otoczeniu (nałado- uiszczenie opłaty depozytowej. akumulatorowego. każdy nia, wykorzystywania i unieszkodliwiania nych, podłączonych do kanalizacji dzia- Dodatkowo wane nie zamarzają do –50°C). Ważne Rozładowane zużyte akumulatory na- Po zawarciu umowy klient otrzymuje warsztat lub punkt serwisowy powinien odpadów niebezpiecznych (Dz. U. Z dnia łającej w obiegu zamkniętym, kierującej jest też, by nie narażać ich na zwarcia leży przechowywać w specjalnym pojem- specjalny pojemnik oraz dane dostępowe zadbać o przejrzystość dokumentacji 2 grudnia 1998 r.). ścieki do specjalnych zbiorników lub in- elektryczne. Po głębokim rozładowaniu niku lub miejscu odpowiednio do tego do strony internetowej, za pośrednictwem związanej z przekazywaniem odpadów Najłatwiejszym sposobem spełnienia przy powierzchni elektrolitu występuje przystosowanym, a następnie oddawać do której zgłasza chęć oddania pełnego po- do utylizacji. Karty przekazania odpadów tych wymogów jest oddawanie zużytych bardzo niska gęstość płynu, czyli większa placówki firmy Fota, w której akumulator jemnika ze złomem. Taka metoda komu- podatność na zamarzanie powodujące za- został nabyty. Wszystkie zużyte akumula- nikacji działa przez 24 godziny na dobę zwyczaj zniszczenie akumulatora. tory zebrane w ramach sieci dystrybucji i 365 dni w roku. jak najkrótszy, więc zaleca się stosowanie mujących się ich recyklingiem. zgłoszenia odbioru złomu klienta odwie- zasady FIFO (First In-First Out, pierwszy Janusz Druchliński: Wszyscy sprzedawcy dza samochód przystosowany do przewo- przyjęty – pierwszy wydany). Doładowanie muszą rozliczać się ze złomu akumula- żenia zużytych akumulatorów. Auto jest jest konieczne, gdy napięcie spoczynkowe torowego. Od detalisty kupującego aku- wyposażone w elektroniczną wagę, dzię- spada poniżej 12,42 V. mulator pobiera się opłatę depozytową ki której sprawdza się masę odebranych w wysokości 30 złotych i zwraca ją, gdy baterii. Dostarczany jest też nowy, pusty Na czym polega prawidłowe przystoso- nabywca odda stare urządzenie. Zuży- pojemnik na złom. wanie warsztatu lub serwisu do istnieją- te akumulatory trafiają do firmy mającej Po przekazaniu odpadów klient wy- cego w Polsce systemu zbiórki zużytych uprawnienia do zbiórki złomu akumu- stawia fakturę, na której podaje masę akumulatorów? latorowego; wydaje ona kartę jego prze- złomu. Pieniądze za odpady są przeka- Dariusz Marciniak: Przede wszystkim na kazania. Sprzedawca sporządza ponadto zywane w ciągu 14 dni. Sam fakt, że przechowywanie zużytych akumulatorów rozliczenie roczne z liczby akumulatorów zbiórka starych akumulatorów przynosi trzeba uzyskać zgodę odpowiednich in- sprzedanych i podaje liczbę zwróconych, zyski warsztatom, powinien zachęcać do Autonaprawa | Październik 2011 stalacji, oraz w specjalnych, kwasoodpornych pojemnikach. n W ciągu dwóch tygodni od momentu Fot. Bosch, Johnson Controls Fota są przekazywane do zakładów zaj- Fot. Batcar, Lucas Batteries Czas magazynowania powinien być 21 Zaprasz amy na nas 7- 9 paź dziernik ze stoisko a, K AUTOSE RWIS/A atowice UTOSAL ON Autonaprawa | Październik 2011 22 | PRAKTYKA WARSZTATOWA | LAKIERY LAKIERY | PRAKTYKA WARSZTATOWA | Błędy i wady lakiernicze (cz.II) nienie bywa też skutkiem zbyt wysokiej nika temperatury otoczenia, prędkości po- wierzchnie, stosować zalecane utwardzacze temperaturę otoczenia, wielkości naprawy wietrza i wielkości malowanej powierzch- odpowiednich linii produktowych, we wła- i intensywność cyrkulacji powietrza. ni, a także na stosowaniu zalecanych dysz, ściwych proporcjach i dokładnie mieszać Do aplikowanego materiału należy naj- właściwych czasów odparowania i prawi- produkty, nie aplikować warstw grubszych pierw dodać utwardzacz i wymieszać, na- dłowej techniki lakierowania, szczególnie niż zalecane. Optymalną temperaturą apli- stępnie rozpuszczalnik, po czym ponow- przy warstwie wykończeniowej. kacji jest +20-23˚C (samochód powinien nie wymieszać. Ważne jest przestrzeganie ją uzyskać, oczekując na malowanie w ka- czasu odparowania i unikanie nakładania Sławomir Bugajski wilgotności lub zbyt niskiej temperatury Dyrektor techniczny Akzo Nobel Car Refinishes Polska sp. z o.o. w kabinie lakierniczej, zbyt intensywnej Pękanie lakieru binie). Jeżeli zachodzi taka potrzeba, można zbyt grubych warstw. Przed aplikacją trze- cyrkulacji powietrza wokół lakierowanych Sieć drobnych pęknięć na powierzchni la- zastosować szybszy system utwardzania, ba koniecznie sprawdzić prawidłowe dzia- elementów. W pierwszej części przedstawiłem najczęściej spotykane wady lakiernicze powstające na etapie przygotowania podłoża. Teraz przedstawię skutki błędów popełnianych w kolejnych fazach naprawy kieru może występować po pewnym czasie a wykonaną powłokę suszyć tak długo, łanie kabiny lakierniczej, czyli regulatora Zapobieganie w przypadku dużej wil- w systemach jedno- i wielowarstwowych. jak jest to zalecane w danych warunkach, temperatury, filtrów i innych elementów jej gotności powietrza polega na używaniu Pojawia się, gdy: lakier nałożono na po- sprawdziwszy uprzednio przepływ powie- wyposażenia. wierzchnię już popękaną, użyto zbyt mało trza i stan filtrów w kabinie lakierniczej. Słabe krycie lub zbyt dużo utwardzacza w produktach dwuskładnikowych albo zbyt dużo roz- Niski połysk Mówimy o nim, gdy podłoże pozostaje puszczalnika w produkcie jednoskładniko- Gdy nowa powłoka charakteryzuje się widoczne spod lakieru, zwłaszcza w ta- wym. Inną przyczyną bywa niedostatecz- niskim połyskiem, może to być spowodo- kich miejscach, jak zagłębienia, wygięcia, nie zmieszanie produktów podstawowych wane przez wosk lub podobne zanieczysz- krawędzie. Przyczyną jest przeważnie nie- lub zbyt grube wylanie ostatniej warstwy. czenia wchłonięte przez świeżą warstwę właściwe wymieszanie poszczególnych pig- lakieru. Podobnie jest, jeśli podkład nie mentów wchodzących w skład lakieru, zbyt Niektóre wady ujawniają się w czasie materiału lakierniczego lub lakierowanego aplikacji lub suszenia – utwardzania. Ko- przedmiotu. Podobnie skutkują też błędy lejne dają się zidentyfikować dopiero po popełnione w poprzednim etapie, czyli nie- wolniejszych rozpuszczalników, reduko- utwardzi się dostatecznie przed zmato- cienko nakładane warstwy, nierównomier- dłuższym okresie. W każdym przypadku dostateczne zmatowanie powierzchni lub waniu ciśnienia powietrza w zależności waniem albo użyje się do tego zbyt gru- ne lakierowanie, nieprzestrzeganie czasu jednak należy pamiętać, iż konsekwencją niewłaściwa gradacja papieru. od potrzeb, unikaniu lakierowania w nie- bego papieru. Inne możliwe przyczyny to: odparowania, zbyt wczesne polerowanie sprzyjających warunkach i suszeniu lakie- zbyt szybki rozpuszczalnik, niewłaściwy powodujące częściowe usunięcie lakieru. ru zgodnie z zaleceniami. utwardzacz lub dodany w nieprawidłowej Dobre krycie wymaga dokładnego wy- proporcji, niedokładnie wymieszane po- mieszania lakieru przed użyciem, nakłada- odstępstwa od technologii jest wada, która Wadzie tej można zapobiegać poprzez: na pewno ujawni się w swoim czasie nie sprawdzanie w informacjach technicz- tylko w postaci wizualnej, lecz również nych możliwości stosowania wybrane- jako obniżenie właściwości mechanicznych go produktu, używanie tylko zalecanych Chmurzenie i odporności całego systemu. Nie warto utwardzaczy i rozpuszczalników, mie- Efekt ten występuje tylko w lakierach dokładnie więc tworzyć własnych, pozornie szybszych szanie produktów z rozpuszczalnikami z efektem specjalnym (metalicznym, per- powierzchnię i łatwiejszych procesów technologicznych. tylko w zalecanych proporcjach, korzy- Przeciwdziała się temu zjawisku: szczególne produkty, za krótki czas odpa- nia zalecanej liczby warstw o odpowiedniej przygotowaną rowania lub warstwy nałożone zbyt szybko grubości, przestrzegania czasu na odparo- odtłuszczania, w systemie mokro na mokro. Nie sprzyja wanie, układania równych warstw na całej łowym oraz metaliczno-perłowym), jako stosując zalecane proporcje i procedury dobremu połyskowi zbyt długie utwardza- powierzchni. Polerować powłokę można nie w podwyższonych temperaturach i za tylko po jej całkowitym dosuszeniu. sprawdzając podczas mieszania, a także przestrzegając zaleceń bądź pasy. technicznych dla danego produktu. Lakier odchodzi od podłoża miejscami – czasu odparowania między warstwami Przyczyną jest zwykle nieodpowied- punktowo lub na większych powierzch- z uwzględnieniem temperatury przemio- ni rozpuszczalnik lub utwardzacz użyty Słabe utwardzenie niach. Zjawiskiem tym może być objęta tu, otoczenia i produktu (+21-23˚C) oraz w systemie, zbyt duża średnica dyszy, za Mamy z nim do czynienia, gdy lakier, pod- jedna lub kilka kolejnych następujących intensywności przepływu powietrza. Poza grube warstwy lakieru bazowego, nad- kład lub kit szpachlowy nie utwardziły się po sobie warstw. Możliwe przyczyny: tym należy nakładać prawidłowo rozlane miernie krótki czas odparowania (zwłasz- całkowicie, dając się łatwo odkształcać lub poszczególne warstwy i oczywiście sta- cza przy wodorozcieńczalnych lakierach zarysować. rannie odtłuścić, oczyścić oraz zmatowić bazowych). Podobne skutki może mieć Przyczynę stanowi z reguły zanieczysz- odpowiednim papierem przewidzianą do nierówna aplikacja warstw lakieru bazo- czona powierzchnia, niewłaściwy lub do- słaby przepływ powietrza w kabinie. Brak Wspominane tu przyczyny wad lakier- lakierowania powierzchnię. wego albo nakładanie warstwy wykończe- dany w nieodpowiedniej proporcji utwar- połysku może też świadczyć o tym, iż jed- niczych wydają się w wielu przypadkach niowej zbyt szybko, zbyt mokro lub przy dzacz, zbyt grube warstwy lakieru, za na warstwa lakieru lub podkładu ma sła- identyczne, choć tak różne powodują skut- zbyt dużym ciśnieniu. niska temperatura otoczenia przy aplikacji bą przyczepność lub występuje zbyt duża ki. Należy jednak pamiętać, iż charakter Zjawisko to polega na pojawieniu się bia- i suszeniu, jak również zbyt krótki czas różnica twardości pomiędzy warstwami wady oraz czas jej pojawienia się zależy łych plam na lakierze nawierzchniowym. suszenia lub niedostateczna cyrkulacja (tworząc naprężenia), albo o zbyt grubo w znacznej mierze od kilku czynników. zastosowanie produktu nienależącego do Występuje bezpośrednio po aplikacji lakie- powietrza podczas tego procesu. wylewanych warstwach poszczególnych Pierwszym jest skala popełnionych od- danego systemu, brak dostatecznej przy- ru, miejscowo lub na całych elementach. Aby zapobiec słabemu utwardzeniu, na- produktów. stępstw od zaleceń producenta, następnym czepności jednej z warstw z powodu róż- Przyczyną może być użycie zbyt szybkie- leży: dokładnie odtłuszczać naprawiane po- Przeciwdziała temu niekorzystnemu – okoliczności zewnętrzne, takie jak: wil- nego rodzaju zanieczyszczeń, niewłaściwa go rozpuszczalnika, powodujące szybkie zjawisku dobre odtłuszczenie powierzchni gotność, temperatura obiektu lub produktu lepkość lakieru, użycie nieodpowiedniego odparowanie ostatniej, mokrej warstwy, przed matowaniem i lakierowaniem, pra- oraz intensywność przepływu powietrza utwardzacza lub rozcieńczalnika, zbyt krót- a potem natychmiastową kondensację widłowy czas schnięcia dostosowany do w czasie poszczególnych etapów naprawy ki czas odparowania między warstwami, za wilgoci. Podobny efekt daje zbyt wysokie Zapobieganie, podobnie jak w przy- temperatury otoczenia i grubości warstw, lakierniczej. Dlatego też zalecam przede mała lub za duża średnica dyszy pistoletu, ciśnienie sprężonego powietrza, ponieważ padku wcześniej opisanych wad, pole- właściwa dla danego produktu gradacja wszystkim zapoznanie się z dokumentacją suche/prószone – nakładanie poszczegól- schładza podłoże aż do wystąpienia kon- ga na używaniu zalecanych produktów, papieru ściernego. Wybór rozpuszczal- techniczną danego produktu zanim zostanie nych warstw, niewłaściwa temperatura densacji wilgoci atmosferycznej. Mlecz- uwzględnianiu przy wyborze rozpuszczal- nika powinien uwzględniać szczególnie: on zastosowany w procesie naprawczym. n produktu, przestrzeganie Mlecznienie Autonaprawa | PAździernik 2011 Fot. AkzoNobel ciemniejsze lub jaśniejsze plamy, smugi, dla Fot. AkzoNobel stanie z dysz o przekroju przewidzianym Słaba przyczepność danego 23 Autonaprawa | PAździernik 2011 24 | PRAKTYKA WARSZTATOWA | MECHANIKA RDZEŃ JEST NAJWAŻNIEJSZY! Z