Catching up with Tomorrow

NAGRODA LITERACKA IM. JANA MICHALSKIEGO
SELEKCJA 2010
Ranimist' lubowi (Miłość łatwo zranić), czyli filozofia
Wiktora Małachowa
Filozofować, wychodząc od pieszczoty zamiast od cogito – na tym polega nowość i
oryginalność metody Małachowa, ukraińskiego filozofa z Kijowa, piszącego zarówno
po rosyjsku jak i ukraińsku. Pewnej siebie filozofii, na której opierają się liczne systemy
ideologiczne, Małachow przeciwstawia pieszczotę, prawdziwą pieszczotę, mowę rąk,
uśmiechu, mowę ciała, która lepiej mieści w sobie duszę niż abstrakcyjne rozważania
na temat mnie i ciebie. Mały człowiek nie może się rozwinąć bez pieszczoty.
Nie chodzi tu o hedonizm, lub raczej cała filozofia może być oskarżona o hedonizm,
ponieważ lubuje się w systemie i porzuca człowieka tragizmowi niedoskonałości,
ponieważ żyjemy w stanie wiecznego niedokończenia.
Nawiązując do tego stanu niedokończenia Małachow pisze o swojej filozofii tak, jakby
w intymnym liście zwracał się do czytelnika i ten styl korespondencyjny nie sprzyja
generalizacji, a jedynie szkicuje i ociera się o temat.
Sztuka powinna być pieszczotą, a często bywa agresją. Podczas gdy matka pieści swoje
dziecko, telewizja pokazuje krwawy horror. Dusza często zachowuje dłużej młodość niż
ciało i potrzebuje czułości. A współczesne życie nie ma w sobie niczego z pieszczoty.
I w tym kierunku zdąża filozofia tego ukraińskiego włóczęgi, który kojarzy się z innym
ukraińskim filozofem, Skoworodą, który chodził boso z fajką w zębach. Zresztą
Małachow mówi o tym filozofie ogrodów, który infantylizował Chrystusa, by lepiej go
zachować w pamięci.
Kant i Gogol lub dwie niemożliwości dotarcia do kresu swoich koncepcji: rzeczy
samych w sobie w sobie w wypadku Kanta, raju dla Gogola, holocaust jako akcja
przeciw wszystkim to znaczy nie należąca już absolutnie do tragiczności. I przeciwnie –
skończoność niektórych pejzaży lub raczej nastrojów: letni wieczór może być
najdoskonalszą rzeczą w życiu.
Ten dziwny filozof, który delikatnie, fragmentami, nieśpiesznie rozwija myśl, ma w
sobie słodki urok letniego wieczoru. Małachow jest filozofem, który stanowi
zaprzeczenie kompleksowości, krzykliwości, skończoności. Starzec czy dziecko, dwa
1
krańce ludzkiego życia znaczą więcej o człowieku niż jego dorosłe życie, zbyt
wyrażone. Najintensywniejsze przeżycia często są niemożliwe do wyrażenia.
Przyznając Nagrodę im. Jana Michalskiego temu łazikowi, który idzie pod prąd,
chroniony jedynie swoją delikatnością i wrażliwością, zwrócilibyśmy uwagę na
oryginalnego myśliciela, poza utartymi szlakami, w łagodności tej części Europy, w
połowie drogi między osobliwością i nirwaną, między Wschodem i Zachodem. Dobrze
jest wsłuchać się w muzykę jego duszy.
Georges Nivat
Członek jury
Viktor Malakhov
Ranimist' lubowi
Esej filozoficzny
Wyd. Duch i Litera, Kijów 2005
2