Rewaloryzacja i adaptacja pałacu w Waplewie Wielkim w gminie

Rewaloryzacja i adaptacja pałacu w Waplewie Wielkim w gminie

Rewaloryzacja i adaptacja pałacu
w Waplewie Wielkim w gminie Stary Targ
na cele muzealne
Przedmiotem projektu realizowanego w latach 2012-2015 jest rewaloryzacja i adaptacja
pałacu w Waplewie Wielkim, stanowiącego obiekt dziedzictwa kulturowego o pow. 1411,40
m2 na cele muzealne, dostawę wyposażenia, konserwację zabytku w pobliskiej kaplicy,
wykonanie makiety pałacu. W rezultacie z obiektu korzystać będzie corocznie 13 700
turystów, a realizowanych będzie 8 imprez. Zatrudnienie otrzyma 1 nowy pracownik. Celem
jest zwiększenie lokalnej atrakcyjności inwestycyjnej, osiedleńczej i turystycznej na terenie
gminy i powiatu.
Uzasadnienie, opis i cele Projektu
Opis stanu istniejącego i uzasadnienie potrzeby realizacji Projektu
Gmina Stary Targ to gmina wiejska powiatu sztumskiego. Liczba mieszkańców gminy
wynosi 6 611 osób. Waplewo Wielkie liczy ok. 1 000 mieszkańców. Gospodarka gminy
oparta jest głównie na rolnictwie. Gmina Stary Targ zaliczana jest do słabych strukturalnie
obszarów województwa pomorskiego. Na terenie gminy znajduje się Obszar Chronionego
Krajobrazu Jeziora Dzierzgoń. Występują także liczne pomniki przyrody. Waplewo Wielkie
jest dobrze skomunikowaną wsią, położoną w pobliżu Starego Targu i Sztumu.
Muzeum Narodowe w Gdańsku stanowi zbiór placówek muzealnych o
zróżnicowanym profilu zbiorów, prezentowanych wystaw i różnorodnych formach
prowadzonej działalności muzealnej. Muzeum prowadzi swoją statutową działalność w
ramach 6. oddziałów. W 2010 roku Muzeum Tradycji Szlacheckiej i Ośrodek Kontaktów z
Polonią - oddział Muzeum Narodowego odwiedziło 4 627 osób. Obiekt z każdym rokiem
zwiększa swoje znaczenie w skali lokalnej. Wśród 51 placówek muzealnych województwa
pomorskiego jest jedyną, która popularyzuje tradycje szlacheckie. Funkcjonowanie oddziału
jest szczególnie istotne z punktu widzenia obszaru województwa, położonego na wschód od
linii rzeki Wisły, charakteryzującego się niską dynamiką rozwoju i pozbawionego bogatej
oferty kulturalnej dla mieszkańców.
Pierwsze wzmianki o Pałacu Sierakowskich pochodzą z XVI wieku. Ostatnia znacząca
przebudowa pałacu miała miejsce w 1926 r. Wówczas nadbudowano część środkową
oranżerii i przeznaczono ją na mieszkania. Po znaczącej przebudowie w latach 1941 – 43
pałac został wyremontowany w latach 80-tych XX wieku. Przywrócono wówczas częściowo
historyczny układ pomieszczeń budynku głównego. Niestety dewastacji uległa wówczas
część wystroju wnętrz. W formie z 1888 roku zachowała się jedynie bryła budynku.
Niewielkim zmianom uległa architektura elewacji dworu i oficyn. Budynek pałacu jest
obecnie murowany, tynkowany na kolor żółty i biały. Od strony wschodniej 1kondygnacyjny z gankiem wejściowym i podjazdem; od strony zachodniej i południowej 2kondygnacyjny. Stan elementów konstrukcyjnych budynku można określić jako średni.
Niewielkie zarysowania widoczne są jedynie na murze zewnętrznym elewacji południowej.
Natomiast wszystkie mury zewnętrzne wokół budynku są silnie zawilgocone, znaczne partie
tynku są odspojone, część odpadła. W złym stanie znajdują się przede wszystkim te ściany,
które mają bezpośredni kontakt z gruntem – szczególnie w piwnicy. Mury są trwale wilgotne,
widać znaczne ubytki i osłabioną, a miejscami całkiem zniszczoną strukturę czerepu cegieł.
