KZS-14-04 - Sąd Apelacyjny w Krakowie

Transkrypt

KRAKOWSKIE
ZESZYTY
SĄDOWE
BIULETYN SĄDU APELACYJNEGO W KRAKOWIE
W SPRAWACH KARNYCH
Rok XXIV • Kwiecień 2014 • Nr 4 (280)
Numer zamknięto w dniu 30 kwietnia 2014 roku
Redakcja:
Sędziowie Wydziału II Karnego SA
Opracowanie:
Ryszard Kałwa
Rysunek na okładce:
Bogdan Bukowski
Sąd Apelacyjny w Krakowie, Wydział II Karny
31-547 Kraków, ul. Przy Rondzie 3
tel. (12) 417-54-39, 417-55-67
Skład, łamanie:
Agata Waksmundzka
ISSN 1640-7334
Nakład 670 egz.
e-mail: [email protected]
www.kzs.krakow.sa.gov.pl
Zbiór orzecznictwa karnego Sądu Apelacyjnego w Krakowie:
www.krakow.sa.gov.pl/orzecznictwo
Spis treści
I. Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego
A. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego
B. Sprawy nowo wniesione
II. Z biuletynu 3/14 Sądu Najwyższego
A. Uchwały Izby Karnej
B. Pytania prawne
C. Orzeczenia tezowane Izby Karnej
III. Inne orzeczenia Sądu Najwyższego
A. Zasady odpowiedzialności
B. Formy popełnienia przestępstwa
C. Środki karne
D. Powrót do przestępstwa
E. Probacja
F. Kara łączna
G. Środki zabezpieczające
H. Przestępstwa w obrocie gospodarczym
I. Wstępne przepisy procesowe
J. Sąd
K. Strony
L. Czynności procesowe
Ł. Dowody
M. Postępowanie przygotowawcze
N. Postępowanie przed sądem I instancji
O. Postępowanie odwoławcze
P. Postępowanie szczególne
Q. Kasacja
R. Wznowienie postępowania
S. Wyrok łączny
T. Postępowanie w stosunkach międzynarodowych
U. Wykroczenia
IV. Z orzecznictwa Sądu Apelacyjnego
A. Przestępstwa seksualne
B. Wstępne przepisy procesowe
C. Dowody
D. Postępowanie przed sądem I instancji
E. Wyrokowanie
F. Postępowanie odwoławcze
5
5
5
6
6
7
8
10
10
10
11
12
12
13
13
14
15
16
16
17
19
20
20
21
22
22
24
25
25
25
27
27
28
29
30
31
31
3
G. Koszty procesu
V. Orzeczenia innych sądów apelacyjnych
A. Konstytucja
C. Środki karne
E. Probacja
F. Wyrażenia ustawowe
G. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu
H. Przestępstwa seksualne
I. Przestępstwa przeciwko dokumentom
J. Przestępstwa przeciwko mieniu
K. Przestępstwa w obrocie gospodarczym
L. Sąd
Ł. Strony
M. Czynności procesowe
N. Dowody
O. Środki przymusu
P. Wyrokowanie
Q. Wznowienie postępowania
R. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie
S. Postępowanie w stosunkach międzynarodowych
T. Koszty procesu
U. Wykonanie
V. Dozór elektroniczny
W. Ustawa lustracyjna
VI. Orzeczenia dyscyplinarne
VII. Legislacja
VIII. Bibliografia prawa karnego
A. Artykuły
B. Reforma prawa karnego
C. Glosy
D. Monografie
E. Recenzje
F. Sprawozdania. Informacje
G. Varia
H. Problematyka wypadków drogowych
IX. Poczet sędziów krakowskich cz. XIV
X. Skorowidz
4
32
32
35
36
36
37
38
39
39
40
40
41
42
46
47
47
48
53
54
56
58
59
62
64
65
67
70
70
71
71
74
74
77
77
77
78
79
80
93
I. Z ORZECZNICTWA TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO
A. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego
1.
Art. 325e § 1 zdanie drugie ustawy z dnia 6 czerwca
1997 roku – kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89
poz. 555 ze zm.) w zakresie, w jakim zezwala organowi
prowadzącemu dochodzenie na wydanie postanowienia
o umorzeniu dochodzenia bez uzasadnienia, jest zgodny
z art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie
jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3
Konstytucji.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 marca 2014 roku –
SK 25/13 na skutek skargi konstytucyjnej Witolda Pisarskiego,
Dz. U. poz. 440 z dnia 4 kwietnia 2014 roku.
B. Sprawy nowo wniesione
2.
MW – o stwierdzenie zgodności z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP przepisu art. 22 § 1 w zw. z art. 204 k.k.w.
w zakresie pozbawiającym skazanego prawa do udziału
w posiedzeniu sądu co do umieszczenia w zamkniętym
zakładzie psychiatrycznym (SK 13/14).
3.
RZ – w przedmiocie identycznym ze skargą AB co do
art. 8 ustawy rehabilitacyjnej z 1991 roku, którą przedstawiono w Zeszycie 3/14 poz. 11; obie te skargi połączono do wspólnego rozpoznania (SK 12/14).
5
II. Z BIULETYNU 3/14 SĄDU NAJWYŻSZEGO
A. Uchwały Izby Karnej
4.
Sąd może nie stosować art. 75 § 1 k.k. w zakresie,
w jakim Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 17 lipca 2013 roku (sygn. akt SK 9/10) uznał ten przepis za
niekonstytucyjny, jeżeli obligatoryjny tryb zarządzenia
wykonania kary wobec skazanego, co do którego w okresie próby orzeczono karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, prowadziłby do naruszenia Konstytucji RP w większym stopniu niż odstąpienie od tego trybu, z uwagi na szczególne okoliczności
sprawy.
Uchwała z dnia 27 marca 2014 roku – I KZP 30/13 na pytanie
SO Tarnów; zamieszczenie tej tezy zapowiadaliśmy poprzednio,
a o jej przedmiocie wypowiadaliśmy się kilka razy od ogłoszenia
wyroku Trybunału. Kwestia ta była wcześniej przedmiotem naszego orzecznictwa, jak to podawaliśmy.
5.
Postanowieniami z dnia 27 marca 2014 roku odmówiono podjęcia uchwały:
a/ I KZP 1/14 – na pytanie SO Poznań dot. kwalifikacji za wypadek drogowy z obrażeniami ciała różnego
stopnia, zamieszczone w Zeszycie 2/13 poz. 2;
b/ I KZP 2/14 – na pytanie SO Zamość dot. obawy
spełnienia groźby w występku z art. 245 k.k., zamieszczone w Zeszycie 2/14 poz. 3.
6
B. Pytania prawne
6.
Czy przedmiotem ochrony art. 291 § 1 k.k. jest własność, a w konsekwencji czy właściciel jest podmiotem
bezpośrednio pokrzywdzonym przestępstwem paserstwa?
(I KZP 8/14, SR Chorzów);
7.
Czy sąd stosujący tymczasowe aresztowanie w ramach procedury wykonywania Europejskiego Nakazu
Aresztowania jest uprawniony do badania, czy zachodzi
przesłanka ogólna stosowania środka zapobiegawczego,
o której mowa w art. 249 § 1 k.p.k., czy też samo wydanie
ENA należy uznać za wystarczające uprawdopodobnienie
zarzutu popełnienia przestępstwa (art. 249 § 1 k.p.k.) rodzące po stronie organu sądowego państwa wykonania
ENA obowiązek zastosowania tymczasowego aresztowania
z wyłączeniem stosowania art. 249 § 1 k.p.k.? (I KZP
9/14, Rzecznik Praw Obywatelskich);
8.
Czy zwrot «w tym w trakcie prowadzenia czynności
wyjaśniających», wprowadzony art. 4 ust. 1 ustawy z dnia
29 października 2010 roku (Dz. U. Nr 225 poz. 1466) do
przepisu art. 17 § 3 kodeksu postępowania w sprawach
o wykroczenia, może upoważnić straż gminną (miejską)
do wykonywania uprawnień oskarżyciela publicznego
w sprawach o wykroczenia z art. 96 § 3 kodeksu wykroczeń? (I KZP 10/14, SO Łódź);
9.
Czy straż gminna (miejska) jest uprawniona do złożenia wniosku o ukaranie za wykroczenie z art. 96 § 3
7
k.w. w sytuacji, gdy w trakcie prowadzonych czynności
wyjaśniających ujawniła popełnienie tegoż wykroczenia
przez właściciela lub posiadacza pojazdu? (I KZP 11/14,
SO Częstochowa);
10.
Czy po zmianie art. 17 § 3 k.p.w. od 31 grudnia 2010
roku straże gminne posiadają uprawnienie oskarżyciela
publicznego w sprawach o wykroczenie z art. 96 § 3 k.w.
ujawnione w trakcie prowadzonych czynności wyjaśniających? (I KZP 12/14, SO Świdnica).
C. Orzeczenia tezowane Izby Karnej
11.
Składający wyjaśnienia, chcąc skorzystać z obligatoryjnego nadzwyczajnego złagodzenia kary na podstawie
art. 60 § 3 albo § 4 k.k., musi być lojalnym procesowym
współpracownikiem organów ścigania oraz organów wymiaru sprawiedliwości i właśnie dlatego trafnie nazywany
jest „małym świadkiem koronnym” we własnej i cudzej
sprawie karnej.
Postanowienie z dnia 20 listopada 2013 roku – II KK 184/13; inne
brzmienie tej tezy (inne tezowanie) w KZS 1/14 poz. 19 za biul.
PK, a jeszcze inne w OSNPG 2/14 poz. 3
12.
Pominięto:
a/ wyrok z dnia 4 października 2013 roku – III KK
158/13, zamieszczony w Zeszycie 1/14 poz. 39 zarówno w brzmieniu z OSNKW, użytym biuletynie SN,
jak i w tezowaniu OSNPG;
8
b/ wyrok z dnia 16 października 2013 roku – V KK
223/13, zamieszczony w Zeszycie 1/14 poz. 36 zarówno w brzmieniu z OSNKW i biuletynu SN, jak
i w tezowaniu OSNPG;
c/ wyrok z dnia 22 października 2013 roku – V KK
233/13, zamieszczony w Zeszycie 3/14 poz. 25 za
OSNKW;
d/ postanowienie z dnia 28 października 2013 roku –
III KK 144/13, zamieszczone w Zeszycie 1/14 poz. 49
za biul. PK, także z trzecim zdaniem pominiętym przez
biul. SN i OSNKW;
e/ postanowienie z dnia 29 października 2013 roku –
IV KO 48/13. zamieszczone w Zeszycie 1/14 poz. 51
z trzecią tezą pominiętą w biuletynie SN;
f/ postanowienie z dnia 29 października 2013 roku –
IV KZ 64/13, zamieszczone w Zeszycie 12/13 poz. 30
za LEX;
g/ wyrok z dnia 30 października 2013 roku – II KK 81/13
zamieszczony w Zeszycie 3/14 poz. 26 za OSNKW;
h/ wyrok z dnia 7 listopada 2013 roku – V KK 264/13,
zamieszczony w Zeszycie 3/14 poz. 54 za OSNKW;
i/ wyrok z dnia 14 listopada 2013 roku – II KK 154/13,
zamieszczony w Zeszycie 1/14 poz. 44 za biul. PK
i OSNKW;
j/ postanowienie z dnia 4 grudnia 2013 roku – V KO
80/13, zamieszczone w Zeszycie 3/14 poz. 28 za
OSNKW;
k/ postanowienie IW z dnia 17 grudnia 2013 roku – WK
18/13, zamieszczone w Zeszycie 3/14 poz. 51 za
OSNKW.
9
III. INNE ORZECZENIA SĄDU NAJWYŻSZEGO
A. Zasady odpowiedzialności
13.
Do przypisania popełnienia czynu ciągłego konieczne
jest łączne spełnienie następujących warunków: 1) dopuszczenie się co najmniej dwóch zachowań, 2) z góry
powzięty zamiar sprawcy, 3) krótkie odstępy czasu pomiędzy poszczególnymi zachowaniami. Dopiero łączne
spełnienie wyżej wymienionych przesłanek sprawia,
że zachowanie sprawcy stanowi jednolitą całość, traktowaną jako jedna podstawa kwalifikacji prawnej, mimo że
wchodzą w jej skład różnorakie zachowania.
Wyrok z dnia 8 stycznia 2014 roku – IV KK 255/13, OSNPG 4/14
poz. 2
14.
Istotą czynu ciągłego z art. 12 k.k. jest przyjęcie
przez ustawodawcę, że wielość zachowań podjętych
w opisanych w art. 12 k.k. warunkach tworzy jeden czyn
zabroniony. Czas popełnienia tego czynu to okres obejmujący powtarzające się zachowania od pierwszego do
zakończenia ostatniego z nich.
Wyrok z dnia 22 stycznia 2014 roku – III KK 441/13, OSNPG
4/14 poz. 1
15.
Wymagane przez art. 13 § 1 k.k. „zmierzanie” musi
być uzewnętrznione w postaci zachowania sprawcy
10
i wieść do dokonania. Jeżeli sprawca oddala się od realizacji zamiaru czynu, to oczywiście nie zdąża do jego dokonania. Skoro sprawca nie zmierza do dokonania, to nie
aktualizuje się (nie pojawia), dookreślająca to zmierzanie,
przesłanka w postaci bezpośredniości tego zmierzania.
Wyrok z dnia 7 marca 2013 roku – V KK 351/12, LEX 1300037,
OSP 3/14 poz. 33 s. 418-426 z krytyczną glosą Mikołaja Małeckiego
C. Środki karne
16.
Z treści art. 42 § 2 w zw. z art. 2 § 1 k.k. jednoznacznie wynika, że przesłanką orzeczenia przewidzianego
w nich zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju jest skazanie za przestępstwa
przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji. Przepis art. 42
§ 2 k.k. wprost bowiem odnosi się „do sprawcy popełnienia przestępstwa wymienionego w § 1”, który to jednoznacznie dotyczy tylko osoby „uczestniczącej w ruchu”
skazanej za „przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu
w komunikacji”. Warunkiem orzeczenia wobec danej osoby środka karnego przewidzianego w tym przepisie jest
równoczesne skazanie jej za przestępstwo „przeciwko
bezpieczeństwu w komunikacji”, a więc takie, które wyszczególniono w – tożsamo nazwanym – XXI rozdziale kodeksu karnego.
Wyrok z dnia 30 stycznia 2014 roku – II KK 10/14, OSNPG 4/14
poz. 3
11
17.
Stosownie do treści art. 64 § 1 k.k., konieczne dla
przyjęcia wystąpienia wobec danego oskarżonego (określonej w tym przepisie) recydywy specjalnej podstawowej
jest m.in. to, by był już on skazany za przestępstwo
umyślne na karę pozbawienia wolności i odbył co najmniej 6 miesięcy tej kary. Wprawdzie w tym przepisie
expressis verbis mówi się jedynie o tym, by sprawca był
uprzednio skazany na karę pozbawienia wolności, ale
niewątpliwie, ze względu na warunek faktycznego odbycia
co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności, nie
chodzi tu o każde skazanie na karę pozbawienia wolności,
lecz wyłącznie o skazanie na tę karę w wymiarze minimum 6 miesięcy. Wymóg ten nie dezaktualizuje się też
w przypadku orzeczenia kary łącznej pozbawienia wolności, obejmując także karę orzeczoną za popełnienia przestępstwa, będącego podstawą przyjęcia recydywy specjalnej podstawowej. Wówczas tylko 5-letni okres, przewidziany w art. 64 § 1 k.k., zaczyna swój bieg od dnia odbycia kary łącznej, przy czym pozostaje wciąż niezbędnym
dla przyjęcia takiej recydywy, by kara za przestępstwo
poprzednie, do którego odnosi się podobieństwo przestępstwa ponownego, była orzeczona w wyniku co najmniej
6 miesięcy pozbawienia wolności.
poz. 4
E. Probacja
18.
Instytucja warunkowego umorzenia postępowania
jest zaliczona do środków związanych z poddaniem
12
sprawcy próbie (por. tytuł rozdziału VIII kodeksu karnego). Ten środek orzekany jest na okres próby, w trakcie
której sprawdzana jest trafność prognozy kryminologicznej, będącej jedną z przesłanek tego rodzaju orzeczenia.
Okres próby, ustalony przez sąd w wyroku, nie może być
krótszy od roku ani też dłuższy od dwóch lat. Bieg okresu
próby rozpoczyna się w momencie uprawomocnienia się
wyroku.
Wyrok z dnia 14 stycznia 2014 roku – IV KK 275/13, OSNPG
4/14 poz. 5
F. Kara łączna
19.
Wymierzenie kary łącznej w wyroku łącznym uzależnione jest od spełnienia przesłanek z art. 85 k.k. Zgodnie
z tym przepisem sąd orzeka karę łączną wówczas, gdy
sprawca popełni dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do
któregokolwiek z nich i wymierzono mu za nie kary tego
samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu. Jednym
z warunków wymierzenia kary łącznej są więc kary tego
samego rodzaju orzeczone za pozostające w zbiegu przestępstwa.
4/14 poz. 6
G. Środki zabezpieczające
20.
Umieszczenie w zakładzie zamkniętym jest możliwe
wtedy, gdy jest to niezbędne, aby zapobiec ponownemu
popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego związane13
go m.in. z jego uzależnieniem od alkoholu. Przepis art. 93
k.k. in fine stanowi, że przed orzeczeniem środka zabezpieczającego sąd wysłuchuje lekarzy psychiatrów oraz
psychologa. Norma ta ma charakter gwarancyjny. Wobec
faktu, że sąd orzeka środek zabezpieczający, polegający
na faktycznym pozbawieniu wolności i to wobec osoby
bądź to chorej psychicznie, bądź z zaburzeniami preferencji seksualnych czy upośledzeniem umysłowym, bądź
wreszcie z uzależnieniem od alkoholu, wysłuchanie biegłych psychiatrów i psychologa ma charakter obligatoryjny, nie wystarcza przy tym zapoznanie się tylko z opinią
pisemną. Biegli wypowiedzieć się zatem muszą przed sądem odnośnie charakteru i stopnia uzależnienia oraz konieczności umieszczenia skazanego w zakładzie zamkniętym. Stanowisko samego skazanego w tej kwestii, nawet
zgodne ze stanowiskiem jego obrońcy, nie może zostać
uznane za wystarczające. Ustawodawca uznał, że w sytuacji tego rodzaju konieczne jest zasięgnięcie opinii osób
dysponujących wiedzą specjalistyczną, w tym bezpośrednie wysłuchanie ich przed sądem.
4/14 poz. 7
H. Przestępstwa w obrocie gospodarczym
21.
Zwrot użyty w art. 299 § 1 k.k. dla określenia przedmiotu czynności wykonawczej zawartego w nim typu
przestępstwa ma inne znacznie niż użyty w art. 291 § 1
k.k. zwrot „rzecz uzyskana za pomocą czynu zabronionego”. Nie oznacza to jednak, że z zakresu pojęcia „brudnych pieniędzy” wyłączne zostały rzeczy lub prawa majątkowe, które pochodzą bezpośrednio z czynu zabronionego. Intencją ustawodawcy było bowiem takie określenie
związku środków będących przedmiotem prania pienię14
dzy, aby objąć nim zarówno te mające bezpośredni, jak
i pośredni związek z czynem zabronionym. W przeciwnym
razie sprawca przestępstwa, w którego znamionach wymagany jest luźniejszy związek przedmiotu czynności wykonawczej z tzw. bazowym czynem zabronionym, ponosiłby surowszą odpowiedzialność, niż sprawca przestępstwa, w którego znamionach wymagany jest ściślejszy
związek.
4/14 poz. 8
I. Wstępne przepisy procesowe
22.
Z treści art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. wynika, że: nie
wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone albo wszczęte toczy
się. Czyn ciągły określony w art. 12 k.k. został uznany
zaś za jeden czyn zabroniony stanowiący z punktu widzenia procesu karnego jednolitą całość. Podstawą odpowiedzialności za ten czyn są wszystkie objęte znamieniem
ciągłości zachowania, których granice wyznacza początek
pierwszego i zakończenie ostatniego z zachowań, jeśli były
one podjęte ze z góry powziętym zamiarem. W przypadku
czynu ciągłego, uprzednie prawomocne skazanie stanowi
przeszkodę dla późniejszego sądzenia tego samego sprawcy za inne fragmenty tego samego czynu. W tym przypadku chodzi więc o jednorodne działania oskarżonego, które
stanowią zamach na to samo dobro prawem chronione.
