LITERATURA I TREŚCI PROGRAMOWE STUDIÓW

LITERATURA
I TREŚCI
PROGRAMOWE
STUDIÓW
PODYPLOMOWYCH
NEGOCJACJI
KRYZYSOWYCH
SPECJALNOŚĆ –
NEGOCJATOR
SŁUŻB
MUNDUROWYCH
1
Bezpieczeństwo w negocjacjach kryzysowych
Forma przedmiotu:
warsztaty
Cel zajęć :
Zajęcia mają na celu naukę umiejętności obronny w sytuacjach bezpośredniego
zagrożenia życia, stosowania środków przymusu bezpośredniego uwzględnieniem zasad i
procedur ich stosowania z elementami taktyki interwencji.
Program zajęć
1. Zachowanie się i postępowanie w stosunku do osoby (osób) agresywnej (wykład, pokaz,
ćwiczenia, symulacje)
2. Postępowanie w sytuacji zamachu terrorystycznego - sytuacja zakładnicza. (wykład, pokaz,
ćwiczenia, symulacje)
3. Postępowanie w przypadku rozboju i wymuszenia rozbójniczego.(wykład, pokaz,
ćwiczenia, symulacje)
4. Postępowanie z "niebezpieczną przesyłką". ( wykład, prezentacja)
5. Procedury postępowania w przypadku pożaru, zagrożenia bombowego, katastrofy.
6. Pierwsza pomoc ofiarom sytuacji kryzysowych, (wykład, prezentacja, ćwiczenia)
7. Kierowanie działaniami po zaistnieniu sytuacji kryzysowych do czasu przybycia policji lub
służb ratowniczych. (pierwsza pomoc ofiarom, zabezpieczenie miejsca zdarzenia,
powiadamianie służb ratowniczych, wykład, ćwiczenia, symulacje,)
Bibliografia :
1. Dobrzyjałowski J., Samoobrona i techniki interwencyjne. Legionowo 1994
2. Dobrzyjałowski J., Mała encyklopedia samoobrony. Legionowo 2001.
3. Dobrzyjałowski J., Pałka typu Tonfa przewodnik metodyczno - szkoleniowy dla służb
mundurowych. Wyd. "Raster", 2002.
4. Dobrzyjałowski J., Machulski J., Rudnicki A., Pałka typu Tonfa techniki użytkowe.
Legionowo 1999.
5. Demura F., "Tonfa"., Wyd. Budo - Sport. Warszawa 1994.
6. Pawluk J., Wybrane zagadnienia teorii treningu sportów walki. Warszawa 1973.
7. Kondratowicz K., Ju-jitsu - sztuka walki obronnej. Warszawa 1991.
8. Jałoszyński K. Współczesny wymiar antyterroryzmu. Wyd. TRIO. Warszawa 2008.
2
Rozwiązywanie konfliktów interpersonalnych
Formuła przedmiotu :
ćwiczenia
Założenia i cele przedmiotu :
Tematyka zajęć
Kompetencje społeczne a możliwość kontroli przebiegu konfliktów.
Czynnki regulujace zachowanie ludzi: a)czynniki społeczne procesy grupowe,
normy, teorie sprawiedliwości
Zaufanie w relacjach interpersonalnych.
Reputacja spoleczne.
Zasady sprawiedliwości: teorie sprawiedliwości, sprawiedliwość dystrybutywna i
retrybutywna, wiara w
sprawiedliwy swiat.
Zasady społecznej wymiany dóbr.
Kłamstwo ( teoria interpersonalnego oszustwa D.Bullera i J. Burgoon J., motywy
i symptomy kłamstwa, rodzaje kłamstw, ograniczenia swobody kłamania, model
oszustwa).
Przyczyny zaburzeń w porozumiewaniu się – aspekt relacyjny, teoria analizy
transakcyjnej
E. Berne’a, podejście F. Schulza von Thuna)..
Typy konfliktów.
Dynamika konfliktów ( teorie S. Colemana, D.R. Petersona, K. Thomasa,
L.R.Pondy’ego).
Sposoby zachowania się w sytuacji konfliktowej: bezczynność, unikanie,
uleganie, kompromis, rywalizacja ,współpraca.
Podmiotowe utrudnienia rozwiązywania konfliktów :
- zakłócenia percepcyjne dotyczące przyczyny konfliktu,
- stronniczość i egocentryzm, podwójne normy,
- zniekształcenie obrazu siebie i innych,
- sztywność poglądów, spłaszczenie obrazu problemu,
- negatywne emocja i zachowania agresywne,
- wysuwanie osobistych zarzutów wobec oponenta,
- zrzucanie odpowiedzialności za powstanie konfliktu i jego rozwiązanie na
partnera.
Sytuacyjne utrudnienia w osiąganiu porozumienia:
- presja czasu,
- utrudniona komunikacja,
- różnice w pozycjach partnerów,
- działanie pod presją własnej grupy,
- obecność publiczności ( świadków ),
- zaangażowanie w konflikt trzeciej strony.
Typ konfliktu a sposoby jego rozwiązywania.
Style rozwiązywania konfliktow.
Style negocjowania.
1.
3
Czynniki sprzyjające rozwiązywaniu konfliktów – podobieństwo stron,
współzależność w realizacji celu, otwarte i jednoznaczne porozumiewanie się.
Specyfika konfliktow rozgrywających się w organizacjach.
Rola kierownika w rozwiązywaniu konfliktów.
Eskalacja konfliktu.
Pozytywne i negatywne konsekwencje konfliktów.
Cele i efekty kształcenia:
Rozszerzenie wiedzy o przyczynach konfliktów .
Umiejętność rozpoznawania typów konfliktów.
Wiedza o sposobach rozwiązywania konfliktów interpersonalnych.
Umiejętność analizy sytuacji konfliktowej .
Umiejętność dostosowania sposobu rozwiązywania konfliktów do typu sytuacji
konfliktowej.
Poznanie zasad prowadzenia negocjacji.
Ćwiczenie umiejętności negocjowania poprzez uczestnictwo w grach
symulacyjnych.
Zapoznanie z technikami manipulacyjnymi stosowanymi w relacjach
interpersonalnych.
Diagnoza własnych preferencji dotyczących sposobu prowadzenia rozmów
negocjacyjnych.
Poznanie i zrozumienie procesu komunikacji interpersonalnej oraz kształtowanie
umiejętności porozumiewania
się, ze szczególnym uwzględniem wypowiedzi przez publicznościa (referaty,
odpowiedzi ustne, udział w
dyskusji, prezentacje). Świadomość możliwości zastosowania w praktyce wiedzy
dotyczącej teorii komunikacji:
Zrozumienie wagi czynnikow kontrolujących przebieg komunikacji.
Poznanie sposobu dostosowania się do rozmówcy.
Świadomość znaczenia etyki w prowadzeniu negocjacji.
2.
Uwagi o realizacji
Metody dydaktyczne: podająca, praca w zespołach, indywidualna praca studentów –
przygotowanie
prezentacji, gry symulacyjne, dyskusja.
Środki dydaktyczne: rzutnik multimedialny, rzutnik pisma, kwestionariusze
3.
4
Literatura podstawowa:
Argyle, M. (1999). Psychologia stosunków międzyludzkich. Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa.
Balawajder, K. (1998).Konflikt, komunikacja, negocjacje. Katowice: Wydawnictwo
Uniwersytetu Śląskiego.
Cialdini ,R.,(1994). Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka. Gdańsk:
Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne.
Deutsch,M. Coleman,P.T.,(2005). Rozwiązywanie konfliktów.Kraków:
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Ekman P., Kłamstwo i jego wykrywanie w biznesie, polityce, małżeństwie,
Warszawa 1997, PWN
Hogan K., Psychologia perswazji. Strategie i techniki wywierania wpływu na ludzi.
Warszawa 2001, Wydawnictwo
Santorski &Co
Pratkanis A., Aronson E., Wiek propagandy.Warszawa 2003, PWN
4.
Literatura uzupełniająca:
Brock, T.C., Greek, M.C. ( 2007 ). Perswazja: perspektywa psychologiczna.
Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Kraków.
Davis, M.H. (1999). Empatia: o umiejętności współodczuwania. Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Detz, J. (2002). Sztuka przemawiania. Nie co mówić, ale jak mówić. Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne,
Gdańsk.
Nierenberg, G.J. (1997). Sztuka negocjacji. Wyd. Studia Emie, Warszawa.
Pilch, I. (2008). Osobowość makiawelisty i jego relacje z ludźmi. Wydawnictwo
Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Schulz von Thun, F. (2001). Sztuka rozmawiania. Wydawnictwo WAM, Kraków.
Serafińska-Klecyk, K., Szmajke, A. (2005). Inklinacje makiawelistyczne a
umiejętność odczytywania kłamstwa w
komunikowaniu się. W.: red. Klebanik, J. (2005). Psychologiczne konteksty
komunikacji. Wrocławskie
Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław.
5.
5
Różnice międzykulturowe w negocjacjach z wykorzystaniem elementów
języka serbskiego, chorwackiego i bośniackiego
Formuła zajęć:
Ćwiczenia
Założenia i cele przedmiotu :
Celem przedmiotu jest zaznajomienie się z podstawowymi elementami korpusu
leksykalnego i gramatycznego języka serbskiego i bośniackiego, arabskiego oraz rosyjskiego
aby umożliwić podstawowe porozumienie się w sytuacjach kryzysowych. Istotą zajęć będzie
także zapoznanie słuchaczy z kulturą oraz współczesną sytuacją społeczno – polityczną
panującą w przedmiotowych krajach.
Program zajęć
1. Politologiczne aspekty Bałkanów: enklawa, getoizacja, segregacja tożsamości,
dezintegracja
2. Bałkany jako region kulturowo –etniczno – językowy
3. Zróżnicowanie etniczne i religijne Bałkanów
4. mniejszości narodowe / etniczne Bałkanów
5. Sytuacja społeczno-polityczna i formalnoprawna mniejszości narodowych/ etnicznych
w krajach bałkańskich
6. Spory i konflikty na Bałkanach
7. Problem rozliczenia z przeszłością a przyszłość Bałkanów
8. Alfabet łaciński i cyrylicki - jeden z wyznaczników przynależności narodowej
9. Podstawowe teksty stosowane w codziennej komunikacji
10. Podstawowe dialogi stosowane w codziennej komunikacji
11. Elementarny korpus leksykalny
12. Podstawy struktury gramatycznej
Bibliografia :
Gołembski F. ,Stosunki kulturalne na Bałkanach ,Warszawa 2001
Religijna mozaika Bałkanów, red. M. Walczak-Mikołajczakowa, Gniezno 2008
Walkiewicz, Jugosławia. Państwa akcesyjne, Warszawa 2009
Narodowy i ponadnarodowy model kultury. Europa Środkowa i Półwysep Bałkański , red.
B. Zieliński, Poznań 2002
Krukowska M., Govorite li srpskohrvatski? Zwięzły kurs języka serbskiego-chorwackiego,
Warszawa 1985 ( wybrane zagadnienia dotyczące języka serbskiego )
6
Różnice międzykulturowe w negocjacjach z wykorzystaniem
elementów języka arabskiego
Formuła zajęć :
Ćwiczenia
Założenia i cele przedmiotu :
Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów zarówno z kultura arabską, współczesną
sytuacją społeczno – polityczną świata arabskiego, jak i z jednym najważniejszych czynników
tej kultury – islamem, by umożliwić podstawowe porozumiewanie się w sytuacjach
kryzysowych. Istotną częścią kursu jest zaznajomienie się z podstawowymi elementami
korpusu leksykalnego i gramatycznego języka serbskiego i bośniackiego tak, aby umożliwić
podstawowe porozumienie się.
1. Zróżnicowanie terytorialno świata arabskiego, sytuacja społeczno – polityczna. Spory i
konflikty w świecie arabskim. Mniejszości religijne i etniczne.
2. Podstawowe wiadomości o islamie – dogmaty, etyka, system prawny. Islam a
chrześcijaństwo.
3. Tradycje islamu – święta, meczet, obrzędy związane z cyklem życia.
4. Islam we współczesnym świecie arabskim. Islam a państwo, islam a
demokracja. .
5. Odłamy wewnątrz islamu. Nurty i ruchy we współczesnym dyskursie muzułmańskim.
Fundamentalizm i ekstremizm muzułmański.
6. Islam w Europie
7. Świat arabski – kultura, tradycje, zwyczaje, system wartości, ycie codzienne. Niewerbalne
sposoby zachowania.
8. Sytuacja językowa w świecie arabskim. Dyglosja.
9. Alfabet arabski
10. Podstawowe teksty stosowane w sytuacjach kryzysowych.
11. Podstawowe dialogi stosowane w sytuacjach kryzysowych.
12. Elementarny korpus leksykalny.
13. Podstawy struktury gramatycznej.
Bibliografia:
1. Danecki J. Podstawowe wiadomości o islamie, Warszawa 2008
2. Abbas A., G. Yacoub Język arabski dla Polaków, Warszawa 2007
7
Różnice międzykulturowe w negocjacjach z wykorzystaniem elementów
języka rosyjskiego
Formuła przedmiotu :
Ćwiczenia
Założenia i cele przedmiotu :
Istotą zajęć jest poznanie kultury rosyjskiej a także korpusu leksykalnego
i gramatycznego języka rosyjskiego, by umożliwić podstawowe porozumiewanie się
w sytuacjach kryzysowych.
1. Prawosławie a katolicyzm. Podstawowe różnice doktrynalne, teologiczne i obrzędowe.
Prawosławna doktryna dogmatyczna. Obrzędy cyklu życia – sakramenty.
Świątynia prawosławna. Nabożeństwa Kościoła prawosławnego. Święta stałe i ruchome.
2. Modele kultur występujących w świecie biznesu na przykładzie Polski i Rosji. Różnice
kulturowe a zachowania w biznesie. Niewerbalne sposoby zachowania w różnych kulturach.
Problemy etyczne.
3. Rosja – obyczajowość, tradycje, zwyczaje, mentalność, byt codzienny. Kuchnia rosyjska.
Funkcjonujący stereotyp Rosjanina. System edukacji Rosji (porównanie z polskim systemem
edukacyjnym)
4. Potencjalny repertuar wartości kulturowych Polaków i Rosjan - takie coś dodać
5. Spory i konflikty w Rosji.
6. Alfabet cyrylicki. Elementarny korpus leksykalny.
7. Podstawowe teksty stosowane w codziennej komunikacji.
8. Podstawowe dialogi stosowane w codziennej komunikacji.
9. Elementarny korpus leksykalny. Podstawy struktury gramatycznej.
Bibliografia:
1.
2.
3.
4.
5.
L. Bazylow: Historia nowożytnej kultury rosyjskiej, Warszawa 1986.
L. Bazylow: Historia Rosji, Warszawa 1985.
G. Hofstede: Kultury i organizacje, Warszawa 2000.
J. Mikułowski-Pomorski: Komunikowanie międzykulturowe, Kraków 1999.
A. Murdoch: Współpraca z cudzoziemcami w firmie, Warszawa 1999.
8
REGULACJE PRAWNE NEGOCJOWANIA KRYZYSOWEGO
Formuła przedmiotu :
Wykłady
Cel zajęć :
Celem zajęć będzie przedstawienie regulacji prawnych związanych z reagowaniem
kryzysowym. Słuchacze poznają na zajęciach zarówno podstawowe terminy, jak i przepisy odnoszące
się do sytuacji kryzysowych i negocjacji. Efektem zajęć powinna być umiejętność wskazania przez
uczestników legalnych granic policyjnych interwencji z poszanowaniem praw człowieka. Wiedza ta
wspierać powinna działania przyszłych (lub obecnych) negocjatorów oraz tych wszystkich, którzy
mają do czynienia z interwencjami kryzysowymi.
Wstępny program zajęć :
1. Sytuacje kryzysowe – definicje normatywne
2. Planowanie i organizacja działań Policji (i innych służb) w warunkach sytuacji
kryzysowych.
3. Formy i metody wykonywania negocjacji :

podmioty właściwe do realizacji tych zadań

tryb i sposób przeprowadzenia negocjacji.
Bibliografia:
 Babiński A. (oprac.), wybór aktów normatywnych z zakresu prawa policyjnego,
Szczytno 2008
 Bury J., Porywacze, zakładnicy, negocjatorzy. Operacje policyjne, Problemy
współczesnej kryminalistyki, t. 4
 Częścik R., Łagoda K., Vedemecum interwencji policyjnych. Interwencje od A do Z,
Szczytno 2007
 Fischer W., Walter M., Negocjacyjne rozwiązywanie konfliktów, swoboda działania
samoakceptacja policji, Przegląd Policyjny 1992 nr 1

