Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa na przykładzie

Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa na przykładzie przedsiębiorstwa z branży „handel hurtowy
z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi”
Honorata Kuklińska
Streszczenie
Przedmiotem niniejszej pracy jest zaproponowanie sposobu zarządzania wartością w firmie z branży
„handel hurtowy z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi”. W ramach badania przeanalizowano
sprawozdania finansowe wybranej firmy X z lat 2010 i 2011 oraz ankietę na temat preferencji przedsiębiorstwa
w zakresie wrażliwości na ryzyko. Dla porównania wybranych wskaźników wykorzystano również
sprawozdania finansowe innej firmy (Y) z tej samej branży oraz zestawienie średnich wartości podstawowych
wskaźników finansowych dla poszczególnych sektorów.
Słowa kluczowe: Zarządzanie wartością; Handel hurtowy; Marża operacyjna
Wstęp
Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa (value based management) to współczesny, dominujący sposób
zarządzania, stosowany w najlepszych spółkach kapitałowych na wszystkich kontynentach. Zawiera on zasady,
propozycje i rozwiązania w zakresie podejmowania strategicznych decyzji, których celem jest maksymalizacja
wartości przedsiębiorstwa dla właścicieli oraz pozostałych grup interesu powiązanych z przedsiębiorstwem,
czyli klientów, pracowników, dostawców, pożyczkodawców, społeczności lokalnej oraz społeczeństwa1.
Realizacja takiego sposobu zarządzania firmą wymaga przyjęcia odpowiedniej strategii, która powinna
być przede wszystkim skoncentrowana na:
−
właściwym zdefiniowaniu nośników wartości przedsiębiorstwa (value drivers),
−
wybraniu prawidłowych mierników oceny kształtowania tej wartości,
−
analizie korzyści osiąganych z różnych form realizowanych przedsięwzięć gospodarczych,
−
włączeniu
wszelkich
stron
zainteresowanych
funkcjonowaniem
przedsiębiorstwa
(stakeholders),
a zwłaszcza menedżerów oraz pracowników w proces kreowania wartości2, 3.
Wartość firmy jest istotna nie tylko w przypadku dużych spółek akcyjnych, ale i małych i średnich
przedsiębiorstw, niezależnie od formy prawnej. W niniejszej pracy zaprezentowano przykład analizy
wskaźników wartości średniej wielkości przedsiębiorstwa i propozycję działań mogących wpłynąć dodatnio na
jego wartość.
Działania zwiększające wartość firmy
Dane działanie powinno powiększyć wartość firmy pod warunkiem spełnienia jednego z poniższych
wymagań4:
−
powiększenie przepływów generowanych przez istniejące aktywa,
−
powiększenie oczekiwanej stopy wzrostu zysku,
−
wydłużenie okresu przyspieszonego tempa wzrostu firmy,
−
obniżenie średniego ważonego kosztu kapitału, którym dyskontowane są przepływy pieniężne.
1
A. Szablewski, Budowanie wartości i społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa, Value Based Management. Koncepcje, narzędzia,
przykłady, praca zbiorowa pod redakcją A. Szablewskiego, K. Pniewskiego i B. Bartoszewicza, POLTEXT, Warszawa 2008, s. 25.
2
P. Szczepankowski, Wycena i zarządzanie wartością przedsiębiorstwa, Warszawa 2007, s. 15.
3
M. Jabłoński, A. Jabłoński, Wybrane czynniki zarządzania wartością organizacji non profit, Zeszyty naukowe Wyżeszej Szkoły Humanitas
4
A. Damodaran, Finanse korporacyjne. Teoria i praktyka, HELION, Gliwice 2007, s. 1206.
W celu ustalenia jakie działanie mogłoby podnieść wartość badanej firmy X, zdecydowano się na analizę
marży operacyjnej, marży brutto ze sprzedaży oraz wskaźnika rentowności sprzedaży. W tabeli przedstawiono
wielkości badanych wskaźników obliczonych wg poniższych wzorów:
1.
marża operacyjna = zysk z działalności operacyjnej / przychody ze sprzedaży netto5
2.
marża brutto ze sprzedaży = zysk brutto ze sprzedaży / przychody ze sprzedaży netto6
3.