Innymi słowy, prawomocne skazanie za czyn ciągły stoi
na przeszkodzie, ze względu na treść art. 17 § 1 pkt 7
k.p.k., ponownemu postępowaniu o później ujawnione
zachowania, będące elementami tego czynu, które nie były przedmiotem wcześniejszego osądzenia. Istota czynu
15
ciągłego i powaga rzeczy osądzonej sprowadza się do akceptacji, że niedopuszczalne jest prowadzenie postępowania wtedy, gdy miałoby ono dotyczyć zachowania będącego elementem składowym i mieszczącego się w ramach
czasowych czynu ciągłego, za który sprawca został prawomocnie skazany. Prawomocne skazanie za czyn ciągły
rodzi bowiem powagę rzeczy osądzonej, co wyklucza przypisanie skazanemu kolejnych, takich samych jednostkowych zachowań z okresu opisanego w prawomocnym wyroku.
4/14 poz. 11
J. Sąd
23.
Powołany przepis pozwala na przekazanie sprawy do
rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu, w sytuacji,
gdy wymaga tego „dobro wymiaru sprawiedliwości”, które
może być zagrożone w przypadku występowania w danej
sprawie okoliczności stwierdzających uzasadnione przekonanie o braku warunków do obiektywnego jej rozpoznania lub wywierających ujemny wpływ na swobodę
orzekania.
Postanowienie z dnia 22 stycznia 2014 roku – V KO 87/13,
OSNPG 4/14 poz. 12
K. Strony
24.
Nie ulega wątpliwości, że w myśl art. 78 § 1 k.p.k.
oskarżony, który nie ma obrońcy z wyboru, może zażądać, aby wyznaczono mu obrońcę z urzędu, jeżeli w spo16
sób należyty wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów
obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie
i rodziny. Wobec jednoznaczności takiego unormowania
nie ulega wątpliwości, że warunkiem wyznaczenia oskarżonemu obrońcy z urzędu, na podstawie tego przepisu,
jest „należyte” wykazanie przez niego niemożliwości poniesienia kosztów ustanowienia obrońcy z wyboru.
Wyrok z dnia 10 stycznia 2014 roku – III KK 25/13, OSNPG 4/14
poz. 13
25.
W myśl art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k., oskarżony musi mieć
obrońcę, gdy zachodzi nie każda (najmniejsza), ale uzasadniona wątpliwość co do poczytalności oskarżonego.
Wyrok z dnia 14 stycznia 2014 roku – V KK 219/13, OSNPG 4/14
poz. 14
L. Czynności procesowe
26.
Zgodnie z art. 117 § 1 k.p.k. uprawnionego do wzięcia udziału w czynności procesowej zawiadamia się o jej
czasie i miejscu. Z kolei § 2 powołanego art. 117 k.p.k.
stanowi, że czynności nie przeprowadza się m.in. wtedy,
gdy osoba uprawniona nie stawiła się, a brak jest dowodu, że została o niej powiadomiona. Z przepisu art. 343
§ 5 k.p.k. wynika zaś, że oskarżony ma prawo wziąć
udział w posiedzeniu w przedmiocie rozpoznania wniosku
prokuratora złożonego w trybie art. 335 § 1 k.p.k.
4/14 poz. 16
17
27.
Uznanie pisma za prawidłowo doręczone w trybie art.
132 § 2 k.p.k. (a więc przez odbiór przesyłki przez dorosłego domownika) warunkowane jest faktem „chwilowej
nieobecności adresata”, przy czym warunek ten ma charakter obiektywny. W sytuacji, kiedy nieobecność oskarżonego nie była chwilowa (a tak jest w razie osadzenia go
w areszcie śledczym lub zakładzie karnym), zaś kwitujący
odbiór pisma domownik nie odmówił jego przyjęcia, chociaż powinien to uczynić, informując doręczyciela o przyczynie, a jednocześnie nie powiadomił o zawiadomieniu
oskarżonego lub też organu zawiadamiającego o istnieniu
okoliczności, z powodu których nie mógł przekazać adresatowi odebranego zawiadomienia, o prawidłowym powiadomieniu nie może być mowy i fakt ten nie może obciążyć oskarżonego, a tym samym powodować dla niego
negatywne konsekwencje procesowe. Uznanie pisma za
prawidłowo doręczone nie zależy od stanu wiedzy organu
wysyłającego pismo w zakresie, czy rzeczywiście osoba
zawiadamiana przebywa w miejscu stałego pobytu, bądź
czy jej nieobecność w tym miejscu ma jedynie chwilowy
lub trwały charakter, opiera się bowiem wyłącznie na
stwierdzeniu warunku formalnego, a tym samym do naruszenia przepisów rozdziału 15 kodeksu postępowania
karnego może dojść także bez uchybienia organu procesowego. W każdym takim wypadku błąd w doręczeniu
pisma dokonany z obrazą art. 132 § 2 k.p.k. i w konsekwencji art. 117 § 2 k.p.k. skutkować musi uznanie,
że doszło do naruszenia prawa oskarżonego do obrony,
a więc przepisu art. 6 k.p.k.
4/13 poz. 15
18
Ł. Dowody
28.
„Dokument prywatny” będący w istocie pismem procesowym zawierającym ocenę poprawności sporządzenia
opinii przez biegłego ustanowionego w niniejszej sprawie,
winien być potraktowany jako zawierający argumentację
wspierającą uzasadnienie zarzutu stawianego przez obronę. Strona procesu na żadnym etapie postępowania sądowego nie może być pozbawiona prawa do kontrolowania treści opinii biegłych ustanowionych w sprawie
i ewentualnego zgłaszania uwag do nich.
Wyrok z dnia 5 marca 2013 roku – II KK 19/12, Forum Prawnicze
4/13 s. 92
Notka: Podzielamy ten pogląd co do powinności dokonania oceny
zarzutów stron przeciw opinii biegłego. Oponujemy dołączaniu do
pism procesowych pokątnej opinii tzw. biegłego prywatnego, któremu zapłacono, by napisał, czego strona oczekuje, bo taki „biegły” nie zasługuje na zaufanie do jego bezstronności (art. 196 § 3
k.p.k.), a i za jego fachowość nie można ręczyć. Uważamy za niestosowne wprowadzanie takich opinii do procesu „tylnymi
drzwiami”, jako załączników do pism stron. Inną rzeczą jest rzeczowe krytykowanie opinii, a inną – bezkrytyczne przedstawianie
tekstów rozmaitych osób powołujących się na swą fachowość.
Przede wszystkim zablokuje to proces, to jest odwlecze osądzenie
sprawy wbrew art. 45 ust. 1 Konstytucji. Strona uboższa (słabsza
ekonomicznie) nie wytrzyma starcia z bogatszym przeciwnikiem.
Czy w takich warunkach będzie to jeszcze wymiar sprawiedliwości, a rozstrzygnięcia sądów będą nadal oparte na prawdzie? Różnica wcale nie jest pozorna, idzie o lojalność, a to przekonanie
strony co do wartości merytorycznej treści owego „dokumentu”,
załącznika do pisma.
19
M. Postępowanie przygotowawcze
29.
Oczywiste jest, że naruszenie art. 321 k.p.k. wobec
szerokiej możliwości zapoznawania się oskarżonego
i obrońcy ze zgromadzonym materiałem dowodowym na
etapie postępowania sądowego, a także wobec możliwości
składania przed sądem wniosków dowodowych, tylko wyjątkowo może wpływ na treść rozstrzygnięcia sądu I lub
II instancji.
Postanowienie z dnia 27 stycznia 2014 roku – III KK 466/13,
OSNPG 4/14 poz. 20
N. Postępowanie przed sądem I instancji
30.
Wydanie wyroku w trybie art. 387 k.p.k. uzależnione
jest przede wszystkim od możliwości kategorycznego
stwierdzenia, że okoliczności popełnienia przestępstwa
nie budzą wątpliwości, przy czym wymóg ten odnosi się
nie tylko od zasadniczej kwestii samego sprawstwa oskarżonego w zakresie zarzucanego mu czynu, ale i od wszelkich okoliczności ważących na kształcie i rozmiarze odpowiedzialności karnej za ten czyn.
Wyrok z dnia 8 stycznia 2014 roku – IV KK 255/13, OSNPG 4/14
poz. 17
31.
Stwierdzenie „okoliczności popełniania przestępstwa
nie budziły wątpliwości” odnosi się nie tylko do zasadniczej kwestii samego sprawstwa oskarżonego zarzucanego
mu czynu, ale i do wszelkich okoliczności ważących na
kształcie i rozmiarze odpowiedzialności karnej za taki
20
czyn. Do takich okoliczności niewątpliwie zaliczyć należy
i te, które dotyczą wcześniejszej karalności oskarżonego,
zwłaszcza tej za takie same przestępstwa, popełnione na
szkodę tych samych osób, w tym także czasu ich popełnienia. Wszystkie te ustalenia mają przecież pierwszorzędne znacznie dla poprawnego, zgodnego z wymogami
art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k., określenia granic czasowych
czynu będącego przedmiotem postępowania.
poz. 18
O. Postępowanie odwoławcze
32.
Niespełnienie wymogów z art. 424 k.p.k. nie może
stanowić samodzielnej podstawy zmiany lub uchylenia
wyroku, skoro jest to uchybienie o charakterze procesowym (art. 438 pkt 2 k.p.k.), co wymaga wykazania możliwego wypływu na treść orzeczenia. Jednak uzasadnienie
sąd sporządza po wydaniu wyroku. Tym samym naruszenie art. 424 k.p.k. nie może mieć wpływu na jego treść.
Natomiast braki w zakresie elementów składowych uzasadniania mogą prowadzić do wniosku, że sąd pierwszej
instancji nieprawidłowo wydał wyrok. Uzasadnienie wyroku odzwierciedla bowiem proces podejmowania przez
sąd decyzji co do meritum sprawy.
poz. 19
33.
Dyspozycja art. 451 k.p.k. jest zupełnie jednoznaczna i jako zasadę przewiduje sprowadzenie oskarżonego
pozbawionego wolności na rozprawę odwoławczą – w wy21
padku złożenia odpowiedniego wniosku. Obecność oskarżonego na tej rozprawie ma umożliwić mu realizację prawa do obrony w znaczeniu materialnym prze osobiste
przedstawienie argumentów, przemawiających zwłaszcza
za uwzględnieniem apelacji wniesionej na jego korzyść.
Natomiast wyjątkiem od tej zasady jest uprawnienie sądu
odwoławczego do uznania za wystarczającą obecność samego obrońcy na rozprawie apelacyjnej.
4/14 poz. 21
P. Postępowania szczególne
34.
Zgodnie z treścią art. 502 § 1 k.p.k. w postępowaniu
nakazowym można orzec m.in. karę grzywny w wysokości
do 100 stawek dziennych. Określony tu górny pułap
grzywny odnosi się zarówno do kar jednostkowych orzekanych za poszczególne zbiegające się przestępstwa, jak
również do wymierzanej na ich podstawie kary łącznej.
Niezastosowanie się do ograniczenia wskazanego w art.
502 § 1 k.p.k. co do wysokości grzywny w postępowaniu
nakazowym i skazanie oskarżonego na tę karę w liczbie
stawek wyższej, stanowi rażące naruszenie powołanego
przepisu.
4/14 poz. 22
Q. Kasacja
35.
Zgodnie z przepisem art. 523 § 1 k.p.k. kasacja może
być wniesiona tylko z powodu uchybień wymienionych
22
w art. 439 lub innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli
mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia. Nie
można bowiem zapominać, że kasacja jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia i pomyślana jest jako procesowy środek prowadzący do eliminowania z obrotu prawnego takich orzeczeń sądowych, które ze względu na stopień (rangę) wadliwości nie powinny funkcjonować w demokratycznym państwie prawnym. Zatem Sąd Najwyższy
przy jej rozpoznaniu nie jest władny dokonywać ponownej
oceny dowodów i w oparciu o tak przeprowadzoną własną
ocenę sprawdzać poprawność dokonanych w sprawie
ustaleń faktycznych. Zadaniem sądu kasacyjnego jest zatem jedynie rozważenie tego, czy orzekające sądy w obydwu instancjach, dokonując ustaleń faktycznych, nie dopuściły się rażącego naruszenia reguł procedowania,
co mogłoby mieć wpływ na ustalenie faktyczne, a w konsekwencji na treść wyroku, zatem kontroli podlegają nie
same ustalenia faktyczne, ale sposób ich dokonania.
Ponadto, nie ulega wątpliwości, że wobec jednoznacznej
redakcji tego przepisu niedopuszczalne jest kwestionowanie w trybie kasacji zasadności dokonanych w sprawie
ustaleń faktycznych.
poz. 25
36.
Postępowanie kasacyjne nie może stanowić powtórzenia postępowania odwoławczego i nie jest swego rodzaju „trzecią instancją”, która służyć ma kolejnemu weryfikowaniu poprawności zapadłych orzeczeń.
OSNPG 4/14 poz. 23
23
37.
Kasacja jest środkiem zaskarżenia służącym kontroli
poprawności postępowania odwoławczego i zasadniczo
niedopuszczalne jest podnoszenie w kasacji uchybień,
które miały miejsce w postępowaniu przed sądem I instancji.
OSNPG 4/14 poz. 24
38.
Podstawą kasacji winno być naruszenie prawa przez
sąd odwoławczy, tymczasem zarzut nieprzeprowadzania
konfrontacji czy niewyjaśnienia tożsamości paralizatora
odnosi się niewątpliwie do sądu meriti.
OSNPG 4/14 poz. 26
R. Wznowienie postępowania
39.
Z treści art. 545 § 2 k.p.k. jednoznacznie wynika,
że jeśli wniosek o wznowienie postępowania nie pochodzi
od prokuratora, powinien być sporządzony i podpisany
przez adwokata lub radcę prawnego. Wspomniane niedopełnienie obowiązku jest brakiem formalnym tego wniosku.
Postanowienie z dnia 22 stycznia 2014 roku – III KZ 81/13,
OSNPG 4/14 poz. 27
24
S. Wyrok łączny
Zob. poz. 19 – warunki kary łącznej
poz. 40 – wniosek o karę łączną a zasada specjalności
T. Postępowanie w stosunkach międzynarodowych
40.
Zasada specjalności sformułowana w art. 607e § 1
k.p.k. stanowi przesłankę ujemną dla orzeczenia w wyroku łącznym (art. 569 § 1 k.p.k.) kary łącznej obejmującej
kary pozbawienia wolności, wymierzone za przestępstwa
inne niż te, które stanowiły podstawę wydania na podstawie europejskiego nakazu aresztowania (ENA).
poz. 28
U. Wykroczenia
41.
Nieprzyznanie się do dokonania czynu nie jest formalną przeszkodą do wydania wyroku nakazowego, jeżeli
wina obwinionego nie budzi wątpliwości. Użyte w art. 93
§ 2 k.p.s.w. określenie „wina” ma tu autonomiczne znaczenie i obejmuje zarówno winę w znaczeniu procesowym,
czyli sprawstwo (art. 5 § 1 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.s.w.),
jak i całokształt przesłanek przypisania odpowiedzialności za wykroczenie przewidzianych w prawie materialnym
(art. 1 § 1 i 2 k.w.).
Wyrok z dnia 30 października 2013 roku – II KK 281/13, LEX
1389008
25
42.
W postępowaniu w sprawach o wykroczenia, tak jak
w postępowaniu karnym, wniosek o wznowienie postępowania prawomocnie zakończonego nie może być sporządzony samodzielnie przez zainteresowanego; kodeks wymaga, aby sporządził go podmiot fachowy, a więc adwokat lub radca prawny.
Postanowienie z dnia 27 stycznia 2014 roku – III KZ 1/14, LEX
1425016
43.
Przepis art. 28 § 2 k.w. wprowadza generalną zasadę,
że każdy środek karny można orzec jedynie wtedy, gdy
przepis szczególny go przewiduje. Brak natomiast takiego
uregulowania w przepisie szczególnym uniemożliwia orzeczenie środka karnego przewidzianego w kodeksie wykroczeń. Przepis art. 77 k.w., regulujący wykroczenie niezachowania zwykłych lub nakazanych środków ostrożności
przy trzymaniu zwierzęcia, nie tylko nie przewiduje możliwości orzeczenia środka karnego w postaci obowiązku
naprawiania szkody, ale też żadnego innego środka karnego wymienionego w kodeksie wykroczeń.
4/14 poz. 10
44.
Nie ulega wątpliwości, że przepis art. 20 § 1 k.w.
określa zasady wymiaru kary ograniczenia wolności
przewidzianej w kodeksie wykroczeń i stanowi, że trwa
ona 1 (jeden) miesiąc.
poz. 9
26
IV. Z ORZECZNICTWA SĄDU APELACYJNEGO
A. Przestępstwa seksualne
45.
Popełnienie przestępstwa z art. 200 § 1 k.k. możliwe
jest nie tylko wtedy, gdy sprawca ma świadomość,
że osoba małoletnia, z którą obcuje płciowo, nie ma
ukończonych lat 15, ale i wtedy, gdy taką możliwość jedynie przewiduje i na nią się godzi.
Wyrok z dnia 27 lutego 2014 roku – II AKa 3/14 do III K 93/12
SO Kielce
Notka: Nazwano to działaniem z zamiarem quasi-ewentualnym.
Podobnie w sprawach o rozpijanie i o udzielenie małoletniemu
środków odurzających (KZS 7-8/05 poz. 93, zbiór 2169, a inaczej
– KZS 3/10 poz. 49, zbiór 2850). Przytoczono okoliczności świadczące o młodym wieku pokrzywdzonej oraz o niepewności oskarżonego, czy skończyła ona 15 lat.
46.
1. Występek z art. 197 § 1 k.k. stanowi podstawowy
typ przestępstwa opisanego w art. 197 § 2 k.k., bo pierwszy z nich dotyczy obcowania płciowego, a drugi innej niż
obcowanie płciowe czynności seksualnej. Skoro zaś pola
ich penalizacji są rozłączne, to wykluczone jest użycie ich
kumulatywnie. Sposób działania oskarżonego w ramach
wszystkich czynów w postaci stosowania przemocy odzwierciedla przepis art. 197 § 2 k.k., w którym jest mowa
o działaniu sprawcy „w sposób określony w § 1” art. 197
k.k.
2. Sąd Okręgowy nieprawidłowo przyjął, że oskarżony
doprowadził pokrzywdzoną do poddania się czynności
seksualnej, oprócz stosowania przemocy również wykorzystując jej bezradność ze względu na upośledzenie umy27
słowe. Przyjęcie jednej z przewidzianych w art. 197 § 1
k.k. form działania wyłącza jednoczesne przyjęcie, że wykorzystano stan bezradności pokrzywdzonej w rozumieniu art. 198 k.k. Choć pokrzywdzona była upośledzona
umysłowo, a oskarżony o tym wiedział, to jednak z tego
nie korzystał, lecz stosował przemoc. Kumulatywny zbieg
przepisów art. 197 i 198 k.k. nie zachodził.
Wyrok z dnia 6 marca 2014 roku – II AKa 5/14 do II K 19/13 SO
Nowy Sącz
B. Wstępne przepisy procesowe
47.
Wybór wiarygodnych źródeł dowodowych jest prerogatywą sądu stykającego się bezpośrednio z dowodami
i odnoszącego wrażenia z przebiegu całości rozprawy
głównej. Swobodna ocena dowodów ograniczona jest jedynie powinnością przedstawienia rozumowania, które
doprowadziło ten sąd do dokonanego wyboru. Jest to niezbędne dla ustrzeżenia się od dowolności, usuwającej ów
wybór spod kontroli stron i nadzoru instancyjnego. Sąd
odwoławczy z dowodami nie styka się, toteż swą działalność ogranicza do weryfikowania racjonalności rozumowania przedstawionego w zaskarżonym wyroku, a czyni
to na podstawie argumentów przytoczonych w skardze
odwoławczej i wyłącznie w zakresie wyznaczonym skargą.