Kowalczyk A., Mediacje i negocjacje jako metoda rozwiązywania konfliktów:
9
refleksje przyszłego administratywisty lub prawnika, Edukacja Prawnicza 2005 nr 5

Stadniczeńko S.L. (red.), Prawno-psychologicne uwarunkowania mediacji i
negocjacji, Opole 2006

Wojtuszek T., Planowanie i organizacja działań Policji w warunkach sytuacji
kryzysowych [w:] Policja w systemie bezpieczeństwa państwa. Materiały z
konferencji legionowo 15-16 V 2003 r., Warszawa 2003
10
Podstawy komunikacji społecznej
Formuła przedmiotu
Wykład i ćwiczenia
Założenia i cele przedmiotu
Zdobycie podstawowej wiedzy w zakresie teorii wyjaśniających zjawiska komunikacyjne.
Zdobycie wiedzy o procesualnym charakterze komunikacji i sposobach jej analizowania.
Zapoznanie z modelami komunikowania.
Treści merytoryczne oraz sposób ich realizacji
1.. Wyjaśnienie pojęć komunikacja, komunikować, komunikować się. Formy komunikacji.
2. Charakterystyka kodowego modelu komunikowania się
3. Schemat komunikacji językowej R. Jakobsona i funkcje języka
4. Model komunikowania się Harolda Laswella.
5. Zasady efektywnej komunikacji (zdolność rozumienia, ukierunkowanie na pożądany efekt,
etyczność komunikacji)
6. Bariery skutecznej komunikacji (filtrowanie, selektywna percepcja, przeciążenie
informacyjne, emocje, kwestie językowe, niepokój komunikacyjny)
7. Sposoby przezwyciężania barier komunikacyjnych (korzystanie ze sprzężeń zwrotnych,
upraszczanie języka, aktywne słuchanie, panowanie nad emocjami, zwracanie uwagi na
sygnały niewerbalne)
8. Inferencyjny aspekt komunikacji językowej. Maksymy Grice’a – wyznaczniki prawidłowej
komunikacji (zasada kooperacji, maksymy: ilości, jakości, odniesienia, sposobu).
Teoria implikatur: implikatury konwencjonalne (presupozycja) i niekonwencjonalne
(konwersacyjne i niekonwersacyjne). Procedury ujawniania ukrytego
(naddanego) sensu wypowiedzi.
9. Interakcyjny model komunikacji
10. Psychologiczny model komunikacji Shulza von Thuna
11.Model NPL (Programowanie Neurolingwistyczne)
12. Systemy komunikowania społecznego. System komunikowania organizacyjnego.
System komunikowania politycznego. System komunikowania
publicznego. System
komunikowania masowego.
Literatura
Bieniok H., 2005: Sztuka komunikowania się, negocjacji i rozwiązywania konfliktów.
Katowice: Wyd. Akademii Ekonomicznej.
Czarnawska M. 2003: Podstawy negocjacji i komunikacji. Pułtusk: Wyższa Szkoła
11
Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora.
Dobek-Ostrowska B., 2007: Podstawy komunikowania społecznego.Wrocław: Astrum.
Fiske J., 1999: Wprowadzenie do badań nad komunikowaniem, Wrocław 1999,
Forgas J., Kipling W., Ladd W., 2005. Umysł Społeczny. Gdańsk. Gdańskie Wydawnictwa
Psychologiczne.
Głodowski W., 1994: Komunikowanie interpersonalne. Warszawa.
Grice H. P., 1975: Logic and Conversation. W: Syntax and Semantics. T. 3: Speech Acts. Red.
P. Cole, J. L. Morgan. New York, 41 – 58.
Grice H. P., 1977: Logika a konwersacja. Przekł. J. Wajszczuk, nr 6, 85 – 99.
Grice H. P., 1980: Logika a konwersacja. Przekł. B. Stanosz. W: Język w świetle nauki. Red.
B. Stanosz. Warszawa, 91 – 114.
Griffin E., 2003: Podstawy komunikacji społecznej. Przekł. O. i W. Kubińscy, M. Kacmajor.
Gdańsk.
Kossowska M., Śmieja M., Śpiewak S. (red.), 2005: Społeczne ścieżki poznania. Gdańsk:
Gdańskie Wydawnictwa Psychologiczne.
Masterbroek, Willem. 2000: Negocjowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
McKay M., 2007: Sztuka skutecznego porozumiewania się. Gdańsk : Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne.
McMains, Michael J., Mullins, Wayman C., 2001: Crisis negotiation. Cincinati, OH:
Anderson Publishing Co.;
Masterson J. T, Beebe S. A., Watson N. H.: Invitation to Effective Speech Communication.
Morreale S., Spitzer B., Barge J. Kevin, 2007: Komunikacja między ludźmi: motywacja,
wiedza i umiejętności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Nęcki Z., 2000: Komunikacja międzyludzka. Kraków.
Schulz von Thun F. , 2002: Sztuka rozmawiania. T. 1. Analiza zaburzeń (2001). T. 2. Rozwój
osobowy. (2001) T. 3 Dialog wewnętrzny. (2002) . W porozumieniu z sobą i innymi –
komunikacja i kompetencje społeczne. (2006) Przekł. P. Włodyga. Kraków.
Stewart, John (red.). 2005. Mosty zamiast murów : podręcznik komunikacji interpersonalnej.
Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN.
Thompson P.1998: Sposoby komunikacji interpersonalnej. Poznań: Zysk i S-ka.
Tokarz, Marek. 2006. Argumentacja, perswazja, manipulacja. Gdańsk : Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne.
12
NEGOCJACJE POLICYJNE I KRYZYSOWE
NA ARENIE MIĘDZYNARODOWEJ
Formuła przedmiotu:
konwersatorium
Założenie i cele przedmiotu




Zdobycie podstawowej wiedzy w zakresie negocjacji kryzysowych i policyjnych,
którą winna posiąść każda osoba planująca karierę lub pracująca w instytucjach
zajmujących się zagadnieniami bezpieczeństwa i porządku publicznego,
rozwiązywaniem konfliktów, interwencją kryzysową itp.
Zdobycie wiedzy jak postępować w przypadku wzięcia i przetrzymywania
zakładników, zapowiedź popełnienia samobójstwa, groźby użycia przez sprawcę
broni, niebezpiecznego narzędzia lub materiału w stosunku do osób lub mienia.
Uświadomienie, że nadrzędnym celem jest ochrona życia i zdrowia wszystkich
uczestników sytuacji kryzysowych.
Poznanie nowych trendów negocjacji kryzysowych i policyjnych na arenie
międzynarodowej
Treści merytoryczne oraz sposób ich realizacji:





Przedstawienie historii i początków negocjacji policyjnych. Omówienia możliwych
sytuacji kryzysowych, które mogą zostać rozwiązane w drodze komunikacji i
negocjacji. Strategie negocjacji policyjnych w kraju i na arenie międzynarodowej.
Przegląd kategorii osób stwarzających zagrożenie dla siebie i innych (sprawców
incydentów kryzysowych)
Omówienie głównych zasad prowadzenia negocjacji policyjnych oraz sposoby i fazy
ich prowadzenia, zasad zachowania się w przypadku znalezienia się w sytuacji
zakładniczej. Omówione pojęcia "syndromu sztokholmskiego oraz jego wpływu na
prowadzenie negocjacji
Przedstawienie inicjatywy policji holenderskiej, której celem jest wypracowania
jednolitych taktyk działania i szkolenia negocjatorów Unii Europejskiej oraz
utworzenia bazy danych zawierającej informacje niezbędne do prowadzenia rozmów
ze sprawcami sytuacji kryzysowych.
Omówienie profesjonalnych systemów negocjacji policyjnych, które wymogły
tragiczne wydarzenia podczas Olimpiady w Monachium w 1972 r. Omówienie
przypadków braków przygotowania do bezpiecznego rozwiązywania sytuacji
związanych z zagrożeniem życia i zdrowia obywateli w innych krajach na świecie.
Przedstawienie zdań negocjatorów Biura Operacji Antyterrorystycznych KGP
biorących udział w realizacjach poziomie krajowym, jak i międzynarodowym.
Omówienie nowych trendów szkoleń negocjatorów policyjnych i innych służb
negocjatorów kraju przez negocjatorów FBI, których celem szkoleń kształcenie
umiejętności, poszerzanie wiedzy oraz wymiana doświadczeń na arenie
międzynarodowej.
13




Omówienie sytuacji kryzysowej sytuacji gdy będzie zagrożenie bezpieczeństwa
publicznego lub niebezpieczne zakłócenie porządku publicznego zaistniałe zwłaszcza
w wyniku sprowadzenia: niebezpieczeństwa powszechnego dla życia, zdrowia lub
wolności obywateli, bezpośredniego zagrożenia dla mienia w znacznych rozmiarach,
zagrożenia atakiem terrorystycznym, zakłócenia porządku publicznego spowodowane
protestami społecznymi, rozruchami antyglobalistycznymi, agresywnym zachowaniem
się kibiców drużyn piłkarskich (kwestia nadchodzącego w Polsce EURO 2012)
Omówienie współpracy policyjno - wojskowej i współpracy cywilno-wojskowej na
arenie międzynarodowej w ramach struktur europejskich i NATO, w zakresie
przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym.
Omówienie policyjnych przepisów w sprawie negocjacji w sytuacji kryzysowej i
pracy oraz składu zespołu negocjacyjnego.
Przedstawienie zadni: Polska jako jeden z trzech krajów odpowiedzialnych za
wypracowanie jednolitych rozwiązań negocjacyjnych negocjatorów policyjnych Unii
Europejskiej, którzy prezentują krajowe systemy negocjacji, opisują zdarzenia, w
których brali udział, oraz systemy szkolenia negocjatorów policyjnych na arenie
międzynarodowej. Omówienie znaczenie różnic kulturowych, mentalnych oraz
sposoby funkcjonowania różnych grup narodowościowych i etnicznych.
Literatura:
Bielska T. „Zachowanie policjanta na miejscu przypadku z zakładnikami lub
manifestacją próby samobójczej” red. Grażyna Kędzierska, wyd. Wydawnictwo
Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie, Szczytno 2001.
2. Greenstone J.L., Leviton S.C. Interwencja kryzysowa. Gdańsk: GWP, 2004;.
3. Acerman R.J. Pickering S.E. –Zanim będzie za późno Gdańsk 2003;
4. Dawson R. (1999) Sekrety udanych negocjacji.
5. Hołyst B., Stanaszek M., Bińczycka-Anholcer M. (red.) Samobójstwo Polskie
Towarzystwo Higieny Psychicznej , Warszawa, 2002.
6. Greenstone james (2004) Interwencja kryzysowa.
7. Wąsowicz-Kiryło (2000) Kultura negocjacyjna w kontekście integracji z Unią
Europejską.
8. Hogan, K. (2001) Psychologia perswazji. Strategie i techniki wywierania wpływu
na ludzi.
9. U.Degenanim- Sztuka nawiązania pierwszego kontaktu, Gdańsk 2004;
10. James R. K., Gilliland B. E. “Strategie interwencji kryzysowej – pomoc
psychologiczna poprzedzająca terapię” wyd. Wydawnictwo Edukacyjne PARPA,
Warszawa 2005;
11. Hatcher Ch., Mohandie K., Turner J., Gelles M. G. „The Role of the Psychologist
in Crisis/Hostage Negotiation” Behavioral Science and the Law,1998;
1.
14
Komunikacja niewerbalna w negocjacjach kryzysowych
Formuła przedmiotu :
warsztaty
Cel zajęć :
Zajęcia mają za zadanie rozwinąć umiejętności świadomego odbioru komunikatów
niewerbalnych a także przygotować słuchacza do aktywnego i bezpiecznego uczestniczenia
w procesie negocjacyjnym w realnych sytuacjach, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji
kryzysowych.
Wstępny program zajęć :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Natura komunikacji niewerbalnej
Ekspresja twarzy
Zachowania wzrokowe
Komunikacja ciałem
Komunikacja proksemiczna
Natura dotyku
Komunikacyjne funkcje wyglądu fizycznego
Sygnały niewerbalne w percepcji interpersonalnej.
Międzynarodowe podobieństwa i różnice w komunikacji niewerbalnej
Bibliografia :











Leathers D., Komunikacja niewerbalna, PWN, Warszawa 2007
Załazińska A., Niewerbalna struktura dialogu. W poszukiwaniu polskich wzorców
narracyjnych i interakcyjnych zachowań komunikacyjnych, Kraków 2007
Wierzbicka A., Mówienie o emocjach. Semantyka, kultura i poznanie, Warszawa 1999
Bobrowski I., Zaproszenie do językoznawstwa, Kraków , 1998
Hall E. Bezgłośny język, PIW Warszawa 1987
Collett P. Księga znaków : jak poprzez ciało wyrażamy swoje myśli i uczucia,
Warszawa 2004.
Sikorski W., Gesty zamiast słów : psychologia i trening komunikacji niewerbalnej,
Kraków 2005.
Cieślak R., Retoryka ciała w dyskursie publicznym ,Toruń 2008.
Tease A. Mowa ciała : jak odczytywać myśli innych ludzi z ich gestów, Kielce 2001
Ewa Czerwińska, Twarzą w twarz : komunikacja w kontaktach osobistych, Warszawa
2006.
Wołowik W., Język ciała : pomoc dla pracowników organów ochrony, prawa
i porządku, Kraków, 1998.
15
ROLA ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
W ZARZĄDZANIU SYTUACJĄ KRYZYSOWĄ
Formuła przedmiotu :
Konwersatorium
Cel zajęć :
1. Zapoznanie z systemem działania podmiotów pozapolicyjnych odpowiedzialnych za
monitorowanie i przejmowanie kontroli nad sytuacją kryzysową w której swoje zadania
realizuje negocjator.
2. Poznanie możliwości wsparcia działań negocjatora przez organy administracji publicznej
i służby w sytuacjach kryzysowych.
3. Zdobyta wiedza pozwoli efektywnie wykorzystać uprawnienia i zasoby podmiotów
wyszczególnionych w siatce bezpieczeństwa do skutecznego zabezpieczenia działań
negocjatora na miejscu zdarzenia i poza nim.
Wstępny program zajęć :
1. Pojecie i istota kryzysu. (2 godz.)
- kryzys psychologiczny
- kryzys społeczny
- źródła kryzysów
- klasyfikacja zagrożeń
- poziom ryzyka podstawą systemu zarządzania kryzysowego
2. Zadania i zasady funkcjonowania organów administracji publicznej w dziedzinie
zarządzania kryzysowego. (4 godz.)
- Pojecie zarządzania kryzysowego,
- Sytuacja kryzysowa,
- Planowanie cywilne,
- Rządowe Centrum Bezpieczeństwa oraz wojewódzkie, powiatowe i gminne Centa
Zarządzania Kryzysowego,
- Zadania i obowiązki organów administracji publicznej i Zespołów Zarządzania
Kryzysowego na poziomie ministerialnym, wojewódzkim, powiatowym, gminnym w
sprawach zarządzania kryzysowego,
3. Plan Zarządzania Kryzysowego. ( 4 godz.)
a ) realizacja przedsięwzięć na wypadek sytuacji kryzysowych:
- zadania w zakresie monitorowania zagrożeń,
- tryb uruchamiania niezbędnych sił i środków,
- procedury reagowania kryzysowego, określające sposób postępowania w sytuacjach
kryzysowych,
16
- zasady współdziałania na szczeblach organów administracji publicznej.
b) załączniki funkcjonalne PZK określające:
- organizację łączności,
- izolację terenu,
- bezpieczeństwo i porządek publiczny,
- zasady informowania ludności,
- organizację ewakuacji z obszarów zagrożonych,
organizację ratownictwa, opieki medycznej, pomocy społecznej i pomocy
psychologicznej,
Bibliografia
1. Gołębiewski J. Podręcznik menadżera programów kryzysowych, Kraków 2003.
2. Kosowski G. Programowanie działań na wypadek zaistnienia sytuacji kryzysowych,
Kraków 2006.
3. Osierda A., Bernard W. praca zbiorowa, Współpraca służb porządkowych z
administracją rządową i samorządową, Bielsko-Biała 2008.
4. Jaroszyński K. Policja w walce i przeciwdziałaniu terroryzmowi, BielskoBiała 2009.
5. Materiały konferencyjne. Akty terroru a infrastruktura krytyczna. CS PSP
Częstochowa 2008.
6. Bellona. Encyklopedia terroryzmu. Warszawa 2004.
7. Szpor G. Stany nadzwyczajne i zarządzanie kryzysowe. Katowice 2002.
8. Praca zbiorowa. Kryzys i zarządzanie . Bielsko-Biała 2006.
9. Kosowski B., Włodarski A. praca zbiorowa. Wyzwania bezpieczeństwa cywilnego
XXI wieku. Inżynieria działań w obszarze nauki, dydaktyki i praktyki. Warszawa
2007.
10. Materiały sympozjum ogólnokrajowego. Hydrotechnika IX’ 2007. Katowice 2007.
17
WARSZTAT PRACY NEGOCJATORA
Formuła przedmiotu :
warsztaty
Cel zajęć :
Celem zajęć jest zapoznanie słuchaczy z rolą i wykonywanymi zadaniami przez negocjatora
policyjnego oraz przygotowanie uczestników szkolenia do prowadzenia prenegocjacji
w sytuacjach kryzysowych
Wstępny program zajęć :
1. Warsztat Pracy Negocjatora:
 Negocjacje a Negocjacje Policyjne – przedstawienie różnic
 Rola i zadania negocjatora policyjnego
 Omówienie funkcjonującego systemu negocjacji w Policji
 Podstawy prawne podejmowanych działań negocjacyjnych
 Przedstawienie katalogu zdarzeń, w których się negocjuje
 Zasady tworzenia zespołu negocjacyjnego
 Zasady negocjacji Policyjnych
 Realizacja szkoleń dla negocjatorów
 Kryteria typów sprawców sytuacji kryzysowych
 Omówienie „syndromu sztokholmskiego”
Bibliografia:

G.I. Nierenberg: „Sztuka negocjacji”, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 1998,

J. Iwaszkiewicz: „Jak Polak z Polakiem. Szkice o kulturze negocjowania”, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa / Wrocław 1997,

H. Januszek: „Kompetentny górą czyli negocjacje jako sposób rozwiązywania
konfliktów, „Personel”- zeszyt nr 4/1999,

J. Kamieński: „Przygotowanie negocjacji, „Personel” – Narzędzia, Wzory, Procedury,
zeszyt nr 12/1999,
18

M. Huflejt – Łukasik: „Negocjacje z NLP (cz.II), „Manager” – zeszyt nr 4/1999,

W. Mastenbroek: „Negocjowanie”, „Manager” – zeszyt nr 4/1999,

Z. Nęcki: „Negocjacje w biznesie”, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu,
Kraków 1996,

R.Rządca, P.Wujec: „Negocjacje”, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
1999,

M. Donaldson, M.Donaldson: „Negocjacje”, Wydawnictwo RM, Warszawa 1999,

K. Balawajder: „Komunikacja, konflikty, negocjacje w organizacji”, Wydawnictwo
Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1998,

P. Casse: „Jak negocjować”, Zysk i S-ka, Wydawnictwo Poznań 1996,

L. Bellenger: „Negocjacje”, „Manager” – zeszyt nr 4/1999,

J. Kamieński: „Negocjowanie – techniki rozwiązywania konfliktów”, Wydawnictwo
POLTEXT, Warszawa 2003,

W. Mastenbroek: „:Negocjowanie”, Warszawa 2000,

R. Dawson: „Sekrety udanych negocjacji”, Zysk i S-ka Wydawnictwo WAMEX, Poznań
1999,

J. Kamieński: „Kreatywny negocjator”, „Manager” – zeszyt nr 5/1999,

S.Borkowska: „Style negocjacji zbiorowych. Stosowanie technik manipulacyjnych”,
„Personel” – zeszyt nr 2/1998,

A. Winch, S. Winch: „Techniki sprzedaży i negocjacji”, Warszawa 1999,

J. W. Salacuse: „Negocjacje na rynkach międzynarodowych”, Warszawa 1994,

K.Bodziach, D.Poważa: „Prenegocjacje policyjne – istota i znaczenie”, Wydawnictwo
Szkoły Policji w Katowicach – Katowice 2002,

B.
Kożusznik,
M.Adamiec,
W.J.Paluchowski:
„Materiały
szkoleniowe
dla
użytkowników programu „MultiSelect”, Chorzów 2002,

Ustawa o Policji z dnia 06.04.1990 r.

Dane statystyczne Komendy Głównej Policji w Warszawie,

Materiały szkoleniowe z kursu FBI w Luizjanie 12 – 29.09.1994,

Materiały własne z opracowanego szkolenia przez Centralny Ośrodek Metodyki Szkolenia
Komendy Głównej Policji, Legionowo 1996,

Materiały własne pochodzące ze szkolenia z negocjatorami FBI, Warszawa – Legionowo
1998,

Materiały szkoleniowe ze szkolenia z negocjatorami Scotland Yard-u, Warszawa –
Legionowo 2000,
19

Materiały własne ze szkolenia z negocjatorami francuskimi, Warszawa – Legionowo
1999,

Zeszyt dla kursantów – psychologów MBS,

Zarządzenie Nr 213/2007 Komendanta Głównego Policji z dnia 28 luty 2007 r. w sprawie
metod i form przygotowania i realizacji zadań Policji w przypadkach zagrożenia życia i
zdrowia ludzi lub ich mienia albo bezpieczeństwa i porządku publicznego,

Zarządzenie Nr 4/2002 Komendanta Głównego Policji z dnia 26 marca 2002 r.
w sprawie form i metod wykonywania negocjacji policyjnych.

„Zespół ostrego stresu” – Bryant R. A, Harvey A. G. PWN Warszawa 2003

„Wsparcie psychologiczne w słuzbach ratowniczych” – Hetherington A. GWP 2004

„Strategia interwencji kryzysowej” – James R. K. Gilliland B. E. PARPA Warszawa 2006

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

Ustawa o zawodzie psychologa w samorządzie

Kodeks karny
20
Kierunki współczesnych zagrożeń
Formuła przedmiotu:
 Warsztaty
Założenie i cele przedmiotu




Zdobycie wiedzy w zakresie współczesnych zagrożeń zdrowia i życia ludzkiego
takich jak: kataklizmy, katastrofy i wypadki spowodowane z winy człowieka, wypadki
lotnicze, zagrożenia spowodowane przez eksplozje, napady, morderstwa,
samobójstwa, narkotyki doprowadzające do utraty zdrowia i życia, choroby.
Wykorzystanie zdobytej podstawowej wiedzy w zakresie unikania i walce ze
współczesnymi zagrożeniami.
Zdobycie umiejętności dokonania oceny przyczyn zagrożenia w sytuacji kryzysowej,
które mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo jednostki i porządku publicznego.
Poznanie zagrożeń oddziałujących na zdrowie fizyczne i na psychikę, jakie występują
we współczesnym świecie.
Treści merytoryczne oraz sposób ich realizacji:







Omówienie pojęcia: kierunki współczesnych zagrożeń dla bezpieczeństwa, porządku
publicznego i bezpieczeństwa narodowego
Omówienie obecnej sytuacji politycznej na świecie, która stanowi grunt dla rozwoju
zagrożenia ładu społecznego.
Przedstawienie współczesnych zagrożeń w obszarze: wojny i konflikty, ataki
terrorystyczne, katastrofy naturalne, telewizja, uzależnienia, zanieczyszczenie
środowiska, globalny problem żywnościowy, zagrożenia rodzinne
Przedstawienie pojęcia globalizacji jako kierunku rozwoju lub zagrożenia dla
współczesnego państwa.
Poznanie współczesnych zagrożeń terrorystycznych, sytuacji kryzysowych, jakie
powstają w ich wyniku oraz likwidacji skutków ataków terrorystycznych.
Przedstawienie nowych kierunków edukacji antyterrorystycznej i profilaktyki
antyterrorystycznej. Omówienie pojęcia współczesnego terroryzmu i jego
wielopłaszczyznowej działalności.
Omówienie społecznych aspektów działania sekt religijnych, a w szczególności ich
zaangażowania w życie gospodarcze, polityczne, szkolnictwo i życie kulturalne
różnych społeczeństw. Przedstawienie historii, rozwoju oraz sposobie działania sekt.
Omówienie problemu narkomanii jako elementu współczesnego zagrożenia. Metody
diagnozowania zagrożonych osób pod kątem: diagnozowania poziom lęku oraz
napięcia psychicznego, niezrównoważenia emocjonalnego, obniżenia poczucia sensu
życia oraz myśli samobójczych.
21
 Przedstawienie pojęcia współczesnego terroryzmu religijnego i politycznego oraz
cyberterrorystycznego skierowanego w sieci energetyczne, sieci przesyłowe paliw
płynnych, transport lotniczy, kolejowy, drogowy, łączność rządową i służb
ratowniczych, system finansowy/płatniczy kraju itp.
 Omówienie problematyki koordynacji działań instytucji bezpieczeństwa
wewnętrznego we współczesnych państwach europejskich w przypadku wystąpienia
zagrożeń.
 Omówienie głównych zagrożeń na obszarze Europy. Omówienie europejskiego
systemu bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego. Współdziałanie Unii
Europejskiej z organizacjami międzynarodowymi w zakresie walki z nowymi formami
zagrożeń.
 Omówienie roli polskiej Policji w aspekcie współczesnych zagrożeń. Kierunki
działań, system szkolenia, profilaktyka oraz współpraca na arenie międzynarodowej.
 Omówienie roli innych instytucji bezpieczeństwa wewnętrznego w kraju w zakresie
rozpoznawania współczesnych zagrożeń tj.: zwalczanie przestępstw terrorystycznych,
szpiegostwa, naruszenia tajemnicy państwowej, nielegalnego obrotu bronią, amunicją
i materiałami wybuchowymi.
Literatura:
1. Czego obawiają się ludzie? Współczesne zagrożenia społeczne. Diagnoza i
przeciwdziałanie, praca zbiorowa Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2007.
2. Zagrożenia informacyjne a bezpieczeństwo Państwa Polskiego. Piotr Baczek
Wydawnictwo: Wydawnictwo Adam Marszałek
3. Drogami sekt, ks. Andrzej Zwoliński
4. Podstawy stosunków międzynarodowych, Andrew Heywood, PWN Warszawa 2006
5. Bezpieczeństwo międzynarodowe czasu przemian, pod red. Romana Kuźmiara i
Lachowskiego Zdzisława, Warszawa PISM 2003
6. Społeczno-moralna potrzeba bezpieczeństwa i porządku publicznego red. J. Świtka, M.
Kuć, G. Gozdór, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2006.
7. Dobkowski J., Pozycja prawnoustrojowa służb, inspekcji i straży, Oficyna a Wolters
Kluwer Business. Monografie, Warszawa 2007
8. Wolanin J. Zarys teorii bezpieczeństwa obywateli. Ochrona ludności na czas
pokoju, Warszawa 2005
22
TRENING KONTROLOWANIA EMOCJI I ZARZĄDZANIA STRESEM
Warsztaty
Cel zajęć
Na zajęciach Trening kontrolowania emocji i zarządzania stresem uczestnicy zapoznają się ze
skutecznymi technikami sposobów rozładowania napięcia, w celu ich stosowania w
sytuacjach kryzysowych.
Zagadnienia szczegółowe
Pojęcie "stresu". Pozytywne i negatywne następstwa występowania stresu. Typowe objawy
stresu. Wpływ stresu na myślenie i działanie.
Czynniki stresogenne. Wewnętrzne i zewnętrzne źródła stresu.
Stres permanentny. Sposoby zwalczania stresu. Analiza własnych zachowań w sytuacjach
stresowych. Techniki relaksacyjne.
Trening kontroli emisji głosu i asyntonii mimicznej. Doskonalenie naturalnej emisji głosu i
kontroli mimiki w warunkach inicjowanego konfliktu.
Literatura:
Grochmal S.: Zaufaj sobie. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawn. Lekarskich,
1987.
Więcek Z., Jawiński A., 1989: Sposób na nerwy: Stres. Wyd. 2. Warszawa: Przyjaciółka,
Cieślak R., 2004: Stres nasz powszedni - o tym jak stres powstaje i jak sobie z nim radzić.
"Perspektywy" 2004 nr 4/5 s. 26.
Czajkowska-Majewska D., 2002: Przyjaciel stres. "Polityka" nr 47 s. 72- 73.
Wojtasiński Z ,2003.: Zabójca w głowie. "Wprost" nr 3 s. 74- 77.
Neidhart J.. Weinstein, C. R., 1996: Jak opanować stres: poradnik bez trików: skuteczne
metody dla każdego. Lublin: Wydawnictwo M & A Communication Polska.
Stingl W., 2000: Psychologia praktyczna: jak pomóc sobie w trudnych sytuacjach. Wrocław:
„Astrum”.
Krój-Fijewska M., 1992: Trening asertywności. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia i
Trzeźwości.
23
Skuteczna komunikacja w sytuacjach kryzysowych
Forma przedmiotu
Wykład i ćwiczenia
Założenia i cele przedmiotu
Celem przedmiotu jest nabycie umiejętności negocjowania w sytuacjach kryzysowych i zagrożenia życia.
Treści merytoryczne oraz sposób ich realizacji
Sposoby prowadzenia negocjacji w sytuacjach kryzysowych i zagrożenia życia.
Językowe realizacje określonego celu intencji nadawczych
Milczenie w negocjacjach.
Sposób skutecznego zadawania pytań. Pytania otwarte i zamknięte. Pytanie o rozstrzygniecie.
Pytania retoryczne.
Rola skutecznego słuchania w negocjacjach kryzysowych.
Rola kłamstwa w negocjacjach kryzysowych.
Typy argumentacji. Środki perswazji i sposoby ich zastosowania w komunikacji
interpersonalnej.
Językowe sposoby wyrażania agresji
Teoria aktów mowy J. Austina. Składniki aktu.
Reguły konwersacyjne P. Grice’a (zasada kooperacji, maksymy: ilości, jakości,
odniesienia, sposobu).
Etykieta językowa i jej zależność od kontekstu kulturowego.
Akt mowy w dyskursie. Struktura dyskursu, najmniejsza jednostka (sekwencja, krok,
wymiana). Rodzaje kroków w rozmowie (inicjujące, reagujące, reaktywujące).
Przekonywanie bezpośrednie i pośrednie. Posługiwanie się strategiami w różnych typach
komunikacji. Stosowanie działań mających na celu kierowanie postawami i zachowaniami
ludzkimi. Trening asertywności, negocjowanie konfliktu.
Prawidłowości i wyznaczniki skutecznego komunikowania się, aktywne słuchanie,
umiejętność przekonywania i wywierania wpływu, sytuacje konfliktowe i reakcje na nie,
sposoby radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych, strategie negocjacji.
Podczas trwania zajęć uczestnicy sprawdzają swoje umiejętności negocjacyjne w kontakcie z
24
różnymi osobami, które prezentują własne modele komunikacji. Stosowane są ćwiczenia –
scenki, których istota polega na aranżowaniu fragmentów negocjacji.
Literatura
Antas Joanna: O kłamstwie i kłamaniu. Kraków: Universitas.
Birkenbihl V., 1997: Komunikacja werbalna – psychologia prowadzenia negocjacji.
Wrocław: Asstrum.
Birkenbihl V., 2000: Technika szybkiego zadawania trafnych pytań. Wrocław. Wydawnictwo
ASTRUM
Boniecka B.: Struktura i funkcje pytań w języku polskim.
Camp Jim, 2005: Zacznij od „nie”. Techniki negocjacji, których profesjonaliście nie chcą
zdradzić. Przekład Anna Sosenko. Taszów: Biblioteka MODERATORA
Czarnawska M. 2003: Podstawy negocjacji i komunikacji. Pułtusk: Wyższa Szkoła
Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora.
Dobek-Ostrowska B., 2001: Nauka o komunikowaniu. Podstawowe orientacje teoretyczne.
Wrocław 2001.
Jung B., 2001: Komunikowanie w perspektywie ekonomicznej i społecznej, red. B. Jung,
Warszawa.
Krzyminiewska G., 2007: Techniki negocjacji. Poznań: Wydawnictwo Akademii
Ekonomicznej
Lubaś Władysław, 2006: Język w komunikacji, w perswazji i w reklamie. Dąbrowa Górnicza:
Wyższa Szkoła Biznesu.
Masterbroek, Willem. 2000: Negocjowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
McKay M., 2007: Sztuka skutecznego porozumiewania się. Gdańsk : Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne.
Myśliwiec Grzegorz, 2007: Techniki i triki negocjacyjne, czyli jak negocjują profesjonaliści.
Warszawa: Centrum Doradztwa i Informacji Difin.
Nęcki Zbigniew, Komunikacja międzyludzka, Kraków 2000.
Pajdzińska Anna, Dialog w świetle pragmatyki językowej, „Język Polski w Szkole dla
klas IV-VIII” 1998/99, z. 4.
Stewart, John (red.). 2005. Mosty zamiast murów : podręcznik komunikacji interpersonalnej.
Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wiertlewski S., 1995: Pytania bez odpowiedzi. Pytania jako pośrednie akty mowy. Poznań.
Zdunkiewicz D., 1993: Akty mowy, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t.2:
Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław, 259-270.
25
INTERWENCJA PSYCHOLOGICZNA W SYTUACJACH
KRYZYSOWYCH
Formuła przedmiotu :
Warsztaty
Wstępny zakres tematyczny:
1. Podstawy zagadnienia teorii i praktyki interwencji kryzysowej – natura, dynamika i
rodzaje kryzysów, teorie kryzysu i interwencji kryzysowej, ocena – diagnoza klienta w
kryzysie, modele interwencji kryzysowej, podstawowe umiejętności i procedury
interwencyjne, interwencja kryzysowa przez telefon.
2. Interwent kryzysowy – zasoby własne interwenta, budowanie dobrej relacji,
optymalizacja komunikacji z klientem, sztuka motywowania.
3. Pomoc ofiarom katastrof i innych zdarzeń traumatycznych
4. Przemoc domowa
5. Napaść seksualna
6. Praca z osobami zagrożonymi samobójstwem – teorie zachowań suicydalnych, portret
psychologiczny osoby zagrożonej samobójstwem, sposoby oceny zagrożeń, syndrom
presuicydalny i czynniki podwyższonego ryzyka, podstawowe zasady pracy
interwencyjnej z klientem suicydalnym, profilaktyka suicydalna.
7. Pomoc w przeżywaniu żalu i żałoby utraty bliskich osób.
8. Utraty okoloporodowe – pomoc w procesie zdrowienia.
9. Psychologia dynamiki napadów i porwań – typy sprawców, charakterystyki
osobowościowe,
10. Działanie w sytuacji silnego stresu 11. Profilaktyka wypalenia zawodowego interwenta.
Bibliografia:















Strategia interwencji kryzysowej R.K. James, B. E. Gilliland PARPA Warszawa 2004
Zrozumieć traumę C. Herbert GWP Gdańsk 2004
Jak sobie poradzić ze śmiercią rodzica R. Gilbert Wydawnictwo WAM Kraków 2004
Jak sobie poradzić ze śmiercią współmałżonka M. Felber Wydawnistow WAM
Kraków 2004
Przemoc. Uraz psychiczny i pwrót do równowagi. J.L. Herman GWP Gdańsk 1998
Zrozumieć samobójcę R. O'Connor N. Sheehy GWP Gdańsk 2002
Zaburzenie po stresie traumatycznym B. Dudek GWP Gdańsk 2003
Zespół ostrego stresu R. A. Bryant A. G. Harvey PWN Warszawa 2003
Trauma M. Orwid Wydawnictwo Literackie Kraków 2009
Pokonywanie traumy. A. C. Salter Media Rodzina 2003
Konsekwencje psychiczne traumy. Red J. Strelau, B. Zawadzki, M. Kaczmarek Wyd.
Naukowe SCHOLAR Warszawa 2009
Sztuka nawiązania pierwszego kontaktu U. Degen GWP Gdańsk 2005
Jak przezwyciężyć życiowy kryzys. A. Downs GWP Gdańsk 2003
Psychopatologia R. Meyer GWP Gdańsk 2003
Na granicy życia i śmierci. B. Hołyst Warszawa 1995
26





