11.2. W skali Polski

Transkrypt

Gorajek-Diagn-Pieleg10-14.fm Page 159 Tuesday, August 7, 2007 7:00 AM
dla poszczególnych regionów wewnątrz krajów, porównanie ICNP
z innymi klasyfikacjami używanymi w lokalnej służbie zdrowia, zastosowanie ICNP w projektowaniu szwajcarskiego CH-NMDS, tłumaczenie ICNP V1.
Ośrodek australijski prowadzi badania związane z rozwojem ICNP
i jej promocją, w tym analizą proponowanych do wprowadzenia terminów. Centrum w Chile również przygotowuje wnioski związane z rozszerzaniem zasobu leksykalnego klasyfikacji, współpracuje z Krajowym Towarzystwem Pielęgniarek w Hiszpanii (National Nurses Association in Spain) w związku z tłumaczeniem ICNP V1 na język
hiszpański, a także przygotowuje katalog pojęć związanych z zagadnieniem „komunikacji wewnątrz rodziny” (na potrzeby pielęgniarek
środowiskowych).
W 2006 roku dołączyły: Centre for Nursing Minimum Data Set
Knowledge Discovery przy Wydziale Pielęgniarstwa Uniwersytetu
Minnesoty oraz Ośrodek Badawczo-Rozwojowy ICNP przy Milwaukee College of Nursing na Uniwersytecie Wisconsin.
Ośrodki australijski i chilijski
11.2. W skali Polski
Danuta Zarzycka, Jolanta Górajek-Jóźwik
Od kilkunastu lat w literaturze przedmiotu można wskazać wiele doniesień opisujących działania zmierzające do obiektywizacji, ujednolicenia i tym samym stworzenia określonej porównywalności głównych
elementów opieki pielęgniarskiej – diagnozy pielęgniarskiej, działań
pielęgniarskich i wyników opieki pielęgniarskiej, które mieszczą się
w ramach systematycznego rozwoju terminologii pielęgniarstwa [1, 2].
Prezentowana procedura weryfikacyjno-wdrożeniowa, przeprowadzona na początku 2000 roku, jest próbą wyjścia naprzeciw oczekiwaniom środowiska pielęgniarskiego w zakresie weryfikacji fenomenów pielęgniarstwa z uwzględnieniem swoistości pielęgniarstwa
w Polsce. Jednak ze względu na brak doświadczeń w zakresie przeprowadzania podobnych procedur weryfikacyjno-wdrożeniowych w pielęgniarstwie rodzimym przedstawiane wyniki będą ograniczone do kwestii diagnozowania i formułowania diagnozy pielęgniarskiej.
Zakres i charakter treści zawartych w zapisie rozpoznania sytuacji
zdrowotnej odbiorcy usług pielęgniarskich jest dość zróżnicowany, co
determinowane jest ewaluacją postrzegania podmiotu opieki (od podejścia fizjologicznego do podejścia holistycznego), roli pielęgniarki warunkowanej istotą samego pielęgniarstwa (np. zastępczej matki, towarzysza, rzecznika spraw pacjenta) [15].
Celem rozdziału jest przedstawienie elementu procesu weryfikacji
Międzynarodowej Klasyfikacji Praktyki Pielęgniarskiej (ICNP)
z uwzględnieniem uwarunkowań polskiego pielęgniarstwa (rozumienia
Działania na
rzecz rozwoju
terminologii pielęgniarstwa
Cele procedury
weryfikacyjno-wdrożeniowej
Dostępność
klasyfikacji
diagnoz
Weryfikacja
ICNP wersja
Alfa
159
istoty pielęgnowania, roli, miejsca, zakresu i charakteru diagnozowania
w pielęgniarstwie). Nie bez znaczenia jest dokonanie analizy zakresu
i charakteru diagnoz formułowanych na podstawie ICNP wersja Alfa
w porównaniu z diagnozami pielęgniarskimi określanymi w sposób tradycyjny. W prezentowanej pracy pierwotnym celem było zastosowanie
ICNP w procesie formułowania diagnozy pielęgniarskiej w ramach zajęć dydaktycznych, co może stanowić podstawę do prognozowania
możliwości i ograniczeń w stosowaniu ICNP w praktyce pielęgniarskiej.
11.2.1. Założenia procedury
Metody stosowane w procedurze weryfikacyjno-wdrożeniowej
Istota diagnozowania tradycyjnego
Procedura weryfikacyjno-wdrożeniowa –
zakres pytań
160
Badania zmierzające do określenia wstępnej porównywalności diagnoz
formułowanych w sposób tradycyjny i na podstawie ICNP wersja Alfa
przeprowadzono zgodnie z założeniami quasi-eksperymentu, opartego m.in. na metodzie studium przypadku. W opisywanym quasi-eksperymencie za zmienną niezależną przyjęto zakres i charakter diagnoz odzwierciedlających sytuację zdrowotną pacjentki przedstawionej
w studium przypadku. Zmienną eksperymentalną był sposób formułowania diagnoz pielęgniarskich, który na pierwszym etapie procedury
miał formę diagnozowania tradycyjnego, a na drugim – diagnozowania
opartego na ICNP.
