Najnowsze trendy na targach CeBIT 2010 - MSG
Transkrypt
Najnowsze trendy na targach CeBIT 2010 - MSG
SPIS TREŒCI Warto wiedzieæ, ¿e... ..................................................................................................... 6–9 Telekomunikacja INDEKS 345237 numer 1 (105), rok dziesi¹ty styczeñ/marzec 2010 PL ISSN 1429-0200 Cena 15 z³ (w tym 0% VAT) Nak³ad: 10 000 egz. Wydawca: MSG Rynek dla u¿ytkowników, a nie dla urzêdników........................................................... 10 Realny problem niewykorzystania œrodków UE XXI Targi INTERTELECOM 2010 .............................................................................. 12–13 Najwiêksza w Europie Œrodkowo-Wschodniej impreza bran¿y IT Wolnoœæ wyboru ....................................................................................................... 14–15 Udany rok Netii Z operatora infrastrukturalnego do telekomunikacyjnego ......................................... 16 Konwergentne by³y ju¿ scyzoryki MEDIA MSG – Media s.c. M. Kantowicz, G. Kantowicz ul. Chwytowo 2, 85-223 Bydgoszcz tel. 052 325 83 10; fax 052 373 52 43 e-mail: [email protected] www.msgmedia.pl www.techbox.pl Nadszed³ czas telewizji cyfrowej ................................................................................... 17 Us³ugi interaktywne stwarzaj¹ nowe mo¿liwoœci Rada programowa Przewodnicz¹cy: prof. dr hab. in¿. Ryszard S. Choraœ – Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy Bydgoszcz Cz³onkowie: prof. dr hab. in¿. Daniel Józef Bem – Politechnika Wroc³awska, prof. dr hab. in¿. Andrzej Dobrogowski – Politechnika Poznañska, prof. dr hab. in¿. Andrzej Jajszczyk – Akademia Górniczo-Hutnicza Kraków, prof. dr hab. Józef Modelski – Politechnika Warszawska, dr in¿. Marian Molski – Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy Bydgoszcz, prof. dr hab. in¿. Józef WoŸniak – Politechnika Gdañska. Nowe multipleksery LANEX-u........................................................................................ 24 Optymalizacja w sieciach dostêpowych Dyrektor wydawnictwa Marek Kantowicz tel. 052 325 83 11; kom. 509 767 051 e-mail: [email protected] Redaktor naczelny Grzegorz Kantowicz tel. 052 325 83 11; kom. 501 022 030 e-mail: [email protected] Oddzia³ redakcji w Warszawie ul. Rostworowskiego 34/13, 01-496 Warszawa tel. 022 685 52 05 Mieczys³aw Borkowski, kom. 696 07 75 63 e-mail: [email protected] [email protected] Adam Koz³owski Wykorzystanie portali spo³ecznoœciowych w firmach ...........................................30–31 Wycieki danych i brak polityki bezpieczeñstwa Korekta Ewa Winiecka Marketing Janusz Fornalik tel. 052 325 83 17; kom. 501 081 200 fax 052 325 83 29 e-mail: [email protected] DTP: Czes³aw Winiecki tel. 052 325 83 14; kom. 728 496 599 e-mail: [email protected] Redakcja zastrzega sobie prawo skracania i adiustacji materia³ów. Materia³y nie zamawiane nie bêd¹ zwracane. Wszystkie materia³y objête s¹ prawem autorskim. Przedruk artyku³ów tylko za zgod¹ redakcji. Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoœci za treœæ reklam i ma prawo odmówiæ publikacji bez podania przyczyny. Druk: Drukarnia ABEDIK Sp. z o.o. 85-861 Bydgoszcz, ul. Glinki 84 tel./fax 052 370 07 10 e-mail: [email protected]; http://www.abedik.pl Grzegorz Kantowicz Najnowsze trendy na targach CeBIT 2010.............................................................. 18–22 Z lotu ptaka nad CeBIT-em Altar IVVR – nowe spojrzenie na komunikacjê ............................................................ 23 Telefoniczna platforma œwiadczenia us³ug wideo Przemys³aw Misiak Kierunki rozwoju sieci operatorskich ........................................................................... 26 Protokó³ IP lub ramki Ethernet Grzegorz Kantowicz Perspektywy na 2010 rok ............................................................................................... 27 Rynek telekomunikacyjny w Polsce Grzegorz Kantowicz Inteligentny dom dla Kowalskiego ................................................................................ 28 Homebox: rewolucyjna oferta w dziedzinie i-bezpieczeñstwa, i-domotyki oraz i-energii Grzegorz Kantowicz Kolejny krok do IPv6....................................................................................................... 29 Wytyczanie standardów wydajnoœci systemów bezpieczeñstwa w sieciach IPv6 MIIMÔ – nowa jakoœæ w zarz¹dzaniu sieci¹ ..................................................................32 Telewizja Grzegorz Kantowicz aMazing – pierwszy interaktywny kana³ telewizyjny ................................................... 34 Nowe mo¿liwoœci telewizji cyfrowej Edyta Kosowska Bitwa o klienta na polskim rynku triple play ................................................................ 35 Plany inwestycyjne najwiêkszych operatorów kablowych Informatyka Grzegorz Kantowicz E-Pañstwo a Polska... ............................................................................................... 36–39 Diagnoza stanu polskiej administracji elektronicznej Marta Redziñska Webusability w firmie ..................................................................................................... 40 Przyjazne stront WWW Grzegorz Kantowicz Technologia AIR na urz¹dzenia przenoœne ...................................................................41 Nowe narzêdzia programistyczne na urz¹dzenia przenoœne Internet Grzegorz Kantowicz Handel fa³szywymi kartami kredytowymi kwitnie .................................................. 42–43 Przestêpcy wychodz¹ z podziemia Grzegorz Kantowicz Dzieci maj¹ dostêp do szkodliwych treœci ............................................................. 43–44 Z³a strona Internetu Grzegorz Kantowicz Jak bezpiecznie „tweetowaæ” ........................................................................................ 45 10 porad dla bloggerów PROGRAM IX Kongres INFOTELA „KOMUNIKACJA ELEKTRONICZNA – KONWERGENCJA US£UG; INTEGRACJA LUDZI” 13–14 kwietnia 2010 roku, sala kongresowa: hala MOSiR, ul. Stefanowskiego w £odzi 13 kwietnia 2010 (wtorek) Godzina 12:00–12:10 Otwarcie IX Kongresu INFOTELA Godzina 12:10–12:35 Wyst¹pienie: • Antoni Mê¿yd³o – Sejmowa Podkomisja ds. Transportu Kolejowego, £¹cznoœci i Nowoczesnych Technik Informacyjnych. Godzina 12:35–13:00 Wyst¹pienie: • Piotr Muszyñski – Wiceprezes Zarz¹du Telekomunikacji Polskiej ds. Operacyjnych. Godzina 13:00–14:00 • Problemy rynku komunikacji elektronicznej w Polsce. Panel dyskusyjny • Moderator, Wojciech Ha³ka – Dyrektor Instytutu £¹cznoœci. Zagadnienia: • G³ówne bariery w rozwoju bran¿y; • Metody pobudzania inwestycji w rozwój infrastruktury komunikacji elektronicznej – ustawa o wspieraniu rozwoju us³ug szerokopasmowych i sieci telekomunikacyjnych; • Priorytety w kszta³towaniu i regulowaniu rynku; • Jak spójnie regulowaæ konwergentny rynek komunikacji elektronicznej? Zaproszeni do dyskusji: Magdalena Gaj – Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury. Anna Stre¿yñska – Prezes Urzêdu Komunikacji Elektronicznej. Piotr Ko³odziejczyk – Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnêtrznych i Administracji. Witold Ko³odziejski – Przewodnicz¹cy Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Piotr Muszyñski – Wiceprezes Zarz¹du Telekomunikacji Polskiej ds. Operacyjnych. Eugeniusz Gaca – Przewodnicz¹cy SOT Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki i Telekomunikacji. Wac³aw Iszkowski – Prezes Zarz¹du Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji. Jerzy Straszewski – Prezes Zarz¹du Polskiej Izby Komunikacji Elektronicznej. Jacek Silski – Prezes Zarz¹du Polskiej Izby Radiodyfuzji Cyfrowej. Godzina 14:00–15:00 Lunch Godzina 15:00–16:00 • Prawo i technologie teleinformatyczne oraz ich wzajemne oddzia³ywanie. Panel dyskusyjny Moderator, Wac³aw Iszkowski – Prezes Zarz¹du Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji. Zagadnienia: • Algorytmizacja prawa; • Zastosowanie teleinformatyki w procedurach administracyjnych. Zaproszeni do dyskusji: Wojciech Wiewiórowski – Dyrektor Departamentu Informatyzacji MSWiA. Jan Maciej Czajkowski – Wiceprzewodnicz¹cy Rady Informatyzacji przy Ministrze SWiA. Marcin Maruta – Kancelaria Prawna Maruta i Wspólnicy. S³awomir Cieœliñski – Medien Service. Godzina 16:00–16:30 Przerwa kawowa Godzina 16:30–17:30 • „Cyfrowa Polska” – aspekty technologiczne i spo³eczne. Panel dyskusyjny • Moderator, Jan Maciej Czajkowski – Wspó³przewodnicz¹cy Zespo³u Komisji Wspólnej Rz¹du i Samorz¹du Terytorialnego ds. Spo³eczeñstwa Informacyjnego Zagadnienia: • Stan elektronicznego obiegu informacji w administracji pañstwowej; • Metody zwiêkszenia dostêpnoœci obywateli do elektronicznych us³ug; • Rola i sposoby edukacji spo³ecznej w pos³ugiwaniu siê technologiami ICT. Zaproszeni do dyskusji: Piotr Ko³odziejczyk – Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnêtrznych i Administracji. Klara Malecka – Kierownik programu e-VITA – Fundacja Wspomagania Wsi. Stefan Kamiñski – Prezes Zarz¹du Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki i Telekomunikacji. Tomasz Grzegorz Grosse – Instytut Studiów Politycznych PAN. Godzina 17:30–17:40 Zakoñczenie I dnia Kongresu Godzina 20:00 • • • • Galowy Wieczór Komunikacji Elektronicznej – Klub „U Fabrykanta”. Wrêczenie Z³otych Medali Intertelecom. Wrêczenie Laurów Infotela – rozstrzygniêcie XII edycji ogólnopolskiego Konkursu o Laur Infotela. Wystêp artystyczny. 14 kwietnia (œroda) Godzina 10:50–11:00 • Otwarcie II Dnia Kongresu – sala kongresowa: tereny targowe – hala MOSiR, ul. Stefanowskiego w £odzi. Godzina 11:00–12:00 • Telewizja cyfrowa – fakty i mity. Panel dyskusyjny • Moderator, Krystyna Ros³an-Kuhn – Dyrektor Generalny Polskiej Izby Radiodyfuzji Cyfrowej. Zagadnienia: • Platformy – naziemna, satelitarna, kablowa, internetowa i mobilna - ich skutecznoœæ i koszty dotarcia do widza; • Perspektywy rozwoju na najbli¿sze 10 lat – co z najczêœciej powtarzanych ocen jest faktem, a co mitem; • Konkurencyjnoœæ, czy komplementarnoœæ platform. Zaproszeni do dyskusji: Piotr Siemieniec – Dyrektor Biura Us³ug Radiofonicznych i Telewizyjnych TP EmiTel. Krzysztof Dziedzic – Pe³nomocnik Zarz¹du Telefonii DIALOG ds. Techniki. Zbigniew K¹dzielski – Instytut £¹cznoœci. Jerzy Straszewski – Prezes Polskiej Izby Komunikacji Elektronicznej. Maciej Staszak – Cyfrowy Polsat. Albert KuŸmicz – Prezes Zarz¹du NFI Magna Polonia. Godzina 12:00–12:30 Przerwa kawowa Godzina 12:30–13:00 • Wdro¿enie us³ug g³osowych w sieci dostêpowej ADSL Roman Kowalski – Kierownik Dzia³u Planowania i Rozwoju Sieci IP i Voice Netia. Godzina 13:00–13:30 • Czy Internet zabija ogl¹danie telewizj? – jak nowe aplikacje w kablowym odbiorniku cyfrowym mog¹ rozwi¹zywaæ ten problem. Szymon Karbowski – Dyrektor Dzia³u Rozwoju Spó³ki TOYA. Godzina 13:30–14:00 • Molex wprowadza rozwi¹zania do zaawansowanego zarz¹dzania cyklem ¿ycia warstwy fizycznej sieci – Micha³ Muszalski – Molex Polska. Godzina 14:00–15:00 Lunch Godzina 15:00–16:50 • Optymalizacja kosztów komunikacji elektronicznej – rozwi¹zania dla urzêdów i biznesu. Wyst¹pienia • Elektroniczne narzêdzia komunikacji nowoczesnej komunikacji multimedialnej. • VoiceLink – bezpoœrednia komunikacja g³osowa ze strony internetowej. • VideoViator – Internetowy system wideokonferencyjny oraz wideotransmisyjny. Godzina 16:50–17:00 Zakoñczenie kongresu WARTO WIEDZIEÆ, ¯E... INFORMATYKA RYNEK Nowe narzêdzia do modelowania biznesowego Umowa Hawe z UPC Firma Alcatel-Lucent zapowiedzia³a wprowadzenie na rynek pierwszych w bran¿y pakietów interfejsów API (Application Programming Interface) oraz zwi¹zanego z nimi modelu podzia³u przychodów. Pierwsze trzy pakiety API oferowane przez firmê to zestawy bran¿owe, u³atwiaj¹ce tworzenie nowych aplikacji hybrydowych dla szybko siê rozwijaj¹cych rynków spo³ecznoœciowych – gier, reklam i wirtualnych towarów. Zawarte w nich interfejsy API obejmuj¹ wysy³anie wiadomoœci SMS, zamieszczanie reklam, informacje o lokalizacji, prezentacjê wirtualnych towarów, obs³ugê kart kredytowych oraz tworzenie bilingów. Pierwsze dostawy pakietów API s¹ przeznaczone dla ponad 14 milionów programistów na ca³ym œwiecie oraz na dwa najszybciej rozwijaj¹ce siê i najbardziej dochodowe rynki aplikacji: mobilnej reklamy i wirtualnych towarów. Z aktualnych badañ bran¿owych wynika, ¿e wartoœæ rynku reklam mobilnych do 2013 r. przekroczy 3 miliardy dolarów, a wartoœæ globalnego rynku towarów wirtualnych ju¿ obecnie jest szacowana na 4 do 6 miliardów dolarów. PBT Hawe (podmiot w 100 proc. zale¿ny od gie³dowej spó³ki HAWE SA) zawar³a umowê dzier¿awy infrastruktury œwiat³owodowej ze spó³k¹ UPC Polska. Umowa dotyczy ok. 800 km sieci œwiat³owodowych, których okres dzier¿awy ustalono na 20 lat. HAWE do koñca 2012 roku planuje stworzyæ infrastrukturê œwiat³owodow¹ o d³ugoœci 4000 km, która po³¹czy najwiêksze aglomeracje miejskie oraz kluczowe oœrodki administracyjne i gospodarcze Polski. Podpisana miêdzy PBT Hawe Sp. z o.o. a UPC Polska Sp. z o.o. umowa dotyczy dzier¿awy w³ókien œwiat³owodowych w relacjach Warszawa – Sochaczew – Konin – Gniezno i Szczecin – Koszalin – S³upsk – Gdañsk wraz z us³ugami kolokacji. Platforma programistyczna Windows Phone 7 Platformê programistyczn¹ Microsoft przedstawi³ zaledwie miesi¹c po pierwszej prezentacji systemu Windows Phone 7 Series, która mia³a miejsce w Barcelonie. Dziêki niej deweloperzy bêd¹ mogli tworzyæ nowe mobilne aplikacje oraz gry trójwymiarowe korzystaj¹ce z popularnych i sprawdzonych technologii Silverlight i XNA Framework. Aby proces tworzenia mobilnych aplikacji uczyniæ prostszym, Microsoft udostêpni³ bezp³atnie czêœæ narzêdzi wykorzystuj¹cych technologiê Silverlight w systemie Windows Phone 7 Series. Mo¿na je pobraæ ze strony http://developer.windowsphone.com. S¹ one dostêpne w jednym, ³atwym do zainstalowania pakiecie, który zawiera miêdzy innymi wersjê podgl¹du pakietu Visual Studio 2010 Express dla systemu Windows Phone, aktualizacjê Windows Phone 7 dla pakietu Visual Studio 2010 RC 1 oraz emulator systemu Windows Phone 7 s³u¿¹cy do testowania aplikacji. Intel i Nokia ³¹cz¹ platformy oprogramowania Firmy Intel Corporation i Nokia ³¹cz¹ swoje popularne platformy oprogramowania Moblin i Maemo. Wynikiem wspó³pracy firm bêdzie stworzenie zunifikowanej, opartej na systemie Linux platformy oprogramowania, która bêdzie wspieraæ wiele ró¿nych architektur sprzêtowych w najszerszej gamie segmentów urz¹dzeñ, w tym kieszonkowych komputerów, netbooków, tabletów, mediafonów, telewizorów i samochodowych systemów informacyjnorozrywkowych. Wspó³praca przy tworzeniu MeeGo wzmacnia relacje Nokii oraz Intela i jest kolejnym etapem szerokiej strategicznej wspó³pracy obydwu firm, og³oszonej w czerwcu 2009 roku. Platforma oprogramowania MeeGo bêdzie udostêpniona przez Linux Foundation w pe³ni jako projekt typu open source, zachêcaj¹cy do zaanga¿owania spo³ecznoœci zgodnie z najlepszymi praktykami tego modelu rozwoju. Premiera MeeGo planowana jest na drugi kwarta³ tego roku. Programiœci z Uniwersytetu Warszawskiego srebrnymi medalistami mistrzostw œwiata Podczas tegorocznych Mistrzostw Œwiata w Programowaniu Zespo³owym (ICPC), organizowanych w lutym w Harbin (Chiny), sponsorowana przez ATM SA dru¿yna Uniwersytetu Warszawskiego zdoby³a srebrny medal, dystansuj¹c w wyœcigu do podium ponad 97 dru¿yn programistycznych z renomowanych uczelni z ca³ego œwiata. Organizacja fina³ów w Chinach, w których udzia³ wziê³o 21 648 studentów z 1931 uczelni z 82 krajów, by³a ogromnym wyzwaniem. Przed takim samym zadaniem stanie Uniwersytet Warszawski, któremu powierzono zorganizowanie fina³ów w 2012 roku. 6 ASTER wchodzi w rynek biznesowy 180 mln z³ przychodów z rynku us³ug telekomunikacyjnych dla biznesu chce zdobyæ ASTER do 2015 r. Operator utworzy³ w swoich strukturach specjalny departament ASTER BIZNES odpowiedzialny za obs³ugê klientów biznesowych. Za poœrednictwem nowoczesnej sieci œwiat³owodowej bêdzie on oferowa³ us³ugi dedykowane dla du¿ych i œrednich przedsiêbiorstw oraz przedstawicieli segmentu mikro i ma³ych firm. Obok szerokopasmowego i mobilnego internetu, telefonii stacjonarnej, komórkowej oraz telewizji z prawem do emisji programów w miejscach publicznych, ASTER BIZNES bêdzie œwiadczy³ us³ugi transmisji danych. Klienci biznesowi bêd¹ mogli skorzystaæ z us³ug VPN, hostingu i kolokacji oraz pe³nego wsparcia technicznego w zakresie: obs³ugi peryferyjnych urz¹dzeñ biurowych i urz¹dzeñ komputerowych, stanowisk pracy oraz zarz¹dzania oprogramowaniem biurowym. W niedalekiej przysz³oœci ASTER BIZNES planuje uruchomienie us³ug dodanych, takich jak np. wideokonferencje czy system automatycznej, telefonicznej rezerwacji miejsc. Radykalne zmiany na rynku telefonii stacjonarnej Wed³ug badania PBS wykonanego na zlecenie Urzêdu Komunikacji Elektronicznej, 17 proc. osób zamierza w najbli¿szym czasie zmieniæ operatora obs³uguj¹cego domowe telefony stacjonarne. Ponad jedna trzecia badanych w ogóle nie bierze pod uwagê innego operatora, co oznacza, ¿e mo¿e zrezygnowaæ z u¿ywania telefonu stacjonarnego. Jako alternatywnego operatora dla tej us³ugi respondenci wskazywali g³ównie Netiê (25,6 proc.), Telefoniê Dialog (5,1 proc.) oraz Telekomunikacjê Polsk¹ (5,4 proc.). Co czwarty badany wymieni³ innego operatora. Dlaczego abonenci coraz czêœciej rezygnuj¹ z telefonów stacjonarnych? Najwa¿niejsze kryterium to oczywiœcie cena. Prawie po³owa osób, które ju¿ zrezygnowa³y z telefonu, uwa¿a, ¿e by³ on po prostu za drogi. MULTIMEDIA Nowe procesory Intela Firma Intel Corporation zaoferowa³a dziœ now¹ liniê procesorów Intel® Xeon® 5600. Nowa seria procesorów Intel® Xeon® 5600 jest wyposa¿ona w dwa nowe mechanizmy bezpieczeñstwa, Intel Advanced Encryption Standard (AES) oraz Intel® Trusted Execution Technology (Intel TXT), które przyspieszaj¹ szyfrowanie i deszyfrowanie, zwiêkszaj¹c bezpieczeñstwo transakcji i wirtualizacji, a zatem oferuj¹ centrom danych lepszy sposób na zabezpieczenie „chmury”, teraz i w przysz³oœci. S¹ to równie¿ pierwsze uk³ady do serwerów i stacji roboczych oparte na nowym, prze³omowym, 32-nanometrowym (nm) procesie technologicznym, który wykorzystuje drug¹ generacjê tranzystorów z metalow¹ bramk¹ o wysokiej sta³ej dielektrycznej (high-k), zwiêkszaj¹c szybkoœæ i ograniczaj¹c zu¿ycie energii. Procesory z serii Intel Xeon 5600 zawieraj¹ do szeœciu rdzeni i zapewniaj¹ wydajnoœæ nawet o 60 procent wiêksz¹ ni¿ 45-nanometrowe procesory Xeon 5500. Ponadto daj¹ mo¿liwoœæ wymiany 15 serwerów jedINFOTEL 1/2010 WARTO WIEDZIEÆ, ¯E... nordzeniowych na jeden nowy i uzyskaæ zwrot z inwestycji ju¿ po piêciu miesi¹cach. Rzeczywistoœæ rozszerzona dla urz¹dzeñ mobilnych Warszawska firma Polidea, jako pierwsza w Polsce, rozpoczê³a prace nad autorsk¹ aplikacj¹ wykorzystuj¹c¹ technologiê rzeczywistoœci rozszerzonej dla urz¹dzeñ mobilnych. Aplikacja bêdzie mia³a swoj¹ premierê w po³owie 2010 r. Projekt jest wspó³finansowany w ramach dzia³ania 8.1 POIG – wspieranie dzia³alnoœci gospodarczej w zakresie gospodarki elektronicznej. Rzeczywistoœæ rozszerzona (z ang. Augmented Reality) to prze³omowy system stanowi¹cy po³¹czenie rzeczywistego obrazu, rejestrowanego przez nasz wzrok, z wirtualnymi elementami generowanymi przez komputer. Obecnie jego rolê z powodzeniem przejmuj¹ telefony komórkowe, na których instaluje siê aplikacje maj¹ce bardzo szerokie zastosowanie: od kampanii marketingowych, specjalistycznych szkoleñ, do poznawania historii architektury. Prace nad projektem AR to kolejny krok firmy na rynku aplikacji mobilnych, który rozwija siê obecnie szybciej ni¿ rynek internetowy. Jego wartoœæ w 2013 roku szacowana jest przez Yankee Group na 4,2 miliarda dolarów, co z pewnoœci¹ jest dobr¹ prognoz¹ rozwoju dla firmy na kolejne lata. Samsung Wave S8500 – nowa generacja smartfonów Samsung Electronics zapowiedzia³ premierê pierwszego smartfona dzia³aj¹cego w oparciu o now¹ platformê. specjalnie z myœl¹ o potrzebach firm z sektora ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw. Modele KX-NCP500X oraz KX-NCP500V to efektywne kosztowo rozwi¹zania telefoniczne, które oferuj¹ wiele zaawansowanych funkcji, spotykanych dotychczas jedynie w wiêkszych systemach abonenckich firmy Panasonic. Klienci mog¹ wybraæ rozwi¹zanie skonfigurowane w oparciu o wyposa¿enia ³¹czy wewnêtrznych oraz ³¹czy miejskich typu IP lub tradycyjnych cyfrowych. Produkty posiadaj¹ wbudowan¹ funkcjonalnoœæ Automatycznego Operatora (ang. Automated Attendant) oraz Poczty G³osowej. U¿ytkownicy telefonów systemowych nowych serii mog¹ korzystaæ z wbudowanej aplikacji Comunnications Assistant Basic Express, oferuj¹cej skuteczne rozwi¹zanie ³¹cz¹ce informacjê o dostêpnoœci abonentów z intuicyjn¹ obs³ug¹ interfejsu graficznego systemu Windows. Polkomtel rozbudowuje sieæ 3G Samsung Wave S8500 wyposa¿ono w gwarantuj¹cy wysok¹ jakoœæ obrazu, 3,3-calowy wyœwietlacz dotykowy Super AMOLED (druga generacja wyœwietlaczy AMOLED), aplikacjê Social Hub integruj¹c¹ kontakty, konta poczty Gmail i profile w portalach spo³ecznoœciowych oraz intuicyjny interfejs u¿ytkownika – TouchWiz 3.0. Wydajny procesor 1 GHz zapewnia p³ynn¹ i niezawodn¹ pracê telefonu w wielozadaniowym œrodowisku, oferuj¹c u¿ytkownikom wysok¹ efektywnoœæ dzia³ania. Ten innowacyjny, dotykowy smartfon bêdzie dostêpny w sprzeda¿y ju¿ w kwietniu 2010. Telefon umo¿liwia nagrywanie oraz odtwarzanie plików wideo w standardzie HD (720p). Jest równie¿ pierwszym na œwiecie telefonem wyposa¿onym w technologiê Bluetooth 3.0 oraz WiFi 802.11n. TELEKOMUNIKACJA Nowe ³¹cze miêdzynarodowe ATMAN-a Ogólnopolski operator telekomunikacyjny ATMAN (nale¿¹cy do ATM SA) uruchomi³ nowe ³¹cze miêdzynarodowe do Londynu i jest jedynym polskim operatorem obecnym we wszystkich trzech najwiêkszych wêz³ach miêdzyoperatorskich w Europie (AMS-IX, DE-CIX, Linx). Uruchamiaj¹c nowe ³¹cze miêdzynarodowe do Londynu (wêze³ Linx — London Internet Exchange), spó³ka zwiêkszy³a maksymaln¹ przepustowoœæ ³¹czy do wêz³ów miêdzyoperatorskich z 20 Gb/s do 30 Gb/s oraz zapewni³a redundancjê dla pozosta³ych wêz³ów. Jednoczeœnie dla niektórych sieci o najwy¿szym poziomie ruchu uruchomione zosta³y nowe ³¹cza o przepustowoœci 10 Gb/s (np. sieæ Google osi¹gana jest obecnie przez styki bezpoœrednie we Frankfurcie i Warszawie). Platforma komunikacyjna dla ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw Firma Panasonic zaprezentowa³a nowe platformy komunikacyjne NCP500 New Business Edition, które zosta³y zaprojektowane INFOTEL 1/2010 Nokia Siemens Networks rozszerza i modernizuje sieæ 3G/HSPA Pokomtela, aby sta³a siê przyjazna dla smartfonów i gotowa do wprowadzenia w przysz³oœci nastêpnej generacji mobilnego dostêpu szerokopasmowego. Usprawnienia te pozwol¹ sieci Polkomtela efektywniej sprostaæ ogromnemu wzrostowi transmisji danych w sieci, spowodowanemu rosn¹c¹ liczb¹ u¿ytkowników us³ug szybkiego przesy³u danych oraz popularnoœci¹ zaawansowanych urz¹dzeñ typu smartfon. Zgodnie z umow¹, Nokia Siemens Networks zainstaluje swoje energooszczêdne stacje bazowe Flexi Multiradio, które umo¿liwiaj¹ zastosowanie wy¿szych prêdkoœci transmisji oraz przyspieszenie reakcji sieci w technologii HSPA+ jedynie poprzez prost¹ aktualizacjê oprogramowania. Rozbudowa sieci przyniesie Polkomtelowi korzyœci w postaci zwiêkszonej przepustowoœci, tak aby bezproblemowo zarz¹dzaæ po³¹czeniami u¿ytkowników smartfonów, co zdecydowanie poprawi jakoœæ us³ug dla wszystkich abonentów. Pozwoli te¿ osi¹gn¹æ znaczne oszczêdnoœci, jako ¿e zmodernizowana sieæ bêdzie zu¿ywaæ mniej energii elektrycznej. Centrale telefoniczne Platan w nowej ods³onie Platan uruchomi³ nowy serwis internetowy www.platan.pl, poœwiêcony w ca³oœci abonenckim centralom telefonicznym, przeznaczonym dla klientów biznesowych i u¿ytkowników indywidualnych. W serwisie, prócz nowej szaty graficznej, istotnie zmodyfikowano strukturê w celu u³atwienia dostêpu do poszukiwanych informacji. Dla osób zainteresowanych zorganizowaniem systemu ³¹cznoœci w firmie zosta³ przygotowany prosty poradnik „Dobierz centralê”. Zale¿nie od typu prowadzonej dzia³alnoœci i liczby u¿ytkowników, proponowane jest rozwi¹zanie najlepiej odpowiadaj¹ce oczekiwaniom i wymaganiom. Strona „Porównaj centrale” umo¿liwia porównanie ró¿nych modeli central pod wzglêdem wyposa¿enia, wielkoœci i oferowanych funkcji. Dzia³ „Dla Instalatorów” zosta³ stworzony dla firm zajmuj¹cych siê sprzeda¿¹ i instalacj¹ central Platan oraz dla zainteresowanych tak¹ wspó³prac¹ z producentem. Instalatorzy znajd¹ w nim strefê serwisow¹ z oprogramowaniem i dokumentacj¹ central, informacje serwisowe, program szkoleñ, forum dyskusyjne oraz dwie platformy internetowe – System Obs³ugi Sprzeda¿y SOS. 7 WARTO WIEDZIEÆ, ¯E... FreecoNet i Tlenofon ³¹cz¹ si³y Dwóch g³ównych konkurentów na rodzimym rynku telefonii internetowej – FreecoNet i Tlenofon og³osi³o fuzjê. Pozwoli ona stworzyæ najwiêkszego polskiego dostawcê telefonii internetowej. W wyniku fuzji powstanie jedna platforma, w oparciu o któr¹ œwiadczone bêd¹ us³ugi pod prawdopodobnie now¹, wspóln¹ mark¹. Obecnie spó³ki pracuj¹ nad integracj¹ obu przedsiêbiorstw, która zakoñczy siê w czerwcu. – Po³¹czenie dwóch najwiêkszych graczy na rynku telefonii internetowej rozpoczyna nowy etap w procesie jego konsolidacji. FreecoNet Tlenofon SA planuje w najbli¿szych 2-3 latach dokonywaæ akwizycji mniejszych operatorów i finansowaæ je d³ugiem lub œrodkami z New Connect. Grupa o2 skoncentruje siê na dzia³alnoœci mediowej – mówi Jacek Œwiderski, cz³onek zarz¹du Grupy o2 Sp. z o.o., w³aœciciela platformy Tlenofon. – Tlenofon ma siln¹ pozycjê na rynku klientów indywidualnych, a FreecoNet biznesowych. £¹cz¹c si³y, liczymy na pog³êbianie efektów skali. W marcu 2009 roku przejêliœmy platformê VoIP fon24.pl wraz z 26 operatorami. Potencja³ przedsiêbiorstw po po³¹czeniu u³atwi przeprowadzanie dalszych akwizycji – t³umaczy Jan Wyrwiñski, prezes zarz¹du FreecoNet SA. Polskie rozwi¹zanie do ³¹czenia sieci lokalnych Optymalne wykorzystanie istniej¹cej infrastruktury telekomunikacyjnej w obecnym czasie dla operatorów dostarczaj¹cych coraz czêœciej ca³e pakiety us³ug staje siê niezwykle wa¿ne. Rozwi¹zaniem oferuj¹cym takie mo¿liwoœci jest zaprojektowany przez polskich in¿ynierów multiplekser inwersyjny LANEX TM-143, bêd¹cy kontynuacj¹ linii produktów TM-78 oraz TM-141. Urz¹dzenie umo¿liwia ³¹czenie niezale¿nych segmentów sieci lokalnych standardu Ethernet 10/100BASE-TX za poœrednictwem szesnastu strumieni E1, G.703, G.704 w sieciach PDH, SDH oraz ATM. Pozwala to u¿ytkownikowi wykorzystaæ 5 portów Ethernet do kreowania szeregu us³ug opartych na protokole IEEE802.1Q VLAN z gwarancj¹ jakoœci QoS, QinQ i przydzia³em pasma per port. Multiplekser TM-143 przenosi przezroczyœcie ramki Ethernet d³u¿sze ni¿ 1522 bajty, dziêki czemu wspiera w pe³nym zakresie us³ugi typu VPN MPLS Zaimplementowano w nim tak¿e zaawansowane narzêdzia do zarz¹dzania – w szczególnoœci SNMP v.3, protokó³ SSH, HTTP oraz firmow¹ aplikacjê LanWin v.4.0. zaprezentowa³ jako pierwszy na œwiecie superszybkie po³¹czenie w sieci mikrofalowej o pojemnoœci transportowej 2,5 Gbps. Po³¹czenie 2,5 Gbps korzysta z nowych pasm czêstotliwoœci 70-80 GHz (E-band) przeznaczonych do przenoszenia du¿ej liczby danych eterze Nowa technologia radiowa Alcatela-Lucenta Firma Alcatel-Lucent og³osi³a wprowadzenie nowego modu³u radiowego opartego na technologii SDR (Software Defined Radio), która umo¿liwia operatorom komórkowym jednoczesne obs³ugiwanie dowolnego po³¹czenia us³ug 2G GSM, 3G W-CDMA/HSPA+ oraz LTE. Nowy, konwergentny modu³ radiowy o sygnaturze MC-TRX jest niezwykle wa¿nym elementem oferty konwergentnej sieci RAN (Radio Access Network) Alcatela-Lucenta. Firma wprowadzi³a tê ofertê na rynek w celu zwiêkszenia wydajnoœci i zasiêgu wszystkich sieci, przy jednoczesnej minimalizacji ca³kowitego kosztu posiadania (TCO) ponoszonego przez operatorów. Nowy produkt jest dostêpny na ca³ym œwiecie. Telefon WiFi w Multimedia Polska Multimedia Polska udostêpni³a us³ugê telefonii mobilnej opart¹ na sieci bezprzewodowej WiFi. Us³uga promowana jest pod nazw¹ mobilFON. mobilFON jest aplikacj¹ dzia³aj¹c¹ w telefonach GSM Nokia z funkcjonalnoœci¹ WiFi. Po przydzieleniu numeru przez Multimedia Polska i zainstalowaniu oprogramowania aparat jest gotowy do nawi¹zywania po³¹czeñ z wykorzystaniem sieci bezprzewodowej. Co wa¿ne, po wyjœciu z zasiêgu dzia³ania WiFi, aplikacja przekierowuje rozmowê do sieci operatora komórkowego, którego kartê SIM mamy zainstalowan¹ w aparacie. Funkcjonalnoœæ ta pozwala kontynuowaæ rozmowê nawet po wyjœciu z zasiêgu WiFi. TELEWIZJA 3D Samsung Samsung Electronics og³osi³ oficjaln¹ premierê rynkow¹ pierwszej na œwiecie linii urz¹dzeñ domowej rozrywki 3D. Globalna premiera nowych produktów objê³a zarówno telewizory Samsung Full HD 3D LED TV, jak i kompletn¹ liniê sprzêtu RTV z technologi¹ 3D. Jednoczeœnie firma og³osi³a rozszerzenie wspó³pracy z wytwórni¹ filmow¹ „DreamWorks Animation”, dziêki której u¿ytkownicy urz¹dzeñ Samsung, oprócz filmu 3D na BD „Potwory kontra obcy” jako pierwsi bêd¹ mogli obejrzeæ w pe³ni trójwymiarowe wersje kasowych przebojów kinowych z cyklu „Shrek”. Na polskim rynku urz¹dzenia z technologi¹ 3D Samsung pojawi¹ siê w sprzeda¿y ju¿ wkrótce. Komunikacja szerokopasmowa zmienia ludzi Na targach GSMA Mobile World Congress w Barcelonie, które odbywa³y siê w dniach 15-18 lutego 2010 r., prezes i dyrektor generalny Ericssona, Hans Vestberg, zachêca³ bran¿ê telekomunikacyjn¹ do wykorzystania dodatkowych mo¿liwoœci rozwoju i pokierowania wprowadzaniem korzystnych zmian w spo³eczeñstwie. W Ericsson Consumer Lab zosta³o w³aœnie zakoñczone badanie ankietowe, z którego wynika, ¿e u¿ytkownicy s¹ gotowi wydawaæ na dodatkowe urz¹dzenia od 29 do 46 dolarów miesiêcznie. Szerokopasmowa komunikacja bezprzewodowa nie jest ju¿ tylko czymœ, co warto mieæ, sta³a siê koniecznoœci¹. – Dawniej decydowaliœmy, kiedy nawi¹zaæ po³¹czenie, teraz decydujemy, kiedy siê roz³¹czyæ – zauwa¿y³ Vestberg. – To pragnienie, aby byæ stale po³¹czonym, oraz spadaj¹ce ceny smartfonów, tanie laptopy i notebooki to dla naszej bran¿y ogromna szansa wzrostu. Po³¹czenia bezprzewodowe backhaul z 2,5 Gbps Ericsson twierdzi, ¿e w 2014 roku z sieci szerokopasmowych bêdzie korzystaæ ponad 3 miliardy abonentów, z czego 80 procent u¿ytkowników bêdzie wykorzystywaæ mobilne sieci szerokopasmowe. Wysoka prêdkoœæ transmisji jest krytyczna dla zaspokojenia stale rosn¹cego zapotrzebowania u¿ytkowników sieci komórkowych. Podczas GSMA World Congress w Barcelonie Ericsson 8 100 tys. abonentów cyfrowej telewizji Multimedia Polska Multimedia Polska, operator telekomunikacyjny oferuj¹cy telewizjê kablow¹ – cyfrow¹ i analogow¹, internet szerokopasmowy i mobilny oraz telefoniê stacjonarn¹ i mobilFon ma ju¿ ponad 100 tys. abonentów telewizji cyfrowej (DTV). To ponad 40 proc. wiêcej ni¿ na koniec 2008 r. Z cyfrowej telewizji w zdecydowanej wiêkszoœci korzystaj¹ klienci, którzy s¹ u¿ytkownikami pakietów us³ug. Oko³o 1/3 abonentów DTV ma tak¿e telefon i internet oferowany przez Multimedia Polska. Wszyscy abonenci telewizji cyfrowej korzystaj¹ z dekoderów umo¿liwiaj¹cych odbiór programów czy ogl¹danie filmów w HD. Wymagania dla cyfrowych odbiorników TV Opublikowane zosta³o w Dzienniku Ustaw (Dz. U. Nr 221; poz. 1742) rozporz¹dzenie Ministra Infrastruktury w sprawie wymagañ technicznych i eksploatacyjnych dla urz¹dzeñ konsumenckich s³u¿¹cych do odbioru cyfrowych naziemnych transmisji telewizyjnych. Spe³nienie wymagañ okreœlonych w rozporz¹dzeniu ma zagwarantowaæ, ¿e urz¹dzenia konsumenckie w prawid³owy sposób odbior¹ programy nadawane w ramach cyfrowych naziemnych transmisji telewizyjnych. Do najistotniejszych rozstrzygniêæ zawartych w rozporz¹dzeniu nale¿y zaliczyæ: INFOTEL 1/2010 WARTO WIEDZIEÆ, ¯E... l okreœlenie standardu DVB-T jako obowi¹zuj¹cego dla naziemnych emisji cyfrowych; mów w wysokiej rozdzielczoœci – t³umaczy Joanna Pasynkiewicz, Wiceprezes Zarz¹du ASTER. l wskazanie mechanizmów kompresji sygna³u wizji zgodnych z za- leceniem H.264/AVC; l przes¹dzenie o obs³udze formatów: standardowej (SDTV) i wysokiej (HDTV) rozdzielczoœci. Wszystkich planuj¹cych zakup telewizorów lub przystawek dekoduj¹cych (tzw. set-top-boksów) zachêcamy do upewnienia siê, czy nabywany sprzêt spe³nia wymagania okreœlone w rozporz¹dzeniu. REGULACJE UKE ma doœæ bezczynnoœci w inwestycjach 4 marca 2010 wp³ynê³a do UKE informacja o zatwierdzeniu przez MSWiA projektu systemowego w ramach POIG 8.3. s³u¿¹cego wsparciu dzia³añ zwi¹zanych z budow¹ sieci szerokopasmowego dostêpu do internetu. W ramach projektu UKE bêdzie doradzaæ przy realizacji inwestycji z RPO oraz PO RPW, a tak¿e realizacji programu POIG 8.3 Przeciwdzia³anie wykluczeniu cyfrowemu – enclusion i 8.4. – Zapewnienie dostêpu do internetu na etapie ostatniej mili. – W latach 2007-2013 Polska mo¿e wykorzystaæ oko³o 1 mld euro na same lokalne i regionalne sieci szerokopasmowe, jednak mija ju¿ 30 miesiêcy, a z powy¿szej kwoty wydano dopiero 2 proc., czyli 18 mln euro – powiedzia³a Anna Stre¿yñska, prezes UKE. – UKE rozpoczyna realizacjê projektu w 30 miesi¹cu wydatkowania unijnych funduszy. Nie zamierzamy nikogo obwiniaæ – inwestycje telekomunikacyjne s¹ trudne, szczególnie gdy zostan¹ nimi obarczone jednostki samorz¹dowe, niewyspecjalizowane w takich inwestycjach, lub administracja pañstwowa. Jednak naprawdê przysz³a pora, ¿eby powiedzieæ sobie, jak wygl¹da rzeczywistoœæ. Mimo up³ywu czasu wydaje siê, ¿e jest wci¹¿ szansa na wydatkowanie tych pieniêdzy w ca³oœci. Z uwagi na presjê czasu przystêpujemy od razu do przygotowania Raportu Otwarcia, pomimo i¿ jeszcze nie jest podpisana umowa o realizacjê projektu i nie wiemy, kiedy to siê stanie – dodaje. Nowy dostawca internetu przez satelitê w Polsce StarDSL, europejski dostawca us³ug opartych na dostêpie do internetu przez satelitê, wchodzi do Polski z ofert¹ dla klientów indywidualnych i firm. Us³ugi StarDSL kierowane s¹ w pierwszej kolejnoœci do odbiorców pozbawionych mo¿liwoœci korzystania z szybkiego internetu. Uruchomienie us³ugi ³¹czy siê z jednorazow¹ op³at¹ aktywacyjn¹ w kwocie 469 z³otych. Zakup anteny nie jest wymagany. Mo¿na j¹ wynaj¹æ za sta³¹ miesiêczn¹ op³atê od 99 do 59 z³otych w zale¿noœci od czasu trwania umowy. Abonament wynosi od 69 z³otych miesiêcznie dla transferu 256/64 kbps z limitem miesiêcznym pobierania 1 GB danych oraz umowy na 36 miesiêcy, do 699 z³otych miesiêcznie dla transferu 4096/256 kbps bez limitu pobierania przy umowie 12-miesiêcznej. Jednorazowy koszt zakupu zestawu abonenckiego z anten¹ o œrednicy 79 cm wynosi 1599 z³otych. System wykorzystywany przez StarDSL to obecny ju¿ na rynku polskim dwukierunkowy system transmisji satelitarnej ASTRA2Connect. PRAWO Zmiana na stanowisku szefa e-administracji Witolda Dro¿d¿a, podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnêtrznych i Administracji, zast¹pi Piotr Ko³odziejczyk. Witold Dro¿d¿ odpowiada³ m.in. za rozwój spo³eczeñstwa informacyjnego i informatyzacjê administracji publicznej. Piotr Ko³odziejczyk urodzi³ siê 24 grudnia 1954 roku w Poznaniu. W 1978 roku ukoñczy³ studia na Politechnice Poznañskiej. Swoj¹ pracê zawodow¹ rozpocz¹³ w Oœrodku Badawczo-Rozwojowym Pojazdów Szynowych w Poznaniu. W 1997 roku obj¹³ stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Spo³ecznej. Odpowiada³ za politykê rynku pracy oraz restrukturyzacjê zatrudnienia w sektorach schy³kowych. Na pocz¹tku 2004 roku zosta³ sekretarzem miasta Poznania. Funkcjê tê pe³ni³ do 2010 roku. BEZPIECZEÑSTWO UKE kontra KE – ci¹g dalszy... Zamkniêto sieæ botnet Mariposa Komisja Europejska poinformowa³a o zawetowaniu projektów decyzji Prezesa UKE w sprawie rynków wymiany ruchu IP typu Peering i Tranzyt. – Komisja powtarza wszystkie nieprawdy, które podano do publicznej informacji zg³aszaj¹c tak zwane „powa¿ne w¹tpliwoœci” w trakcie postêpowania notyfikacyjnego. Komisja przeinacza te¿ niektóre fakty. Badanie tej sprawy przez Komisjê trwa³o 3-4 tygodnie, a nie dwa miesi¹ce, jak czytamy w komunikacie. Komisja przekracza te¿ swoje uprawnienia przyznane na mocy art. 7 dyrektywy ramowej, ocenia bowiem stan rynku telekomunikacyjnego w Polsce, czego robiæ jej nie wolno, bo nie wolno jej wyrêczaæ w tym regulatora krajowego. Komisja mo¿e co najwy¿ej zawetowaæ decyzjê w sprawie stanu konkurencji, a nie wydaæ w³asn¹, nie popart¹ ¿adnymi analizami – powiedzia³a Anna Stre¿yñska, Prezes UKE. Jak donosz¹ firmy z bran¿y zabezpieczeñ Defence Intelligence oraz Panda Security, zosta³a zamkniêta sieæ botnet Mariposa – potê¿na sieæ zainfekowanych komputerów stworzona do kradzie¿y informacji wra¿liwych. Hiszpañskie organy œcigania zatrzyma³y trzy osoby podejrzane o zarz¹dzanie t¹ sieci¹. Mariposa krad³a informacje oraz dane dostêpowe do kont w portalach spo³ecznoœciowych i serwisach e-mail, bankowe dane uwierzytelniaj¹ce oraz numery kart kredytowych. Botnet stale infiltrowa³ osobiste, korpo- racyjne, rz¹dowe oraz uniwersyteckie adresy IP w ponad 190 krajach. Botnet zosta³ zamkniêty i zneutralizowany 23 grudnia 2009 roku dziêki wspólnym wysi³kom ekspertów w dziedzinie zabezpieczeñ oraz organów œcigania, w tym firmy Panda Security, Defence Intelligence, FBI i hiszpañskiej Stra¿y Obywatelskiej. Trojan Zeus atakuje INTERNET Aster dogania UPC ASTER wprowadzi³ do oferty dwa nowe pakiety internetowe o przepustowoœci do 120 Mb/s: TwójExtraŒwiat oraz TwójŒwiatPlus. Obecnie s¹ one dostêpne dla mieszkañców Warszawy i Krakowa. Docelowo z szybkiego internetu bêd¹ mogli skorzystaæ wszyscy klienci znajduj¹cy siê w zasiêgu sieci operatora. – Dziêki zrealizowanym w ostatnich latach inwestycjom w sieæ œwiat³owodow¹, ju¿ dziœ jesteœmy w stanie zagwarantowaæ naszym klientom przepustowoœæ ³¹czy na poziomie wy¿szym ni¿ 1 Gb/s. Z tych mo¿liwoœci korzystaj¹ ju¿ klienci biznesowi. Dla u¿ytkowników indywidualnych wprowadziliœmy pakiety o przepustowoœci od 30 do 120 Mb/s. Zadowol¹ one nawet najbardziej wybrednych internautów. Umo¿liwi¹ bardzo szybkie pobieranie du¿ych plików i pozwol¹ na komfortowe ogl¹danie zdjêæ czy filINFOTEL 1/2010 Jak donosz¹ ostatnie raporty monitoringu internetu, trojan Zeus zainfekowa³ ju¿ ponad 75 tysiêcy komputerów w blisko 2,5 tysi¹ca organizacji na ca³ym œwiecie. Liczba ta stale siê powiêksza, bo nadal w wielu firmach egzaminu nie zdaj¹ podstawowe mechanizmy bezpieczeñstwa sieci. Ataki za pomoc¹ trojana dokonywane s¹ pocz¹wszy od 2008 roku g³ównie z obszarów Europy oraz Chin. Najwiêksze zagro¿enie trojan Zeus stanowi jak na razie dla zagranicznych rynków. Eksperci ostrzegaj¹ jednak, ¿e inwazja mo¿e równie szybko przenieœæ siê do Polski. – Tego typu ataki s¹ zazwyczaj dok³adnie zaplanowane i ukierunkowane na konkretn¹ osobê. Cyberprzestêpcy wykorzystuj¹ w tym celu wiele narzêdzi, które maj¹ uwiarygodniæ ich dzia³ania – wyjaœnia Tomasz Zamarlik z G Data Software. O zainteresowaniu cyberprzestêpców polsk¹ bankowoœci¹ œwiadcz¹ wydarzenia z ostatnich miesiêcy. Na prze³omie pó³ roku dosz³o do a¿ trzech ataków phishingowych na klientów WBK, iPKO oraz LUCAS Banku. 