na grzyby - Most.org.pl
Transkrypt
na grzyby - Most.org.pl
NA GRZYBY !!! WPROWADZENIE po ry roku :: TEMAT :: p r Grzyby uznaje się w najnowszej systematyce za całkiem odrębny świat organizmów (królestwo), odmienny od świata roślin i zwierząt. Charakterystycznym dla tych organizmów jest brak możliwości produkcji pokarmu, a więc większość grzybów to pasożyty pobierające pokarm z innych organizmów lub saprofity odżywiające się martwą materią, np. drewnem. Te najczęściej oglądane przez nas w lasach grzyby mikoryzowe współżyją na zasadzie symbiozy z korzeniami drzew. Specyficzna jest budowa grzybów. Ich ciało składa się ze strzępek, które powiązane ze sobą tworzą grzybnie. U grzybów kapeluszowych część grzybni ukryta jest najczęściej pod ziemią. To co trafia do naszych koszyków to owocniki produkujące zarodniki. Grzyby spełniają istotną rolę w środowisku posiadając jako jedyne właściwość rozkładu ligniny, a także przyczyniając się w dużej mierze do rozkładu celulozy. Oba te związki budują tkanki drewna. Tak więc grzyby są niezbędne do prawidłowego obiegu materii wprowadzając ponownie do gleby szczątki martwych gałęzi, pni czy liści. Grzyby od starożytności są szeroko wykorzystywane w medycynie. Modrzewnik lekarski, gatunek obecnie w Polsce rzadki i chroniony, znany był średniowiecznym medykom jako panaceum min. na malarię i gruźlicę. Przełomowe wyizolowanie w 1938 roku z pędzlaków (gatunków pleśniaków) penicyliny wprowadziło nas w świat antybiotyków i umożliwiło leczenie wielu chorób. Grzyby obecnie pomagają człowiekowi w produkcji witamin. 4 ze d sz kolaka CELE OGÓLNE: » zapoznanie z zasadami odejmowania i dodawania, » kształtowanie zasad poprawnego odżywiania się, » formowanie zasad poprawnego zachowania się w otoczeniu przyrody. CELE OPERACYJNE: Uczestnik wykona następujące czynności: » potrafi rozróżnić formy grzybów grzyby wielkoowocnikowe, huby, drożdże, pleśń, » własnymi słowami umie opowiedzieć o zasadach zbioru grzybów i zna przynajmniej jeden gatunek grzyba jadalnego, » potrafi wymienić jedno pozytywne i negatywne oddziaływanie grzybów w otoczeniu człowieka. WIEK: 4 - 5 lat JESIEŃ FORMA PRACY: » indywidualna, zbiorowa MATERIAŁY: Atlas lub przewodnik do oznaczania grzybów, dwa wiklinowe kosze, papierowe kule o średnicy około 5 cm w dwóch kolorach. 1 4 :: TEMAT :: pory roku przedszkolaka NA GRZYBY !!! ZAJĘCIA 1. KOSZ PEŁEN MAŚLAKÓW MIEJSCE: SALA PRZYGOTOWANIA WSTĘPNE 1. Przygotuj nieco drożdży, cukier, mąkę i mleko. Produkty powinny mieć temperaturę pokojową, a mleko winno być lekko podgrzane. Mąkę przesiej przez sito. 2. Kilka dni przed zajęciami namocz kromkę chleba i pozostaw w ciepłym miejscu w celu wyhodowania pleśni. W trakcie zajęć przetrzymuj kromkę w szczelnie zamkniętym pudełku plastikowym z przeźroczystym wieczkiem ze względu na jej szkodliwe oddziaływanie na zdrowie. 3. Zbierz z pni drzew i pniaków różne gatunki hub. Oznacz je posługując się przewodnikami do rozpoznawania grzybów (patrz literatura). 4. Zbierz w lesie jadalne grzyby wielkoowocnikowe lub zakup duże egzemplarze pieczarek. 5. Znajdź liście dębu zarażone mączniakiem dębowym (biały, mączny nalot) oraz liście klonu z czerniakiem klonowym (czarne, niewielkie plamy z żółtawą obwódką). 6. Wykonaj odpowiednią liczbę kopii arkuszy pracy ucznia A i B, stosownie do liczby uczestników. PRZEBIEG ZAJĘĆ JESIEŃ A. PRZYGOTOWANIA 1. Poproś, aby dzieci usiadły w kole. Przeczytaj im opowiadanie o jesiennym lesie. 