Podstawy umiejętności terapeutycznych. J. A. Heaton GWP Gdańsk 2004
Stres, mobbing i wypalenie zawodowe. S.M. Litzke, H. Schuh GWP Gdańsk 2007
Psychiatria J. H. Scully Urban&Partner Wrocław
Psychologia zaburzeń R.C.Carson,J.N.Butcher, S.Mineka GWP Gdańsk 2005
Wstyd i przemoc James Gilligan Media Rodzina 2001
27
Anatomia negocjowania
Forma zajęć:
Ćwiczenia
Cel zajęć
Celem zajęć jest zapoznanie słuchaczy z metodami prowadzenia negocjacji, stosowanymi
technikami i taktykami negocjacyjnymi. Negocjacje są rozumiane jako metoda kierowania
konfliktami
Program zajęć
1. Komunikacja werbalna, para werbalna i niewerbalna
2. Zasady dobrego kontaktu w komunikowaniu się: Nie uogólniać i nie
interpretować wypowiedzi drugiej strony, Nie oceniać, Nie dawać dobrych
rad, Wyrażać otwarcie swoje potrzeby, uczucia i propozycje, Skoncentrować
się na rozmówcy, Aktywnie słuchać, Parafrazować,
3. Konflikt jako następstwo relacji międzyludzkich
4. Etapy i techniki procesu negocjacji
5. Style negocjacji
6. Manipulowanie czasem w negocjacjach
Literatura
Barry Bruce, Lewicki Roy, Minton John W., Saunders David M., 2008: Zasady negocjacji.
Birkenbihl V., 1997: Komunikacja werbalna – psychologia prowadzenia negocjacji.
Wrocław: Asstrum.
Camp Jim, 2005: Zacznij od „nie”. Techniki negocjacji, których profesjonaliście nie chcą
zdradzić. Przekład Anna Sosenko. Taszów: Biblioteka MODERATORA
Czarnawska M. 2003: Podstawy negocjacji i komunikacji. Pułtusk: Wyższa Szkoła
Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora.
Fischer R., Ury P., Patton B., 1995: Dochodząc do TAK. Negocjowanie bez poddawania się.
Warszawa.
Groote, E. von, 2002: Prognose von Täterverhalten bei Geiselnahmen. Frankfurt am Main:
Verlag für Polizeiwissenschaft.
Hammer M. R.: Saving Lives: The S.A.F.E. Model for Resolving Hostage and Crisis
Incidents Praeger Publishers Inc.,U.S.
Kennedy G., 1999: Negocjować można wszystko. Warszawa.
Pierson, T. 1980: An approach to barricaded subjects. “Law and Order”, 40 – 42.
Schranner M., 2003: Der Verhandlungsführer: Ein Führer durch Verhandlungen, bei denen
28
ein Scheitern nicht in Frage kommt. Salzburg: 2003.
Schranner M., 2009: Teure Fehler: Die 7 größten Irrtümer in schwierigen Verhandlungen.
Schranner M.: Verhandeln im Grenzbereich: Strategien und Taktiken für schwierige Fälle
[Audiobook] [CD] (Audio CD)
Tokarz M., Tyszka T., 2004: Negocjacje. W: Psychologia ekonomiczna. Red. T. Tyszka.
Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 462 – 494.
29
Nowe trendy w negocjacjach zakładniczych
Forma zajęć :
ćwiczenia
Cel zajęć
Celem zajęć jest wskazanie niektórych aspektów językowych w badaniach nad
przepływem informacji w sytuacji kryzysowej (komunikacji ze sprawcą sytuacji kryzysowej).
Od ponad 30 lat uznaje się negocjacje jako alternatywę w stosunku do działań siłowych w
sytuacjach kryzysowych związanych z aktami terrorystycznymi, porwaniami zakładników,
czy próbami samobójczymi (Fuselier, Van Zandt & Lanceley, 1991; Hammer & Weaver,
1994, Head 1988, Schlossberg 1979, Soskis & Van Zandt 1986).
Program zajęć
1. Badanie stanu kompetencji komunikacyjnych negocjatora.
2. Badanie
dialogów
negocjator
–
sprawca
z
uwzględnieniem
modelu
komunikacyjnego Rogana i Hammera
3. Badanie koncepcji „zachowania twarzy / on face work” Rogana i Hammera
4. Badanie zasadności opisu komunikacji w sytuacjach kryzysowych przy pomocy
modelu cylindrycznego komunikacji Taylora.
5. Zastosowanie skal analizy treściowej L. Gottschalka i G. Gleser stanów
emocjonalnych uczestników sytuacji kryzysowej poprzez badanie wypowiedzi
językowych
6. Badanie roli komunikacji niewerbalnej w sytuacjach kryzysowych
7. Analiza
komunikowania się w negocjacjach policyjnych w ujęciu Mathiasa
Schrannera.
Literatura
Awdiejew A., 1987: Pragmatyczne podstawy interpretacji wypowiedzeń. Kraków..
Awdiejew A., 1989: Strategie nadawcy i odbiorcy w procesie konwersacji (analiza pragmalingwistyczna
prośby). W: Z zagadnień komunikowania interpersonalnego, Kraków, 33-41.
Awdiejew A. 1991: Strategie konwersacyjne (próba typologii), „Socjolingwistyka” XI, 7-20.
Awdiejew A., red., 1999: Gramatyka komunikacyjna. Warszawa.
Awdiejew A., 2004: Gramatyka interakcji werbalnej. Kraków.
Bazerman, M. H., Curhan, J. R., Moore, D. A., & Valley, K. L., 2000: Negotiation. “Annual Review of
Psychology”, 51, 279 – 314.
Bilsky W. 2007: Krisenverhandlungen – Verhandlungen bei Geiselnahmen. Möglichkeiten und Grenzen eines
Theorie-Praxis Transfers. In: C. Lorei (Hrsg.) Polizei & Psychologie. Kongressband der Tagung
30
„Polizei & Psychologie“ am 3. Und 4. April 2006 in Frankfurt AM Main. Verlag für
Polizeiwissenschaft, 11 – 39.
Bilsky, W., Müller, J., Voss, A., & von Groote, E. (2005). Affect assessment in crisis negotiation: An
exploratory case study using two distinct indicators. Psychology, Crime & Law, 11 (3) 275-287.
Bilsky W., 2006: Verhandlungen in Krisensituationen:Möglichkeiten und Grenzen eines Theorie
Praxis-Transfers. Westfälische Wilhelms-Universität Münster Tagung „Polizei & Psychologie“ -03. -04.
April. Frankfurt am Main.
Donohue W. A., Roberto A. J., 1993: Relational development as negotiated order in hostage
negotiation. Human Communication Research, 20, 175 – 198.
Donohue, W. A., & Ramesh, C. (1992). Negotiator-opponent relationships. In L. L. Putnam
& M. E. Roloff (Eds.), Communication and negotiation(pp. 209–232).Newbury Park, CA: Sage.
Donohue, W. A., Ramesh, C., & Borchgrevink, C.,1991: Crisis bargaining: Tracking relational paradox in
hostage negotiation. “The International Journal of Conflict Management”, 2, 257 – 274.
Fuselier, G. D., Van Zandt C. R. & & Lanceley, F. J. 1991: Negotiating the protracted
incident: The Oakdale and Atlanta prison sieges. “FBI Law Enforcement Bulletin”, 58, 1- 7.
Goffman E. , 1967, Interaction. Ritual. Essay on Face-to-Face Behaviour (cyt. wg wyd. Pequin,
Harmondsworth, 1972).
Grice H. P., 1975: Logic and Conversation. W: Syntax and Semantics. T. 3: Speech Acts. Red. P. Cole, J. L.
Morgan. New York, 41 – 58.
Grice H. P., 1977: Logika a konwersacja. Przekł. J. Wajszczukm nr 6, 85 – 99.
Grice H. P., 1980: Logika a konwersacja. Przekł. B. Stanosz. W: Jezyk w świetle nauki. Red. B. Stanosz.
Warszawa, 91 – 114.
Grice H. P., 1981: Presupposition and Conversational Implicature. W: Radical Pragmatics. Red. P. Cole. New
York, 183 – 198.
Grzesiuk L., 1994: Studia nad komunikacją interpersonalną. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych
Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Hammer, M. R., Weaver, G. R. 1994: Cultural considerations in hostage negotiations. W: Culture,
communication and conflict: Readings in intercultural relations. Red. G. R. Weaver. Needham Heights,
MA: Ginn, 499 – 510.
Head W. B., 1988: The hostage response. Doctoral dissertation, The School of Criminal Justice. The State
University of New York at Albany.
Leech G. N. (1983): Principles of Pragmatics. London New York.
Nęcki Z., 1996: Komunikacja interpersonalna. Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu.
Nęcki Z., 2000: Komunikacja międzyludzka, Kraków 2000.
Putnam, L. L., Roloff, M. E., (red.) 1992: Communication and negotiation. Newbury Park: Sage.
Rogan, R. G., & Hammer, M. R. (1994). Crisi negotiations: A preliminary investigation of
facework in naturalistic conflict. Journal of Applied Communication Research, 22, 216–231.
Rogan, R. G., & Hammer, M. R., 1995: Assessing message affect in crisis negotiations: An exploratory study.
Human Communication Research, 21, 553–574.
Rogan R. G., 1997: Emotion and Emotional Expression in Crisis Negotiation. W: Rogan R. G., Hammer M. R.,
Zandt C. R. Ven (eds.), Dynamic processes of crisis negotiation: Theory, research and practice.
London, 24 – 43.
Rubin, J. Z., Pruitt, D., Kim, S. H., 1994: Social Conflict. New York: McGraw-Hill, Inc.
Schlossberg, H. 1979: Police response to hostage situations. W: Crime and justice in America. J. T. O’Brien, M.
Marcus. New York: Pergamon Press, 209 – 220.
Schranner M., 2003: Der Verhandlungsführer: Ein Führer durch Verhandlungen, bei denen ein Scheitern nicht
in Frage kommt. Salzburg: 2003.
Schranner M., 2009: Teure Fehler: Die 7 größten Irrtümer in schwierigen Verhandlungen.
Schranner M.: Verhandeln im Grenzbereich: Strategien und Taktiken für schwierige Fälle [Audiobook] [CD]
(Audio CD)
Soskis, D. A., Van Zandt, L. R., 1986: Hostage negotiation: Law enforcement’s most effective nonlethal
weapon. “Behavioral Sciences and the Law”, 4, 423 – 435.
Taylor, P. J. 2002: A cylindrical model of communication behavior in crisis negotiations.
“Human Communication Research”, 28, 7 – 48.
31