Diagnozowanie tradycyjne ma charakter postępowania intelektualnego opartego na procesach logiczno-analitycznych, które polega
w pierwszej kolejności na celowej analizie danych zgromadzonych
o pacjencie, jego sytuacji biopsychospołecznej. Następna faza diagnozowania polega na uogólnieniu dostępnych informacji istotnych dla
sprawowania opieki pielęgniarskiej, połączenie ich w spójne merytorycznie obszary i wnioskowanie poprzez nazwanie istoty stanu, sytuacji zdrowotnej pacjenta za pomocą jednego lub kilku pojęć. Proces
diagnozowania tradycyjnego kończy się sformułowaniem diagnozy
pielęgniarskiej wraz z uwzględnieniem jej genezy [17, 10].
Na drugim etapie quasi-eksperymentu do sformułowania diagnoz
pielęgniarskich na podstawie opisu sytuacji zdrowotnej tej samej pacjentki wykorzystano ICNP.
Swego rodzaju uzupełnienie podstawowej metody wykorzystywanej w procedurze weryfikacyjno-wdrożeniowej stanowił wywiad wraz
z odpowiadającym mu narzędziem – kwestionariuszem wywiadu, który
pozwalał na uzyskanie i udokumentowanie opinii uczestników quasi-eksperymentu dotyczącej użyteczności ICNP w diagnozowaniu.
W procedurze weryfikacyjno-wdrożeniowej poszukiwano odpowiedzi na następujące pytania poznawcze:
1. Czy diagnozy pielęgniarskie formułowane w sposób tradycyjny i na podstawie ICNP odzwierciedlają sytuację zdrowotną pacjentki przedstawioną w opisie?
Na potrzeby weryfikacji założono, że diagnozy pielęgniarskie, niezależnie od sposobu formułowania, odzwierciedlają sytuację zdrowotną człowieka, a jako wskaźnik przyjęto związek zachodzący pomiędzy
zakresem i charakterem informacji zawartych w opisie przypadku pacjentki a zakresem i charakterem diagnoz sformułowanych na jego
podstawie.
2. Czy zakres i charakter diagnoz pielęgniarskich formułowany
na dwa odmienne sposoby jest zbieżny?
Na potrzeby analiz weryfikacyjnych założono, że zakres i charakter
diagnoz jest w wysokim stopniu zbieżny, czyli niezależny od sposobu
jego formułowania. Szczególnie odnosi się to do diagnoz/zjawisk pielęgniarskich, które są określane na podstawie zobiektywizowanego zakresu danych i nawiązują do biomedycznego paradygmatu pielęgniarstwa.
3. Czy pojedyncze diagnozy pielęgniarskie postawione w sposób
tradycyjny i na podstawie ICNP, dotyczące tych samych obszarów,
są jednorodne pod względem poziomu ogólności?
Pojedyncze diagnozy pielęgniarskie sformułowane z wykorzystaniem Międzynarodowej Klasyfikacji Praktyki Pielęgniarskiej oraz diagnozy określane tradycyjnie są porównywalne pod względem ogólności ich określeń. W większym stopniu porównywalne są te diagnozy,
które podlegają zobiektywizowanej ocenie, natomiast zjawiska częściowo porównywalne dotyczą obszarów, które w ICNP są szeroko
zdefiniowane z podziałem na działy, poddziały, warstwy i jeszcze
mniejsze jednostki, a ich definicje opierają się na określeniach odwołujących się do subiektywnych ocen osób diagnozujących.
11.2.2. Charakterystyka uczestników procedury
Procedurę weryfikacyjno-wdrożeniową przeprowadzono wśród studentów I roku drugiego semestru studiujących pielęgniarstwo (studia
dzienne magisterskie) na Wydziale Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu
Akademii Medycznej w Lublinie. W procedurze uczestniczyły łącznie
44 osoby, przy czym w I etapie brały udział dwie osoby (gromadzenie
informacji o sytuacji zdrowotnej pacjentki przez większą liczbę osób
obarczone jest błędem niezachowania podstawowych zasad gromadzenia danych), a w etapie drugim – 42 osoby, wykonujące zadanie na
podstawie wcześniej zgromadzonych i udokumentowanych informacji.
Kompletność zgromadzonych informacji dotyczących sytuacji zdrowotnej pacjenta oraz poprawność formułowania diagnoz metodą tradycyjną gwarantowało doświadczenie nauczyciela monitorującego wykonanie zadania.
W czasie przeprowadzania procedury wdrożeniowo-weryfikacyjnej
wszystkich uczestników zapoznano z ICNP wersja Alfa i sposobem
posługiwania się tym indeksem. Poza tym studenci na wcześniejszych
Uczestnicy
procedury
Przygotowanie
do procedury
161
etapach kształcenia w zawodzie pielęgniarki zostali zapoznani z istotą
komunikacji interpersonalnej z podmiotem opieki, założeniami pielęgnowania zindywidualizowanego oraz formułowaniem diagnoz w sposób tradycyjny, opisowy, głównie w kategoriach stanu pacjenta, rodziny, innych grup osób.