pompą czy bez pompy? Małgorzata Kluch Marketing manager GG Profits miany. Z tego właśnie względu wszystkie te współzależne elementy najwygodniej Dzięki najnowszym osiągnięciom współczesnej inżynierii materiałowej dokonano wiele pozytywnych zmian i ulepszeń w technologii materiałów stosowanych do produkcji przewodów elektrycznych. i najtaniej wymienia się przy okazji jednej wizyty pojazdu w warsztacie. Bezwzględna konieczność wymiany pompy układu chłodzenia pojawia się w przypadku jej uszkodzenia (wyciek Przewody zapłonowe Sentech są tego najlepszym przykładem. Zawierają one bowiem rdzeń ferrytowy osadzony na mocnej nici, zapewniającej mu odpowiednią wytrzymałość mechaniczną. Zadaniem ferrytowego rdzenia jest, jak w transformatorze, koncentracja linii pola elektromagnetycznego oraz tłumienie zakłóceń. Właściwym przewodnikiem prądu jest gęsto, spiralnie nawinięty, cienki drut stalowy o wysokiej jakości. Na każdy centymetr długości rdzenia przypada 50 stalowych zwojów. Cały układ zachowuje się więc jak cewka z rdzeniem (transformator) ułożonym wzdłuż przewodu. Taka konstrukcja zapewnia względnie niski opór elektryczny, wynoszący 5.6 kΩ (kilooma) na metr przewodu. Ponieważ przewodnikiem jest metal, wyeliminowane zostało zjawisko zmian oporności w czasie eksploatacji przewodów. Dodatkowo okazało się, że takie połączenie odznacza się swoistą elastycznością, dzięki której rdzeń przewodu potrafi dopasowywać się do warunków panujących w danym układzie zapłonowym, ponieważ tworzy on układ RLC (opór, cewka, kondensator), zdolny do magazynowania energii. Pozwala to wydłużyć czas przepływu iskry pomiędzy elektrodami świecy, czyli uzyskać płynu, zużycie łożyska, zużycie koła pasowego) lub wtedy, gdy pompa ta pełni równocześnie funkcję napinacza paska rozrządu. W pierwszym przypadku mechanik dokonujący wymiany napędu rozrządu ma możliwość oceny stanu pompy w trakcie tej pracy. W drugim – sprawa jest oczywista już w chwili przyjmowania zlecenia (wystarczy sprawdzić procedurę wymiany napędu rozrządu w dokumentacji technicznej danego modelu pojazdu). W obu przypadkach kompletny zestaw rozrządu z pompą wody (VKMC) stanowi dla klienta najlepsze rozwiązanie, ponieważ zawiera produkty najwyższej, gwarantowanej jakości, a przy tym jest tańszy od sumy wszystkich jego części kupowanych oddzielnie. Dodatkową zaletą zestawów SKF są dołączane do nich ilustrowane instrukcje montażu. Agnieszka Zagórska Korzyści warsztatu wynikające ze sto- SKF Polska SA sowania tych zestawów są wielostronne. Po Oferowane przez SKF zestawy naprawcze VKMC oprócz elementów napędu rozrządu zawierają także pompę układu chłodzenia. Nie jest to chwyt marketingowy, lecz odpowiedź na realne potrzeby rynku pierwsze: wymiana kompletu wszystkich współpracujących ze sobą elementów umożliwia wykonanie całej wymiany napędu rozrządu zgodnie z procedurą fabryczną, co pozytywnie wpływa na jakość usługi i redukuje ryzyko późniejszej awarii oraz związanej z nią reklamacji. Poza tym zestawy rozrządu SKF Już od 20 lat SKF – firma znacznie Równoczesną wymianę pompy płynu wygenerować dodatkowe przychody z ra- wcześniej znana na świecie jako pro- chłodzącego i napędu rozrządu należy cji rozszerzonego zakresu prac i większej ducent najlepszych łożysk – dostarcza uznać za przykład rozsądnej profilakty- marży naliczonej dla większej liczby czę- również kompletne zestawy samochodo- ki. Jest to decyzja opłacalna zarówno ści. Istotne znaczenie ma również fakt, iż wych napędów rozrządu. Łączna liczba dla warsztatu, jak i dla właściciela ob- w omawianych zestawach znajdują się wyprodukowanych kompletów przekro- sługiwanego w nim samochodu – nawet wszystkie części pomocnicze potrzebne czyła 100 milionów. W jednym opako- wówczas, gdy nie ma takiej technicznej do wykonania naprawy wraz z uszczel- waniu mieszczą one: pasek, rolkę napi- konieczności. kami oraz śrubami i nakrętkami. Dzięki nającą, rolki prowadzące, uszczelnienia W większości silników z paskowym temu zaoszczędza się czas poświęcany i ewentualnie też pompę cieczy chło- napędem rozrządu pompa jest napędza- zwykle na ich skompletowanie, bez wpły- dzącej do konkretnego modelu i wersji na tym samym paskiem zębatym, więc wu na wysokość wynagrodzenia za wyko- samochodu. trzeba go zdemontować w trakcie jej wy- nywane prace. Autonaprawa | Październik 2011 n Fot. SKF pozwalają w sposób uczciwy i zasadny skuteczniejszy zapłon i w konsekwencji – lepsze spalanie mieszanki paliwowo-powietrznej. Przewody z rdzeniem ferrytowym Sentech są obecnie najlepszym rozwiązaniem pod względem technicznym, ponieważ odznaczają się wysoką niezawodnością działania i eksploatacyjną trwałością. Mają też istotne zalety ekonomiczne, gdyż zmniejszają koszt użytkowania pojazdu. Silna i dłużej trwająca iskra zapłonowa jest szczególnie ważna w przypadku zasilania gazowego, ponieważ mieszanka gazowopowietrzna zapala się trudniej niż benzynowo-powietrzna. Robocza temperatura silnika jest przy tym nieco wyższa, co przekłada się na konieczność zastosowania izolacji przewodów o większej odporności termicznej. Przewody zapłonowe Sentech mają taką właśnie izolację. Unikalna konstrukcja tych przewodów sprawia, że przez swe niezmienne parametry elektryczne i cechy jakościowe chronią one silnik, a także katalizator w układzie wydechowym przed szkodliwymi skutkami okresowego braku iskry, czyli tzw. wypadania zapłonów. Gdy zbliża się termin wymiany, najlepiej i najbezpieczniej jest kupić takie przewody, jakie sugeruje producent pojazdu. Markowe przewody Sentech odpowiadają wymaganiom producentów samochodów wymienionych w katalogu Sentech. Wykorzystanie tej oferty daje pewność, że po wymianie skuteczność zapłonu, elektryczna izolacja wiązki i jej działanie przeciwzakłóceniowe będą co najmniej takie same, jak w nowym samochodzie. Autonaprawa | Październik 2011 26 | WYPOSAŻENIE WARSZTATU | URZĄDZENIA URZĄDZENIA | WYPOSAŻENIE WARSZTATU | Kompaktowa stacja sprężonego powietrza Tomasz Wrzesiński Dyrektor handlowy ALMiG Kompressoren Polska SA Brak instalacji zdolnej dostarczać sprężone powietrze w odpowiedniej ilości i jakości to problem wielu polskich warsztatów samochodowych – zarówno mechanicznych, jak i blacharsko-lakierniczych Typoszereg kompaktowych stacji sprężonego powietrza COMBI brany zestaw urządzeń zapewnia uzyskanie pierwszej klasy czystości sprężonego Typ powietrza wg ISO 8573.1 dla cząstek sprężarka śrubowa stałych (0,01 µm) i oleju (0,01 mg/m³) Wydajność wg ISO 1217 (aneks C) 8 barów m³/min 10 barów m³/min oraz czwartej klasy czystości dla wilgoci Moc silnika 13 barów m³/min kW sterowanie analogowe (ciśnieniowy punkt rosy +3°C). COMBI 2S 0,27 0,21 - 2,2 COMBI 3S 0,38 0,30 - 3 Sprężarka optymalna dla użytkownika COMBI 4S 0,55 0,47 0,34 4 Odrębną kwestią pozostaje dobór urzą- COMBI 5S 0,76 0,67 0,55 5,5 ich pracy, wahająca się w granicach dzenia do potrzeb konkretnego warsztatu. COMBI 7S 0,98 0,92 0,82 7,5 60-72 dB(A), pozwala na ustawienie sta- Pomocą w tej kwestii służą swym klien- cji COMBI w bezpośrednim sąsiedztwie tom inżynierowie sprzedaży i technicy COMBI 6 0,83 0,72 0,62 5,5 stanowisk roboczych. serwisu ALMiG Kompressoren Polska SA, COMBI 8 1,10 1,04 0,85 7,5 czyli polskiego oddziału tej firmy. Do- COMBI 11 1,60 1,39 1,22 11 kładna analiza indywidualnych potrzeb, COMBI 15 1,97 1,84 1,58 15 Zależy ona od zawartości wody, ole- oparta na pomiarach rzeczywistego zu- COMBI 15.1 2,18 1,94 1,71 15 ju i zanieczyszczeń stałych w instalacji życia sprężonego powietrza, skutecznie COMBI 16 2,37 2,10 1,85 15 pneumatycznej. Ich występowanie jest eliminuje potencjalne problemy związane COMBI 18 2,85 2,62 2,31 18,5 naturalnym efektem ubocznym procesu z niedostateczną lub nadmierną wydajno- COMBI 22 3,34 3,00 2,69 22 sprężania powietrza, jednak może być ścią sprężarki. Jakość sprężonego powietrza sterowanie mikroprocesorowe AirControl mini spotęgowane poprzez zastosowanie sprę- Stosownie do specyficznych wymo- żarki o niedostatecznej jakości lub brak gów i warunków klienta firma oferuje różne pojemności poziomych zbiorników paktowe wersje wolnostojące sprężarek Trudności pojawiają się już na etapie wy- producent sprężarek, opracowała specjal- odpowiednich filtrów i urządzeń osusza- swój typoszereg sprężarek COMBI w róż- powietrza (200, 270 i 500 litrów). Moż- bez poziomego zbiornika powietrza lub gospodarowania odpowiedniego miejsca nie dla motoryzacyjnych warsztatów me- jących. Zła jakość sprężonego powietrza nych konfiguracjach. Do wyboru są trzy na też w razie potrzeby zamawiać kom- bez systemów osuszania i filtracji. na sprężarkę, brakuje też wiedzy na temat chanicznych i blacharsko-lakierniczych jest w lakiernictwie samochodowym przy- znaczenia jakości sprężonego powietrza oraz serwisów ogumienia kompaktową czyną słabej przyczepności materiałów dla procesów technologicznych lub po stację sprężonego powietrza typu COMBI. do podłoża lub tworzenia się kraterów prostu nie starcza środków finansowych Produkt ten rozwiązuje problem braku i pęcherzy w wykonywanych powłokach. na zakup droższych urządzeń. Tak jest miejsca do montażu sprężarki, ponieważ Skutkiem niewłaściwej jakości powietrza nie tylko w Polsce, lecz także i w innych do jego zainstalowania wymagana jest po- w przypadku narzędzi pneumatycznych krajach. Dlatego niemiecka firma ALMiG wierzchnia o wielkości zaledwie 1 m kw. jest ich przyspieszone zużycie cierne i ko- Kompressoren GmbH, znany na świecie Dzięki umieszczeniu w jednej obudowie rozyjne. Koszty związane z poprawianiem śrubowej sprężarki powietrza, osuszacza wad lakierniczych i naprawą lub wymia- chłodniczego i filtrów odolejających oraz ną narzędzi wpływają bardzo poważnie nabudowaniu jej na poziomym zbiorniku na ogólną rentowność prowadzonej dzia- sprężonego powietrza uzyskano „kom- łalności. pakt” zastępujący tradycyjne wolno sto- Dla osuszenia powietrza nie wystarcza jące sprężarki, osuszacze i zbiorniki połą- prymitywny „odstojnik”, podobnie jak tra- czone stalową instalacją rurową. dycyjny „filtr-reduktor” nie jest w stanie miejsca towarzyszy wyeliminować z niego całkowicie oleju zmniejszenie kosztów montażu, a to wraz lub cząsteczek stałych. Powietrze zasysa- z unifikacją podzespołów sprawia, że ne przez sprężarkę zawsze zawiera wil- kompaktowe stacje sprężonego powietrza goć, której ilość zależy nie od konstrukcji typu COMBI są i pod względem ceny pro- urządzenia, lecz od aktualnych warun- pozycją konkurencyjną w stosunku do tra- ków atmosferycznych. Można jedynie dycyjnych urządzeń. wyeliminować ją po sprężeniu powietrza. Stacje COMBI są urządzeniami bez Kompaktowa sprężarka śrubowa ALMiG COMBI 11 / 500 D Autonaprawa | Październik 2011 Wszystkie sprężarki (nawet olejowe) wprowadzają do instalacji wraz nymi w sterowniki mikroprocesorowe ze sprężonym powietrzem większą lub (COMBI 6-22), które: kontrolują pracę mniejszą ilość oleju oraz zanieczyszczeń urządzenia, dobiera- stałych, których ilość zależy od skutecz- ją najbardziej ekonomiczny tryb pracy, ności filtra zamontowanego na wlocie diagnozują we wczesnej fazie awarie sprężarki. W kompaktowych stacjach oraz informują o wymaganych czynno- sprężonego powietrza typu COMBI firmy ściach serwisowych. Mała hałaśliwość ALMiG Kompressoren odpowiednio do- automatycznie Oferta urządzeń do kontroli i pomiaru geometrii ustawienia kół i osi pojazdów Okres gwarancji 24 miesiące z możliwością przedłużenia X-631 cena: 24 900 zł netto • certyfikat ITS • 8 kamer • transmisja radiowa • pomiar pojazdów o rozstawie osi nawet do 6 m • kompensacja bicia przez przetoczenie pojazdu • program specjalny do pojazdów ospojlerowanych KWA-300 3D cena: 33 900 zł netto • pomiar realizowany w systemie trówymiarowego modelowania parametrów podwozia 3D • pomiar wykonywany w trakcie przetaczania pojazdu • dedykowane na stanowiska kanałowe przejazdowe • kilkuminutowy czas pełnego pomiaru • 4 kamery (każda obsługuje jedno koło pojazdu) X-712 cena: 34 900 zł netto • pomiar realizowany w systemie trówymiarowego modelowania parametrów podwozia 3D • pomiar wykonywany w trakcie przetaczania pojazdu • pasywne głowice pomiarowe (ekrany) niewymagające zasilania ani kalibracji • dzięki zastosowaniu kamer wysokiej jakości możliwy jest pomiar na różnych wysokościach • 2 kamery (każda obsługuje koła jednej strony pojazdu) bez obsługowymi, standardowo wyposażo- n LAUNCH na rynku polskim