Dalej zaś nie sięga – wyjąwszy sytuacje oczywiste – by
swą ingerencją, przekraczającą granice skargi, nie wyrządzić stronie odwołującej się mimowolnej szkody. Ta odmiana zasady skargowości procesu, dostosowanej do postępowania odwoławczego ma głębokie uzasadnienie. Dodać warto, że bez odpowiedniego zarzutu i jego uzasadnienia trudno byłoby odgadnąć, dlaczego z jakiegoś rozstrzygnięcia strony mogłyby być niezadowolone. Jak to
podkreślano w poprzednich wyrokach, krytyka odwoław28
cza, aby była skuteczna, musi wykazać usterki rozumowania zaskarżonego orzeczenia. Jeśli tego nie czyni,
a ogranicza się do zapewnienia, że badane zdarzenia miały inny przebieg, nie można oczekiwać, że krytyka ta zostanie uwzględniona. Byłoby to bowiem postąpienie dowolne, przenoszące gołosłowne zapewnienia nad działalność racjonalną, opartą na dowodach.
Wyrok z dnia 6 marca 2014 roku – II AKa 279/13 do II K 17/12
SO Nowy Sącz
Notka: Teza cytowana sumuje szereg wypowiedzi Sądu Apelacyjnego w omawianym przedmiocie, począwszy od wyroku z KZS
3-9/92 poz. 129, zbiór 284.
C. Dowody
48.
Prokurator powinien w pierwszej kolejności wezwać
skarżących na przesłuchanie w charakterze świadków,
a dopiero gdy powołają się oni na tajemnicę radcy prawnego, zwrócić się do sądu o zwolnienie ich z tej tajemnicy.
Postanowienie z dnia 25 marca 2014 roku – II AKz 68/14 do
III Kp 1017/13 SO Kraków i VI Ds 75/12/Sp PO Kraków
Notka: Okazało się w tej sprawie, że radcowie prawni w ogóle
nie świadczyli swych usług, więc nie mają o czym zeznawać, zatem zwolnienie z tajemnicy nie jest potrzebne. Wprawdzie art. 180
§ 1 k.p.k. utracił w moc w zakresie tyczącym przesłanek zwolnienia z tajemnicy (wyrok TK spod poz.1645 Dz. U. z 2011), ale aktualne pozostaje orzecznictwo o fakultatywności korzystania z tajemnicy zawodowej na tym przepisie oparte, wywodzone ze słów
„… mogą odmówić zeznań…” (tak też w pkt 56 art. 1 ustawy nowelizującej z jesieni 2013 roku). Zarazem osoby te podlegają zasadom deontologii zawodowych, wymagających by zeznań odmawiały, co sprawia, że w praktyce zwolnienie z tajemnicy zawsze
jest potrzebne przy składaniu zeznań, jak to przyjmowano w na29
szych orzeczeniach z KZS 4/09 poz. 37 i 9/10 poz. 32, zbiór 2701
i 2917). Zachodzi sprzeczność: ustawa procesowa nie wymaga
bezwzględnego stosowania tajemnicy, a deontologie zawodowe
wymagają, by z niej korzystać w każdym przypadku. Ma to znaczenie praktyczne, bo mogą wystąpić tak wypadki zbędnego ubiegania się o zwolnienie z tajemnicy jak i wzywania do zeznań mimo
przewidywania, że zwolnienie będzie potrzebne. Naszym zdaniem
inicjatywa należy tu do osoby uprawnionej, a nie do organu procesowego.
D. Postępowanie przed sądem I instancji
49.
Art. 410 k.p.k. nakazujący uwzględnienie całokształtu okoliczności ujawnionych na rozprawie, nie może być
rozumiany w ten sposób, że każdy z przeprowadzonych
dowodów ma stanowić podstawę ustaleń sądu. Byłoby to
oczywiście niemożliwe, gdy z różnych dowodów wynikają
wzajemnie sprzeczne okoliczności, co dotyczy również
zmiennych wyjaśnień oskarżonych. Nie można więc zarzutu opierać na tym, iż pewne dowody nie stanowiły
podstawy ustaleń, jeżeli sąd rozważył je i ocenił ich znaczenie w sposób określony w art. 7 k.p.k.
Wyrok z dnia 6 marca 2014 roku – II AKa 279/13 do II K 17/12
SO Nowy Sącz
Notka: Powtarzamy to, bo – jak niedawno wyraziliśmy w podobnej
sytuacji – te krople drążą skałę niekompetencji bądź oportunizmu.
50.
Zarzut zaniechania wysłuchania bezpośrednio zeznań świadka SJ i poprzestania na ujawnieniu protokołu
jej zeznań w śledztwie stanowi przejaw nielojalności, skoro skarżący wyraził zgodę na takie postąpienie, więc nie
sprzeciwiał się odstąpieniu od bezpośredniego przesłu30
chania tego świadka przed sądem. Zresztą zeznania tego
świadka nie miały istotnego znaczenia, skoro spała ona
w czasie zajścia, a jest omal głucha.
Wyrok z dnia 6 marca 2014 roku – II AKa 7/14 do III K 57/13
SO Kielce
E. Wyrokowanie
51.
Sąd Apelacyjny eliminował z opisu wszystkich czynów przypisanych oskarżonemu zwrot „co najmniej” odnoszący się do oznaczenia ilości zachowań doprowadzających pokrzywdzonych do poddania się innej niż obcowanie płciowe czynności seksualnej, bo zwrot ten sugerował,
że czynów tych mogło być więcej niż sąd ustalił, choć nie
zostały wykazane, zatem zwrot ten pozostaje w sprzeczności z zasadą domniemania niewinności.
Wyrok z dnia 6 marca 2014 roku – II AKa 5/14 do II K 19/13 SO
Nowy Sącz; to stała linia orzecznicza Sądu.
F. Postępowanie odwoławcze
52.
Ponownie rozpoznając sprawę, sąd pierwszej instancji nie obraził przepisu art. 443 k.p.k. przez zasądzenie od
oskarżonego opłaty wyższej od ustalonej w wyroku poprzednio wydanym, bo choć zasada ne peius (art. 443
k.p.k.) dotyczy również kosztów, to nie rozciąga się ona
na orzekaną opłatę, której wysokość każdorazowo warunkowana jest rodzajem i wysokością wymierzonej kary.
Skoro po ponownym rozpoznaniu sprawy, skazano oskarżonego za kolejne przestępstwo, obowiązkiem sądu było
zasądzenie od niego nowej opłaty. Opłata jest wyższa od
31
wymierzonej poprzednio, ale nie narusza reguły ne peius,
bo dotyczy zupełnie innego, nowego skazania, w ramach
którego orzeczono wobec oskarżonego zupełnie inne, surowsze kary.
Wyrok z dnia 27 lutego 2014 roku – II AKa 3/14 do III K 93/12
SO Kielce
Zob. poz. 50 – zarzut zaniechania bezpośredniego wysłuchania świadka
G. Koszty procesu
Zob. poz. 52 – wysokość opłaty a zasada ne peius
V. ORZECZENIA INNYCH SĄDÓW APELACYJNYCH
Od redagujących:
Sąd Apelacyjny w Gdańsku rozpoczął wydawanie
Kwartalnika Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, który zastąpi
dotychczasowy Przegląd orzecznictwa tego Sądu (POSAG),
wydawany od dawna, z kilkoma przerwami. Będziemy go
uwzględniali w redagowaniu Zeszytów, a w tekście oznaczali skrótem: KSAG.
Nowemu czasopismu życzymy sukcesów, a redagującym je – wytrwałości. Motywację podjęcia wydawania
Kwartalnika zawiera odezwa Prezesa Sądu Apelacyjnego
w Gdańsku, zarazem Przewodniczącej Rady Programowej
Kwartalnika, którą tu zamieszczamy.
Szanowni Państwo,
wydawany do końca 2013 roku przez Sąd Apelacyjny
w Gdańsku „Przegląd Orzecznictwa” (POSAG) stanowił
istotne źródło informacji na temat działalności jurysdyk32
cyjnej sądów naszej Apelacji oraz pozwalał sędziom
i przedstawicielom innych zawodów prawniczych poszerzać wiedzę w obszarze prawa sądowego.
Uznałam, że począwszy od 2014 roku należy podjąć
nowe, bardziej ambitne wyzwanie. Sprowadza się ono do
powstania periodyku prawniczego o nazwie „Kwartalnik
Sądowy Apelacji Gdańskiej”. Pierwszy jego numer trafił
właśnie do Państwa rąk. Zawiera on artykuły, glosę i recenzję odnoszące się do problematyki prawa sądowego.
W „Kwartalniku” zamieszczono także wybrane orzeczenia
Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego. Ponadto zawarto w nim tezy
wyroków i postanowień Sądu Apelacyjnego w Gdańsku
oraz Sądów Okręgowych naszej Apelacji wraz z fragmentami uzasadnień tych rozstrzygnięć procesowych. Zamyka
go Przegląd bibliograficzny. Podobną zawartość będą miały kolejne numery „Kwartalnika”.
Periodyk adresowany jest przede wszystkim do sędziów, prokuratorów, adwokatów i radców prawnych
działających w obszarze szeroko rozumianego prawa karnego, cywilnego oraz prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Wyrażam nadzieję, że tym oraz jego kolejnymi zeszytami zainteresują się także przedstawiciele doktryny
prawniczej.
Życząc ciekawej lektury, serdecznie zapraszam do
nadsyłania tekstów wszystkie osoby, które chciałyby zabrać głos na temat problematyki stosowania prawa oraz
procesów jego wykładni.
Anna Skupna
Prezes
Sądu
Apelacyjnego
w Gdańsku
Przewodnicząca Rady Programowej
„Kwartalnika Sądowego Apelacji Gdańskiej”
33
Radę programową Kwartalnika stanowią:
prof. dr hab. Andrzej Bulsiewicz,
dr Dariusz Kala, Sędzia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku,
Marian Kocon, Sędzia Sądu Najwyższego
Dariusz Kuberski, Prokurator Prokuratury Apelacyjnej
w Gdańsku
dr Marek Machnij, Sędzia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku
dr Maciej Piankowski, Sędzia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku
Andrzej Siuchniński, Sędzia Sądu Najwyższego
Anna Skupna, Prezes Sądu Apelacyjnego w Gdańsku –
przewodnicząca Rady
dr hab. Jakub Stelina, prof. Uniwersytetu Gdańskiego
prof. dr hab. Jerzy Zajadło
Kolegium Redakcyjne tworzą:
Redaktor naczelny – Jacek Pietrzak, Wiceprezes Sądu
Apelacyjnego w Gdańsku
Członkowie:
Wiktor Gromiec, Sędzia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku
Roman Kowalkowski, Sędzia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku
Iwona Krzeczowska-Lasoń, Sędzia Sądu Apelacyjnego
w Gdańsku
Sekretarz redakcji: Jan Włudyka, asystent sędziego
w Sądzie Apelacyjnym w Gdańsku
Redaktor wydawniczy: Emilia Kubicka
Dla lepszej orientacji odbiorców Zeszytów zamieszczamy spis treści pierwszego numeru. Pragniemy zwrócić
uwagę Czytelników zwłaszcza na czasochłonną w opracowaniu bibliografię, której doraźnie zwykle się nie ceni,
a dostrzega jej wartość przy dłuższym gromadzeniu.
Od przewodniczącej Rady Programowej „Kwartalnika
Sądowego Apelacji Gdańskiej” - 5
34
Piotr Gensikowski, Prawno karny obowiązek naprawienia
szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę
a postępowanie nakazowe – 7
Jacek Grela, Dopuszczenie właściciela wyodrębnionego
lokalu do współposiadania – 23
Sławomir Steinborn, O konsekwencjach nowego przepisu
art. 447 § 3 k.p.k. dla wyznaczania granic zaskarżenia wyroku i dopuszczalności zaskarżania rozstrzygnięć negatywnych – 45
Alina Wypych-Żywicka, Kilka uwag do treści art. 129 ust.
2 ustawy emerytalnej i do prawa do renty rodzinnej
zabójcy żywiciela – 67
Dariusz Kala, Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia
24 listopada 2010 roku, I KZP 22/10 – 79
Maja Klubińska, Recenzja monografii Piotra Wiatrowskiego: Dyrektywy wykładni prawa karnego materialnego
w judykaturze Sądu Najwyższego – 91
Wybrane orzeczenia trybunałów międzynarodowych, Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego – 105
Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Gdańsku i Sądów
Okręgowych Apelacji Gdańskiej – 131
Przegląd bibliograficzny – 227
A. Konstytucja
53.
W systemach prawa kontynentalnego sądy nie wykonują funkcji prawotwórczej, lecz jedynie stosują prawo.
Źródłem prawa są zaś akty organu państwowego zawierające normy prawne. Rodzaje tych źródeł w polskim porządku prawnym określa Konstytucja (art. 87). Tak więc
przywoływanie przez apelującego licznych judykatów Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych w taki sposób, jakby to one tworzyły prawo, nie ma istotnego waloru merytorycznego. Orzeczenia te mogą być postrzegane li tylko
35
jako forma interpretacji określonego przepisu prawa
(w tym wypadku art. 284 § 2 k.k.) w ramach wykładni
operatywnej i stanowić powinny wyłącznie punkt odniesienia w trakcie dekodowania normy prawnej z tego przepisu ustawy karnej.
Wyrok SA Gdańsk z dnia 10 października 2013 roku – II AKa
320/13, KSAG 1/14 s. 156
54.
Zachowanie się oskarżonego polegające na ruszeniu
w kierunku banku z zamiarem zrealizowania planowanego napadu rabunkowego i znalezienie się w bezpośredniej
bliskości wejścia do banku, czemu zapobiegło zatrzymanie go przez funkcjonariuszy policji, było już ostatnią fazą
działania zmierzającego do urzeczywistnienia tego zamiaru i wypełniło znamiona usiłowania (art. 13 § 1 k.k.) rabunku.
Wyrok SA Wrocław z dnia 14 lutego 2013 roku – II AKa 4/13,
OAW 2/14 poz. 312 s. 5
C. Środki karne
55.
Przepis art. 41a § 2 k.k. nie ma zastosowania w sytuacji skazania sprawcy za czyn z art. 200 § 1 k.k. jeżeli
ofiara przestępstwa w chwili orzekania ukończyła 15 rok
życia.
Wyrok SA Wrocław z dnia 9 października 2012 roku – II AKa
276/12, OAW 2/14 poz. 313 s. 16
36
56.
O pokrzywdzeniu, w rozumieniu art. 49 § 1 k.p.k.,
decyduje bezpośredniość naruszenia lub zagrożenia przestępczym działaniem dobra. Konsekwencją tego jest brak
możliwości orzeczenia obowiązku naprawienia szkody
w trybie art. 46 k.k. od sprawcy czynu z art. 291 § 1 k.k.,
bowiem pomiędzy sprawcą tego przestępstwa a pokrzywdzonym pojawia się ogniwo pośrednie.
Wyrok SA Katowice z dnia 11 grudnia 2013 roku – II AKa 390/13,
biul. 1/14 poz. 1 s. 3
57.
Określenie „ponownie” oznacza, iż dla przyjęcia recydywy z art. 64 § 2 k.k. konieczne jest uprzednie skazanie
sprawcy z zastosowaniem art. 64 § 1 k.k. ale nie za jakiekolwiek przestępstwo, lecz albo za takie samo, jak aktualnie zarzucono (tożsamość jednostkowa), albo za przestępstwo należące do tej samej grupy przestępstw, które
zostały wymienione w art. 64 § 2 k.k. (tożsamość rodzajowa). O tożsamości rodzajowej przestępstw można mówić
jedynie wtedy, gdy uprzednio popełnione i obecne przestępstwo mieszczą się w tej samej kategorii przestępstw,
np. w kategorii przestępstw przeciwko życiu lub zdrowiu.
Można natomiast mówić o podobieństwie przestępstwa
rozboju i przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu w rozumieniu art. 64 § 1 k.k., gdyż oba czyny popełnione zostały
z użyciem przemocy.
biul. 1/14 poz. 2 s. 3
37
58.
Sąd I instancji prawidłowo uznał, że mimo wyeliminowania z podstawy wymiaru kary przepisu art. 65 § 1
k.k., skazany nadal powinien być traktowany jako osoba
skazana w warunkach tego przepisu, bowiem nie zmienił
ani opisu czynu, ani jego kwalifikacji prawnej, określanej
często właśnie jako podstawa skazania. Skoro Sąd Okręgowy zastosował wobec skazanego nadzwyczajne złagodzenie kary, to powoływanie się jednocześnie przy jej wymiarze na przepis art. 65 § 1 k.k. stanowiło niedopuszczalną sprzeczność i tylko to było powodem wyeliminowania tegoż przepisu z podstawy wymiaru kary, nie zaś
chęć otwarcia skazanemu drogi do ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie wcześniej niż po
upływie 3/4 kary. Skazany nadal pozostaje sprawcą skazanym w warunkach określonych w art. 65 § 1 k.k., czyli
stosuje się do niego przepisy dotyczące wymiaru kary,
środków karnych oraz środków związanych z poddaniem
sprawcy próbie, przewidzianych wobec sprawcy określonego w art. 64 § 2 k.k.
Postanowienie SA Katowice z dnia 5 lutego 2014 roku – II AKzw
2005/13, biul. 1/14 poz. 3 s. 3-4
E. Probacja
59.
Pozytywna prognoza kryminologiczno-społeczna, jak
każda inna prognoza, zawiera element ryzyka związanego
z możliwością jej niespełnienia. Jest najzupełniej oczywiste, że nikt nie jest w stanie udzielić pełnej gwarancji na
trafność prognozy. Rzecz jednak w tym, aby ryzyko związane z niespełnieniem się takiej prognozy było ograniczone do akceptowalnego stopnia, to znaczy takiego, który
resocjalizacji nie pozbawia sensu, ale minimalizuje zagrożenie do dających się przewidzieć, rozsądnych granic.
38
Postanowienie SA Wrocław z dnia 15 października 2012 roku –
II AKzw 1433/12, OAW 2/14 poz. 317 s. 49
F. Wyrażenia ustawowe
60.
Choć katalog poniżających godność człowieka form
wykorzystania, opisanych w art. 115 § 22 k.k., nie ma
charakteru zamkniętego, to okoliczność ta nie może
oznaczać całkowitej dowolności interpretacyjnej. Tym
samym znaczenie określenia „inne formy wykorzystania”
należy interpretować w nawiązaniu do form wyszczególnionych przez ustawodawcę w wymienionym przepisie.
Postanowienie SA Gdańsk z dnia 13 sierpnia 2013 roku – II AKz
475/13, KSAG 1/14 s. 156
G. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu
61.
Z medycznego punktu widzenia prawdopodobieństwo
śmierci człowieka jako następstwa obrażeń ciała, które
nie mają ciężkiego charakteru, w rozumieniu art. 156 § 1
k.k., jest niewielkie. Przy braku jakichś szczególnych okoliczności (np. nałożenia się przyczyn), nie ma zatem podstaw do uznania, iż sprawca pobicia, który swoim zamiarem, chociażby ewentualnym (umyślnie) nie obejmuje
spowodowania u pokrzywdzonego ciężkich obrażeń, może
i powinien przewidzieć, że następstwem jego czynu będzie
śmierć pokrzywdzonego (nota bene to właśnie z tego powodu w obowiązującym kodeksie karnym brak jest odpowiednika art. 157 § 1 d. k.k.).
Wyrok SA Katowice z dnia 13 lutego 2014 roku – II AKa 509/13,
biul. 1/14 poz. 4 s. 4
39
H. Przestępstwa seksualne
Zob. poz. 55 – zakazy, gdy ofiara pedofilii skończyła 15 lat
I. Przestępstwa przeciwko dokumentom
62.
Ustalenia dotyczące tego, w jakim celu oskarżona
podrabiała i przerabiała dowody Rw (poza oczywiście użyciem ich jako autentycznych przy rozliczeniu paliwa),
z punktu widzenia znamion art. 270 § 1 k.k. nie mają
znaczenia, gdyż przestępstwo to – z art. 270 § 1 k.k. – jest
przestępstwem formalnym, godzącym w wiarygodność
dokumentów. Nie jest warunkiem dokonania przestępstwa użycia sfałszowanych dokumentów wyrządzenie
przez to innemu podmiotowi szkody, bo przestępstwo to
ma bowiem charakter wyłącznie formalny. Nie jest również konieczne, by przedstawienie sfałszowanego dokumentu innej osobie wywołało u niej przekonanie o prawdziwości tego dokumentu. Dla realizacji znamion przestępstwa z art. 270 § 1 k.k. – podrobienia (czy przerobienia) dokumentu nie ma również znaczenia, czy jego treść
odpowiada stwierdzonemu w nim stanowi faktycznemu.
Okoliczność ta ma znaczenie tylko w przypadku tzw. fałszu intelektualnego, który przewiduje art. 271 § 1 k.k.