Badania przeprowadzono w maju 2000 roku, w ramach zajęć
z przedmiotu „teoria pielęgniarstwa”, realizowanego w Zakładzie Teorii Pielęgniarstwa Wydziału Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu Akademii Medycznej w Lublinie.
11.2.3. Organizacja procedury
Pierwszy etap
procedury
Drugi etap
procedury
Na pierwszym etapie quasi-eksperymentu studenci w liczbie dwóch
osób zgromadzili informacje dotyczące sytuacji zdrowotnej wybranej
pacjentki (M.K.), co miało miejsce w czasie zajęć dydaktycznych realizowanych na oddziale szpitalnym. Studenci, gromadząc informacje,
wykorzystywali następujące metody: wywiad niestandaryzowany, obserwacja bezpośrednia, pomiar przyrządowy bezpośredni i analiza dostępnej dokumentacji pacjenta. W wyniku pisemnego opracowania danych powstał opis przypadku pacjenta (załącznik 1). Na jego podstawie sformułowano diagnozy w sposób tradycyjny stanowiące swoisty
wyznacznik dalszego postępowania z pacjentem.
W drugim etapie procedury weryfikacyjno-wdrożeniowej uczestniczyło 42 studentów, rozwiązujących zadanie w trzy- lub czteroosobowych grupach. Polegało ono na ustaleniu rozpoznań pielęgniarskich na
podstawie tego samego opisu przypadku pacjentki M.K., ale przy wykorzystaniu ICNP.
Przed przystąpieniem do rozwiązania tak sformułowanego zadania
uczestnicy zajęć zapoznali się (ok. 20 min) z ICNP w wersji słowno-literowej, która była znacznie mniej wygodna w korzystaniu niż wersja elektroniczna. Sytuacja taka była spowodowana ograniczonym dostępem do komputerów osobistych w czasie zajęć dydaktycznych, co
niewątpliwie należy łączyć z dość trudnym okresem transformacji
w zakresie kształcenia pielęgniarek. Należy przypuszczać, że w takiej
samej bądź podobnej sytuacji mogły w tym samym czasie znaleźć się
również pielęgniarki w innych krajach Europy Środkowowschodniej.
11.2.4. Wyniki postępowania
weryfikacyjno-wdrożeniowego i ich omówienie
Charakter analizy wyników
162
Analiza uzyskanych wyników ma charakter jakościowy z elementami
obliczeń matematycznych. Kolejność prezentacji materiału badawczego podporządkowana jest uprzednio postawionym pytaniom poznawczym.
Tabela 11.1. Informacje o sytuacji zdrowotnej pacjentki M.K. a zakres i charakter diagnoz pielęgniarskich
Zakres i charakter diagnoz
(I etap)
X
Informacje o sytuacji zdrowotnej pacjentki
M.K.
X
Zakres i charakter diagnoz (II etap)
1. Ból kończyny
dolnej prawej (zakrzepowe zapalenie żył)
>
Rozpoznanie lekarskie: guz jelita ślepego; zakrzepowe zapalenie żył głębokich kończyny dolnej prawej. Przebyte zabiegi: usunięcie
pęcherzyka żółciowego i przepukliny pępkowej
(1997).
Przygotowanie do usunięcia guza jelita ślepego.
<
1. Ból kończyny dolnej prawej
2. Obrzęk kończyny dolnej prawej
(zakrzepowe zapalenie żył)
>
Dolegliwości bólowe kończyny dolnej, obrzęk,
zaczerwienienie skóry, zwiększone ucieplenie.
Elewacja kończyny dolnej prawej i okład z Altacetu.
<
2. Obrzęk
kończyny dolnej prawej
3. Ograniczona
sprawność fizyczna (otyłość, wiek,
podstawowa jednostka chorobowa)
<
Ograniczona sprawność pacjentki w zakresie
poruszania się w obrębie sali i poza nią, wykonywania toalety ciała, zmiany bielizny pościelowej
i osobistej.
Dolegliwości: Ból i kołatanie serca, ból podbrzusza okresowo.
>
3. Ograniczona aktywność
fizyczna
4. Ograniczone poruszanie się
5. Samoopieka ograniczona
>
>
?
4. Ból w podbrzuszu napadowy,
kłujący (guz jelita
ślepego)
>
?
Funkcjonowanie układów anatomiczno-fizjologicznych:
=
6. Ból, kołatanie serca.
z
z
Oddechowy: bez zmian; oddech 16/min.
Krążenia: RR 175/90; 190/100, tętno 68
uderzeń/min, dobrze wyczuwalne, miarowe,
perfuzja naczyń obwodowych bez cech zaburzeń.
>
7. Ból trzewny
z
Pokarmowy: apetyt zmniejszony, pragnienie
prawidłowe; wydalanie: zaparcia, dieta lekkostrawna,
ciężar ciała 100 kg, wzrost 168 cm;
>
8. Nadciśnienie
z
z
Moczowo-płciowy: bez zmian.
Kostno-stawowy: ruchomość w obrębie stawów ograniczona; sprawność fizyczna ograniczona; poruszanie się w obrębie łóżka ograniczone.
