recenzja 2 - Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej
Transkrypt
recenzja 2 - Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej
Dr hab. inż. arch. Stanisława Wehle- Strzelecka, prof. PŚk Katedra Architektury i Urbanistyki Wydział Budownictwa i Architektury Politechniki Świętokrzyskiej Kraków 14.06.2016 RECENZJA pracy doktorskiej mgr inż. arch. Barbary Ostrowskiej pt. „ Współczesna interpretacja lokalnej tradycji na tle idei zrównoważonego rozwoju” 1. Podstawa opracowania - Zamówienie Dziekana Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej , umowa o dzieło z dnia 04. 05. 2016 - praca doktorska, 1 egz. 2. Ogólna charakterystyka i ocena pracy Praca składa się z pięciu części, w tym Wstępu ( cz. I), trzech części zasadniczych oraz Podsumowania i wniosków ( cz. V) . Uzupełnia je zestawienie literatury oraz spis Ilustracji. Praca obejmuje 211 stron, w tym : spis treści, bibliografię zawierającą spis literatury ( 128 pozycji, w tym 3 dokumenty i akty prawne oraz 24 źródła internetowe ) , spis ilustracji ( 94 pozycje), spis schematów (6 pozycji) , spis tabel ( 2 pozycje). Załączono też streszczenie w języku angielskim ( s. 213 - 214). Rozprawa dotyczy problematyki architektoniczno - urbanistycznej. Prezentuje studia w zakresie możliwości odniesienia się w projektowaniu do lokalnej tradycji architektonicznej i wykorzystania jej wzorów oraz doświadczeń twórców ponadczasowych przykładów architektury wernakularnej w kształtowaniu zrównoważonego środowiska zbudowanego. Koncentrując się na tej architekturze i omawiając tradycyjne rozwiązania oraz współczesne ich interpretacje autorka słusznie zakłada, że są one najbliższe zasadom projektowania zrównoważonego. Podjęta problematyka stanowi stosunkowo nowy i oryginalny obszar badań, bardzo aktualny i ważny z uwagi na konieczność rozwijania wiedzy w zakresie poszukiwania harmonijnych relacji architektury z otoczeniem naturalnym, ze szczególnym uwzględnieniem jej związków z miejscem i klimatem, w odpowiedzi na trwające od kilku dekad przemiany modelu współczesnej cywilizacji związane z koncepcją ekorozwoju oraz rozwoju zrównoważonego Podjęcie przez autorkę badań w zakresie wymienionej wyżej problematyki uznać można za bardzo cenne. Należy tu też zaznaczyć, że nieliczne są pozycje literatury i kompleksowe opracowania w tej dziedzinie, szczególnie w literaturze polskiej, a wiele zagadnień wymaga nadal badań, analizy i oceny. Proponowany przez autorkę dosyć szeroki I wielowątkowy program studiów , m.in. dotyczący znaczenia i roli tradycji we współczesnym projektowaniu, oceny wybranych nurtów regionalizmu, a także zasad zrównoważonego projektowania i przykładów architektury zrównoważonej, wpisuje się zatem w działania na rzecz wypełniania brakującej wiedzy w wybranej dziedzinie oraz jej poszerzania i może stanowić podstawę do podejmowania dalszych, szczegółowych badań. Podjęte studia uzasadnione są również zaznaczającym się renesansem tradycyjnych rozwiązań w projektowaniu architektoniczno-urbanistycznym i poszukiwaniem powrotu do 1 racjonalnych, wypracowanych przez stulecia wzorów i zasad gospodarowania przestrzenią w zgodzie z naturą, niejednokrotnie sięgających odległych czasów „architektury bez architektów”, Rezultaty badawcze, wraz z autorskimi wnioskami, potwierdzają szczególne walory i unikalne piękno architektury powstającej w wyniku dostosowania do tradycji i indywidualnych warunków lokalizacji w powiązaniu z ukształtowaniem terenu, strukturą zieleni, wody oraz miejscowym klimatem. O