polityka społeczna - Instytut Polityki Społecznej UW

Plan studiów I stopnia na kierunku ‘polityka społeczna’
Studia stacjonarne
I semestr
Nazwa przedmiotu
Język obcy (S)
WF (S)
Technologia informacyjna (S)
Wprowadzenie do polityki
społecznej (S)
Wstęp do socjologii (S)
Wprowadzenie do psychologii
(S)
Ekonomia (S)
Logika
Podstawy prawa (S)
Wstęp do nauki o państwie i
polityce
Łącznie
3 egzaminy
wykład ćwiczenia Konwers. punkty Forma
zaliczenia
30
1
zal
30
Zal
30
2
zal
30
30
6
E
30
30
30
30
4
3
E
Zal/o
30
30
4
4
3
3
Zal/o
Zal/o
E
Zal/o
30
390
30
30
II semestr
Nazwa przedmiotu
Język obcy (S)
WF (S)
Socjologia (S)
Ekonomia (S)
Administracja publiczna (S)
Dzieje myśli społecznej i
ekonomicznej
System polityczny RP
Polityka społeczna
Psychologia społeczna (S)
Wykład do wyboru
Łącznie
5 egzaminów
wykład ćwiczenia Konwers. punkty Forma
zaliczenia
30
1
Zal
30
1
Zal
30
30
5
E
30
3
E
30
3
Zal/o
30
30
5
E
30
30
30
30
30
30
1
2
4
5
1
30
Zal/o
E
E
Zal
420
III semestr
Nazwa przedmiotu
Język obcy (S)
Instrumenty polityki społecznej
Funkcjonowanie środowisk
lokalnych
Demografia społeczna (S)
Statystyka społeczna
Wybrane zagadnienia prawa
cywilnego i rodzinnego
Doktryny polityki społecznej
Finanse publiczne (S)
Socjologia problemów
społecznych
Wykład do wyboru
Łącznie
4 egzaminy
wykład ćwiczenia Konwers. punkty Forma
zaliczenia
30
1
Zal
30
3
Zal/o
30
3
E
30
30
30
30
30
30
30
30
30
3
5
3
E
E
Zal/o
3
5
3
Zal/o
E
Zal/o
1
30
zal
360
IV semestr
Nazwa przedmiotu
Język obcy (S)
Zabezpieczenie społeczne (S)
Prawo pracy (S)
Globalne problemy społeczne
Metody i techniki badań
społecznych (S)
Polityka społeczna wobec
rodziny (S)
Wykład do wyboru
Wykład do wyboru
Metody pracy naukowej
Łącznie
4 egzaminy
wykład ćwiczenia Konwers. punkty Forma
zaliczenia
30
1+2
E
30
30
5
E
30
30
5
E
30
3
Zal/o
30
30
5
E
2
30
5
Zal/o
30
30
10
1
1
2
30
Zal
Zal
Zal/o
340
V semestr
Nazwa przedmiotu
Seminarium dyplomowe
Polityka rynku pracy (S)
Służby społeczne (S)
Prawo i instytucje europejskie
(S)
Diagnozowanie społeczne
Podstawy zarządzania (S)
Polityka spójności społecznej
Równouprawnienie i
dyskryminacja
Wykład do wyboru
Łącznie
4 egzaminy
wykład ćwiczenia Konwers. punkty Forma
zaliczenia
30
6
Zal
30
3
E
30
30
4
E
30
3
Zal/o
30
30
30
30
30
30
3
4
2
3
Zal/o
E
Zal/o
Zal/o
2
30
E
330
VI semestr
Nazwa przedmiotu
Seminarium dyplomowe
Europejska polityka społeczna
(S)
System ochrony zdrowia
Rehabilitacja społeczna i
zawodowa osób
niepełnosprawnych
Pomoc społeczna i praca socjalna
Strategie rozwoju społecznego
Polityka edukacyjna
Patologia społeczna z elementami
resocjalizacji
Sektor pozarządowy w polityce
społecznej
Wykład do wyboru
Wykład do wyboru
Łącznie
4 egzaminy
wykład ćwiczenia
30
30
30
Konwers. punkty Forma
zaliczenia
30
7
Zal
4
E
15
15
1
1
Zal/o
Zal/o
30
15
15
30
2
2
2
4
Zal/o
Zal/o
Zal/o
E
4
E
1
2
30
Zal
E
330
30
(warsztat)
30
30
Łącznie w toku studiów godzin 2170, w tym 1290 godzin określone w ramowym programie
studiów.
180 punktów ECTS, w tym 101 określone w ramowym programie studiów.