9 telekomunikacja WYWIADY Realny problem niewykorzystania œrodków UE Rynek dla u¿ytkowników, a nie dla urzêdników Z prezesem Urzêdu Komunikacji Elektronicznej – ANN¥ STRE¯YÑSK¥, rozmawia³ Grzegorz Kantowicz. – W paŸdzierniku ubieg³ego roku UKE i Telekomunikacja Polska podpisa³y porozumienie w sprawie wdro¿enia zasad transparentnoœci i niedyskryminacji w relacjach miêdzy operatorami, które ma byæ alternatyw¹ do zamiarów separacji funkcjonalnej TP. Jak z perspektywy minionych kilku miesiêcy wygl¹da realizacja owego porozumienia? – Realizacja porozumienia napotyka normalne w takich sytuacjach trudnoœci. Wymaga zmiany mentalnoœci w TP i budowy zaufania do TP po stronie UKE, przy jednoczesnym kontynuowaniu dzia³alnoœci kontrolnej i regulacyjnej. Nieuniknione s¹ spory. G³ównym problemem s¹ tzw. chiñskie mury maj¹ce zapewniæ brak nieuprawnionych przep³ywów informacji w TP i Grupie TP umo¿liwiaj¹cych uzyskanie silniejszej pozycji wzglêdem klientów. To jest temat pod najsilniejsz¹ obserwacj¹ UKE i nie zawsze jesteœmy zadowoleni. Ta kwestia bêdzie siê najbardziej liczy³a przy podjêciu ostatecznej decyzji o zaniechaniu podzia³u TP. – Powa¿n¹ przeszkod¹ w realizacji infrastruktury szerokopasmowych sieci regionalnych s¹ problemy prawne zwi¹zane z ich budow¹ w ramach regionalnych programów operacyjnych. Które z nich s¹, wg Pani, najwa¿niejsze i czy uda siê je zlikwidowaæ w zapisach przygotowywanej ustawy o wspieraniu rozwoju sieci i us³ug telekomunikacyjnych? – Najpowa¿niejsze problemy prawne to tryb inwestycyjny na poziomie ustawy budowlanej i planowania przestrzennego. Ustawa powinna szczêœliwie temu zaradziæ i spowodowaæ skrócenie czasu inwestycji. Drugi problem to pozycja samorz¹dów – ich uprawnienia i obowi¹zki na konkurencyjnym rynku. To te¿ reguluje ustawa. Prawdziwym problemem jest jednak niestety to, ¿e po 30 miesi¹cach nie mamy studiów wykonalnoœci w regionach i ¿e wydaliœmy tylko 2 proc. ca³ej kwoty dostêpnych œrodków. 10 – Czêœæ kompetencji regulacyjnych UKE pokrywa siê z zakresem funkcjonowania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Jak obecnie uk³ada siê wspó³praca z KRRiT i jakie s¹ rozbie¿noœci w stanowiskach obu instytucji co do zasad regulacji rynku? – Wspó³praca zawsze uk³ada siê dobrze, chocia¿ mamy kompletnie inne zdanie co do wprowadzania konkurencji na rynek i to powoduje, ¿e w najistotniejszej kwestii – DVBT – nie mogliœmy przez d³ugi czas dojœæ do porozumienia. UKE wspiera konkurencjê na rynku zarówno telekomunikacyjnym, jak i medialnym; dla KRRiT wa¿niejsze s¹ gwarancje zwi¹zane z wymogami wobec nadawanych treœci. Wydaje siê, ¿e daliœmy radê spotkaæ siê w pó³ drogi, jednak nasze porozumienie nie wystarczy³o, ¿eby usun¹æ problemy z cyfryzacj¹ mediów. Potrzebna bêdzie epizodyczna ustawa, która przes¹dzi, jakie s¹ obowi¹zki obecnych nadawców. – Jak Pani skomentuje ostatnie negatywne stanowisko KE w sprawie próby regulacji przez UKE rynku tranzytu IP miêdzy TP a innymi dostawcami internetu? – Tego siê nie da komentowaæ. Komisja Europejska pracowa³a na dokumencie, który t³umaczy³ chyba uczeñ klas podstawowych z podstawowymi umiejêtnoœciami jêzykowymi. Ponadto, zanim jeszcze dokument zosta³ przez KE przeczytany, ju¿ KE og³osi³a, ¿e nie ma szans na jego przyjêcie. NA KONIEC Z£AMA£A PRAWO OG£ASZAJ¥C, ¯E RYNEK JEST KONKURENCYJNY, podczas gdy ma prawo jedynie stwierdziæ, ¿e nie udowodniliœmy, ¿e nie jest konkurencyjny. Wszystko by³o robione w biegu – chyba KE od pocz¹tku wiedzia³a, jak¹ podejmie decyzjê. – Jakie s¹ tegoroczne plany UKE? Jakie najwa¿niejsze dzia³ania oraz jakie decyzje zostan¹ podjête w tym roku w ramach regulacji rynku? – Nasz¹ strategiê og³osimy w okresie œwi¹tecznym, odpowiadaj¹c na to pytanie nie mogê jeszcze jej ujawniæ, ale powiem, ¿e bêdzie ona ca³kiem nowa i ¿e bêdzie to pewna wizja rynku takiego, jakiego chc¹ u¿ytkownicy, a nie urzêdnicy. – Dziêkujê za rozmowê. INFOTEL 1/2010 telekomunikacja WYWIADY Najwiêksza w Europie Œrodkowo-Wschodniej impreza bran¿y IT XXI Targi INTERTELECOM 2010 Z prezesem zarz¹du Miêdzynarodowych Targów £ódzkich – PAW£EM FENDLEREM oraz dyrektorem MIROS£AWEM PIETRUCH¥ – rozmawia³ Grzegorz Kantowicz. – Tegoroczne XXI Targi INTERTELECOM wchodz¹ w trzeci¹ dekadê swoich edycji. Jak Pan ocenia, z perspektywy tych lat, obecny rynek targowy? Prezes zarz¹du MT£ – Pawe³ Fendler – Targi Intertelecom dla Miêdzynarodowych Targów £ódzkich s¹ nadal jedn¹ z najwa¿niejszych imprez targowych w tegorocznym kalendarzu. Oczywiœcie, przez te przesz³o dwadzieœcia lat impreza tak jak i inne, zmieni³a siê bardzo. Przypomnê, ¿e jeszcze parê lat temu INTERTELECOM funkcjonowa³ pod nazw¹ „Targi ³¹cznoœci”, która zosta³a zmieniona na Targi komunikacji elektronicznej”. Spowodowa³o to zmiany, jak to my okreœlamy „zakresu towarowego”, czyli na targach zaczê³y pojawiaæ siê firmy o innym charakterze bran¿owym ni¿ dotychczas. Równie¿ imprezy towarzysz¹ce targom bardzo siê zmieni³y. W tym roku pojawi siê miêdzy innymi tematyka „emedycyny”, a na nastêpne lata planujemy jeszcze wiele nowych tematów dostosowanych do sytuacji jaka bêdzie na rynku. – INTERTELECOM zawsze by³ sztandarow¹ imprez¹ organizowan¹ przez MT£. Jak obecnie ocenia Pan te targi na tle innych, organizowanych przez MT£, imprez targowych? – Tak, to prawda. Ale ju¿ od co najmniej oœmiu lat zdecydowanie rosn¹c¹ imprez¹ targow¹ s¹ Targi „Film,Video,Foto”, które zaczynaj¹ osi¹gaæ poziom INTERTELECOM-a sprzed lat. – Czym firmy z bran¿y uzasadniaj¹ coraz mniejsze zainteresowanie udzia³em w Targach? – To trudne pytanie, poniewa¿ nie ma jednej odpowiedzi. Czêœæ firm uwa¿a, ¿e w³aœnie 2010 rok jest kryzysowym dla tej bran¿y. W wyniku kryzysu du¿a czêœæ firm IT bardo obciê³a bud¿ety promocyjne, próbuj¹c „przeczekaæ” ten okres. Natomiast pragnê przypomnieæ prost¹ zasadê: – „Jak siê rozwijaæ i podejmowaæ dzia³ania, to w³aœnie w kryzysie, kto tak postêpuje czêsto na tym wygrywa”. – Co bêdzie motywem przewodnim w tym roku na INTERTELECOMIE? Czego mog¹ siê spodziewaæ uczestnicy i wystawcy tegorocznej edycji targów? 12 – W tym roku g³ówne tematy to „Internet szerokopasmowy”, „cyfryzacja” oraz ca³kiem nowy temat – „telemedycyna”. W ramach tych tematów Stowarzyszenie Budowniczych Telekomunikacji organizuje sympozjum pt. „Realizacja sieci szerokopasmowego dostêpu do internetu przy wykorzystaniu œrodków unijnych”, podczas Kongresu INFOLELA pojawi¹ siê miedzy innymi tematy „Cyfrowa Polska” – aspekty technologiczne i spo³eczne, Telewizja cyfrowa – fakty i mity, a w ramach telemedycyny pojawi¹ siê tematy „Komputer noœ zawsze na sobie”, „Wp³yw telemedycyny na poprawê jakoœci œwiadczonych us³ug” i Projekty teleinformatyczne w regionach. * * * – Trwaj¹ przygotowania do realizacji nowego Centrum Targowego w £odzi. Proszê o przybli¿enie naszym Czytelnikom, na jakim etapie s¹ prace realizacyjne? – Tak naprawdê, wszystko jest ju¿ gotowe. Mamy wynegocjowane z bankiem bardzo dobre warunki na emisiê obligacji. Miros³aw Pietrucha – zastêpca Dyrektora Przetarg praktycznie rozstrzygGeneralnego niêty, bo pozosta³y tylko proce- Miêdzynarodowych Targów £ódzkich dury odwo³awcze. Projekt gotowy z wszelkimi pozwoleniami i decyzj¹ Urzêdu Marsza³kowskiego na dofinansowanie inwestycji z RPO w kwocie 10 mnl z³. Byæ mo¿e w³aœnie podczas targów INTERTELECOM lub niewiele póŸniej nast¹pi symboliczne wmurowanie kamienia wêgielnego. Realizacja inwestycji, a tak naprawdê pierwszego etapu – bo nie chcemy zakoñczyæ na budowie jednej hali – potrwa oko³o jednego roku. – Co bêdzie wchodzi³o w sk³ad nowego Centrum Targowego? – W pierwszy etapie powstanie budynek o powierzchni oko³o 13 tys. metrów kwadratowych. Sk³adaæ siê on bêdzie z typowej czêœci targowej, ale bardzo nowoczesnej, któr¹ bêdzie mo¿na aran¿owaæ w zale¿noœci od potrzeb œcianami dŸwiêkoszczelnymi. Oczywiœcie, przy hali powstanie ca³a infrastruktura, która radykalnie u³atwi funkcjonowanie wystawcom podczas targów. Bêdzie wiele sal konferencyjnych INFOTEL 1/2010 WYWIADY telekomunikacja na „poziomie hotelowym”, od bardzo du¿ych do kameralnych, które bêdzie mo¿na dowolnie aran¿owaæ. Jedn¹ z najwiêkszych nowinek bêdzie uruchomienie „targów wirtualnych”, które bêd¹ funkcjonowa³y w pe³nej integracji z targami rzeczywistymi. Na ten projekt uzyskaliœmy ok. 3 mnl z³ z Urzêdu Marsza³kowskiego. – W jakim kierunku bêdzie zmierzaæ INTERTELECOM w nastêpnych latach po realizacji inwestycji? – Ju¿ w tej edycji nast¹pi wiele zmian. Podczas targów odbêdzie siê Kongres INFOTELA oraz organizatorzy „Krak-Sat” zorganizuj¹ seminarium „Co z t¹ cyfryzacj¹?”. Bêdziemy siê staraæ, aby podczas targów INTERTELECOM skupiæ jak najwiêcej znacz¹cych imprez odbywaj¹cych siê w kraju. Uwa¿amy, ¿e nasze Targi. które pozosta³y jako jedyne w tej bran¿y, powinny po³¹czyæ siê z organizatorami bardzo wielu seminariów, konferencji i spotkañ, aby stworzyæ dla rynku IT imprezê, gdzie wszyscy dzia³aj¹cy na tym rynku bêd¹ mogli otrzymaæ wiedzê i otertê jak najbardziej szerok¹. Jestem ca³kowicie przekonany. ¿e nadszed³ czas, aby po³¹czyæ si³y dla dobra tego rynku i naszych wystawców. – Dziêkujê za rozmowê. INFOTEL 1/2010 Wizualizacja nowego Centrum Kongresowo-Wystawienniczego Miêdzynarodowych Targów £ódzkich 13 telekomunikacja WYWIADY Udany rok Netii Wolnoœæ wyboru Z prezesem zarz¹du Netia SA – MIROS£AWEM GODLEWSKIM – rozmawia³ Mieczys³aw Borkowski. Czy kryzys gospodarczy w 2009 roku, który dotkn¹³ tak¿e polski rynek telekomunikacyjny, negatywnie wp³yn¹³ na dynamikê rozwoju Netii? Rzeczywiœcie, wyst¹pi³o spowolnienie rozwoju gospodarki, ale nie okreœla³bym tego w kategoriach kryzysu. Netia rok 2009 mo¿e zaliczyæ do wyj¹tkowo udanych! W zesz³ym roku przekroczyliœmy pó³metek prognozowanej na 2012 liczby klientów szerokopasmowego internetu – koniec roku to ponad 560 000 klientów! Na koniec zesz³ego roku Netia uwolni³a prawie 300 wêz³ów LLU i w tej technologii obs³ugujemy ju¿ oko³o 50 tys. klientów. Przychody Netii za zesz³y rok by³y o 35 proc. wy¿sze w stosunku do roku 2008 i wynios³y 1,505 mln z³otych, a zysk netto 88,7 mln z³otych. To by³ dla nas bardzo dobry rok. Zasadnicze us³ugi Netii, zarówno dla odbiorców indywidualnych, jak i biznesowych, to przede wszystkim dostêp do szerokopasmowego internetu i us³ugi g³osowe. Macie ju¿ oko³o 600 tys. klientów. Jakie s¹ prognozy wzrostu? Panie Prezesie, proszê objaœniæ, jak to siê sta³o, ¿e wybraliœcie na has³o promocyjne „NETIA – WOLNOŒÆ WYBORU” i jak to has³o wp³ywa na wizerunek firmy? Kiedy 3 lata temu opracowaliœmy i zaczynaliœmy realizacjê nowej strategii firmy, Netia by³a jednym z wielu operatorów alternatywnych. Pozycja operatora zasiedzia³ego – TP SA oraz obowi¹zuj¹ce wówczas regulacje nie pozostawia³y innym operatorom wiele mo¿liwoœci konkurowania. Ju¿ wtedy jednym z filarów naszej strategii by³a m.in. walka o wolnoœæ wyboru operatora, oferty dla klienta. Dlatego zdecydowaliœmy siê na takie has³o. Jestem przekonany, i¿ zarówno samo has³o, ale przede wszystkim nasze dzia³ania zmierzaj¹ce do liberalizacji polskiego rynku telekomunikacyjnego pozycjonuj¹ Netiê jako firmê, dziêki której klienci maj¹ prawdziw¹ wolnoœæ wyboru najlepszej dla siebie oferty. Netia, jako g³ówny konkurent dawnego monopolisty telekomunikacyjnego, wci¹¿ zdobywa nowych abonentów. W czym kryje siê tajemnica Waszego sukcesu? Wierzê, i¿ do nowych klientów przemawia przejrzystoœæ i prostota naszych ofert. Byliœmy pierwsz¹ firm¹, która zaoferowa³a swoim klientom posiadaj¹cym umowy terminowe mo¿liwoœæ skorzystania z nowej, atrakcyjniejszej promocji, mimo trwania umowy. Oferujemy klientom ciekawe produkty: du¿e prêdkoœci internetu, atrakcyjne plany telefoniczne, us³ugi dodane w atrakcyjnych cenach. Ponadto mamy swój w³asny styl komunikacji marketingowej – lekki, ¿artobliwy, z przymru¿eniem oka, z dystansem do siebie. 14 Obecnie mamy prawie 590 tys. klientów szerokopasmowego dostêpu do internetu i ponad 1,15 mln klientów us³ug g³osowych. Prognoza, któr¹ og³osiliœmy 22 lutego br., zak³ada osi¹gniêcie na koniec 2010 roku liczby 680 000 klientów szerokopasmowego internetu, 1,225 mln klientów us³ug g³osowych, ponad 500 uwolnionych wêz³ów LLU (o 200 wiêcej ni¿ obecnie!) i – przede wszystkim – zysku netto w ca³ym 2010 roku. Od lutego br. klienci indywidualni i firmy mog¹ korzystaæ z nowej oferty Netii – Internet Superliga. Towarzyszy jej „pi³karska kampania reklamowa”, prezentowana tak¿e przez telewizjê. Na czym polega atrakcyjnoœæ tej oferty? Chcieliœmy stworzyæ ofertê prost¹ i przejrzyst¹ i taka ona w³aœnie jest! Podajemy dwie ceny: 49 i 59 z³otych, nie ma skomplikowanych cenników. Oferujemy klientom du¿e prêdkoœci internetu w atrakcyjnych cenach: na w³asnej sieci i w technologii LLU 4 Mb/s za 49 z³otych, a po dop³aceniu jedynie 10 z³otych juz 8 MB/s. Do tego atrakcyjne plany telefoniczne, a wszystko komunikowane zabawn¹, niestandardow¹ kampani¹ reklamow¹. W minionym roku Netia zrealizowa³a projekt konsolidacji rynku operatorów sieci osiedlowych œwiadcz¹cych us³ugi w technologii Ethernet To The Home (ETTH). Które obszary kraju obejmuje dzia³alnoœæ tych sieci i jakie przynosi ona efekty? Obecnie w technologii ETTH obs³ugujemy ponad 105 tys. klientów. W ubieg³ym roku pozyskaliœmy poprzez przejêcia prawie 17 tys. tego typu klientów. Od pocz¹tku staramy siê przejmowaæ sieci etherneINFOTEL 1/2010 WYWIADY towe tworz¹c geograficzne klastry, bo wtedy mo¿na osi¹gn¹æ po¿¹dane synergie. Taka grupa powsta³a wokó³ Wroc³awia, na Œl¹sku czy w okolicach Bia³egostoku. Szczecin, gdzie przeprowadziliœmy ostatni¹ akwizycjê, mo¿e byæ kolejnym naturalnym pocz¹tkiem podobnego klastra. W tym roku chcielibyœmy powróciæ do tempa przejêæ z lat ubieg³ych, kiedy pozyskiwaliœmy w ten sposób nawet ponad 30 tys. klientów rocznie. Pod koniec ubieg³ego roku mia³o miejsce wrêcz historyczne wydarzenie. Netia zawar³a z Telekomunikacj¹ Polsk¹ porozumienie reguluj¹ce relacje miêdzy dwoma najwiêkszymi dostawcami us³ug telefonii stacjonarnej i dostêpu do internetu w Polsce. Jakie postanowienia zawiera to porozumienie? Zyskaliœmy przede wszystkim tak wa¿n¹ w biznesie przewidywalnoœæ i stabilizacjê. Na mocy porozumienia znamy ceny zdecydowanej wiêkszoœci us³ug hurtowych TP przez najbli¿sze 3 lata. Ponadto porozumienie doprowadzi³o do wycofania wszystkich spraw s¹dowych pomiêdzy TP i Neti¹ (a by³o ich oko³o 70), w tym wycofania wzajemnych roszczeñ. Dziêki temu mo¿emy siê wreszcie w pe³ni skoncentrowaæ na prowadzeniu biznesu, a nie prowadzeniu sporów s¹dowych. Dziêki porozumieniu wdra¿amy te¿ szereg usprawnieñ w zakresie wspó³pracy operacyjnej obu firm oraz mechanizmów kontrolnych, które w wymierny sposób poprawi¹ szybkoœæ i jakoœæ obs³ugi klientów, którym Netia œwiadczy us³ugi z wykorzystaniem sieci TP. INFOTEL 1/2010 telekomunikacja Chcia³bym wróciæ do niedawnego warszawskiego kongresu Netii pod has³em „BIZNES TO ROZMOWY”, poœwiêconego komunikacji w biznesie. Jaki cel przyœwieca³ organizacji tej debaty, jakie przynios³a ona efekty i czy planowane s¹ kolejne edycje tego kongresu? Kongres „Biznes to rozmowy” zaplanowaliœmy jako wydarzenie interaktywne, mo¿liwoœæ spotkania fachowców i ekspertów z bran¿y IT. Przede wszystkim jednak chcieliœmy, aby by³ on okazj¹ do rozmów o komunikacji w biznesie nie z punktu widzenia techniki, lecz ludzi i ich potrzeb. Zainteresowanie kongresem przeros³o nasze oczekiwania, tak samo, jak liczba uczestników. Z pewnoœci¹ bêdziemy myœleæ o organizacji w przysz³oœci wydarzeñ ciekawych, oryginalnych i atrakcyjnych dla uczestników. Ju¿ wkrótce odbêd¹ siê XXI Miêdzynarodowe Targi Komunikacji Elektronicznej w £odzi. Czy Netia weŸmie w nich udzia³ i co zamierza na nich zaprezentowaæ? W pewnym sensie bêdziemy uczestniczyæ w tym wydarzeniu, gdy¿ Netia jest partnerem IX Kongresu Infotela, który odbywa siê podczas Targów. Z pewnoœci¹ wiêc bêdzie mo¿na w tym czasie spotkaæ przedstawicieli Netii w £odzi. Dziêkujê za rozmowê. 