Nieuczciwe praktyki rynkowe - Europejskie Centrum Konsumenckie
Transkrypt
Nieuczciwe praktyki rynkowe - Europejskie Centrum Konsumenckie
Prawo europejskie Nieuczciwe praktyki rynkowe OCHRONA KONSUMENTA PRZEWIDZIANA DYREKTYWĄ 200S/29/WE Marta Derewicz Wraz ze wzrostem konkurencji przed Księdze w sprawie Ochrony Konsumentów sumentów. Obrót profesjonalny między siębiorcy w państwach Unii Europejskiej w Unii Europejskiej przyjętej 2.10.2001 r. przedsiębiorcami podejmują coraz to nowe działania, żeby Przyczyną było dostrzeżenie braku zaufa łączony z zakresu tej regulacji. Skoncen zwrócić uwagę konsumentów oraz za nia konsumentów do dokonywania trans trowanie się na zapewnieniu właściwej chęcić ich do zakupu swoich towarów lub akcji handlowych na obszarze wspólnego ochrony praw dla slabszych uczestników skorzystania z oferowanych usług. Muszą rynku oraz obawy w stosunku do zagra jednak pamiętać, że nie wszystkie podej natomiast wy nicznych przedsiębiorców, których działal rynku, jakimi są konsu":!enci, oraz sku , pienie uwagi na transakcjach mieszanych mowane przez nich działania promocyjne ność gospodarcza była regulowana przez spycha na drugi plan ochronę przedsię są dozwolone przez przepisy obowiązu inne przepisy niż w państwie pochodzenia biorców w relacjach z innymi przedsiębior jącego prawa. Europejskie Centrum Kon konsumenta. cami - B2B (business ro business), Niemniej sumenckie (ECK) odbiera coraz częściej jednak motywując sporządzenie dyrek sygnały o nadużyciach wobec potencjal Dyrektywa została oparta na metodzie tywy, prawodawca unijny podkreślii, że przeciwdzialanie nieuczciwym praktykom nych klientów, np. o świadomym wprowa harmonizacji zupełnej, dzeniu ich w błąd. Ma to miejsce zwłasz czlonkowskie nie wprowadtać rynkowym, które szkodzą bezpośrednio cza przy zawieraniu umów o timesharing', przepisów krajowych odbiegających pod interesom gospodarczym konsumentów, czyli mogą państwa a takie w sytuacjach, kiedy po uzyskaniu względem zakresu regulacji od postano wpływa pośrednio na poprawę warunków zgody konsumenta na dostarczenie mu wień dyrektywy. Co więcej, akty prawa działania konkurujących ze sobą przedsię jednego darmowego produktu przedsię wprowadzone wcześniej nie mogą być biorców przestrzegających prawa na jed biorcy "zapewniają� mu następnie cały ich utrzymywane w porządku prawnym, jeżeli nolitym rynku. Nie dochodzi bowiem do pakiet wraz z abonamentem. byłyby sprzeczne z postanowieniami oma sytuacji, w której kupujący traci zaufanie wianej dyrektywy. Państwa członkowskie do podmiotów z danej branży w wyniku Geneza regulacji unijnych w zakresie nieuczciwych praktyk rynkowych nie mają zatem możliwości ustanowienia stosowania nieuczciwych praktyk przez bardziej jednego z nich. Renoma branży oraz za zwiększyć zakres ochrony konsumentów, ufanie do podmiotów stanowiących jej Na gruncie prawa unijnego w odniesie ani też bardziej liberalnych rozwiązań od część jest zwiększana dzięki uczciwości niu do nieuczciwych praktyk rynkowych tych przewidzianych w dyrekt)/wie, chyba działań przedsiębiorców5• została przyjęta Dyrektywa 2005/29/WE że dyrektywa wyraźnie stanowi inaczej Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia w odniesieniu do określonego aspektu. 