rentowność sprzedaży = zysk netto / przychody ze sprzedaży netto7
Tabela 1. Zestawienie wartości marży operacyjnej, marży brutto oraz ROS dla badanych firm w latach 2009-2011
Firma
X
Rok
2009
Marża operacyjna
2009
2010
1,05% 0,75% 0,20% 0,67% 0,73% 7,66%
-
-
Marża brutto ze sprzedaży 1,37% 0,52% 0,18% 0,68% 0,71% 7,59%
-
-
4,11%
3,91%
ROS
2010
Średnio dla branży8
Y
2011
2009
2010
2011
0,71% 0,40% 0,10% 0,54% 0,46% 7,30%
Jak widać, w badanej firmie nastąpił niepokojący trend spadku wielkości badanych wskaźników. Co
prawda, w 2010 analizowane wartości były porównywalne z firmą Y, rentowność sprzedaży była jednak
znacznie mniejsza niż średnia dla danej branży (podobnie jak w 2009). Co więcej, podczas gdy w 2011 roku
w firmie Y nastąpił pozytywny przełom, w firmie X sytuacja kształtowała się jeszcze bardziej niekorzystnie.
Według Aswatha Damodarana, na marżę i zysk operacyjny wpływa między innymi wydajność operacyjna
firmy. Podniesienie marży operacyjnej z istniejących aktywów może pozwolić na wygenerowanie dodatkowej
wartości. Istotne jest tutaj ustalenie, czy i jak bardzo marża operacyjna różni się od średniej branżowej oraz
zidentyfikowanie przyczyn takiego stanu. Jednym ze sposobów powiększania wartości jest cięcie kosztów
i zwalnianie pracowników. Działania te powiększają wartość firmy jednak tylko wtedy, gdy odrzucane zasoby
niewystarczająco przyczyniają się do generowania obecnego zysku lub przyszłego wzrostu. Tnąc koszty (na
przykład szkoleń albo badawczo-rozwojowe), firma może zatem łatwo powiększyć zysk operacyjny w krótkim
okresie, odbywa się to jednak kosztem przyszłego wzrostu9.
5
http://info-consulting.pl/analiza_rentownosci.htm (21.03.2013)
6
http://info-consulting.pl/analiza_rentownosci.htm (21.03.2013)
7
http://www.findict.pl/slownik/rentownosc (21.03.2013)
8
Zestawienie średnich wartości podstawowych wskaźników finansowych dla poszczególnych sektorów (branż), rok 2009 i 2010,
http://rachunkowosc.com.pl/c/Artykuly,Wskazniki_sektorowe
9
A. Damodaran, Finanse korporacyjne. Teoria i praktyka, HELION, Gliwice 2007, s. 1210.
Przed zaproponowaniem konkretnych rozwiązań przeanalizowano wyniki ankiety przeprowadzonej
w badanym przedsiębiorstwie. Z pytania nr 21 wynika, że w firmie dąży się do stabilności kadr, a pracownicy są
traktowani jako zasób. Zwolnienie obecnych i zatrudnienie nowych, tańszych pracowników mogłoby więc co
prawda skutkować obniżeniem kosztów wynagrodzeń, doprowadziłoby jednak również do utraty cennego
doświadczenia dotychczas zatrudnionych osób, a w rezultacie prawdopodobnie również do spadku sprzedaży.
Tego typu rozwiązanie jest zatem dla firmy nieopłacalne. Można jednak rozważyć zmianę sposobu
wynagradzania przedstawicieli handlowych. Przesuwając proporcję między podstawą wypłaty a częścią
prowizyjną, uzależnioną od wielkości sprzedaży, można by bardziej zmotywować przedstawicieli do dążenia do
wzrostu sprzedaży.
Istotny jest tutaj również rodzaj asortymentu oferowany przez badane przedsiębiorstwo. Jak wynika
z ankiety (pytanie 20), firma zajmuje się sprzedażą wielu rodzajów produktów. Przeprowadzenie badania
potrzeb rynku mogłoby pomóc w ustaleniu, czy wszystkie obecne produkty powinny pozostać w ofercie
przedsiębiorstwa. Co więcej, analiza marży ze sprzedaży poszczególnych produktów powinna dać odpowiedź,
czy obecna strategia sprzedaży – nastawienie na takie a nie inne produkty – jest najbardziej opłacalną
z możliwych opcji.