od 2000 roku Fot. ALMiG Kompressoren Oszczędności 27 10,7 miliona samochodów rocznie SACHS – od pierwszego montażu, przez cały okres użytkowania pojazdu! Ponad 10 milionów samochodów wyposażonych w amortyzatory SACHS opuszcza corocznie linie produkcyjne na całym świecie. Te same wymagania jakościowe SACHS dotyczą również amortyzatorów i sprzęgieł przeznaczonych na rynek części zamiennych. Wybór oryginalnej jakości SACHS to najlepsza gwarancja bezpieczeństwa na drodze. Oferujemy ponadto podnośniki dwukolumnowe, czterokolumnowe i nożycowe, testery diagnostyczne, stacje serwisowe do klimatyzacji, wyważarki oraz montażownice. Istnieje możliwość zakupów ratalnych podane ceny nie zawierają 23% podatku VAT ul. Ołowiana 12, 85-461 Bydgoszcz tel. 52 585 55 10, 11 LAUNCH faks. 52 585 55 12 e-mail: [email protected] www.launch.pl POLSKA Sp. z o.o. www.zf.com Autonaprawa | Październik 2011 28 | PRAKTYKA WARSZTATOWA | CHEMIA CHEMIA | PRAKTYKA WARSZTATOWA | Ceramiczna regeneracja silnika i wtryskowym, wysokoprężnych z pompo wtryskiwaczami, systemami common rail, pompami sekwencyjnym i rozdzielaczo- szkodliwymi skutkami tarcia, przedłużające Ilość preparatu (liczba dozowników) potrzebna do ceramizacji Ilość oleju w silniku w litrach 2-8 l 9-16 l 17-24 l 25-33 l Przy przebiegu: 5-50 tys. km 1/2 doz. 1 doz. 2 doz. 3 doz. wym, turbodoładowaniem, katalizatorem Przy przebiegu: 50-300 tys. km 1 doz. 2 doz. 3 doz. 4 doz. i sondą lambda. Przy przebiegu: powyżej 300 tys. km 2 doz. 3 doz. 4 doz. 5 doz. wymi oraz do silników z zasilaniem gazo- Borys Czajczyński jego żywotność i czas bezawaryjnej pracy. dyrektor Sprzedaży i Marketingu Ceramizer sp. z o.o. Bardzo ważnym efektem stosowania tech- przyniesie oczekiwanych rezultatów, a za- nologii ceramizacji jest łatwość zimnego wyżona (np. dwukrotnie) wydłuża czas po wyłączeniu silnika należy otworzyć Dla kontroli skuteczności ceramizacji rozruchu silnika, dzięki wyeliminowaniu trwania ceramizacji, nie powodując jed- wlew oleju i wlać do niego zawartość zaleca się zmierzyć ciśnienie sprężania w znacznym stopniu dominujących wów- nak żadnych złych skutków ubocznych. dozownika (lub dozowników); we wszystkich cylindrach silnika przed czas oporów suchego tarcia. Trzeba przy Bardzo wyeksploatowany (ponad 85% następnie zamknąć wlew oleju, uru- tym uwzględnić dodatkowo, iż każde uru- zużycia) silnik wymaga zwiększenia dawki chomić silnik i pozostawić na biegu chomienie silnika bez ceramizowanych ele- o 50%. Dla silników użytkowanych w eks- mentów powoduje jego zużycie równoważ- tremalnych warunkach zaleca się podwo- przejechać ostrożnie 200 km (nie nia dodatków do oleju (z molibdenem lub ne 300-400 km przebiegu pojazdu. jenie dawki w stosunku do ilości określo- koniecznie jednorazowo), nie przekra- teflonem) zaleca się przed stosowaniem nej w tabeli. czając prędkości obrotowej wału korbo- Ceramizera® wymianę oleju z przemyciem Ceramizacja daje pozytywne efekty przy regenerowaniu silników spalinowych, a także manualnych skrzyń biegów, mostów napędowych i innych urządzeń, w których występuje cierne zużycie części metalowych Zbyt mała dawka Ceramizera Najbardziej spektakularne efekty cera ® nie jałowym przez 15 minut; jej rozpoczęciem i po zakończeniu (tj. po 1500 km). W przypadku wcześniejszego stosowa- wego 2700 obr./min (pokonanie tego silnika. Inaczej skuteczność tworzenia się Ważną, choć nie jedyną zaletą tej tech- wań zmniejsza się współczynnik tarcia, teriałów gorszej jakości (np. zwykłych go do silnika (CS) obowiązują następujące dystansu można zastąpić 4-godzinną warstwy nologii jest brak konieczności demontażu a narastanie warstwy ulega wstrzymaniu. stali i żeliw), stosowanych dawniej do zasady: pracą silnika na biegu jałowym). zmniejszona, a czas ceramizacji ulegnie regenerowanych zespołów. W przypadku Od tego momentu przez ok. 70 tysięcy wykonywania samochodowych podzespo silnik powinien być rozgrzany do tem- Potem można już jeździć bez ograni- wydłużeniu. Również w przypadku uszko- samochodowego silnika proces regene- kilometrów przebiegu pojazdu odznacza łów. Dlatego zabytkowy samochód lub peratury roboczej 80-90°C (np. po za- czeń prędkości, choć tworzenie warstwy dzeń mechanicznych silnika należy usu- racji przebiega samoczynnie po dodaniu się ona, w porównaniu z oryginalnymi po- motocykl z początków ubiegłego wie- kończeniu jazdy lub po 10-minutowej ceramiczno-metalowej trwa jeszcze do nąć te usterki przed zastosowaniem Ce- preparatu Ceramizer® do oleju w układzie wierzchniami metalowymi, zdecydowanie ku (XX) po ceramizacji, a bez napraw, pracy na biegu jałowym); około 1500 km przebiegu pojazdu. ramizera®. smarowania i już po 200 km przebie- niższym (prawie 10-krotnie) współczynni- wykazuje lepszą kondycję niż po opusz- gu pojazdu można zauważyć korzystne kiem tarcia (w odniesieniu do tarcia suche- czeniu fabryki. Istotne znaczenie ma tu zmiany. Silnik zmniejsza zużycie paliwa go) i większą odpornością na ścieranie (nie także bardzo łatwa regeneracja zużytych o 3 do 15%, maleje przy tym zużycie ole- tylko przy smarowaniu olejem, lecz także części, przeważnie w ogóle niedostępnych ju, rośnie ciśnienie sprężania w cylindrach, przy suchej współpracy). Potem można po- na rynku. Technologii tej nie towarzyszą a tym samym moc i moment obrotowy. nownie zastosować Ceramizer®. żadne negatywne zjawiska uboczne, po- mizacja daje w zastosowaniu do ma- Przy aplikacji preparatu przeznaczone- ® Imponujące efekty ceramizacji po- nieważ Ceramizer® nie zawiera teflonu, polega na przywróceniu nominalnych roz- twierdzają powszechnie znane ekspery- ołowiu, molibdenu, nie zapycha filtrów ole- miarów i właściwej geometrii współpracu- menty, polegające na długotrwałej pracy ju ani kanałów olejowych (jego cząsteczki jących ze sobą powierzchni mechanizmów. silników (nawet na dystansie 500 km) są mniejsze od porów filtra, więc swobod- Między nimi podczas przebiegu 1,5 tys. km przy całkowicie opróżnionym z oleju nie przez nie przepływają). Ponadto war- lub 25 motogodzin wytwarza się regene- układzie smarowania, omówione szcze- stwa ceramiczno-metalowa powstaje tylko rująca gółowo na stronie: www.ceramizer.pl. w miejscach tarcia metalu o metal, więc Regeneracja przy użyciu Ceramizera warstwa ceramiczno-metalowa, która wyrównuje też ubytki spowodowane Ceramizery można stosować nie tyl- ciernym zużyciem i bardzo ściśle wiąże ko w celach regeneracyjnych, lecz także się z podłożem dzięki zjawisku dyfuzji. Po (a może nawet głównie) w profilaktycz- Najwyższą efektywność Ceramizera® osiągnięciu nominalnych wartości paso- nych jako zabezpieczenie silnika przed zapewnia ścisłe przestrzeganie zaleceń 29 ceramiczno-metalowej będzie n wykluczone jest jej osadzanie się w innych partiach silnika. jego producenta. Zgodnie z nimi w trakcie całego procesu ceramizacji nie należy wymieniać oleju. Obowiązują normalne terminy wymiany, więc najwygodniej jest wprowadzać preparat do świeżo wlanego oleju, aby jak najdłużej (do kolejnej wymiany oleju) kontynuować jazdę z Ceramizerem®. Skoncentrowany preparat dostarczany mowych. Można mieszać go z dowolnym olejem silnikowym i stosować do wszystkich rodzajów silników spalinowych: benzynowych z zasilaniem gaźnikowym Autonaprawa | PAździernik 2011 Fot. Ceramizer jest w dozownikach (strzykawkach) 4-gra- Autonaprawa | PAździernik 2011 30 | KONSTRUKCJE | NAPĘD NAPĘD | KONSTRUKCJE | Pompy układów chłodzenia (cz.I) 31 z materiałami, z których wykonany jest konkretny układ chłodzenia. Chodzi tu o różne metale, polimery, gumy i materia ły ceramiczne. Jest faktem niezaprzeczalnym, iż zastą przy różnych prędkościach obrotowych, pienie chłodziwa samą wodą albo używa Piergiorgio Metelli energia mechaniczna pobierana i energia nie tzw. środków czyszczących do silnika Dyrektor marketingu Metelli S.p.A. hydrauliczna dostarczana. lub chłodnicy może doprowadzić do kom Budowa, działanie, montaż i typowe usterki omówimy tu na przykładzie pomp samochodów osobowych. Ich odpowiedniki w ciężkich pojazdach użytkowych różnią się od nich głównie wymiarami Pompa powinna być konstrukcyjnie pletnej korozji części metalowych pompy. dostosowana do pracy przy wszystkich Z kolei obecne w chłodziwie cząstki stałe prędkościach obrotowych chłodzonego sil (np. okruchy rdzy) uszkadzają mechanicz nika. W związku z tym kształt jej wirnika nie uszczelki wałów. Dlatego zaleca się musi być kompromisem zapewniającym bardzo staranne i równocześnie ostrożne jakość stosowanego chłodziwa. Badania akceptowalną wydajność zarówno przy płukanie układów chłodzenia przy każdej nad materiałami tworzonymi specjalnie najwyższych, jak i najniższych prędkości wymianie jego elementów. do takich uszczelnień wciąż trwają i przy obrotowych. Dodatkowo łopatki nie mogą obudowa termostatu wykonana w korpusie pompy Od lewej: pompa zintegrowana z termostatem, dwa rodzaje zastosowanych łożysk i uszczelnienie wału wirnika noszą coraz lepsze efekty. Obecnie stoso powodować kawitacji wywołującej ich Eksploatacyjna trwałość pomp wane w produktach Metelli zapewniają erozję, a przy minimalnych prędkościach W urządzeniach tych nieuchronnie ulega szczelność pompy przez co najmniej 500 W silnikach samochodowych zasadni Zawór termostatyczny, zwany potocznie obrotowych ciśnienie w układzie powinno ją zużyciu na skutek tarcia uszczelnienia godzin nieprzerwanej pracy, co odpowia czym zadaniem pompy układu chłodzenia termostatem (w niektórych konstrukcjach być wystarczające do stałego nawilżania wałów. Żywotność takich elementów, jak da przebiegowi pojazdu rzędu 40 000 km jest zapewnienie właściwego, czyli odpo umieszczany w korpusie pompy), kieruje uszczelki, która przy pracy na sucho ule łożyska lub wirniki, zależy od staranności przy różnych temperaturach płynu chło wiednio intensywnego, przepływu chłodzi stosownie do bieżącej temperatury silnika ga szybkiemu uszkodzeniu. Dlatego wirnik ich zaprojektowania i jakości wykonania. dzącego w zakresie -25 do +130°C i dla wa w celu odprowadzenia do atmosfery chłodziwo tylko przez jego wewnętrzne zaprojektowany teoretycznie z uwzględ Trwałość pomp firmy Metelli zawsze uwa różnych prędkości obrotowych. nadmiaru ciepła wytwarzanego podczas kanały i ewentualnie nagrzewnicę wnętrza nieniem powyższych wymogów jest potem żana była za zadanie priorytetowe i, dzięki Inne materiały wykorzystywane w na spalania. Pompa jest napędzana w sposób pojazdu (tzw. mały obieg) lub także przez wielostronnie testowany przed wdroże temu, jest ona co najmniej równa trwa szych uszczelkach to elementy gumowe ciągły przekładnią pasową od wału korbo zewnętrzną chłodnicę (tzw. duży obieg). niem do produkcji. łości wyposażenia oryginalnego, a często zdolne wytrzymywać pracę w temperatu wego silnika z prędkością proporcjonalną Dzięki temu silnik w trakcie rozgrzewania Dzięki własnemu laboratorium badaw nawet ją przewyższa. rach powyżej 110°C, a także części me do aktualnej częstotliwości jego obrotów. do właściwej temperatury roboczej chło czemu nasza firma jako producent pomp dzony jest tylko w minimalnym stopniu. We konstrukcjach talowe wykonane ze stali nierdzewnej, co zapewnia im wydajność bliską, a w nie pomp układów chłodzenia korzysta się nie byłoby konieczne, gdyby wykorzysty Ponieważ sprawność energetyczna sil których przypadkach wyższą w porówna przeważnie z łożyskowań zintegrowanych, wano zawsze zalecane płyny chłodzące. nika rośnie wraz z jego temperaturą pra niu z analogicznymi produktami stosowa czyli tworzących nierozbieralny element Uszczelka wału wirnika działa prawi go czasu producenci pomp poszukują no cy, niektóre samochody wyposażone są nymi przy fabrycznym montażu pojazdów złożony z wału wirnika i dwóch łożysk dłowo w tzw. temperaturze równowagi, wych materiałów, zdolnych równocześnie w nadciśnieniowe systemy chłodzenia, pod warunkiem, że układ chłodzenia jest kulkowych lub kulkowego i rolkowego przy której ciepło wytworzone przez tar zapewnić szczelność i wyeliminować pro utrzymujące temperaturę chłodziwa powy właściwie odpowietrzony podczas instala tworzących parę. Rozwiązanie to jest ko cie powierzchni ślizgowych wystarcza do blem hałasu. żej 100°C bez dopuszczania do wrzenia, cji nowego podzespołu. Autonaprawa | PAździernik 2011 Wirnik z zaznaczonymi strefami naprężeń termicznych rzystne zarówno dla trwałości pompy, jak całkowitego wnikającego Tradycyjne materiały