11 maja 2005 r.2 dotycząca nieuczciwych Konsumenci mogą więc być pewni swo praktyk restrykcyjnych przepisów, aby handlowych stosowanych przez ich praw dokładnie w takim kształcie, jaki przedsiębiorstwa wobec konsumentów na przewiduje dyrektywa. Warto w tym miej rynku wewnętrznym. Zmienia ona kilka scu przypomnieć, że omawiany akt łączy innych dyrektyw dotyczących prawa kon przepisy sumenckiego, w tym Dyrektywę 84/450/ m.in. reklamy wprowadzającej w błąd, innych dyrektyw dotyczących EWG dotyczącą reklamy wprowadzającej umów zawieranych na odleglość w błąd. Dyrektywa o nieuczciwych prakty sprzedaży konsumentom usług finanso oraz kach handlowych jest jedną z pierwszych wych na odległość3. Do prawa polskiego regulacji na poziomie unijnym, która ma akt ten zostal implementowany drogą ujednolicić przepisy krajowe odnoszące uchwalenia nowej Ustawy o przeciwdzia się do nieuczciwych praktyk rynkowych łaniu nieuczciwym praktykom rynkowym w obrocie mieszanym, czyli w działaniach z dnia 23 sierpnia 2007 r.4 podejmowanych przez przedsiębiorców Przykład nieuczciwej praktyki Włoski konsument zakupił u przed· siębiorcy 2 innego kraju Unii Europej skiej przesyłkę zawierającą produkt, którego działanie miało przyśpieszyć w ciągu kilku ty. z napisem na przesył odrastanie włosów godni, Zgodn ie ce produkt został przetestowany oraz miał działać skutecznie, mimo to kon sument nie doczekał się oczekiwane go rezultatu. Lista czarnych praktyk handlowych... (business to consumer). Podstawą wyda Zakres regulacji dyrektywy 200S/29/WE Aby ustalić, czy dana praktyka powinna nia dyrektywy 200S/29/WE były wytyczne Dyrektywa 200S/29/WE zawiera przepisy zostać uznana za nieuczciwą, należy naj Komisji Europejskiej zawarte w Zielonej odnoszące się jedynie do ochrony kon- pierw sprawdzić, czy znajduje się ona na i skierowanych do konsumentów - B2C lI] został Biuletyn euro info (03) Prawo europejskie tzw. czarnej liście 31 praktyk handlowych będącej załącznikiem nr I do dyrektywy. Są one zakazane ex lege, co powoduje, że nie ma konieczności wykazywania, czy wypeł niają one określone w art. 5-9 cechy. Jeśli natomiast określona praktyka handlowa nie została uznana z góry za nieuczciwą, a tym samym wymieniona w załączniku I, prawo krajowe nie może jej zakazywać bez oceny okoliczności danej sprawy przez uprawnione do tego organy. Trzeba � � podkreślić, że lista ta została przetranspo ·2 � nowana do prawa krajowego dokładnie w takim samym kształcie, w jakim zamiesz � o t: czono ją w dyrektywie. Wykluczona zosta • '" ła możliwość modyfikacji, wymogiem sta ło się dokładne przeniesienie "czarnej listy� do prawa krajowego państw członkow ... ---_ Zakazane zachowania przedsiębiorców to np. przekazywanie fał szywych informacji � skich. Niemniej jednak praktyki znajdują ce się na tej liście zostały ujęte w sposób bardzo ogólny, co wymusiło ich doprecy • działania wprowadzające w błąd, czyli np. przekazywanie fałszywych infor oferujący swoje produkty lub usługi kon sumentom z innego kraju Unii pOWinien zowanie przy okazji ustalania krajowych macji bądź też informacji prawdziwych, przestrzegać przepisów odnoszących się regulacji. lista zawiera m.in. takie praktyki, ale mogących zwiesć konsumentów co do nieuczciwych praktyk rynkowych obo wiązujących w państwie jego pochodze jak: niezgodne z prawdą podawanie się za do warunków umowy mających istotne sygnatariusza kodeksu dobrych praktyk, znaczenie. Muszą to być jednak informa nia. W ten sposób państwa członkowskie posługiwanie się