Special Briefing September 2011

Informacja Specjalna wrzesień 2011
Walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym ludzi starszych
-------------------------------------------------------------Maciej Kucharczyk, AGE Policy Officer
Pierwszy doroczny Zjazd Europejskiej Platformy do walki
z ubóstwem i wykluczeniem społecznym
Europejska Platforma do walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym,
która powstała w 2010, jest częścią Europejskiej Strategii Europa
2020, mającej na celu zapewnienie zrównoważonego i integrującego
wzrostu w następnych 10 latach. Walka z ubóstwem i wykluczeniem
społecznym jest przede wszystkim w gestii rządów poszczególnych
państw. W związku z tym, Platforma chce pełnić rolę koordynatora
polityk poszczególnych państw w tej dziedzinie przez zidentyfikowanie
dobrych praktyk, promowanie uczenia się jednych krajów od drugich,
ustanawiania zasad obowiązujących w całej Unii Europejskiej oraz zapewniania wsparcia
finansowego działaniom związanym z walką z ubóstwem dzięki programowi spójności.
Zasady działania Platformy były głównym tematem dyskusji na Pierwszym Zjeździe, który miał
miejsce, pod Polską Prezydencją, w Krakowie, w dniach 17 i 18 października. Na tym Zjeździe
analizowano postęp, jaki osiągnęły poszczególne Kraje w redukowaniu ilości ludzi żyjących w
biedzie. Było to konieczne, aby móc osiągnąć cel, zidentyfikowany przez Platformę, o zredukowaniu,
do roku 2020, ilości ludzi żyjących w ubóstwie o 20 milionów. Według wielu NGO uczestniczących w
spotkaniu, Platforma nie dokonała do tej pory postępu w osiąganiu tego daleko terminowego celu.
Spowodowane to jest brakiem jasności, co do struktury Platformy i jej pola działania. Czy Platforma
ma się zajmować postępem prawodawstwa czy też poszczególnymi etapami europejskiej strategii
integracji socjalnej? Jak cele redukcji ubóstwa na poziomie Europejskim przekładają się na poziom
krajowy? Jak należy łączyć zasady działania na poziomie europejskim i krajowych programów reform
(NRP)? Zjazd ten nie spełnił pokładanych w nim nadziei ze względu na brak możliwości wymiany
poglądów z krajowymi i unijnymi decydentami. Należy również ponownie przeanalizować
zaproponowaną formułę spotkania i dobór uczestników w celu jak najlepszego wykorzystania tego
typu spotkań.
Z perspektywy osób starszych ważne jest określenie celu redukcji ubóstwa (poziom bezrobocia, braki
finansowe, braki materialne), przyjęcie właściwego balansu pomiędzy tymi składnikami, z których
każdy skierowany jest na określone ryzyka, na które narażone są poszczególne grupy starszego
pokolenia. Cele te powinny być rozbite na poszczególne grupy wiekowe i płeć, w celu lepszego
zaadresowania potrzeb ludzi starszych i wskazania, jakie środki mogą skutecznie zmniejszyć
ubóstwo.
W czasie tego spotkania, AGE oraz inni uczestnicy (Association Internationale de la Mutualité,
Committee of the Regions, European Local Inclusion and Social Action Network and ENSA,
Eurocommerce, Eurofound, European Centre for Social Welfare Policy and Research, and European
Women’s Lobby) zorganizowały warsztaty, na których dyskutowano nad metodami zagwarantowania,
że krajowe programy integracji społecznej, będą uwzględniać wszystkie specyficzne aspekty ubóstwa
i wykluczenia społecznego.
Podstawą dyskusji, były zaprezentowane przez AGE analizy realiów społecznych, z którymi stykają
się ludzie starsi i przedstawione propozycje mające na celu zmniejszenie ubóstwa i promowanie
integracji społecznej ludzi starszych.
Specyfika ubóstwa i wykluczenia społecznego ludzi
starszych
Kombinacja czynników takich jak niskie dochody, zły stan zdrowia,
dyskryminacja ze względu na wiek i płeć, zmniejszenie sprawności
fizycznej i umysłowej, bezrobocie, izolacja, przemoc, ograniczony
dostęp do usług mogą odgrywać rolę w zwiększonej biedzie i
wykluczeniu społecznemu ludzi starszych. Podobnie jak dzieci, ludzie
starsi są bardziej narażeni na ubóstwo niż reszta społeczeństwa.