Prawie całkowitemu zniszczeniu uległ wystrój wewnętrzny pomieszczeń pałacu z wyjątkiem
sieni i „Sali Gdańskiej”. Adaptacja z przełomu lat 70-tych i 80-tych XX wieku przywróciła w
znacznym stopniu układ pomieszczeń parteru pałacu – za wyjątkiem pomieszczeń skrzydła
południowego i wschodnich pomieszczeń na lewo od sieni. Podczas tych prac zniszczono
fragmenty zabytkowego wyposażenia pałacu: boazerie, drzwi wewnętrzne, okna. W
znacznym stopniu przebudowano pomieszczenia piętra pałacu adaptując je na hotel. Pałac
stopniowo tracił swoją pierwotną funkcję i ponowne przywrócenie mu funkcji kulturalnej i
muzealnej wymaga pilnej adaptacji. Przez lata sztucznie oddzielono od pałacu kaplicę
grobową (obecny kościół) - niegdyś integralny element zespołu pałacowego, w którym
znajdują się niszczejące zabytki, a który mógłby stać się stałym elementem muzealnej trasy
turystycznej.
Na pilną potrzebę realizacji projektu wpływają zidentyfikowane problemy:
- zły stan techniczny pałacu,
- utrata funkcji kulturalnej, dewastacja wnętrz,
- brak odpowiedniego wyposażenia w większości pomieszczeń,
- brak możliwości szybkiej adaptacji na muzeum,
- potrzeba organizacji siedziby Muzeum Tradycji Szlacheckiej,
- mała liczba turystów odwiedzających gminę Stary Targ i powiat sztumski,
- niska dostępność obiektów kultury w tym rejonie,
- niski poziom atrakcyjności turystycznej, osiedleńczej i inwestycyjnej tej części Powiśla.
Opis przedmiotu Projektu i uzasadnienie przyjętego rozwiązania technicznego
Projekt obejmuje następujące zadania:
- roboty budowlane w Pałacu Sierakowskich,
- wyposażenie Pałacu Sierakowskich i wyk. makiety pałacu,
- prace konserwatorskie na zabytku ruchomym w kaplicy grobowej.
Opis planowanych prac budowlanych
Realizacja prac obejmie łącznie przebudowę 1411,4m2 powierzchni użytkowej Pałacu
Sierakowskich – obiektu dziedzictwa kulturowego, stanowiącego nowy produkt turystyczny.
Zakres całości zadania obejmuje remont i przebudowę obiektu, przy czym przebudowa
dotyczy części wewnętrznych budynku. Pozostałe prace związane z zadaniem mają mieć
charakter remontowy (odtworzeniowy) i nie mogą ingerować w architekturę budynku.
Wydzielono następujące 5 stref funkcjonalnych:
1. Strefa ekspozycji muzealnych o powierzchni ok. 954 m2 netto, która obejmie:
- pomieszczenia rekonstrukcji dawnych wnętrz pałacowych:
- na parterze pałacu– Sień, Salę bilardową, Salę Gdańską, Salę Białą, Saloniki I i II,
- na piętrze pałacu – Pokój Dziecinny IV wraz z loggią i Pokój Nauczyciela;
- pomieszczenia przeznaczone do aranżacji historycznej :
- na parterze pałacu – Biblioteka, Pokój Pani, Gabinet Pana, Pokój Pana, Weranda i
pomieszczenie nr 1.9,
- na piętrze pałacu – Pokój Gościnny I, Pokój Gościnny II, Pokój Oficjalisty, Pokój Gościnny
Pana Domu, Pokój Dziecinny I, Pokój Dziecinny II, Pokój Dziecinny III, Pokój Łazienka,
- na parterze w oranżerii – Oranżeria I i Oranżeria II;
- pomieszczenia przeznaczone na wystawy czasowe:
- na parterze pałacu – Jadalnia
- w piwnicach pałacu
- na poddaszu przybudówki neogotyckiej
2. Strefa funkcji edukacyjno-seminaryjnych oraz koncertów i spektakli o powierzchni ok. 91
m2 netto, na parterze oranżerii - sala wielofunkcyjna.
3. Strefa funkcji towarzyszących o powierzchni ok. 72 m2 netto, zlokalizowana na parterze i
na poddaszu pałacu oraz na parterze oranżerii – przewidziano tam hole, zespoły sanitarne,
szatnie i pomieszczenia gospodarcze przeznaczone bezpośrednio do obsługi podstawowych
stref użytkowych.
4. Strefa naukowo – badawczo – administracyjna o powierzchni ok. 294 m2 netto, obejmuje
pomieszczenia na piętrze oranżerii i przybudówki neogotyckiej oraz dwa pomieszczenia na
parterze w pałacu. Przewiduje się pracownie genealogii i heraldyki oraz pracownie pomologii.
5. Strefa magazynów i infrastruktury technicznej, o powierzchni ok. 258 m2 netto, została
zlokalizowana w piwnicach oranżerii oraz w piwnicach i na parterze przybudówki
neogotyckiej.