znakiem jakości bądź cje mające znaczący wpływ na podjęcie zostały zobowiązane do czuwania, aby znakiem zaufania (bądź równorzędnym) przez konsumenta decyzji, której w od mający siedzibę na ich terytorium przed bez wymaganegozezwolenia, naklanianie miennej sytuacji by nie podjął; konsumentów do podjęcia natychmiasto • zaniechania wprowadzające siębiorcy przestrzegali przepisów z zakre w błąd, su przeciwdziałania nieuczCiwym prakty kom obowiązującym w danym pań st wie, wej decyzji co do zakupu produktu rze które charakteryzują się niedoInformo komo dostępnego jedynie w określonym waniem konsumenta co do istotnych niezależnie od tego, do konsumentów czasie bądź na określonych warunkach cech transakcji niezbędnych do podjęcia którego kraju kierują oni swoje produkty w ograniczonym czasie czy też systemy przez niego w pełni racjonalnej decyzji, bądź usługi6• Państwa członkowskie mają typu piramida. w tym przedstawienie informacji w spo obowiązek ustanowić sankcje za narusze sób niejasny lub nieczytelny; ... i klauzule generalne • praktyki agresywne, charakteryzujące nie przepisów dyrektywy i zapewnić ich egzekwowanie. Muszą one być proporcjo zakresem się użyciem przymusu fizycznego lub nalne, skuteczne i odstraszające. Państwa praktyki rozumiane nie tylko jako działania psychicznego celem nakłonienia konsu członkowskie są związane zasadą wzajem przedsiębiorców, lecz takie ich zaniecha menta do zawarcia umowy. Dyrektywa obejmuje swoim nia, sposób postępowania, oświadczenia mocją, sprzedażą lub dostawą produktów Reguły stosowania i interpretacji przepisów dyrektywy 200S/29/WE do konsumentów. Dyrektywa została oparta na kilku zasa lub komunikaty handlowe, w tym reklamę i marketing bezpośrednia związane z pro nego uznania również w aspekcie respek towania działań władczych innego pań stwa - nie mogą one nakładać na przed siębiorców, którzy nie podlegają pod ich jurysdykcję. dodatkowych wymagań. cji i stosowania. W dużej mierze nie zostały Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE dotyczące nieuczci one zawarte w treści aktu, lecz wynikają Trybunał Duża klauzula, z ugruntowanej praktyki i stanowią istot w swoich orzeczeniach stwierdził, że pań przewidziana w art. 5 dyrektywy, ustana ne wytyczne odnośnie do działania prze stwa członkowskie w procesie implemen wia ogólny zakaz stosowania nieuczci pisów dyrektywy. dach, które określają sposób jej interpreta W systematyce dyrektywy rozróżnia się klauzule generalne wych praktyk rynkowych. Sprawiedliwości wielokrotnie tacji dyrektywy, a także na późniejszym etapie nie mogą uznać praktyk innych wych praktyk rynkowych, tj. sprzecznych z wymogami staranności zawodowej oraz Jedną z ważniejszych jest zasada wzajem niż znajdujące się na "czarnej liście" za za w istotny sposób zniekształcających lub nego uznania kazane w każdych okolicznościach. Lista mogących zniekształcać zachowanie go przedsiębiorców podejmowanych w in stanowi zamknięty katalog praktyk uzna spodarcze przeciętnego konsumenta, do nych państwach na obszarze jednolitego nych za nieuczciwe niezależnie od sta odnosząca się do działań którego praktyka jest skierowana. Poza rynku. Stanowi ona uzupelnienie zasady nu faktycznego sprawy. Praktyki uznane małe pełnej harmonizacji przepisów o nieuczci w krajowych systemach prawnych za za kazane, a nieznajdujące się na "czarnej !i dużą klauzulą wymienia się