15 telekomunikacja WYWIADY Konwergentne by³y ju¿ scyzoryki Z operatora infrastrukturalnego do telekomunikacyjnego Z PRZEMYS£AWEM KURCZEWSKIM – Prezesem Zarz¹du TP Emitel – rozmawia³ Grzegorz Kantowicz. – Emitel jest tradycyjnie postrzegany jako operator najwiêkszej infrastruktury do emisji radiowo-telewizyjnej. Czym jeszcze, oprócz radiodyfuzji, zajmuje siê firma? – To prawda, Emitel jako operator sieci ponad 1000 obiektów rozsianych po ca³ym kraju i emituj¹cych programy radiowe i telewizyjne g³ównie tak jest postrzegany. Tymczasem obecnie to tylko oko³o po³owy naszej dzia³alnoœci. Przez ostatnie lata intensywnie rozbudowaliœmy swoj¹ dzia³alnoœæ dla sektora telekomunikacji. Dziœ oferujemy ogólnopolsk¹ infrastrukturê telekomunikacyjn¹ na potrzeby budowy bezprzewodowych i przewodowych sieci teleinformatycznych, a z naszych us³ug korzystaj¹ wszyscy najwiêksi operatorzy telekomunikacyjni w Polsce. Nieustannie inwestujemy w innowacyjne rozwi¹zania z zakresu multimediów i technologii. – Ju¿ niebawem czeka nas budz¹ca du¿o emocji i komentarzy cyfryzacja przekazów radiowo-telewizyjnych. W jaki sposób firma przygotowuje siê do tego prze³omowego momentu? – Testy naziemnej telewizji cyfrowej rozpoczêliœmy jako pierwsi w kraju ju¿ w 2001 roku. Pozwoli³o nam to zdobyæ ogromn¹ wiedzê, a tak¿e doœwiadczenie w zakresie emisji DVB-T i dziêki temu mogê powiedzieæ, ¿e technicznie jesteœmy gotowi do cyfryzacji. Zmiana technologii nadawania i wi¹¿¹ce siê z tym konsekwencje, jak choæby zwiêkszenie liczby programów dostêpnych w sieci naziemnej, to bardzo skomplikowane przedsiêwziêcie. Obecnie Emitel we wspó³pracy z nadawcami prowadzi emisjê w czterech tzw. cyfrowych wyspach – w Warszawie, Poznaniu, Zielonej Górze i ¯aganiu. Podobnie jak wszyscy zainteresowani, czekamy na pozytywne zakoñczenie prowadzonych przez rz¹d prac nad ustaw¹ dotycz¹c¹ cyfryzacji. Osobn¹ kwesti¹ jest sprawa cyfrowego radia. Równie¿ w tym zakresie jesteœmy pionierami w kraju. Ju¿ w zesz³ym roku rozpoczêliœmy testy cyfrowego radia w najnowszej technologii DAB+. W maju wspólnie z Polskim Radiem Wroc³aw i Instytutem £¹cznoœci we Wroc³awiu, nastêpnie w listopadzie w Warszawie, gdzie mo¿na odbieraæ a¿ 12 stacji. – Co s¹dzi Pan o opiniach, ¿e koncepcja cyfryzacji poprzez inwestycje w infrastrukturê naziemn¹ to chybiony pomys³? S³ychaæ tak¿e g³osy, ¿e powinno siê to odbywaæ przy pomocy platform satelitarnych, które, zdaniem niektórych, s¹ tañsze i szybsze w realizacji. – Myœlê, ¿e takie opinie s¹ rzadkoœci¹. W krajach europejskich jest regu³¹, i¿ cyfryzacja przekazu telewizyjnego odbywa siê w formie emisji naziemnej, jako równoprawnej w stosunku do innych technik. Nale¿y równie¿ zauwa¿yæ, ¿e Unia Europejska zakazuje dyskryminacji jednej technologii kosztem drugiej. Pos³u¿ê siê dwoma przyk³adami: pierwszy to – uwa¿any za wzorowy – model cyfryzacji telewizji przeprowadzony w Wielkiej Brytanii. Gdy DVB-T móg³ odbieraæ ju¿ praktycznie ka¿dy Brytyjczyk, BBC wspólnie 16 z prywatnymi nadawcami uruchomi³a platformê satelitarn¹ Freesat, jako rozwiniêcie i uzupe³nienie naziemnej inwestycji. Drugi przyk³ad to Rosja, która mimo rozleg³ego terytorium, od Sankt Petersburga po W³adywostok uruchamia naziemn¹ telewizjê cyfrow¹. Wracaj¹c do sytuacji w Polsce – proszê zauwa¿yæ, ¿e w projekcie ustawy przygotowywanym przez rz¹d równie¿ pojawia siê zapis o tzw. doœwietleniu za pomoc¹ sygna³u satelitarnego. Mo¿na wiêc powiedzieæ, ¿e cyfryzacja naziemna i satelitarna to technologie komplementarne, a nie konkurencyjne. – Coraz wiêcej s³yszymy o konwergencji mediów i telekomunikacji. Czy Emitel gotowy jest spe³niæ rosn¹ce oczekiwania Klientów? – Z konwergencj¹ technologii mamy do czynienia od kiedy Szwajcarzy wymyœlili wielofunkcyjne scyzoryki. Oczywiœcie dla nas to szansa, bodziec do rozwoju. Z operatora infrastrukturalnego stajemy siê nowoczesnym operatorem telekomunikacyjnym, wychodz¹cym naprzeciw oczekiwaniom rynku. Naszym celem jest nie tylko odpowiadanie na potrzeby Klientów, ale ich wyprzedzanie. Dziêki temu, w momencie gdy Klient oczekuje od nas nowej us³ugi, staramy siê mieæ dane rozwi¹zanie ju¿ przetestowane i sprawdzone. Tak jest z naziemn¹ telewizj¹ cyfrow¹, a tak¿e z cyfrowym radiem. – Us³ugi multimedialne to jedne z najszybciej rozwijaj¹cych siê us³ug. Co Pan s¹dzi o tworz¹cych siê nowych modelach powstawania i dystrybucji treœci multimedialnych za pomoc¹ internetu? – Us³ugi multimedialne to dziœ pojêcie bardzo pojemne. Oczywiœcie dostrzegamy bardzo szybki rozwój us³ug zwi¹zanych z przesy³em danych i coraz bardziej anga¿ujemy siê w ten segment. Ostatnio na przyk³ad organizowaliœmy transmisjê operacji, która odby³a siê w Klinice Kardiochirurgii w Gdañsku, a ogl¹dana by³a przez lekarzy z ca³ego œwiata zgromadzonych w sali w innej czêœci miasta. Tego typu wydarzenie pokazuje, jak ró¿norodne s¹ kana³y dotarcia z kontentem do odbiorcy. Uwa¿am jednak, ¿e nie umniejszy to roli telewizji i radia, które – zw³aszcza w swoich cyfrowych wersjach – równie¿ maj¹ ogromne mo¿liwoœci dostarczania multimediów i interakcji z odbiorc¹. – Jakie cele stawia sobie Emitel w tym roku? – Najwiêksze nadzieje wi¹¿emy z rozwojem naziemnej telewizji cyfrowej. Liczymy, ¿e w tym roku, zgodnie z zapewnieniami przedstawicieli rz¹du i instytucji odpowiedzialnych za cyfryzacjê, Polacy do³¹cz¹ do reszty Europy i naziemna telewizja cyfrowa stanie siê w Polsce faktem. Rozwijamy rynek us³ug satelitarnych dla nadawców. W naszej ofercie jest ju¿ uplink, dosy³ satelitarny oraz kontrybucja. Za pomoc¹ nowoczesnych wozów SNG mo¿emy przeprowadzaæ transmisje z dowolnego miejsca. Wa¿nym dla nas zagadnieniem jest tak¿e budowa sieci telekomunikacyjnych dla operatorów. Obecnie, realizuj¹c projekt dla jednego z nich, zakoñczyliœmy prace w 73 miastach, a docelowo zainstalujemy stacje bazowe w ponad 300 miejscowoœciach. – Dziêkujê za rozmowê. INFOTEL 1/2010 WYWIADY telekomunikacja Us³ugi interaktywne stwarzaj¹ nowe mo¿liwoœci Nadszed³ czas telewizji cyfrowej Z JERZYM KREMP¥ – Dyrektorem Naczelnym firmy TELPOL, rozmawia³ Mieczys³aw Borkowski – Panie Dyrektorze, firma TELPOL nale¿y do wiod¹cych operatorów telewizji kablowej, internetu i telefonii dzia³aj¹cym na po³udniu Polski, g³ównie na terenie Chorzowa, D¹browy Górniczej, Sosnowca i Œwiêtoch³owic. Nieca³e trzy lata temu rozpoczêliœcie wdra¿anie technologii cyfrowej JOY TV. Na jakim etapie jesteœcie obecnie? – Poza standardow¹ us³ug¹ Telewizji Cyfrowej, wszystkim naszym abonentom oferujemy ju¿ mo¿liwoœæ korzystania z Telewizji Interaktywnej. Ostatnio, jako jedna z nielicznych firm w kraju, udostêpniliœmy us³ugê „Wideo na ¿¹danie”. Platforma ta wykorzystywana jest m.in. do korzystania z materia³ów archiwalnych programu informacyjno-filmowego TELPOL-INFO oraz innych materia³ów – w serwisie e-dom. Nie ukrywam, ¿e z tego powodu mamy sporo satysfakcji. – Platforma Multimedialna JOY TV zosta³a utworzona w celu udostêpnienia najnowszego kompletnego systemu – sygna³u telewizji cyfrowej w kraju. Co wyró¿nia TELPOL spoœród innych dostawców tej us³ugi i jakie s¹ jej mo¿liwoœci? – Najkrócej mówi¹c, nasza Platforma Cyfrowa JOY TV umo¿liwia przekazywanie sygna³u telewizyjnego w sieciach telewizji kablowej w ca³ym kraju DVB-C oraz sieciach internetowych IPTV. – Jakie propozycje otrzymuje klient w ramach oferty programowej Platformy? – Oferujemy piêæ pakietów Telewizji Cyfrowej oraz jedenaœcie pakietów dodatkowych. Aktualnie nadajemy czternaœcie kana³ów HD, a w najbli¿szym czasie ta oferta zostanie znacznie rozszerzona. – Czym ró¿ni¹ siê funkcje telewizyjne od interaktywnych? – Telewizyjne polegaj¹ przede wszystkim na podstawowych funkcjach, które zawieraj¹ standardowe telewizory, natomiast interaktywne na dodatkowych funkcjach EPG, czyli przekazywaniu lokalnych informacji w formie planszowej czy filmowej, w trybie na ¿¹danie. Na tym polega ta ró¿nica. – Wasza Platforma zawiera wiele rozmaitych us³ug, m.in. takie jak: timeshift, VoD, 5xEPD czy serwis e-dom. Czym siê one charakteryzuj¹? – Wszystkie te us³ugi s¹ interaktywne, choæ ka¿da z nich reprezentuje inne mo¿liwoœci. Us³uga timeshift – dodaje elementy interaktywnoœci do tego, co w zasadzie jest telewizj¹ „na ¿ywo”. Dziêki niej telewizja staje siê us³ug¹ dostêpn¹ w wiêkszym stopniu „na ¿¹danie”, co oznacza, ¿e abonent mo¿e swoje INFOTEL 1/2010 ulubione programy obejrzeæ wówczas, kiedy pozwoli mu na to czas. Us³uga VoD (czêsto nazywana „Wirtualn¹ wypo¿yczalni¹ filmów” lub „Wideo na ¿yczenie”) w naszej Platformie wystêpuje jako „push VoD”, czyli zbiór filmów œci¹ganych na dekoder i przechowywanych przez pewien okres. Jest to pe³ny i skalowalny system VoD, którego biblioteka mo¿e pomieœciæ nawet kilkaset filmów. Us³uga 5xEPD, czyli elektroniczny przewodnik programowy (dobrze znany z odbiorników satelitarnych) powoduje, ¿e funkcje udostêpniane na Platformie JOY TV daj¹ znacznie wiêcej mo¿liwoœci – przede wszystkim przegl¹dania i wyszukiwania pozycji programowych. Us³uga serwis e-dom to rezultat naszej pracy zmierzaj¹cej do zapewnienia abonentowi dostêpu do wa¿nych i ciekawych funkcji oraz informacji multimedialnych przez telewizor. Przyk³adem takiej funkcji jest rozbudowany serwis news, aktualizowany i dostêpny na Platformie JOY TV na ¿¹danie. – Funkcjonowanie Platformy JOY TV na pewno wymaga wspó³pracy z ró¿nymi firmami. Które z nich nale¿¹ do najbardziej znacz¹cych dla firmy TELPOL? – Od wielu lat wspó³pracujemy przede wszystkim z operatorami infrastruktury tranzytowej, do których nale¿¹ ATM, PLIX, KLONEX. To s¹ nasi g³ówni kontrahenci. Wspó³pracujemy jeszcze z szeregiem innych, tak¿e bardzo wa¿nych dla nas firm. Bardzo cenimy sobie równie¿ kontakty z Polsk¹ Izb¹ Komunikacji Elektronicznej, która znacz¹co wspiera nasze dzia³ania. – Jak¹ strategiê przyj¹³ TELPOL w zakresie pozyskiwania klientów i jakie s¹ jej efekty? – Zainteresowanie naszymi us³ugami stopniowo wzrasta. Zawartoœæ naszych pakietów, wysoka jakoœæ naszych kana³ów HD, umiarkowane ceny, atrakcyjne promocje – to wszystko przynosi nam coraz lepsze efekty. Takie dzia³ania powoduj¹, ¿e z ka¿dym miesi¹cem liczba abonentów ci¹gle wzrasta. Nasze oczekiwania s¹ zdecydowanie wiêksze, ale jestem przekonany, ¿e zmierzamy we w³aœciwym kierunku. – Co, Pana zdaniem, jest najwa¿niejsze dla dalszego rozwoju firmy? – S¹dzê, ¿e przede wszystkim wdro¿enie pe³nej us³ugi VoD, rozwijanie naszego serwisu e-dom oraz wzbogacanie oferty radiowo-telewizyjnej. Priorytetem jest tak¿e rozbudowywanie sieci dystrybucji sygna³u w kraju. – Dziêkujê za rozmowê. 17 telekomunikacja TARGI, WYSTAWY Z lotu ptaka nad CeBITem Grzegorz Kantowicz Najnowsze trendy na targach CeBIT 2010 Jak co roku w marcu, w dniach od 2 do 6 tego miesi¹ca odbywa³y siê w Hanowerze jedne z najwiêkszych targów ICT na œwiecie – CeBIT 2010. Na targach zaprezentowano premiery z bardzo ró¿nych dziedzin – od innowacyjnych aplikacji przez œwiat w 3D po elektronicznych asystentów w oœrodkach zdrowia. Wœród rozwi¹zañ informatycznych dla biznesu du¿ym zainteresowaniem cieszy³a siê architektura Cloud Computing i model dystrybucji SaaS oraz systemy ERP z nowymi funkcjonalnoœciami i energooszczêdne koncepcje wirtualizacji. Nigdy dot¹d targi CeBIT nie by³y tak szeroko obecne w Internecie. Oprócz oficjalnej platformy www.cebit.de wystawcy, dziennikarze i goœcie imprezy mieli w tym roku do dyspozycji liczne us³ugi online, serwisy spo³ecznoœciowe oraz narzêdzia interaktywne. Newsletter dla goœci CeBIT i elektroniczne wydanie „CeBIT News” trafi³y do skrzynek mailowych ponad 190 tysiêcy abonentów. Bardzo du¿o wywo³añ mia³y te¿ podcasty audio i wideo z informacjami o rynku, bran¿y ICT i z relacjami z targów. Codzienne stusekundowe nagrania z najwa¿niejszymi wydarzeniami dnia na targach – „CeBIT in 100 seconds” – obejrzano ponad 7500 razy. Filmy o nowoœciach w bran¿y i prezentacje firm zainteresowa³y zaœ a¿ 8000 internautów. Du¿ym zainteresowaniem cieszy³y siê te¿ relacje w formie udostêpnianego w sieci streamingu. Ponad 3000 osób œledzi³o na ¿ywo przed ekranem swoich komputerów uroczyst¹ ceremoniê otwarcia targów. Ponad 15000 osób wziê³o w sposób wirtualny udzia³ Fot. Deutsche Messe 18 w dyskusjach na www.webciety.de, a a¿ 60000 obejrza³o audycje nadawane ze specjalnego studia targowego. Jest to wyraŸny sygna³ zwrotu tego typu du¿ych imprez targowych w kierunku zdalnego i wirtualnego uczestnictwa. W tegorocznej edycji targów CeBIT udzia³ wziê³o 4157 firm z 68 krajów œwiata (dane organizatorów), co w porównaniu z rokiem ubieg³ym (4300 firm z 69 krajów) daje wyraŸn¹ tendencjê spadkow¹ trwaj¹c¹ ju¿ od kilku lat. W tym roku po raz pierwszy udostêpniono us³ugê lokalizacji i nawigacji po terenach wystawienniczych przeznaczon¹ dla posiadaczy smartphone’ów. Specjaln¹ aplikacjê targow¹ przygotowano te¿ dla u¿ytkowników iPodów i iPhone’ów – jej popularnoœæ by³a tak du¿a, ¿e znalaz³a siê ona w czasie targów na liœcie 25 najpopularniejszych programów platformy iTunes. Ofertê rozwi¹zañ na urz¹dzenia mobilne uzupe³ni³ specjalny serwis offline. Swoj¹ premierê w czasie CeBIT 2010 mia³a te¿ inicjatywa online pod has³em „Push your Business”. Polega³a ona na publikacji informacji od firm z bran¿y dla firm z bran¿y na popularnych portalach spo³ecznoœciowych i networkingowych – takich jak Facebook, Twitter, LinkedIn czy Xing. Internet mobilny zrewolucjonizowa³ ¿ycie codzienne Na targach mo¿na by³o zobaczyæ na w³asne oczy, jak wiele nowych mo¿liwoœci stwarza Internet mobilny, ile innowacyjnych us³ug jest dziêki niemu dostêpnych i jak zmienia on nasze ¿ycie codzienne. Sprzeda¿ aplikacji mobilnych – praktycznych miniprogramów, które mo¿na paroma klikniêciami zainstalowaæ w smartphone’ach najnowszej generacji – sta³a siê sektorem o kilkumiliardowym potencjale rynkowym. W samym tylko roku 2010 u¿ytkownicy komórek œci¹gn¹ z Internetu ponad 4,5 miliarda aplikacji; szacuje siê, ¿e w roku 2013 bêdzie ich ju¿ 21,6 miliarda, czyli o 380 proc. wiêcej (dane: raport Gartnera). Na targach zaprezentowano bardzo wiele aplikacji – od programów do nawigacji poprzez software pozwalaj¹cy uczestniczyæ w portalach spo³ecznoœciowych po rozwi¹zania typu Augmented Reality ³¹cz¹ce œwiat rzeczywisty z generowanym komputerowo. W centrum uwagi na nowych targach bran¿y fonograficznej CeBIT Sounds! by³y ró¿nego rodzaju aplikacje i gry muzyczne. Spo³eczeñstwo informacyjne – Webciety – to oczywiœcie nie tylko przestrzeñ networkingu i zabawy. Nowoœci techniczne s³u¿¹ równie¿ innym celom – choæby tak wa¿nemu w dzisiejszych czasach bezpieczeñstwu teleinformatycznemu. Wielu wystawINFOTEL 1/2010 telekomunikacja TARGI, WYSTAWY ców zaprezentowa³o na targach CeBIT 2010 narzêdzia do zabezpieczania udostêpnianych w sieci (np. w ramach Cloud Computing) danych, do których dostêp z dowolnego miejsca na œwiecie maj¹ u¿ytkownicy smartphone’ów, netbooków czy laptopów. Producenci pokazali te¿ inteligentne systemy klasy CMS, które nadaj¹ siê do obs³ugi ró¿nych kana³ów medialnych i pozwalaj¹ publikowaæ treœci na dowolnym urz¹dzeniu – komputerze czy telefonie – albo przygotowaæ je w uk³adzie gotowym do druku. Szybciej, oszczêdniej i wygodniej: smartphone’y i netbooki Nowe modele telefonów komórkowych zaprezentowane na targach mo¿na okreœliæ jako minikomputery z funkcj¹ nawi¹zywania po³¹czeñ g³osowych. Dziêki wbudowanym procesorom – czêsto o wydajnoœci nawet do 1 GHz – mog¹ one obs³u¿yæ jednoczeœnie ró¿ne komendy i realizowaæ wiele typów po³¹czeñ. Modele wyposa¿one w modu³ do obs³ugi WLAN i umo¿liwiaj¹ce transmisjê danych w technologii HSDPA z prêdkoœci¹ do 7,2 Mbps zaspokajaj¹ potrzeby nawet najbardziej wymagaj¹cych u¿ytkowników chc¹cych korzystaæ z szybkiego bezprzewodowego dostêpu do Internetu. Kolejny etap w rozbudowie radiowej sieci szerokopasmowej (HSPA+ umo¿liwiaj¹cy transmisjê z prêdkoœci¹ do 42 Mbps) ma zostaæ zrealizowany jeszcze w bie¿¹cym roku. Wiele pokazów w ramach targów CeBIT 2010 dotyczy³o przysz³oœci telefonii komórkowej. Nastêpca UMTS – technologia Long Term Evolution (LTE) – umo¿liwia pobieranie danych z prêdkoœci¹ do 100 Mbps. Wdro¿enie LTE oznacza prawdziwy prze³om dla u¿ytkowników telefonów komórkowych – bêd¹ oni mogli na ekranach urz¹dzeñ mobilnych ogl¹daæ na ¿ywo telewizjê w rozdzielczoœci High Definition i graæ w gry HD. Kolejn¹ nowoœci¹ na targach by³y nowe modele smartphone’ów wyposa¿onych w superergonomiczne ekrany dotykowe. Obs³uguje siê je wygodnie klikaj¹c na displayu opuszkami palców. W Hanowerze widaæ by³o wyraŸny trend w kierunku wyœwietlaczy typu AMOLED (Active Matrix Organic Light Emitting Diode). Gwarantuj¹ one jaœniejszy obraz, bardziej nasycone kolory i szybsz¹ reakcjê przy mniejszym ni¿ w tradycyjnych technologiach zu¿yciu pr¹du. Fot. Deutsche Messe Level 3D” zaprezentowano szerokie spectrum dostêpnych na rynku rozwi¹zañ do u¿ytku prywatnego – w kinach domowych – oraz profesjonalnego – w biurach. Wœród nowoœci znalaz³y siê monitory komputerowe 3D oraz trójwymiarowe rzutniki multimedialne i nowoczesne laptopy do gier. Aby móc w pe³ni prze¿ywaæ przygody w trzech wymiarach i wejœæ w œwiat niezwyk³ych prze¿yæ, dla fanów gier opracowano te¿ specjalne okulary 3D. Swoj¹ premierê na targach mia³y tak¿e kompaktowe kamery pozwalaj¹ce nagrywaæ filmy i robiæ zdjêcia w 3D. Czêœæ z nich pozwala nawet na utrwalanie wspomnieñ w jakoœci HD (1280 x 720 pikseli). Du¿ym zainteresowaniem goœci imprezy cieszy³y siê te¿ projektory 3D, dziêki którym mo¿na ogl¹daæ trójwymiarowe obrazy – filmy lub gry – na œcianie w mieszkaniu. ã Ulubieñcami goœci tegorocznych targów CeBIT okaza³y siê kompaktowe netbooki, które zmieszcz¹ siê w ka¿dej torebce i teczce. Dziêki coraz lepszej wydajnoœci i poprawionym parametrom u¿ytkowym doganiaj¹ one czêsto znacznie dro¿sze pe³nowymiarowe notebooki. W wielu mininetbookach procesor g³ówny i karta graficzna umieszczone s¹ w ramach jednego chipu. Pozwala to nie tylko zminiaturyzowaæ urz¹dzenie, lecz równie¿ obni¿yæ zu¿ycie energii, co przek³ada siê na mo¿liwoœæ znacznie d³u¿szej pracy bez koniecznoœci ³adowania akumulatorów. Technologie 3D w centrum uwagi na tegorocznych pokazach specjalnych Jednym z g³ównych tematów na targach CeBIT 2010 – przewijaj¹cym siê przez ró¿ne obszary tematyczne – by³y technologie 3D. W ramach „Next INFOTEL 1/2010 Fot. Deutsche Messe 19 telekomunikacja TARGI, WYSTAWY i ogrzewanie. Goœcie „Connected living” zobaczyli te¿, jak elektroniczny pomocnik kuchenny wspomaga mieszkañców domu w przyrz¹dzaniu zdrowego i zbilansowanego posi³ku. Rosn¹ca rola telemedycyny: zastosowanie w praktyce elektronicznego asystenta pacjentów Wed³ug prognoz Centralnego Zwi¹zku Przemys³u Elektrotechnicznego i