Wyposażenie
W ramach projektu zakupione zostanie wyposażenie pałacu, mające na celu przywrócenie mu
dawnej świetności i nadanie funkcji muzealnej. Wyposażenie dzieli się na dwie grupy:
1. wyposażenie zabytkowe: 6 kompletów wyposażenia zabytkowych sypialni (barokowa,
chippendale, biedermeier i 2 komplety eklektyczne, w typie II cesarstwa (39 elementów),
2. wyposażenie współczesne (współczesne meble, sprzęt elektroniczny - 119 elementów).
Projekt obejmuje również wykonanie makiety pałacu, która służyć będzie osobom
niewidomym i niedowidzącym.
Prace konserwatorskie
Planuje się realizację prac konserwatorskich związanych z konserwacją epitafium
alabastrowego „Zmartwychwstanie Chrystusa” w zakresie zgodnym z programem prac
konserwatorskich. Proponowane rozwiązania technologiczne są bezpieczne i przyjazne dla
środowiska. Zapewniają najlepszy stosunek jakości do ceny. Wykonanie ich zgodnie z
obowiązującymi przepisami pozwoli na efektywną i długotrwałą eksploatację. Dostarczone
wyposażenie cechować będzie sprawność i wysoka jakość wykonania. W ramach inwestycji
wybrano do wykonania jedynie zakres niezbędnych robót mających na celu rozwiązanie
zidentyfikowanych problemów. Realizacja tych elementów ma charakter pilny, a wskazane
prace są niezbędne do wykonania w całości, a rezygnacja z ich jakiejkolwiek części
uniemożliwiłaby realizację przedmiotowego przedsięwzięcia. Jednocześnie zachowano
kompleksowość i spójność inwestycji, tak by możliwe było nadanie obiektowi nowej funkcji.
Cele społeczno – gospodarcze Projektu
Inwestycja polega na rewaloryzacji Pałacu Sierakowskich w Waplewie Wielkim (gm. Stary
Targ) – siedziby Muzeum Tradycji Szlacheckiej. Przystąpienie do przedmiotowej inwestycji
jest niezwykle istotne dla rozwoju tej placówki – jednego z dwóch oddziałów zamiejscowych
Muzeum Narodowego w Gdańsku i jedynego na obszarze województwa położonym na
wschód od linii rzeki Wisły. Na terenie Pałacu wykonane zostaną liczne prace budowlane i
adaptacyjne, które są niezbędne w celu udostępnienia powierzchni muzealnej zwiedzającym.
Podobnie, koncepcja rewaloryzacji Pałacu Sierakowskich zakłada udostępnienie spójnej i
ciekawej trasy turystycznej, stąd przystąpienie do partnerstwa z Parafią Rzymskokatolicką
p.w. św. Maksymiliana Marii Kolbego w Waplewie Wielkim – dysponentem kaplicy
grobowej, która w przeszłości stanowiła integralny element zespołu pałacowego i realizacja
prac konserwatorskich w ramach zabytku ruchomego wewnątrz kościoła. Należy więc
podkreślić, iż turystom oddany zostanie produkt o najwyższej wartości historycznej i
merytorycznej, a kulturalne i historyczne dziedzictwo tego miejsca zostanie w odpowiedni
sposób wyeksponowane. Podjęcie inwestycji w ramach zespołu pałacowo-parkowego w
Waplewie Wielkim ma doniosłe znaczenie nie tylko dla rozwoju oferty kulturalnej i
podniesienia jej jakości na terenie wschodnich powiatów województwa, ale również dla
wzrostu jakości życia mieszkańców i rozwoju społeczno-gospodarczego tej części regionu.
Nie bez znaczenia pozostaje bowiem lokalizacja pałacu, który znajduje się na terenie gminy
Stary Targ w powiecie sztumskim, stanowiących jedną ze słabiej rozwiniętych części
województwa o stosunkowo najniższych wskaźnikach rozwoju społeczno-gospodarczego. W
tej części regionu brakuje podobnych placówek kulturalnych, jak i atrakcji turystycznych,
wpływających znacząco na potencjał inwestycyjny gminy i powiatu. Należy więc oczekiwać,
iż prężny rozwój oddziału Muzeum Narodowego wpłynie pozytywnie na zdolność
przyciągania inwestorów i turystów, przyczyniając się do rozwoju lokalnego sektora usług i
poprawy sytuacji na rynku pracy. Należy podkreślić, iż dzięki realizacji specjalnie wykonanej
makiety obiekt będzie dostępny dla turystów niedowidzących, co wpłynie na zwiększenie
poziomu niedyskryminacji. Oddany do użytku obiekt dziedzictwa kulturowego objęty
wsparciem będzie odwiedzać każdego roku 13 700 turystów. Korzystać będą oni z
wytworzonego produktu turystycznego. Ponadto, na terenie obiektu odbywać się będzie co
najmniej 8 imprez rocznie. Z realizacją projektu związane będzie zatrudnienie jednego
nowego pracownika na pełen etat. Projekt ma zadeklarowane wsparcie finansowe
zainteresowanych podmiotów gospodarczych, władz Gminy Stary Targ, jak również znaczące
poparcie społeczności lokalnej.