wirników, takie co mogłoby spowodować niebezpieczną Wirniki optymalne dla prędkości obro i dla jakości jej późniejszej naprawy. Przy pomiędzy nie chłodziwa. Jeśli równo jak mosiądz, żeliwo i stal, są nadal po kawitację na wirniku. Stałe sprzężenie towych rozwijanych przez pompy samo dwóch odmiennych typach łożysk rolkowe waga ta ulega zakłóceniu, powstają wszechnie stosowane, gdyż w normal pompy z wałem korbowym silnika ma chodowe mogą mieć konstrukcję za montowane jest zawsze od strony koła pa niewielkie wycieki zbierające się w spe nych warunkach eksploatacyjnych od oczywiste wady, z których najważniejszą mkniętą lub otwartą. Wyposaża się je w co sowego. W wielu przypadkach pompy Me cjalnym zbiorniku o odpowiedniej po znaczają się one wręcz nieograniczoną jest brak możliwości dostosowywania najmniej 4-5, a najwyżej 10-12 łopatek, telli różnią się od oryginalnych właśnie za jemności ślizgowe żywotnością. Jeśli jednak kształt wirnika przepływu chłodziwa do rzeczywistych zależnie od przewidywanej prędkości ob stosowaniem łożyska rolkowego, co daje ulegają przyspieszonemu zużyciu z po wymusza użycie plastiku, odpowiednie są potrzeb odprowadzania ciepła. Dlate rotowej. Średnica wirnika i kąt nachyle w efekcie ich dodatkowe wzmocnienie. wodu przegrzania. Przyczyną nadmiernej tylko technopolimery o najwyższej jakości. go trwają obecnie prace nad rozwojem nia łopatki mają najbardziej bezpośredni Przypadki przedwczesnego zużycia lub ich temperatury roboczej może być także Niezależnie od użytego tworzywa na eks pomp napędzanych własnymi silnikami wpływ na ogólną charakterystykę hydrau uszkodzenia łożysk powodowane są naj niewłaściwe odpowietrzenie układu i za ploatacyjną trwałość wirnika wpływa też elektrycznymi lub łączonych z pasem liczną wirnika. częściej nadmiernym naprężeniem paska trzymujące się w pompie pęcherzyki po w znacznym stopniu precyzja jego obróbki albo nierównoległością osi obrotu wszyst wietrza. We wszystkich tych przypadkach i montażu na wale wraz z dokładnym wy kich napędzanych nim urządzeń. uszczelka zaczyna zbyt wcześnie przecie ważeniem statycznym i dynamicznym. napędowym za pośrednictwem sprzęgła odparowania albo powierzchnie Chłodziwo wszechnienia się jednak takich rozwią W skład chłodziwa wchodzą w różnych Uszczelnienie wału wirnika składa zań jest osiągnięcie absolutnej ich nie proporcjach: glikol etylenowy i woda. Mie się z części przymocowanej do korpusu zawodności. szanka zawierająca 50% glikolu zamarza pompy i części osadzonej na wale wirni Kolejnym problemem jest hałaśliwa wicie łamanie łopatek wirnika z powodu w temperaturze około -35°C, a wrze przy ka. Przed wyciekami chłodziwa zabezpie praca tych uszczelnień, szczególnie przy obecności ciała obcego w układzie. Jego Wydajność pompy około 110°C. Chłodziwa rekomendowa czają obracające się pierścienie ślizgowe, małych prędkościach obrotowych. Jest to rozwiązanie w niewielkim jednak stopniu Każdy model pompy charakteryzowany ne przez poszczególnych producentów których niezawodność i trwałość zależy związane z wprowadzeniem twardszych zależy od projektantów wirnika, w decy jest danymi technicznymi, takimi jak pręd samochodów różnią się pod względem głównie od materiałów użytych do ich pro materiałów, takich jak węgiel, który jednak dującym zaś od staranności serwisowej kość przepływu chłodziwa i jego ciśnienie chemicznej i fizycznej kompatybilności dukcji, ale istotną rolę odgrywa tu również znacznie zredukował wycieki. Od pewne obsługi. Fot. Metelli elektromagnetycznego. Warunkiem upo Fot. Metelli Przekrój poprzeczny typowej pompy ze zintegrowanym łożyskiem, mechanicznym uszczelnieniem i zamkniętym wirnikiem: 1. koło pasa zębatego 2. zaślepka zbiornika wycieków 3. gniazdo śruby mocującej 4. zbiornik wycieków z uszczelki wału 5. pierścieniowa uszczelka korpusu 6. uszczelka wału wirnika 7. wirnik typu zamkniętego 8. korpus 9. zintegrowane łożysko wału współczesnych kać, a ślady chłodziwa pojawiają się na korpusie pompy. W użytkowaniu pomp jeden problem pojawia się zaskakująco często, a miano Cdn. Autonaprawa | PAździernik 2011 32 | PRAKTYKA WARSZTATOWA | MECHANIKA MECHANIKA | PRAKTYKA WARSZTATOWA | Trzy marki wchodzące w skład Schaeffler Group od wielu już lat wytyczają trendy rozwoju samochodowych układów napędowych, tworząc nie tylko nowe konstrukcje podzespołów, lecz także wzorcowe technologie montażowe 33 14 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Elementy tworzące w sumie zespół dwumasowego koła zamachowego i sprzęgła dwutarczowego: 1. masa pierwotna ze sprężynami łukowymi, 2. kołnierz z uzębieniem wewnętrznym do przyjęcia wieńca zabierakowego podwójnego sprzęgła, 3. pierścień napinający, 4. pokrywa do masy pierwotnej z wieńcem rozruchowym, 5. pierścień zabierakowy z płytką dociskową dla sprzęgła K1, 6. tarcza sprzęgła K1, 7. płytka centralna, 8. tarcza sprzęgła K2, 9. tarcza dociskowa sprzęgła K2, 10. sprężyna talerzowa z urządzeniem nastawczym do sprzęgła K2, 11. pokrywa sprzęgła z urządzeniem nastawczym do sprzęgła K1, 12. sprężyna talerzowa sprzęgła K1, 13. ściągacz, 14. pierścień oporowy Podręcznik mechaniki pojazdowej (cz.XIX) Podwójne sprzęgło suche (odc. 1/3) i sprężyn łukowych) z masą pierwotną DKZ, a tym samym – z silnikiem. W tej płycie łożyskowany jest tocznie drążony Rozwiązanie to, opracowane przez kon- i 7., a sprzęgło K2 – biegi 2., 4., 6. oraz Jest też mniej kłopotliwe przy ewentual- wał wejściowy skrzyni biegów. Z nią też struktorów firmy LuK, znajduje od 2008 wsteczny. Obydwa sprzęgła osadzone są nych naprawach, a problem chłodzenia współpracują przemiennie tarcze cierne roku zastosowanie w 7-biegowych skrzy- na dwóch współosiowych wałach wejścio- udało się konstruktorom LuK-a rozwiązać sprzęgieł, umieszczone po obu jej stro- niach OAM typu DCT samochodów Audi, wych przekładni: wewnętrznym pełnym poprzez poprawę oddawania nadmiaru nach. Włączenie danego sprzęgła odby- Seat, Škoda i Volkswagen z silnikami i zewnętrznym drążonym. ciepła bezpośrednio do atmosfery. wa się, podobnie jak w zwykłym sprzęgle o momencie obrotowym do 250 Nm. Wcześniej z podobnymi skrzyniami [1] wał korbowy [2] dwumasowe koło zamachowe (masa pierwotna) [3] płytka centralna [4] łożysko podporowe [5] płytka dociskowa sprzęgła K1 [6] tarcza sprzęgła K1 [7] płytka dociskowa sprzęgła K2 [8] tarcza sprzęgła K2 jednotarczowym, poprzez zaciśnięcie tarczy ciernej pomiędzy płytą centralną a pły- dwójne sprzęgła wielotarczowe mokre, Konstrukcja podwójnego sprzęgła suchego czyli komfort automatycznej pracy z moż- czyli zanurzone w oleju przekładni, co Zespół ten składa się z trzech głównych talerzową i naciskającym na końce jej liwościami jazdy sportowej i niskim zuży- sprzyjało dobremu ich chłodzeniu i po- elementów: dwumasowego koła zamacho- segmentów łożyskiem oporowym. Różni- ciem paliwa. Do zmiany przełożeń służą zwalało uzyskiwać korzystny stosunek wego (DKZ), podwójnego sprzęgła i me- ca polega jedynie na odwróceniu funkcji w tej konstrukcji dwa równoległe układy wartości przenoszonych momentów obro- chanizmu włączającego. Jego sterowaniem sprężyny talerzowej. Wywiera ona bowiem par kół zębatych tworzących poszczegól- towych do przestrzeni zajmowanej przez zajmuje się moduł mechatroniki, zawiera- nacisk na płytę dociskową tylko wtedy, [9] łożysko oporowe sprzęgła K2 [10] łożysko oporowe sprzęgła K1 [11] wał wejściowy przekładni 1 (wał pełny) [12] wał wejściowy przekładni 2 (wał pusty) [13] ściągacz [14] sprężyna talerzowa sprzęgła K2 [15] sprężyna talerzowa sprzęgła K1 ne biegi. Każdy układ obsługiwany jest zespół sprzęgła w ogólnej strukturze po- jący elektroniczny sterownik, rozdzielacz gdy jej segmenty są ugięte przez łożysko oddzielnym sprzęgłem, z których podczas jazdu. Dlatego ten wariant konstrukcyjny oleju pod ciśnieniem, pompę oleju oraz oporowe, przesuwane poosiowo za pomo- Budowa sprzęgła podwójnego suchego jazdy zawsze jedno przenosi moment stosowany jest nadal w samochodach siłowniki sprzęgieł i skrzyni biegów. cą dźwigni pełniącej funkcję klasycznych obrotowy, podczas gdy drugie jest roz z silnikami o dużych mocach. Jego wadą, Dwumasowe koło zamachowe LuK widełek sprzęgłowych. Ten sposób stero- łączone, by umożliwić preselekcyjny wy- istotną zwłaszcza przy mniejszych przeno- stosowane w skrzyni biegów DCT ma wania zapobiega załączeniu dwóch sprzę- bór kolejnego biegu. Przy zmianie biegów szonych momentach, są straty energii po- konstrukcję odmienną od standardowej. gieł jednocześnie przy awarii układu hy- jedno sprzęgło rozłącza się równocześnie wodowane poślizgiem współpracujących Podobna jest masa pierwotna, połączo- draulicznego i spadku ciśnienia oleju, co z włączeniem drugiego, więc przenoszenie powierzchni ciernych oraz większa praco- na sztywno z wałem korbowym silnika oznaczałoby nagłe zablokowanie napędu. momentu przebiega bez odczuwalnych chłonność napraw. Przekładnia DCT łączy zalety automa- biegów współpracowały wyłącznie po- tycznych i mechanicznych skrzyń biegów, tą dociskową, współpracującą ze sprężyną i wyposażona w wewnętrzne sprężyny Mechanizm samoregulacji kompensuje przerw mimo zmieniających się przełożeń. Wad tych nie ma podwójne sprzęgło su- łukowe, umożliwiające wzajemne kąto- zużycie tarczy ciernej. Dzięki temu poosio- W 7-biegowej skrzyni stosowanej w po- che, ponieważ nie pracuje w oleju i dzię- we przemieszczenia obydwu mas. Masę wy ruch łożyska oporowego przebiega na tej jazdach Grupy VW sprzęgło oznaczone na ki temu uzyskuje lepszy współczynnik wtórną stanowi natomiast całe podwójne samej drodze w całym okresie użytkowania sprawności, czyli mniejsze zużycie paliwa. sprzęgło, łączące się z masą pierwotną sprzęgła. Wszystkie wymienione tu ele- za pośrednictwem wieńca zabierakowe- menty tworzą dwa komplety oddzielne dla go i współpracującego z nim pierścienia każdego sprzęgła. Dłuższa dźwignia współ- z uzębieniem wewnętrznym. Dwa zaczepy pracuje z łożyskiem oporowym, sprężyną umieszczone na obwodzie tegoż pierście- talerzową, płytą dociskową i tarczą cierną nia opierają się o swobodne końce sprężyn osadzoną na wielowypuście wewnętrzne- łukowych, tworząc elastyczne sprzężenie go (pełnego) wału skrzyni biegów, a krót- obu mas potrzebne do tłumienia drgań sza obsługuje analogiczny układ związany skrętnych. Niepożądane luzy międzyzęb- z wałem zewnętrznym (drążonym). sprzęgło K2 sprzęgło K1 [1] wał korbowy [2] podwójne sprzęgło [3] wał wejściowy przekładni 1 [4] wał wejściowy przekładni 2 [5] wał zdawczy 1 [6] wał zdawczy 2 [7] wał zdawczy 3 (bieg wsteczny) Autonaprawa | Październik 2011 ne w połączeniu kłów zabieraka z uzębie- Moduł mechatroniki wykorzystuje pod- niem wewnętrznym pierścienia kasowane czas jazdy m.in. informacje o: prędkości są przez dodatkowy pierścień napinający. obrotowej wału korbowego, prędkościach W podwójnym sprzęgle suchym głów- obrotowych obydwu wałów wejściowych bieg powinien być w danej chwili włączo- mocą dwóch siłowników, z których każdy nym elementem konstrukcyjnym jest pły- skrzyni biegów, prędkości jazdy, pozycji ny, a urządzenie wykonawcze włącza go uruchamia jedną z dźwigni włączających. dźwigni zmiany biegów oraz pozycji pe- przy użyciu wybieraka i widełek mecha- Przed rozpoczęciem jazdy oba sprzęgła są dału przyspieszenia. Na ich podstawie nizmu zmiany biegów, odpowiednio przy rozłączone i do takiej pozycji wracają po mikroprocesorowy sterownik oblicza, jaki tym rozłączając i włączając sprzęgła za po- zatrzymaniu samochodu. ta centralna, sprzężona kinematycznie (za pośrednictwem tarczy zabierakowej, pierścienia z uzębieniem wewnętrznym Fot. Schaeffler Schemat układu napędowego z siedmiobiegową przekładnią DCT i podwójnym sprzęgłem suchym Fot. Schaeffler schemacie K1 obsługuje biegi: 1., 3., 5. Działanie sprzęgła podwójnego suchego: z lewej – napęd przenoszony na wał wewnętrzny, z prawej – zewnętrzny Cdn. Autonaprawa | Październik 2011 34 | PRAKTYKA WARSZTATOWA | MECHATRONIKA MECHATRONIKA | PRAKTYKA WARSZTATOWA | 35 Tarcze i bębny ATE ze zintegrowanym łożyskiem uznać za nienaprawialny i zrezygnować Magdalena Wójcik-Klich z jego montowania. Opiekun Rynku Polska dla Continental Aftermarket GmbH mulcowego łożysko nie może być przechy- Producenci pojazdów dążą do modułowej budowy ich wieloczęściowych podzespołów. Zgodnie z tym trendem firma ATE już od 2007 roku oferuje tarcze i bębny hamulcowe ze