Oczywiście wpływ na marżę operacyjną ma cena. Podniesienie cen może wydawać się trudne z uwagi na
umiarkowanie małą wchłanialność oferowanych produktów (pytanie 13), warto jednak zastanowić się, czy
dotychczasowi odbiorcy nie zrezygnują ze współpracy z badaną firmą nawet po niewielkim podniesieniu cen.
Wpływ na to może mieć np. korzystny dla odbiorców okres spłaty zobowiązań. Decyzja o podniesieniu cen
wiąże się zatem z dalszą analizą, która powinna uwzględnić zarówno potencjalne reakcje klientów, jak
i konkurencji. Możliwe bowiem jest, że nawet przy wzroście cen poziom sprzedaży nie spadnie lub spadnie
nieznacznie, jeśli dotychczas prowadzona polityka cenowa była zła (zbyt niskie ceny). Prawdopodobne jest
jednak również, iż spadek marży operacyjnej wiąże się z powstaniem nowej konkurencji, która pozbawiła firmę
części klientów.
Podsumowanie
W ostatnich latach coraz większą popularnością w zarządzaniu cieszy się koncepcja zarządzania
wartością. Koncentruje się ona głównie na dużych spółkach akcyjnych, może być jednak wykorzystana również
w podejmowaniu decyzji w małych i średnich przedsiębiorstwach. Badanie wybranej firmy X pokazało jak
analiza wielkości marży operacyjnej, marży brutto ze sprzedaży oraz wskaźnika rentowności sprzedaży i ich
dynamiki w kolejnych latach może pomóc w podjęciu odpowiednich kroków w zarządzaniu. W analizowanym
przypadku konieczne są jednak dalsze badania skoncentrowane na potrzebach oraz reakcjach rynku
i konkurencji.
Bibliografia
1.
Damodaran A., Finanse korporacyjne. Teoria i praktyka, HELION, Gliwice 2007
2.
Jabłoński M., Jabłoński A., Wybrane czynniki zarządzania wartością organizacji non profit, Zeszyty
naukowe Wyżeszej Szkoły Humanitas
3.
Szablewski A., Budowanie wartości i społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa, Value Based
Management. Koncepcje, narzędzia, przykłady, praca zbiorowa pod redakcją A. Szablewskiego, K.
Pniewskiego i B. Bartoszewicza, POLTEXT, Warszawa 2008
4.
Szczepankowski P., Wycena i zarządzanie wartością przedsiębiorstwa, Warszawa 2007
5.
Zestawienie średnich wartości podstawowych wskaźników finansowych dla poszczególnych sektorów
(branż), rok 2009 i 2010, http://rachunkowosc.com.pl/c/Artykuly,Wskazniki_sektorowe
6.
http://www.findict.pl/slownik/rentownosc (21.03.2013)
7.
http://info-consulting.pl/analiza_rentownosci.htm (21.03.2013)
8.
Michalski, Grzegorz Marek, Paradoks Cyklu Operacyjnego (February 23, 2013). Available at SSRN:
http://ssrn.com/abstract=2223245
9.
Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw (Entrepreneurial financial strattegies), oddk,
Gdańsk 2009.
10. Michalski Grzegorz, Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych (Financial
Analysis in the Firm. A Value-Based Liquidity Framework), oddk, Gdańsk 2008.
11. Michalski, Grzegorz Marek, Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, (Introduction to
Entrepreneurial Financial Management), Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1934041 or
http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1934041
12. Michalski Grzegorz (2007), Portfolio Management Approach in Trade Credit Decision Making,
Romanian Journal of Economic Forecasting, Vol. 3, pp. 42-53, 2007. Available at SSRN:
http://ssrn.com/abstract=1081269
13. Michalski Grzegorz (2008), Operational risk in current assets investment decisions: Portfolio
management approach in accounts receivable, Agricultural Economics–Zemedelska Ekonomika, 54, 1,
12–19
14. Michalski Grzegorz (2008), Corporate inventory management with value maximization in view,
Agricultural Economics-Zemedelska Ekonomika, 54, 5, 187-192.
15. Michalski Grzegorz (2009), Inventory management optimization as part of operational risk
management, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 43, 4, 213-222.
16. Michalski Grzegorz (2011), Financial Analysis in the Enterprise: A Value-Based Liquidity Framework. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1839367, 177-262.
17. Michalski Grzegorz (2007), Portfolio management approach in trade credit decision making, Romanian
Journal of Economic Forecasting, 8, 3, 42-53.
