Kultury nauczania – uczenia się w edukacji dorosłych

Kultury nauczania – uczenia się w
edukacji dorosłych:
stara, nowa, nowoczesna
Dr Hanna Solarczyk
Stara kultura
nauczania-uczenia się
PERSPEKTYWA INSTYTUCJONALNA
dominacja szkolnej edukacji dorosłych
celowe ograniczanie form pozaszkolnej edukacji
ogólnokształcącej dorosłych
zamknięte programy nauczania
dominacja technologicznego modelu pracy
edukacyjnej z dorosłymi
PERSPEKTYWA INDYWIDUALNA
„Wspomaganie człowieka w rozwoju było jednoznaczne z
wytyczaniem kierunków tego rozwoju, wskazywaniem
instytucji, w których ów rozwój powinien przebiegać,
określeniem wartości, jakie człowiek powinien osiągnąć,
działań, które należało w związku z wychowaniem i
kształceniem dorosłych podejmować.”
A. Kargulowa, Wspólny przedmiot badań andragogiki i poradoznawstwa:
wspomaganie człowieka w rozwoju, w: Przybylska (red.), Andragogiczne
wątki, poszukiwania, fascynacje, Toruń 2001, s. 92.
Czynniki zmiany starej kultury
nauczania – uczenia się
zmiany demograficzne,
ewolucja norm, sposobów życia, aktywności społeczeństw, co
sprzyja tworzeniu się społeczeństwa pluralistycznego,
zmiennego, złożonych wyborów o dużym znaczeniu usług,
rewolucja informacyjna, która wywołała zmiany w każdej sferze
życia, kładąc nacisk na wiedzę, uczenie się,
globalizacja rynków, gospodarki, komunikacji,
przemiany
polityczne
w
wymiarze
narodowym
i
międzynarodowym.
NOWA KULTURA NAUCZANIA –
UCZENIA SIĘ
wolny rynek usług edukacyjnych
wzrost uczestnictwa w edukacji dorosłych
otwarte programy nauczania
aktywizujące metody nauczania
postrzeganie adresata i uczestnika jako klienta,
instytucji oświatowej jako zakładu usługowego
brak czasu: szkoda czasu na edukację w pracy i
poza nią
Pozycje nauczyciela dorosłych w
przestrzeni szkolnej
-„rozczarowany patriarcha” (starszy nauczyciel): tęskni za pozycją przedwojennego
nauczyciela, jest nieelastyczny, „wyrwany z kontekstu” i osadzony w środowisku
społecznym, względem którego żywi odrazę (skrywaną), jest zniesmaczony pracą z
„nienormalnym” uczniem, w wyniku czego cierpi jego miłość własna;
- „niegrzeczny chłopczyk” (młody nauczyciel): zachwianie relacji wiekowych powoduje,
że zaczyna odgrywać rolę rozkosznego bobasa lub uwodziciela, który wykorzystuje urok
osobisty w celu „zagonienia pań do pracy”; adresatkami tej strategii są wyłącznie
uczennice;
- „matka”: starsza nauczycielka matkująca uczniom jest typem kobiecego autorytetu
pedagogicznego; jej styl określa elastyczna, na przemian surowa i wyrozumiała postawa
względem uczniów; która sprzyja pobłażliwości wobec uczniów;
- „grzeczna dziewczynka”: młoda nauczycielka uosabiająca ideał uczennicy, która tak
dalece wspiera uczniów, iż zawłaszcza uczniowskie terytorium; odgrywa podwójną rolę –
nauczyciela i ucznia.
Edukacyjne wyzwania
współczesności
1.
2.
3.
4.
5.
6.
W coraz większym stopniu praca i nauka ulegają
zjednoczeniu.
Nauka staje się procesem na całe życie.
Uczenie się nie jest już związane wyłącznie z murami szkół i
uniwersytetów.
Niektóre instytucje szkoleniowe podejmują działania w celu
przestawienia się na nowe tory funkcjonowania, jednak efekty
tych wysiłków są niewielkie.
W celu stworzenia uczących się organizacji niezbędny jest
wysoki stan świadomości przedsiębiorstw.
Nowe środki komunikacji i przekazu mogą w zasadniczy
sposób przyczynić się do przemiany systemu edukacyjnego
oraz stworzenia infrastruktury do pracy i nauki na miarę epoki
gospodarki cyfrowej.
Nowoczesna kultura
nauczania – uczenia się
„Nowi uczniowie”: grupa heterogeniczna i o
zróżnicowanych i coraz bardziej złożonych potrzebach
edukacyjnych, zarówno o charakterze instrumentalnym,
jak i autotelicznym
potrzebują „nowych nauczycieli”: doradca i animator
samodzielnego procesu uczenia się dorosłych
w „nowych ośrodkach socjalizacji”: o wysokim stopniu
innowacyjności.
Parametry nowoczesnej organizacji
1. Powiązania ze środowiskiem: granice między organizacją i
otoczeniem są otwarte, między nimi istnieje stała wymiana
informacji i współpraca; organizacje odznaczają się wrażliwością,
otwartością oraz szybkością reakcji na potrzeby płynące ze
środowiska; organizacja ma zdolność do szybkiego
pozyskiwania potrzebnych informacji, gromadzenia ich,
przetwarzania i przesyłania właściwym szczeblom zarządzania;
organizacje mają często zasięg pozalokalny, globalny;
organizacja tego typu jest świadoma swoich problemów, potrafi
je rozwiązywać, przyswoić i ocenić; przewiduje i wyprzedza
zmiany w otoczeniu.
2. Warunki wejściowe: organizacja ma umiejętność
pozyskiwania i gospodarowania wszystkimi zasobami;
zasoby materialne przestają być dominującym
wyróżnikiem poszczególnych organizacji; dominującym
czynnikiem w procesach przetrwania i rozwoju
organizacji są zasoby materialne, tzn. ludzie – ich
wiedza, umiejętności i kreatywność.
3. Procesy transformacyjne: organizacja ma jasne,
sprecyzowane cele; postrzega nowe potrzeby społeczne,
kierowana jest wizją przyszłości; charakteryzuje się zmiennym
programem działania, dostosowanym do zmiennych potrzeb i
wymagań otoczenia; dopasowuje adekwatną strukturę do pracy,
jaką ma wykonać; zakłada się pełną zmienność ról
organizacyjnych, zaciera się granica między kadrą kierowniczą a
wykonawczą, następuje decentralizacja decyzji i działań,
współuczestnictwo wszystkich w zarządzaniu; charakteryzuje się
nowoczesną technologią i organizacją, umiejętnym jej
wykorzystaniem.
4. Warunki wyjściowe: oferuje nowe produkty;
przejawia orientację na wysoką jakość produktów,
usług,
kompetencji;
charakteryzuje
się
krótkoseryjnością produktów.
5. Środowisko pracy: odpowiada potrzebom członków
organizacji; tworzy atmosferę kreatywności, klimat
sprzyjający
uczeniu
się;
sprzyja rozwojowi
indywidualnemu i zespołowemu pracowników;
umożliwia praktykowanie uczenia się w toku normalnej
pracy