zintegrowanymi łożyskami Podczas montażu tarczy lub bębna haBębny i tarcze hamulcowe ze zintegrowanymi łożyskami usprawniają montaż i poprawiają jego jakość, a klocki ceramiczne przedłużają żywotność hamulców tarczowych lone. Czop, na który nasuwa się bieżnię wewnętrzną, należy lekko nasmarować dla ułatwienia tej operacji. Ważne jest hamulcowe. W tym pierwszym przypad- zyjne, a klocki ceramiczne nawet powyżej dotyczy tarcz hamulcowych, które we także, by stosowana przy tym siła działała ku warto zamontować ceramiczne klocki 200°C nie wywołują wzmożonej emisji współpracy z ceramicznymi klockami stają wyłącznie na wewnętrzną bieżnię łożyska, hamulcowe ATE, dostępne już do prawie zanieczyszczeń. Nie towarzyszy więc ich się o wiele mniej podatne na ścierne zuży- gdyż tylko dzięki temu można mieć pew- wszystkich modeli samochodów użytko- pracy osiadanie trudnych do usunięcia cie, korozję (także tę powodowaną przez ność, że elementy toczne i prowadzące wanych obecnie w Europie. osadów na felgach i kołpakach kół, dzia- chemiczne środki zimowego utrzymania nie zostaną uszkodzone. Siła ta nie może Są one pod każdym względem lep- łają ciszej, chronią środowisko naturalne dróg) i termiczne deformacje powodujące być również nadmierna. Prawidłowy luz sze od standardowych. Przy tradycyjnych i wbrew pozorom… obniżają ogólne kosz- ich poprzeczne bicie. Także i sama cena Praktyczne wskazówki pomiędzy półosią napędową lub czopem okładzinach przekroczenie temperatury ty eksploatacji pojazdu, ponieważ wy- ceramicznych klocków nie jest tak nie- i szybkie naprawy. Ryzyko uszkodze- Przed zamontowaniem nowej tarczy lub a bieżnią wewnętrzną łożyska pozwala 150°C wyraźnie przyspiesza procesy ero- mienia się je znacznie rzadziej. To samo przystępna, jak się czasami sądzi. nia poszczególnych elementów zostało bębna hamulcowego należy koniecznie przeprowadzić montaż wyłącznie siłą ręki. w ten sposób zredukowane do minimum sprawdzić stan pierścienia magnetycz- Jeśli ona okazuje się za mała, należy usta- i znacznemu skróceniu uległ czas monta- nego ABS. Nawet niewielkie jego uszko- lić i usunąć przyczynę nadmiernego opo- żu przy niemal całkowitym wyeliminowa- dzenie może być powodem dostarczania ru. W żadnym wypadku nie wolno wbijać niu możliwości popełniania montażowych błędnych sygnałów i w efekcie nieprawi- łożyska na czop młotkiem! Takie postę- błędów. Nie zwalnia to oczywiście me- dłowego działania całego systemu, mają- powanie może nieodwracalnie uszkodzić chaników z obowiązku ciągłej aktualizacji cego dla bezpieczeństwa jazdy znaczenie łożysko i skrócić jego żywotność do nawet specjalistycznej wiedzy i umiejętności. wręcz kluczowe. Pierścień ABS musi być 500 km. zapewnia bezpieczne chroniony nie tylko przed uszkodzeniami Nakrętka zabezpieczająca piasty po- mechanicznymi, lecz także przed silnym winna być dokręcona ręcznie. Używanie polem magnetycznym, zdolnym trwale do tego pneumatycznych kluczy udaro- zmienić jego podstawowe właściwości wych jest niedopuszczalne. Po zakończe- i uczynić go całkowicie bezużytecznym. niu montażu tarczy lub bębna hamulco- Sam montaż tarczy lub bębna hamul- wego, nakrętkę tę dokręca się za pomocą cowego ze zintegrowanym łożyskiem na- klucza dynamometrycznego momentem leży przeprowadzić z wielką ostrożnością, obrotowym podanym przez producenta ponieważ jego prawidłowy przebieg ma pojazdu. Potrzebne wartości momentów ogromny wpływ na żywotność łożyska odnaleźć można również na stronie inter- koła, którego niesprawność staje się wi- netowej www.ate.de. Wyższy lub niższy doczna, a raczej słyszalna, w postaci cha- moment obrotowy obniża żywotność łoży- rakterystycznego szumu już we wczesnym ska. Podczas dokręcania tarczę lub bęben okresie eksploatacji. Rzadziej, choć też się hamulcowy trzeba stopniowo obracać, aby to zdarza, łożysko zaczyna pracować wa- elementy toczne przybrały swe właściwe dliwie i bez takiego wcześniejszego ostrze- pozycje robocze. żenia. W jednym i drugim wypadku tarcza Autonaprawa | Październik 2011 n VI Konwencja PolsKIch Dealerów samochoDów VI DysKusyjne Forum ubezPIeczeń KomunIKacyjnych Poznań, 26-27 PaźDzIernIK 2011 PoPrawa organIzacjI I rentownoścI ORGANIZATOR serwIsu naPrawczego PATRONI ATE posiada obecnie w ofercie 10 róż- i bęben hamulcowy ze zintegrowanym ło- nych żyskiem też będą działać nieprawidłowo, i 9 rodzajów bębnów hamulcowych ze a to poważnie ogranicza skuteczność ha- zintegrowanym łożyskiem. Oczywiście mowania. Jeśli całe łożysko lub jego bież- przy wymianie tych elementów wymie- nia wewnętrzna wypadną ze swego gniaz- nić trzeba także współpracujące z nimi da w trakcie montażu, należy cały zestaw okładziny cierne, czyli klocki lub szczęki rodzajów tarcz www.konwencjadealerow.pl hamulcowych PARTNERZY PATRONI MEDIALNI Fot. ATE to Fot. ATE Rozwiązanie Autonaprawa | Październik 2011 36 | PRAKTYKA WARSZTATOWA | MECHANIKA MECHANIKA | PRAKTYKA WARSZTATOWA | Koła pasowe z tłumikiem drgań skrętnych 7 8 brak gumowego elementu tłumiącego; występuje wyłącznie O-ring po stronie zewnętrznej Marcin Perzyna Gates PT Europe BVBA Szef sprzedaży w Polsce Dywizja Części Zamiennych dla Motoryzacji Przenoszeniu wibracji skrętnych wału korbowego na układ napędowy pojazdu zapobiegają dwumasowe koła zamachowe, w napędach osprzętu silników tę samą rolę pełnią koła pasowe z tłumikiem drgań (TVD) gumowy element tłumiący Prosta metoda dodatkowego diagnozo- stan koła pasowego z tłumikiem drgań Nowe koło pasowe TVD należy zawsze wania stanu TVD polega na zaznaczeniu należy weryfikować przy każdej na- montować zgodnie z zaleceniami produ- na nim mazakiem linii przechodzącej od prawie auta, szczególnie powypad- centa samochodu. Wiele tych kół mocuje strony zewnętrznej do środka i uruchomie- kowej, a przy bezawaryjnej eksplo- się z użyciem specjalnych śrub rozciągli- niu silnika. Jeśli po minucie jego pracy ze atacji nie rzadziej niż co 60 000 km. wych, które wymagają obowiązkowej wy- zmiennymi prędkościami i zatrzymaniu na W większości przypadków ewentualne miany po każdym demontażu i dokręcenia naniesionej linii wystąpią załamania, koło zużycie lub uszkodzenia pojawiają się właściwym momentem obrotowym. wymaga wymiany! wcześniej na tylnej stronie koła niż na Przy zakupie części zamiennych trze- We współczesnych silnikach, szczegól- Łącznik gumowy ulega eksploatacyj- paska i przyśpieszone zużycie wszystkich nie wysokoprężnych, zwiększony poziom nemu zużyciu i wymaga wymiany w okre- komponentów danego układu. Mogą rów- koło pasowe z tłumikiem drgań należy drgań skrętnych jest skutkiem modyfikacji ślonym czasie (fot. 2). nież doprowadzić do uszkodzenia jedno- wymieniać przy wymianie paska po- Zużycie nie zawsze musi być widoczne, tłumiącego drgania. Wewnątrz nie mają kierunkowego alternatora, mocniczego i napinacza nie rzadziej ale głośna praca koła TVD lub paska sy- gumy, a jej obecność pozoruje O-ring za- a w konsekwencji też samego alternatora. niż co 120 000 km przebiegu pojazdu, gnalizuje zbliżającą się awarię. mocowany do części zewnętrznej. ich konstrukcji mających na celu spełnia- Stosowane są dwie konstrukcyjne od- nie norm Euro 4, 5, 6. Nierównomierna miany kół pasowych z tłumikiem TVD: sprzęgiełka 37 przedniej. Zalecenia: ba uważać na podróbki (fot. 8). Takie tanie koła nie posiadają żadnego elementu n Na konieczność wymiany koła pasowe- 1 element gumowy 2 go z tłumikiem drgań wskazują następują- popękana guma ce objawy dające się zauważyć w trakcie Magneti Marelli przepływomierze powietrza kontroli wzrokowej: pęknięcia gumy (fot. 2), ubytki w elemencie gumowym (fot. 5), wyraźne ślady mechanicznego uszkodzenia otworu szczelinowego (fot. 6). Cząstki rdzy po stronie zewnętrznej niektórych kół TVD należy traktować jak wczesne 2 linie przepływomierzy • 2 pełne gamy zastosowań • 2 kompleksowe katalogi ostrzeżenie o zbliżającym się problemie. Skutkiem uszkodzenia koła TVD może być zsunięcie się z niego paska wieloklino- 4 wego (fot. 7). otwór kalibracyjny „otwarta”, przeznaczona do silników z za- korbowym przyczynia się do przyspieszo- płonem iskrowym, oraz „zamknięta” do nego zużycia paska układu pomocniczego silników wysokoprężnych (fot. 3). Oba ro- oraz łożysk napędzanych nim urządzeń. dzaje kół są starannie wyważane poprzez Zjawisko to niweluje wyposażenie koła pa- nawiercanie otworów widocznych na ich sowego w tłumik drgań TVD, czyli element obwodzie (fot. 4). częściami metalowymi (fot. 1). Autonaprawa | Październik 2011 Zużyte lub uszkodzone koła powodują zwiększenie poziomu drgań, głośną pracę brakujący kawałek gumy 6 uszkodzony otwór szczelinowy Fot. Gates prędkość obrotowa koła pasowego na wale gumowy umieszczony pomiędzy dwiema Magneti Marelli original Magneti Marelli eQual 5 typ otwarty typ zamknięty Fot. Gates 3 Magneti Marelli Aftermarket Sp. z o.o. Plac pod Lipami 5, 40-476 Katowice Tel. +48 32 60 36 107 Fax. +48 32 60 36 108 e-mail: [email protected] www.magnetimarelli-checkstar.com precyzja i trwałość Autonaprawa | Październik 2011 38 | WYPOSAŻENIE WARSZTATU | URZĄDZENIA URZĄDZENIA | WYPOSAŻENIE WARSZTATU | Dźwigniki warsztatowe (cz.III) wadnicach płyty najazdowe, za pośrednic- Elektrohydrauliczne podnośniki twem stalowych lin przechodzących przez diagnostyczne, podobnie jak napraw- krążki umieszczone na górnych końcach cze, posiadają też zabezpieczenia tychże kolumnowych prowadnic. przed opadnięciem, w razie wystąpie- Konstrukcje elektrohydrauliczne pod nia nieszczelności w układzie hydrau- nośników czterokolumnowych wyposażone licznym. Są to systemy zabezpieczeń są w system hydraulicznego zabezpiecze- zapadkowych, umożliwiające też bar- wymagają takiej organizacji stanowiska nia przeciw przeciążeniom, zapobiegający dzo dokładne poziomowanie pod roboczego, przy której zapewnione jest nadmiernemu obciążaniu płyt najazdo- nośnika, co jest warunkiem koniecz- podnoszenie na określoną wysokość po- wych, a w konsekwencji znacznie szyb- nym do przeprowadzenia diagnostyki jazdu bez odciążania jego zawieszenia, szemu zużyciu lub wręcz awaryjnemu zawieszeń. czyli stojącego na kołach. Warunki takie uszkodzeniu elementów napędu. Jego spełniają wyłącznie konstrukcje podno- działanie polega na samoczynnym otwie- Specjalne wyposażenie diagnostyczne śników, w których unoszony pojazd usy- raniu się zaworów przelewowych w mo- Podnośniki z płytami najazdowymi wyko- tuowany jest na odpowiednio długich pły- mencie przekroczenia wartości maksy- rzystywane są do przeprowadzania czyn- tach najazdowych. Dzięki zastosowaniu malnej ciśnienia panującego w układzie ności związanych ze sprawdzeniem stanu Zastosowanie dodatkowego podnośni- hydraulicznym. Podobne zabezpieczenia technicznego podzespołów i elementów ka wewnętrznego (pomocniczego), prze- występują również w podnośnikach noży- podwozi, w tym zwłaszcza zawieszeń znaczonego do unoszenia jednej osi lub cowych z płytami najazdowymi. i układów kierowniczych. całego pojazdu, umożliwia wykonywanie Fot. Launch Także pewne czynności serwisowonaprawcze przy obsłudze samochodów rozmaitych urządzeń dodatkowych ich wersje podstawowe dają się przekształcać w specjalne, przystosowane do konkret- 39 Dźwignik diagnostyczny, czterokolumnowy z pomocniczym podnośnikiem osi nych zadań diagnostycznych. KONKURS! Podnośnik czterokolumnowy Jest to najbardziej rozpowszechniona wersja tego typu konstrukcji. W przeszłości stosowano w niej wyłącznie napęd elektro- Możesz wygrać jeden z trzech zestawów ceramizerów ufundowanych przez producenta – firmę Ceramizer sp. z o.o., mechaniczny. Unoszenie dwu zespolonych płyt najazdowych odbywało się wówczas poprzez zamianę ruchu obrotowego silnika elektrycznego i sprzężonej z nim przekładni redukcyjnej (przeważnie zębatej) na jeśli zakreślisz właściwe propozycje odpowiedzi na pytania 1, 2, 3, 4 oraz wyczerpująco opiszesz kwestię poruszoną w pytaniu 5. Nie znasz niektórych odpowiedzi lub nie jesteś ich pewien? Przeczytaj w tym wydaniu artykuł „Ceramiczna regeneracja silnika”, następnie wypełnij kupon zamieszczony poniżej i wyślij go na adres redakcji do 31 paźdiernika 2011 r. (decyduje data stempla pocztowego) albo też skorzystaj z formularza na stronie: www.e-autonaprawa.pl. Pierwszeństwo mają zarejestrowani użytkownicy witryny. prostoliniowy (pionowy) i synchroniczny Andrzej Kowalewski ruch czterech nakrętek współpracujących Prezes Zarządu Launch Polska sp. z o.o. względu na