także 3 klauzule generalne wyrażone w dyrekty wych praktykach handlowych typu B2C wie, które definiują zakazane zachowania ustanowionej w dyrektywie. W myśl zasa ście" dyrektywy mogą zostać uznane przez przedsiębiorców jako: dy wzajemnego uznania przedsiębiorca Trybunal Sprawiedliwosd za sprzeczne Biuletyn euro info (03l ill ID Prawo e u ropejskie z dyrektywą. W ten sposób wypowiedział żą do praktyk wymienionych w załączniku Europejskie się Trybunał w niedawnym postanowieniu ł zawierającym "czarną listę" praktyk zaka w Polsce, działające w ramach sieci takich z 30.06.2011 r. w sprawie C-288/1 O Wamo zanych niezależnie od okoliczności. Dyrek centrów w UE, ściśle współpracuje z ad BVBA BBC NV i Modemakers Fashion NV, tywa stoi na przeszkodzie ustanowieniu ministracją publiczną, w tym z Urzędem którego przedmiotem był ustanowiony zakazu składania ofert wiązanych i nie bie Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz w przepisach krajowych zakaz dokonywa rze pod uwagę specyficznych okoliczności z Komisją Europejską, aby nieść pomoc nia ogłoszeń o obniżkach cen i ogłoszeń danego przypadku. konsumentom v. Centrum Konsumenckie zgłaszającym działania noszące znamiona nieuczciwych praktyk sugerujących obniżkę cen. Pr:zykład nieuczciwej praktyki W czasopiśmie podróżniczym opubli kowano artykuł dotyczący wyprawy nad morze połączonej z kursem nur kowania. Jednoaeśnie w artykule za mieszczono reklamę sprzętu do nur kowania, polecając go jako idealny do tej konkretnej podróży. Reklama została zasponsorowana przez pr od u centa sprzętu, jednak informacja na ten temat nie znalazła się w artykule. Jak chronić się przed nieuczciwymi praktykami i jak z nimi walczyć rynkowych. Centra sieci ECK informują Komisja Europejska na swojej stronie inter i pomocy w polubownym rozwiązywaniu netoweY podaje przykłady praktyk, które sporów ponadgranicznych .• także konsumentów o ich prawach w Unii Europejskiej, bezpłatnie udzielają porad należy uznać za nieuczciwe. Aby pomóc założona Marta Derewicz przez Komisję Europejską strona interne Europejskie Centrum Konsumenckie konsumentom, została także towa "Is it fair?" (www.isitfair.eu). Stanowi ona cenne źródło informacji dla przedSię biorców i innych zainteresowanych kwestią l Timeshare (z ang. time - czas, share - dzieliĆ) nieuczciwych praktyk rynkowych. Można - oznacza zakup w pełni umeblowanego i wy tam znaleźć ich przykłady, praktyczne po posażonego apartamentu lub domu letnisko rady, jak je rozpoznać oraz gdzie uzyskać wego za ułamek jego wartości z możliwością pomoc w sytuacji, gdy padło się ich ofiarą. korzystania z niego tylko przez ściśle określony z 23.04.2009 r. w sprawach połączonych: Państwa członkowskie zostały zobowiąza czas w ciągu roku (np. dwa tygodnie w sezonie C-261 VTB-VEB NV Total Belgium NV ne w dyrektywie do ustalenia odpowied i (-299/07 Galatea BV8A v, Sanoma Magazi nich i skutecznych środków zwalczania nie nes Belgium NV Trybunał podniósł kwestię uczciwych praktyk handlowych. Obejmuje skiego i Rady z dnia' , maja 2005 r. dotyczqca braku zgodności z założeniami harmoniza to m.in. przepisy prawne dające określo nieuczciwych praktyk handlowych stosowa cji zupełnej przepisów krajowych, które za nym podmiotom, w tym organizacjom ma nych przez przedsiębiorstwa wobec konsumen kazywały praktyki handlowej niezakazanej jącym uzasadniony interes w zwalczaniu tów