18. Michalski Grzegorz (2008), Value-based inventory management, Romanian Journal of Economic
Forecasting, 9, 1, 82-90.
19. Michalski Grzegorz (2012), Financial liquidity management in relation to risk sensitivity: Polish
enterprises case, Quantitative Methods in Economics, Vydavatelstvo EKONOM, Bratislava, 141-160.
20. Michalski Grzegorz (2008), Decreasing operating risk in accounts receivable mangement: influence of
the factoring on the Enterprise value, [in] Culik, M., Managing and Modelling of Financial Risk, 130137.
21. Michalski Grzegorz (2010), Planning optimal from the Enterprise value creation perspective. Levels of
operating cash investment, Romanian Journal of Economic Forecasting, vol: 13 iss: 1 pp.198-214.
22. Polak Petr, Robertson, D. C. and Lind, M. (2011), The New Role of the Corporate Treasurer: Emerging
Trends in Response to the Financial Crisis (December 12, 2011). International Research Journal of
Finance and Economics, No. 78, Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1971158
23. Soltes Vincent (2012), Paradigms of Changes in the 21th Century - Quest for Configurations in Mosaic,
Ekonomicky Casopis, v.60 is.4 pp. 428-429.
24. Soltes Vincent (2011), The Application of the Long and Short Combo Option Strategies in the Building
of Structured Products, 10th International Conference of Liberec Economic Forum, Liberec.
25. Zmeskal Zdenek, Dluhosova Dana (2009), Company Financial Performance Prediction on Economic
Value Added Measure by Simulation Methodology, 27th International Conference on Mathematical
Methods in Economics, Mathematical Methods in Economics, 352-358.
26. Polak Petr, Sirpal R., Hamdan M. (2012), Post-Crisis Emerging Role of the Treasurer, European
Journal of Scientific Research, 86, 3, 319-339
27. Kresta A.; Tichy Tomas (2012), International Equity Portfolio Risk Modeling: The Case of the NIG
Model and Ordinary Copula Functions, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS
AND FINANCE 62, 2, 141-161.
28. Kopa Milos, D'Ecclesia RL, Tichy Tomas (2012), Financial Modeling, FINANCE A UVER-CZECH
JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE, 62, 2, 104-105.
29. Michalski,
Grzegorz
Marek,
Value-Based
Inventory
Management,
Value-Based
Inventory
Management, Journal of Economic Forecasting, 9/1, 82-90, 2008. Available at SSRN:
http://ssrn.com/abstract=1081276 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1081276
30. Dluhosova Dana, et. al., 2006, Finanční řízení a rozhodování podniku: analýza, investování, oceňování,
riziko, flexibilita, Ekopress, Prague.
31. Soltes Vincent, 2004, Duration of coupon bonds as a criterion of the price sensibility of bonds with
regards to the change of interest rates (Durácia kupónovej obligácie ako kritérium cenovej citlivosti
obligácie vzhľadom na zmenu úrokových sadzieb in Slovak), EKONOMICKY CASOPIS, 52/2004(1),
pp. 108-114.
32. Michalski, Grzegorz Marek, Factoring and the Firm Value (May 17, 2008). FACTA UNIVERSITATIS
Series: Economics and Organization, Vol. 5, No. 1, pp. 31-38, 2008. Available at SSRN:
http://ssrn.com/abstract=1844306
33. Michalski, Grzegorz Marek, Crisis Caused Changes in Intrinsic Liquidity Value in Non-Profit
Institutions (December 14, 2012). Equilibrium. Quarterly Journal of Economics and Economic Policy,
2012,
Volume
7,
Issue
2.
Available
at
SSRN:
http://ssrn.com/abstract=2189488
or
http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2189488
34. Michalski, Grzegorz Marek, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach (Financial
Liquidity Management in Small and Medium Enterprises) (2013). Plynnosc Finansowa w Malych i
Srednich Przedsiebiorstwach, PWN, 2013. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=2214715
35. Michalski, Grzegorz Marek, Accounts Receivable Management in Nonprofit Organizations
(Zarządzanie należnościami w organizacjach nonprofit), 2012, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
2012(68(124)):83-96. ICID: 1031935, Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=2193352 or
http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2193352
36. MPB - Dane dla lat 2009-2010, http://dx.doi.org/10.6084/m9.figshare.92633