2. Rozdaj uczestnikom czyste kartki papieru i poleć, aby narysowali na nich wyprawę na grzyby do jesiennego lasu. 3. Na podłodze rozłóż wszystkie prace wraz z powiększonymi rysunkami owocników gatunków chronionych oraz fotografiami gatunków jadalnych i trujących. Opowiedz dzieciom o budowie grzybów w której podstawową rolę odgrywa grzybnia, najczęściej nie widoczna dla oczu. Na powierzchni gleby widzimy owocniki, które składają się z trzonu i kapelusza. Jednak tak zbudowane są tylko grzyby wielkoowocnikowe. Poza nimi mamy bardzo dużą liczbę innych rodzajów grzybów i mogą się one znacznie różnić się wyglądem. 4. Zaproś dzieci do stołu na którym rozłożone są różne rodzaje i formy grzybów. Poproś, aby uważnie im się przyjrzały. 5. Na skórce chleba mamy przykład pleśni. To także postać różnych grup grzybów. Strzępki pleśni są trujące i bardzo niebezpieczne dla zdrowia. Przestrzeż dzieci, aby nigdy nie spożywały pokarmów (np. chleba, owoców) na których samoistnie pojawiła się pleśń. 6. Przedstaw liście drzew zarażone grzybami. Ich kształt przypomina białe lub czarne plamy. Tutaj grzyby są pasożytami, a więc odżywiają się sokami produkowanymi przez liście drzew. B. ĆWICZENIA 1. Zaproponuj przedszkolakom udział w grze „Kosz pełen maślaków”. Podziel grupę na dwa zespoły. Dla każdego zespołu przygotuj wiklinowy koszyk. Na podłodze rozsyp 30 papierowych kul w dwóch kolorach np. czerwonym i zielonym. Kulę mogą być zastąpione przez piłeczki, klocki itp. Rozsypane przedmioty będą pełniły rolę maślaków. Poproś dzieci, aby wyobraziły sobie, że są na grzybobraniu. Zadaniem każdej z grup będzie jak najszybsze zebranie wszystkich kul w określonym kolorze. Wygrywa ta grupa, której uda się to jako pierwszej. 2 4 PORY ROKU PRZEDSZKOLAKA :: TEMAT :: NA GRZYBY !!! 4 pory roku przedszkolaka Jednak grzyby mogą być zbierane jedynie w momencie kiedy słychać dźwięk tamburynu, kiedy tamburyn milknie dzieci zatrzymują się bez ruchu. 2. Po zabawie poleć, aby dzieci usiadły w kręgu. Krótko objaśnij zasady zbierania grzybów w lesie: » zbieramy tylko grzyby dobrze sobie znane, tak aby nie spożyć grzybów trujących, » grzyby wykręcamy delikatnie, a nie ścinamy nożem, ponieważ odcięta resztka owocnika rozkładając się szkodzi grzybni, » nie zbieramy grzybów zbyt młodych (można je pomylić z niejadalnymi) oraz bardzo starych (rozsiewają one zarodniki i dzięki temu grzyby mogą pojawić się w nowych miejscach), » grzyby zbieramy do koszy, nieodpowiednie do tego celu są plastikowe siatki, reklamówki. 3. Nie należy niszczyć w lesie grzybów niejadalnych i trujących, bowiem spełniają one tam istotną rolę dla zwierząt i drzew. Warto także znać grzyby chronione, których zbieranie jest zakazane z powodu rzadkości występowania (patrz rysunki). 4. Poproś, aby spośród zebranych przykładów grzybów przedszkolaki wybrały największy oraz najmniejszy. Czym te grzyby różnią się od siebie? 5. Rozdaj arkusze A i poproś o wycięcie grzybów i ułożenie ich od najmniejszego do największego. Rysunki przedstawiają różne formy wzrostu borowika szlachetnego. Odbywa się on w sprzyjających warunkach niezwykle szybko. 6. Wprowadź pojęcia „ODEJMOWANIE” i „DODAWANIE” kolejno zabierając i dodając poszczególne grzyby do zbioru. Odjęcie to zniknięcie, strata czegoś. Dodanie to powiększenie ilości, zyskanie. 7. Kolejnym zadaniem dzieci będzie zakreślenie prawidłowych odpowiedzi na arkuszu pracy ucznia B. Co zostanie po odjęciu i dodaniu określonych rzeczy? 