NARZĄD SŁUCHU

NARZĄD SŁUCHU
Narządem słuchu i równowagi jest ucho. Jego budowa umożliwia odbieranie zarówno wrażeń
słuchowych, jak i odpowiada za utrzymywanie równowagi. Zmysł słuchu charakteryzuje się zdolnością
do rejestracji fal dźwiękowych o określonej częstotliwości, rozpoznaje on także kierunek, natężenie, ton
i barwę danego dźwięku.
Ucho możemy podzielić na trzy części:
1. ucho zewnętrzne,
2. ucho środkowe,
3. ucho wewnętrzne.
Ucho zewnętrzne
Małżowina uszna i przewód słuchowy zewnętrzny tworzą ucho zewnętrzne.
Małżowina uszna - zbudowana jest z chrząstki, którą pokrywa skóra. Zadaniem tej struktury jest
wyłapywanie fal dźwiękowych i kierowanie ich do przewodu słuchowego.
Przewód słuchowy - zlokalizowany jest w kości skroniowej. Dochodzi on do błony bębenkowej.
Przewód pokrywa skóra, a w jego początkowej części występują krótkie włosy, które chronią ucho przed
wnikaniem ciał obcych. Nabłonek znajdujący się w przewodzie słuchowym odpowiada za produkcje
woskowiny, spełniającą również funkcję ochronną. Woskowina, która zalega w przewodzie słuchowym
może osłabiać słuch, wywołuje bowiem pewne zakłócenia w odbieraniu dźwięku.
Zewnętrzny przewód słuchowy kończy się błoną bębenkową.
Błona bębenkowa - oddziela ona ucho zewnętrzne od ucha środkowego. Błona bębenkowa jest
zbudowana z tkanki łącznej i charakteryzuje się elastycznością i silnym unerwieniem. Błona zostaje
wprowadzona w drgania pod wpływem dźwięków, które są następnie przekazywana do ucha
wewnętrznego.
Ucho środkowe
W skład ucha środkowego wchodzi jama bębenkowa, kosteczki słuchowe oraz trąbka słuchowa
(Eustachiusza).
Jama bębenkowa - będąca przestrzenią powietrzną, położona jest w kości skroniowej. Ograniczona
jest ona od strony zewnętrznej błoną bębenkową, od strony wewnętrznej natomiast ścianą kostną ucha
wewnętrznego. Jama bębenkowa łączy się z gardłem trąbką słuchową. Dzięki temu możliwe jest
wyrównywanie ciśnienia po obu stronach błony bębenkowej. Mechanizmem, który wspomaga ten proces
jest połykanie.
Kosteczki słuchowe - zlokalizowane są w jamie bębenkowej połączone stawowo. Zaliczamy do nich:
młoteczek, kowadełko i strzemiączko. Młoteczek łączy się z błona bębenkową, kowadełko znajduje się
pośrodku natomiast strzemiączko przylega do błony okienka owalnego. Kosteczki te przenoszą i
wzmacniają drgania błony bębenkowej na ucho wewnętrzne.
Ucho wewnętrzne
Składa się z ślimaka, przedsionka i trzech kanałów półkulistych.
Ślimak skręcony kanał przypominający swoim wyglądem muszlę ślimaka. Wewnątrz jest wypełniony
płynem zwanym endolimfą. We wnętrzu ślimaka znajduje się narząd Cortiego będący właściwym
narządem słuch.
Przegrodzone błoną wejście do kanału ślimaka od strony jamy bębenkowej nazywane jest okienkiem
owalnym.
Drgania błony okienka owalnego wywołują fale ciśnienia perylimfy w przewodzie przedsionkowym. Fala
ta przenosi się na perylimfę przewodu bębenkowego oraz na płyn wypełniający przewód ślimakowy.
Powoduje to drgania błony podstawowej. Włoski komórek zmysłowych narządu Cortiego pocierają o
błonę pokrywową i ulegają podrażnieniu. Wypustki komórek nerwowych nerwu słuchowego przewodzą
powstałe impulsy do ośrodków korowych w płacie skroniowym. Dzięki temu słyszymy.