atrakcyjności tych rozwiązań świadczy, obserwowane obecnie, bogactwo propozycji projektowych i realizacji, których autorami są najwybitniejsi twórcy współczesnej architektury. Dotyczą one działań w różnych skalach oraz dowodzą wielkiego zróżnicowania języka architektonicznego, który odzwierciedla różnorodne kierunki twórcze, style i tendencje w tworzeniu zrównoważonego środowiska zbudowanego. Autorskie badania udowodniły w pełni założoną tezę. Praca została napisana bardzo dobrym językiem. Bibliografia jest wystarczająca , zawiera liczne i dobrze dobrane materiały źródłowe, świadcząc o przygotowaniu autorki do podjęcia założonych badań. Dobrze dobrane są również ilustracje, które prawidłowo uzupełniają tekst pracy zarówno pod względem merytorycznym jak i estetycznym. Dotyczy to również materiału z zakresu inwentaryzacji fotograficznej jak i autorskich schematów. 3. Szczegółowa charakterystyka i ocena Ogólna koncepcja podziału materiału badawczego i przedstawienie go w czterech rozdziałach, uzupełnionych podsumowaniem i wnioskami końcowymi ( cz. V) oraz bibliografią jest słuszna. Prawidłowy jest też, rysujący się w pracy podział na część ogólną ( cz. I, II. III), obejmującą materiał wprowadzający do problematyki pracy oraz zasadniczą i najbardziej obszerną część IV, w której zaprezentowano materiał wiążący się ściśle z tematem i tezą dysertacji. Jest to dominujący pod względem zawartości merytorycznej fragment rozprawy liczący łącznie 115 stron. Zawarte w nim studia podzielone zostały na dwa etapy: ogólny - dotyczący roli tradycji oraz nurtów w architekturze wpisujących się w koncepcję zrównoważonego rozwoju oraz szczegółowy - zawierający studia wybranych przykładów omawiane według przyjętych przez autorkę kryteriów oceny oraz ich wyniki. Część V - Podsumowanie i wnioski końcowe prezentuje rezultaty badań , wnioski teoretyczne oraz odnoszące się do praktyki projektowej. Odnośnie tytułu pracy nasuwa się propozycja bardziej precyzyjnego jego sformułowania Obecnie brzmi on : „Współczesna interpretacja lokalnej tradycji na tle idei zrównoważonego rozwoju”. Ponieważ praca dotyczy dyscypliny naukowej architektura i urbanistyka istotne byłoby uzupełnienie tytułu o tę informację , np. „Współczesna interpretacja lokalnej tradycji w architekturze na tle idei zrównoważonego rozwoju” Cz. 1 - Wstęp - zawiera materiał informujący o wyborze tematu, tezie pracy, jej celach i zakresie. Autorka przedstawia też metodę badań i konstrukcję pracy oraz omawia stan badań. Odnośnie tezy pracy nasuwa się uwaga dotycząca niezbyt precyzyjnego jej sformułowania. Według autorki brzmi ona: Lokalna tradycja, jako nośnik wartości społeczno-kulturowych oraz źródło inspiracji w zakresie rozwiązań prośrodowiskowych, może być podstawą rozwoju współczesnej architektury zrównoważonej. Według recenzenta odniesienie się do lokalnej tradycji uznać można za jeden z elementów w zbiorze zasad projektowania zrównoważonego. Po wprowadzeniu zmiany teza ewentualnie mogłaby brzmieć : Lokalna tradycja, jako nośnik wartości społeczno-kulturowych oraz źródło inspiracji w zakresie rozwiązań prośrodowiskowych, może stanowić istotny czynnik decydujący o rozwoju współczesnej architektury zrównoważonej. 