210 godzin wykładu do wyboru, 9 punktów ECTS.
3
SYLABUSY – KRÓTKIE OPISY PRZEDMIOTÓW
A. Przedmioty ogólne
Technologia informacyjna
Podstawowe pojęcia informatyki; komputer i sieci komputerowe; oprogramowanie: systemy
operacyjne, edytory tekstu, arkusze kalkulacyjne, bazy danych, oprogramowanie internetowe;
ochrona danych.
Umiejętności: Posługiwanie się programami edytorskimi, tworzenie baz danych, ochrona
danych, wykorzystanie Internetu w działalności naukowej.
B. Przedmioty podstawowe
Ekonomia
Ekonomia jako nauka o procesach gospodarowania; szkoły i kierunki w ekonomii;
makroekonomia, mikroekonomia, pojęcia i zakresy; teoria równowagi ogólnej; rola rynku i
konkurencji; pieniądz i kredyt; równowaga i inflacja; kursy walutowe; terms of trade;
czynniki wzrostu gospodarczego i jego mierniki; budżet państwa a system podatkowy i
polityka finansowa; rachunek kosztów i korzyści w działalności przedsiębiorstwa; państwo a
rynek; własność prywatna a dobra publiczne; regulacje działalności gospodarczej; regulacja a
deregulacja rynku.
Umiejętności: Wykorzystanie wiedzy ekonomicznej w praktyce zawodowej, działalności
gospodarczej, umiejętność dostrzegania uwarunkowań ekonomicznych w dokonywaniu
wyboru celów i sposobów ich osiągania.
Logika
Przedmiot logiki; logiczna teoria języka; słowne formułowanie myśli; elementy klasycznego
rachunku zdań; formalna charakterystyka słów kwantyfikujących; elementy teorii relacji;
relacje równoważnościowe; teoria definicji; rodzaje, cele definicji; uzasadnianie twierdzeń;
logiczna analiza języka nauki, metodologiczne typy nauk.
Umiejętności: Formułowanie myśli, przyswajanie zasad logiki formalnej.
Podstawy prawa
Istota i charakterystyka prawa; prawo w społeczeństwie; prawo a prawa człowieka;
praworządność; norma prawna i stosunek prawny; źródła prawa i wykładnia prawa;
stanowienie prawa, proces legislacyjny i warunki obowiązywania prawa; system prawa i
egzekwowanie prawa; podstawowe informacje o prawie cywilnym, karnym i
administracyjnym.
Umiejętności: Posługiwanie się przepisami prawa, ich interpretacja, stosowanie prawa w
pracy zawodowej.
Podstawy zarządzania
Funkcje i podstawowe problemy zarządzania; struktura organizacyjna; planowanie i
projektowanie w organizacji; podejmowanie decyzji, kierowanie w organizacji; polityka
personalna, planowanie karier; motywowanie do pracy; przywództwo w organizacji; kultura
organizacyjna; istota kontroli w firmie; etyka działania w biznesie; szkoły i kierunki w
zarządzaniu.
Umiejętności: Stosowanie wiedzy teoretycznej w praktyce decyzyjnej, umiejętność
organizacji pracy w instytucji, planowanie rozwoju instytucji i karier indywidualnych.
4
Prawo i instytucje europejskie
Historia integracji europejskiej, cele i zasady integracji; wspólna Europa; prawo europejskie i
instytucje: Rada Europy, Unia Europejska, jednostki terytorialne Unii Europejskiej a polityka
regionalna, obywatelstwo Unii Europejskiej – prawa i swobody; perspektywy rozwoju
europejskich struktur integracyjnych.
Umiejętności: Wiązanie elementów prawa i polityki Unii Europejskiej z przebiegiem
procesów polityki społecznej i gospodarczej Polski.
Wprowadzenie do psychologii
Podstawowe pojęcia; historia i teorie psychologiczne; dziedziny psychologii: psychologia
ogólna, rozwojowa i wychowania, społeczna, polityczna; poznanie naukowe – poznanie
psychologiczne; modele badawcze: eksperymentalny i korelacyjny; metody badawcze: teoria i
praktyka testowania, obserwacja, wywiad, rozmowa; problemy etyczne w psychologii.
Umiejętności: rozumienia mechanizmów psychologicznych; stosowanie metod
psychologicznych w pracy zawodowej.
Psychologia społeczna
Przedmiot psychologii społecznej i metody badań; cechy i funkcje poznania społecznego,
właściwości spostrzegania interdyscyplinarnego; komunikowanie interpersonalne; reguły
wpływu społecznego; teoria dysonansu poznawczego; postawy, stereotypy i uprzedzenia –
zachowania agresywne, zachowania prospołeczne; psychologia dużych zbiorowości; teoria
małych grup społecznych; konformizm; stosowana psychologia społeczna; psychologiczne
przesłanki zachowań politycznych; psychologiczne konsekwencje bezrobocia.