Ryzyko to nie jest jednakowe w całym starszym społeczeństwie. Fakt,
że 21% ludzi starszych i 16% starszych mężczyzn jest zagrożenie ubóstwem pokazuje również na
zróżnicowanie wewnątrz tego społeczeństwa. Kobiety są często dotknięte konsekwencjami
macierzyństwa, oraz obowiązkami opiekuńczymi, które wpływają na przebieg kariery zawodowej.
Czynniki te powodują zróżnicowanie emerytur, czyli niższe emerytury kobiet a tym samym zwiększone
ryzyko ubóstwa. Kobiety zwykle przechodzą na emeryturę wcześniej niż mężczyźni, ponieważ to one
przejmują zwykle obowiązki opiekuńcze.
Jednakże, wielu z tych, którzy przechodzą na emeryturę z wystarczającą emeryturę powoli biednieje
ze względu na brak indeksacji emerytur. Ta erozja dochodów daje się zauważać w momencie, w
którym ludzie starsi stają się osobami zależnymi, jako, że usługi, z których muszą oni korzystać są
bardzo kosztowne. Zapewnienie opieki i właściwego leczenia powinno być oparte na indywidualnych
potrzebach a nie zasobach finansowych.
Pomiar poziomu ubóstwa ludzi starszych
Kraje Unii Europejskiej są bardzo zróżnicowane pod względem ryzyka ubóstwa, na które narażeni są
ludzie starsi. Wynika z tego konieczność używania różnych metod pozwalających na określenie
poziomu ubóstwa i wykluczenia społecznego na poziomie poszczególnych krajów. Na przykład, ludzie
starsi w wielu krajach Europy Wschodniej wydają się być w gorszej sytuacji finansowej niż reszta
Europy, mimo, że ich ryzyko życia poniżej poziomu ubóstwa jest relatywnie mniejsze.
Pomiar możliwości dostępu do dóbr i usług określanych, jako niezbędne do osiągnięcia adekwatnego
poziomu życia, może być dodatkowym wskaźnikiem do wskaźnika finansowego, np. powszechnie
używanego określania, jako ludzi ubogich, ludzi mających dochód poniżej 60% średniej krajowej.
Wprowadzenie tego wyżej omawianego wskaźnika będzie napewno użyteczne.
Rekomendacje AGE po zakończonym Zjeździe
Braki finansowe i utrudniony dostęp do dóbr potrzebnych do życia są zagadnieniami kluczowymi w
momencie kształtowania polityki walki z ubóstwem. Uczestnicy Zjazdu podkreślali konieczność
wzięcia pod uwagę innych czynników takich jak izolacja, która powoduje cierpienie. Jednakowo ważna
jest możliwość życia w społeczeństwie, solidarność pomiędzy różnymi grupami wiekowymi, wzajemna
pomoc.
Dodatkowo uczestnicy zgodzili się, że podejmowane działania w walce z ubóstwem powinny nie
ograniczać się do zapewnienia podstawowych wymagań lub dóbr. Podkreślano, że adekwatne środki
powinny być dostępne w całym okresie życia emeryta, czasem może to być nawet 40 lat. W tak
długim okresie życia warunki ulegają zmianie, zmienia się stan zdrowia, człowiek staje się zależnym
od pomocy innych, musi być przeniesiony z domu do ośrodka pomocy długoterminowej itd. Dotyczy to
nie tylko ludzi, którzy pracują i regularnie wpłacają swoją kontrybucję, ale i tych, którzy tych opłat nie
wnoszą.
Poniżej wyszczególnione są rekomendacje wypracowane podczas warsztatów:
-
Konieczne jest zdefiniowanie i opracowanie metod pomiarów adekwatnych standardów życia,
używając przede wszystkim kryterium budżetowego
Konieczne jest zebranie danych dotyczących migrantów ze szczególnym uwzględnieniem
Romów
Wskaźniki powinny zostać uzupełnione nie monetarnymi wskaźnikami wykluczenia
społecznego jak na przykład komfort życia.