2 Potrzebę wprowadzenia wymienionych zmian w tekście potwierdza wypowiedź autorki na str. 11 , gdzie pisze, że „dialog z tradycją może być jednym z filarów harmonijnego…, zrównoważonego rozwoju”, a także schemat 1, na str. 12 ukazujący wzajemne relacje tradycji i projektowania zrównoważonego. Cele pracy zostały sformułowane jasno i zostały spełnione w ramach przeprowadzonych badań. Autorskie założenie, że praca powinna dać odpowiedź na trzy zasadnicze pytania (w skrócie : co?, jak?, po co?) jest trafne. Metoda pracy, a także jej konstrukcja, są prawidłowe i stanowić mogą podstawę do dalszego prowadzenia kolejnych badań w zakresie podjętej problematyki. Czytelne jest wprowadzenie podziału materiału badawczego na dwie grupy problemowe : grupę obejmującą zagadnienia dotyczące tradycji, architektury regionalnej i nurtów regionalizmu (cz.II) oraz grupę zagadnień związanych z koncepcją zrównoważonego rozwoju i możliwościami jej realizacji w projektowaniu architektoniczno-urbanistycznym (cz.III). Obydwa tory badań łączą się w części IV poświęconej roli i interpretacji tradycji w ramach strategii zrównoważonego projektowania oraz szczegółowej analizie wybranych przykładów projektów i realizacji. Klarowny jest również podział materiału dotyczącego stanu badań na grupę publikacji i prac odnoszących się do tradycji, architektury wernakularnej i regionalizmu w architekturze oraz grupę pozycji literatury i prac badawczych dotyczących idei zrównoważonego rozwoju i jej realizacji w twórczości architektonicznej. Stan badań zakończony jest autorską oceną pozycji literatury oraz postaw prekursorów zrównoważonego projektowania i współczesnych twórców łączących problematykę architektury wernakularnej z koncepcją rozwoju zrównoważonego. Ogólna uwaga do tej części pracy odnosi się do sposobu prezentacji w tekście różnych kierunków i idei w architekturze . Autorka zebrała bardzo obszerny i wartościowy materiał w tym zakresie (s. 16-27). Korzystne byłoby jednak bardziej czytelne jego przedstawienie, posegregowanie i klarowne usystematyzowanie. Odnośnie oceny, w ramach stanu badań, materiału dotyczącego idei regionalizmu oraz informacji o „krakowskiej szkole architektury” - recenzent czuje się zobowiązany tutaj do wspomnienia, niewymienionej przez autorkę, wyjątkowej postaci jaką był architekt Włodzimierz Gruszczyński - profesor Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej - autor wielu projektów i koncepcji teoretycznych architektury regionalnej dla Zakopanego i Podhala, który w swojej twórczości promował idee powiązania architektury z naturą i krajobrazem. Część II - zatytułowana Tradycja koncentruje się na zaprezentowaniu definicji pojęcia tradycji oraz jej roli w kulturze i twórczości architektonicznej. Autorka podejmuje też próbę sprecyzowania wartości jakie wiążą się z pojęciem tradycji i które odnoszą się do projektowania architektonicznego. Przedstawiony wyczerpująco w tej części obszerny materiał wymaga jednak bardziej wyrazistego zebrania, uwypuklenia i klarownego wydobycia w tekście lub też w jego podsumowaniu wszystkich wartości jakie niesie tradycja wraz z ich charakterystyką. Omawianą drugą część pracy uzupełniają dobrze przeprowadzone rozważania dotyczące relacji tradycji i regionalizmu architektonicznego, a także wyjaśnienie związanych z nimi pojęć i stosowanej terminologii. Tu nasuwa się generalna uwaga o zbyt dużych fragmentach cytowanej literatury, jakie wprowadza autorka do swojego tekstu (m.in. s.32, 36, 40,44,48) Uwaga ta dotyczy także pozostałych części pracy ( m.in. przykład- s. 80). Wystarczające byłoby własne, autorskie odniesienie się do cytowanych poglądów innych autorów lub też wprowadzenie krótkich cytatów. Wyjaśnienia wymaga też schemat 3, s.39 odnoszący się do pojęcia dziedzictwo i tradycja w nawiązaniu do przyjętego przez autorkę rozumienia tych pojęć na s.30. 