czytaj dalej

72
strefa Roślin / wokół
nas
73
Jabłonie
PROSTO Z RajU
Tekst Bronisław jan szmit
Pod względem obfitości kwitnienia konkurować z nimi mogą jedynie
wiśnie japońskie. Oprócz pachnących kwiatów ozdobą większości
odmian jabłoni rajskich są jesienne korale barwnych owoców.
Prezentujemy popularne i mniej znane odmiany
J
abłonie (Malus) kojarzą się przede wszystkim
z najpopularniejszym w Polsce drzewem owocowym – jabłonią domową. Oprócz smacznych
owoców gatunek ten może być piękną oprawą
ogrodu, jednak typowo dekoracyjnymi jabłoniami są
tzw. jabłonie rajskie. Termin ten obejmuje nie tylko
konkretny gatunek – Malus pumila, nazywany również
jabłonią niską, ale przede wszystkim grupę ozdobnych
gatunków i odmian o drobnych owocach.
Jabłoń (Malus) ‘Adirondack’
Jest niedużym drzewem – dorasta do 3-4 m, o kolumnowym pokroju. Kwitnie bardzo obficie w maju. Pąki kwiatowe są lekko różowe, a kwiaty po otwarciu czysto białe, pojedyncze. Są największą ozdobą rośliny, w dodatku
pachnącą. Owoce tej odmiany są czerwone, drobne.
MAJ 2014 | ZIELEŃ TO ŻYCIE
Fot. Bronisław Jan Szmit (3)
Ich kwiaty (jabłonie są także jedną z najważniejszych roślin miododajnych) w zależności od gatunku
i odmiany różnią się barwą – od czysto białej, poprzez
odcienie różu, aż do ciemnopurpurowej – wielkością,
pełnością i terminem kwitnienia. U niektórych odmian szczególnie atrakcyjne są kwiaty w fazie pąka, np.
u jabłoni japońskiej (M. toringo) ‘Tina’. Drugą najważniejszą ozdobą większości odmian są owoce. Różnią się
kolorem, kształtem i wielkością (te najmniejsze mogą
mieć jedynie 5-6 mm średnicy). Utrzymują się na drzewie długo po opadnięciu liści, do czasu kiedy zostaną
zjedzone przez ptaki. U dużej części odmian wzrok
przyciągają również liście o zróżnicowanej intensywności koloru czerwonego i purpurowego (jedne z najciemniejszych ma jabłoń ‘Royalty’). Niektóre odmiany mogą
poszczycić się ich pięknym, jesiennym przebarwieniem,
np. złotożółtym jak jabłoń japońska ‘Brouwers Beauty’.
Wiele zaś odznacza się nietypowym pokrojem: kolumnowym – jabłoń ‘Van Eseltine’, kulistym – jabłoń
Pom�zai ‘Courtabri’ lub płaczącym – jabłoń jagodowa
(M. baccata) ‘Pendula’.
Odmiany szczególnie obficie owocujące warto posadzić niedaleko okien domu, aby zimą można było podziwiać lub fotografować ptaki zjadające owoce. Jednak
amatorów jabłuszek znajdziemy nie tylko pośród ptactwa
– owoców jabłoni rajskich, mimo że nie są tak okazałe
i smaczne jak jabłoni domowej, używa się do robienia
nalewek, dżemów i galaretek. Kandyzowane są dekoracją
ciast, tortów i deserów.
Jabłonie rajskie, oprócz ogrodów przydomowych,
często spotykamy w zieleni miejskiej. Wyższe, drzewiaste
odmiany mogą być sadzone pojedynczo w miejscach
wyeksponowanych, np. na trawnikach. Ładnie wyglądają
w luźnych grupach z innymi odmianami jabłoni lub pośród innych drzew kwitnących wiosną (np. wiśni, śliw czy
głogów). Niższe formy sadzi się na rabatach, w połączeniu z ozdobnymi krzewami i bylinami. Niektóre odmiany
mogą być stosowane jako wysokie rośliny okrywowe.