8. Na samym końcu zajęć przynieś duże naczynie do którego razem z dziećmi dodajcie kolejno drożdże, cukier, mąkę i lekko podgrzane mleko. Naczynie okryjcie kocem i pozostawcie na godzinę. Przedszkolaki na własne oczy będą mogły się przekonać jak szybko potrafią rosnąć grzyby. ZAJĘCIA 2. GRZYBOBRANIE PRZYGOTOWANIA WSTĘPNE JESIEŃ MIEJSCE: TEREN (LAS, PARK) 1. Wybierz fragment lasu (parku, ogrodu) w którym można spotkać owocniki różnych gatunków grzybów. 2. Zaopatrz się w atlas do rozpoznawania grzybów oraz gumowe rękawiczki. PRZEBIEG ZAJĘĆ A. PRZYGOTOWANIA 1. W czasie spaceru staraj się wraz z przedszkolakami odnaleźć jak najwięcej owocników grzybów. Postarajcie się je oznaczyć za pomocą atlasu grzybów. 2. Na przykładzie grzyba jadalnego zademonstruj prawidłowy zbiór poprzez wykręcenie owocnika. Nie należy zbierać grzybów zbyt młodych oraz starych. 4 PORY ROKU PRZEDSZKOLAKA 3 4 :: TEMAT :: pory roku przedszkolaka NA GRZYBY !!! 3. Wskaż istotne cech na podstawie których oznaczamy gatunek grzyba: » kształt podstawy kapelusza np. blaszkowy, rurkowy, » kształt kapelusza np. stożkowy, półkulisty, jajowaty. » barwę kapelusza , » pierścienie i osłony na trzonie. 4. Duże znaczenie dla szeregu grzybów mają ich związki z określonymi drzewami. W momencie znalezienia danego gatunku warto się rozejrzeć, by rozpoznać, z którym drzewem grzyb ten żyje w symbiozie np. koźlarza czerwonego napotkamy w pobliżu brzóz i topól, maślaka żółtego wyłącznie pod modrzewiami. B. ĆWICZENIA 1. Na zakończenie grzybobrania zaproponuj zabawę w memo. Rozłóż na ściółce kilka grzybów. Poproś, by dzieci przyjrzały się im przez moment. Mogą policzyć owocniki. Następnie nakryj je chustą i poleć by uczestnicy w tym czasie zamknęli oczy. Usuń jeden z elementów i ponownie odkryj grzyby. Zapytaj co zmieniło się w zbiorze? 2. Kiedy chcemy utrudnić zabawę zwiększamy liczbę elementów i wprowadzamy różne ich rodzaje np. szyszki, liście. ZADANIE DLA PRZEDSZKOLAKÓW Poszukaj wśród produktów spożywczych np. w sklepie lub w domu, tych do których wytworzenia użyto grzybów np. chleb, bułki, kwas chlebowy, pizza itp. Narysuj wszystkie znaleziska i przynieś rysunki do przedszkola. JESIEŃ CIEKAWOSTKI 4 1. Hubą lub hubką (czyrem) określano dawniej tkanki grzybów nadrzewnych, najczęściej z rodziny żagwiowatych, które poddane moczeniu w saletrze i suszeniu, a następnie roztarte na pył stanowiły doskonały środek do rozpalania ognisk krzesiwem. 2. Pierwszą grupą odkrytych antybiotyków są penicyliny wytwarzane przez grzyby z rodzaju Penicillium . W medycynie wykorzystuje się ich właściwości bakteriobójcze. 3. Drożdże spożywcze są jednokomórkowymi, żyjącymi w koloniach grzybami z klasy workowców. Rozmnażają się przez pączkowanie odżywiając głównie związkami cukrów. Stosowane są w przemyśle piwowarskim, gorzelniczym, winiarskim i piekarniczym. 4 PORY ROKU PRZEDSZKOLAKA :: TEMAT :: NA GRZYBY !!! 