Zgodność Projektu z celami RPO WP
Realizacja projektu wpłynie na realizację celu głównego działania – zwiększenie lokalnej
atrakcyjności inwestycyjnej, osiedleńczej i turystycznej. Podjęcie inwestycji w ramach
zespołu pałacowo-parkowego w Waplewie Wielkim ma doniosłe znaczenie nie tylko dla
rozwoju oferty kulturalnej i podniesienia jej jakości na terenie wschodnich powiatów
województwa, ale również dla wzrostu jakości życia mieszkańców i rozwoju
społeczno-gospodarczego tej części regionu. Nie bez znaczenia pozostaje bowiem lokalizacja
pałacu, który znajduje się na terenie gminy Stary Targ w powiecie sztumskim, stanowiących
jedną ze słabiej rozwiniętych części województwa o stosunkowo najniższych wskaźnikach
rozwoju społeczno-gospodarczego. W tej części regionu brakuje podobnych placówek
kulturalnych, jak i atrakcji turystycznych, wpływających znacząco na potencjał inwestycyjny
gminy i powiatu. Należy więc oczekiwać, iż prężny rozwój oddziału Muzeum Narodowego
wpłynie pozytywnie na zdolność przyciągania inwestorów i turystów, przyczyniając się do
rozwoju lokalnego sektora usług i poprawy sytuacji na rynku pracy. Rewaloryzacja zespołu
pałacowo-parkowego wraz z nadaniem mu nowych funkcji kulturalno-turystycznych,
pozwoli na atrakcyjne wykorzystanie obiektu o dużym potencjale turystycznym.
Udostępniony dla turystów muzeum i organizowane w jego obrębie wydarzenia kulturalne
wpłyną na zwiększenie liczby turystów odwiedzających gminę Stary Targ. Spowoduje to
rozwój usług turystycznych w dziedzinie gastronomii, zakwaterowania i usług, a w ten sposób
wpłynie na rozwój gospodarczy gminy. Tym samym realizacja projektu przyczyni się do
osiągnięcia założonych efektów realizacji 8 osi priorytetowej w postaci wzrostu wielkości
ruchu turystycznego na obszarze gminy Stary Targ.
Zakres inwestycji jest zgodny z typami projektów uprawnionymi do wsparcia w ramach
wskazanego poddziałania. Wskazuje się tam bowiem na projekty obejmujące prace
konserwatorskie, prace restauratorskie, prace rekonstrukcyjne i adaptację budynków i budowli
o znaczeniu historycznym z możliwością nadania im nowych funkcji oraz budowa nowych,
rozbudowa i przebudowa istniejących obiektów funkcjonalnie z nimi
powiązanych. Realizacja przedsięwzięcia wpłynie na zwiększenie lokalnej atrakcyjności
inwestycyjnej, osiedleńczej i turystycznej gminy. Wszystkie te 3 aspekty są ze sobą ściśle
powiązane, a zrealizowane przedsięwzięcie stanowić będzie bodziec do podniesienia
wskazanych wyżej poziomów na terenie gminy i powiatu.
Wkład w realizację Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego i jego
uzasadnienie
Cele i działania objęte projektem są zbieżne z priorytetami i kierunkami działań zawartymi w
strategii. Oczekiwane rezultaty projektu będą realizować przede wszystkim Priorytet 1.