Elektronicznego ZVEI, w roku 2012 rynek na rozwi¹zania telemedyczne w Niemczech wzroœnie niemal trzykrotnie i osi¹gnie poziom ponad 1,4 miliarda euro. W ramach obszaru „TeleHealth” na targach CeBIT 2010 pokazano innowacje u³atwiaj¹ce codzienn¹ pracê w klinikach, szpitalach, gabinetach lekarskich i aptekach. W centrum uwagi specjalistów znalaz³y siê takie aspekty, jak konieczna infrastruktura, technologie i systemy umo¿liwiaj¹ce opiekê nad pacjentami w domach (Home Care). Fot. Deutsche Messe ã W „Future Parc” zaprezentowano kolejn¹ nowoœæ – technologiê XML3D. Jest to internetowy format HTML rozszerzony o funkcjonalnoœæ 3D i pozwalaj¹cy osadzaæ trójwymiarowe obiekty na stronach www. „Future Parc” – forum innowacji – jak co roku cieszy³o siê ogromnym zainteresowaniem wœród zwiedzaj¹cych. Szko³y wy¿sze, instytuty naukowe i ministerstwa zaprezentowa³y wyniki innowacyjnych projektów badawczych. W ca³ym tym obszarze tematycznym obecne by³o has³o tegorocznych targów – „Connected Worlds”. W ramach pokazu inteligentnych rozwi¹zañ sieciowych do u¿ytku domowego „Connected living” goœci imprezy zaproszono do domu i mieszkania jutra. Pokazano, jak urz¹dzenia domowe s¹ w stanie wspó³pracowaæ i komunikowaæ siê ze sob¹ oraz jak za pomoc¹ „cyfrowych asystentów energetycznych” – specjalnych urz¹dzeñ i oprogramowania – zarz¹dzaæ mo¿na zu¿yciem energii w pomieszczeniach mieszkalnych oszczêdzaj¹c zu¿ycie pr¹du potrzebnego na ich oœwietlenie Fot. Deutsche Messe 20 Na targach pokazano wiele urz¹dzeñ ICT wspomagaj¹cych szpitaln¹ i ambulatoryjn¹ opiekê zdrowotn¹. Coraz czêœciej do tego typu zastosowañ u¿ywa siê nowoczesnych smartphone’ów wyposa¿onych w bluetooth i ³¹cznoœæ z Internetem. Na targach CeBIT 2010 by³o wyraŸnie widaæ, ¿e roœnie akceptacja spo³eczna dla technologii w s³u¿bie ratowania ¿ycia, choæ wiele prze³omowych innowacji jest dopiero w fazie testów. Jak pokaza³y wyniki ankiety przeprowadzonej przez organizacjê BITKOM na targach CeBIT, co czwarty mieszkaniec Niemiec da³by wszczepiæ sobie pod skórê mikrochip, jeœli umo¿liwi³oby to szybsze rozpoczêcie procedury ratowania ¿ycia w sytuacji jego zagro¿enia. Inteligentne systemy telematyczne Natychmiastowe zlokalizowanie samochodu po wypadku – bez koniecznoœci jakichkolwiek dodatko- Fot. Deutsche Messe INFOTEL 1/2010 telekomunikacja TARGI, WYSTAWY wych dzia³añ podejmowanych przez kierowcê czy pasa¿erów – to jeden z wa¿nych tematów, które obecne by³y w tym roku w obszarze „Destination ITS” poœwiêconym inteligentnym systemom telematycznym. Tam te¿ zwiedzaj¹cy targi CeBIT mogli zasiêgn¹æ informacji o eCall – europejskim systemie powiadomieñ ratunkowych, który za kilka lat ma staæ siê obowi¹zkowym elementem wyposa¿enia wszystkich wprowadzanych do ruchu nowych pojazdów u¿ytkowych. Prócz systemów nawigacyjnych na targach CeBIT 2010 zaprezentowane zosta³y te¿ najnowsze systemy do zarz¹dzania flot¹ i rozwi¹zania u³atwiaj¹ce znalezienie miejsc parkingowych. W ramach forum „CeBIT in Motion” pokazano osi¹gniêcia w zakresie inteligentnego sterowania ruchem. Goœcie obszaru „Destination ITS” mieli mo¿liwoœæ zobaczenia na w³asne oczy œwiata jutra: pojazdu sterowanego z u¿yciem szerokopasmowego po³¹czenia z Internetem w standardzie LTE. Ten swoisty „smartphone na 4 kó³kach” mo¿e samodzielnie komunikowaæ siê za poœrednictwem serwera (w architekturze Cloud Computing) z innymi uczestnikami ruchu i ostrzegaæ ich np. przed korkami czy innymi utrudnieniami. Cloud Computing oraz SaaS Nowoczesne architektury sieciowe Cloud Computing oraz SaaS (Software as a Service) œwiêc¹ Fot. Deutsche Messe triumfy – co widoczne by³o równie¿ na targach CeBIT 2010. Dziêki modelowi Cloud Computing – czyli u¿ytkowaniu us³ug dostarczonych przez zewnêtrzne organizacje – nawet firmy ma³e i œrednie staæ na korzystanie z najnowszych rozwi¹zañ wspieraj¹cych zarz¹dzanie bez koniecznoœci inwestowania w drogi hardware i software. Aspekt kosztowy w po³¹czeniu z ³atwym zarz¹dzaniem to równie¿ kluczowe argumenty przemawiaj¹ce za wyborem modelu SaaS, w którym aplikacje s¹ przechowywane i udostêpniane u¿ytkownikom przez producenta za poœrednictwem Internetu. Dodatkow¹ zalet¹ jest w tym wypadku ³atwa skalowalnoœæ rozwi¹zania: ³atwo do³o¿yæ nowe funkcjonalnoœci czy prawa dla u¿ytkowników, jeœli zajdzie taka potrzeba. Na targach liczni dostawcy prezentowali swoje modele korzystania z oprogramowania i doradzali ma³ym oraz œrednim firmom, jak ³atwo i szybko mo¿na staæ siê u¿ytkownikiem rozwi¹zañ udostêpnianych w modelach Cloud Computing oraz SaaS. Systemy ERP wzbogacone o nowe funkcjonalnoœci Fot. Deutsche Messe INFOTEL 1/2010 Obecnie systemy klasy ERP wyposa¿ane s¹ w zintegrowane modu³y do zarz¹dzania procesami biznesowymi klasy BMP (Business Process Management) z predefiniowanymi procesami standardowymi i z mo¿liwoœci¹ definiowania w³asnych funkcji. Wyró¿nikiem nowoczesnego oprogramowania tej klasy jest te¿ przyjazny dla u¿ytkowników interfejs ã 21 telekomunikacja ã TARGI, WYSTAWY graficzny oraz mo¿liwoœæ korzystania z niego za poœrednictwem urz¹dzeñ mobilnych. Dostêp do danych z systemu ERP za pomoc¹ blackberry czy smartphone’ów to w dzisiejszych czasach standard – wa¿ne informacje zarz¹dcze musz¹ byæ dostêpne równie¿ dla managerów przebywaj¹cych poza biurem i w podró¿y. Kolejna wa¿na kwestia w systemach ERP to aktualnoœæ zawartych w nich danych – czynnik ten jest kluczowy dla uzyskania przewagi przez firmy na konkurencyjnym i dynamicznie zmieniaj¹cym siê rynku. Sprawny system klasy CRM jako klucz do sukcesu w obs³udze i pozyskiwaniu klientów Jednym z najwa¿niejszych czynników warunkuj¹cych rozwój firmy jest skuteczne zarz¹dzanie relacjami z klientami. Dlatego zainteresowanie nowoczesnymi systemami CRM (Customer Rela- Fot. Deutsche Messe Fot. Deutsche Messe tionship Management) jest bardzo du¿e. Dziêki nim pracownicy z dzia³ów obs³ugi klienta oraz osoby zajmuj¹ce siê sprzeda¿¹ maj¹ bezpoœredni dostêp do aktualnych danych o klientach i dotychczasowych transakcjach i kontaktach z nimi. Dodatkowa funkcjonalnoœæ zdalnego dostêpu do systemu pozwala sprawdziæ informacje równie¿ w drodze do klienta czy w jego siedzibie oraz szybciej przekazaæ do centrali poczynione ustalenia, a nawet zacz¹æ realizacjê zamówienia jeszcze przed powrotem do biura. Zintegrowane systemy ECM i DMS z dodatkowymi modu³ami 22 dokumentów czy usprawnianie procesów biznesowych. Na rynku pojawia siê coraz wiêcej systemów dopasowanych do potrzeb firm z konkretnych bran¿ i sektorów – w tym równie¿ przedsiêbiorstw ma³ych i œrednich. Mog¹ zamawiaæ one przygotowane specjalnie dla nich pakiety modu³ów, które wespr¹ je w organizacji pracy biura i optymalizacji obiegu informacji oraz dokumentów. Modernizacja urzêdów publicznych Przed urzêdami stoi w najbli¿szych miesi¹cach trudne zadanie – sprawna realizacja zadañ za pomoc¹ skromniejszych ni¿ dot¹d œrodków finansowych i zasobów ludzkich. W ramach „Public Sector Parc” na targach CeBIT 2010 pokazano, jak skutecznie zmodernizowaæ dzia³anie placówek publicznych. Odejœcie od biurokratycznych zasz³oœci, otwartoœæ na potrzeby obywateli, zadaniowe podejœcie do obowi¹zków, a tak¿e korzystanie z nowoczesnych technologii, us³ug internetowych i po³¹czenie urzêdów w sieæ to tematy, które znalaz³y siê w centrum uwagi wystawców i zwiedzaj¹cych. Producenci systemów klasy ECM (Enterprise Content Management) i DMS (Document Management Systems) uzupe³niaj¹ tworzone przez siebie aplikacje do zarz¹dzania dokumentami o dodatkowe modu³y – takie jak zarz¹dzanie prac¹ biura, wiedz¹, archiwum czy poczt¹ elektroniczn¹. Gor¹co dyskutowano te¿ wprowadzenie w Niemczech od 1 listopada 2010 roku nowego dowodu osobistego. Du¿e zainteresowanie, którym w tym roku cieszy³ siê obszar „Public Sector Parc”, œwiadczy o tym, ¿e urzêdy stawiaj¹ na innowacje i chc¹ wprowadzaæ rozwi¹zania usprawniaj¹ce ich pracê. Do tych nowych funkcjonalnoœci dochodz¹ te dobrze znane – archiwizacja, zarz¹dzanie obiegiem Dobrze by³oby, aby ta chêæ przenios³a siê od naszych s¹siadów równie¿ do naszego kraju. n INFOTEL 1/2010 telekomunikacja SYSTEMY Telefoniczna platforma œwiadczenia us³ug wideo Altar IVVR – nowe spojrzenie na komunikacjê Dynamiczny rozwój technologii 3G sprawi³, ¿e operatorzy telefonii komórkowych mog¹ zaoferowaæ swoim u¿ytkownikom tak¿e mo¿liwoœæ wykonania wideo rozmowy. Przekaz wideo postrzegany jest jako innowacyjny kana³ kontaktu, polepszaj¹cy komunikacjê miêdzy ludŸmi. Platforma Altar IVVR to nowoczesne rozwi¹zanie umo¿liwiaj¹ce udostêpnianie treœci multimedialnych (dŸwiêk, obraz i wideo) poprzez wykorzystanie wideo-telefonii mobilnej 3G-324M w czasie rzeczywistym. ¿o wygodniejsza, ni¿ w funkcjonuj¹cych serwisach IVR. Zalet¹ zastosowania kana³u wideo jest tak¿e otwarcie dostêpu do telefonicznego serwisu bankowego dla osób g³uchoniemych i nies³ysz¹cych. Na platformie Altar IVVR mo¿liwa jest realizacja serwisów multimedialnych, stanowi¹cych kolejny krok w rozwoju us³ug dostarczanych przez operatorów sieci komórkowych oraz dostawców treœci (Content Provider). Tym samym platforma Altar IVVR umo¿liwia wyjœcie naprzeciw oczekiwaniom coraz liczniejszej grupy u¿ytkowników telefonów 3G oraz wykorzystanie potencja³u nowej technologii. Dziêki integracji z rozwi¹zaniami Oracle Business Intelligence, Altar IVVR udostêpnia statystyki i raporty z pracy systemu za pomoc¹ przegl¹darki WWW oraz umo¿liwia tworzenie analiz biznesowych (OLAP) i raportów. Platforma Altar IVVR umo¿liwia tak¿e prowadzenie kampanii reklamowych oraz tworzenie serwisów informacyjnych, wykorzystuj¹cych telefony komórkowe. Wa¿n¹ cech¹ Platformy Altar IVVR jest mo¿liwoœæ prowadzenia transakcyjnej, wizualnej obs³ugi konta bankowego i kart p³atniczych (np. sp³aty zad³u¿enia karty kredytowej, sprawdzenie salda, wykonanie zdefiniowanego przelewu) du- INFOTEL 1/2010 Demo przyk³adowego serwisu bankowego mo¿na obejrzeæ dzwoni¹c pod numer: 22 381 43 02 Aby wykonaæ po³¹czenie, trzeba posiadaæ telefon komórkowy 3G, bêd¹cy w zasiêgu sieci 3G i wybraæ opcjê po³¹czenia wideo oraz wprowadziæ fikcyjne dane do logowania. Zarejestruj siê: http://register.net.pl/altar 23 telekomunikacja SIECI Optymalizacja w sieciach dostêpowych Nowe multipleksery LANEX-u Intensywne zmiany zachodz¹ce na rynku telekomunikacyjnym podporz¹dkowane s¹ zarówno realnym potrzebom odbiorców, jak równie¿ mo¿liwoœciom ich realizacji w dzia³aj¹cej infrastrukturze operatorów. Wymóg optymalizacji sieci przy zachowaniu niskich nak³adów inwestycyjnych staje siê obecnie zadaniem priorytetowym dla tych dostawców ³¹czy, którzy coraz czêœciej oferuj¹ swoim klientom ca³e pakiety us³ug. Produktami oferuj¹cym takie mo¿liwoœci s¹ zaprojektowane przez polskich in¿ynierów dwa nowe multipleksery: l Multiplekser inwersyjny TM-143 – widok urz¹dzenia l Multiplekser inwersyjny TM-143 – aplikacja Multiplekser œwiat³owodowy TM-65 – widok urz¹dzenia multiplekser inwersyjny LANEX TM-143, bêd¹cy kontynuacj¹ linii produktów TM-78 oraz TM-141; multiplekser œwiat³owodowy LANEX TM-65, stanowi¹cy rozwiniêcie produktu z serii TM-64. Multiplekser inwersyjny TM-143 umo¿liwia ³¹czenie rozleg³ych sieci standardu Ethernet 10/100BASE-TX za poœrednictwem oœmiu lub szesnastu strumieni E1, G.703, G.704 w sieciach PDH, SDH oraz ATM. Pozwala to u¿ytkownikowi wykorzystaæ 5 portów Ethernet do kreowania szeregu us³ug opartych o protokó³ IEEE802.1Q VLAN z gwarancj¹ jakoœci QoS i przydzia³em pasma per port. Dodatkowo TM-143 przenosi przezroczyœcie ramki Ethernet d³u¿sze ni¿ 1522 bajty dziêki czemu wspiera w pe³nym zakresie us³ugi typu VPN MPLS. Multiplekser œwiat³owodowy TM-65 umo¿liwia realizacjê stabilnych i niezawodnych ³¹czy transmisji danych pomiêdzy dwoma oœrodkami np. biznesowymi z wykorzystaniem istniej¹cych traktów œwiat³owodowych. TM-65 spe³nia najwy¿sze wymogi funkcjonalne i jakoœciowe, ³¹cz¹c w sobie zarówno transmisjê pakietow¹ w standardzie GigaEthernet, jak równie¿ synchroniczn¹ E1 zgodnie z G.703, G.704. Implementacja wydajnego 4-portowego switcha oraz w pe³ni sprzêtowa realizacja funkcji multipleksacji zapewnia du¿e bezpieczeñstwo i niezawodnoœæ. Zastosowanie jako standardu optycznego wymiennych modu³ów SFP pozwala na szybkie wdro¿enie oraz optymalne wykorzystanie dostêpnych zasobów sieci. Multiplekser œwiat³owodowy TM-65 – aplikacja 24 Oba produkty standardowo s¹ dostarczane wraz z zaawansowanymi narzêdziami do zarz¹dzania i konfiguracji – SNMP v.3, protokó³ SSH, HTTP, SMTP oraz firmow¹ aplikacj¹ LanWin v.4.0. n INFOTEL 1/2010 telekomunikacja SIECI Protokó³ IP lub ramki Ethernet Przemys³aw Misiak Kierunki rozwoju sieci operatorskich Do niedawna we wszystkich sieciach operatorów telekomunikacyjnych królowa³a technologia SDH (Synchronous Digital Hierarchy). Technologia ta umo¿liwia³a zestawianie jednego rodzaju us³ugi w sieci – w ten sposób powstawa³y na sztywno zestawiane kana³y transmisji danych. Tego typu po³¹czenia wykorzystywane by³y zarówno do budowy sieci transmisji danych (np. sieci rozleg³ych przedsiêbiorstw), jak i do ³¹czenia central telefonicznych. Przez pewien czas wydawa³o siê, ¿e technologia ATM (Asynchronous Transfer Mode), umo¿liwiaj¹ca znacznie elastyczniejsze kreowanie po³¹czeñ, a co za tym idzie, równie¿ lepsze dopasowanie do potrzeb klientów (choæby ze wzglêdu na mo¿liwoœæ dynamicznego zarz¹dzania pasmem transmisyjnym), zast¹pi skostnia³¹ technologiê SDH. Niestety, ze wzglêdu na koszty, technologia ATM, choæ obecna w sieciach wielu operatorów telekomunikacyjnych (np. do przenoszenia po³¹czeñ z linii abonenckich DSL), powoli odchodzi do historii. Obecnie nie buduje siê ju¿ nowych sieci ATM. Wiêkszoœæ nowych rozwi¹zañ telekomunikacyjnych projektowana jest teraz tak, by g³ównym rodzajem transportu by³ protokó³ IP lub ramki Ethernet. Przyk³adami systemów telekomunikacyjnych, w których protokó³ IP jest wymaganym sposobem transmisji, mog¹ byæ nowoczesne rozwi¹zania dla operatorów telefonii komórkowej 3GPP. Tego typu systemy zosta³y ju¿ wdro¿one w Polsce u niektórych operatorów komórkowych. Transport IP (w po³¹czeniu z dystrybucj¹ multicast) stosowany jest te¿ w sieciach operatorów kablowych, w których w szkielecie sieci poprzez IP przesy³any jest obraz telewizyjny. Przyk³adem wykorzystania ramek Ethernet jako podstawowego rodzaju transportu s¹ natomiast nowo budowane systemy agregacji ruchu z linii abonenckich DSL. Zatem oczywistym staje siê fakt, ¿e w sieciach operatorów telekomunikacyjnych, kablowych i komórkowych pojawia siê coraz wiêksze zapotrzebowanie na transmisjê IP lub/i Ethernet. Stosowane do niedawna rozwi¹zania oparte na technologii SDH lub ATM s³abo siê do tego celu nadaj¹. Odpowiedzi¹ na zmieniaj¹cy siê profil ruchu w sieci jest technologia MPLS (Multiprotocol Label Switching). Sieæ dzia³aj¹ca w oparciu o tê technologiê ma zasadniczo dwie warstwy: warstwê kontroln¹ (control plane) oraz warstwê przesy³u informacji (forwarding plane). Zadaniem warstwy kontrolnej jest wymiana informacji o us³ugach sieci oraz budowanie tabel przesy³u danych. Protoko³ami warstwy 26 kontrolnej s¹ protoko³y routingu (ISIS, OSPF itp.) oraz protoko³y wymiany informacji o etykietach (LDP, RSVP, MP-BGP). Zadaniem warstwy przesy³u jest przekazywanie danych opakowanych w etykiety zgodnie z tabelami dostarczonymi przez warstwê kontroln¹. Sieæ MPLS umo¿liwia realizacjê ró¿nego typu us³ug: poczynaj¹c od us³ug IP (VPN L3, Internet, multicast), poprzez us³ugi Ethernet (VPLS – Virtual Private LAN Service, EoMPLS – Ethernet over MPLS) a¿ do us³ug L2 (Any Transport over MPLS, CEoIP – Circuit Emulation over Internet Protocol). Dziêki swoim mo¿liwoœciom MPLS jest nowoczesn¹ platform¹ us³ugow¹ spe³niaj¹c¹ wymagania operatorów. Urz¹dzenia MPLS rozwijane s¹ w kierunku integracji z sieciami optycznymi (DWDM). Obecnie na rynku dostêpne s¹ karty IPoDWDM zapewniaj¹ce kontrolê jakoœci i wykrywanie b³êdów, oparte na standardzie G.709 u¿ywanym w sieciach DWDM. W niedalekiej przysz³oœci pojawi siê równie¿ mo¿liwoœæ integracji z sieciami DWDM poprzez protokó³ GMPLS (najprawdopodobniej umo¿liwi on dynamiczne zestawianie œcie¿ek w sieci DWDM, zgodnie z potrzebami wynikaj¹cymi z warstwy kontrolnej MPLS). W chwili obecnej routery klasy operatorskiej przeznaczone do sieci MPLS zapewniaj¹ przep³ywnoœci rzêdu 40-400 Gbps na slot, a interfejsy dostêpne na rynku transmisjê do 40 Gbps na pojedynczym interfejsie. W niedalekiej przysz³oœci pojawi¹ siê standard 40 Gbps Ethernet oraz 100 Gbps, które na jakiœ czas rozwi¹¿¹ problemy z pasmem w szkieletach sieci MPLS operatorów. Jednak¿e nale¿y oczekiwaæ, ¿e w zwi¹zku z gwa³townym wzrostem iloœci ruchu IP przenosz¹cego obraz wideo (us³ugi IPTV oraz VoD), zapotrzebowanie na pasmo w sieci bêdzie w szybkim tempie siê zwiêkszaæ. Consortia ma na swoim koncie liczne wdro¿enia rozwi¹zañ opartych na wszystkich wspomnianych wy¿ej technologiach. Wdro¿enia te realizujemy u ró¿nego typu operatorów. Buduj¹c rozwi¹zania sieciowe zespó³ in¿ynierów Consortii bazuje g³ównie na komponentach sprzêtowych firmy Cisco. In¿ynierowie Consortia aktywnie uczestnicz¹ w projektach na ka¿dym etapie: poczynaj¹c od koncepcji, poprzez szczegó³owy projekt techniczny, niekiedy testy laboratoryjne maj¹ce na celu weryfikacjê rozwi¹zañ, a¿ do wdro¿eñ zakoñczonych testami odbiorczymi. n Autor jest Dyrektorem ds. Rozwi¹zañ Sieciowych w Consortia Sp. z o.o. INFOTEL 1/2010 telekomunikacja RAPORTY, ANALIZY Rynek telekomunikacyjny w Polsce Grzegorz Kantowicz Perspektywy na 2010 rok W 2009 r. wartoœæ rynku telekomunikacyjnego w Polsce zmniejszy³a siê o ponad 3 proc. Mimo i¿ by³ to pierwszy spadek w historii polskiej telekomunikacji, trudno jednak mówiæ o za³amaniu w bran¿y czy drastycznym spadku popytu na us³ugi. Zdaniem uczestników rynku, szansa na odbicie jest ju¿ w 2010 r. Rynek telekomunikacyjny w Polsce zwolni³. Z szacunków firmy badawczej PMR wynika, ¿e wartoœæ rynku us³ug telekomunikacyjnych w Polsce spad³a w 2009 r. o ok. 3 proc. do poziomu 39,5 mld z³. Rok wczeœniej rynek zanotowa³ wzrost przekraczaj¹cy 6 proc., a nigdy wczeœniej jego wartoœæ nie zmniejszy³a siê licz¹c rok do roku. Spadek wartoœci rynku w 2009 r. to przede wszystkim efekt dzia³añ regulatora i zwi¹zanych z tym ciêæ stawek za zakañczanie po³¹czeñ w sieciach telefonii komórkowej. Wp³yw kryzysu finansowego na wyniki bran¿y by³ zdecydowanie mniej istotny, choæ nie sposób nie odnotowaæ redukcji wydatków, w tym równie¿ na us³ugi telekomunikacyjne, w