Pracownik „zawłaszczając” materiały pracodawcy, w stosunku do których nie jest przecież ich posiadaczem,
a dzierżycielem uprawnionym jedynie do wykonywania
przy ich użyciu czy w dysponowaniu nimi określonych
czynności zleconych – popełnia przestępstwo kradzieży
z art. 278 § 1 k.k. a nie przywłaszczenia z art. 284 § 2
k.k.
Wyrok SA Szczecin z dnia 16 stycznia 2014 roku – II AKa 213/13,
OSAS 2/14 poz. 54 s. 5
40
63.
Jeżeli oskarżony przyjął do swojej dokumentacji
księgowej tzn. zaewidencjonował faktury lub na ich podstawie sporządził deklarację podatkową np. VAT 7, rozliczając się na tej podstawie z podatku od towarów i usług
lub podatku dochodowego to niewątpliwie zrealizował
znamię w postaci „użycia dokumentu” z art. 273 k.k.
Faktura jest bowiem podstawowym dokumentem księgowym, którego zasadniczą funkcją jest udokumentowanie
transakcji i umożliwienie poprawnego ujęcia jej w księgach zarówno wystawcy, jak i odbiorcy faktury. W myśl
przepisów ustawy o księgowości jest ona dowodem księgowym, czyli dokumentem będącym podstawą dokonywania zapisów w księgach rachunkowych. Jeżeli zatem
oskarżony rozliczał się z urzędem skarbowym, uwidaczniając faktury z aktu oskarżenia w odpowiednich księgach podatkowych lub ujmując je w deklaracjach podatkowych, to niewątpliwie wykorzystał ich funkcję , a tym
samym dokonał ich użycia. Bez znaczenia pozostaje w tej
sytuacji okoliczność, że brak jest dowodów na to, aby
przedstawiał faktury jakiemuś organowi lub osobie fizycznej.
Wyrok SA Katowice z dnia 16 stycznia 2014 roku – II AKa
397/13, biul. 1/14 poz. 5 s. 4-5
J. Przestępstwa przeciwko mieniu
64.
O zamiarze przywłaszczenia rzeczy powierzonej nie
może przesądzać postąpienie z rzeczą w sposób inny niż
uzgodniony z właścicielem rzeczy. W odniesieniu do przestępstwa z art. 284 § 2 k.k. konieczne jest wykazanie
oskarżonemu działania w zamiarze bezpośrednim kierunkowym w formule animus rem sibi habendi.
41
Wyrok SA Gdańsk z dnia 10 października 2013 roku – II AKa
320/13, KSAG 1/14 s. 155
65.
Nie można zgodzić się, iż wyrazem zamiaru przywłaszczenia jest jedynie podjęcie działań w celu włączenia
powierzonego mienia do własnego majątku. Oczywiste
bowiem jest, że zamiar ten manifestuje się już w chwili,
kiedy sprawca odmawia zwrotu powierzonych mu przedmiotów, a jednocześnie ukrywa je przed właścicielem,
a wreszcie nie powiadamia o fakcie ich utraty.
Wyrok SA Katowice z dnia 28 listopada 2013 roku –
376/13, biul. 1/14 poz. 8 s. 6
II AKa
Zob. poz. 54 – usiłowanie rozboju przez wyruszenie
w drogę
K. Przestępstwa w obrocie gospodarczym
66.
Zachowanie mogące wyrządzić szkodę majątkową
jednostce organizacyjnej w rozumieniu art. 296 a § 1 k.k.
to zachowanie polegające na wywołaniu takiej sytuacji,
w której materialne interesy jednostki gospodarczej narażone są na niebezpieczeństwo uszczerbku.
LEX 1314733 z aprobującą glosą Zygmunta Kukuły, WPP 1/14
s. 103
67.
Jeżeli czynność rozporządzająca zajętym mieniem
dłużnika nie miała realnego wpływu na zaspokojenie wierzyciela, to pomimo wypełnienia pozostałych znamion
42
stypizowanego w tym przepisie występku brak znamienia
skutku w postaci udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela powoduje, że nie można uznać, że doszło do popełnienia przestępstwa określonego w art. 300
§ 2 k.k. Kontynuowanie skutecznej egzekucji wierzytelności spowodowało brak podstaw do przypisania przestępstwa sprawcy, który zrealizował swoim działaniem pozostałe jego znamiona.
Wyrok SA Katowice z dnia 28 listopada 2013 roku – II AKa
350/13, biul. 1/14 poz. 12 s. 8
68.
Realizację znamion występku z art. 299 § 1 k.k. wiązać ściśle należy z takim zachowaniem sprawcy, który realizując czynności wykonawcze określone tym przepisem,
zamiarem swoim obejmuje bądź to unicestwienie, bądź co
najmniej stworzenie na tyle istotnej przeszkody pozwalającej stwierdzenie ich przestępczego, bezpośredniego,
bądź pośredniego pochodzenia lub miejsca ich umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku.
Jeśli zatem zachowanie osoby stanowi zwykłe utrudnianie stwierdzenia przestępczego pochodzenia korzyści,
a więc takie, które przy zachowaniu należytych reguł
i staranności odpowiednich organów, stwarza możliwość
ujawnienia nielegalnego ich pochodzenia, chociażby poprzez analizę dokumentów i dokonanie określonych oględzin, bądź też działanie sprawcy nie godzi w dobra prawne chronione tym przepisem, w tym w głównej mierze zasady obrotu gospodarczego, a nakierowane jest na zatuszowanie przestępstw generujących owe korzyści i nie
wiąże się z zamiarem ich zasymilowania z tymi, które legalnie funkcjonują w obrocie, a co za tym idzie, nie
wprowadza niepewności tegoż obrotu, brak jest podstaw
do przypisania odpowiedzialności z art. 299 § 1 k.k.
43
Wyrok SA Katowice z dnia 13 stycznia 2014 roku – II AKa 45/13,
biul. 1/14 poz. 11 s. 7
69.
Należy przyznać rację sądowi pierwszej instancji, który uznał, że samo dokonywanie przelewów i wpłat gotówkowych nie przesądza jeszcze o zaistnieniu przestępstwa
„prania brudnych pieniędzy”. Z takim występkiem będziemy mieli do czynienia jedynie wówczas, gdy sprawca
będzie realizował znamiona przedmiotowe czynu z art.
299 § 1 i 5 k.k. działając umyślnie, z tym że nie jest wymagane w tym przypadku działanie w celu wprowadzenia
„brudnych pieniędzy” do legalnego obrotu tzn. z zamiarem kierunkowym. Odpowiedzialności karnej za takie
przestępstwo podlega również sprawca, który ukrywa
pieniądze lub je przyjmuje także w innym celu, a więc
działa nawet z zamiarem ewentualnym.
397/13, biul. 1/14 poz. 9 s. 6
70.
Wartość przedmiotu przestępstwa to będzie w każdym przypadku taka wartość, jaką faktycznie poniesie
pokrzywdzony dla przywrócenia stanu poprzedniego
i usunięcia skutków przestępstwa. Będzie to jednocześnie
wartość przedmiotu, jaką strony ustaliły w wiążących je
umowach, jeśli takowe zostały zawarte. Nie jest bynajmniej zasadne powiększanie takiej wartości np. o podatek
VAT w sytuacji obrotu profesjonalnego, pomiędzy podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą i będącymi
płatnikami podatku od towarów i usług.
Sąd Apelacyjny bynajmniej nie stoi na stanowisku,
że wartość przedmiotu przestępstwa w każdym przypadku będzie musiała zostać pomniejszona o podatek VAT
w sytuacji, gdy zarówno pokrzywdzony, jak i sprawca bę44
dą płatnikami tego podatku. Chodzi o to, by wartość –
w tym przypadku przywłaszczonego mienia – relatywizować w zależności od tego, na jaką kwotę wycenili dany
przedmiot kontrahenci umowy, aby jej ponad miarę i bez
powodu nie powiększać o kwoty, jakie nie są niezbędne
do przywrócenia stanu poprzedniego, usunięcia skutków
użycia. Bez znaczenia pozostaje w tej sytuacji okoliczność, że brak jest dowodów na to, aby przedstawiał faktury jakiemuś organowi lub osobie fizycznej.
462/13, biul. 1/14 poz. 7 s. 5-6
71.
Nie można zaaprobować tezy, chociaż dopuszczalnej
z punktu widzenia reguł logiki, a wynikającej ze zwrotu
„albo”, stanowiącego wyraz alternatywy rozłącznej, poprzedzającego znamię „innych czynności”, zakładającej,
że czynności sprawcze wskazane opisowo w przepisie art.
299 § 1 k.k. (przyjmowanie, przekazywanie lub wywożenie
za granicę, pomaganie do przenoszenia własności lub posiadania odnoszące się do korzyści pochodzących z popełniania czynu zabronionego) nie muszą pozostawać
w związku ze skutkiem wymienionym w tym przepisie
w postaci możliwości udaremnienia lub znacznego utrudnienia stwierdzenia przestępczego pochodzenia rzeczy,
praw itd., albowiem skutek ten wiązać należy jedynie
z „innymi czynnościami” bliżej niewyspecyfikowanymi, do
których przepis ten odwołuje się. Dla przyjęcia odpowiedzialności za występek tzw. prania pieniędzy wszystkie
czynności wykonawcze określone w przepisie art. 299 § 1
k.k., w tym wyszczególnione opisowo wraz z dopełniającym je ogólnym pojęciem „innych czynności” określonym
po zwrocie „albo”, a nie tylko te ostatnie, łączyć należy ze
skutkiem w postaci udaremnienia lub znacznego utrudnienia stwierdzenia przestępczego pochodzenia korzyści
45
związanych bezpośrednio lub pośrednio z popełnieniem
czynu zabronionego lub miejsca ich umieszczenia, ich
wykrycia, zajęcia albo orzeczenia przepadku.
278/13, biul. 1/14 poz. 10 s. 6-7
L. Sąd
72.
Okoliczności związane z miejscem zamieszkania
świadków podlegających wezwaniu na rozprawę nie mają
znaczenia z punktu widzenia prawidłowego określenia
właściwości miejscowej sądu przez pryzmat przepisów
ustawy, do zbadania czego zobligowany jest sąd w trybie
przepisu art. 35 § 1 k.p.k.
Postanowienie SA Katowice z dnia 31 grudnia 2013 roku – II AKz
775/13, biul. 1/14 poz. 2 s. 9
73.
W aktualnym stanie prawnym nie ma możliwości
orzekania w sprawach o występki, w składzie jeden sędzia
i dwóch ławników. Taka obsada sądu, dla tej kategorii
spraw, jest zawsze nienależyta, w rozumieniu art. 439 § 1
pkt 2 k.p.k.
Wyrok SA Wrocław z dnia 25 stycznia 2013 roku – II AKa 12/13,
OAW 2/14 poz. 315 s. 29
74.
Odnośnie kwestii szczególnej zawiłości sprawy,
wskazania wymaga, że nie chodzi tylko o liczbę wymagających przeprowadzenia czynności dowodowych, lecz
i o rodzaj i charakter badanych okoliczności, stopień
46
trudności odtworzenia prawdziwych okoliczności faktycznych zdarzenia, potrzebę powołania w sprawie opinii czy
dodatkowych dowodów. Zasadne zatem będzie uznanie za
szczególnie zawiłą taką sprawę, w toku której planowo
i bez nieuzasadnionej zwłoki realizowane czynności dowodowe nie prowadzą do odtworzenia okoliczności zdarzenia w sposób pewny i nie budzący wątpliwości, zaś
usunięcie utrzymujących się wątpliwości, co do faktów
o istotnym znaczeniu poznawczym, determinuje podejmowanie dalszych działań dowodowych, których efektem
finalnym ma być przekonanie o dokonaniu prawdziwych
ustaleń we wszystkich kwestiach warunkujących zakończenie postępowania i wydania wyroku, a wszystkie te
warunki zostały spełnione w niniejszej sprawie.
Postanowienie SA Katowice z dnia 29 stycznia 2014 roku – II AKp
6/14, biul. 1/14 poz. 8 s. 13
Zob. poz. 103 – skład sądu w sprawie lustracyjnej
Ł. Strony
Zob. poz. 56 – pokrzywdzenie a obowiązek naprawienia
szkody
M. Czynności procesowe
75.
Nie każda omyłka, do której doszło na skutek błędów
pisarskich, może być sprostowana w trybie art. 105 k.p.k.
Przepis ten wyraźnie wskazuje, że ma zastosowanie wyłącznie do omyłek oczywistych. Istota oczywistości omyłki
pisarskiej, podlegającej sprostowaniu w omawianym trybie, sprowadza się do tego, że z obiektywnie poznawalnych okoliczności, mających miejsce w toku dotychcza47
sowego postępowania, jednoznacznie i bez wysiłku podejmowania jakichkolwiek działań interpretacyjnych wynika, że doszło do omyłki, a nie celowego działania.
Wszędzie zaś tam gdzie pojawia się wątpliwość, dotycząca
tego czy dana treść zawarta w orzeczeniu jest wynikiem
błędu czy też zamierzonym zabiegiem, nie może być mowy
o oczywistości.
Postanowienie SA Katowice z dnia 29 stycznia 2014 roku – II AKz
47/14, biul. 1/14 poz. 3 s. 10
N. Dowody
75.
Uchylenie tajemnicy adwokackiej, przy zastosowaniu
rozwiązań przewidzianych w art. 180 § 2 k.p.k. w zw.
z art. 226 k.p.k., winno być stosowane, z uwagi na funkcje i znaczenie tej tajemnicy, jedynie incydentalnie, po
starannym rozważeniu okoliczności konkretnej sprawy
i przy obligatoryjnym wypełnieniu ustawowych przesłanek. W szczególności zaś możliwość przeprowadzenia dowodu w oparciu o informacje objęte tajemnicą adwokacką
musi być zawsze poprzedzona wnikliwą analizą tego, czy
in concreto interesy wymiaru sprawiedliwości, w drodze
wyjątku uzasadniają naruszenie chronionego przez nią
interesu publicznego i prywatnego. Sąd jako organ stojący na straży praworządności w demokratycznym państwie
prawa, bacząc na okoliczność, że tajemnica ta stanowi
istotę i esencję wykonywanego zawodu adwokata, musi
być w takim wypadku gwarantem zachowania zarówno
właściwej formuły procedowania, jak i merytorycznej zasadności wniosku prokuratora, zaś podjęta decyzja procesowa, zmierzająca do wyjątkowego wzruszenia zakazu
dowodowego w imię dobra wymiaru sprawiedliwości, musi w swej logice uwzględniać istotę praw i wolności obywatelskich zawarowanych w Konstytucji. Ochrona tajem48
nicy adwokackiej jest jedną z gwarancji prawidłowego
wykonywania zawodu adwokata jako zawodu zaufania
publicznego, gwarancją, której celem nie jest ochrona
komfortu adwokata, lecz ochrona zaufania, którym obdarzył go mandant. Stąd właściwe docenienie wielkiej rangi
tej tajemnicy zawodowej i jej miejsca w organizacji życia
społecznego jest nieodłącznym elementem całego systemu
ochrony prawnej oraz warunkiem sine qua non prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w demokratycznym państwie prawnym (art. 2 Konstytucji RP),
zaś z tego powodu należyte respektowanie tej tajemnicy
leży także w dobrze pojętym interesie publicznym.
Postanowienie SA Szczecin z dnia 29 października 2013 roku –
II AKz 330/13, OSAS 2/14 poz. 55 s. 38
76.
Nie sposób zgodzić się z tezą, iż brak podpisów techników sekcyjnych pod protokołem skutkował niemożnością procesowego wykorzystania w dalszym postępowaniu
protokołu dotkniętego taką wadą. Protokół czynności procesowej, jaką są „oględziny i otwarcie zwłok”, był bowiem
jednocześnie dokumentem służącym potwierdzeniu dokonania i przebiegu tej czynności, ale równocześnie opinią biegłego (zgodnie z uregulowaniem zawartym w art.
209 § 5 k.p.k.). Jeżeli jednak z okoliczności sprawy wynikało w sposób niewątpliwy, że same oględziny i sekcja
zwłok zostały przeprowadzone zgodnie z wymaganiami
prawa, oczywiste uchybienie, jakim jest niepodpisanie
protokołu z dokonania tej czynności, przez niektóre osoby
w niej uczestniczące, nie może wywierać wpływu na skuteczność tej czynności. Nie można tracić z pola widzenia,
iż brak podpisów stanowił wyłącznie niedopatrzenie formalne, a nie np. wyraz sprzeciwu uczestników tej czynności związanego ze sposobem jej przeprowadzania, czy
49
wnioskami wyprowadzanymi przez prowadzącego czynność.
biul. 1/14 poz. 1 s. 9
78.
Wprawdzie przepis art. 393 § 1 k.p.k. w powiązaniu
z art. 143 § 1 i 2 k.p.k. nie zakazuje ujawnienia notatki
służbowej szacującej wysokość uszczuplonych lub narażonych na uszczuplenie należności publicznoprawnych
w postaci podatków akcyzowego lub VAT, jednak dokument taki sporządzony przez funkcjonariusza Policji na
etapie postępowania przygotowawczego może ewentualnie
stanowić bazę dla samodzielnych wyliczeń dokonanych
przez sąd w toku postępowania rozpoznawczego, szczegółowo weryfikujących wszystkie podstawy ustaleń w tym
fragmencie, a żadną miarą nie może stanowić samodzielnego dokumentu, na podstawie którego ustalenia takie są
dokonywane przez sąd. Dla ustalenia wysokości należności publicznoprawnej uszczuplonej lub narażonej na
uszczuplenie, z którymi to przesłankami wiąże się ściśle
przypisanie osobie odpowiedzialności karno-skarbowej
nie jest bezwzględnie konieczne wykorzystanie w celach
dowodowych opinii biegłego z zakresu rachunkowości,
skoro nie przerasta to możliwości samodzielnych ustaleń
sądu w tym fragmencie, starannie wskazujących wszystkie przesłanki faktyczne i prawne stanowiące ich podstawę tak, by rezultat tej pracy mógł zostać rzetelnie zweryfikowany w toku postępowania odwoławczego, a nadto
w sytuacji, gdy ustalenia te opierają się na prawomocnych decyzjach organów finansowych stanowiących efekt
przeprowadzonego postępowania skarbowego, jednak
ustalenia sądu w tym zakresie nie mogą bezkrytycznie
odwoływać się do szacunków opisanych wyżej należności
sporządzonych w formie notatki urzędowej przez prowa50
dzącego postępowanie funkcjonariusza Policji, nawet jeśli
metodyka jego działania nie budziła zastrzeżeń, bowiem
z jednej strony taki sposób procedowania narusza zasadę
samodzielności jurysdykcyjnej sądu, a z drugiej stwarza
wrażenie naruszenia zasad obiektywizmu w sytuacji wykorzystania dokumentu, który nie może zastąpić opinii
biegłego, sporządzonego przez przedstawiciela organu zainteresowanego wynikami prowadzonego przez siebie postępowania przygotowawczego. Dopiero w przeciwnym
wypadku stwierdzenie opisanych wyżej okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymagać może wsparcia osoby posiadającej wiadomości
specjalne i zasięgnięcia opinii biegłego z zakresu rachunkowości.
278/13, biul. 1/14 poz. 5 s. 11-12
79.
Ochrona świadka przed sytuacją konfliktu sumienia
nie ogranicza się jedynie do ochrony przed dyskomfortem
związanym z samym składaniem zeznania, ale ma na celu
również eliminację sytuacji, w której informacje przekazane przez niego organom ścigania na którymkolwiek
uprzednim etapie postępowania, prowadziłyby do obciążenia oskarżonej osoby bliskiej odpowiedzialnością karną.
Tak określony cel nie może pozostać obojętny dla interpretacji kluczowego dla rozważanej kwestii pojęcia „zeznania” użytego w art. 186 § 1 in fine k.p.k., a w rezultacie dla ustalenia zakresu zakazu dowodzenia będącego
konsekwencją skorzystania przez świadka z prawa odmowy składania zeznań. W szczególności, sposób rozumienia ww. pojęcia nie może być efektem zastosowania
jedynie wykładni językowej i ograniczać się wyłącznie do
zeznań rozumianych w sposób formalny, tj. jako efekt
51
czynności procesowej uregulowanej w art. 177 k.p.k.
i nast.