Starsi ludzie powinni być traktowani jak inni obywatele z równym dostępem do towarów i usług
Rynek pracy powinien być bardziej elastyczny, tak, aby można było uwzględnić przerwy w
pracy ( przede wszystkim kobiet) i zapewnić możliwość kredytowania czasu poświęcanego na
opiekę
-
-
Konieczna jest poprawa podejścia pracodawców do zatrudniania ludzi starszych - rady
seniorów powinny być powołane na poziomie lokalnym, wzmocnione sieci społeczne
zwiększające zaangażowanie ludzi starszych
Konsultacje i uczestnictwo seniorów w sprawach ich dotyczących np. przez rady seniorów na
poziomie lokalnych decydentów
Mieszkalnictwo i środowisko powinno być dostosowane do potrzeb ludzi starszych
Powinno się zapewnić prawo do pracy przez cały okres życia z godziwą pensją, jak również
zabezpieczenie społeczne oraz zasiłki dla niepełnosprawnych
Emerytury państwowe powinny być głównym czynnikiem zapobiegającym biedzie i
zapewniającym godne życie, emerytury powinny być indeksowane, tak, aby nadążały za
inflacją.
Więcej na temat rekomendacji AGE tutaj.
AGE press release wydane z okazji Międzynarodowego dnia walki z ubóstwem (17 października)
Więcej informacji o działalności AGE w tej dziedzinie na
AGE website lub od Macieja Kucharczyka ,
[email protected]
----------------------------------------------------------------------------
Wywiad z parlamentarzystą Panem Frédéric Daerden
Członek Socjaldemokratów Belgijskich (S&D)
1. Jako poseł sprawozdawca, w Parlamencie Europejskim, raportu
Platformy Europejskiej dotyczącego walki z ubóstwem i wykluczeniem
społecznym, jaka jest Pana ocena pracy wykonanej do tej pory przez
Platformę? Po roku od rozpoczęcia przez nią działalności, czy myśli
Pan, że Platforma jest efektywnym narzędziem w walce z biedą w
Europie? Czy Platforma efektywnie pomaga we wdrażaniu celu
„wzrostu integrującego” realizowanego w ramach Europa 2020? Jak
Platforma może działać w ramach OMC?
"Europejska Platforma Walki z Ubóstwem i jej cele do redukcji o 20 milionów ilości europejczyków
żyjących w ubóstwie, jest długo planowym działaniem, którego wyniki są obecnie trudne do ocenienia.
Jest to nowe narzędzie, które będzie nadal rozwijane na bazie raportu Parlamentu Europejskiego,
który przygotowałem i przedstawiłem do zatwierdzenia oraz wyników Zjazdu, który odbył się w
Krakowie, w dniach 17 i 18 października. Duża liczba inicjatyw proponowana przez Komisję w tej
dziedzinie jest również bardzo ważna. Jako przykład można podać Europejski Fundusz Socjalny
mający na celu walkę z wykluczeniem społecznym.
Wydaje mi się, że działania i rola Platformy mogą być rozszerzone poza wymianę dobrych praktyk.
Powinna stać sie ona miejscem, w którym poszczególni aktorzy razem z Parlamentem Europejskim,
oceniać będzie postęp osiągany w poszczególnych Krajów członkowskich na przykład dzięki
utworzeniu krajowych platform, tak jak zrobiono to w Belgii. Powinno to pozwolić na przedstawienie
politycznych inicjatyw, które będą mogły być wdrożone w Europie i w poszczególnych Krajach, co
pozwoli na dalszą walkę z biedą.
Platforma pomoże na dalsze wdrożenie ”integrującego wzrostu” jednego z celów Europa 2020, przy
założeniu, że inne cele europejskie mające na celu wzrost, zostaną zrealizowane. Cele te wzajemnie
się wspierają. Obok postawionego celu zmniejszenia ubóstwa, konieczne jest zwiększenie inwestycji
w badania ( przez ‘Innovation Union’) i wzrost zatrudnienia( przez ‘New skills for New Jobs’).
2. Co może zrobić Parlament Europejski w celu wzmocnienia działań tej Platformy i pomóc w
osiągnięciu celu, który Platforma sobie postawiła, czyli zmniejszenia o 20 milionów ilości
ludzi ubogich w Europie do roku 2020?
“Parlament włącza się w walkę z ubóstwem przez kontrolowanie działań, jakie podejmują Kraje
Członkowskie wewnątrz Platformy a także przez polityczne rekomendacje, które pozwolą na
przygotowanie dalszych rezolucji. Raport, który zaproponowałem został przyjęty w dniu 6 października
i będzie zatwierdzony, w listopadzie, na sesji plenarnej. Raport ten zawiera propozycje działań
politycznych w Unii i Krajach członkowskich. Mam nadzieje, że wszystkie propozycje zostaną
zatwierdzone”.