sektorze biznesowym. Mimo spadku w roku 2009, na chwilê obecn¹ najbardziej prawdopodobnym scenariuszem na kolejne lata dla rynku telekomunikacyjnego w Polsce jest odbicie i wyjœcie z negatywnego trendu. Oprócz mniejszego ni¿ w 2009 r. wp³ywu redukcji stawek MTR, na rynek bêd¹ mieæ pozytywny wp³yw inwestycje nowych operatorów komórkowych w budowê i rozwój w³asnych sieci, jak równie¿ dalsza ekspansja P4 i sieci telewizji kablowej. Stabilny wzrost, mimo rosn¹cego nasycenia rynku, czeka równie¿ us³ugi szerokopasmowe. Z pewnoœci¹ te¿ o kolejnych klientów internetu powalcz¹ operatorzy telefonii komórkowej, wykorzystuj¹c rosn¹c¹ skokowo penetracjê laptopów, zarówno w firmach, jak i gospodarstwach domowych. W przysz³oœci dla struktury INFOTEL 1/2010 przychodów na rynku kapitalne znaczenie bêdzie mieæ stopieñ substytucji dostêpu przewodowego przez mobilny. Na pewno rozwój sieci, spadaj¹ce ceny i rosn¹ce limity transmisji danych maj¹ znaczenie. W efekcie, szczególnie w miastach, coraz wiêcej abonentów bêdzie decydowaæ siê na migracjê tylko i wy³¹cznie do us³ug dostêpowych w sieciach telefonii komórkowej. Z punktu widzenia wartoœci ca³ego rynku, strategicznym segmentem jest telefonia komórkowa. Wed³ug prognoz PMR, skumulowane przychody operatorów telefonii komórkowej w Polsce w 2010 r. minimalnie wzrosn¹, chocia¿ nie mo¿na te¿ wykluczyæ kolejnego spadku. Tym bardziej, jeœli dosz³oby do zaostrzenia konkurencji i ewentualnej wojny cenowej na rynku post-paid (w przypadku rynku pre-paid kolejna mocna obni¿ka cen jest mniej prawdopodobna) lub nieoczekiwanych dzia³añ regulatora w zakresie MTR-ów. – Warto te¿ pamiêtaæ, ¿e w bie¿¹cym roku operatorzy w pe³ni odczuj¹ efekt ni¿szych wp³ywów z umów masowo renegocjowanych przez firmy w nastêpstwie kryzysu. Dok³adn¹ skalê takich dzia³añ trudno w tym momencie oceniæ – komentuje Pawe³ Olszynka, analityk PMR i jeden z autorów raportu. – Oczywiœcie, konsekwencj¹ gorszej ni¿ prognozowana przez nas dynamiki rynku telefonii komórkowej móg³by byæ spadek ca³ego rynku us³ug operatorskich w roku 2010 – dodaje Pawe³ Olszynka. n 27 telekomunikacja TECHNOLOGIE Homebox: rewolucyjna oferta w dziedzinie i-bezpieczeñstwa, i-domotyki oraz i-energii Grzegorz Kantowicz Inteligentny dom dla Kowalskiego M2M Solution, firma projektuj¹ca rozwi¹zania typu Machine to Machine, zaprezentowa³a now¹ rozwojow¹ ofertê „low cost” w œwiecie urz¹dzeñ telekomunikacyjnych powszechnego u¿ytku na Mobile World Congress w Barcelonie. telekomunikacyjnym i us³ugodawcom na siêganie po nowe Ÿród³a przychodu. Rozwi¹zanie to odgrywa strategiczn¹ rolê na rynku, na którym poszukuje siê stale ofert kojarzonych z wyró¿nianiem siê i z katalizatorami wzrostu. Ju¿ teraz spó³ka Myxyty zamierza jako pierwsza wprowadziæ to rozwi¹zanie na skalê rynkow¹, oferuj¹c je w swym katalogu jako uzupe³nienie dla flagowego produktu MyAlert. Produkt HomeBox firmy M2M Solution umo¿liwia: korzystanie z systemu alarmowego w czasie rzeczywistym (SMS, MMS, E-mail, wiadomoœæ g³osowa, FAX); l kontrolowanie dzia³ania systemu z dowolnego telefonu komórkowego, komputera typu IBM czy MAC; l uzyskiwanie podgl¹du miejsca zamieszkania poprzez kamerê zintegrowan¹ z urz¹dzeniem Homebox b¹dŸ z kamer dodatkowych; l podtrzymanie dzia³ania w razie przerwy w zasilaniu czy w po³¹czeniu internetowym: system zawiera akumulator oraz ³¹cze ADSL + GSM. l Homebox jest urz¹dzeniem domowym w pe³ni zgodnym ze standardem „Plug & Play”, umo¿liwiaj¹cym po³¹czenie ca³ej gamy akcesoriów zwi¹zanych z bezpieczeñstwem (kamera, czujnik otwarcia i ruchu, pilot zdalnego sterowania, czujnik dymu, itp.) z automatyk¹ domow¹ (gniazdka z przekaŸnikiem, sterowanie roletami, ogrzewaniem itd.), a w nied³ugiej przysz³oœci równie¿ z zarz¹dzaniem energi¹ (kontrola zu¿ycia pr¹du, wody i gazu). Urz¹dzenie Homebox jest owocem wielu lat prac badawczo-rozwojowych. M2M Solution dostarcza na zasadzie tzw. white label wszelkie sk³adowe potrzebne do wprowadzenia na rynek danego rozwi¹zania (sprzêt, karta SIM, infrastruktura serwera, aplikacje na telefony komórkowe i na komputery, funkcje Back-Office i Front-Office, system fakturowania). Pozwala to operatorom Olivier COURTADE, prezes firmy M2M Solution, stwierdza: – Jesteœmy dumni, ¿e mo¿emy zaprezentowaæ nasze nowe rozwi¹zanie MyHome oraz urz¹dzenie Homebox. Jest to coœ wiêcej ni¿ zwyk³e wprowadzenie na rynek: chodzi o prawdziw¹ innowacjê na tym rynku. Nasza najnowsza oferta jest ju¿ testowana przez ró¿nych operatorów telekomunikacyjnych, którzy wkrótce bêd¹ mogli zaoferowaæ klientom nowe us³ugi w dziedzinie bezpieczeñstwa, automatyki domowej i multimediów. n Schemat funkcjonalny systemu HomeBox 28 INFOTEL 1/2010 telekomunikacja TECHNOLOGIE Wytyczanie standardów wydajnoœci systemów bezpieczeñstwa w sieciach IPv6 Grzegorz Kantowicz Kolejny krok do IPv6 Mo¿liwe wyczerpanie siê publicznie dostêpnych adresów IPv4 sprawia, ¿e coraz wiêcej organizacji rozwa¿a migracjê do standardu IPv6 w niedalekiej przysz³oœci. Roœnie te¿ poparcie dla nowego protoko³u internetowego ze strony w³adz centralnych w wielu krajach œwiata. Ju¿ dziœ rz¹dy Japonii czy USA nakazuj¹ urzêdom administracji publicznej instalacjê urz¹dzeñ obs³uguj¹cych IPv6, a Unia Europejska rekomenduje i promuje ich wdro¿enia we wszystkich pañstwach cz³onkowskich. Fakty te pokazuj¹, ¿e dostawcy bran¿y IT bêd¹ musieli nie tylko znacznie przyspieszyæ produkcjê rozwi¹zañ obs³uguj¹cych standard IPv6, ale tak¿e prze³amywaæ bariery, które utrudniaj¹ przyjêcie protoko³u. Jednym z czynników uznawanych za przeszkodê w szybkim upowszechnieniu siê IPv6 jest problem wydajnoœci. w dedykowane procesory FortiASIC™, które przyspieszaj¹ proces przetwarzania i transmisji danych przez systemy bezpieczeñstwa, zachowuj¹c przy tym wszelkie rygory ochrony na poziomie zapory ogniowej, jak i dodatkowe wymagania odnoœnie do inspekcji treœci. Udostêpnienie rozwi¹zañ pracuj¹cych w standardzie IPv6 z prêdkoœci¹ wielu gigabitów wyeliminuje ten problem. – Dyskusja nad protoko³em IPv6 trwa ju¿ wiele lat, ale dziœ jego przyjêcie jest ju¿ kwesti¹ bliskiej przysz³oœci, dlatego wymagania odnoœnie do wydajnoœci systemów wspieraj¹cych nowy standard s¹ szczególnie istotne – powiedzia³ Michael Xie, twórca i dyrektor ds. technologii firmy Fortinet. – Technologia ASIC zaimplementowana w naszych rozwi¹zaniach pozwala na zwiêkszenie wydajnoœci systemów bezpieczeñstwa, które bêdzie niezbêdne w trakcie migracji sieci do standardu IPv6. Firma Fortinet, producent rozwi¹zañ bezpieczeñstwa sieciowego i œwiatowy lider rynku zintegrowanych systemów zarz¹dzania zagro¿eniami (UTM – Unified Threat Management), og³osi³a, ¿e rozwi¹zania FortiGate®-5140 osi¹gnê³y przepustowoœæ 56 Gbps w sieciach wykorzystuj¹cych protokó³ IPv6, ustanawiaj¹c w ten sposób nowy standard w zakresie wydajnoœci systemów bezpieczeñstwa w sieciach IPv6. Testy przeprowadzono na platformie testowej BreakingPoint Elite wyposa¿onej w interfejsy 10 GbE. Testy systemów FortiGate-5140 w sieciach IPv6 wykaza³y przepustowoœæ 56 Gb/s. Tak wysoka wydajnoœæ dla protoko³u IPv6 jest efektem zastosowania w urz¹dzeniach Fortinet technologii FortiASIC™. Ca³a seria FortiGate wyposa¿ona jest INFOTEL 1/2010 Testy FortiGate-5140 przeprowadzono z wykorzystaniem platformy testowej BreakingPoint Elite, która jest obecnie najpopularniejszym i najbardziej wszechstronnym narzêdziem do pomiaru wydajnoœci produktów sieciowych. Testy odbywaj¹ siê w œrodowisku symuluj¹cym rzeczywisty ruch w sieci, a BreakingPoint Elite umo¿liwia ich przeprowadzenie z najnowsz¹ implementacj¹ IPv6. n 29 telekomunikacja BEZPIECZEÑSTWO Wycieki danych i brak polityki bezpieczeñstwa Adam Koz³owski Wykorzystanie portali spo³ecznoœciowych w firmach W momencie pojawienia siê pierwszych portali spo³ecznoœciowych, takich jak MySpace i Facebook, wiele firm postrzega³o je jako element rozpraszaj¹cy pracowników i zdecydowa³o siê na ich zablokowanie. Jednak wraz z pojawieniem siê innych platform, jak np. Twitter czy Blip, firmy zaczê³y dostrzegaæ potencja³ kryj¹cy siê w mo¿liwoœci wykorzystania serwisów tego typu do celów biznesowych. Portale spo³ecznoœciowe, ze stron umo¿liwiaj¹cych komunikacjê miêdzy najbli¿szymi znajomymi, przeobrazi³y siê w media s³u¿¹ce do masowej komunikacji, zrzeszaj¹ce miliony u¿ytkowników na ca³ym œwiecie. Obecnie wiele firm postrzega strony, takie jak Twitter czy Facebook jako cenny kana³ komunikacji wewnêtrznej lub marketingowej. Portale spo³ecznoœciowe to jednak nie tylko ogromne mo¿liwoœci, to tak¿e zagro¿enia. Wraz z pojawieniem siê uzasadnionych biznesowo powodów do korzystania z portali spo³ecznoœciowych polityka zak³adaj¹ca ich ca³kowite blokowanie przesta³a mieæ racjê bytu. Amerykañska firma doradcza Gartner Inc. przewiduje, ¿e do 2014 roku media spo³ecznoœciowe stanowiæ bêd¹ podstawowe narzêdzie komunikacji w 20 proc. firm. Zdaniem ekspertów z Gartner Inc., do 2012 roku ponad 50 proc. przedsiêbiorstw zacznie korzystaæ z mikroblogów jako dodatkowego Ÿród³a komunikacji wewnêtrznej. Mimo ¿e narzêdzia te mog¹ spe³niaæ wa¿ne funkcje biznesowe, firmy – maj¹c na wzglêdzie swoje bezpieczeñstwo – powinny monitorowaæ sposób ich wykorzystywania przez pracowników. Eksperci do spraw bezpieczeñstwa ostrzegaj¹ przed zagro¿eniami zwi¹zanymi z ujawnianiem osobistych informacji na portalach spo³ecznoœciowych. U¿ytkownicy mog¹ tam zamieszczaæ szczegó³owe dane osobiste, na przyk³ad panieñskie nazwisko matki, które bezpieczne strony 30 czêsto wykorzystuj¹ jako pytania pomocnicze przy odzyskiwaniu has³a. – Ludzie udostêpniaj¹ informacje o sobie w Internecie bez zastanowienia – czasem publikuj¹ w sieci informacje, które nie powinny siê tam znaleŸæ. Obserwujemy gwa³towny rozwój technologii umo¿liwiaj¹cych dzielenie siê informacjami przy jednoczesnym braku wystarczaj¹cej edukacji na temat tego, jakim rodzajem informacji powinno siê dzieliæ – stwierdza Herbert Thompson, profesor Wydzia³u Informatyki Uniwersytetu Columbia. Zupe³ne zablokowanie portali spo³ecznoœciowych z pewnoœci¹ nie jest najlepszym rozwi¹zaniem, ale firmy powinny rozwa¿yæ opracowanie i wdro¿enie regulaminu okreœlaj¹cego, jak nale¿y z nich korzystaæ, zw³aszcza w odniesieniu do dzia³alnoœci przedsiêbiorstwa. Wyniki badañ przeprowadzonych niedawno przez IESE Business School z Hiszpanii, E. Philipa Saundersa, College of Business przy Rochester Institute of Technology w USA oraz brytyjskiej Henley Business School pokaza³y, ¿e szeœæ na siedem firm nie posiada oficjalnej polityki korzystania z portali spo³ecznoœciowych w ramach przedsiêbiorstwa. – Ignorowanie rosn¹cej popularnoœci portali spo³ecznoœciowych oraz narzêdzi Web 2.0 wystawia firmy na ryzyko nadu¿yæ mog¹cych prowadziæ do ujawnienia wra¿liwych informacji lub kreowania niew³aœciwego wizerunku przedsiêbiorstwa – mówi dr Evgeny Kaganer, kierownik zespo³u badawczego i docent w hiszpañskiej IESE Business School. Zdaniem Rogera Thompsona, g³ównego specjalisty ds. badañ w AVG Technologies, obok opracowania polityki korzystania z platform spo³ecznoœciowych szefowie powinni zapoznaæ personel z szeregiem prostych zasad, pozwalaj¹cych na INFOTEL 1/2010 BEZPIECZEÑSTWO zminimalizowanie ryzyka niekontrolowanego wycieku danych z przedsiêbiorstwa. – To w³aœnie przyjaznoœæ tych portali dla u¿ytkownika sprawia, ¿e s¹ one tak niebezpieczne. Sam fakt, ¿e znajomi danej osoby znaj¹ jej prywatne dane, takie jak adres, data urodzin czy panieñskie nazwisko matki, niekoniecznie musi rodziæ poczucie zagro¿enia. Jednak w sytuacji, gdy cyberprzestêpcy uda siê w³amaæ na konto u¿ytkownika lub jednego z jego znajomych, on równie¿ pozna te informacje i istnieje wielkie prawdopodobieñstwo, ¿e wykorzysta je do swoich celów – mówi Roger Thompson, g³ówny specjalista ds. badañ w AVG Technologies. Zdaniem Rogera Thompsona, w przypadku korzystania z portali spo³ecznoœciowych najskuteczniejsze okazuj¹ siê najprostsze rozwi¹zania, takie jak tworzenie unikatowych hase³ dla ka¿dej strony, które równoczeœnie ró¿ni¹ siê od zabezpieczeñ stosowanych przy logowaniu siê do systemów firmy. Dobr¹ wskazówk¹ jest równie¿ zachowanie ostro¿noœci w stosunku do tego, z kim utrzymuj¹ kontakt pracownicy oraz z jakich aplikacji korzystaj¹. – Stara zasada ostro¿noœci wzglêdem nieznajomych doskonale sprawdza siê w przypadku portali spo³ecznoœciowych – mówi Roger Thompson. – Pracodawca powinien równie¿ zwracaæ uwagê na to, jakie aplikacje zgadza siê zainstalowaæ na s³u¿bowych komputerach. Jest wiele osób, które tworz¹ fa³szywe aplikacje do serwisów spo³ecznoœciowych, maj¹ce w istocie na celu przejêcie kontroli nad profilem u¿ytkownika lub zainfekowanie jego komputera – dodaje. Prawne konsekwencje wycieku danych OdpowiedŸ na pytanie, jakie skutki prawne mog¹ dotkn¹æ firmy, które ucierpia³y na skutek ujawnienia lub wycieku danych, zale¿y od szeregu czynników, m.in. charakteru tych danych oraz miejsca, gdzie wydarzy³ siê ten incydent. Oczywiœcie, ka¿dy wyciek danych w przypadku ujawnienia mo¿e przynieœæ firmie negatywny rozg³os, jednak w kontekœcie konkretnych kroków prawnych najciê¿sze konsekwencje wi¹¿¹ siê z utrat¹ danych pochodz¹cych od stron trzecich. Za przyk³ad mog¹ pos³u¿yæ tu Stany Zjednoczone, gdzie Kalifornia jako pierwszy stan uchwali³a w 2003 r. prawo nak³adaj¹ce na firmy obowi¹zek informowania swoich klientów o przypadkach wycieku danych. Od tego czasu 44 kolejne stany przyjê³y podobne przepisy. Tak¿e rz¹d federalny prowadzi pracê nad podobn¹ ustaw¹ – H.R. 2221 Data Accountability and Trust Act (DATA) – jednak nie zosta³a ona jeszcze uchwalona. Prawo to zobowi¹zywaæ bêdzie przedsiêbiorINFOTEL 1/2010 telekomunikacja stwa, niezale¿nie od tego w którym ze stanów prowadz¹ dzia³alnoœæ, do ujawniania takich sytuacji ka¿demu, „kto jest obywatelem lub mieszkañcem Stanów Zjednoczonych i którego dane zosta³y przejête przez osobê nieupowa¿nion¹ w wyniku naruszenia zasad bezpieczeñstwa”, a dan¹ firmê dodatkowo do poinformowania Federalnej Komisji Handlu. Chocia¿ nie jest jeszcze jasne, jak¹ ostateczn¹ formê przyjmie to prawo, przedsiêbiorstwa decyduj¹ce siê na szyfrowanie swoich danych mog¹ liczyæ na ³agodniejsze traktowanie i brak obowi¹zku powiadamiania wszystkich zainteresowanych, je¿eli bêd¹ w stanie udowodniæ, ¿e gromadzone przez nie dane s¹ chronione i niemo¿liwe do rozszyfrowania. Równie¿ Wielka Brytania planuje zaostrzenie przepisów dotycz¹cych ochrony wra¿liwych danych. Biuro Komisarza ds. Informacji, którego zadaniem jest ochrona danych w Wielkiej Brytanii, stopniowo, wraz z kolejnymi przypadkami naruszenia bezpieczeñstwa w krêgach rz¹dowych, zyskiwa³o coraz szersze uprawnienia. Pocz¹wszy od kwietnia 2010 r. urz¹d ten bêdzie posiada³ mo¿liwoœæ karania firm grzywnami siêgaj¹cymi 500 000 GBP w przypadku odkrycia przypadków niedostatecznej ochrony danych klientów. GroŸba wycieku danych to problem dotykaj¹cy w zasadzie wszystkie firmy. Wiele firm, szczególnie tych niewielkich, nadal nie posiada wystarczaj¹cych œrodków, które mog³yby przeznaczyæ na bezpieczeñstwo systemów informatycznych. Wyniki przeprowadzonego w 2009 r. badania amerykañskiej instytucji National Cyber Security Alliance pokaza³y, ¿e 86 proc. ankietowanych ma³ych firm nie posiada³o pracownika, którego wy³¹cznym zadaniem jest zarz¹dzanie bezpieczeñstwem sieci informatycznych, a jedynie 28 proc. z nich przyzna³o siê do posiadania jakiegokolwiek rodzaju oficjalnej polityki bezpieczeñstwa informatycznego. Badanie pokaza³o równie¿, ¿e 66 proc. firm pozwala na korzystanie z firmowych palmtopów i komputerów zawieraj¹cych informacje wra¿liwe poza swoj¹ siedzib¹. Wraz z rozwojem zorganizowanych form przestêpczoœci internetowej firmy zmuszone s¹ k³aœæ szczególny nacisk na procedury bezpieczeñstwa informacji. GroŸba wycieku cennych danych spêdza sen z powiek szefom wielu firm. Media spo³ecznoœciowe oferuj¹ firmom ogromne mo¿liwoœci – dziêki swej interaktywnoœci stanowi¹ doskona³y kana³ dotarcia do kluczowych dla przedsiêbiorstwa grup klientów. Z drugiej jednak strony, brak racjonalnej polityki firmy w odniesieniu do korzystania przez pracowników z portali spo³ecznoœciowych i Internetu w ogóle mo¿e j¹ wiele kosztowaæ – zarówno jeœli chodzi o kwestie wizerunkowe, jak i te zwi¹zane z niekontrolowanym wyciekiem cennych firmowych danych. n 31 telekomunikacja SIECI MIIM™ – nowa jakoœæ w zarz¹dzaniu sieci¹ We wspó³czesnym dynamicznym œrodowisku biznesowym sukces ka¿dej firmy zale¿y od tego, czy dzia³ IT jest w stanie zapewniæ u¿ytkownikom niezawodn¹ ³¹cznoœæ ze strategicznymi partnerami biznesowymi, jak i innymi pracownikami organizacji. Corocznie wydaje siê miliony na narzêdzia, dziêki którym mened¿erowie IT mog¹ monitorowaæ stan sieci, zarz¹dzaæ ich elementami, planowaæ i realizowaæ zlecenia pracy, a tak¿e rozwi¹zywaæ pojawiaj¹ce siê problemy. Niewiele narzêdzi jednak ma zastosowanie do problemów zwi¹zanych z infrastruktur¹ fizyczn¹ – sieci¹ rozci¹gaj¹c¹ siê od prze³¹cznika (switcha) w centrum danych czy serwerowni poprzez okablowanie poziome a¿ po gniazdo abonenckie w strefie abonenckiej. Zazwyczaj maj¹ one zastosowanie tylko do niewielkiej czêœci warstwy fizycznej, na przyk³ad inwentaryzacji czy list zleceñ pracy, i maj¹ funkcje inteligentnej obs³ugi po³¹czeñ krosowych, ale z regu³y ich integracja z powszechnie u¿ywanymi narzêdziami do zarz¹dzania sieci¹ pozostawia wiele do ¿yczenia. W zwi¹zku z tym, dzia³ IT musi korzystaæ z osobnych systemów, daj¹cych w efekcie s³abe pojêcie ca³oœciowe o stanie warstwy fizycznej. Rozwi¹zanie Molex MIIM to najwszechstronniejszy system zarz¹dzania warstw¹ fizyczn¹ (ang. Physical Layer Management System). Do czego s³u¿y rozwi¹zanie MIIM? n Nieustannie monitoruje i odwzorowuje warstwê fizyczn¹, n n n n n 32 ³¹cznie z okablowaniem oraz pod³¹czonym prze³¹cznikiem i urz¹dzeniami sieciowymi. Weryfikuje ci¹g³oœæ kabla poziomego a¿ do gniazda abonenckiego w obszarze roboczym, wykrywa wadliwe po³¹czenia oraz identyfikuje b³êdy wynikaj¹ce z po³¹czeñ krosowych w szafie dystrybucyjnej, uszkodzeñ kabla poziomego lub roz³¹czeñ pomiêdzy gniazdem abonenckim a komputerem u¿ytkownika koñcowego. Porównuje stan powykonawczy elementów sieci z zamierzeniami projektowymi i wskazuje ró¿nice. Nieustannie monitoruje obecnoœæ urz¹dzeñ pod³¹czonych do gniazd abonenckich, nawet je¿eli urz¹dzenia te s¹ wy³¹czone. Na wypadek nieautoryzowanych od³¹czeñ b¹dŸ prób pod³¹czenia siê do sieci mo¿na skonfigurowaæ powiadomienia