Konkurencyjność, zgodnie z którym region konkurencyjny to m.in. region stanowiący
atrakcyjne miejsce dla turystów, a także obecnych i potencjalnych mieszkańców. Priorytet ten
zakłada oddziaływanie na silną i trwałą pozycję regionu w skali europejskiej m.in. poprzez
poprawę atrakcyjności osiedleńczej, inwestycyjnej i turystycznej. Planowana inwestycja
odpowiada także celowi 3, sformułowanemu w ramach priorytetu Konkurencyjność: Rozwój
gospodarki wykorzystującej specyficzne zasoby regionalne w kierunku ochrony dziedzictwa
historycznego, kulturowego i przyrodniczego, sprzyjającej jego racjonalnemu wykorzystaniu
w rozwoju społeczno – gospodarczym. Zespół pałacowo-parkowy, wpisany do rejestru
zabytków, jest niewątpliwie elementem dziedzictwa historycznego i kulturowego
województwa. Dzięki przystosowaniu obiektu do pełnienia funkcji kulturalnych o
oddziaływaniu regionalnym, projekt wpłynie na rozwój społeczno-gospodarczy gminy Stary
Targ, przede wszystkim poprzez zwiększenie ruchu turystycznego oraz wzrost udziału
mieszkańców w życiu kulturalnym. W dłuższej perspektywie będzie to bodźcem do dalszego
rozwoju różnego rodzaju usług turystycznych w regionie, a w ten sposób zwiększy
konkurencyjność całego województwa.
Zgodność Projektu z zapisami dokumentów strategicznych oraz dokumentów
warunkujących jego realizację.
Działania zaplanowane w projekcie odpowiadają założeniom i wpisują się w realizację celów
Strategii sformułowanych w ramach Priorytetu 2 - Rozbudowa i modernizacja infrastruktury
oraz poprawa dostępności transportowej dla turystyki, opierającego się na założeniu, że
funkcje obszaru, w tym również turystyczne, zależą od zagospodarowania przestrzeni. Projekt
obejmuje swoim zakresem przystosowanie zdegradowanego obiektu dziedzictwa kulturowego
do wymogów pełnienia funkcji muzealnej – atrakcyjnej zarówno dla mieszkańców, jak i
turystów. Inwestycja w infrastrukturę turystyki sprzyja rozwojowi branży okołoturystycznej,
której funkcjonowanie ma pozytywny wpływ na lokalną przedsiębiorczość. Planowana
inwestycja wpisuje się ponadto w realizację Celu strategicznego 2.11 Rewitalizacja i
estetyzacja obszarów penetracji turystycznej. Rewaloryzacja zabytkowego pałacu oraz
nadanie mu nowych funkcji turystycznych i kulturalnych spowoduje wzrost zainteresowania
turystów nie tylko samym obiektem, ale również jego otoczeniem, a więc terenem Powiśla.
Dzięki realizacji przedsięwzięcia miejsce to stanie się nowym punktem przyciągającym
turystów na mapie województwa. Pozwoli to na przybliżenie mieszkańcom regionu walorów
Powiśla i zachęci do spędzania w tym rejonie swojego czasu wolnego.
Działania zawarte w projekcie „Rewaloryzacja i adaptacja pałacu w Waplewie Wielkim w
gminie Stary Targ na cele muzealne” są odpowiedzią na cele Programu w ramach Priorytetu
wsparcia 3: Tworzenie oferty posezonowej na całym obszarze województwa pomorskiego.
Jednym z głównych obszarów wsparcia Priorytetu jest modernizacja i udostępnianie atrakcji
turystycznych. Zrewaloryzowany pałac w Waplewie Wielkim stanowić będzie nowy
produkt turystyczny o lokalnej skali oddziaływania i będzie mógł pełnić funkcje
turystyczno-kulturalne przez cały rok - także poza okresem wysokiego sezonu turystycznego
(lipiec-sierpień). Wypełni on więc lukę w dostępie do kultury w miesiącach jesiennych,
zimowych i wiosennych. Co więcej, stanie się on celem przyjazdu mieszkańców zarówno tej
części regionu pomorskiego, jak i turystów tworząc całoroczny bodziec inwestycyjny dla
lokalnych przedsiębiorców. Przedmiotowa inwestycja wpisuje się także w kierunki działań
Priorytetu 5: Rozwój produktów wykorzystujących specyficzne i unikatowe zasoby
kulturowe, będące wyróżnikami regionu, na całym obszarze
województwa pomorskiego w ramach Różnorodności kulturowej regionu i bogactwa
dziedzictwa kulturowego. Jednym z głównych obszarów wsparcia w ramach tego priorytetu
jest wsparcie inwestycji w modernizację i adaptację obiektów dziedzictwa kulturowego w
celu nadania im nowych funkcji turystycznych, co będzie miało miejsce w przypadku
przedmiotowego projektu. Zabytkowy pałac wraz z atrakcyjną ofertą muzealną może stać
się elementem produktu turystycznego opartego na promowaniu tradycji szlacheckiej. Obiekt
w Waplewie Wielkim stanowi jedno z ostatnich w Polsce miejsc, w którym można
prezentować taki dorobek. Projekt wykorzysta w związku tym unikatowe zasoby lokalne by
wypromować je w skali województwa.