=
9. Zmniejszony apetyt
10. Zaparcia
11. Otyłość
5. Brak apetytu/
/ból w podbrzuszu, zmiana nawyków żywieniowych
>
6. Zaparcia (guz
jelita ślepego,
ograniczona aktywność ruchowa)
<
z
z
Zmysły: niedowidzenie; słuch prawidłowy.
Sen prawidłowy.
7. Nadwaga (nieprawidłowe nawyki żywieniowe)
<
z
Powłoki skórne bez wykwitów patologicznych,
skóra czysta, blada, dobrze napięta.
z
Świadomość: prawidłowa co do miejsca, czasu, przestrzeni.
=
12. Ograniczona ruchomość stawów
z
Kontakt werbalny: na pytania odpowiada krótko, zwięźle, sama nie inicjuje rozmowy.
>
13. Wzrok
z niewielkim
zaburzeniem
?
?
=
>
>
163
cd. tabeli 11.1
Zakres i charakter diagnoz
(I etap)
8. Obniżony nastrój (brak kontaktów z rodziną, niepokój o stan zdrowia, oczekiwanie
na zabieg operacyjny)
X
Informacje o sytuacji zdrowotnej pacjentki
M.K.
X
Zakres i charakter diagnoz (II etap)
Nastrój obniżony z powodu sytuacji zdrowotnej,
konieczności wykonania zabiegu operacyjnego,
braku kontaktów z rodziną.
<
14. Niepokój
=
15. Nastrój
obniżony
Legenda oznaczeń w kolumnach oznaczonych literą X:
<
>
=
?
bardziej szczegółowe określenie diagnozy w stosunku do danych podstawowych
bardziej ogólne określenie diagnozy w stosunku do danych podstawowych
porównywalne poziomy szczegółowości diagnozy i danych podstawowych
brak sformułowania diagnozy mimo dostępności określonych danych
Diagnozy uzyskane na I i II
etapie badań
Porównanie
zakresu i charakteru diagnoz
164
W pierwszej kolejności wykazano związek pomiędzy zakresem
i charakterem informacji zgromadzonych o pacjentce a zakresem i charakterem diagnoz formułowanych na I i II etapie quasi-eksperymentu.
Wyniki analiz zawiera tabela 11.1.
W tabeli 11.1 przedstawiono wyniki diagnozowania metodą tradycyjną (I etap) i z wykorzystaniem ICNP wersja Alfa (II etap).
Na pierwszym etapie badań uwzględniono wszystkie z ośmiu diagnoz zaproponowanych przez uczestników eksperymentu. Na drugim
etapie studenci sformułowali łącznie 47 diagnoz – dość zróżnicowanych pod względem poziomu szczegółowości (pełna lista diagnoz II
etapu, patrz załącznik 2). W celu ułatwienia porównywania, diagnozy
uznane za podobne pod względem zakresu i charakteru treści połączono w jednobrzmiące określenia, które najczęściej były używane przez
studentów, a jednocześnie odrzucono diagnozy wybrane tylko przez
pojedyncze grupy uczestników eksperymentu – ze względu na ich małą
reprezentatywność dla całego procesu diagnozowania z wykorzystaniem ICNP (wskaźnik jednorodności). Po ukończeniu opisanych działań na drugim etapie postępowania utworzono 15 diagnoz pielęgniarskich, czyli o 7 więcej niż na I etapie postępowania weryfikacyjno-wdrożeniowego.
Liczba sformułowanych diagnoz łączy się z poziomem ich szczegółowości w stosunku do danych podstawowych, jakimi są informacje
o sytuacji zdrowotnej pacjentki M.K. – bez analizowania na tym etapie
badań problemu ich kompletności.
Analizując zakres i charakter diagnoz pielęgniarskich formułowanych na dwa odmienne sposoby, można zauważyć, że diagnozy pielęgniarskie określane tradycyjnie zawierają wiele bardziej szczegóło-
wych treści w porównaniu z diagnozami ICNP, co wynika przede
wszystkim z uwzględnienia w zapisie diagnozy genezy stanu. Widać to
np. w zestawieniu diagnoz: I etap – „ograniczona sprawność fizyczna
(otyłość, wiek, podstawowa jednostka chorobowa)”; II etap – „ograniczona aktywność fizyczna”.
Należy się zgodzić, że określanie genezy stanu prawdopodobnie
może prowadzić do nadinterpretacji faktów, czego przykładem jest
określenie przyczyny „nadwagi” jako „nieprawidłowe nawyki żywieniowe”, na co nie wskazuje informacja bazowa o pacjencie. Podobnie
nieprecyzyjne wyciąganie wniosków z danych ujawnia zapis diagnozy
„brak apetytu”, gdy faktycznie na podstawie dostępnych danych o pacjencie można było ustalić jedynie „obniżony apetyt”. Wyciąganie zbyt
daleko idących wniosków miało miejsce w stosunku do diagnozy „niepokój” na podstawie oceny opisu kontaktu werbalnego pacjenta „na
pytania odpowiada krótko, zwięźle, sama nie inicjuje rozmowy”.