dla odpowiedniego personelu. Opcja „Smart Pooling” dostarcza stale aktualnych informacji (IP adres, MAC adres) o wszystkich urz¹dzeniach aktywnych (komputerach, drukarkach, itp.) pod³¹czonych do wszystkich gniazd abonenckich – MIIM zawsze wie, co jest gdzie pod³¹czone. U³atwia zarz¹dzanie zleceniami pracy, w tym planowanie i rejestracjê przeniesieñ, rozbudowy i zmian, a tak¿e weryfikacjê prawid³owoœci wykonanych zleceñ. n U³atwia technikom wykonywanie po³¹czeñ krosowych. MIIM™ – proste rozwi¹zanie do udoskonalania zarz¹dzania sieci¹, którego nie op³aca siê nie mieæ System inteligentnego okablowania MIIM zosta³ zaprojektowany w taki sposób, aby by³ prosty do: zaprojektowania, zainstalowania i u¿ytkowania. Nie wymaga specjalnych kabli krosowych, kabli wejœcia/wyjœcia (w ich miejsce s¹ stosowane kable krosowe RJ45-RJ45) oraz urz¹dzeñ z wyœwietlaczem LCD umo¿liwiaj¹cym poprawne u¿ytkowanie systemu. System oferuje niezwykle prost¹ integracjê z innymi aplikacjami do zarz¹dzania sieciami LAN. Z uwagi na wymienione powy¿ej zalety systemu, koszt jego wdro¿enia jest znacznie ni¿szy ni¿ w przypadku innych systemów inteligentnych dostêpnych na rynku. Najwa¿niejsze zalety rozwi¹zania MIIM Lepsze zarz¹dzanie sieci¹ • Umo¿liwia zdalne zarz¹dzanie okablowaniem na ca³ej d³ugoœci toru transmisyjnego oraz pod³¹czonymi do sieci urz¹dzeniami (komputerami, itp). • Lepsze wykorzystanie zasobów – dok³adna i aktualna widocznoœæ warstwy fizycznej (wolnych portów w panelach b¹dŸ gniazdach abonenckich) oraz powi¹zanych urz¹dzeñ peryferyjnych. • Inteligentne sondowanie (z ang. „Smart Pooling”) – ukierunkowane wykrywanie i aktualizowanie informacji o urz¹dzeniach aktywnych (laptopy, drukarki, itp.). l Lepsze bezpieczeñstwo sieci • Wykrywanie w³amañ (tj. pod³¹czeñ urz¹dzeñ obcych). • Wykrywa nieautoryzowane wypiêcia komputerów z sieci, nawet je¿eli urz¹dzenie jest wy³¹czone. l Zarz¹dzanie ca³¹ warstw¹ fizyczn¹ • Nieustanne monitorowanie warstwy fizycznej od szafy krosowej a¿ po punkt abonencki. • Lepsza efektywnoœæ pracy. • Skuteczniejsze zarz¹dzanie przeniesieniami, rozbudow¹ i zmianami oraz zleceniami pracy. • Mniej przestojów – dziêki szybszemu rozwi¹zywaniu problemów. • Wspomaganie u¿ytkowników w wykonywaniu po³¹czeñ krosowych – eliminuje b³êdy ludzkie. l Proste wdra¿anie i zarz¹dzanie • U¿ywanie standardowych kabli krosowych. • Dostêpnoœæ raportów przydatnych w zarz¹dzaniu. l W celu uzyskania szczegó³owych informacji zapraszamy na nasz¹ stronê internetow¹ lub prosimy o kontakt z najbli¿szym biurem czy przedstawicielem handlowym firmy Molex Premise Networks. Kontakty: Biuro sprzeda¿y Molex Premise Networks Sp. z.o.o. ul. Okrzei 1A, 03-715 Warszawa, Polska tel: +48 22 33 38150; fax: +48 22 33 38151 www.molexpn.com.pl Dzia³ produkcji i dzia³ obs³ugi klientów Molex Premise Networks Sp. z.o.o 83-112 Lubiszewo, ul. Tczewska 2, Rokitki, Polska tel: +48 58 530 62 00; fax: +48 58 530 62 01 INFOTEL 1/2010 telewizja TECHNOLOGIE Nowe mo¿liwoœci telewizji cyfrowej Grzegorz Kantowicz aMazing – pierwszy interaktywny kana³ telewizyjny aMazing to pierwszy na polskim rynku interaktywny kana³ telewizyjny, emitowany w cyfrowej telewizji kablowej (DTV) Multimedia Polska. Dziêki komunikacji w czasie rzeczywistym widzowie mog¹ nie tylko g³osowaæ czy braæ udzia³ w konkursach, ale tak¿e wspó³tworzyæ telewizjê. Wszystko to za pomoc¹ pilota. Innowacyjna technologia oraz system komunikacji zwrotnej zastosowane w nowym kanale aMazing umo¿liwiaj¹ interakcjê pomiêdzy widzem a nadawc¹ w czasie rzeczywistym. Abonenci cyfrowej telewizji kablowej mog¹ braæ udzia³ w interaktywnych zabawach – g³osowaæ, odpowiadaæ na pytania, wyra¿aæ swoje opinie, a nawet decydowaæ o zawartoœci programu – u¿ywaj¹c w tym celu pilota telewizyjnego. To wygoda, poniewa¿ w tym przypadku pilot zastêpuje SMS i telefon stacjonarny – narzêdzia stosowane przez innych nadawców programów. nie w sieci Multimedia Polska. Przyk³adem jest program „Gotuj z Multimedia”. W audycji kuchmistrz przygotowuje potrawy dnia. Je¿eli widz nie zd¹¿y³ zanotowaæ wszystkiego lub chce siê dowiedzieæ wiêcej, mo¿e przy pomocy pilota przenieœæ siê do domowej wypo¿yczalni wideo na ¿¹danie i tam znajdzie pakiet interesuj¹cych go programów kulinarnych. Dziêki mo¿liwoœci zatrzymywania i cofania obrazu mo¿na dok³adnie zapoznaæ siê z list¹ sk³adników oraz spokojnie wielokrotnie obejrzeæ sposób przygotowania potrawy. Tak¹ sam¹ mo¿liwoœæ maj¹ widzowie programu „Podró¿e TV”, prezentuj¹cego najpiêkniejsze kurorty œwiata i hotele, w których warto siê zatrzymaæ. Przechodz¹c za pomoc¹ pilota do wypo¿yczalni wideo na ¿¹danie maj¹ dostêp do pe³nych opisów interesuj¹cych ich miejsc. Jak to dzia³a? W czasie trwania programów emitowanych w aMazing na ekranie telewizora pojawia siê informacja, która prowadzi widza krok po kroku przez ca³y proces interaktywnej zabawy. Ka¿dy z uczestników za pomoc¹ pilota intuicyjnie porusza siê po aplikacji i odpowiada na pytania. Widzowie na bie¿¹co s¹ informowani o wynikach g³osowania, a zwyciêzcy otrzymuj¹ indywidualn¹ informacjê, która wyœwietla siê na ekranie ich telewizorów. Telewizja aMazing nadaje codziennie w dwóch pasmach – przedpo³udniowym i popo³udniowym. Obecnie w ramówce aMazing jest kilka pozycji dla ró¿nych grup odbiorców. „Domowe Kino Tutka” to edukacyjny program dla dzieci. Magazyn filmowy „Gdzie mój pilot?” prezentuje najciekawsze filmy spoœród 800 pozycji domowej wypo¿yczalni wideo na ¿¹danie w sieci Multimedia. „ABS” to magazyn, w którym Maciej Marcinkiewicz – jeden z najlepszych polskich kierowców wyœcigowych – prezentuje znane marki samochodów. Prowadz¹cy program „Plecak pe³en wra¿eñ” zabiera widzów w podró¿ dooko³a œwiata. Magazyn „Muzzik” skierowany jest do fanów muzyk pop, rock, hip-hop i dance. W przysz³oœci oferta programowa poszerzona zostanie m.in. o program o nowych technologiach, a tak¿e telesprzeda¿ i aukcje. Nowa jakoœæ w telewizji Dziêki nowatorskim rozwi¹zaniom technicznym mo¿liwa jest interakcja miêdzy programami telewizyjnymi a domow¹ wypo¿yczalni¹ filmów wideo na ¿¹da- 34 Cyfrowe interaktywne kana³y telewizyjne to kolejny etap rozwoju rynku telewizyjnego. aMazing jest przyk³adem pierwszej próby oswajania tradycyjnych telewidzów z nowym podejœciem do telewizji, podobnym do tego, jaki znamy z obszaru internetu i sieci komputerowych. n INFOTEL 1/2010 telewizja SYSTEMY Plany inwestycyjne najwiêkszych operatorów kablowych Edyta Kosowska Bitwa o klienta na polskim rynku triple play O tym, ¿e us³ugi telekomunikacyjne sprzedawane w pakietach s¹ znacznie tañsze od pojedyñczych, polscy klienci wiedzieli ju¿ od dawna. Teraz w coraz wiêkszym stopniu zaczynaj¹ naprawdê mieæ do nich dostêp. Operatorzy telewizji kablowych, wiod¹cy prym na polskim rynku triple play, coraz bardziej odczuwaj¹ presjê konkurencji ze strony telekomów i operatorów satelitarnych. Do gry w tym intratnym segmencie œmielej wkracza m.in. Telekomunikacja Polska SA, poszerzaj¹c swoj¹ ofertê telewizyjn¹ i znacz¹co przyspieszaj¹c prêdkoœæ internetu. Inne telekomy równie¿ chc¹ wywalczyæ kawa³ek tortu z tego, coraz bardziej zat³oczonego, rynku. Telefonia Dialog w trzech miastach w Polsce zachodniej i centralnej planuje uruchomienie us³ug multimedialnych i internetowych na bazie technologii fiber-to-the-home, umo¿liwiaj¹cej transfer danych z prêdkoœci¹ do 1 Gb/s. ¿ych operatorów. Jedno jest pewne: na wojnie pomiêdzy kablówkami, telekomami i operatorami telewizji satelitarnej najbardziej skorzystaj¹ klienci, którzy otrzymaj¹ dostêp do szerokiej oferty us³ug triple play po konkurencyjnych cenach. Autorka jest analitykiem zespo³u Information and Communication Technologies w warszawskim oddziale Frost & Sullivan. Zajmuje siê analiz¹ trendów na rynku ICT w Europie Œrodkowej i Wschodniej. Nowe inwestycje telewizji kablowych maj¹ byæ sposobem na zwiêkszenie udzia³ów w rynku. W grê wchodzi przede wszystkim modernizacja sieci oraz rozbudowa pakietu us³ug dodanych, takich jak VoD, PVR czy kana³y HD. Inwestycje w us³ugi dodane s¹ obecnie kluczowym elementem walki konkurencyjnej. Zainwestowanie wysokiej kwoty (500 mln z³) w rynek przez piêciu najwa¿niejszych operatorów kablowych mo¿e zadecydowaæ o uzyskaniu niewielkiej przewagi nad telekomami i platformami satelitarnymi. Z drugiej strony, nie nale¿y zapominaæ, ¿e us³ugi te s¹ ju¿ od dawna dostêpne w ofertach niektórych operatorów (np. VoD w TP czy telewizji „n”), a zatem wiêkszoœæ telewizji kablowych w tym wypadku mo¿e byæ traktowana raczej jako naœladowcy ni¿ pionierzy. Podczas gdy kablówki z telekomami bêd¹ toczyæ bój o najmniejszy nawet kawa³ek rynku na terenach zurbanizowanych, dla Cyfrowego Polsatu istotnym targetem bêd¹ równie¿ ma³e miasteczka i wioski. Obecnie ten operator jest najwiêkszym dostawc¹ us³ug cyfrowej telewizji satelitarnej na wymienionych obszarach, a w drugim kwartale zaoferuje us³ugi ³¹czone: telewizjê z szerokopasmowym internetem bezprzewodowym. W ci¹gu najbli¿szego roku planuje tak¿e wprowadzenie us³ug telefonii VoIP. Taka strategia, podparta wykorzystaniem znanej marki, pozwoli na skuteczne powiêkszanie liczby odbiorców. Niew¹tpliwie na polskim rynku triple play w ci¹gu najbli¿szych dwóch lat mo¿emy spodziewaæ siê interesuj¹cych posuniêæ ze strony ka¿dego z duINFOTEL 1/2010 35 informatyka US£UGI Przyjazne strony WWW Marta Radziñska Webusability w firmie U¿ytecznoœæ to modny termin, który w œwiecie online cieszy siê coraz wiêksz¹ popularnoœci¹. Zbudowanie funkcjonalnego serwisu jest dla organizacji kluczowym czynnikiem, który decydowaæ bêdzie o jakoœci jej komunikacji z klientem. Je¿eli firmowa witryna nie zwróci na siebie uwagi, to u¿ytkownik nie tylko zrezygnuje z zapoznawania siê z jej treœci¹, lecz tak¿e nigdy wiêcej na ni¹ nie powróci. Webusability to nie tylko zasada tworzenia u¿ytecznych interfejsów, ale tak¿e forma wirtualnego dialogu. To jak bêdzie wygl¹da³a komunikacja, zale¿y od przejrzystoœci komunikatu, ³atwoœci odnalezienia informacji oraz sposobu, w jaki zostan¹ one podane. Im bardziej czytelny bêdzie przekaz, tym wiêksza szansa na to, ¿e u¿ytkownik nie opuœci serwisu po trzydziestu sekundach i powróci do niego w przysz³oœci. Chocia¿ firmowa strona powinna zaskakiwaæ niezwyk³ym pomys³em, to jednak przewa¿aj¹ca wiêkszoœæ internautów oczekuje, ¿e nawigacja serwisu bêdzie przebiega³a wed³ug œciœle okreœlonych standardów. Unifikacja rozwi¹zañ to jeden z g³ównych postulatów u¿ytecznoœci. Im wiêcej nowatorskich funkcji, tym wiêksze ryzyko, ¿e witryna bêdzie k³opotliwa w nawigacji. U¿ytkownicy przyzwyczajeni s¹ do umiejscawiania okreœlonych elementów na interfejsie, przypisuj¹c im znane sobie funkcje. Chocia¿ zasada ta ma mniejsze znaczenie w przypadku projektowania np. galerii, to ju¿ w odniesieniu do menu jest ona jedn¹ z podstawowych regu³. Je¿eli odnoœniki do poszczególnych podstron zmieni¹ swoje po³o¿enie lub funkcje, to taka witryna bêdzie bardziej k³opotliwa w obs³udze. Przyk³adów tego typu elementów jest wiele – przewa¿aj¹ca wiêkszoœæ stron stosuje poziome menu, umieszcza wirtualny koszyk w prawym górnym rogu witryny, natomiast wszelkie informacje dotycz¹ce serwisu przenosi do znajduj¹cej siê na samym dole stopki. Kluczowe znaczenie ma równie¿ okreœlenie lokalizacji u¿ytkownika na stronie. S³u¿¹ temu nie tylko wyraŸnie zaznaczone odnoœniki, ale tak¿e tworzenie tak zwanych path-y, czyli œcie¿ki odwiedzin. – U¿ytkownik robi¹c zakupy np. w wirtualnym sklepie powinien mieæ mo¿liwoœæ swobodnego przemieszczania siê po stronie, zachowuj¹c pe³n¹ œwiadomoœæ tego, w którym miejscu siê znajduje. Je¿eli nawigacja bêdzie niezrozumia³a, to klient prêdzej zdecyduje siê na opuszczenie strony, ni¿ poszukiwanie dalszych informacji – zauwa¿a Micha³ Cho³uj z firmy Netface, zajmuj¹cej siê projektowaniem aplikacji webowych. Podobn¹ funkcjê spe³niaj¹ równie¿ odnoœniki kontekstowe na stronie, które w wielu przypadkach sprawdz¹ siê znacznie lepiej ni¿ globalna nawigacja. Je¿eli u¿ytkownik poszukuje konkretnej informacji o produkcie lub firmie, najprawdopodobniej szu- 40 kaæ bêdzie informacji na podstronach, które s¹ tematycznie zwi¹zane ze stron¹ g³ówn¹ dzia³u. Istnieje kilka podstawowych zasad tworzenia stron wed³ug standardów webusability, popartych równie¿ badaniami eye – tracking. Modelowym przyk³adem jest umieszczanie klikanego loga firmy w lewym górnym rogu oraz wyszukiwarki treœci po przeciwnej stronie. Nie mo¿na równie¿ zapominaæ, ¿e internauci na stronie poszukuj¹ w szczególnoœci informacji. W³aœnie dlatego najwa¿niejsze obszary na stronie nie powinny byæ zajête zbêdn¹ wielkoformatow¹ grafik¹ czy innymi elementami. Odnoœniki oraz opisy poszczególnych kategorii musz¹ bezwarunkowo odpowiadaæ treœci, do której siê odnosz¹. – Je¿eli witryna opiera siê na kilku opcjach nawigacji, odnoœniki powinny w jasny sposób wskazywaæ umiejscowienie u¿ytkownika na stronie oraz prezentowaæ œcie¿kê odwiedzin. Niedopuszczalne jest ³¹czenie kilku kategorii w ramach jednej œcie¿ki, bo takie rozwi¹zanie utrudnia orientacjê w serwisie oraz uniemo¿liwia znalezienie po¿¹danych informacji – wyjaœnia Micha³ Cho³uj z Netface. W przypadku strony firmowej wa¿ne jest, by zachowaæ odpowiednie proporcje – zbyt wiele elementów graficznych odci¹gnie uwagê, natomiast umieszczenie na stronie d³ugiego tekstu zniechêci do zapoznania siê z przekazem. Co wiêcej, je¿eli kontent witryny przez d³u¿szy czas nie ulega zmianie, w ocenie internautów taka strona staje siê nieaktualna. £atwe zarz¹dzanie treœci¹ strony umo¿liwiaj¹ specjalne modu³y dostêpne w panelu administratora. Autorskie softy tworzone zgodnie z oczekiwaniami klientów pozwol¹ na samodzieln¹ obs³ugê witryny, wymagaj¹c przy tym jedynie elementarnej znajomoœci podstawowych edytorów tekstu. Nie ka¿dy równie¿ wie, ¿e usability ma niebagatelny wp³yw na widocznoœæ strony w wyszukiwarkach. Je¿eli witryna zawiera nietypowe, „udziwnione” s³ownictwo, a wiele elementów wykonano w technologii flash, to jej kontent jest znacznie gorzej indeksowany. To samo tyczy siê rozwi¹zañ technologicznych. Wprowadzenie na stronie g³ównej dobrze zaprojektowanych stopek pozwala na zwiêkszenie fraz kluczowych, na które pozycjonowana bêdzie witryna w linkach organicznych. Umo¿liwia to zmniejszenie kosztów kampanii reklamowej prowadzonej za pomoc¹ odnoœników sponsorowanych. Optymalnie zbudowana witryna bêdzie znacznie lepiej rozpoznawana przez roboty, dziêki czemu jej widocznoœæ w wyszukiwarce bêdzie lepsza. Jak dowodz¹ badania, w dziedzinie webusability nadal zosta³o wiele do zrobienia. W dobie globalnej komunikacji oraz coraz silniejszej walki konkurencyjnej na rynku online stworzenie funkcjonalnego serwisu jest jednym z elementów decyduj¹cych o sukcesie firmy. n INFOTEL 1/2010 informatyka TECHNOLOGIE Nowe narzêdzia programistyczne na urz¹dzenia przenoœne Grzegorz Kantowicz Technologia AIR na urz¹dzenia przenoœne Podczas tegorocznego kongresu Mobile World Congress™ firma Adobe przedstawi³a postêpy w pracach nad platform¹ Adobe Flash, w tym wersjê Adobe AIR na urz¹dzenia przenoœne. Nowa wersja bêdzie stanowiæ jednolite œrodowisko uruchomieniowe dla samodzielnych aplikacji opracowywanych w ramach Open Screen Project™ – inicjatywy prowadzonej przez Adobe, w której uczestniczy ju¿ blisko 70 partnerów z ca³ej bran¿y. Adobe AIR, przy oczekiwanym wprowadzeniu obs³ugi platformy Android™ dalej w 2010 r., oferuje programistom bogate w funkcje œrodowisko do opracowywania zaawansowanych aplikacji mog¹cych dzia³aæ poza przegl¹dark¹ zainstalowan¹ na urz¹dzeniu przenoœnym, niezale¿nie od wykorzystywanego systemu operacyjnego. Autorzy bêd¹ mogli sprzedawaæ swoje programy w sklepach z aplikacjami na urz¹dzenia przenoœne. AIR wykorzystuje funkcje odtwarzacza Flash Player 10.1 opracowane specjalnie z myœl¹ o takich w³aœnie urz¹dzeniach. Najnowsza wersja tej platformy zosta³a zoptymalizowana pod k¹tem wydajnoœci na wyœwietlaczach tych urz¹dzeñ (w tym telefonów komórkowych). Ponadto wykorzystuje natywne mo¿liwoœci sprzêtu, dziêki czemu obs³uga aplikacji bêdzie jeszcze ³atwiejsza i przyjemniejsza. Firma Adobe udostêpni³a równie¿ wersjê beta odtwarzacza Flash Player 10.1 do testów dostawcom treœci i autorom aplikacji na urz¹dzenia przenoœne. Oficjalna premiera odtwarzacza planowana jest na pierwsze pó³rocze 2010 r. Jest to pierwsza spójna edycja wydana w ramach projektu Open Screen Project. Umo¿liwia ona bezproblemowe przegl¹danie serwisów WWW zawieraj¹cych bogate aplikacje, treœci i filmy w wysokiej rozdzielczoœci (HD) na ekranach ró¿nej wielkoœci, np. na nowych tabletach, smartfonach, netbookach, smartbookach, komputerach biurkowych i innych urz¹dzeniach elektronicznych powszechnego u¿ytku. Wed³ug analizy przeprowadzonej w styczniu 2010 r. przez firmê Strategy Analytics, do koñca 2012 r. ju¿ ponad 250 milionów smartfonów bêdzie obs³ugiwaæ pe³n¹ wersjê odtwarzacza Flash Player. Platformy przenoœne obs³uguj¹ce pe³n¹ wersjê tego odtwarzacza obejmuj¹ Androida, BlackBerry, Symbian OS, Palm webOS oraz Windows Mobile. Kilku kolejnych partnerów zapewni³o, ¿e pracuj¹ nad wprowadzeniem obs³ugi Flash Player 10.1 na ich platformy. – Bardzo nas ciesz¹ postêpy prac nad odtwarzaczem Flash Player 10.1 oraz pracy wykonanej do tej pory w ramach testowania wersji beta przez programistów, dostawców treœci i partnerów projektu Open Screen Project – powiedzia³ David Wadhwani, dyrektor generalny i wiceprezes ds. platform w firmie Adobe. – Wraz z kolejnym krokami stawianymi przez platformê Flash w œwiecie urz¹dzeñ przenoœnych umo¿liwiamy programistom i dostawcom treœci oferowanie owoców swojej pracy na dowolne urz¹dzenia. W ten sposób konsumenci bêd¹ mieæ dostêp do swoich ulubionych mediów interaktywnych i aplikacji niezale¿nie od platformy, z której bêd¹ w danej chwili korzystaæ. Adobe AIR umo¿liwia programistom tworzenie aplikacji WWW bez przejmowania siê ograniczeniami nak³adanymi na nich przez konkretne przegl¹darki WWW. Dziêki wprowadzeniu INFOTEL 1/2010 obs³ugi urz¹dzeñ przenoœnych Adobe AIR umo¿liwia wykorzystywanie specyficznych funkcji oferowanych przez systemy operacyjne instalowane na takich urz¹dzeniach, jak równoczesna obs³uga kilku punktów dotkniêcia, a tak¿e obs³uga gestów, przyspieszeniomierza i orientacji wyœwietlacza. Oprzyrz¹dowanie platformy Flash i oprogramowanie Adobe Creative Suite umo¿liwiaj¹ programistom i dostawcom treœci tworzenie, testowanie i oferowanie aplikacji na wiele ró¿nych