Umiejętności: Poszukiwanie związków między cechami osobistymi, postawami,
zachowaniami, stosowanie odpowiednich metod i technik działania.
Wstęp do socjologii
Zarys pola zainteresowania socjologii, jej historia, podstawowe pojęcia i główne dylematy;
kultura, zmiana społeczna, interakcje społeczne, socjalizacja, kontrola społeczna, grupa
społeczna, organizacja formalna, społeczność lokalna, naród, zróżnicowanie społeczne,
rodzina, instytucje sfery gospodarki i polityki; główne teorie socjologiczne oferujące
odmienne interpretacje mechanizmów kierujących funkcjonowaniem społeczeństwa;
podstawowe spory toczące się w obrębie współczesnych nauk społecznych.
Umiejętności: rozumienia podstawowych pojęć; wiązania zagadnień socjologicznych z
szerszymi zjawiskami życia społecznego.
Socjologia
Badania i analiza zjawisk zachodzących we współczesnym społeczeństwie polskim; związki
pomiędzy procesami obserwowanymi w Polsce a przemianami cywilizacyjnymi
zachodzącymi we współczesnym świecie; miejsce Polski na światowej mapie wartości
kulturowych, specyfika polskiej tożsamości narodowej, stan i ewolucja struktury społecznej,
kapitał społeczny Polaków, relacje między płciami i sytuacja rodzin; sytuacja instytucji
gospodarczych oraz politycznych; sposoby radzenia sobie Polaków z traumą i sytuacja
młodego pokolenia.
Umiejętności: analiza zjawisk społecznych; posługiwania się wynikami badań i analiz
socjologicznych.
Metody i techniki badań społecznych
Metodologiczne problemy badań społecznych; przedmiot i cel badań społecznych; definicje,
twierdzenia i hipotezy; problem badawczy a problem społeczny; etapy procesu badawczego;
5
wskaźniki zjawisk społecznych; typy badań; badania przekrojowe i dynamiczne; badania
całościowe i reprezentacyjne; wielkość i metody doboru próby reprezentacyjnej; pojęcie
metody badań i typologia metod; obserwacja; wywiad; badania ankietowe; badania oparte na
dokumentach; techniki socjometryczne; zasady opracowania zebranych materiałów
badawczych; wyjaśnianie zjawisk społecznych; typy wyjaśnień faktów społecznych.
Umiejętności: Organizowanie badań społecznych i opracowanie ich wyników.
Administracja publiczna
Administracja publiczna a państwo, polityka, biurokracja i samorząd; administrowanie a
zarządzanie i organizowanie; podmioty, organy i instytucje; modele; współczesny ustrój
administracji publicznej w układzie poziomym i pionowym; administracja centralna i
terytorialna; procesy i procedury decyzyjne; prawo, etyka i kadry w administracji publicznej;
administracja publiczna a sektory: publiczny, obywatelski i prywatny; nowe nurty myślenia o
administracji; reformy administracji publicznej.
Umiejętności: Wykorzystanie struktur administracji publicznej w optymalizacji działalności
zawodowej.
Wprowadzenie do polityki społecznej
Pojęcie polityki społecznej; polityka społeczna jako dyscyplina nauk stosowanych i
działalność praktyczna; metody badawcze polityki społecznej; kategorie polityki społecznej
(postęp, potrzeby, ryzyka losowe, jakość życia i kwestia społeczna); świadczenia socjalne w
polityce społecznej; polityka społeczna a polityka gospodarcza; geneza i rozwój polityki
społecznej – opis i wyjaśnienia; wartości, cele i zasady polityki społecznej; instrumenty i
skale polityki społecznej; sektory, instytucje i podmioty polityki społecznej, dziedziny
polityki społecznej (m.in. ubezpieczenie społeczne, pomoc społeczna, rynek pracy, polityka
rodzinna).
Umiejętności: Sięganie do źródeł wiedzy o polityce społecznej, wykorzystanie wiedzy
teoretycznej w działalności praktycznej.