Na I etapie postępowania nie sformułowano diagnozy „ból” i „kołatanie serca”, mimo że stan ten był wyraźnie wskazany w opisie sytuacji zdrowotnej pacjentki. Prawdopodobną przyczyną pominięcia tej
diagnozy jest to, że uczestnicy procedury nie znali możliwości zastosowania profesjonalnych działań pielęgniarskich w przypadku tego stanu.
Podobnie w diagnozowaniu tradycyjnym pominięto diagnozę „nadciśnienie”, mimo że kilkakrotne pomiary ciśnienia tętniczego krwi wskazują na jego podwyższenie w stosunku do obowiązujących norm. Wyniki takie można tłumaczyć brakiem przyzwolenia zawodowego na zajmowanie się regulacją ciśnienia tętniczego przez pielęgniarki, które
mogą podejmować jedynie działania wspomagające proces terapeutyczny.
Na I etapie badań na osiem sformułowanych diagnoz trzy miały
charakter bardziej szczegółowy i tyle samo było bardziej ogólnych
w porównaniu z bazą danych o pacjentce. Na II etapie quasi-eksperymentu na 15 sformułowanych diagnoz osiem miało charakter określeń ogólniejszych w stosunku do danych podstawowych, a trzy były
bardziej szczegółowe. Na uwagę zasługuje fakt, że na II etapie badań
sformułowano cztery diagnozy w pełni zgodne z określeniami użytymi
do opisu sytuacji zdrowotnej pacjentki.
Wyniki badań wskazują, że formułowanie diagnoz z wykorzystaniem ICNP jest prawidłowe z punktu widzenia założeń teoretycznych
i zgodne z zasadą przechodzenia od szczegółowych informacji o sytuacji pacjentki do bardziej ogólnych wniosków odzwierciedlających
stan zdrowia pacjentki (diagnozy pielęgniarskiej).
Kolejne działania zmierzające do weryfikacji diagnozowania z wykorzystaniem ICNP wersja Alfa polegały na wykazaniu zgodności logicznej treści zapisu diagnozy formułowanej na porównywanych etapach eksperymentu. Wyniki wskazują, że spośród 15 obszarów, w których dokonano rozpoznań na potrzeby pielęgnowania, jedynie w trzech
wystąpiła pełna zgodność w zakresie zapisu ich treści, tj. „zaparcia”,
„ból kończyny dolnej prawej”, „obrzęk kończyny dolnej prawej”.
Analiza zgodności logicznej
diagnoz
165
Tabela 11.2. Zgodność sformułowań diagnoz użytych na I i II etapie procedury weryfikacyjno-wdrożeniowej
Diagnozy pielęgniarskie
I etap
II etap
1. Zaparcia
+
+
Pełna
2. Nadwaga (nieprawidłowe nawyki żywieniowe)
Otyłość
+
–
–
+
Częściowa
3. Ból kończyny dolnej prawej (zakrzepowe zapalenie żył)
Ból kończyny dolnej prawej
+
–
–
+
Pełna
4. Obrzęk kończyny dolnej prawej (zakrzepowe zapalenie żył)
Obrzęk kończyny dolnej prawej
+
–
–
+
Pełna
5. Ból w podbrzuszu, napadowy, kłujący (guz jelita ślepego)
Ból trzewny
+
–
–
+
Częściowa
6. Ograniczona sprawność fizyczna (otyłość, wiek, jednostka
chorobowa)
Ograniczona aktywność fizyczna
+
–
–
+
Częściowa
7. Brak apetytu (ból w podbrzuszu, zmienione nawyki żywieniowe)
Zmniejszony apetyt
+
–
–
+
Częściowa
8. Obniżony nastrój (niepokój o stan zdrowia, oczekiwanie na
zabieg operacyjny, brak kontaktów z rodziną)
Obniżony nastrój
+
–
Częściowa
–
+
9. Niepokój
–
+
Brak
10. Ograniczone poruszanie się
–
+
Brak
11. Samoopieka ograniczona
–
+
Brak
12. Ból, kołatanie serca
–
+
Brak
13. Ograniczona ruchomość stawów
–
+
Brak
14. Nadciśnienie
–
+
Brak
15. Wzrok z niewielkim zaburzeniem
–
+
Brak
166
Zgodność
Częściowa zgodność logiczna treści zapisu diagnoz odnosi się do
kolejnych pięciu sformułowań, najwięcej zaś, gdyż aż siedem rozpoznań pielęgniarskich nie wykazuje zgodności, ponieważ zostały sformułowane jedynie na II etapie eksperymentu.
Uzyskane wyniki badań wskazują, że klasyfikacja ICNP wersja
Alfa wykorzystywana w diagnozowaniu w odniesieniu do stałego zakresu danych (opis przypadku pacjentki M.K.) pozwoliła na dostrzeżenie większej liczby zjawisk pielęgniarskich, czyli odegrała rolę bodźcotwórczą.
Kolejne analizy dotyczyły wyników uzyskanych na II etapie badań
(tabele 11.3, 11.4, 11.5).