3 Część II kończy dobrze opracowane podsumowanie wpisujące się w przyjęte przez autorkę cele pracy. Korzystne byłoby zawarcie tu jedynie własnego stanowiska autorki bez powoływania się na literaturę. Uwaga ta dotyczy również innych części podsumowujących w całej pracy Część III , zatytułowana Idea zrównoważonego rozwoju , zawiera autorskie odniesienie się do koncepcji rozwoju zrównoważonego, jej genezy, definicji oraz omawia zasady zrównoważonego projektowania. Tu nasuwa się pewna korekta odnośnie kolejności omawianych zagadnień. Korzystne byłoby umieszczenie części 1.3. Pojęcie zrównoważonego rozwoju po rozdziale wprowadzającym 1.1. jako jego kontynuację, a następnie dopiero omówienie kontekstów (p.1.2.). Odnośnie wymienionego punktu (1.2.) korzystne byłoby też włączenie kontekstu filozoficzno-etycznego (p. 1.2.2.) oraz kontekstu estetyczno-przestrzennego (p.1.2.4.) do grupy zagadnień ujętych w p. 1.2.3. omawiających kontekst społeczno-kulturowy jako z nim związanych, zgodnie zresztą z założeniami rozwoju zrównoważonego odpowiadającego na potrzeby ekologii, społeczeństwa i ekonomii. Podsumowując omawiane wyżej części pracy - II i III - należy stwierdzić, że całość zawartej w nich wiedzy stanowi dobre wprowadzenie do zasadniczego materiału i głównych badań skoncentrowanych w części IV, które zasygnalizowane zostały w tytule dysertacji i stanowią podstawowy jej cel . Ogólna uwaga , jak wyżej wspomniano, dotyczy dość często występującego wprowadzania przez autorkę długich cytatów z literatury co utrudnia śledzenie jej własnego, autorskiego i oryginalnego wywodu. Występują też pewne powtórzenia w materiale w części III w stosunku do informacji w części I,II m.in. dotyczącego koncepcji zrównoważonego rozwoju oraz charakterystyki nurtów regionalizmu i architektury zrównoważonej ( np. por. p.3.2.3 s.49 z p. 2.3. s.69) Część IV pracy, zatytułowana Interpretacja tradycji na tle idei zrównoważonego rozwoju, ma charakter podsumowujący i łączący obydwa tory, którymi były prowadzone w pracy badania. Koncentruje się na roli lokalnej tradycji i możliwościach jej wykorzystania w projektowaniu zrównoważonym, a przedstawione w niej analizy uznać można za zasadniczy, decydujący dla rezultatów pracy etap badań . Odnośnie omawiania kontekstów (p. 1.1. -1.5.) nasuwa się uwaga wyżej już wymieniona i dotycząca części III ( p. 1.2.3.) Wartościowy wkład autorki w prowadzone badania stanowią rozdziały poświęcone tradycyjnym rozwiązaniom zrównoważonym (p.3) i możliwościom kształtowania w oparciu o nie współczesnej architektury wpisującej się w założenia rozwoju zrównoważonego (p.4.) Tu na podkreślenie zasługuje też wielka staranność w doborze wybranych i analizowanych przykładów ( studium przypadku) współczesnych rozwiązań, a także sposób ich prezentacji wraz z bardzo dobrze przygotowanym materiałem ilustracyjnym oraz trafność doboru kryteriów oceny. Całość materiału zawartego w omawianej część pracy zakończona została podsumowaniem, które w postaci zbiorczej i bardzo starannie opracowanej tabeli prezentuje rezultaty badań i pozwala na ocenę współczesnych możliwości kształtowania zrównoważonej architektury w oparciu o znajomość lokalnej tradycji architektonicznej i wartości przez nią niesionych. Przedstawione rezultaty studiów przypadku ukazują też wielkie bogactwo twórczej interpretacji tradycji w projektowaniu architektoniczno-urbanistycznym. Podsumowując należy uznać, że zebrany w cz. IV obszerny materiał, zarówno w formie opisowej jak i graficznej, składa się na uzyskanie obrazu, powiązanej z tradycją i miejscem, współczesnej architektury zrównoważonej, a rezultaty autorskich badań stanowią wartościowy wkład do ogólnej wiedzy o zrównoważonym środowisku zbudowanym. Część V pracy zawiera podsumowanie badań obejmujące odniesienie się do przedmiotu interpretacji i interpretacji tradycji jak i wartości definiujących tradycję i ich relacje z koncepcją zrównoważonego rozwoju. 