Bronisław
jan szmit
Współwłaściciel
Szkółki Szmit,
członek Polskiego
Towarzystwa
Dendrologicznego
www.szmit.pl
▶ Więcej o jabłoniach ozdobnych – 17 maja w programie
„Rok w ogrodzie” (TVP 1)
SKĄD SIĘ WZIĘŁY JABŁONIE
Owoce jabłoni (Malus)
‘Golden Hornet'
Znamy około 40 gatunków jabłoni, występujących głównie w strefie klimatu umiarkowanego
półkuli północnej. Ich najbliższymi krewniaczkami są grusze, do których jeszcze nie tak dawno
były zaliczane. Jabłonie są najczęściej niedużymi
drzewami, choć wiele gatunków i odmian ma
pokrój krzewiasty. Najpopularniejsza w Polsce
jabłoń domowa (Malus domestica) jest reprezentowana przez ponad 10 tys. odmian. Dziś nie
jesteśmy w stanie dokładnie odtworzyć jej rodowodu. Wiemy, że pochodzi od dzikich gatunków,
występujących w Europie i Azji.
Większość odmian jabłoni rajskich to wielokrotne mieszańce. Bardzo ważnym, od którego
pochodzi wiele odmian o czerwonych lub
czerwonawych liściach, jest jabłoń purpurowa
(M. ×purpurea). Są również odmiany, które
pochodzą bezpośrednio od dzikich gatunków,
takich jak jabłoń jagodowa (M. baccata), jabłoń
niska (M. pumila), jabłoń japońska (M. toringo)
▷
czy jabłoń kwiecista (M. floribunda).
▷
ZIELEŃ TO ŻYCIE | MAJ 2014
wokół nas / strefa Roślin
strefa Roślin / wokół
75
nas
Jabłoń jagodowa (Malus baccata) ‘Pendula’
Nieduże drzewo – jego wysokość zależy od wysokości podkładki, na której
zostało zaszczepione – o parasolowatej koronie. Kwiaty są białe, pojedyncze. Drzewo kwitnie bardzo obficie w maju. Ogromną atrakcją są też niezwykle liczne, bardzo drobne, żółte owoce z pomarańczowym rumieńcem.
Utrzymują się na drzewie przez zimę, aż zostaną zjedzone przez ptaki.
Jabłoń japońska
(Malus toringo) ‘Tina’
Jabłoń (Malus)
‘Van Eseltine’
Zwarty, gęsty krzew osiągający
1,5 m wysokości i 2 m średnicy. Bywa szczepiony na wyższej
podkładce, tworząc miniaturowe drzewko. Pąki kwiatowe są intensywnie czerwone. Kwiaty – po
otwarciu białe, z zewnątrz zaróżowione. To największa ozdoba
krzewu. Drobne owoce nie są zbyt
ozdobne, jednak lubią je ptaki.
Silnie rosnące drzewo o kolumnowym pokroju. Osiąga 6-8 m
wysokości. Ciemnoróżowe pąki
kwiatowe po otwarciu stają się jaśniejsze, półpełne. Odmiana kwitnie bardzo obficie w drugiej połowie maja. Owoce są drobne
(1,5-2 cm średnicy), żółtozielone
z czerwonym rumieńcem.
Inne polecane jabłonie ozdobne
Jabłoń (Malus) ‘Dolgo’
Dorasta do 8 m. Kwiaty są różowawe w pąkach, po otwarciu białe. Odmianę wyróżniają
czerwone owoce, polecane na przetwory.
Jabłoń (Malus) ‘Fontana’
Drzewko o wąskiej, parasolowatej koronie
(wysokość zależy od podkładki). Kwiaty są
różowawe w pąkach, a po otwarciu białe. Odmiana polecana także do uprawy w donicach.