Powtarzalność w zakresie treści sformułowanych diagnoz pielęgniarskich określanych z wykorzystaniem ICNP wersja Alfa odzwierciedla wskaźnik częstości. Wyniki badań zawarte w tabeli 11.3 wskazują, że tylko jedno rozpoznanie pielęgniarskie – „nadciśnienie” – było
formułowane przez wszystkich badanych (100% częstości).
Ponad połowa badanych określiła eksperymentalną sytuację zdrowotną za pomocą 11 diagnoz, co w kontekście 15 diagnoz uznanych
jako liczba wyjściowa świadczy o osiągnięciu wysokiego poziomu
wskaźnika częstości i potwierdza precyzyjność sformułowań zawartych w ICNP. Oznacza to, że korzystanie z ICNP wersja Alfa przez
wiele osób o porównywalnym przygotowaniu zawodowym pozwala
Powtarzalność
treści diagnoz
Tabela 11.3. Częstość sformułowań diagnoz pielęgniarskich na II etapie postępowania weryfikacyjno-wdrożeniowego
Nadciśnienie
Zaparcia
Otyłość
Ból trzewny
Obniżony nastrój
Ograniczone poruszanie się
Samoopieka ograniczona
Niepokój
Ból, kołatanie serca
Ograniczona ruchomość stawów
Zmniejszony apetyt
Wzrok z niewielkim zaburzeniem
Wskaźnik częstości*
100%
91,6%
83%
83%
75%
75%
66,6%
66,6%
58,3%
58,3%
58,3%
50%
50%
41,6%
41,6%
* Wskaźnik częstości diagnoz informuje o tym, jak często badani używali danego sformułowania do odzwierciedlenia stanu pacjenta.
Wskaźnik częstości = liczba sformułowań określonej diagnozy/liczba sformułowań wszystkich diagnoz
x 100%
Wskaźnik częstości przyjmuje wartości od 0 % do 100%.
167
Tabela 11.4. Jednorodność w obrębie sformułowań diagnoz pielęgniarskich na II etapie procedury weryfikacyjno-wdrożeniowej
Nadciśnienie
Zaparcia
Otyłość
Niepokój
Zmniejszony apetyt
Samoopieka ograniczona
Obniżony nastrój
Ból trzewny
Wskaźnik jednorodności*
1/1
1/1
1/2
1/2
1/2
1/3
1/4
1/4
1/4
1/4
1/5
1/5
1/5
1/8
1/8
* Wskaźnik jednorodności = liczba stała 1/liczba tożsamych określeń użytych do nazwania stanu; zawiera się w przedziale od 0 do 1.
Analiza
jednorodności
diagnoz
dochodzić do takich samych lub podobnych wniosków w postaci określeń diagnoz pielęgniarskich.
W tabeli 11.4 przedstawiono analizę treści diagnoz pielęgniarskich
(II etap) pod względem ich pochodzenia z tego samego obszaru tematycznego. Pełna jednorodność, czyli korzystanie z takich samych określeń słownych w celu określenia stanu pacjenta, występuje w przypadku dwóch diagnoz. Najwięcej, bo aż osiem zróżnicowanych określeń
wykorzystano do sprecyzowania ograniczonej aktywności fizycznej.
Z kolei najczęściej stan diagnozowanej pacjentki opisywano za pomocą czterech podobnych wyrażeń – diagnoz, oscylujących wokół
„zmniejszonego apetytu”, „zaburzeń wzroku”, „ograniczeń samoopieki” (w tym „poruszania się”) oraz „obniżonego nastroju”. Na tym etapie postępowania dość trudna jest jednoznaczna interpretacja uzyskanych wartości wskaźników jednorodności, gdyż niewątpliwie wpłynęły na nie warunki organizacyjne przeprowadzania eksperymentu
– przede wszystkim forma indeksu diagnoz (słowno-literowa), z której
korzystali badani, a niekoniecznie sama jego wartość merytoryczno-metodyczna.
11.2.5. Użyteczność międzynarodowej klasyfikacji
praktyki pielęgniarskiej
Opinie
uczestników
procedury
weryfikacyjnej
168
Opinie uczestników procedury weryfikacyjno-wdrożeniowej uzyskane
za pomocą wywiadu niestandaryzowanego wskazują, że większość
– 35 osób – oczekiwała bardziej precyzyjnych i wymiernych (zobiektywizowanych) wskaźników do definiowania zjawisk pielęgniarskich,
którymi może posługiwać się pielęgniarka zgodnie z jej przygotowaniem zawodowym i uprawnieniami.
Intencją kolejnych pytań kierowanych do uczestników postępowania było potwierdzenie zakresu i charakteru uprzednio dokonanych
analiz, a tym samym uzupełnienie odpowiedzi na postawione wcześniej pytania poznawcze.
Trzydziestu dziewięciu badanych uznało, że dane wyjściowe zgromadzone o pacjentce są kompletne i wystarczają do sformułowania
diagnoz z wykorzystaniem ICNP.
Porównując zakres i charakter treści diagnoz pielęgniarskich sformułowanych w sposób tradycyjny i z wykorzystaniem ICNP, badani
wskazali na krótszy i prostszy sposób dochodzenia do diagnozy przy
posługiwaniu się indeksem.