Polityka społeczna
Pojęcie polityki społecznej; wartości i cele, zakres działalności; podstawowe kategorie;
podmioty i skale polityki społecznej, typologia podmiotów polityki społecznej, modele
polityki społecznej; diagnozowanie potrzeb, metody mierzenia poziomu i jakości życia,
uwarunkowania potrzeb społecznych; dziedziny polityki społecznej, bezpieczeństwo socjalne
i system zabezpieczenia społecznego; główne kwestie społeczne we współczesnej Polsce i w
świecie, sposoby przeciwdziałania i łagodzenia skutków; kwestia ubóstwa, problemy
zatrudnienia i kwestia bezrobocia, kwestia zdrowotna, edukacyjna, kwestia ludzi starych;
nowe zagrożenia społeczne, ekskluzja i inkluzja społeczna, zrównoważony rozwój i
maldevelopment.
Umiejętności: rozpoznawania kwestii społecznych oraz ich miejsca w programach
politycznych; rozumienie wpływu kwestii społecznych na życie społeczne i polityczne,
analizowanie źródeł kwestii społecznych i uwarunkowań polityki społecznej.
C. Przedmioty kierunkowe
Standardy kształcenia
Demografia społeczna
Teorie demograficzne w ujęciu historycznym; pojęcie optimum demograficznego; problemy
ludnościowe w ujęciu globalnym; źródła informacji demograficznej; metody analizy
6
demograficznej; rozwój ludności świata, Europy i Polski; polityka społeczna wobec procesów
ludnościowych; kształtowanie procesów demograficznych; przemiany demograficznej
struktury ludności Polski; procesy migracyjne; prognozy rozwoju ludności Polski.
Umiejętności: Analiza danych demograficznych, wzajemnych związków między procesami i
zjawiskami demograficznymi oraz wykorzystanie wiedzy o ludności w określaniu celów i
zadań polityki społecznej.
Finanse publiczne
Pojęcie, cele i funkcje finansów publicznych; instrumenty realizacji polityki finansowej
(fiskalnej); dobra publiczne; rola finansów publicznych w gospodarce rynkowej; struktura
systemu finansów publicznych, bilans finansowy państwa; tendencje wzrostu i kryteria
klasyfikacji wydatków publicznych; wydatki publiczne a polityka społeczna i gospodarcza;
pojęcie i rodzaje danin publicznych; rola podatków w polityce społecznej i gospodarczej;
problem równowagi finansów publicznych; zadłużenie państwa i związków samorządu
terytorialnego; roczne i wieloletnie planowanie budżetowe; skarb Państwa; wybrane problemy
lokalnych finansów publicznych.
Umiejętności: Posługiwanie się instrumentami finansowymi w realizacji zadań zawodowych.
Polityka rynku pracy
Polityka zatrudnienia a polityka rynku pracy; teoretyczne koncepcje rynku pracy;
uwarunkowania, miejsce i kierunki polityki rynku pracy; cele i instrumenty polityki rynku
pracy; system finansowania polityki rynku pracy; aktywna i pasywna polityka rynku pracy w
zwalczaniu bezrobocia; efekty i bariery polityki rynku pracy.
Umiejętności: analizy procesów zachodzących na rynku pracy, badania i oceny instrumentów
polityki rynku pracy.
Polityka społeczna wobec rodziny
Modele polityki rodzinnej w Europie; uwarunkowania polityki społecznej wobec rodziny;
przemiany rodziny i jej funkcji w okresie transformacji; główne problemy współczesnej
rodziny; debata na temat polityki rodzinnej w Polsce; podmioty, zasady, instrumenty polityki
rodzinnej.
Umiejętności: Wykorzystanie wiedzy o rodzinie dla realizacji zadań zawodowych na rzecz
rodziny.
Europejska polityka społeczna
Zasada subsydiarności jako zasada ustrojowa Unii Europejskiej; polityka społeczna w
Traktatach; koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego; Wspólnotowa Karta
Podstawowych Praw Socjalnych Pracowników i jej implementacja; metoda Otwartej
Koordynacji i jej zastosowania: Europejska Strategia Zatrudnienia, Europejski Proces
Integracji Społecznej, polityka równouprawnienia płci, aktualne podstawy programowe w
Unii Europejskiej i ich implementacja; perspektywy rozwoju polityki społecznej Unii
Europejskiej; europejski model socjalny.
Umiejętności: Posługiwanie się ustaleniami Unii Europejskiej w realizacji zadań polityki
społecznej w różnych jej układach.
Prawo pracy
Przedmiot i zakres prawa pracy; właściwości, funkcje i zasady prawa pracy; źródła prawa
pracy; indywidualne prawo pracy – pojęcie i charakter stosunku pracy, podmioty stosunku
pracy, nawiązanie, zmiana i rozwiązanie stosunku pracy, treść stosunku pracy,
odpowiedzialność stron stosunku pracy za naruszenie przepisów prawa pracy, rozpatrywanie
7
sporów ze stosunku pracy; zbiorowe prawo pracy – związki zawodowe, organizacje
pracodawców, rozwiązywanie sporów zbiorowych pracy.