4 pory roku przedszkolaka SŁOWNICZEK TRUDNIEJSZYCH POJĘĆ Czerwona Lista Grzybów Wielkoowocnikowych – zbiór gatunków zagrożonych wyginięciem lub zanikłych na terenie Polski na przestrzeni XIX i XX wieku. Wraz z rejestrem podana jest klasyfikacja każdego gatunku wraz z kategoriami np. Ex -wymarły i zaginione na stanowiskach naturalnych, E – wymierające, R - rzadkie. Obecnie na liście tej znajdują się 963 gatunki grzybów. Grzyby wielkoowocnikowe – grzyby których owocniki osiągają rozmiar większy niż 5 mm. Ksylobionty – grzyby występujące na drewnie. Symbioza – rodzaj współżycie dwóch (lub więcej) organizmów przynoszący oboju korzyści, a nie powodujący strat. WYBRANE POZYCJE LITERATURY 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Fluck M. Atlas grzybów. Oznaczanie, zbiór, użytkowanie. Delta. Warszawa 2001. Grzyby, łatwe i pewne rozpoznawanie. Przewodnik. Wydawnictwo FK. Warszawa 2007. Snowarski M. Atlas grzybów. Pascal. Warszawa 2005. Pegler. P. Grzyby Polski i Europy. Larousse. Warszawa 2003. http://darynatury.w.interia.pl http://www.grzyby.pl/ http://pl.wikipedia.org/ JESIEŃ 4 PORY ROKU PRZEDSZKOLAKA 5 4 :: TEMAT :: pory roku przedszkolaka OWADY WOKÓŁ NAS NASZE GRZYBY CHRONIONE - TABLICA 1 JESIEŃ Szyszkowiec łuskowaty Strobilomyces strobilaceus Gatunek spokrewniony z borowikami, związany z lasami różnego typu, rośnie w pobliżu buków, a także jodeł i świerków. Owocniki możemy obserwować latem i jesienią. Jadalny, ale o bardzo niewielkich walorach smakowych. Rzadki, objęty ochroną gatunkową. 6 4 PORY ROKU PRZEDSZKOLAKA :: TEMAT :: NA GRZYBY OWADY WOKÓŁ!!!NAS 4 pory roku przedszkolaka NASZE GRZYBY CHRONIONE - TABLICA 2 Smardz jadalny Morchella esculenta JESIEŃ Wczesnowiosenny grzyb, którego możemy spotkać w lasach liściastych, parkach, ogrodach od końca marca do maja. Posiada charakterystyczne wgłębienia na główce nazywane alweolami. Ukrywają one zarodniki. Gatunek rzadki, objęty ochroną ścisłą, znajdujący się na Czerwonej Liście Grzybów Wielkoowocnikowych w Polsce. Jadalny. 4 PORY ROKU PRZEDSZKOLAKA 7 4 :: TEMAT :: pory roku przedszkolaka NA GRZYBY !!! NASZE GRZYBY CHRONIONE - TABLICA 3 JESIEŃ Purchawica olbrzymia Langermannia gigantea Purchawica olbrzymia należy do grzybów posiadających największe owocniki na świecie ważące do 20 kg. W Polsce spotykana jest najczęściej na północy kraju na pastwiskach, łąkach, w ogrodach. Jest grzybem nitrofilnym (azotolubnym), czasem towarzyszy roślinom o podobnych wymaganiach np. pokrzywom. Młode owocniki są jadalne, jednak w Polsce jest ona objęta ścisłą ochroną. 8 4 PORY ROKU PRZEDSZKOLAKA :: TEMAT :: OWADY WOKÓŁ!!!NAS NA GRZYBY 4 pory roku przedszkolaka NASZE GRZYBY CHRONIONE - TABLICA 4 Gwiazdosz wzniesiony Geastrum fornicatum JESIEŃ Gatunek bardzo rzadki w Polsce, sklasyfikowany jako wymierający. Podlega ścisłej ochronie. Spotykany w miejscach z obfitą ściółką tj. starych lasach liściastych, zaopuszczonych parkach. Bierze udział w rozkładzie martwego drewna. 4 PORY ROKU PRZEDSZKOLAKA 9 4 :: TEMAT :: pory roku przedszkolaka NA GRZYBY !!! NASZE GRZYBY CHRONIONE - TABLICA 5 JESIEŃ Soplówka jodłowa Hericium flagellum Soplówka jodłowa to jeden z kilku przedstawicieli rodzaju soplówek. Jej owocniki pojawiają się w czasie wilgotnej aury głównie na powalonych pniach jodeł i świerków. Wyglądem przypomina nieco koralowiec o białym lub kremowym kolorze. Grzyba tego możemy niezwykle rzadko napotkać późnym latem lub jesienią. Jest gatunkiem wymierającym, objętym ochroną ścisłą. 10 4 PORY ROKU PRZEDSZKOLAKA
Podobne dokumenty
Świat śluzowców, grzybów i mszaków Wigierskiego Parku Narodowego Stowarzyszenie „Człowiek i Przyroda”
Bardziej szczegółowo
pobierz broszurę w formacie pdf - Polskie Towarzystwo Mykologiczne
rozwiązaniem (mimo skrótowego zapisu), gdyż nie wszystkie gatunki w obrębie tych rodzajów mają równie wysoki priorytet ochronny. Zdarzają się też wśród nich gatunki obce, które pojawiły się na tere...
Bardziej szczegółowo