urz¹dzeñ i systemów operacyjnych z wykorzystaniem jednego zestawu narzêdzi i interfejsów programowania do wszystkich platform jednoczeœnie. Programiœci korzystaj¹cy z programu Adobe Flash Professional CS5 z Adobe Packager for iPhone mog¹ wykorzystaæ kod swoich aplikacji na iPhone do stworzenia takich samych aplikacji na Androida. – Adobe AIR 2.0 jest doskona³¹ technologi¹ umo¿liwiaj¹c¹ tworzenie naprawdê udanych aplikacji na urz¹dzenia przenoœne – powiedzia³ Christy Wyatt, wiceprezes dzia³u aplikacji i ekosystemu oprogramowania w firmie Motorola. – Czekamy z niecierpliwoœci¹ na wprowadzenie AIR na platformê Android, co umo¿liwi programistom stworzenie zaawansowanych aplikacji, które oczaruj¹ osoby korzystaj¹ce z naszych urz¹dzeñ przenoœnych. Poszerzenie zakresu funkcji obs³ugiwanych przez Adobe AIR o platformy urz¹dzeñ przenoœnych umo¿liwia programistom ³atwe tworzenie aplikacji kontekstowych, charakteryzuj¹cych siê mo¿liwoœci¹ dostosowania sposobu wyœwietlania treœci i wydajnoœci do ró¿nych kontekstów dzia³ania aplikacji, przy jednoczesnym wykorzystaniu tego samego kodu na ró¿nych urz¹dzeniach i platformach. Kontekstem dzia³ania aplikacji mo¿e byæ konkretny rodzaj wyœwietlacza, sposoby interakcji z oprogramowaniem specyficzne dla konkretnego urz¹dzenia, funkcje specyficzne dla platform przenoœnych, a tak¿e ró¿nice w dostêpie do sieci i przepustowoœci. Mo¿liwe jest równie¿ personalizowanie treœci na podstawie historii dzia³añ u¿ytkownika lub danych spo³ecznych. Projekt Open Screen Project Prowadzony przez firmê Adobe projekt Open Screen Project ³¹czy blisko 70 liderów z ca³ej bran¿y. Wszyscy uczestnicy projektu wspó³pracuj¹ nad stworzeniem spójnego œrodowiska uruchomieniowego obejmuj¹cego telefony komórkowe, komputery biurkowe i inne urz¹dzenia elektroniczne powszechnego u¿ytku. Inicjatywa ta stawia czo³o wyzwaniom zwi¹zanym z przegl¹daniem serwisów WWW i uruchamianiem samodzielnych aplikacji na wielu ró¿nych urz¹dzeniach, a tak¿e stara siê znieœæ bariery stoj¹ce na drodze do bezproblemowego udostêpniania treœci i aplikacji na ró¿ne platformy. Wœród firm, które dopiero do³¹czy³y do projektu, znajduj¹ siê tacy potentaci, jak Disney Media Interactive Group, Nickelodeon, ESPN, MTV.com, Southpark, Symbian Foundation, Freescale, Vizio, Opera, MIPS Technologies, Wind River, Addicting Games, Imagination Technologies, Epix, PBS itp. n 41 internet BEZPIECZEÑSTWO Przestêpcy wychodz¹ z podziemia Grzegorz Kantowicz Handel fa³szywymi kartami kredytowymi kwitnie Oferty sprzeda¿y podrobionych kart kredytowych oraz sprzêtu umo¿liwiaj¹cego kradzie¿ danych z bankomatów przenosz¹ siê z undergroundowych forów na strony popularnych serwisów www. Dzia³ania hakerów przede wszystkim maj¹ na celu dotarcie do jak najwiêkszej liczby forumowiczów, sk³onnych zap³aciæ oszustom za informacje i narzêdzia na temat kradzie¿y danych z sieci Internet. Ten groŸny proceder popularyzacji nielegalnych us³ug zagra¿a nie tylko klientom banków, ale równie¿ bezpieczeñstwu kontrahentów. Zakup nielegalnych us³ug jest œcigany i niesie ryzyko poniesienia kary wymierzonej przez wymiar sprawiedliwoœci, straty pieniêdzy oraz mo¿liwoœci niedotrzymania umowy transakcji ze strony oszustów. Wed³ug G Data Software – producenta oprogramowania antywirusowego i szyfruj¹cego dane, bezkarnoœæ cyberprzestêpców to wynik braku dostatecznych mechanizmów zabezpieczeñ serwisów, nierzetelny monitoring wpisów przez administratorów i wiele innych b³êdów pope³nianych przez u¿ytkowników i w³aœcicieli stron. £ukasz Nowatkowski, dyrektor techniczny G Data Software: – Przy pomocy wyszukiwarek znaleŸliœmy wiele Ÿróde³ ofert miêdzy innymi na forach o tematyce motoryzacyjnej, kulturystycznej, programistycznej, a tak¿e wœród filmów umieszczanych w serwisach wideo. Analizuj¹c strukturê i charakter niezgodnych z prawem treœci mo¿na zauwa¿yæ, ¿e wiele z nich opublikowanych jest automatycznie, co oznacza brak podstawowych zabezpieczeñ chocia¿by kodami „Captcha”. Dodatkowo niektóre oferty przez d³ugi okres pozostaj¹ dostêpne dla wszystkich internautów, a taki rezultat to m.in. wynik braku precyzyjnego nadzoru nad zawartoœci¹ stron serwisu. Ka¿dy mo¿e dokonaæ zakupu podrobionej karty, a nawet sprzêtu umo¿liwiaj¹cego kradzie¿ danych w bankomatach. U¿ytkownicy decyduj¹cy siê na ten krok, podejmuj¹c propozycjê zakupu nie tylko staj¹ po stronie nielegalnego handlu, ale równie¿ nara¿aj¹ siê na niebezpieczeñstwo i ryzyko poniesienia kary wymierzonej przez wymiar sprawiedliwoœci. W koñcowym etapie stratê pieniêdzy i dodatkowo brak zgodnoœci dostarczonego towaru z oczekiwanym. Komunikacja miêdzy kontrahentami odbywa siê m.in. na poziomie prywatnych wiadomoœci wysy³anych z forum, ale przede wszystkim poprzez wykorzystanie takich komunikatorów, jak ICQ. W tym nielegalnym sektorze handlu znaczny nacisk k³adziony jest na anonimowoœæ, co bardzo utrudnia œciganie cyberprzestêpców. Co u¿ytkownicy mog¹ zrobiæ? Jeœli podczas surfowania napotkasz nielegalne oferty, nale¿y natychmiast poinformowaæ o tym administratora witryny. W wiêkszoœci przypadków nielegalne treœci ze stron zostan¹ usuniête. Informacje z prasy dotycz¹ce bezpieczeñstwa polskich bankomatów: 24.09.2009 – atak rumuñskiej mafii na bankomaty w Krakowie, Tychach, Radomiu oraz innych miastach w woj. mazowieckim; l 19.09.2009 – s³u¿ba graniczna zatrzymuje 22-letniego obywatela Rumunii, który posiada 20 spreparowanych kart bankomatowych; l Ceny i oferty kart kredytowych na forach internetowych: Dwa wycinki z wybranych forów: Oferta I 42 Dwa wycinki z wybranych forów: Oferta II INFOTEL 1/2010 internet BEZPIECZEÑSTWO Wideo: YouTube – informacje na temat urz¹dzeñ do kradzie¿y danych 13.01.2009 – atak na klientów bankomatu banku PKO BP z Aleksandrowa Kujawskiego; l 06.01.2009 – nieznani sprawcy za³o¿yli specjalne urz¹dzenie na bankomat przy Wie¿y Bocianiej w Brodnicy; l Z³a strona Internetu Sklep z nielegalnymi urz¹dzeniami do skimmingu 15.12.2008 – przestêpcy skanuj¹ 60 kart kredytowych ze szczeciñskiego bankomatu PKO BP; l 21.11.2008 – klienci banku PKO BP prze¿yli szok, kiedy chcieli wyp³aciæ pieni¹dze z bankomatów. Ich karty by³y zablokowane. n l Grzegorz Kantowicz Dzieci maj¹ dostêp do szkodliwych treœci Jak wynika z przeprowadzonych badañ, ponad po³owa polskich dzieci do 15 roku ¿ycia ma dostêp do szkodliwych treœci w Internecie. Dla porównania, w Niemczech ten problem dotyczy tylko 10 proc nieletnich. Erotyczny czy pe³en wulgaryzmów SPAM niew¹tpliwie trafi w tym roku na skrzynkê niejednego polskiego nastolatka. Jak zauwa¿aj¹ eksperci, ju¿ od d³u¿szego czasu roœnie liczba stron, których osoba poni¿ej 18 roku ¿ycia ogl¹daæ nie powinna. Szkodliwe witryny pozycjonowane s¹ w wyszukiwarkach na popularne wœród dzieci has³a kluczowe, odnosz¹ce siê bezpoœrednio do bohaterów bajek, gwiazd filmowych czy dru¿yn pi³karskich. Szkodliwe strony zawieraj¹ czêsto tward¹ pornografiê lub z³oœliwe oprogramowanie, które umo¿liwia zainfekowanie systemu. Ataki dokonywane s¹ za pomoc¹ poINFOTEL 1/2010 czty e-mail, tworzenia fa³szywych stron www oraz przesy³ania zainfekowanych plików za pomoc¹ specjalnych aplikacji na portalach spo³ecznoœciowych. – Chocia¿ jesteœmy coraz bardziej wyczuleni na tego typu zagro¿enia, to jednak nadal wiele zosta³o do zrobienia. Dlatego w okresie wzmo¿onej aktywnoœci hakerów przestrzegamy przed oszustami i radzimy, co zrobiæ, by zabezpieczyæ dzieci i siebie przed niekorzystnymi konsekwencjami surfowania po sieci – wyjaœnia Tomasz Zamarlik z G Data Software. Œwi¹teczne formy ataku Niemal wszystkie wa¿niejsze œwiêta w roku to czas wytê¿onej pracy cyberprzestêpców. W tych dniach mo¿e siê w skrzynce pojawiæ wiadomoœæ zawieraj¹ca link potwierdzaj¹cy zamówienie czy odnoœnik do e-kartki, który jest niczym in- ã 43 internet BEZPIECZEÑSTWO okazaæ siê, ¿e antywirus jest po prostu nieskuteczny. Co gorsza, nadal ma³¹ popularnoœci¹ wœród u¿ytkowników sieci ciesz¹ siê tak zwane pakiety zabezpieczaj¹ce. Nawet je¿eli internauta ma zainstalowanego antywirusa oraz panel firewall, to czêsto modu³y te nie s¹ ze sob¹ kompatybilne. W takim przypadku skutecznoœæ mechanizmów wykrywania spada o kilkanaœcie procent. W efekcie wiêcej nowych zagro¿eñ mo¿e ukryæ siê przed oprogramowaniem zabezpieczaj¹cym system i zainstalowaæ siê na komputerze niczego nieœwiadomej ofiary. Coraz wiêcej ataków w sieci ã nym jak tylko przekierowaniem do spreparowanej domeny, na której zosta³o zainstalowane z³oœliwe oprogramowanie. Je¿eli do ataku wykorzystano znaczniki JavaScript, to ofiara nie musi pobieraæ na komputer szkodliwego pliku. By zainfekowaæ system, wystarczy, ¿e internauta otworzy stronê w przegl¹darce, w której luki nie zosta³y jeszcze zaktualizowane. Okazuje siê, ¿e najczêœciej pope³nianym przez internautów b³êdem jest z³e zabezpieczenie w³asnego systemu. – Z moich obserwacji wynika, ¿e nadal wiele osób sk³onnych jest twierdziæ, ¿e zainstalowanie podstawowej wersji oprogramowania antywirusowego jest w zupe³noœci wystarczaj¹ce, by unikn¹æ ataku online. Równie Ÿle przedstawia siê sytuacja, je¿eli weŸmiemy pod uwagê aktualizacjê baz wirusów. Co czwarty internauta, korzystaj¹cy z oprogramowania, które nie pobiera automatycznie nowych baz sygnatur, pamiêta o aktualizacji systemu – wyjaœnia Tomasz Zamarlik z G Data Software. Osobny problem stanowi wy³¹czanie poszczególnych modu³ów antywirusa – w tym maj¹cej szczególne znaczenie kontroli rodzicielskiej. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e nie ka¿dy z pakietów antywirusowych ma tak¹ funkcjê. Je¿eli komputer nie jest zabezpieczony oprogramowaniem typu Internet Security, to blokadê szkodliwych treœci mo¿na w³¹czyæ np. w przegl¹darce. O czym nale¿y pamiêtaæ? Wœród internautów wci¹¿ pokutuje przekonanie, ¿e dodatkowe aplikacje i modu³y, takie jak integralny firewall czy webfilter, to zbêdne dodatki. Klasyczny antywirus, który jest w stanie zabezpieczyæ przed robakami, nie zagwarantuje bezpieczeñstwa w przypadku np. ataku phishingowego. Równie czêsto mo¿na spotkaæ siê z sytuacj¹, gdy bazy sygnatur nie s¹ aktualizowane przez 3 miesi¹ce. W dobie popularyzacji zagro¿eñ internetowych, gdy wirtualne skanery takich organizacji, jak AV-Test czy Virus Bulletin, wy³apuj¹ co sekundê kilka próbek nowego malware, mo¿e 44 Wykorzystywanie z³oœliwego oprogramowania w celu kradzie¿y danych czy pope³niania oszustw finansowych nie jest rzadkim zjawiskiem. Niemal ka¿dego dnia media informuj¹ o nowych incydentach w sieci, które dla internautów stanowi¹ realne zagro¿enie. Wzmo¿ona aktywnoœæ cyberprzestêpców obserwowana jest ju¿ od kilkunastu miesiêcy równie¿ na polskim rynku. Jak wskazuj¹ wyniki analiz, w roku 2010 wzroœnie liczba ataków na bankowoœæ internetow¹, przeprowadzanych za pomoc¹ konia trojañskiego Zeus. Równie czêsto spotkaæ mo¿na fa³szywe sklepy online oraz witryny doskonale udaj¹ce popularne serwisy internetowe. Osobn¹ kategoriê stanowi¹ serwisy, które dedykowane s¹ dla najm³odszych u¿ytkowników sieci. W tym wypadku mo¿e okazaæ siê, ¿e dziecko zamiast na portal z grami online trafi na witrynê, która swoim przes³aniem przestraszy niejednego z doros³ych. Jak prognozuj¹ eksperci, nie znikn¹ tak¿e wykorzystywane do tej pory narzêdzia, takie jak rozsy³anie programów szpieguj¹cych, wiadomoœci SPAM czy ataki na u¿ytkowników portali spo³ecznoœciowych. Wœród nich na szczególn¹ uwagê zas³uguje Facebook, który zgromadzi³ ju¿ 350milionow¹ spo³ecznoœæ internautów. Platforma ta coraz chêtniej wykorzystywana jest równie¿ przez firmy, które traktuj¹ serwis jako narzêdzie komunikacji biznesowej, co stanowi oczywisty wabik dla ¿¹dnych ³atwego zarobku cyberprzestêpców. Jak alarmowali ju¿ specjaliœci, z³e praktyki zwi¹zane z rozsy³aniem SPAMU przenosz¹ siê równie¿ na popularne wœród polskiej m³odzie¿y portale spo³ecznoœciowe. – Nale¿y zdaæ sobie sprawê, ¿e aplikacje internetowe nie s¹ pozbawione wad. Luki w przegl¹darkach czy niewystarczaj¹ce wykorzystywanie mechanizmów ograniczaj¹cych rozprzestrzenianie siê malware, to jedne z najczêstszych przyczyn zainfekowania systemu – komentuje na zakoñczenie Tomasz Zamarlik. – Nadal s³ab¹ stron¹ mechanizmów bezpieczeñstwa jest równie¿ naturalna sk³onnoœæ do nadmiernego ufania innym u¿ytkownikom sieci. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e brak ostro¿noœci w sieci poci¹ga za sob¹ powa¿ne konsekwencje równie¿ w œwiecie realnym – dodaje. n INFOTEL 1/2010 internet BEZPIECZEÑSTWO 10 porad dla bloggerów Grzegorz Kantowicz Jak bezpiecznie „tweetowaæ” Zrodzona przed czterema laty idea mikrobloggingu nieustannie zyskuje na popularnoœci. Najpopularniejszy z serwisów mikrobloggowych – Twitter – zgromadzi³ wokó³ siebie spo³ecznoœæ szacowan¹ na 75 milionów u¿ytkowników na ca³ym œwiecie. Ka¿dego dnia publikuj¹ oni 50 milionów nowych wpisów. G³ównym fundamentem, na którym opiera siê Twitter, jest nieskrêpowana wolnoœæ wypowiedzi, co niestety czyni go równie¿ kopalni¹ informacji dla cyberprzestêpców. Specjaliœci z AVG Technologies przygotowali zestaw 10 wskazówek bezpieczeñstwa, dziêki którym u¿ytkownicy Twittera bêd¹ mogli spaæ spokojnie. 1. Uwa¿aj, komu i co mówisz – nie ka¿dy zas³uguje na Twoje zaufanie £atwo jest za pomoc¹ tweetów udostêpniæ informacje o tym, gdzie jesteœ oraz co robisz, ale czy zastanawia³eœ siê nad tym, kto tak naprawdê przegl¹da Twoje wpisy? To, co z pozoru stanowi seriê niewinnych postów, zebrane w ca³oœæ mo¿e stanowiæ zbiór cennych informacji, które mog¹ pos³u¿yæ cyberprzestêpcom lub zwyk³ym oszustom do stworzenia ogólnego obrazu o Tobie i o twoich planach! Warto zatem rozwa¿yæ, czy dla w³asnego bezpieczeñstwa nie by³oby lepiej ograniczyæ liczbê osób maj¹cych dostêp do Twoich wpisów. Twitter oferuje funkcjê „Protect my tweets”, dziêki której dostêp do Twoich postów bêd¹ mia³y jedynie te osoby, którym na to zezwolisz. 2. Uwa¿aj, na co klikasz Z ograniczonym zaufaniem traktuj nadsy³ane do Ciebie linki. Wielu u¿ytkowników sieci korzysta z us³ug skracania linków, co sprawia, ¿e trudno jest zweryfikowaæ rzeczywisty adres strony, do której one odsy³aj¹. Dostêpny bezp³atnie AVG LinkScanner umo¿liwia kontrolowanie podejrzanych linków, ale nie ma lepszego doradcy ni¿ zdrowy rozs¹dek – je¿eli jakiœ link budzi Twoje podejrzenia, nie klikaj na niego. 3. B¹dŸ czujny Zwróæ uwagê na wszelkie podejrzane dzia³ania zarówno w kanale tweetów profili, które obserwujesz, jak i we w³asnej skrzynce odbiorczej. Je¿eli zauwa¿ysz, ¿e dotychczas godne zaufania profile staj¹ siê Ÿród³em niepokoj¹cych postów lub zaczynaj¹ spamowaæ Twoj¹ skrzynkê podejrzanymi wiadomoœciami, byæ mo¿e warto bêdzie sprawdziæ, czy nie pad³y one ofiar¹ cyberprzestêpców. 5. Stosuj zasadê ograniczonego zaufania Nigdy nie mo¿esz mieæ 100-procentowej pewnoœci, ¿e u¿ytkownik Twittera, z którym nawi¹za³eœ kontakt, w istocie jest tym, za kogo siê podaje. Zawsze lepiej jest zachowaæ dystans wobec nieznajomych – niekoniecznie musz¹ mieæ oni w stosunku do Ciebie szczere intencje. 6. Sprawdzaj zewnêtrzne aplikacje W internecie dostêpnych jest setki aplikacji na Twittera. Zanim na któr¹œ z nich siê zdecydujesz, dobrze jest zweryfikowaæ jej bezpieczeñstwo, szukaj¹c dodatkowych informacji na godnych zaufania stronach. Pamiêtaj, ¿e aplikacje wymagaj¹ Twojego loginu i has³a, zatem ostro¿noœci nigdy za wiele. Poni¿sze zasady odnosz¹ siê nie tylko do korzystania z Twittera, ale do korzystania z portali spo³ecznoœciowych w ogóle. 7. Has³a Korzystaj¹c z kilku ró¿nych portali spo³ecznoœciowych dobrze jest ustanowiæ ró¿ne has³a dla ka¿dego z nich. W sytuacji idealnej warto by³oby tak¿e za³o¿yæ osobne konta pocztowe dla ró¿nych serwisów, dziêki czemu po usuniêciu konta na portalu z ³atwoœci¹ mo¿na siê pozbyæ tak¿e konta pocztowego. 8. Logowanie siê SprawdŸ ustawienia wyszukiwarki na swoim komputerze – wy³¹cz automatyczne zapamiêtywanie loginów i hase³. W ten sposób niepo¿¹dane osoby nie uzyskaj¹ dostêpu do Twoich kont pocztowych i profili na portalach spo³ecznoœciowych. 4. Pomyœl, zanim „tweetniesz” 9. Uwa¿aj na ataki phishingowe Pamiêtaj, ¿e ka¿dy u¿ytkownik internetu mo¿e mieæ wgl¹d w Twoje posty. Co wiêcej, nawet usuniêty post mo¿e zostaæ znaleziony przez wyszukiwarkê. Nie publikuj wpisów, je¿eli jesteœ w nastroju, w którym móg³byœ napisaæ coœ, czego bêdziesz póŸniej ¿a³owaæ. Jakkolwiek œmieszne mo¿e siê to teraz wydawaæ, przestanie byæ takim, kiedy na wpis tego typu natrafi np. Twój pracodawca. Warto tak¿e pamiêtaæ, ¿e wpisywanie prefiksów #, tzw. hashtagów, zwiêksza prawdopodobieñstwo wyszukania danego has³a przez wyszukiwarkê. Pomyœl zatem dwa razy, zanim oznaczysz swój wpis hashtagiem. Czy na pewno chcesz, aby ³atwiej by³o go wyszukaæ? Wraz ze wzrostem popularnoœci serwisów spo³ecznoœciowych, na cel bior¹ je tak¿e cyberprzestêpcy. Stosuj¹c ataki phishingowe (fa³szywe tweety, wiadomoœci), próbuj¹ oni wy³udziæ od u¿ytkowników ich dane dostêpowe – loginy i has³a. INFOTEL 1/2010 10. Zagro¿enia zwi¹zane z korzystaniem z urz¹dzeñ mobilnych Zwracaj uwagê na to, kto mo¿e korzystaæ z Twojego telefonu komórkowego. Je¿eli posiadasz na swoim telefonie dostêp do serwisu spo³ecznoœciowego, nie zapominaj o wylogowaniu siê, jak tylko skoñczysz z niego korzystaæ. n 45 Prenumerata Zachêcamy do prenumeraty INFOTELA. Zapewni ona Czytelnikom sta³y, pewny dostêp do wiedzy i informacji na tematy szeroko pojêtej telekomunikacji i teleinformatyki. Katalog firm telekomunikacyjnych „Komunikacja Elektroniczna 2010” JEDENASTA edycJa Cena prenumeraty rocznej wynosi 60 z³. katalogu Koszty wysy³ki pocztowej pokrywa redakcja. ju¿ w sprzeda¿y Zasady prenumeraty 1. Druk zamówienia prenumeraty znajduje siê na stronie portalu www.techbox.pl. tel. 052 325 83 10 fax 052 325 83 29 www.techbox.pl 2. Po wype³nieniu, zamówienie proszê przes³aæ faksem na nr 052 373 52 43 lub poczt¹ na adres redakcji. Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialnoœci za skutki nieprawid³owego wype³nienia zamówienia. 3. Prenumerata jest przyjmowana na tak¹ liczbê numerów, jaka zosta³a zaznaczona w zamówieniu. 4. Op³aty za prenumeratê mo¿na dokonywaæ przekazem pocztowym lub przelewem na konto ING Bank Œl¹ski, O/Bydgoszcz, nr 87 1050 1139 1000 0022 4829 2084. 5. Prenumerata przyjmowana jest od najbli¿szego numeru po otrzymaniu potwierdzenia wp³aty. 6. Pytania i w¹tpliwoœci nale¿y kierowaæ pod numerami telefonów: 052 325 83 10 oraz 052 325 83 16. Zapraszamy firmy do corocznej prezentacji w katalogu