W tym kontekście stwierdzić trzeba, że w omawianym
aspekcie, a więc z punktu widzenia funkcji i zakresu zakazu dowodowego uregulowanego w art. 186 § 1 k.p.k.,
analizowane czynności, a więc tzw. wstępne rozpytanie
osoby bliskiej dla podejrzanego oraz złożenie zeznań
w charakterze świadka, różnią się od siebie wyłącznie
stopniem sformalizowania, w tym – co warto podkreślić –
sygnalizowanym już brakiem pouczenia o przysługujących prawach. Obie stanowią natomiast źródło informacji
dostarczanej przez taką osobę organom ścigania, co powinno przesądzić o równorzędnym potraktowaniu ich na
gruncie omawianego zakazu dowodzenia. Jest to wykładnia, która w najwyższym stopniu prowadzi do realnej
ochrony wartości, jaka leży u podstaw zakazu dowodzenia
będącego konsekwencją odmowy składania zeznań przez
świadka.
Interpretacja oparta wyłącznie o literalne brzmienie
art. 186 § 1 k.p.k. i użytego tam sformułowania „zeznanie” znana jest tut. Sądowi (por. wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 18. 02. 2003 roku, sygn. akt WA 3/03). Kłóci się
ona jednak z ratio legis powołanego przepisu, czyniąc objęty nim zakaz często iluzorycznym, a nadto może tworzyć
oczywistą pokusę obchodzenia go przez organy ścigania
(por. w tym zakresie wyrok SN z dnia 21 marca 2013 roku, sygn. akt III K 268/12, Lex 1311768). Przyjmując takie stanowisko, Sąd Apelacyjny podzielił ocenę co do niedopuszczalności czynienia ustaleń faktycznych w oparciu
o tę część zeznań świadka [przyp. MZ: funkcjonariusza
Policji], w której świadek ten przedstawił efekt
rozpytania innego świadka [przyp. MZ: matki oskarżonego, korzystającej z prawa odmowy zeznań].
biul. 1/14 poz. 4 s. 11-12
52
O. Środki przymusu
80.
Artykuł 254 § 3 k.p.k. dotyczy każdego postanowienia sądu w przedmiocie środka zapobiegawczego, jeśli zapadło ono w wyniku rozpoznania wniosku oskarżonego,
bądź obrońcy o jego uchylenie bądź zmianę i to niezależnie od tego, jakiej jest ono treści, która z uprawnionych
stron postanowienie to zaskarżyła, a także od tego, czy
dotyczy ono aresztu tymczasowego, czy też innego środka
zapobiegawczego. Skoro zatem zaskarżone postanowienie
zapadło na skutek wniosku oskarżonego, to do rozpoznania zażalenia na to postanowienie właściwy jest ten sam
sąd (czyli sąd, który je wydał) w składzie trzech sędziów
(art. 254 § 3 k.p.k.), odmiennie niż w pozostałych wypadkach rozpoznawania zażaleń, w tym także co do środków
zapobiegawczych.
40/14, biul. 1/14 poz. 6 s. 12; my podobnie, wiele razy
81.
Należy zwrócić uwagę prokuratorowi prowadzącemu
śledztwo, że tylko czynności, które w realnie zakreślonym
i pewnym terminie zostaną przeprowadzone, mogą uzasadniać przedłużenie stosowania środka zapobiegawczego. Natomiast żadną miarą nie może stanowić podstawy
przedłużenia okresu tymczasowego aresztowania powołany przez prokuratora argument, iż w sprawie zachodzi
jeszcze konieczność przeprowadzenia innych czynności,
których konieczność realizacji wyniknie w toku śledztwa.
Postanowienie SA Katowice z dnia 19 lutego 2014 roku – II AKz
89/14, biul. 1/14 poz. 7 s. 12
Zob. poz. 90 – odszkodowanie za zatrzymanie
53
P. Wyrokowanie
82.
Klauzula antykumulacyjna, określona w art. 415 § 5
zd. II k.p.k., dla swojego zastosowania wymaga zarówno
tożsamości przedmiotowej, tj. tożsamości roszczenia, jak
i tożsamości podmiotowej, czyli tożsamości osoby, względem której takiego roszczenia się dochodzi lub dochodziło
się w przeszłości.
Wyrok SA Wrocław z dnia 9 października 2012 roku – II AKa
219/12, OAW 2/14 poz. 314 s. 25
83.
W sytuacji przypisania osobie odpowiedzialności
karnej za przestępstwo indywidualne, gdy sama nie spełnia cech indywidualizujących podmiot takiej odpowiedzialności, np. z art. 296 § 1 k.k., a współdziała w przestępczym procederze, chociażby w warunkach współsprawstwa, z osobami o takich cechach osobistych, które
uzasadniają przypisanie odpowiedzialności za taki czyn,
gdy okoliczności tych miała ona świadomość, przepis art.
21 § 2 k.k. winien dla pełnego zobrazowania odpowiedzialności znaleźć odzwierciedlenie w przyjętej kwalifikacji
prawnej czynu, a nie podstawie prawnej wymiaru kary,
aczkolwiek wydaje się, że nie stanowi naruszenia przepisu art. 413 k.p.k. całkowite odstąpienie w wyroku od powoływania unormowania zawartego w przepisie art. 21
§ 2 k.k. i odwołanie się do uregulowania w nim zawartego
jedynie w uzasadnieniu wyroku.
Wyrok SA Katowice z dnia 13 stycznia 2014 roku – II AKa 45/13,
biul. 1/14 poz. 9 s. 13
54
84.
Skoro oskarżony był pozbawiony wolności i nie miał
obrońcy, to zachodziła sytuacja określona w art. 419 § 2
k.p.k., która rodziła obowiązek doręczenia oskarżonemu
odpisu wyroku z urzędu wraz z pouczeniem o przysługującym oskarżonemu prawie do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku i skutkach
jego doręczenia. W takim przypadku, zgodnie z art. 422
§ 2 k.p.k., bieg terminu do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie odpisu wyroku rozpoczyna się od daty
doręczenia odpisu wyroku. Dodatkowo należy wskazać,
że wymienione przepisy i zawarte w nich normy gwarancyjne nakładają obowiązek doręczenia oskarżonemu odpisu wyroku bez względu na to, czy poinformował on sąd
o fakcie osadzenia w zakładzie karnym.
Postanowienie SA Szczecin z dnia 15 stycznia 2014 roku – II AKz
2/14, poz. 56 s. 73-74
85.
Opis zachowania sprawcy czynu zabronionego zamieszczony, czy to w akcie oskarżenia, czy to w wyroku,
musi oczywiście odpowiadać pełnemu zespołowi znamion
określonych w przepisie ustawy karnej. Nie oznacza to
wszelako, że jedyną formą realizacji tego wymagania jest
wierne przytoczenie słów ustawodawcy. Dopuszczalne jest
natomiast zarówno posłużenie się sformułowaniami równoważnymi językowo, jak i takie zwerbalizowane przedstawienie działania oskarżonego, które w sposób nie pozostawiający wątpliwości odpowiada treści poszczególnych znamion przypisanego mu przestępstwa, albo
w drodze nieodpartego logicznego wnioskowania świadczy
o wyczerpaniu konkretnego elementu składającego się na
ustawowy obraz określonego czynu zabronionego. Dlatego
też w przekonaniu Sądu odwoławczego użycie słów „przyjął do dokumentacji księgowej swojej firmy”, w świetle
55
wyżej przeprowadzonych rozważań, odpowiada znaczeniu
„używa dokumentu” z art. 273 k.k.
397/13, biul. 1/14 poz. 6 s. 5
Notka: I my odnosimy się krytycznie do bezrefleksyjnego powtarzania słów ustawodawcy, gdy nie są adekwatne, jak np. „rzeczywiste pozbawienie wolności”, użyte w art. 63 kk by nie przytaczać
nazw wszystkich form pozbawienia wolności, a nieodpowiednie,
gdy te formy da się nazwać np. aresztowanie tymczasowe czy zatrzymanie.
86.
Jakkolwiek uzasadnienie wyroku sporządzane jest
już po jego wydaniu, tym samym naruszenie przepisu art.
424 kpk nie może mieć wpływu na treść orzeczenia, to
jednak niewyjaśnienie przyczyn uzasadniających wydanie
orzeczenia lub jego istotnej części może utrudnić czy
wręcz uniemożliwić merytoryczną kontrolę tego orzeczenia.
biul. 1/14 poz. 10 s. 14
Zob. poz. 78 – dowodzenie notatką służbową
Q. Wznowienie postępowania
87.
Osobisty wniosek oskarżonego o wznowienie postępowania sądowego w sprawie dotyczącej nieuwzględnienia
sprzeciwu od wyroku zaocznego nie mógł otrzymać dalszego biegu procesowego. Wydane w tym zakresie postanowienie nie jest orzeczeniem kończącym postępowanie
sądowe. W ramach kontroli formalnej wniosku należało
56
więc wydać zarządzenie o jego odmowie, gdyż jest on
w ogóle niedopuszczalny, ponieważ nie dotyczy postępowania sądowego zakończonego prawomocnym orzeczeniem. Ponadto postępowanie w tym zakresie nie rozstrzygało o odpowiedzialności karnej oskarżonego. Niepodobna
uznać za kończące postępowanie orzeczeń dotyczących
nieuwzględnienia sprzeciwu od wyroku zaocznego, ponieważ konkretna decyzja procesowa w tym zakresie nie wyłącza możliwości kontynuowania postępowania, a zatem
po jej wydaniu jest możliwy dalszy bieg tego postępowania, polegający na wydaniu rozstrzygnięcia co do sprawstwa, winy i kary, czyli w przedmiocie odpowiedzialności
karnej oskarżonego w ramach postępowania apelacyjnego, albo strona może domagać się wznowienia postępowania sądowego zakończonego prawomocnym wyrokiem
sądu pierwszej instancji.
Zarządzenie SA Katowice z dnia 30 października 2013 roku –
II AKo 149/13, biul. 1/14 poz. 12 s. 14
88.
Skarżący wprawdzie powołał się na jedną z podstaw
wznowienia polegającą na ujawnieniu się w sprawie nowych faktów i dowodów, jednakże w istocie kwestionuje
on przyjęty w przez sąd merytorycznie rozpoznający
sprawę sposób interpretacji art. 121 ust. 3 ustawy z dnia
20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. 2013.674 j. t.) w zakresie dotyczącym tego, kto może ponosić przewidzianą w nim odpowiedzialność za wykroczenie. Wniosek o wznowienie
postępowania – w przeciwieństwie do apelacji, nie jest
jednak adekwatnym środkiem dla realizacji tego celu.
764/13, biul. 1/14 poz. 11 s. 14
57
R. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie
89.
Przy ustalaniu sumy strat powstałych w okresie tymczasowego aresztowania, a związanych z wykonywaniem
pracy w banku, sąd orzekający prawidłowo postąpił, nie
uwzględniając wysokości kwot otrzymanych z tytułu delegacji, gdyż nie stanowi ona dochodu wnioskodawcy,
a zwrot poniesionych środków. Z tego względu niezasadne
byłoby zaliczenie na poczet odszkodowania kwot uzyskiwanych z tytułu delegacji jako utraconych korzyści.
biul. 1/14 poz. 14 s. 15
90.
Nie ulega wątpliwości, iż odpowiednie przepisy kodeksu postępowania karnego mają tylko wówczas zastosowanie do zatrzymania na podstawie innych ustaw, jeśli
się one do tych przepisów wyraźnie odwołują. Takiego
odwołania nie przewidują przepisy dotyczące doprowadzenia stosowanego na podstawie art. 40 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu
w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, gdyż ma
ono odmienny charakter od zatrzymania stosowanego jako środek przymusu wobec osób podejrzanych o popełnienie przestępstw lub wykroczeń albo w celu przeciwdziałania zagrożeniu z ich strony życiu, zdrowiu lub mieniu, o czym jest mowa w kodeksie postępowania karnego,
kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia
i w ustawie o Policji. Uwzględniając zatem, że art. 40 ust.
1 i 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie zawiera odesłania do art. 552 § 4
k.p.k., zasadna jest konstatacja, że osobie doprowadzonej
na podstawie art. 40 ust. 1 i 2 powyższej ustawy do izby
wytrzeźwień, społecznego zakładu służby zdrowia, a w ra58
zie braku izby wytrzeźwień do jednostki policji, nie przysługują uprawnienia przewidziane w kodeksie postępowania karnego dla osoby zatrzymanej. Wobec powyższego
roszczenie wnioskodawcy o zadośćuczynienie za niesłuszne zatrzymanie jest roszczeniem cywilnym opartym
o treść art. 417 § 1 k.c.
777/13, biul. 1/14 poz. 13 s. 15
91.
Dla ustalenia wysokości zadośćuczynienia nie mają
znaczenia najbardziej nawet negatywne przeżycia związane z oskarżeniem i zagrożeniem karnym oraz długotrwale
toczącym się procesem. Znaczenie bowiem mają jedynie
okoliczności ściśle związane z aresztem. Tym samym,
choć rację ma apelujący, że może mieć trudności w znalezieniu pracy osoba, wobec której toczy się postępowanie
karne z zarzutami popełnienia licznych przestępstw,
to jednak ten fakt nie ma żadnego przełożenia na wysokość należnego zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszny areszt, bo są to dwa, w żaden sposób nie powiązane ze sobą zagadnienia. Dotyczy to także rezonansu
społecznego, zawodowego i środowiskowego związanego
z zarzutami.
biul. 1/14 poz. 15 s. 16
S. Postępowanie w stosunkach międzynarodowych
92.
Złożenie przez skazanego wniosku o połączenie kar
pozbawienia wolności orzeczonych we wskazanych przez
niego wyrokach nie stanowi oświadczenia o zrzeczeniu się
59
przez niego zasady specjalności w zakresie tych spraw
i nie może zostać w ten sposób przez sąd orzekający potraktowane. Oświadczenie tego rodzaju, złożone w trybie
art. 607 e § 1 pkt 7 k.p.k., jako zrzeczenie się określonego
przywileju, musi nastąpić w sposób jednoznaczny, nie
budzący wątpliwości, dobrowolny i z pełną świadomością
następujących konsekwencji.
425/13, biul. 1/14 poz. 16 s. 16
93.
Sąd Apelacyjny w Katowicach rzeczywiście wyraził
pogląd, zgodnie z którym europejski nakaz aresztowania
(ENA) wydaje sąd okręgowy, w okręgu którego toczy się
postępowanie przygotowawcze lub sądowe albo w okręgu
którego zapadł wyrok podlegający wykonaniu (por. postanowienie SA w Katowicach z 27. 05. 2009 roku, sygn. akt
II AKz 343/09, LEX 519626 oraz z 11. 10. 2006 roku,
sygn. akt II AKz 643/06, LEX217013, jak również z dnia
03. 06. 2009 roku, II AKo 112/09, niepubl.). Prezentowana niżej interpretacja art. 607a k.p.k nie potwierdza jednak zasadności tego stanowiska. Stanowiska tego nie potwierdzają również aktualne twierdzenia części doktryny
w tym zakresie (por. S. Steinborn, Komentarz aktualizowany do art.607(a) kodeksu postępowania karnego,
LEX/el. 2014, G. Jaworski, A. Sołtysińska, Postępowanie
w sprawach karnych ze stosunków międzynarodowych.
Komentarz, Oficyna, 2010 roku) jak również tezy wyrażone w orzecznictwie innych sądów apelacyjnych (por. postanowienie SA w Warszawie z 04.03.2010 roku, sygn.
akt II AKz 138/10, Apel.-W-wa 2010/3/13 oraz postanowienie SA w Krakowie z dnia 07.04.2009 roku, sygn. akt
II AKo 31/09, KZS 2009/5/46). W postanowieniu z dnia
21 listopada 2012 roku, II AKz 705/12, Sąd Apelacyjny
w Katowicach dał już wyraz zmiany uprzednio wyrażone60
go stanowiska, stwierdzając, że właściwy do rozpoznania
wniosku o wydanie europejskiego nakazu aresztowania
jest właściwy miejscowo sąd okręgowy (art. 607a k.p.k.),
tj. sąd powołany do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji, a nie sąd, w którego okręgu prowadzone jest postępowanie przygotowawcze. Sąd Apelacyjny w składzie
rozpoznającym niniejszą sprawę w pełni podziela to stanowisko.
60/14, biul. 1/14 poz. 17 s. 16-17
94.
Zarówno przepis art. 3 ust. 1 lit. d) Konwencji
o przekazywaniu osób skazanych, sporządzonej w Strasburgu dnia 21 marca 1983 roku (Dz. U. z 1995 roku, Nr
51, poz. 279), jak również przepis art. 611b § 1 pkt 3 polskiego kodeksu postępowania karnego, jako warunek dopuszczalności przejęcia do wykonania prawomocnie orzeczonej kary pozbawienia wolności ustanawiają zgodę skazanego na takie przejęcie. Podkreślenia wymaga jednak,
iż Rzeczpospolita Polska i Republika Federalna Niemiec
są stronami Protokołu dodatkowego do Konwencji o przekazywaniu osób skazanych, sporządzonego w Strasburgu
dnia 18 grudnia 1997 roku (Dz. U. z 2000 roku Nr 43
poz. 490), który w art. 3 ust. 1 stanowi, że na wniosek
państwa skazania państwo wykonania może postanowić
o przejęciu skazanego bez jego zgody, o ile wyrokiem skazującym lub decyzją administracyjną będącą jego następstwem orzeczono wydalenie, przewiezienie do granicy
państwa lub jakikolwiek inny środek ustanawiający zakaz
przebywania skazanego na terytorium państwa skazania,
po zwolnieniu z zakładu karnego. Powołany przepis Protokołu dodatkowego jako przepis szczególny wyłącza stosowanie przepisów Konwencji w zakresie objętym swym
unormowaniem, w tym zwłaszcza w odniesieniu do ko61
nieczności uzyskania zgody skazanego na przekazanie
w przypadku orzeczenia wydalenia go z kraju skazania.
92/14, biul. 1/14 poz. 18 s. 17
T. Koszty procesu
95.
W przypadkach, gdy obrońca z urzędu zostaje wyznaczony tylko do spełnienia określonej czynności poza
siedzibą dotychczasowego obrońcy i którego dalsze czynności ustaną po wydaniu przez sąd postanowienia kończącego postępowanie w danej instancji, za zasądzeniem
stosownej opłaty przemawiają wskazane racje formalne,
jak i względy słuszności.
Postanowienie SA Gdańsk z dnia 3 grudnia 2013 roku – II AKz
664/13, KSAG 1/14 s. 163
96.
Z treści art. 633 k.p.k. wprost wynika, iż w sytuacji
wielości oskarżonych orzeczenie o kosztach winno być
oparte na zasadzie słuszności, ale od każdego z nich, więc
nie może być traktowane na zasadzie solidarności dłużników (art. 366 § 1 k.c.), które to zobowiązanie musi wynikać z ustawy lub czynności prawnej (art. 369 k.c.), a żadna taka podstawa nie jest wskazana przy orzeczeniu
kosztów procesu w k.p.k.
biul. 1/14 poz. 21 s. 19
62
97.
Sprawa, w której czynność obrońcy polegała na wzięciu udziału w przesłuchaniu świadka w drodze pomocy
prawnej winna być uznana za najbardziej zbliżoną rodzajowo do rozprawy przed sądem rejonowym. Nie wolno bowiem wynagrodzenia adwokata ustanowionego do obrony
oskarżonych w czynności przesłuchania świadka w drodze pomocy prawnej łączyć z wynagrodzeniem, które
przysługuje innemu adwokatowi występującemu już
w sprawie. Takie rozumowanie musiałoby prowadzić bowiem do niemogącej podlegać akceptacji praktyki, w której zawsze każdemu kolejnemu obrońcy z urzędu występującemu w sprawie, z uwagi na konieczność zmiany
w toku postępowania osoby tego obrońcy, czy też obrońcy
wyznaczonemu do obrony oskarżonych przy wykonywaniu jednostkowej czynności, należałoby się wyłącznie jedynie te 20 % stawki minimalnej, bowiem tę należność
minimalną przyznano już innemu adwokatowi. Konkludując, każdy kolejny wyznaczany w sprawie obrońca
z urzędu, jak również obrońca z urzędu wyznaczony do
obrony w zakresie czynności wykonanej w ramach pomocy prawnej, nawiązuje swój odrębny stosunek obrończy,
z którego przysługuje mu zupełnie niezależnie od pozostałych obrońców z urzędu występujących w sprawie wynagrodzenie, przyznawane zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku
w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia
przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2013.461 j.t.).