Umiejętności: rozumienia regulacji prawa pracy, ich interpretacji i wykorzystania w
praktyce.
Służby społeczne
Służby społeczne i usługi społeczne – zagadnienia terminologiczne; służby społeczne jako
instytucje społeczne, ich specyfika, miejsce w modelach polityki społecznej; dziedziny
aktywności służb społecznych; sieć służb społecznych w Polsce; służby społeczne jako
organizacje – specyfika zarządzania; kadry służb społecznych: pracownicy pomocy
społecznej (pracownik socjalny, asystent osoby niepełnosprawnej, opiekunka środowiskowa,
opiekun w domu pomocy społecznej), pracownicy instytucji wymiaru sprawiedliwości
(kuratorzy zawodowi i społeczni), pracownicy instytucji rynku pracy (pośrednicy pracy,
doradcy zawodowi, specjaliści do spraw rozwoju zawodowego, liderzy klubów pracy,
krajowa kadra sieci EURES); kształcenie pracowników służb społecznych w Polsce;
profesjonalizacja „zawodów socjalnych”; prakseologiczna analiza aktywności służb
społecznych; problemy funkcjonowania służb społecznych; przykłady służb społecznych
działających w różnych obszarach polityki społecznej.
Umiejętności: określania zadań i stosowania zasad postępowania różnych służb społecznych.
Pomoc społeczna i praca socjalna
Teoria pracy socjalnej – charakterystyka dyscypliny, przedmiot badań, metody badawcze,
podstawy teoretyczne; pedagogika społeczna a praca socjalna; aksjologia pracy socjalnej i
etyka zawodu pracownika socjalnego; metodyka pracy socjalnej – ogólna charakterystyka
metody indywidualnego przypadku, metody grupowej, metody środowiskowej; zagadnienia
szczegółowe związane z realizacją pracy socjalnej: wywiad środowiskowy, projekt socjalny,
kontrakt socjalny; pomoc społeczna – wiodąca instytucja realizująca pracę socjalną; modele i
tradycje pomocy społecznej; organizacja, cele, kierunki działalności; struktura organizacyjna
pomocy społecznej w Polsce (sektor publiczny i niepubliczny).
Umiejętności: określenia celów, zadań i metod działania w pracy socjalnej i pomocy
społecznej.
Zabezpieczenie społeczne
Podstawowe pojęcia – zabezpieczenie społeczne, bezpieczeństwo socjalne, bezpieczeństwo
społeczne, ryzyko socjalne; strategie budowy systemów zabezpieczenia społecznego – rola
państwa i innych podmiotów; geneza i rozwój zabezpieczenia społecznego; system
zabezpieczenia społecznego na przełomie wieków; techniki zabezpieczenia społecznego
(ubezpieczenia społeczne, zaopatrzenie, pomoc społeczna); modele zabezpieczenia
społecznego; perspektywy rozwoju systemów zabezpieczenia społecznego w Polsce i na
świecie.
Umiejętności: Wiązanie wiedzy o systemie zabezpieczenia społecznego z potrzebami i
ryzykami socjalnymi różnych grup społecznych, posługiwanie się przepisami z zakresu
zabezpieczenia społecznego w działalności zawodowej.
D. Przedmioty specjalnościowe
Wstęp do nauki o państwie i polityce
Nauka o polityce w systemie dyscyplin naukowych; przedmiot nauki o polityce; pojęcie
polityki, władzy; formy, cele, funkcje i zadania państwa; koncepcje państwa we współczesnej
8
myśli polityczno-prawnej; rewolucja, transformacja, integracja i globalizacja w sferze
politycznej i społecznej.
Umiejętności: rozumienia podstawowych kategorii pojęciowych opisujących państwo i
prawo.
Dzieje myśli społecznej i ekonomicznej
Definicje i struktura myśli politycznej; myślenie polityczne; metody realizacji myśli
politycznej; główne kierunki i ewolucja myśli politycznej od antyku do czasów nowożytnych;
współczesna myśl polityczna; źródła ideowe i podstawowe wartości polskiej myśli
politycznej; twórcy i nurty polskiej myśli politycznej.
Umiejętności: analizowania i porównywania nurtów myśli politycznej; wykorzystanie myśli
politycznej do opisu i analizy sytuacji politycznych; rozumienie mechanizmów ciągłości i
zmiany w myśleniu i działaniu politycznym.
System polityczny RP
Podstawowe pojęcia. Periodyzacja dziejów systemu politycznego Polski XX-XXI wieku.