Przedsionek – wypełniony jest endolimfą, wewnątrz znajdują się woreczek i łagiewka będące
narządem równowagi. Woreczek i łagiewka zawierają nabłonek nerwowy z komórkami zaopatrzonymi
we włoski. Komórki zmysłowe pokrywa galaretowata błona, na której znajdują tzw. otolity, czyli
kryształy węglanów i fosforanów wapnia. Komórki zmysłowe woreczka i łagiewki są receptorami
grawitacji i przyspieszenia liniowego.
Kanały półkoliste – ustawione w trzech różnych, prostopadłych do siebie płaszczyznach i wypełnione
endolimfą. Są narządem równowagi. Rejestrują one zmiany wywołane ruchami głowy. Ruch endolimfy
podrażnia urzęsione komórki zmysłowe, co umożliwia odbieranie wrażeń o ruchach głowy czy
przyspieszeniach kątowych.
Błędnik dzieli się na:
- błędnik kostny stanowi rodzaj zewnętrznej „obudowy” ucha środkowego,
- błędnik błoniasty znajduje się we wnętrzu błędnika kostnego,
w nim znajdują się właściwe receptory słuchu i równowagi.
Przestrzeń między ścianami błędników, przewody przedsionków wypełnia perylimfa (przychłonka), a
przewód ślimakowy – endolimfa.
Ucho ludzkie jest wrażliwe na częstotliwości w zakresie 16-20.000 Herców (Hz). Zakres powyżej
15.000Hz jest słyszalny jedynie przez dzieci i w wieku starszym jest już trwale niedostępny. Natomiast
największą czułość ucho ludzkie wykazuje w częstotliwościach 2.000-3.000 Hz. Górna granica
słyszalności przebiega na poziomie 110-120 decybeli (dB). Przy takim natężeniu występuje uczucie bólu
w uszach, a przekroczenie tej granicy powoduje uszkodzenie słuchu. Natężenia przekraczające o 30dB
tę granicę bezpowrotnie uszkadzają słuch.
Przekazywanie impulsu do układu nerwowego. Każda komórka włoskowata kontaktuje się swoją
podstawą z włóknami nerwu przedsionkowo - ślimakowego, który przewodzi bodźce z ucha
wewnętrznego do wyższych ośrodków nerwowych. Jednoczesny odbiór wrażeń ze wszystkich grup
komórek włoskowatych w obu uszach umożliwia odruchowe zachowanie równowagi przez organizm, a
także świadomy jej odbiór przez człowieka.
Zmysł równowagi
Strukturami odpowiedzialnymi za utrzymanie przez człowieka równowagi są przewody półkoliste,
woreczek i łagiewka, położone w przedsionku. Ucho wewnętrzne zawiera trzy błoniaste przewody
półkoliste biegnące w odpowiadających im kanałach kostnych. Ułożone one są w trzech płaszczyznach,
wzajemnie do siebie prostopadłych. Każdy z przewodów łączy się z łagiewką, a przed miejscem
połączenia rozszerza się, tworząc część nazywaną bańką. W tym rozszerzonym odcinku znajdują się
komórki zmysłowe pokryte galaretowatą masą, tworzącą tzw. osklepek. Komórki te odpowiadają w
błędniku za rejestrację przyśpieszeń kątowych. Takie same komórki zmysłowe znajdują się również w
łagiewce i w woreczku. W odróżnieniu od baniek przewodów półkolistych, galaretowata masa, która te
komórki przykrywa zawiera dodatkowo drobne kamyczki błędnikowe (otolitowe). Receptory zmysłu
równowagi w łagiewce i woreczku maja zdolność do rejestrowania przyspieszeń liniowych - komórki
łagiewki w poziomie, a woreczka w kierunku pionowym. Bodźce odbierane przez ucho wewnętrzne są
bodźcami mechanicznymi i muszą one zostać przekształcone w impuls elektryczny, tak, aby mógł zostać
przyswojony przez centralny układ nerwowy. Proces ten możliwy jest dzięki specyficznej budowie
komórek zmysłowych włoskowatych odpowiadających za równowagę.
mgr Monika Marciniak
Materiał został pobrany:
 Poradnik med. pod red. K. Janickiego
„Świat Wiedzy ”
• „Repetytorium maturzysty” J. Fuerst wyd. GREG
• „Vademecum Maturalne Biologia” wyd. Operon