765/13, biul. 1/14 poz. 19 s. 18
98.
Wpłacenie przez oskarżyciela subsydiarnego wraz
z wniesieniem do sądu aktu oskarżenia w sprawie ściga63
nej z oskarżenia publicznego kwoty stanowiącej zryczałtowaną równowartość wydatków pokrywa wszystkie wydatki określone w art. 618 § 1 k.p.k., które mogą powstać
np. w związku z koniecznością sięgnięcia po opinię biegłego, nawet gdy ich wysokość byłaby wyższa niż uiszczony ryczałt, za wyjątkiem kosztów związanych z ogłoszeniami w prasie, radiu i telewizji oraz nieopłaconej przez
strony pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokatów, (art. 621 § 1 in fine k.p.k. i art. 618 § 1 pkt 5 i 11
k.p.k. w zw. z art. 640 k.p.k.). Tak więc dodatkowe koszty
postępowania w postaci kosztów wspomnianej opinii nie
obciążają oskarżycielki subsydiarnej, ale wykłada je
Skarb Państwa, gdyż ustawodawca uznał, że całość wydatków tego typu postępowania zamyka się sztywną kwotą stanowiącą zryczałtowaną ich równowartość.
biul. 1/14 poz. 20 s. 18
U. Wykonanie
99.
Zgodnie z art. 6 § 3 k.k.w. właściwą formą rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku opartego na tych samych
podstawach faktycznych, co wniosek wcześniejszy, jest
zarządzenie o pozostawieniu tego wniosku bez rozpoznania wydane przez właściwy organ. Forma w jakiej wydaje
się decyzję w postępowaniu wykonawczym, posiada istotne znaczenie, gdyż jej postać niesie za sobą dalsze konsekwencje w sferze możliwości jej zaskarżenia. Zgodnie
z art. 6 § 1 k.k.w. zażalenie przysługuje bowiem jedynie
na postanowienia wydane w postępowaniu wykonawczym, natomiast na zarządzenie służy jedynie skarga.
Podmiotem właściwym do decydowania o pozostawieniu
wniosku bez rozpoznania jest sędzia penitencjarny. Wynika to z treści art. 18 § 2 i § 3 k.k.w., który jednoznacz64
nie wskazuje, że w kwestiach niewymagających postanowienia prezes sądu lub upoważniony sędzia wydaje zarządzenie, zaś w kwestiach niewymagających postanowienia sądu penitencjarnego zarządzenia wydaje sędzia
penitencjarny. Jeżeli zatem określony przepis prawa karnego wykonawczego nakazuje, aby dana decyzja wydawana w tym postępowaniu miała postać zarządzenia,
to wyklucza to z kręgu decydentów sąd penitencjarny.
To wszystko prowadzi do wniosku, że jeżeli w trakcie postępowania o udzielenie przerwy w karze sąd penitencjarny stwierdzi, że zachodzą podstawy do pozostawienia
wniosku bez rozpoznania, decyzję w tej kwestii w formie
zarządzenia winien wydać sędzia penitencjarny.
Wyrok SA Katowice z dnia 4 lutego 2014 roku – II AKzw 2057/13,
biul. 1/14 poz. 2 s. 21-22
V. Dozór elektroniczny
100.
Skoro czyn z art. 278 § 1 k.k. objęty wyrokiem stanowi na gruncie aktualnie obowiązujących przepisów wykroczenie z art. 119 § 1 k.k.w., co do którego ustawa
z dnia 4 września 2007 roku o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego nie znajduje zastosowania, niniejsze
postępowanie na podstawie art. 15 § 1 k.k.w. należało
umorzyć. Na marginesie należy nadmienić, że dozór elektroniczny jest instrumentem znajdującym zastosowanie
w zakresie odpowiedzialności karnej jedynie za czyny stanowiące przestępstwa (Komentarz Michała Rusinka do
art. 1 ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności
w systemie dozoru elektronicznego, wyd. 2010), co prowadzi do wniosku, że z tego dobrodziejstwa nie może skorzystać osoba ukarana za wykroczenie.
65
Postanowienie SA Katowice z dnia 23 grudnia 2013 roku –
II AKzw 1788/13, biul. 1/14 poz. 3 s. 22
101.
Dokonując oceny przesłanek formalnych warunkujących udzielenie zezwolenia na odbycie kary pozbawienia
wolności w systemie dozoru elektronicznego, należy
szczególną uwagę zwrócić na treść art. 6 ust. 1 pkt 1
i ust. 4 ustawy z dnia 7 września 2007 roku o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym
w systemie dozoru elektronicznego (Dz. U. z 2010 roku Nr
142 poz. 960 ze zm.). Zgodnie z pkt 1 ust. 1 art. 6 wyżej
cytowanej ustawy, sąd penitencjarny może udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli wobec skazanego orzeczono karę nieprzekraczającą jednego roku. Przepis ten
stosuje się odpowiednio, zgodnie z ust. 4 art. 6 do skazanego, któremu wymierzono dwie lub więcej niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany
ma odbyć kolejno, nieprzekraczające w sumie jednego roku. W tej sytuacji z punktu widzenia przesłanki formalnej
z art. 6 ust. 4 ustawy o dozorze elektronicznym istotne
znaczenie ma fakt, czy kara pozbawienia wolności prawomocnie odroczona w chwili orzekania o dozorze elektronicznym nadaje się do wykonania.
Postanowienie SA Katowice z dnia 29 stycznia 2014 roku –
II AKzw 1720/13, biul. 1/14 poz. 4 s. 22
102.
W przypadku gdy wobec skazanego orzeczono kilka
niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, których suma przekracza 1 rok pozbawienia wolności, kwestia wpływu odroczenia wykonania jednej bądź kilku
z nich na spełnienie przesłanki z art. 6 ust. 4 ustawy
z 07.09.2007 roku o wykonywaniu kary pozbawienia
66
wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego, nie jest postrzegana w orzecznictwie jednolicie. Sąd Apelacyjny orzekający w niniejszym składzie prezentuje pogląd, iż odroczone kary pozbawienia wolności
nie powinny być uwzględniane przy ustalaniu, czy suma
niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany ma odbyć kolejno, przekracza 1 rok pozbawienia wolności.
Postanowienie SA Katowice z dnia 11 marca 2014 roku – II AKzw
299/14, biul. 1/14 poz. 1 s. 21
W. Ustawa lustracyjna
103.
1. Skoro w art. 17 ustawy lustracyjnej nie zróżnicowano składu sądu w zależności od tego, czy sąd orzeka
na rozprawie, czy na posiedzeniu (tak jak to uczyniono
w art. 28 § 1 - 4 i art. 30 § 1 k.p.k. w odniesieniu do sądu
okręgowego jako sądu I instancji), to uznać należy, iż w
postępowaniu lustracyjnym sąd okręgowy może orzekać
tylko w składzie 3 sędziów, niezależnie od tego, czy ma to
miejsce na rozprawie, czy na posiedzeniu. Nie ma przy
tym żadnych powodów uzasadniających różnicowanie
składu sądu orzekającego na posiedzeniu w sprawach,
których przedmiotem badania ma być oświadczenie lustracyjne w zależności od tego czy posiedzenie takie odbywa się przed formalnym wszczęciem postępowania lustracyjnego, czy też po wszczęciu takiego postępowania.
W przepisie art. 17 ustawy lustracyjnej chodzi o wszelkie
sprawy, których zasadniczym przedmiotem jest ocena
prawdziwości oświadczenia lustracyjnego, do której to kategorii orzeczenie umarzające postępowanie lustracyjne
niewątpliwie należy. Nie ma racjonalnego uzasadnienia
dla dzielenia orzeczeń sądu lustracyjnego na różne kategorie w zależności od tego co jest ich przedmiotem, a co
67
za tym idzie dla orzekania w różnych składach. Reasumując, nie sposób zaakceptować sytuacji, kiedy sąd I instancji wydał postanowienie o umorzeniu postępowania
w oparciu o przepis art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. w składzie
jednego sędziego.
2. Sąd Okręgowy umorzył postępowanie lustracyjne
wobec lustrowanej na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k.
Tymczasem, takie rozstrzygnięcie wymaga wpierw ustalenia, że zachowanie oskarżonego (w tym wypadku lustrowanej) formalnie wyczerpało znamiona czynu zabronionego – to jest w przedmiotowej sprawie polegało na złożeniu
niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego. Bez
dokonania takiego ustalenia nie sposób bowiem przyjąć,
iż zachowanie lustrowanej było wynikiem działania w warunkach któregokolwiek z kontratypów, któremu przecież
z gruntu rzeczy musi towarzyszyć czyn, który formalnie
wyczerpuje znamiona czynu zabronionego. Powyższe
ustalenie jest tym bardziej istotne, że w nowej ustawie lustracyjnej z 2006 roku zmieniła się definicja współpracy.
763/13, biul. 1/14 poz. 22 s. 19-20
Nota MZ (biul. SA Katowice, dot. pierwszej tezy – dop. KZS):
W orzecznictwie znajdują się również odmienne poglądy, których
tutejszy Sąd Apelacyjny w aktualnym składzie nie podziela (por.
postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 kwietnia 2011 roku, sygn. akt II AKz 667/10 oraz postanowienie Sądu
Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 22 marca 2013r., sygn. akt
II AKz 73/13).
Notka KZS: Cyt. postanowienie SA w Katowicach opowiada się za
składem kolegialnym tylko w orzekaniu merytorycznym o prawdziwości oświadczenia lustracyjnego, a poza tym – za składem
jednoosobowym (LEX 846511). Cyt. postanowienie SA w Białymstoku opowiada się za jednoosobowym orzekaniem o wszczęciu
postępowania lustracyjnego lub odmowie wszczęcia (KZS 6/13
poz. 110, LEX 1294887). W naszym orzecznictwie wyrażano pogląd o składzie trzyosobowym we wszystkich sprawach lustracyj68
nych (KZS 6/11 poz. 53 teza 2 i 10/11 poz. 43, zbiór 3059
i 3107), jak w cyt. tezie pierwszej i ten pogląd podtrzymujemy, zatem popieramy pogląd z cyt. tu wyroku SA w Katowicach oraz
notki redakcyjnej biuletynu tego Sądu. Argumentację przytoczono
poprzednio.
104.
I. Przepis art. 52e ustawy z dnia 18 grudnia 1998 roku o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania
Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (tekst jednolity:
Dz. U. z 2007 roku Nr 63 poz. 424 z późniejszymi zmianami) reguluje specyficzny model postępowania przygotowawczego w sprawie weryfikacji prawdziwości złożonego
oświadczenia lustracyjnego, poprzedzającego właściwe
postępowanie lustracyjne przed sądem. W ramach tego
postępowania przygotowawczego osoba, którą prokurator
zawiadomił o powstaniu wątpliwości co do zgodności
oświadczenia z prawdą i o możliwości złożenia wyjaśnień,
ma uprawnienia podejrzanego, przewidziane w kodeksie
postępowania karnego.
II. Postępowanie lustracyjne jest postępowaniem
karnym w rozumieniu art. 3 pkt 4 ustawy z dnia 17
czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony
do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora
i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.
U. z dnia 16 sierpnia 2004 roku Nr 179 poz. 1843 z późniejszymi zmianami). Możliwe jest wniesienie zarówno
skargi na przewlekłość postępowania lustracyjnego prowadzonego przez sąd w oparciu o przepisy ustawy z dnia
18 października 2006 roku o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 19441990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 roku Nr
63 poz. 425 z późniejszymi zmianami), jak i skargi na
przewlekłość postępowania sprawdzającego prawdziwość
oświadczenia lustracyjnego, prowadzonego na podstawie
art. 52e ustawy z dnia 18 grudnia 1998 roku o Instytucie
69
Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 roku
Nr 63 poz. 424 z późniejszymi zmianami).
Postanowienie SA Wrocław z dnia 25 stycznia 2013 roku – II S
26/12, OAW 2/14 poz. 316 s. 34; popieramy te poglądy
VI. ORZECZENIE DYSCYPLINARNE
105.
Nie zawsze zachodzi bezpośredni związek przyczynowy między stwierdzoną przewlekłością postępowania
a winą sędziego, w którego referacie znajdowała się sprawa. Nie jest uzasadnione automatyczne (bezrefleksyjne)
przenoszenie okresów przewlekłości ustalonych w orzeczeniu ją stwierdzającym do zarzutu stawianego sędziemu w postępowaniu dyscyplinarnym. Należy bowiem
upewnić się, czy nie powstały przeszkody uniemożliwiające sędziemu terminowe wykonanie czynności jak zwolnienia chorobowe bądź urlopy wypoczynkowe albo nadmierne obciążenie obowiązkami służbowymi.
Wyrok SA-SD Kraków z dnia 28 marca 2014 roku – ASD 4/13
VII. LEGISLACJA
106.
Pod poz. 558 Dziennika Ustaw z dnia 25 kwietnia
2014 roku ogłoszono tekst kolejnej nowelizacji kodeksu
karnego oraz kilku innych ustaw, wchodzącej w życie
z upływem 30 dni od ogłoszenia. W kodeksie karnym
zmieniono szereg przepisów o przestępstwach seksualnych na szkodę małoletnich, także o przedawnieniu ścigania ich. Zmieniono art. 19 ust.1 ustawy o policji co do
70
czynności operacyjnych, które poszerzono na te czyny,
art. 92 ust. 1 ustawy o systemie oświaty co do organizacji
wypoczynku dzieci i młodzieży, a także art. 16 ust. 1 pkt
7 ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za
czyny zabronione w zakresie tych przestępstw.
VIII. BIBLIOGRAFIA PRAWA KARNEGO
A. Artykuły
Adam Błachnio, dr, prokurator PR Warszawa Praga Południe – Pozytywne uwarunkowania dobrowolnego
poddania się odpowiedzialności w kodeksie karnym
skarbowym (część 1), Pr. Pr. 4/14 s. 114-139
Jacek Cholewicki, prokurator PO Łomża – Restrykcyjność
polskiego modelu karnego skarbowego, Pr. Pr. 4/14
s. 83-101
Paweł Daniluk, dr hab, prof. INP PAN – Pojęcie korzyści
majątkowej w prawie karnym, WPP 1/14 s. 29-45
Dariusz Drajewicz, sędzia SR Warszawa Mokotów – List
żelazny a zasady karnoprocesowe, Pr. Pr. 4/14
s. 103-113
Piotr Gensikowski – Prawno karny obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę a postępowanie nakazowe, KSAG 1/14 s. 7-22
Anna Golonka, dr, adiunkt Uniwersytetu Rzeszowskiego –
Stan silnego wzburzenia jako znamię zabójstwa typu
uprzywilejowanego czy okoliczność wpływająca na
zmniejszenie poczytalności sprawcy przestępstwa?
Palestra 3-4/14 s. 65-75
Maria Gordon, dr, psycholog w Areszcie Śledczym Warszawa Mokotów – Obraz kliniczny i postępowanie
z osobami skazanymi z zastosowaniem art. 31 § 2
kodeksu karnego, PWP 81 z 2013 roku s. 49-70
71
Damian Jagusz, student Uniwersytetu Gdańskiego –
Z dziejów francuskiego modelu instytucji prokuratora
na ziemiach polskich, Pr. Pr. 4/14 s. 140-148
Dorota Kaczorkiewicz, dr, adiunkt Uniwersytetu Szczecińskiego – Właściwość z przekazania sprawy karnej,
PS 3/14 s. 100-112
Sławomir Kudrelek, mgr, as. w kancelarii adwokackiej,
nauczyciel akademicki w Gdańskiej Szkole Wyższej,
Gdańsk – Wybrane zagadnienia zabezpieczenia majątkowego, WPP 1/14 s. 63-78
Adam Kwieciński, dr, adiunkt UWr, Wrocław – Rola diagnozy stanu psychicznego skazanego w postępowaniu karnym wykonawczym, PWP 81 z 2013 roku
s. 33-48
Sebastian Lizińczyk, dr, CZZK, Andrzej Majcherczyk, psycholog CZZK, Warszawa – Wyniki ewaluacji programu psychokorekcyjnego dla skazanych z art. 178a
kodeksu karnego, PWP 81 z 2013 roku s. 117-140
Paweł Łuczyński, dr, radca prawny – Zakres zakazu reformationis in peius w postępowaniu ponownym w
kontekście kary, środków karnych, środków związanych z poddaniem sprawcy próbie, PS 3/14 s. 7687
Andrzej Majcherczyk – zob. Sebastian Lizińczyk
Aldona Nawój Śleszyński, adiunkt UŁ, Łódź – Problem
przeludnienia więzień w Polsce w świetle rekomendacji R(99)22 Rady Europy z 30 września 1999 r.,
PWP 81 z 2013 roku s. 5-33
Marek Antoni Nowicki, adwokat, Warszawa – Prawo cudzoziemców do skutecznej ochrony prawnej w systemie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Palestra 3-4/14 s. 82-94
Rafał Noworyta, por. mgr, radca prawny, doktorant UJ –
Kilka uwag dotyczących problematyki odpowiedzialności żołnierza zawodowego za przestępstwo z art.