Transformacja polityczno-ustrojowa w Polsce. Budowanie państwa prawa i pluralistycznej
demokracji parlamentarnej. Konstytucyjne podstawy statusu jednostki. Konstytucyjnopolityczny mechanizm władzy w Polsce: normy i zasady, instytucje, mechanizmy i procedury.
System kreacji władz państwa. Rola ustrojowa naczelnych władz państwa. Założenia systemu
rządów a praktyka ustrojowa. Polityczny i konstytucyjny mechanizm równowagi. Funkcje
organów władzy, zasady ich organizacji i funkcjonowania. Kontrola i odpowiedzialność
władz publicznych. Proces stanowienia prawa w Polsce. Instytucje ochrony prawnej. Władza
sądownicza i zasady wymiaru sprawiedliwości. Ochrona konstytucjonalności i legalności.
Gwarancje poszanowania praw i wolności jednostek. Instytucje kontroli przestrzegania prawa.
Organizacje obywatelskie w II RP, ich rozwój i bariery realizacji funkcji; rola NGO w
rozwiązywaniu problemów i kwestii społecznych.
Umiejętności: rozumienia znaczenia instytucji i procedur w procesie sprawowania władzy;
umiejętność wykazania i rzeczywista rola instytucji ustrojowych zależy nie tylko od ich
konstytucyjnej regulacji, lecz także od tradycji ustrojowej, kontekstu sytuacyjnego oraz
osobowości i zachowań ich piastunów; określenia zasad i wartości na jakich winien się
opierać system polityczny demokratycznego państwa prawa; rozumienie uwarunkowań
rozwoju sektora pozarządowego; dostrzeganie roli organizacji obywatelskich w
rozwiązywaniu problemów społecznych.
Instrumenty polityki społecznej
Społeczne funkcje państwa; instrumenty prawne i ekonomiczne ich realizacji (prawo,
wynagrodzenia, system podatkowy, zasoby ludzkie, organizacja czasu); ograniczenia
realizacji funkcji państwa w sferze społecznej.
Umiejętności: stosowania instrumentów polityki społecznej państwa w celu ograniczania i
łagodzenia problemów i kwestii społecznych.
Funkcjonowanie środowisk lokalnych
Społeczność lokalna w teorii i badaniach socjologicznych; przemiany środowisk lokalnych
pod wpływem industrializacji i urbanizacji; problemy środowisk lokalnych w dobie
globalizacji; tożsamość lokalna i regionalna; lokalizm jako ideologia; lokalne struktury
gospodarki; infrastruktura społeczna w środowiskach lokalnych; lokalna scena polityczna;
władza lokalna i przywództwo; geografia polityczna środowisk lokalnych; organizacje
pozarządowe w środowisku lokalnym – kreowanie kapitału społecznego i społeczeństwa
obywatelskiego.
9
Umiejętności: diagnozowania stanu funkcjonowania,
zachodzących zmian środowisk lokalnych.
podstawowych
problemów
i
Wybrane zagadnienia prawa cywilnego i rodzinnego
Charakterystyka podstawowych regulacji części ogólnej prawa cywilnego: osoby fizyczne i
osoby prawne, przedmiot stosunków cywilnoprawnych (rzeczy, dóbr niematerialnych),
czynności prawnych (w tym oświadczenia woli i umów), przedstawicielstwa, przedawnienia;
przegląd instytucji właściwych dla dalszych działów prawa cywilnego, tj. rzeczowego
(własność i inne prawa do korzystania z rzeczy), zobowiązaniowego (stosunki prawne
związane z wymianą dóbr i świadczeniem usług, najważniejsze rodzaje umów) i spadkowego
(dziedziczenie); analiza przepisów prawa rodzinnego i opiekuńczego: instytucja małżeństwa,
stosunki wynikające z pokrewieństwa, powinowactwa, przysposobienia, opieki i kurateli.
Umiejętności: wykorzystania podstawowych regulacji prawa cywilnego i rodzinnego w
rozwiązywaniu problemów społecznych.
Socjologia problemów społecznych
Specyfika socjologicznego spojrzenia na kwestie społeczne; złożoność natury i źródeł
powstawania problemów społecznych oraz trudności ich rozwiązywania; podstawowe pojęcia
stosowane przez socjologię problemów społecznych; kluczowe wyzwania cywilizacyjne
związane z ewolucją wartości i tożsamości, relacjami między płciami, rodzicielstwem i
rodziną, konsumpcją, pracą i aktywnością w sferze publicznej; różne ujęcia teoretyczne
występujące w obrębie współczesnej socjologii problemów społecznych.