4 4. Ocena końcowa Mgr inż. arch. Barbara Ostrowska w pracy pt. „ Współczesna interpretacja lokalnej tradycji na tle idei zrównoważonego rozwoju” podjęła bardzo istotne i aktualne w polskich warunkach badania. Praca wnosi wartościowy wkład do studiów nad rolą lokalnej tradycji w architekturze, promuje oraz przywraca należne miejsce rodzimym i lokalnym wartościom , z którymi może i powinien utożsamiać się człowiek. Autorskie badania wnoszą też wkład do ogólnej wiedzy o zrównoważonym środowisku zbudowanym i wypełniają braki na polu literatury dotyczącej projektowania architektonicznourbanistycznego i jego związków z koncepcją zrównoważonego rozwoju. Należy stwierdzić, że: - Tytuł rozprawy jest zgodny z jej zawartością merytoryczną . Przedmiot, zakres badań oraz założenia badawcze zostały sformułowane poprawnie i jasno, a cel pracy został spełniony. - Metoda pracy oraz jej konstrukcja są prawidłowe i mogą stanowić wkład w tworzenie modelu prowadzenia badań w zakresie podjętej problematyki - Zebrany materiał , szczegółowe analizy i konsekwentnie przeprowadzone studia pozwoliły na udowodnienie przyjętej tezy i świadczą o merytorycznym przygotowaniu autorki. Zauważone przez recenzenta usterki zostały szczegółowo przedstawione wyżej w ocenie kolejnych rozdziałów pracy. Ogólna uwaga , jak wyżej wspomniano, dotyczy dość często występującego, również w ramach materiału podsumowującego poszczególne części pracy , wprowadzania przez autorkę dłuższych cytatów z literatury co utrudnia śledzenie jej własnego, autorskiego i oryginalnego wywodu. Uwagi dotyczą też potrzeby uporządkowania i usystematyzowania oraz klarownego przedstawienia materiałów zaprezentowanych w części I pracy dotyczących charakterystyki różnych kierunków i idei w architekturze, a także materiału w II jej części prezentującego wartości, jakie wiążą się z pojęciem tradycji, a które odnoszą się do projektowania architektonicznego. Zauważone braki nie obniżają jednak ogólnej wartości merytorycznej i nie wpływają na jej bardzo pozytywną ocenę. 5. Podsumowanie Stwierdzam, że praca mgr inż. arch. Barbary Ostrowskiej pt. „ Współczesna interpretacja lokalnej tradycji na tle idei zrównoważonego rozwoju ” poszerza wiedzę w dziedzinie nauk technicznych w dyscyplinie architektura i urbanistyka. Stanowi wartościowy wkład w badania nad możliwościami kształtowaniu zrównoważonego środowiska zbudowanego w oparciu o tradycyjne rozwiązania architektonicznourbanistyczne i poszukiwanie harmonijnych relacji architektury z otoczeniem naturalnym . Praca jest przydatna dla celów teoretycznych, badawczych jak i praktycznych, a także z uwagi na możliwość wykorzystania zaprezentowanej metodologii badań do kolejnych studiów w zakresie podjętej problematyki. Wniosek o dopuszczenie pracy do publicznej obrony W zakończeniu stwierdzam, że przedstawiona do recenzji praca mgr inż. arch. Barbary Ostrowskiej pt. „ Współczesna interpretacja lokalnej tradycji na tle idei zrównoważonego rozwoju ” spełnia wszystkie warunki stawiane pracom doktorskim i wnoszę o dopuszczenie jej do publicznej obrony. Stanisława Wehle - Strzelecka 5