338 kodeksu karnego, WPP 1/14 s. 91-102
72
Renata Pietruszka, adiunkt UŁ, Łódź – Wykonywanie
grzywny po nowelizacji kodeksu karnego wykonawczego z 16 września 2011 roku, PWP 81 z 2013 roku
s. 71-98
Konrad Politowicz, dr, as. sędziego SR Opole – Nawiązka
i odszkodowanie w przypadku kradzieży leśnej –
czyli o kumulacji roszczeń i zasadach karania
w świetle art. 290 § 2 k.k., WPP 1/14 s. 46-62
Konrad Politowicz, dr, Opole – Problem wykonania kary
łącznej grzywny (w świetle uchwały Sądu Najwyższego), PiP 3/04 s. 70-78; dot. uchwały z dnia 29
października 2012 roku – I KZP 17/12, OSNKW
12/12 poz. 123, KZS 11/12 poz. 5; poprzednio glosy
Ryszarda A. Stefańskiego w Pr. Pr. 9/13 i Konrada
Politowicza w Probacji 3/13
Kazimierz Pospiszyl, dr hab, prof. we Wszechnicy Świętokrzyskiej, Kielce – Środowiskowy i sytuacyjny model
zapobiegania przemocy w instytucjach penitencjarnych, PWP 81 z 2013 roku s. 99-116
Marcin Przestrzelski, mgr as. sędziego SO Poznań – Przedawnienie wykonania kary orzeczonej wyrokiem
łącznym, WPP 1/14 s. 79-90
Ryszard A. Stefański, dr hab., prof. Uczelni Łazarskiego –
Zasadność
kontrawencjonalizacji
prowadzenia
w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego pojazdu niemechanicznego, Pr. Pr. 4/14
s. 48-62
Sławomir Steinborn – O konsekwencjach nowego przepisu
art. 447 § 3 k.p.k. dla wyznaczania granic zaskarżenia wyroku i dopuszczalności zaskarżania rozstrzygnięć negatywnych, KSAG 1/14 s. 45-66
Rafał Teluk, prokurator PA, doktorant UMCS, RzeszówLublin – Wyłączenie jawności rozprawy wobec osób
objętych programem ochrony, Palestra 3-4/14 s. 7681
73
Iwona Zielinko, dr, adiunkt EWSzPiA, Warszawa – Bezpośredniość jako element definicji pokrzywdzonego
w procesie karnym, PS 3/14 s. 88-99
Piotr Żak, prokurator PO Gliwice – Odpowiedzialność
karna za przemyt narkotyków poza obszarem Unii
Europejskiej, Pr. Pr. 4/14 s. 64-81
B. Reforma prawa karnego
Antoni Bojańczyk, dr hab, prof. UW, Warszawa – Obrońca
a nowelizacja procedury karnej: czy nowela zmienia
rolę procesową obrońcy w postępowaniu przygotowawczym, Palestra 3-4/14 s. 261-270
Piotr Kardas, dr hab, prof. UJ – Etyczne i proceduralne
determinanty pełnienia funkcji sędziego, obrońcy i
oskarżyciela w kontradyktoryjnym procesie karnym,
Palestra 3-4/14 s. 40-52
Maria Kolendowska-Matejczuk, adwokat, dr, adiunkt
EWSPiA, Warszawa – Ustanawianie obrońcy z urzędu w ramach tzw. prawa ubogich w procedurze karnej. Uwagi w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 30/11 oraz zmian prawa, jakie mają wejść w życie z dniem 1 lipca 2015 roku,
Palestra 3-4/14 s. 53-63
Cezary Kulesza, dr hab, prof. Uniwersytetu w Białymstoku – Rola prokuratora w znowelizowanym kodeksie postępowania karnego, Pr. Pr. 4/14 s. 5-33
Jarosław Matras, sędzia SN – Niektóre regulacje tymczasowego aresztowania w znowelizowanym kodeksie
postępowania karnego, Pr. Pr. 4/14 s. 34-47
C. Glosy
Dariusza Drajewicza – do uchwały składu siedmiu sędziów SN z dnia 28 listopada 2013 roku – I KZP
74
12/13 dot. zwrotu "w dalszym ciągu" z art. 484 § 2
k.p.k. o zmianie na zwyczajny trybu postępowania,
KZS 12/13 poz. 4, aprobująca, LEX/el 2014
Andrzeja Jezuska do postanowienia SN z dnia 15 lutego
2012 roku – II KK 193/11 dot. odpowiedzialności za
przyczynienie się do skutku (casus ”płonącego anioła”), KZS 10/12 poz. 8, krytyczna, PS 3/14 s. 125134; poprzednio krytyczna glosa Agnieszki BarczakOplustil w PKiNP 4/12 oraz Szymona Tarapaty:
Głos w sprawie … ”płonącego anioła” i Mikołaja Małeckiego: Z problematyki … (przypadek „płonącego
anioła”), oba w PKiNP 2/13
Dariusza Kali – do uchwały SN z dnia 24 listopada 2010
roku – I KZP 22/10 dot. niezaskarżalności odmowy
umieszczenia na obserwacji psychiatrycznej lub
przedłużenia jej, KZS 12/10 POZ. 10, aprobująca,
KSAG 1/14 s. 79-90; poprzednio: w zasadzie aprobująca glosa Moniki Zbrojewskiej i Amadeusza Małolepszego w Palestrze 9-10/11, krytyczna glosa Michała Gabriel-Węglowskiego w LEX/el 2011, aprobująca de lege lata i postulująca glosa Danuty Orkiszewskiej w Pr. Pr. 1/12, krytyczna glosa Marty
Flis-Świeczkowskiej w GSP PO 1/12
Romualda Kmiecika – do postanowienia SN z dnia 6
czerwca 2013 roku – IV KK 402/13 dot. wad w opisie czynu stwierdzonych przez sąd odwoławczy,
KZS 9/13 poz. 60, aprobująca, OSP 3/14 poz. 34
s. 433-439
Zygmunta Kukuły – do wyroku SA Katowice z dnia 8 lutego 2013 roku – II AKa 356/12 dot. szkody wskutek sprzedajności kierującego jednostką organizacyjną z art. 296a §1 k.k., w tym Zeszycie poz. 66,
aprobująca, WPP 1/14 s. 103-107
Zygmunta Kukuły – do postanowienia SN z dnia 8 stycznia 2013 roku – III KK 117/12 dot. odpowiedzialności karnej w postępowaniu upadłościowym, KZS 4
4/13 poz. 10, aprobująca, PS 3/14 s. 120-124
75
Jana Kuleszy – do wyroku SN z dnia 17 stycznia 2013
roku – V KK 99/12 dot. warunków użycia broni palnej, KZS 7-8/13 poz. 37, aprobująca, Pr. Pr. 4/14
s. 171-181
Aneta Leszczyńska – zob. Dobrosława Szumiło-Kulczycka
Mikołaja Małeckiego – do wyroku SN z dnia 7 marca 2013
roku – V KK 351/12 dot. „zmierzania” z art. 134 § 1
k.k., w tym Zeszycie poz. 15, krytyczna, OSP 3/14
poz. 33
Ryszarda A. Stefańskiego – do wyroku SN z dnia 8 sierpnia 2013 roku – III KK 232/13 dot. uprawnień straży gminnych do kontroli kierujących pojazdami, KZS
1/14 poz. 9, aprobująca z uwagami, WPP 1/14
s. 116-122
Dobrosławy Szumiło-Kulczyckiej i Anety Leszczyńskiej –
do uchwały SN z dnia 1 października 2013 roku –
I KZP 6/13 dot. skutków mylnego pouczenia dla
pełnomocnika strony, KZS 11/13 poz. 5, krytyczna,
WPP 1/14 s. 109-115
Damiana Tokarczyka – do wyroku SN z dnia 21 sierpnia
2012 roku – IV KK 41/12 dot. odpowiedzialności lekarza, KZS 12/12 poz. 20, tu jednak w tezowaniu
autora, aprobująca, Palestra 3-4/14 s. 209-214;
poprzednio krytyczna glosa Tomasza Sroki w Pr. Pr.
7-8/13
Wojciecha Wolskiego – do wyroku SA – SD w Krakowie
z dnia 20 grudnia 2010 roku – ASDo 6/10 dot.
zwrócenia uwagi z art. 37 u.s.p., KZS 4/11 poz. 72,
krytyczna, PS 3/14 s. 136-141
Józefa Wójcikiewicza – do wyroku SN z dnia 9 lipca 2013
roku – III KK 92/13 dot. warunków okazania, KZS
12/13 poz. 11, aprobująca, Palestra 3-4/14 s. 204214
76
D. Monografie
Katarzyna Banasik, Przedawnienie w prawie karnym
w systemie kontynentalnym i anglosaskim, LEX
2014
Michał Gabriel-Węglowski, Górna granica kary łącznej
grzywny w wyroku łącznym, LEX/el. 2014
E. Recenzje
Elżbieta Łojko (red.): Prawnicy i dziennikarze – współpraca, rywalizacja, manipulacja; rec. Hanna GajewskaKraczkowska, Palestra 3-4/14 s. 293-295
Jacek Malczewski: Eutanazja. Gdy etyka zderza się z prawem; rec. Krzysztof Dąbkiewicz, PWP 81 z 2013 roku s. 155-162
Piotr Wiatrowski: Dyrektywy wykładni prawa karnego
materialnego w judykaturze Sądu Najwyższego; rec.
Maja Klubińska, KSAG 1/14 s. 91-104
F. Sprawozdania. Informacje
Sympozjum Corporate Criminal Liability (Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych – KZS) Monachium 1214 czerwca 2013 roku; opr. Anna Błachnio –
Parzych, Pr. Pr. 4/14 s. 182-187
II Warmińska Konferencja Nauk Penalnych nt. Granice
kryminalizacji i penalizacji, Olsztyn, 19-20 września
2013 roku; opr. Marta Romańczuk-Grącka i Bogna
Orłowska-Zielińska, PWP 81 z 2013 roku s. 163-172
IV Polskie Sympozjum Penitencjarne nt. Blaski i cienie
współczesnej przestrzeni penitencjarnej. Człowiek
a system; opr. Anna Karoń-Jamielucha i Magdalena
Łączkowska PWP 81 z 2013 roku s. 173-178
77
G. Varia
Radosław Baszuk, adwokat, Warszawa – Tajemnica zawodowa w wyjaśnieniach obwinionego składanych
w postępowaniu dyscyplinarnym, Palestra 3-4/14
s. 168-173
Jerzy Naumann, adwokat, Warszawa – Tajemnica zawodowa w wyjaśnieniach obwinionego składanych
w postępowaniu dyscyplinarnym, Palestra 3-4/14
s. 174-178
Mariusz Czyżak, dr, adiunkt WSzKM, Konin – W odpowiedzi na artykuł polemiczny Leszka Kani dotyczący
prawa i sądownictwa w powstaniu styczniowym,
odnoszący się do artykułu pt „Prawo karne wojskowe powstania styczniowego” opublikowanego na łamach nr 1/2013 Wojskowego Przeglądu Prawniczego, WPP 1/14 s. 140-150
Szymon Pawelec, dr, adiunkt UW, Warszawa – Wadliwość
opinii biegłego w procesie karnym jako pochodna
błędów zawartych w postanowieniu o jej dopuszczeniu. Materiał szkoleniowy, Pr. Pr. 4/14 s. 149169
Karol Pawlak, dr – Jan Zakrzewski 1881-1963, organizator polskiego więziennictwa, PWP 81 z 2013 roku
s. 141-154
Andrzej Sacher, ks, dr, Sąd Metropolitalny, Katowice –
Zarys procedury kanonizacyjnej na przykładzie procesu kanonizacyjnego bł. Jana Pawła II, Palestra
3-4/14 s. 26-32
Bartłomiej Szyprowski, mgr, prokurator PO Warszawa
Praga, doktorant UKSW, Warszawa – Sprawa karna
ppłk. Emila Macielińskiego przed Sądem Kapturowym KG ZWZ, WPP 1/14 s. 5-28
78
H. Problematyka wypadków drogowych
Wojciech Kotowski, Warszawa – Ryzykowny manewr wyprzedzania przyczyną wypadku, Palestra 3/14
s. 271-276
Ryszard Zahorski, biegły sądowy, Warszawa – Z praktyki
biegłego sądowego. Nietypowy wypadek drogowy –
przejechanie samochodem leżącego na jezdni pieszego. Studium przypadku. Materiał szkoleniowy, WPP
1/14 s. 123-139
79
IX. POCZET SĘDZIÓW KRAKOWSKICH cz. XV
FRANCISZEK WAJDA
Kolejną część pocztu rozpoczyna biogram krakowskiego sędziego Franciszka Wajdy.
Urodził się w dniu 25 czerwca 1872 r. w Podgórzu.
Nauki gimnazjalne ukończył w Krakowie i tutaj rozpoczął
studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po ich
zakończeniu uzyskał doktorat. Do służby w sądownictwie
wstąpił z końcem 1896 r. i już w styczniu następnego roku otrzymał nominację na posadę auskultanta. Po roku
został adiunktem w Sądzie Powiatowym w Mielcu, zaś
w roku 1900 na własną prośbę przeniesiono go w tym
samym charakterze służbowym do Tarnobrzega. W połowie września 1905 r. Wajda został przez ministra sprawiedliwości mianowany na urząd zastępcy prokuratora
przy rzeszowskim trybunale. Po czterech latach przeprowadził się do Krakowa, gdzie w styczniu 1912 r. objął obowiązki prokuratora. W czerwcu tego samego roku został
mianowany radcą sądu krajowego i przez pewien czas był
kierownikiem sądu powiatowego dla spraw karnych oraz
odpowiadał za pierwszy oddział tego sądu zajmujący się
nadzorem służbowym, sprawami prezydialnymi, prasowymi oraz sprawami o prze-kroczenia, w których obwinieni pozostawali w areszcie śledczym. W grudniu 1924 r.
Wajda odebrał nominację na sędziego apelacyjnego.
W sylwestra 1925 r. Franciszek Wajda został mianowany
wiceprezesem Sądu Okręgowego w Krakowie1 i na tym
stanowisku pozostawał najprawdopodobniej do lutego
1930 r., kiedy prezydent mianował go sędzią Sądu Najwyższego. Nie udało mi się ustalić, do kiedy Wajda orzekał w Sądzie Najwyższym. Z akt jego osobowych wynika,
że w 1901 r. zawarł związek małżeński z Anną2.
Franciszek Wajda zmarł w 1937 roku.
1
2
80
Ruch służbowy, „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości” 1926, nr 6, s. 103.
Franciszek Wajda, APKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/8418.
LEOPOLD ZARZYCKI
Sędzią Sądu Najwyższego był również krakowski sędzia Leopold Zarzycki.
Urodził się w 1878 roku w rodzinie Franciszka i Teofilii z Nastalików. Studia ukończył na Uniwersytecie Jagiellońskim i na nim także uzyskał doktorat. Przed wstąpieniem do służby sądowej odbył roczną praktykę skarbową. W marcu 1907 r. został mianowany sędzią i przydzielony do Grybowa, gdzie pełnił obowiązki komisarza do
sprostowania ksiąg gruntowych. Po kilku latach został
naczelnikiem Sądu Powiatowego w Tyczynie, a następnie
objął równorzędny urząd w Podgórzu. Na stanowisku naczelnika podgórskiego sądu pozostawał przez blisko dziesięć lat. W czerwcu 1928 r. został sędzią apelacyjnym.
Warto wspomnieć, że Zarzycki był pod koniec lat trzydziestych członkiem Nadzwyczajnej Komisji Lustracyjnej, której zadaniem była ocena pracy sądów3. Z kolei 14 lutego
1930 r. prezydent mianował Zarzyckiego sędzią Sądu
Najwyższego4. Leopold Zarzycki angażował się w działalność samorządu, był radnym miejskim i przewodniczącym Dyrekcji Miejskiej Kasy Oszczędności w Podgórzu.
Sędzia Leopold Zarzycki zmarł, jak napisano w nekrologu,
po długich i ciężkich cierpieniach 24 października 1930 r.
w alpejskim uzdrowisku Merano. Jedna z gazet napisała,
że zmarły „należał do najwybitniejszych sił sędziowskich;
dzięki swym zdolnościom, niezwykłej wprost pracowitości
i swemu wielkiemu teoretycznemu wykształceniu położył
on prawdziwe zasługi dla sądownictwa polskiego i wybił
się na jedno z najwyższych stanowisk sędziowskich”5.
Bratem Leopolda był generał Ferdynand Zarzycki, w okresie dwudziestolecia międzywojennego zastępca szefa ad-
3
L. Krzyżanowski, Sędziowie w II Rzeczypospolitej. Okręgi apelacyjne: krakowski i katowicki, Katowice 2011, s.
4
Nominacje w sądownictwie, „Ilustrowany Kuryer Codzienny” 1930, nr 54, s. 11.
Śp. Leopold Zarzycki, „Ilustrowany Kuryer Codzienny” 1930, nr 294, s. 10.
191.
5
81
ministracji armii, a następnie minister przemysłu w rządzie Aleksandra Prystora i Janusza Jędrzejewicza.
Leopold Zarzycki (źródło: NAC)
EDWARD SCHNAYDER
Sędzią, który rozpoczynał karierę służbową jeszcze
w okresie istnienia Monarchii Habsburgów, był Edward
Schnayder.
Urodził się w 1854 r. w Oświęcimiu. Studia prawnicze ukończył w Krakowie, uzyskał też doktorat. Do służby w sądownictwie krajowym wstąpił w 1876 r. w charakterze praktykanta przy Sądzie Krajowym w Krakowie.
Po niespełna dwóch miesiącach został przez prezydenta
apelacji mianowany bezpłatnym auskultantem, a w kolejnym roku objął obowiązki adiunkta w tarnowskim trybunale pierwszej instancji. Po rocznym pobycie w tym mieście wrócił do pracy w Sądzie Krajowym. W roku 1884
został przydzielony do Sądu Powiatowego w Myślenicach,
a po roku przeniósł się do Krzeszowic. Po siedmioletnim
pobycie w tym mieście minister sprawiedliwości powołał
go na stanowisko zastępcy prokuratora państwa w No82
wym Sączu6. We wrześniu 1897 r. jako zastępca prokuratora w Krakowie otrzymał nominację na radcę sądu krajowego i przydział do Tarnowa. W kwietniu 1907 r. Schnayder został przez cesarza mianowany radcą apelacyjnym, natomiast w październiku 1913 r. otrzymał tytuł
oraz charakter radcy dworu. W tym czasie pełnił obowiązki zastępcy przewodniczącego czwartego oddziału
Wyższego Sądu Krajowego w Krakowie, który zajmował
się rozpatrywaniem odwołań i rekursów. Wchodził również w skład komisji dla egzaminów sędziowskich. Przed
pierwszą wojną światową Schnayder należał do członków
zarządu głównego krakowskiego Towarzystwa Oświaty
Ludowej oraz był zastępcą przewodniczącego sądu rozjemczego dla górniczych kas brackich w Krakowie. Był
odznaczony jubileuszowym krzyżem i medalem dla funkcjonariuszy cywilnych.
Edward Schnayder był żonaty z Felicją Krzyszkowską. Jego syn Jerzy był po zakończeniu drugiej wojny
światowej profesorem filologii klasycznej.
Nie udało mi się ustalić daty ani miejsca śmierci sędziego Edwarda Schnaydera.
WŁADYSŁAW MORUS
Sędzia Władysław Morus urodził się w 1875 roku.
Po ukończeniu studiów prawniczych w Krakowie uzyskał
doktorat i w 1895 r. przystąpił do praktyki sądowej. Już
po kilku miesiącach otrzymał stanowisko auskultanta
w Sądzie Powiatowym w Podgórzu. W roku 1903 awansował na adiunkta i otrzymał przydział do Pilzna. W maju
1911 r. Władysław Morus został sędzią powiatowym
w Jaśle i mianowano go extra statum komisarzem do
sprostowania ksiąg gruntowych tamtejszego trybunału
sądowego. W okresie pierwszej wojny światowej wyjechał
na tereny Królestwa Polskiego, pracował w Komendzie
6
Edward Schnayder, APKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/14494.
83
Obwodowej w Piotrkowie. Z tego tytułu został odznaczony
przez cesarza Krzyżem Kawalerskim Orderu Franciszka
Józefa z dekoracją wojenną. Po powrocie do Galicji otrzymał w marcu 1918 r. nominację na radcę sądu krajowego
przy Sądzie Obwodowym w Jaśle.
W 1921 r. przeniósł się do Sądu Okręgowego w Krakowie, gdzie orzekał do przejścia w stan spoczynku
w 1932 r. Jego odejście ze służby w sądownictwie jest doskonałym przykładem tzw. reorganizacji w sądownictwie,
jaka miała miejsce w 1932 r., którą w apelacji krakowskiej realizował prezes Franciszek Parylewicz. Reorganizacja miała oczywiście podłoże polityczne, zaś wyboru
„odpowiednich sędziów” dokonywał prezes Sądu Apelacyjnego. Na teczkach sędziów, jak w przypadku Władysława Morusa, umieszczał on odręcznie ołówkiem adnotację „em”7, co oznaczało „przenieść na emeryturę”. Na
teczce Morusa znalazła się obok także adnotacja „ewentualnie zostawić?”, nie mniej jednak powątpiewanie prezesa wyrażone znakiem zapytania przyczyniło się do usunięcia Morusa ze służby. Po odejściu z pracy w sądownictwie
Morus wpisał się na listę adwokatów Izby w Krakowie
i wykonywał zawód do wybuchu wojny, a być może i w
okresie okupacji. Władysław Morus zmarł w 1951 r. i został pochowany na Nowym Cmentarzu Podgórskim.
Ze związku małżeńskiego miał córkę Jadwigę.
WALENTY MURDZEŃSKI
Walenty Murdzeński urodził się w dniu 14 lutego
1862 r. w Krakowie. W rodzinnym mieście ukończył gimnazjum i studia prawnicze. Służbę przygotowawczą w sądownictwie krajowym rozpoczął w roku 1888 i w dwa lata
później, już w charakterze auskultanta, został przydzielony do pracy w Sądzie Powiatowym w Strzyżowie. W grudniu 1893 r. odebrał nominację na adiunkta i rozpoczął
7
84
Zob. Władysław Morus, APKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/9183.
służbę w Myślenicach. Kolejno pracował od 1899 r. jako
sędzia, a od 1903 r. jako sędzia powiatowy w trybunale
tarnowskim. Następnie otrzymał tytuł radcy sądu krajowego i został naczelnikiem Sądu Powiatowego w Dąbrowie. Podczas pobytu w tym mieście Murdzeński należał
do członków reprezentacji gminnej. W październiku 1915
r. cesarz nadał mu rangę radcy wyższego sądu krajowego
i otrzymał przydział do krakowskiego Sądu Krajowego.
Po odzyskaniu niepodległości Murdzeński był kierownikiem Sądu Powiatowego karnego w Krakowie, a od kwietnia 1925 r. objął obowiązki kierownika sądu cywilnego8.
W służbie pozostawał do października 1928 r., kiedy
przeszedł w stan spoczynku. Walenty Murdzeński zawarł
w roku 1899 w Myślenicach związek małżeński z Ludwiką
Kunegundą Gumińską. Nie ustaliłem daty i miejsca jego
pochówku.
HILARY HUBACZEK
Sędzia Hilary Hubaczek urodził się dnia 27 września
1870 r. w miejscowości Łącko. Do gimnazjum uczęszczał
w Nowym Sączu, a następnie rozpoczął studia prawnicze
na Uniwersytecie Jagiellońskim, tutaj też uzyskał doktorat. Praktykę sądową rozpoczął w 1898 r., a w następnym
roku został przeniesiony na kilka miesięcy do Rzeszowa,
po czym wrócił do Krakowa.