eksploatacyjne zużywanie się z obrotowymi wspornikami śrubowymi. Ze Konstrukcje podnośników omówione już w tym cyklu spełniają wymogi związane z pracami serwisowymi i naprawczymi, do diagnostycznych nadają się wyłącznie urządzenia czterokolumnowe i nożycowe Lista laureatów poprzedniej edycji konkursu, zorganizowanej wspólnie z firmą Tesam, dostępna jest na stronie internetowej: www.e-autonaprawa.pl/konkurs elementów przekładni śrubowej podnośni- Pytania konkursowe sunkowo częstej obsługi serwisowej. Obecnie w podnośnikach 1. Na jaki czas mierzony przebiegiem pojazdu wystarcza ceramiczna regeneracja silnika? ❏ a. 20 tys. km ❏ b. 30 tys. km Formularz elektroniczny znajduje się na stronie: http://e-autonaprawa.pl/konkurs ❏ c. 50 tys. km ❏ d. 70 tys. km cztero kolumnowych stosowany jest już prawie wyłącznie napęd elektrohydrauliczny, zostały przez odpowiednio długie, tłoko- 3. Jak ceramiczno-metalowe powłoki silnika ułatwiają jego zimny rozruch? ❏ a. przez niski współczynnik tarcia ❏ b. przez rozcieńczanie oleju ❏ c. przez odparowywanie paliwa ❏ d. dzięki wzmacnianiu zapłonu we siłowniki hydrauliczne. Odznacza się on mniejszą liczbą części ruchomych, podnośniki czterokolumnowe i nożyco- ulegających w nieznacznym tylko stop- stycznym istotną zaletą konstrukcji 4-ko- we, dzięki rozkładowi nacisków na pod- niu ciernemu zużyciu, a w związku z tym lumnowych i nożycowych jest znaczna ich łoże w czterech oddalonych od siebie nie wymaga on tak częstych zabiegów uniwersalność. Duży rozstaw wzdłużny punktach, zachowują dużą stabilność konserwacyjnych. Ponadto podnośniki te kolumn lub punktów podparcia mecha- i w związku z tym nie dotyczą ich tak w porównaniu ze śrubowymi są znacznie nizmu nożycowego pozwala na obsługę rygorystyczne przepisy w zakresie sto- szybsze w działaniu i odznaczają się rów- wszystkich typów pojazdów różniących się sowania specjalnych fundamentów lub nież wyraźnie cichszą pracą. nawet znacznie rozstawem osi, a możli- choćby wzmocnionej posadzki warszta- W podnośnikach czterokolumnowych wość bocznego przesuwania płyt najazdo- towej, jak to ma miejsce w przypadku elektrohydraulicznych napęd przekazy- wych łatwo dostosuje obie te konstrukcje podnośników podpodłogowych, a także wany jest z siłownika hydraulicznego na do różnych poprzecznych rozstawów kół. jedno- i dwukolumnowych. poruszające się w swoich pionowych pro- 4. Kiedy należy wprowadzać ceramizer® do oleju silnikowego? ❏ a. w dowolnym momencie ❏ b. przy 85% zużycia silnika ❏ c. zaraz po wymianie oleju ❏ d. tuż przed wymianą oleju 5. Jaki może być wpływ ceramizacji silnika na trwałość samochodowego akumulatora? Fot. Ever-Eternal Dodatkowa korzyść wynika z faktu, iż W przypadku pracy na stanowisku diagno- ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ Imię i nazwisko uczestnika konkursu ........................................................................................................................ Dokładny adres ..................................................................................................................................................... Autonaprawa | Październik 2011 Prosimy przesłać pocztą lub faksem: 71 343 35 41 2. Przez ile kilometrów przebiegu trwa wytwarzanie kompletnej powłoki ceramiczno-metalowej? ❏ a. 200 ❏ b. 1500 ❏ c. 20 000 ❏ d. 70 000 w którym wsporniki śrubowe zastąpione Wersje diagnostyczne ✁ ki te wymagały okresowej regulacji i sto- Telefon ........................................ e-mail .............................................................................................................. Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych dla potrzeb niezbędnych do przeprowadzenia niniejszego konkursu (ustawa z 29.08.1997 o ochronie danych osobowych) Autonaprawa pl. Nowy Targ 28/16 50-141 Wrocław 40 | WYPOSAŻENIE WARSZTATU | URZĄDZENIA URZĄDZENIA | WYPOSAŹENIE WARSZTATU | 41 Czy warto inwestować w R1234yf ? Barbara Masłowska Dyrektor oddziału Texa Poland sp. z o.o. Diagnostyczny dźwignik nożycowy z wyposażeniem pomocniczym Dźwignik czterokolumnowy z pełnym osprzętem diagnostycznym Wersja diagnostyczna dźwignika stemplowego Obecnie do serwisowania samochodowych klimatyzacji służą urządzenia przystosowane do pracy z czynnikiem R134a, który ma być wkrótce wycofany z użytku. Czy jednak nowy R1234yf zdoła go zastąpić? Obrotnica kół przednich do kontroli geometrii układu kierowniczego Wykorzystanie dźwignika nożycowego na nowoczesnym stanowisku kontroli geometrii podwozi Od odpowiedzi na te pytania zależą inwe- nowych modeli samochodów od posiada- stycyjne decyzje właścicieli firm usługo- nia przez niego ściśle określonego rodzaju wych. Można bowiem rozwijać działalność stacji do obsługi czynnika R1234yf. Doty- na dotychczasowych zasadach, nastawić czy to na przykład urządzenia Texa K770, się na system nowszy albo poczekać na które posiada rekomendację stowarzysze jakiś trzeci. Rozterki te wynikają z faktu, nia producentów niemieckich wg TÜV możliwość wzdłużnego przemieszczania go Platformy podnośników diagnostycz- iż dla niezależnych specjalistów z tej dzie- Rheinland i zostało stworzone specjalnie i osi pojazdów, jak również wszelkich na- po płytach najazdowych podnośnika głów- nych mają w swych płaskich powierzch- dziny jest kwestią wciąż dyskusyjną, jak dla spełnienia wymagań niemieckich pro- praw bądź regulacji możliwych tylko przy nego. Napęd mechanizmu podnoszącego niach długo jeszcze utrzyma się na rynku popyt ducentów pojazdów drogowych. zawieszeniach pozostających w stanie od- jest przeważnie ręczny, rzadziej elektro- osadzania dodatkowych elementów wypo- prężonym. hydrauliczny. Obecnie diagnostyczne pod- sażenia, do których należą obrotnice i pły- Jego konstrukcja jest z reguły nożyco- nośniki pomocnicze wykonuje się jako dwie ty rozprężne, umożliwiające przemieszcza- wa, a wysokość unoszenia nie przekracza bliźniacze konstrukcje nożycowe, przesu- nie się kół podczas rozluźniania sprężyn kilkudziesięciu centymetrów. Specjalne rol- wane niezależnie, każda wzdłuż swojej pły- zawieszeń, a także szarpaki do kontroli ki takiego podnośnika pomocniczego dają ty najazdowej podnośnika głównego. luzów połączeń przegubowych. wgłębienia przystosowane do n Fot. BMW, Launch, archiwum zarówno kontroli geometrii ustawienia kół Nagrody ufundowane przez firmę Ceramizer na obsługę instalacji ze starym czynnikiem W przypadku usługowych firm nieza- uznanym oficjalnie za przestarzały, skoro leżnych podobna konieczność posiadania wprowadzany obecnie czynnik nowy nie stacji obsługujących nowy czynnik może jest pozbawiony istotnych wad, wymaga- występować w warsztatach blacharskich jących z pewnością dodatkowych rozwią- dokonujących napraw powypadkowych zań technologicznych. w ramach współpracy z towarzystwami Niezależnie jednak od sprzecznych opi- ubezpieczeniowymi lub specjalizujących nii należy wziąć pod uwagę, że już w tej się w remontach nowych, lecz uszkodzo- chwili zjeżdżają z taśm montażowych nych aut używanych z importu. W obu pierwsze modele samochodów z układa- tych grupach samochodów mogą już wy- mi klimatyzacyjnymi napełnionymi no- stępować układy klimatyzacyjne najnow- wym czynnikiem R1234yf. Do końca tego szej generacji. roku może być ich kilka, lecz w przyszłym W tej chwili zakup urządzenia do star- każdy nowo homologowany model będzie szych rodzajów klimatyzacji powinien być wyposażony w klimatyzację przystosowa- kalkulowany z uwzględnieniem jego rocz- ną do tego czynnika. nej lub najwyżej dwuletniej eksploatacji W pierwszej więc kolejności ASO zobo- i konieczności nabycia po tym okresie wiązane do obsługiwania nowych modeli stacji obsługowej dostosowanej już do samochodów macierzystej marki muszą nowego czynnika. Można jednak już teraz się zaopatrzyć w odpowiednie do tego kupić stację „kombajn” obsługującą oby- koncepcja wydaje się mniej atrakcyjna, urządzenia, czyli w stacje obsługowe do dwa czynniki. a jednak w tym roku wielu dealerów niezależnych zakupiło właśnie to urządzenie. Chodzi generacji. W ASO zakupy tych nowych warsztatów jest model Texa K780Bigas, o to, by nie dać się zaskoczyć klientom urządzeń powinny nastąpić w końcówce który świetnie radzi sobie z obsługą oby- potrzebującym już obsługi klimatyzacji tego roku i w pierwszych kwartałach roku dwu układów ze względu na zastosowa- z nowym czynnikiem, choć dominują przyszłego. ne w nim opatentowane innowacyjne wciąż jeszcze zlecenia dotyczące starego rozwiązania. Dla ASO zajmujących się czynnika, realizowane za pomocą tej sa- pojazdami mej, nowo zakupionej stacji. układów Fot. TEXA KONKURS ✁ Przednie koło diagnozowanego pojazdu na obrotnicy klimatyzacyjnych najnowszej Niektóre sieci dealerskie wręcz uzależniają możliwość sprzedaży przez dealera Taką propozycją dla stosunkowo nowymi taka n Autonaprawa | Październik 2011 42 | ZENNOWACJE ZENNOWACJE | Eliminacja drgań Rys.2 niewłaściwe zestawienie opony z obrę Zenon Majkut czą (np. obrócenie opony na obręczy Wimad spółka jawna już po ich fabrycznym zmontowaniu) Każdy wirujący element samochodu może generować drgania. Dotyczy to przede wszystkim kół jezdnych i ciężkich tarcz lub bębnów hamulcowych, co omawialiśmy ostatnio na przykładzie Astona Martina bądź brak optymalizacji (Match) pod czas operacji montażu i wyważania kół w to elementy układu kierowniczego, na w fabryce; które drgania przenoszą się w wyniku re niewłaściwy montaż lub centrowanie uszkodzona konstrukcja nośna opony Rys.8 przenoszonych na nadwozie. Lista części i materiałów niezbędnych do pełnego wy konania operacji jest pokazana na rys. 1. przemieszczające się w oponie ciała Pierwszą możliwością jest wymiana stałe (piasek, brud, kawałki gumy lub koła sterowego z zainstalowaniem tłu nych w samochodzie są jego koła i bez oczywiście wyważarka. Zwykła jej wersja pasta montażowa) lub płyny (woda, mika izolującego je od drgań wału kie pośrednio współpracujące z nimi pod potrafi poradzić sobie z większością tego ro pozostałości płynów uszczelniających). rownicy. Przekładka ta zwiększa masę zespoły. Wspominaliśmy już w tym cyklu dzaju problemów, a całe ich spektrum po (w maju) o wywoływanych przez części zwala rozwiązać wyważarka wyposażona Po zweryfikowaniu i usunięciu tych ewentu bezwładności zmniejsza wrażliwość na silnika, układu napędowego i kierowni w tzw. test drogowy (docisk rolką badanego alnych nieprawidłowości, lecz jeszcze przed drgania (rys. 2). czego (na zasadzie rezonansu) drganiach koła). Działa ona w zakresie niskich często końcowym wyważaniem koła, trzeba prze o częstotliwości 35-50 Hz. Niezależnie tliwości (10-20-25 Hz), czyli właściwych prowadzić test drogowy, analizujący tzw. si- jednak od tego, jak również od marki dla drgań powodowanych przez koła. łę promieniową na wyważarce posiadają koła kierownicy. Zwiększenie momentu zainstalowanie wkładki do poduszki cej taką funkcję (np. Hunter GSP 9700). etc., zawsze poszukiwanie przyczyn drgań back proponuje blokowe, kompleksowe Użycie rolki z dociskiem 635 kG pozwala rozwiązanie omawianego problemu. Pro na wykrycie niejednorodności siły promie wymiana tylnych tulejek w przednich cedura rozpoczyna się tradycyjnie od jaz niowej, nazywanej też niejednorodnością wahaczach (należy zwrócić uwagę na dy próbnej. Ma ona zweryfikować rekla sztywności promieniowej. Po tym pomiarze położenie występu (1) w montowanej macje klienta dotyczące odczuwalnych oscylacja siły promieniowej (wariacja) po tulei) (rys. 6, 7), winna się zawierać w granicach do: opon i eliminacja ich wad spowodowa • 5,5 kG dla pierwszej harmonicznej fabryczne położenie podpory wału napędowego śruba zawieszenia silnika (rys. 3), Producent samochodu Subaru Out drgań. Drugim jej celem jest rozgrzanie Rys.9 Następne operacje to: i modelu samochodu, koncepcji napędu Autonaprawa | PAździernik 2011 Rys.7 jące do zniesienia lub wyizolowania drgań lub odkształcona obręcz; rozpoczynamy od kół. Niezbędna jest tu 15-20-kilometrowej trasy ciśnienie w ko Rys.6 Rozpoczynamy teraz czynności zmierza Nie zawsze przyczyną drgań odczuwa nacja flat-spots). Przed rozpoczęciem Rys.5 zonansu). koła na wyważarce; ważarka; nych np. długim postojem auta (elimi Rys.4 minimum 5 mm odstępu ciężarka od wiązki przewodów nieskalibrowana lub uszkodzona wy wymiana sprężyn zawieszenia prze kładni kierowniczej (rys. 4 i 5), nowe położenie podpory wału napędowego Rys.10 zmiana