Umiejętności: rozumienia złożoności natury i źródeł powstawania problemów społecznych;
roli dyskursu publicznego.
Globalne problemy społeczne
Pojęcie i definicja globalizacji oraz problemów społecznych; siły sprawcze globalizacji –
analiza procesów globalizacji w sferze ekonomicznej, politycznej i społecznej; globalne
problemy społeczne dzisiaj – zadłużenie państw i konflikty gospodarcze, problem
ludnościowy, bezrobocie, konflikty ideologiczne i religijne; zderzenie cywilizacji; konflikty
etniczne, wojna i uchodźstwo a globalizacja; problemy ekologiczne; globalny rynek pracy –
wskaźniki demograficzne, informatyzacja, możliwości i bariery w przepływie osób,
bezrobocie i zatrudnienie, dumping socjalny; beneficjenci i przegrani globalizacji; demontaż
czy reforma Welfare State?
Umiejętności: analizy zjawisk globalizacji z perspektywy nauki o polityce społecznej.
Statystyka społeczna
Przedmiot i zadania statystyki; opracowanie materiału statystycznego; wprowadzenie do
analizy struktury zbiorowości; ocena przeciętnego poziomu cechy; ocena dyspersji rozkładu;
analiza dynamiki zjawisk.
Umiejętności: zastosowanie metod statystycznych w badaniach i opisie zjawisk społecznych.
Diagnozowanie społeczne
Diagnoza i diagnozowanie społeczne; określenie przedmiotu diagnozy w polityce społecznej
(poziom życia, jakość życia, kwestie społeczne itd.); wskaźniki społeczne jako narzędzia
pomiaru w polityce społecznej; syntetyczne wskaźniki poziomu życia (metoda genewska,
HDI); wybrane systemy cząstkowych wskaźników społecznych (np. wskaźniki lejkenowskie,
millenium indicators, propozycje polskich statystyków społecznych); źródła danych dla
diagnozy społecznej w Polsce i w UE – GUS, EUROSTAT, badania akademickie, niezależne
instytucje badawcze; badania sondażowe – techniki badawcze, wady i zalety sondaży w
10
badaniach poziomu i jakości życia, typy sondaży; wybrane metody diagnozowania w polskiej
polityce społecznej: badanie aktywności ekonomicznej ludności; badanie budżetów
gospodarstw domowych; badanie budżetów czasu; metoda pamiętnikarska IGS; wywiad
środowiskowy i lustracja społeczna; miary ubóstwa (różne linie ubóstwa, HPI).
Umiejętności: poznania i praktycznego wykorzystania różnych metod diagnozowania
społecznego.
Polityka spójności społecznej
Główne pojęcia i relacje między nimi: spójność społeczna, integracja społeczna, solidarność
społeczna, kapitał społeczny, więzi społeczne, marginalność i marginalizacja społeczna,
wykluczenie społeczne, inkluzja i reintegracja; spójność i integracja społeczna w świetle
teorii socjologicznych i politycznych; czynniki wpływające pozytywnie i negatywnie na
spójność społeczną – hipotezy i wyniki badań; polityka spójności społecznej w kontekście
refleksji nad polityką społeczną; charakterystyka polityki spójności społecznej: podmioty i
przedmiot, cele i instrumenty, strategie i style, zasady i normy, rezultaty i wpływ; przykłady
polityki spójności społecznej na poziomie krajowym i międzynarodowym (m.in. Krajowe
Plany na rzecz Integracji Społecznej w UE, Strategia Spójności Społecznej Rady Europy,
Strategia Inkluzji Społecznej Unii Europejskiej); polski udział w Strategii Inkluzji Społecznej
UE; polska polityka społeczna w koncepcji i świetle polityki spójności społecznej; ocena i
perspektywy rozwoju polityki spójności społecznej.
Umiejętności: budowanie uzasadnień strategii, programów i projektów integracji i
przeciwdziałania wykluczeniu i marginalizacji.
System ochrony zdrowia
Dyskusja wokół definiowania zdrowia, zdrowie jednostek a zdrowie publiczne; czynniki
warunkujące zdrowie; modele organizacji i finansowania ochrony zdrowia; polski system
ochrony zdrowia; profilaktyka, prewencja, promocja zdrowia; prawa pacjenta.
Umiejętności: dostrzeganie różnorodności rozwiązań systemowych w ochronie zdrowia,
umiejętność poruszania się po systemie.
Rehabilitacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych
Pojęcie niepełnosprawności i pokrewne, osoba niepełnosprawna; systemy orzekania; skala
problemu i struktura populacji; pojęcie i dziedziny rehabilitacji; rehabilitacja społeczna, cele i
instrumenty, rehabilitacja społeczna; cele i instrumenty.