Jabłoń (Malus) ‘Golden Hornet’
Rośnie stosunkowo silnie (5-6 m). Ma zaokrągloną koronę. Kwiaty są w pąkach różowe,
zaś po rozwinięciu jasnoróżowe. Owoce mają
średnią wielkość i intensywnie żółtą barwę.
Jabłoń (Malus) ‘John Downie’
Silnie rosnąca odmiana (5-8 m) o stożkowatym pokroju. Pojedyncze kwiaty są różowe
w pąkach, po otwarciu stają się białe. Ładnie
pachną. Jedna z odmian, której owoce najlepiej nadają się do kandyzowania i na przetwory.
Jabłoń purpurowa (M. ×purpurea) ‘Pendula’
Rozłożyste drzewo o parasolowatej koronie
(wysokość zależy od podkładki). Liście są wiosną
purpurowe, później zielenieją. Czerwone owoce
przypominają miniaturowe jabłka odmian owocowych. Nadają się, co jest rzadkością wśród
jabłoni rajskich, do jedzenia na surowo.
Jabłoń (Malus) ‘Royal Beauty’
Niewielkie drzewo (dorasta do 3-4 m) o płaczącym pokroju. Wiosną liście odmiany przybierają
początkowo ciemnopurpurową barwę, później
purpurowozieloną. Kwiaty są duże, ciemnoczerwone. Drobne, karminowe owoce utrzymują się
na drzewie przez zimę, aż zjedzą je ptaki.
Więcej roślin na: www.e-katalogroslin.pl
Fot. Flora Press (po lewej), Bronisław Jan Szmit (2)
74
▷
▷
MAJ 2014 | ZIELEŃ TO ŻYCIE
ZIELEŃ TO ŻYCIE | MAJ 2014
wokół nas / strefa Roślin
Jabłoń (Malus) ‘Ola’
Ta polska odmiana jest niewielkim drzewkiem o luźnym pokroju,
osiągającym 3-4 m wysokości. Kwiaty pojawiają się w drugiej połowie maja. Są duże (około 5 cm średnicy), fioletoworóżowe, pojedyncze. Odmiana kwitnie bardzo obficie. Owoce są kuliste, ciemnoczerwone, o średnicy 2-3 cm. Nadają się na przetwory, szczególnie do
kandyzowania.
Miniinformator
Jabłonie rajskie
– uprawa i pielęgnacja
Stanowisko i gleba. Jabłonie rajskie nie są wymagające. Najlepiej
jednak rosną i kwitną w żyznej, przepuszczalnej, umiarkowanie wilgotnej glebie. Dobrze radzą sobie również na glebach znacznie
słabszych. Wymagają stanowiska słonecznego. Kwitną wtedy obficie, a ich owoce są ładnie wybarwione.
Mrozoodporność. Jabłonie są zazwyczaj całkowicie odporne
na mróz.
Szkodniki i choroby. To zdrowe rośliny, problemem mogą być tylko choroby grzybowe, które atakują zwłaszcza starsze odmiany. Czasem mogą także pojawić się mszyce.
Cięcie. Jabłoni rajskich nie przycinamy w taki sam sposób jak jabłoni owocowych. Zaleca się jedynie cięcie korygujące, np. krzyżujących
się lub wyrastających pod zbyt ostrym kątem gałęzi. Przeprowadzamy je wczesną wiosną, przed rozwojem liści.
R E K L A M A
Jabłoń (Malus) ‘Royalty’
Silnie rosnąca odmiana osiągająca 5-7 m wysokości. Błyszczące, ciemnopurpurowe liście są główną ozdobą rośliny.
Ciemnoczerwone, pojedyncze kwiaty pojawiają się na przełomie kwietnia i maja. Drobne (2-2,5 cm średnicy), ciemnoczerwone owoce są chętnie zjadane przez ptaki.
MAJ 2014 | ZIELEŃ TO ŻYCIE
Fot. Bronisław Jan Szmit (2)
76