pozycji podpory wału napędo wego (rys. 8, 9), (R1H), zamontowanie dodatkowych wkładek • 4,5 kG dla drugiej harmonicznej mocowanie tulei tylnej ramy pomocniczej Rys.11 istniejąca wkładka tulei we właściwej pozycji miejsce mocowania wkładki tylnej ramy pomocniczej tylna rama pomocnicza wkładka tylna ramy pomocniczej podkładka tylnej ramy pomocniczej dolny odbijak tylnej ramy pomocniczej w poduszkach mocujących ramę tylnego (R2H). zawieszenia do nadwozia (rys. 10, 11). łach doprowadza się do wartości zaleca Jeśli maszyna zasugeruje optymalizację nych dla tegoż modelu. geometryczną, należy wykonać ją zgodnie Całość kończy kolejna 15-20-kilometro wkładka tulei tylnej ramy pomocniczej mocowanie wkładki w wolnym miejscu tylnej ramy pomocniczej T1 Po powrocie sprawdza się niewywa ze wskazówkami oprogramowania. Opty wa jazda próbna. Jej satysfakcjonującym żenie statyczne i dynamiczne, czyli doko malizacja jest bezcelowa, gdy oscylacja wynikiem powinien być brak drgań ge nuje oceny niejednorodności masy, przy siły promieniowej wynika z uszkodzenia nerowanych przez pojazd, jeśli nie liczyć pozostawieniu zamontowanych fabrycznie bądź wady produkcyjnej opony lub obrę tych, których nie odfiltruje zawieszenie, plikowanych konstrukcjach ryzyko ich po albo proponują rozwiązania doraźne i nie ciężarków wyważających, jeśli nie były czy. Wtedy trzeba niestety wymienić odpo a zależnych wyłącznie od nawierzchni jawienia się jest większe. Jeśli porównamy zawsze skuteczne. one nigdy demontowane. W przeciwnym wiedni element. drogi. Całkowity czas operacji izolujących choćby liczbę elementów uczestniczących Generalną przyczyną tych niedosko Etap końcowy diagnozy koła to wy drgania od kabiny pasażerskiej wynosi w ruchu obrotowym przy standardowym nałości jest skrócony czas dzielący pro ważarkach programy zaokrąglania masy ważenie statyczne i dynamiczne koła ok. 5 godzin. Dodatkowo około 1,5 godzi przednim układzie napędowym i w sta jektowanie od podjęcia produkcji nowego ciężarków lub oszczędzające ich zużycie i jazda próbna. Wiadomo, że przyczyny ny pochłania eliminacja drgań pochodzą łym napędzie czterech kół, uzyskamy modelu i brak możliwości dokładnego powinny być podczas tej operacji wyłączo drgań związane z kołami zostały usunię cych od kół samochodu. różnicę, jak między awionetką a pasażer przebadania prototypów we wszystkich ne. Jeżeli wielkość niewyważenia (obojęt te, więc jazda ujawni tylko te z wyższe Zaprezentowane przykłady procedur skim ATR-em. Problem drgań występuje warunkach ich późniejszej eksploatacji. nie, statycznego czy dynamicznego) przy go zakresu częstotliwości, powyżej 25, (także ten z poprzedniego odcinka) wca w wielu współczesnych konstrukcjach Szczególnie dotyczy to marek światowych, „oryginalnych” ciężarkach lub wręcz bez 30 Hz (do 50 Hz). Oznacza to konkretne le nie świadczą o tym, że tylko w samo samochodów osobowych, choć tylko dwie tzn. sprzedających pojazdy na wszystkich ciężarków przekracza wartość 5 gramów, drgania pochodzące z układu napędowe chodach Subaru i Aston Martin występują omówione tu marki radzą sobie z nim kontynentach. W tym wypadku globaliza przyczyną tego może być: go (od silnika aż po piasty kół, włączając opisane problemy, choć w bardziej skom kompleksowo. Inne albo go przemilczają, cja nie idzie w parze z jakością. Fot. Wimad wypadku należy je zdjąć. Dostępne w wy Fot. Wimad Rys.1 Rys.3 43 n Autonaprawa | PAździernik 2011 44 | AKTUALNOŚCI | NOWOŚCI NA RYNKU Nowości na rynku Osuszacze adsorpcyjne i chłodnicze Więcej na stronie: www.e-autonaprawa.pl Nowe oleje marki Orlen Oil cyjne zapewniają osiągniecie Platinum MaxExpert F 5W-30 ciśnieniowego punktu rosy przy – polecany dla samochodów temperaturach –20°C, –40°C, marki Ford lub innych nowo- –70°C. Stężenie wilgoci w me- czesnych aut osobowych i lek- trze sześciennym sprężonego kich dostawczych, spełniają- powietrza utrzymuje się na po- cych normy Euro 5; ziomie 0,88; 0,12 oraz 0,003 Cztery nowe syntetyczne oleje Platinum MaxExpert XD 5W-30 grama. Osuszacze chłodnicze silnikowe linii MaxExpert ofe- – typu mid SAPS, przeznaczo- typu ALM zapewniają osią- rowanej przez Orlen Oil speł- ny do silników benzynowych gniecie ciśnieniowego punktu niają normy jakościowe API, i wysokoprężnych koncernu rosy +3°C; pozostałość wilgo- ACEA oraz ILSAC: General Motors z filtrami DPF ci utrzymuje się na poziomie Platinum MaxExpert V 5W-30 i TWC, spełniających normy 6 gramów na metr sześcienny. – energooszczędny typu long Euro 5; Wszystkie te modele od life, przeznaczony do całorocz- Platinum MaxExpert XF 5W-30 filtrowują też zanieczyszczenia nej eksploatacji w silnikach – do pojazdów koncernu PSA olejowe i cząstki stałe. Wydaj- benzynowych i wysokopręż- (Citroën, Peugeot) oraz Re- ność osuszaczy adsorpcyjnych nych nault, z filtrami DPF i TWC, wynosi od 10 do 10 000 me- (i bez), wyposażonych w filtry Osuszacze adsorpcyjne typu trów sześciennych na godzi- DPF lub TWC, polecany do sa- ALM-CD i ALM-WD to nowość nę przy ciśnieniu 7 barów, mochodów Volkswagen, Ško- w katalogu firmy ALMiG Kom- a chłodniczych – od 20 do da, Seat i Audi; pressoren Polska. Pozwalają 5300 metrów sześciennych na stosować cztery stopnie osu- godzinę przy ciśnieniu 7 barów. szenia w zależności od wymaganej wilgotności sprężonego powietrza. Osuszacze adsorp- Almig Kompressoren Polska SA tel. 22 868 03 53 www.almig.pl spełniających normy Euro 5. Orlen Oil sp. z o.o. tel. 12 665 55 00 www.orlenoil.pl 675 nowości w ofercie TRW Taka jest łączna liczba wprowadzonych w tym roku Analizator EDIA-5 z turbodoładowaniem pozycji katalo- gowych TRW z oferty Corner Module, czyli elementów układu hamulcowego, kierow- niczego i zawieszenia oraz związanych z nimi produktów. Nowy katalog klocków hamulcowych TRW, oznaczony symbolem XDB991A, zawiera ich rysunki techmogą być następnie wykorzy- stronach umieszczono 1400 modelu klocków z asortymen- Tech Electronics jest przezna- stane do dokładnej diagnostyki produktów przeznaczonych tu TRW w skali 1:1. Przy do- czony do szybkiej diagnostyki i wykrywania niesprawności do 98% europejskiego par- borze nowej części wystarczy systemów typu common rail. wtryskiwaczy, czujnika i pompy ku samochodów osobowych porównać starą z rysunkiem Po podłączeniu do komputera wysokiego ciśnienia oraz innych i dostawczych. Publikacja ta w katalogu. przez port USB rejestruje prze- podzespołów systemu. stanowi idealne dopełnienie biegi prądu czterech wtryskiwaczy oraz sygnału z czujnika wysokiego ciśnienia. Zapisy te Autonaprawa | Październik 2011 DeltaTech Electronics tel. 13 446 59 19 www.dte.com.pl katalogu elementów hamulcowych Friction (XDD910D), gdyż zawiera rysunki każdego TRW Automotive Aftermarket Parts & Service Office tel. 22 533 47 47 www.trwaftermarket.com Fot. Almig, DeltaTech, Orlen, TRW niczne. Na jego 1182 Ten nowy produkt firmy Delta- 46 | AKTUALNOŚCI | NOWOŚCI NA RYNKU AKTUALNOŚCI | Termostaty firmy Gates Podnośnik miniLIFT system zarządzania silnikiem. Variant SA pojawił się nowo- zapewnia czesny, na- Wahadłowy podnośnik Carry Swing W ofercie handlowej firmy Ta ostatnia wersja urządzenia sprawniejsze 47 mobilny podnośnik grzewanie silnika oraz stałe miniLIFT, produkowany w UE. dostosowywanie temperatury Ma on konstrukcję nożycową chłodziwa do warunków jazdy, i siłownik pneumatyczny. Prze- co zmniejsza zużycie paliwa znaczony jest do obsługi pojaz- i emisję spalin. Termostaty dów osobowych, o masie nie- podnoszenia wynosi zaledwie marki Gates są dostarczane przekraczającej 2500 kg. Czas 12, a opuszczania 17 sekund. z kilkoma różnymi uszczelka- Zestaw dwóch takich urzą- mi i uszczelnieniami, dzięki dzeń podnosi cały samochód To przenośne urządzenie pro- 45 kilogramów i ma (w stanie Firma ta produkuje kilka ty- czemu ten sam model można i umożliwia jego jednoosobo- dukowane przez firmę B-TEC złożonym) wymiary 0,11 x 1,3 pów termostatów: z grzyb- montować w rozmaitych sa- wy transport na inne stanowi- jest przydatne przy szybkiej x 1,7 metra. kowym zaworem zwrotnym, mochodach. sko pracy. wymianie kół, naprawie ha- Może przechylać pojazdy mulców, konserwacji podwozi o masie do 2000 kilogramów oraz lakierowaniu błotników i jednostronnie podnosić wa- i zderzaków. żące do 3000 kilogramów. kompensacyjne z ruchomym sworzniem i obejściowe oraz sterowane elektronicznie przez Gates Europe N.V. tel. 694 457 622 www.gates.com/poland Variant SA tel. 12 636 99 44 www.variant.pl Umożliwia unoszenie i prze Promocja Navigatora TXC chylanie pojazdów, a napędzane jest wiertarką. Waży w Polsce na promocyjnych schematami, (ECU dniowy rejestrator parametrów warunkach. Jest to urządzenie silnika, ABS, AirBag, klima- i błędów), baner reklamowy przeznaczone do diagnostyki tyzacji itp.) oraz procedurami o wymiarach 200 x 80 cm oraz samochodów osobowych, zgod napraw i funkcjami wsparcia szkolenie startowe! ne z protokołem Pass-Thru, Google Serach, TGS2. Intuicyj- pozwalającym na programo- ną obsługę testera zapewnia abonamentu wanie nowy interfejs oprogramowa- do aktualizacji oprogramowa- nia IDC4. nia TexPack przysługuje trzeci według Począwszy października rokie możliwości diagnostycz- Nabywcy Navigatora TXC nowy tester TXC Car z ro- od ne połączone zostały z bogatą w okresie promocyjnym otrzymu- dziny bazą technicznych, ją pakiet specjalny zawierający: m.in. danymi serwisowymi, urządzenie OBD-LOG (wielo- Navigator oferowanej przez firmę Texa dostępny jest danych Megawycieraczki Hella Przy zakupie na okres 2 lat uprawniającego rok aktualizacji nieodpłatnych. Texa Poland sp. z o.o. tel. 12 263 10 12 www.texapoland.pl Fot. Gates, Texa, Variant sterowników normy SAE-J2534. Jego sze- kartami Pro-West sp. z o.o. tel. 52 323 50 10 www.prowest.pl Firma Hella Polska rozpoczy- i WT 26 (do sa na sprzedaż nowych modeli mochodów ciężaro- wycieraczek pojazdów wych) oraz: WT 32, użytkowych. Ich pióra są wy- WT 36 i WT 40 (do konane z pokrytej cząstecz- autobusów). do kami grafitu gumy o wysokiej jakości i oferowane w rozmiarach: WT 20, WT 22, WT 24 Hella Polska sp. z o.o. tel. 22 868 66 88 www.hella.pl ❏ kontynuacja prenumeraty n longlife – mniejsze zużycie klocków i tarcz. Klocki o przedłużonej trwałości. Nazwa firmy .................................................................................................................................................................................................................... ulica i numer domu ................................................................................ kod pocztowy ................. miejscowość ..................................................... Imię i nazwisko zamawiającego ................................................................................................. NIP (ewentualnie PESEL) ........................................ ADRES DO WYSYŁKI (należy podać, jeśli jest inny niż podany wyżej adres płatnika): Odbiorca ......................................................................................................................................................................................................................... ulica i numer domu ................................................................................ kod pocztowy ................. miejscowość ..................................................... Faktura VAT zostanie dołączona do najbliższej wysyłki zamówionych czasopism. Upoważniam Wydawnictwo Technotransfer do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy oraz umieszczenia moich danych w bazie adresowej wydawnictwa. ....................................................... (data) .................................................................... (podpis) Fot. Hella, Launch, Pro-West faks 71 343 35 41 n low noise – ciche hamowanie przy jednoczesnym zwiększonym komforcie hamowania. Czasopismo jest bezpłatne. Cena obejmuje umieszczenie prenumeratora w bazie danych i obsługę wysyłek. e-mail ................................................................................................. longlife n low dust – brak zanieczyszczeń felg niezależnie od ilości hamowań. Zamawiam ❏ 11 kolejnych wydań w cenie 61,50 zł brutto (w tym VAT 23%) od numeru ........................ ❏ 6 kolejnych numerów w cenie 43,05 zł brutto (w tym VAT 23%) od numeru .................... ❏ 11 kolejnych wydań w cenie 36,90 zł brutto w prenumeracie dla szkół (w tym VAT 23%) od numeru ........................ telefon do kontaktu ................................., low noise Innowacyjne klocki o niezwykłych możliwościach: F O R M U L A R Z P R E N U M E R A T Y M I E S I Ę C Z N I K A A U T O N A P R A W A ❏ nowa prenumerata low dust Promocja zestawu do serwisu ogumienia Chcesz otrzymy wać wszystkie numery „Autonapraw y” – w ykup abonament! DANE ZAMAWIAJĄCEGO: Ceramiczne klocki ATE – gwarancja czystych felg Firma Launch Polska propo- Dodatkowo każdy klient otrzy- nuje nabycie po promocyjnej ma profesjonalny zestaw narzę- cenie zestawu do obsługi ogu- dziowy o wartości 990 złotych mienia złożonego z dwukolum- netto. Oferta jest ważna do wy- nowego podnośnika elektro czerpania zapasów. hydraulicznego, montażownicy i wyważarki. Całość kosztuje obecnie 15 000 złotych netto. Launch Polska sp. z o.o. tel. 52 585 55 10 www.launch.pl My znamy drogę i wyznaczamy standardy! Tym samym dla naszych Partnerów wskazujemy kierunki rozwoju biznesu dziś i na przyszłość. www.ate-ceramic.de ATE – Eine Marke des Continental-Konzerns Autonaprawa | Październik 2011 Autonaprawa | Październik 2011 Continental Teves AG & Co. oHG Aftermarket Postfach 900120 · D-60441 Frankfurt a. M. · Telefon +49 69 76 03-1 · Fax +49 69 761061 48 | AKTUALNOŚCI | NOWOŚCI NA RYNKU PSYCHOINSPIRACJE | Jak nie dać sobie wejść na głowę – asertywność, czyli co?! (cz.I) Szafka narzędziowa Topex 79R500 Model ten składa się z dwu szenie i w 12 szuflad (9 mniej duże szuflady oraz skrzynię. części, które można wyko szych i 3 większe). Po zdjęciu mniejszej szafki rzystywać razem lub osobno. Skrzynia ma też centralny Mniejszy moduł, przeznaczo zamek, który podczas trans ny do umieszczenia na górze, portu zapobiega otwieraniu się jest zaopatrzony w wygodne szuflad. Dolna część ma cztery uchwyty ułatwiające przeno obrotowe kółka i zawiera dwie większa może służyć za blat roboczy. Neo Tools tel. 22 573 03 00 www.neo-tools.com Ta specyficzna forma komunikowania się Masz prawo do korzystania ze swoich praw. jest oparta na otwartości i nienapastli „Pakiet Zimowy – Apteczka” cy” z produktów potrzebnych i łańcuchy antypoślizgowe. w każdym warsztacie lub Premiowany termin płatności sklepie w okresie jesienno- za te zakupy został ustalony zimowym, a dostępnych w ofer na dzień 15 stycznia 2012 r. Ewa Rozpędowska wym wyrażaniu swoich poglądów, postaw, Asertywność jest umiejętnością, którą ocen. To dochodzenie należnych nam nabywamy w ciągu życia, a więc na star praw i wskazywanie granic, których re cie szanse są równe. Efekty, czyli poziom spektowania się domagamy. Elementem, opanowania zachowań i cech dlań właści bez którego jednak nie można nazwać wych, jak widzimy na co dzień – są bardzo zachowania asertywnym, jest uznanie różne. i nienaruszalność praw innych osób oraz Czy jednak jest sens dokonywać cie IC dla samochodów oso Nabywcom będą przyzna nieprzekraczanie wynikających z nich oso prób reanimacji asertywności, choćby bowych i ciężarowych, czyli wane nagrody i dwa rodzaje bistych granic. Innymi słowy – dając sobie tym skromnym felietonem, skoro po nie m.in. akumulatory, urządze premii. Szczegóły u przedsta Dla jednych oznacza bezczelność, brak prawo do pełnego wyrażania siebie w kon mal 20 latach obecności popularność tej Inter Cars SA rozpoczyna ak ści od 1700 do 40 000 zło nia do obsługi akumulatorów, wicieli handlowych Inter Cars pokory, egoizm w czystej postaci, efekt taktach z innymi ludźmi, automatycznie „gwiazdy” lat 90. tak bardzo przygasła? cję „Pakiet Zimowy – Aptecz tych netto. płyny i koncentraty do spry oraz na stronie internetowej bezstresowego przyznajemy je także drugiej stronie. Skoro fala warsztatów, treningów i innych skiwaczy, płyny i koncentraty firmy. słowem – koszmar. W opinii innych jest ka”. Proponuje w niej sześć Każdy klient może w ra wariantów zestawów zakupo mach wariantu do chłodnic, żarówki, pióra do wych (Mini, Small, Medium, dowolnie konstruować swój wycieraczek, chemię warsz Large, Mega i Giga) o warto „niezbędnik pierwszej pomo tatową, wybranego kable rozruchowe Inter Cars SA tel. 22 714 14 20 www.intercars.com.pl Nowa wersja tachografu DTCO 1381 Z początkiem jednym umiejętności asertywnych szkoleń przetoczyła się z ło to, ot po prostu, umiejętność mówienia asertywnych stanowi pięć zasad sformuło motem przez kraj, aby w końcu odetchnąć „nie”. wanych przez Herberta Fenterheima: i spocząć na zasłużonych laurach? Podstawę trenowania Wiele osób ją posiada, bez konieczno Masz prawo do wyrażania siebie, swo A może asertywność nie jest nam do ści inwestowania w jakieś szkolenia. Resz ich opinii, potrzeb, uczuć tak długo, niczego potrzebna, choćby ze względu dopóki nie ranisz innych. na swoją „obcość kulturową”? Albo też ta, jeśli ma z tym problem, to albo niech się uczy, albo pogodzi z faktem, że popula Masz prawo do wyrażania siebie – na poprzedni, niemiłościwie nam panujący Dzięki temu do czasu pracy Dlatego firma Continental cja tych, którym się odmawia, też przecież wet, jeśli rani to kogoś innego – dopóki system, aż nadto nauczył nas tej umiejęt wchodzi w życie rozporządze nie będą wliczane kilkusekun VDO skonstruowała tachograf musi istnieć. Są i tacy, co wzruszeniem ra twoje intencje nie są agresywne (są ności, więc po co to train the trainer? nie Unii Europejskiej numer dowe okresy przyspieszania DTCO 1381 w wersji 1.4, mion kwitują jakąkolwiek wzmiankę o tym 1266/2009, zmieniające za i hamowania, kierowcy nie działający zgodnie z nowym „przeterminowanym towarze z importu”, Masz prawo do przedstawiania innym my się do tego, co najciekawsze w tej lek sady obliczania czasu przez będą na przykład zmuszani rozporządzeniem. W urządze absolutnie niedostosowanym do naszych, swoich próśb, dopóki uznajesz, że oni turze – mianowicie próby opisania, takiej tachografy. za do robienia przerw po wielo niu zastosowano ponadto wiele polskich realiów. mają prawo odmówić. minidiagnozy stanu pacjenta o imieniu pisywały one pełną minutę godzinnych postojach na grani nowych funkcji. po 5 sekundach trwania po cach, w trakcie których spora miaru, obecnie okres ten zo dycznie musieli ruszyć pojazd stał wydłużony do 29 sekund. z miejsca. Drabpol tel. 22 738 74 00 www.drabpol.pl CENTRUM SZKOLENIA BLACHARSTWA SAMOCHODOWEGO w Polsce centrum szkoleniowe kadry blacharskiej. od stycznia 2001 roku, korzystając z doświadczeń zagranicznych partnerów. ● Dysponuje profesjonalnym zapleczem dydaktyczno-technicznym i bazą hotelową. C.T.S. sp. z o.o. Generalny Przedstawiciel w Polsce CAR-O-LINER ul. gen. Grota-Roweckiego 130a, 41-200 Sosnowiec tel. 032 291 77 35, tel. 032 290 78 51, faks 032 290 77 68 e-mail: [email protected]; www.car-o-liner.pl Tymczasem asertywność jest jedną Są sytuacje, w których kwestia praw z cech wchodzących w skład inteligencji poszczególnych osób nie jest jasna. Za emocjonalnej, ważnych dla naszej sku wsze jednak masz prawo do przedys teczności w kontaktach międzyludzkich. kutowania tej sytuacji z drugą osobą. SZYBKOŚĆ I SKUTECZNOŚĆ W DIAGNOSTYCE Fot. archiwum ● Funkcjonuje W ten oto sposób nieuchronnie zbliża asertywne). Złomowanie urządzeń wszystkich marek Liczne promocje Fot. Drabpol, Inter Cars, Neo Tools ● Jedyne Autonaprawa | Październik 2011 wychowania, października Dotychczas 49 Diagnostyka TEXA to: szerokie pokrycie, szybkość komunikacji, skuteczność w naprawach pojazdów. asertywność, obywatela naszego pięknego kraju. Ale o tym już w listopadowym numerze „Autonaprawy”. AXONE Direct NAVIGATOR TXC TEXA Poland Sp. z o.o. ul. Babińskiego, 4 30-393 Kraków - POLAND Phone: 0048-12-263 10 12 Fax 0048-12-263 29 85 www.texapoland.pl [email protected] Autonaprawa | Październik 2011 50 | OD REDAKCJI W najbliższych wydaniach Bogusława Krzczanowicz z jednej strony współczucie i chęć pomocy Kolejna sprawa to części wymienia- naszym wschodnim sąsiadom, a z drugiej ne podczas serwisowania pojazdów. Tu powala spojrzeć pogodniej na nasze po- znów aspekty bezpieczeństwa niezbyt wszednie bolączki. harmonijnie łączą się z ekonomicznymi. Z taką właśnie pogodą przechodzę do Mamy nadzieję, że wspólna konferencja rzeczy, czyli tematów naszych listopado- międzynarodowej wych publikacji. Pierwszy z nich to samo- i polskiego Stowarzyszenia Dystrybutorów organizacji FIGIEFA chodowe wyposażenie elektryczne. Cho- i Producentów Części Motoryzacyjnych, dzi tu przede wszystkim o nowe techniki która odbędzie się w Warszawie już po oświetleniowe, nazywane niekiedy i bez zamknięciu październikowego wydania Następnym numerem „Autonaprawy” bę- większej przesady diodową rewolucją. Ar- naszego pisma, dostarczy wielu interesu- dzie ten listopadowy, a listopad kojarzy się tykuł poświęcony tym sprawom przygotuje jących materiałów na temat aktualnych zawsze w pierwszym rzędzie z jesienią, dla Państwa specjalista z firmy wiodącej trendów rozwojowych tzw. aftermarketu Dniem Zadusznym i sentymentalnymi na świecie w tworzeniu tego rodzaju sys- w Polsce i w Unii Europejskiej. myślami o przeszłości. Należę do licznej temów. Poza tym spodziewamy się kolejnych Sprawa kontroli geometrii podwozi wypowiedzi przedstawicieli zainteresowa- rodzinne tradycje wywodzą się z przed- gości na naszych łamach stosunkowo nych firm w sprawie nowego, zalecanego wojennych Kresów. Kilka dni temu byłam często, lecz tym razem postanowiliśmy przez unijne przepisy czynnika chłodzą- po raz pierwszy w życiu w stronach mo- przyjrzeć się tej sprawie od strony prak- cego do samochodowych instalacji kli- ich dziadków i teraz zachęcam do takich tycznego wykorzystania istniejących roz- matyzacyjnych. Publikacje te wydają się podróży wszystkich mających po temu wiązań technicznych dla poprawy ogól- spóźnione albo przedwczesne z punktu podobne powody. Trudno tam odnaleźć nego bezpieczeństwa ruchu drogowego. widzenia ślady swoich bezpośrednich przodków, Rzecz w tym, iż kosztowny, nowoczesny prac, ale nie przesadzajmy z tak pojmo- czasem jest to wręcz niemożliwe, gdyż sprzęt diagnostyczny służący do takich waną aktualnością. Sezonowe spiętrzenie z różnych względów okazały się nietrwa- badań, choć może być pożyteczny niemal określonych zleceń nie jest przecież dla ni- łe. A jednak… Czas płynący bardzo wol- we wszystkich warsztatach i serwisach, kogo okazją do podejmowania strategicz- no na kresowej prowincji zachował stare w żadnych nie jest bezwzględnie koniecz- nych decyzji inwestycyjnych. cywilizacyjne realia. Nie przystają one ani ny ani ze względów prawnych, ani ekono- Dlatego też proszę nie kojarzyć z sezo- do idealizowanych od pokoleń obrazów micznych. Zapytamy naszych ekspertów nem przedzimowej wymiany ogumienia przeszłości, ani tym bardziej do wszel- specjalizujących się w tej dziedzinie, jak z rozpoczynanym przez nas w przyszłym kich politycznych wizji wiązanych dzisiaj ten ważny problem powinien zostać pra- miesiącu cyklem artykułów o tzw. monta- z tamtymi ziemiami. Świadomość ta budzi widłowo rozwiązany. żownicach do kół samochodowych. B2B w całym kraju grupy rodaków, których MONITORING... KUPA SZMALU I NUDY! sezonowości O, JA NIE MOGĘ! ALE KINO! Apteczka warsztatowa Pakiet zimowy 2011/2012 warsztatowych TO U SZEFA W DOMU...! MAM POMYSŁ, SZEFIE! Fot. Archiwum Sezonowa oferta dla warsztatów naprawczych samochodów osobowych i ciężarowych. Najbardziej popularne produkty przydatne w okresie jesienno-zimowym: akumulatory • płyny i koncentraty do chłodnic • płyny i koncentraty do spryskiwaczy • żarówki • pióra wycieraczek chemia warsztatowa • urządzenia do obsługi akumulatorów • kable rozruchowe • łańcuchy antypoślizgowe Autonaprawa | Październik 2011 Inter Cars SA infolinia: 801 80 20 20 www.intercars.com.pl www.varta-automotive.com VARTA TO ZAAWANSOWANA TECHNOLOGIA. Niezależnie od tego, jaki akumulator VARTA wybierzecie do swojego pojazdu, my w każdym przypadku gwarantujemy Wam ekstremalną 100 % najwyższej jakości i zaawansowaną technologię. VARTA Dynamic Trio – dzięki unikatowej w skali światowej technologii produkcji kratki PowerFrame® – to akumulatory, na które możesz liczyć w każdej sytuacji TERAZ TO JESZCZE WIĘCEJ UKRYTEJ MOCY. Thanks go to Peugeot, www.peugeot.com moc rozruchu, niezawodne zaopatrzenie w energię,
![1. Producent JMT 2. Napięcie [V] 12 3. Typ litowo](http://s2.doczz.pl/store/data/000732466_1-50cf943273cf3797470d2e828670080f-70x70.png "1. Producent JMT 2. Napięcie [V] 12 3. Typ litowo")