Umiejętności: rozróżniania pojęć, rozumienie związków między aktywnością społeczną i
zawodową a prawami człowieka.
Równouprawnienie i dyskryminacja
Podstawowe pojęcia w kontekście historycznym; równouprawnienie i przeciwdziałanie
dyskryminacji w międzynarodowych aktach normatywnych; rodzaje dyskryminacji i
kategorie dyskryminowanych we współczesnym świecie; historyczny kontekst „równości”,
„równouprawnienia” oraz „dyskryminacji” w Polsce; płeć jako czynnik nierówności w
teoriach i doktrynach społecznych i politycznych; uwarunkowania i instrumenty
przeciwdziałania dyskryminacji kobiet w myśli i w ruchu feministycznym; formalny i
faktyczny wymiar równości płci w porównaniu europejskim; feminizacja biedy jako
konsekwencja dyskryminacji ze względu na płeć; wielokulturowość a dyskryminacja; „obcy”
w Polsce i perspektywy dla wielokulturowego społeczeństwa polskiego.
Umiejętności: analizowania uwarunkowań nierówności i dyskryminacji we współczesnym
świecie, określania obszarów występowania tych zjawisk i stosowania procedur służących
dochodzeniu praw człowieka.
11
Strategie rozwoju społecznego
Główne pojęcia i relacje między nimi: rozwój społeczny, postęp i regres społeczny, rozwój i
wzrost gospodarczy, rozwój społeczno-gospodarczy; koncepcja rozwoju społecznego w
perspektywie historycznej i teoretycznej, m.in. teorie modernizacji, zależności i koncepcje
alternatywne; badania nad rozwojem społecznym – uwarunkowania i czynniki rozwoju;
możliwości kształtowania i sterowania rozwojem społecznym w różnych skalach – cele i
instrumenty polityki rozwoju społecznego; strategie rozwoju społecznego i pomocy
rozwojowej w polityce organizacji międzynarodowych, m.in. Banku Światowego, Programu
Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, Unii Europejskiej, Organizacji Współpracy
Gospodarczej i Rozwoju; krajowe podejścia do rozwoju społecznego – Narodowe Plany
Rozwoju i ich realizacja; lokalny wymiar strategii rozwojowych; ocena i perspektywy
rozwoju społecznego w skali globalnej, regionalnej i lokalnej.
Umiejętności: budowanie uzasadnień strategii, programów i projektów w zakresie rozwoju
społecznego.
Polityka edukacyjna
Pojęcia edukacji i polityki edukacyjnej; edukacja w perspektywie polityki społecznej; cele
polityki edukacyjnej w kontekście celów polityki społecznej; przejawy i wskaźniki kwestii
edukacyjnej w wymiarze narodowym i ponadnarodowym (globalnym); diagnoza sytuacji
edukacyjnej społeczeństwa polskiego; instytucje polityki edukacyjnej w Polsce; finansowanie
edukacji w Polsce; rozwiązania instytucjonalne i programowe systemu edukacji w Polsce;
wybrane modele i rozwiązania w sferze edukacji w innych państwach.
Umiejętności: diagnozowania sytuacji edukacyjnej społeczeństwa polskiego, wiedza o
funkcjonowaniu różnych instytucji polityki edukacyjnej.
Patologia społeczna z elementami resocjalizacji
Patologia społeczna a dewiacja; transformacja ustrojowa w Polsce a zjawiska patologii
społecznej; przestępstwo, przestępczość, kara i resocjalizacja; alkoholizm i problemy
alkoholowe; przemoc w rodzinie; prostytucja i handel ludźmi; narkomania jako problem
społeczny współczesnego świata; samobójstwa.
Umiejętności: analizowania uwarunkowań i symptomów dewiacji społecznej, wpływu
negatywnych dewiacji na zjawiska patologii społecznej, diagnozowania zjawisk patologii
społecznej, stosowania instrumentów profilaktyki i resocjalizacji.
Sektor pozarządowy w polityce społecznej
Przegląd ujęć definicyjnych i typów prawnych organizacji pozarządowych; funkcje
organizacji społecznych i bariery realizacji funkcji; aktywność obywatelska w Polsce i w
świecie; miejsce sektora pozarządowego w realizacji społecznej funkcji państwa; formy
współdziałania sektora pozarządowego z instytucjami publicznymi.
Umiejętności: rozumienia roli organizacji pozarządowych w polityce społecznej; aktywizacja
społeczeństwa na rzecz rozwiązywania problemów i kwestii społecznych.
12