W 1903 r. otrzymał stanowisko adiunkta przy Sądzie
Powiatowym w Liszkach. W kolejnych latach pracował
w Wiśniczu i Kalwarii. W 1906 r. został sędzią w Chrzanowie. W okresie pobytu w tym mieście został wybrany
na radnego miejscowej gminy. Do Krakowa powrócił ponownie w roku 1919, po otrzymaniu nominacji na sędziego Sądu Okręgowego. W krakowskim sądzie pracował do
maja 1929 r., kiedy został z urzędu przeniesiony w stan
8
Walenty Murdzeński, APKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/14429.
85
spoczynku. Hilary Hubaczek był żonaty z Kamilą Korzeczną, z którą miał dwóch synów9.
Sędzia Hilary Hubaczek zmarł 23 czerwca 1931 roku.
ERNEST TRUSKOLASKI
Ernest Ślepowron Truskolaski urodził się 11 lutego
1875 r. w Kołomyi. Po ukończeniu studiów prawniczych
uzyskał doktorat, odbył również roczną służbę wojskową
w armii austriackiej. Zanim został sędzią, przez ponad
dwanaście lat pracował w instytucjach rządowych, nie
udało mi się jednak ustalić, w jakich. Pracę w sądownictwie krajowym rozpoczął w 1900 r., a w pięć lat później
zdał egzamin sędziowski. W czerwcu 1906 r. przeniesiony
został do Białej, gdzie pełnił obowiązki adiunkta przy
tamtejszym Sądzie Powiatowym. W 1911 r., po awansie
na sędziego rozpoczął pracę w Podgórzu, w dwa lata później został sędzią powiatowym, zaś w 1915 r. otrzymał tytuł radcy sądu krajowego. Po zakończeniu wojny orzekał
w krakowskim Sądzie Okręgowym, w tym też czasie poważnie zachorował, zdarzało się, że wiele tygodni był nieobecny w pracy.
Ernest Truskolaski zmarł w Krakowie 31 sierpnia
1924 r. Z zawartego w 1912 r. związku małżeńskiego z
Marią Morawską miał troje dzieci: Stanisława, Władysława i Anielę10.
9
Hilary Hubaczek, APKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/8860.
Ernest Truskolski, APKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/9485.
10
86
Grobowiec rodzinny Truskolaskich w kwaterze 14 Cmentarza Rakowickiego w Krakowie i tablica nagrobna sędziego Ernesta Truskolaskiego
JÓZEF CZUMA
Sędzia Józef Czuma urodził się 30 lipca 1878 r.
w Niepołomicach. Studia ukończył na Uniwersytecie Jagiellońskim i tutaj też uzyskał doktorat. Praktykę odbył
w Sądzie Krajowym w Krakowie, zaś auskultantem został
przy tamtejszej prokuraturze państwa. W kwietniu 1909
r. otrzymał nominację na sędziego w Wiśniczu, w którym
87
przebywał przez cztery lata, po czym został przeniesiony
do Podgórza. W sierpniu 1917 r. awansował na sędziego
powiatowego i w kolejnym roku rozpoczął służbę w krakowskim Sądzie Krajowym. Już jako sędzia okręgowy był
w 1920 r. delegowany do zastępczej służby w Czarnym
Dunajcu. Do Krakowa wrócił w 1925 r. i orzekał w miejscowym Sądzie Okręgowym. W stan spoczynku został
przeniesiony na własną prośbę z końcem stycznia 1932 r.
w ramach wspomnianej już reorganizacji. W okresie swojego urzędowania Józef Czuma był dwukrotnie odznaczony. W październiku 1918 r. otrzymał dekret pochwalny
srebrny signum laudis, zaś już po zakończeniu wojny medal dziesięciolecia odzyskanej niepodległości11. Ze związku małżeńskiego zawartego około 1905 r. miał syna Mariana.
Nie odnalazłem informacji na temat daty śmierci sędziego Józefa Czumy.
JAN BARBACKI
Jan Barbacki urodził się 17 maja 1866 r. w Słopnicy
Królewskiej jako syn Jana i Anieli z Dydyńskich. Ukończył studia prawnicze i w roku 1894 r. wstąpił do sędziowskiej służby przygotowawczej, którą odbywał przy
trybunale w Nowym Sączu, zgodnie z własnym wnioskiem. Motywowane to było sytuacją rodzinną, gdyż Barbaccy posiadali w tym mieście ugruntowaną pozycję.
W kolejnych latach Jan Barbacki awansował na adiunkta, sekretarza sądowego w rzeszowskim trybunale, natomiast przed wybuchem pierwszej wojny światowej był sędzią powiatowym w Krakowie. W czerwcu 1915 r. przydzielono go do krakowskiego Sądu Powiatowego cywilnego, gdzie pracował w oddziale hipotecznym, a także kierował oddziałem X do spraw niespornych. Z kolei w kolejnym roku przeszedł do pracy w Sądzie Powiatowym Kar11
88
Józef Czuma, APKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/8664.
nym12. W sierpniu 1917 r. minister sprawiedliwości mianował Jana Barbackiego radcą Sądu Krajowego w Krakowie13. W strukturach tego sądu orzekał do stycznia 1929
r., kiedy w związku z przekroczeniem wieku sześćdziesięciu lat złożył wniosek o przeniesienie go w stan spoczynku. Był on członkiem Stowarzyszenia Sędziów i Prokuratorów RP.
Jan Barbacki zmarł 6 grudnia 1937 r. Ze związku
małżeńskiego zawartego z Zofią Warchałowską miał czworo dzieci: Jana, Stefana, Mieczysława i Zofię. Można
wspomnieć, że jego syn Jan również ukończył studia
prawnicze, a w 1949 r. otrzymał nominację na stanowisko wiceprokuratora przy Sądzie Okręgowym w Krakowie14.
Tablica nagrobna sędziego Jana Barbackiego na grobowcu rodzinnym Warchałowskich w kwaterze 17 Cmentarza Rakowickiego
w Krakowie
Jan Barbacki, APKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/8574.
Część urzędowa, „Gazeta Lwowska” 1917, nr 186, s. 1.
14 Jan Barbacki, APKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/11032.
12
13
89
TADEUSZ REDYK
Tadeusz Redyk urodził się 12 listopada 1882 r. Studia najprawdopodobniej ukończył w Krakowie i tutaj też
uzyskał doktorat. W roku 1907 wstąpił na praktykę sądową, trudno jednak powiedzieć, jak ona dokładnie przebiegała, gdyż już w dwa lata później szematyzm krajowy
umieszcza go na liście asystentów Banku Krajowego Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim z siedzibą we Lwowie15. Nie mniej jednak w kwietniu
1911 r. Tadeusz Redyk został mianowany sędzią w Sądzie
Powiatowym w Chrzanowie, w którym orzekał przez
kolejne jedenaście lat. Dopiero w połowie lipca 1922 r.
minister sprawiedliwości mianował go sędzią okręgowym
w Krakowie. W sądzie tym orzekał głównie w sprawach
cywilnych. Na stanowisku pozostawał najprawdopodobniej do wybuchu drugiej wojny światowej, natomiast
15
879.
90
Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1909, Lwów 1909, s.
w czasie okupacji wykonywał w Krakowie zawód adwokata. W lutym 1945 r. wobec znacznych braków kadrowych
został ponownie sędzią w krakowskim Sądzie Okręgowym, a już po dwóch latach czynił bezowocne starania
o objęcie posady notariusza. W październiku 1949 r. ówczesny prezes Sądu Okręgowego w Krakowie Jan Pietruszka wystąpił do ministra sprawiedliwości z wnioskiem
o przeniesienie sędziego Redyka w stan spoczynku. Uzasadniał to jego stanem zdrowia, a w szczególności trwałym kalectwem polegającym na częściowej utracie słuchu.
Miało to utrudniać mu pracę, gdyż podczas rozpraw nie
zawsze dobrze słyszał, a tym samym nie rozumiał stron.
Prezes pisał także, że obywatel Redyk „wykazuje ponadto
brak zrozumienia zaszłych w Polsce przemian, tak że
orzecznictwo jego koliduje w sposób rażący z wymogami
Polski Ludowej”16. W tej sytuacji został on w następnym
roku przeniesiony w stan spoczynku.
Nie udało mi się ustalić daty śmierci sędziego Tadeusza Redyka.
Sala rozpraw Sądu Krajowego Karnego w Krakowie
16
Tadeusz Redyk, APKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/9823.
91
KAROL JAKUBOWSKI
Na zakończenie zostanie przypomniana osoba sędziego apelacyjnego Karola Jakubowskiego.
Urodził się on dnia 2 listopada 1871 roku w Warszawie. Ukończył studia prawnicze najprawdopodobniej
w Krakowie i tutaj też uzyskał doktorat. Przez rok służył
w wojsku austriackim. W roku 1895 r. rozpoczął odbywanie praktyki sądowej w Krakowie, a już jako auskultant pracował w Nowym Sączu. W październiku 1896 r.
otrzymał nominację na sędziego, a dwa lata później został
sędzią powiatowym. W roku 1906 przeniósł się do służby
w nowosądeckim Sądzie Obwodowym. W styczniu 1913 r.
otrzymał stanowisko radcy sądu krajowego i wkrótce
przeniósł się do Krakowa. Orzekając w Sądzie Krajowym,
uchodził za bardzo dobrego sędziego i zaraz po przeniesieniu objął obowiązki zastępcy przewodniczącego w
czwartym senacie orzekającym krakowskiego Sądu Krajowego Karnego. W roku 1917 w tabuli kwalifikacyjnej
Jakubowskiego napisano: „nadzwyczaj pilny, sumienny,
wybitna wiedza prawnicza, znaczna produktywność,
przewodniczy w trudnych rozprawach karnych o lichwę
żywnościową, bardzo się nadaje na przewodniczącego senatu, na kierownika sądu lub prokuratora nie”17. Na początku lat dwudziestych władze przeniosły Karola Jakubowskiego do sądu cywilnego. Na początku 1925 r. minister sprawiedliwości przydzielił go do Sądu Apelacyjnego,
zaś w maju tego roku został mianowany sędzią apelacyjnym. W sądzie tym orzekał do końca września 1932 r.,
kiedy został przeniesiony w stan spoczynku.
Nie udało mi się ustalić daty śmierci sędziego Karola
Jakubowskiego.
Dr Tomasz J. Kotliński
17
92
Karol Jakubowski, APKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/8872.
X. SKOROWIDZ
A. Konstytucja
-
zgodność z Konstytucją art. 325e § 1 zdanie drugie
k.p.k. (TK) 1
zgodność z Konstytucją art. 22 § 1 w zw. z art. 204
k.k.w. (MW) 2
zgodność z Konstytucją art. 8 ustawy rehabilitacyjnej
(RZ) 3
rola orzecznictwa w porządku prawnym (SA Gdańsk)
53
B. Prawo materialne
zasady odpowiedzialności
znamiona czynu ciągłego (SN) 13
czas popełnienia czynu ciągłego (SN) 14
prawomocność osądzenia czynu ciągłego (SN)
22
formy popełnienia przestępstwa
„zmierzanie” w usiłowaniu przestępstwa (SN) 15
usiłowanie rozboju poprzez wyruszenie na zaplanowany napad (SA Wrocław) 54
środki karne
warunki skazania na zakaz prowadzenia pojazdów
(SN) 16
zakazy dla pedofila gdy ofiara skończyła 15 lat (SA
Wrocław) 55
bezpośredniość krzywdy, jako warunek naprawienia
szkody (SA Katowice) 56
wymiar kary
wyjaśnienia „małego świadka koronnego” (SN)
11
93
powrót do przestępstwa
odbycie kary w ramach kary łącznej jako warunek
recydywy (SN) 17
skazanie za czyn podobny jako warunek recydywy
(SA Katowice) 57
sprzeczność w opisie i kwalifikacji recydywy (SA Katowice) 58
probacja
stosowanie art. 75 § 1 k.k. w okresie odroczenia derogacji (SN) 4
okres warunkowego umorzenia postępowania (SN)
18
ryzyko w prognozie kryminalnej (SA Wrocław) 59
zbieg przestępstw
przesłanki kary łącznej (SN)
19
środki zabezpieczające
powinność wysłuchania biegłych (SN)
wyrażenia ustawowe
cele handlu ludźmi (SA Gdańsk)
20
60
przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu
przewidywanie śmierci wskutek obrażeń ciała (SA
Katowice) 61
przestępstwa seksualne
godzenie się pedofila na wiek ofiary (SA Kraków) 45
rozłączność form występków zgwałcenia (SA Kraków)
46
zakazy gdy ofiara skończyła 15 lat (SA Wrocław) 55
przestępstwa przeciwko dokumentom
nieznamienność celu podrabiania dokumentów (SA
Szczecin) 62
94
-
fałszowanie faktur (SA Katowice)
63
przestępstwa przeciwko mieniu
pokrzywdzony przestępstwem paserstwa (SR Chorzów) 6
usiłowanie zaplanowanego rozboju przez wyruszenie
w drogę (SA Wrocław) 54
kierunkowość zamiaru przywłaszczenia (SA Gdańsk)
64
formy przejawienia przywłaszczenia rzeczy (SA Katowice) 65
przestępstwa w obrocie gospodarczym
pochodzenie „brudnych pieniędzy” (SN) 21
narażenie na uszczerbek jako zachowanie szkodliwe
(SA Katowice) 66
brak znaczenia dla wierzyciela mienia, które usunięto (SA Katowice) 67
ukrywanie pochodzenia mienia jako znamię „prania”
pieniędzy (SA Katowice) 68
dokonywanie przelewów i wpłat a „pranie” pieniędzy
(SA Katowice) 69
wartość przedmiotu, jako wartość restytucji (SA Katowice) 70
alternatywność form prania pieniędzy (SA Katowice)
71
C. Procedura
wstępne przepisy procesowe
prawomocność osądzenia czynu ciągłego (SN) 22
swoboda oceny wiarygodności dowodów (SA Kraków)
47
sąd
przekazanie sprawy dla dobra wymiaru sprawiedliwości (SN) 23
95
-
miejsce zamieszkania świadków a właściwość miejscowa (SA Katowice) 72
jednoosobowy skład sądu w sprawach o występki (SA
Wrocław) 73
ilość i rodzaj czynności dowodowych a zawiłość
sprawy (SA Katowice) 74
skład sądu w sprawie lustracyjnej (SA Katowice)
103
strony
pokrzywdzony przestępstwem paserstwa (SR Chorzów) 6
wykazanie ubóstwa przez wnoszącego o obrońcę
z urzędu (SN) 24
obrona z urzędu z powodu ułomności psychicznych
(SN) 25
pokrzywdzenie a obowiązek naprawienia szkody (SA
Katowice) 56
czynności procesowe
zawiadomienie oskarżonego o posiedzeniu z art. 335
k.p.k. (SN) 26
warunki doręczenia pisma dorosłemu domownikowi
(SN) 27
treść omyłki podlegającej sprostowaniu (SA Katowice)
75
dowody
opinia „biegłego prywatnego” dołączona do odwołania
(SN) 28
wnioskowy charakter tajemnicy zawodowej (SA Kraków) 48
przesłanki uchylenia tajemnicy zawodowej (SA Szczecin) 76
brak podpisów techników na protokole sekcji (SA Katowice) 77
ujawnianie notatki służbowej (SA Katowice) 78
96
-
uwarunkowania prawa do odmowy zeznań (SA Katowice) 79
środki przymusu
badanie ogólnej przesłanki aresztowania w ramach
ENA (RPO) 7
zakres zaskarżania decyzji o środkach zapobiegawczych (SA Katowice) 80
oznaczenie potrzeb dowodowych a przedłużenie
aresztowania (SA Katowice) 81
zakres zatrzymania podlegającego odszkodowaniu
(SA Katowice) 90
postępowanie przygotowawcze
nieznajomość akt jako przesłanka zarzutu (SN)
29
postępowanie przed sądem I instancji
wykazanie sprawstwa jako warunek skazania na
wniosek oskarżonego (SN) 30
wykazanie karalności jako warunek skazania na
wniosek oskarżonego (SN) 31
dowody przyjmowane do ustaleń a całokształt dowodów (SA Kraków) 49
zarzut zaniechania bezpośredniego wysłuchania
świadka (SA Kraków) 50
wyrokowanie
nieprawidłowość ustalania „co najmniej” (SA Kraków)
51
dowodzenie notatką służbową (SA Katowice) 78
warunki wykluczenia kumulacji z art. 415 § 5 k.p.k.
(SA Wrocław) 82
okoliczności osobiste a przestępstwo indywidualne
(SA Katowice) 83
doręczenie odpisu wyroku z pouczeniem o odwołaniu, gdy oskarżony nie miał obrońcy (SA Katowice)
84
97
-
tekst ustawy a formułowanie opisu czynu (SA Katowice) 85
znaczenie uzasadnienia dla wyrokowania (SA Katowice) 86
postępowanie odwoławcze
wady uzasadnienia a druga podstawa odwoławcza
(SN) 32
sprowadzenie oskarżonego na rozprawę odwoławczą
(SN) 33
zarzut zaniechania bezpośredniego wysłuchania
świadka (SA Kraków) 50
wysokość opłaty a zasada ne peius (SA Kraków) 52
postępowania szczególne
pułap grzywny w postępowaniu nakazowym (SN) 34
kasacja
niedopuszczalność oceny dowodów w trybie kasacji
(SN) 35
cele kasacji (SN) 36 i 37
zarzut braku konfrontacji bądź identyfikacji paralizatora w kasacji (SN) 38
wznowienie postępowania
przymus adwokacki w sprawie o wznowienie (SN) 39
odmowa uwzględnienia sprzeciwu a wznowienie postępowania (SA Katowice) 87
pozorowanie wznowienia dla uzyskania zwykłej kontroli orzeczenia (SA Katowice) 88
odszkodowanie za niesłuszne skazanie
należności za delegacje służbowe a odszkodowanie za
aresztowanie (SA Katowice) 89
odszkodowanie za zatrzymanie z ustawy antyalkoholowej (SA Katowice) 90
przesłanki zadośćuczynienia (SA Katowice) 91
98
wyrok łączny
warunki kary łącznej (SN) 19
wniosek o karę łączną a zasada specjalności (SN) 40
postępowanie w stosunkach międzynarodowych
badanie ogólnej przesłanki aresztowania w ramach
ENA (RPO) 7
kara łączna a zasada specjalności (SN) 40
wniosek o karę łączną a zrzeczenie się zasady specjalności (SA Katowice) 92
właściwość dla wydania ENA (SA Katowice) 93
przesłanki przejęcia kary do wykonania (SA Katowice)
94
koszty procesu
należność obrońcy za jednorazową obecność przy rekwizycji (SA Gdańsk) 95
koszty w razie wielości oskarżonych (SA Katowice)
96
należność obrońcy za udział w przesłuchaniu świadka (SA Katowice) 97
koszty ponoszone przez oskarżyciela subsydiarnego
(SA Katowice) 99
D. Wykonanie
-
stosowanie art. 75 § 1 k.k. w okresie odroczenia derogacji (SN) 4
wniosek oparty na podstawach już osądzonych (SA
Katowice) 99
E. Dozór elektroniczny
-
wykluczenie dozoru, gdy czyn jest już tylko wykroczeniem (SA Katowice) 100
99
-
stosowanie dozoru do kilku kar niepodlegających połączeniu (SA Katowice) 101
kary odroczone jako nieliczące się dla stosowania dozoru elektronicznego (SA Katowice) 102
F. Wykroczenia
-
wykonywanie przez straż gminną uprawnień oskarżyciela publicznego (SO Łódź, SO Częstochowa i SO
Świdnica) 8-10
przyznanie się obwinionego a wyrok nakazowy (SN)
41
przymus adwokacki dla wznowienie sprawy o wykroczenie (SN) 42
oznaczoność sankcji (SN) 43
granice ograniczenia wolności (SN) 44
G. Ustawa lustracyjna
-
skład sądu w sprawie lustracyjnej (SA Katowice)
103
postępowanie lustracyjne jako postępowanie karne
(SA Wrocław) 104
H. Ustrój sądów powszechnych
-
100
odpowiedzialność sędziego za przewlekłość postępowania (SD-SA Kraków) 105

KZS-14-04 - Sąd Apelacyjny w Krakowie

Transkrypt

Podobne dokumenty

KZS-15-02 - Sąd Apelacyjny w Krakowie

KZS-14-02 - Sąd Apelacyjny w Krakowie

KZS-15-07-08 - Sąd Apelacyjny w Krakowie