na rynku wewnętrznym ora z zmieniająca ex lege poprzez umieszczenie jej na"czarnej nieuczciwych praktyk handlowych, możli dyrektywę liście"stanowiącej załącznik do dyrektywy. wość wszczęcia postępowania sądowego i/ 9717/WE. 98/27/WE i 2002/6S/WE Parlamen lub zaskarżenia praktyki przed właściwym tu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie Spółka Total Belgium, dokonująca przede organem administracji. (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego Zakończenie handlowych) W swoim wczesmeJszym v. wyroku urlopowym). l Dyrektywa wszystkim dystrybucji paliw na stacjach benzynowych, za każde zatankowanie 2005/29/WE Parlamentu Europej Rady 84/450/EWG, dyrektywy i Rady (dyrektywa o nieuczciwych praktykach przynajmniej 25 I paliwa do samochodu Dyrektywa 2005/29/WE zapewnia instru oferowała konsumentom mającym kartę Total Club n ieodpłatną pomoc drogową menty umożliwiające poprawę praktyk r. dotyczqca reklamy wprowadzajqcej w błqd handlowych stosowanych przez przed i reklamy porównawczej; Dyrektywa 97/7/WE przez trzy tygodnie. Drugie postępowanie siębiorców, a tym samym polepsza relacje z dnia 20 maja 1997 r. w sprawie ochrony kon· dotyczyło spółek: Galatea, prowadzącej między konsumentami a przedSiębior sumentów w przypadku umów zawieranych sklep z bielizną w Schoten (BE), i 5anoma, cami, co w dalszej perspektywie wpływa na odległość; Dyrektywa 2002/65/WE z dnia 23 zależnej od fińskiej grupy Sanoma, będą również na działanie konkurentów i spo września 2002 r. dotyczqca sprzedaży konsu cej wydawcą licznych czasopism, m.in. " tygodnika"Flair . Do wydania Flair" z dnia " 13 marca 2007 r. był wpięty dodatek, któ sób odbierania branży przez zaintereso mentom usług finansowych na odległość oraz wanych klientów. Na całym obszarze UE zmieniająca dyrektywę Rady 90/6'9/EWG oraz istnieje jednakowy poziom ochrony kon dyrektywy 97/7/WE i 98127/WE. ry w danym okresie uprawniał do rabatu sumentów. Niewątpliwie ma to wpływ �DzU 2007 nr 171 poz. 1206. w wysokości od 15% do 25% wartości na wzrost liczby transakcji o charakterze s Aleksandra towarów, sprzedawanych w określonych transgranicznym, co wiąże się z korzy prawa ochrony konsumenta w dyrektywie o nie sklepach z bielizną znajdujących się na ściami dla obu stron - przedsiębiorca ma uczciwych prakrykach handlowych, "Europejski terenie regionu flamandzkiego. W prawie większe zyski, a konsument większy wy krajowym - belgijskim - zabroniono trans bór produktów i usług poza granicami akcji, w których nabywanie produktów jest swojego kraju. J Dyrektywa 2006/1 '4/WE z Przegląd Sądowy� sierpień 2007. tykom rynkowym. Komentarz, wyd. CH. Beck, 2008, s. 33. Konsumenci, którzy mają wątpliwości co praktyki, wpisują się w ramy strategii han do praktyk stosowanych przez przedsię dlowej mającej za cel promocję i płynność biorców z innego kraju Unii Europejskiej, sprzedaży prowadzonej przez te podmio Norwegii łub Islandii, mogą skontaktować ty. Są one praktykami w rozumieniu art. 2 się z ECK Polska, aby uzyskać poradę lub lit. d) dyrektywy. Oferty wiązane nie nale- złożyć skargę. Biuletyn euro inro (03) Kunkiel-Kryńska, Nowe rozwiqzania (, A. Michalak, Przeciwdziałanie nieuczciwym prak uzależnione od nabycia innych towarów lub usług. Oferty wiązane, którymi były te dnia' 2 grudnia 2006 1 www.ec.europa.eu/consumers/cons_intJsafe_ shop/fair_bus_practJdirective_en.htm