Dość istotnym mankamentem formułowania diagnoz na II etapie
jest brak określenia genezy stanu pacjenta, która w znacznym stopniu
ukierunkowuje działania opiekuńcze, a także konieczność korzystania
z komputera w czasie diagnozowania, gdyż w przeciwnym razie bardzo szeroki zakres informacji niezbędny do wykorzystania w diagnozowaniu utrudnia szybkie i wiarygodne posługiwanie się nimi. Nie bez
wpływu na powyższą opinię jest to, że dla większości badanych sformułowania diagnoz według ICNP były tylko częściowo zrozumiałe.
Na podstawie uzyskanych wyników procedury weryfikacyjno-wdrożeniowej można stwierdzić, że diagnozy zawarte w ICNP wersja
Alfa kompleksowo odzwierciedlają sytuację zdrowotną człowieka, nie
wymagając od osób formułujących diagnozę każdorazowego używania
własnego, dowolnego słownictwa w celu określenia rozpoznania pielęgniarskiego.
Wyniki analiz wskazują, że zakres i charakter diagnoz w I i II etapie eksperymentu znacznie się różnią, gdyż zastosowanie ICNP zmusiło badanych do bardziej szczegółowego diagnozowania.
Umiarkowanie wysokie wskaźniki jednorodności i częstości sformułowań poszczególnych diagnoz wskazują na użyteczność prowadzenia podobnych procedur w odniesieniu do odrębnej i szerszej grupy badanych i przy zapewnieniu możliwości korzystania z wersji elektronicznej ICNP [20].
Od kilku już lat, jakie minęły od momentu wdrożenia procedury
weryfikacyjnej, praktyka formułowania diagnoz pielęgniarskich w rodzimym pielęgniarstwie niewiele się jednak zmieniła. W literaturze nadal można dostrzec wyraźny niedostatek doniesień bądź raportów z badań informujących o zaangażowaniu środowiska pielęgniarskiego, zarówno w wymiarze jednostkowym, jak i organizacji pielęgniarskich,
w problematykę diagnozowania.
Bardzo prawdopodobne jest natomiast zaangażowanie małych środowisk pielęgniarskich, głównie praktyków, w promowanie Międzynarodowej Klasyfikacji Praktyki Pielęgniarskiej i zawężenie procedury
wdrożeniowej do zastosowań praktycznych – bez dokonywania analiz
empirycznych zmierzających do upowszechnienia doświadczeń.
Podsumowanie
wyników
procedury
Wyniki przeprowadzonej
procedury
a praktyka
169
Załącznik 1. Opis sytuacji zdrowotnej pacjentki wykorzystany w eksperymencie*
Pacjentka M.K., lat 64.
Rozpoznanie medyczne: Tu coeci. Trombophlebitis crurus dextra profunda. Guz jelita ślepego. Zakrzepowe zapalenie żył głębokich kończyny prawej.
Pacjentka została przyjęta do szpitala w dniu 15.03.2000 r., przeniesiona ze szpitala z Zamościa na
własną prośbę. Pani M.K. pochodzi z małej miejscowości Werhaczów. Z zawodu jest rolnikiem,
obecnie na rencie II grupy. Mieszka wraz z mężem i dwoma synami. Warunki mieszkaniowe dobre.
Pacjentka w 1997 roku przebyła zabieg operacyjny – usunięcie woreczka żółciowego i przepukliny
pępkowej. Aktualnie jest przygotowywana do zabiegu operacyjnego.
W czasie pobytu w szpitalu wykonano pacjentce badania podstawowe, gastroskopię, ultrasonografię jamy brzusznej, wlew doodbytniczy, odbyła ona także konsultację kardiologiczną i ginekologiczną.
Pani M.K. ma ograniczoną sprawność fizyczną, wymaga pomocy ze strony drugiej osoby przy wykonywaniu codziennych czynności życiowych, takich jak: poruszanie się, wykonywanie toalety ciała,
zmiana bielizny osobistej i pościelowej.
Pacjentka uskarża się na bóle i kołatanie serca, okresowe bóle w podbrzuszu oraz ból kończyny
dolnej prawej. Występuje u niej nadciśnienie, które jest ustabilizowane farmakologicznie. W dniu
dzisiejszym z powodu obrzęku i bólu kończyny dolnej prawej wykonano jej elewację i zastosowano
okład z Altacetu.
Pacjentka nie odczuwa dolegliwości ze strony układu oddechowego, oddechy prawidłowe w liczbie
16/min.
Układ krążenia: ciśnienie tętnicze krwi 175/90 mmHg; 190/100 mmHg; tętno 68 uderzeń/min, dobrze wyczuwalne, miarowe; perfuzja obwodowa prawidłowa.
Układ pokarmowy: apetyt zmniejszony; pragnienie prawidłowe, wydalanie – zaparcia, dieta lekko
strawna, ciężar ciała 100 kg, wzrost 168 cm.
Układ moczowo-płciowy: brak dolegliwości, ilość wydalanego moczu prawidłowa.
Układ ruchu: poruszanie ograniczone, ruchomość w stawach ograniczona, sprawność fizyczna
ograniczona.
Inne: wzrok – niedowidzenie, korygowane przez okulary, słuch prawidłowy, świadomość pełna co
do miejsca i czasu, sen dobry, skóra czysta, blada.
Pacjentka nawiązuje kontakt werbalny, lecz jest mało komunikatywna. Na pytania odpowiada krótko
i zwięźle. Zaobserwowano u niej obniżony nastrój spowodowany sytuacją zdrowotną, pobytem
w szpitalu, rozłąką z rodziną i oczekiwaniem na zabieg operacyjny.
* Opis sytuacji zdrowotnej pacjentki przygotowany samodzielnie przez badanych studentów, celowo
pozostawiony bez ingerencji nauczyciela, ale pod jego kontrolą, aby uzyskać najczęściej spotykane bazy
danych o pacjentach.
170
Załącznik 2. Pełna lista zjawisk pielęgniarskich (diagnoz) sformułowanych w ramach quasi-eksperymentu z wykorzystaniem ICNP
Zjawisko pielęgniarskie
Nadciśnienie
Otyłość
Zaparcia
Ból trzewny
Obniżony nastrój
Zmniejszony apetyt
Trudności w samoopiece (mycie, ubieranie, toaleta)
Samoopieka ograniczona w bardzo wysokim stopniu
Niepokój spowodowany oddzieleniem/separacją
Zależność w umiarkowanym stopniu
Bierny ruch stawów wymaga pomocy
Niepokój
Oddychanie prawidłowe
Niestrawność ciągła
Samoświadomość ciągła
Arytmia bardzo częsta
Aktywność związana ze stylem życia
Myślenie konkretne
Wielokrotność sformułowań
12
10
10
9
8
6
6
6
4
4
4
3
4
5
3
4
1
4
3
1
1
1
1
1
1
Bibliografia
1. Chang B.L.: Validity of concepts selected nursing diagnoses. Clinical Nursing
Research, 1994, t. 3, 3, 183–208.
2. Clark J., Craft-Rosenberg M., Delaney C.: An international methodology to
describe clinical nursing phenomena: a team approach. International Journal
of Nursing Studies, 2000, 37, 541–553.
3. CompET [dokument elektroniczny].
http://mig.cs.man.ac.uk/telenurse/index.html.
4. Geyer N. et al.: Contributing to the ICNP®: validating the term „informal settlement”. International Nursing Review, 2005, t. 52, 4, 286–293.
5. ICN accredited research & development centres: ICNP® sites [dokument elektroniczny]. http://icn.ch/icnp_centres.pdf.
6. ICNP® Browse & Doc [dokument elektroniczny].
http://www.inf.fh-dortmund.de/icnp/.
7. ICNP® Research and Development Projects [dokument elektroniczny].
http://www.icn.ch/database1.htm.
8. International Classification for Nursing Practice [dokument elektroniczny].
http://icn.ch/bib-icnp-references.htm.
9. Internationalen Klassifikation für de Pflegepraxis ICNP® [dokument elektroniczny]. http://www.icnp.info.
171
10. Kawczyńska-Butrym Z. (red.): Diagnoza pielęgniarska. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1999.
11. Konig P.: ICN accredited ICNP® research & development centres [dokument
elektroniczny].
http://icn.ch/congress2005/presentations/M22Koenig2005_files/frame.htm.
12. Learning and using ICNP® [dokument elektroniczny].
http://www.omv.lu.se/icnpbeta/.
13. Rognoni C. et al.: Using ICNP for nurse electronic charts and protocols in rehabilitation divisions [dokument elektroniczny]. http://www.icn.ch/ID45.pdf.
14. Rukanuddin R.J.: Introduction and development of CNP using ICNP® in Pakistan. International Nursing Review, 2005, t. 52, 4, 294–303.
15. Simon J.M.: Nursing theories and nursing diagnoses: How are they related?
Nursing Diagnosis, 1998, t. 9, 3, 111–118.
16. Telenurse Project [dokument elektroniczny].
http://www.ehto.org/ht_projects/initial_project_description/telenurse.html.
17. Widomska-Czekajska T., Górajek-Jóźwik J. (red.): Przewodnik encyklopedyczny dla pielęgniarek. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1996.
18. Wieteck P., Crosmapping of ENP® (European Nursing care Pathway) with
ICNP® [dokument elektroniczny]. http://www.icn.ch/id73.pdf.
19. Yeekian C., Baramee J.: A study of Nursing Minimum Data Set in Inpatient
Department & Implementation of ICNP in NIS of Queen Savang Vadahana
Memorial Hospital [dokument elektroniczny].
http://www.icn.ch/YeekianID55_files/frame.htm.
20. Zarzycka D., Górajek-Jóźwik J.: Nursing diagnosis with ICNP® in the teaching
context. International Nursing Review, 2004, 51, 240–249.
172

11.2. W skali Polski

Transkrypt

Podobne dokumenty

karta zgłoszenia uczestnictwa w konferencji

Recenzja Wspólne tematy

Program/Programme

Untitled - TeleNRsCare - Uniwersytet Medyczny w Łodzi

program szczegółowy konferencji

sprawozdanie badanie niezawodności diagnoz