Awrejcewicz-Ă‚Ĺ uczak
Transkrypt
Awrejcewicz-Ă‚Ĺ uczak
XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 BADANIA EKSPERYMENTALNE DYNAMIKI KLATKI PIERSIOWEJ Jan Awrejcewicz, Bartosz Đuczak Politechnika Đódzka, Katedra Automatyki i Biomechaniki Ul. Stefanowskiego 1/15 90-924 Đódź [email protected], [email protected] EXPERIMENTAL INVESTIGATONS OF THE HUMAN THORAX DYNAMICS The experimental rig was developed in order to perform more detailed investigation of the human rib cage responses and injuries subject to impact loads and to validate numerical results published recently by the authors. The construction of experimental rig was based on Hybrid III thorax calibration test stand. Thorax model was established with impact velocities ranging between 2-4 m/s and impactor masses of 10-23 kg. In the experimental rig a rigid disk initiated by energy of spring was used as an impactor. In construction of experimental rig a pendulum has not been applied. Force-deflection, force-time and deflection-time histories have been obtained and monitored. They define the human thorax response to the given impact conditions. 1. Wprowadzenie Urazy klatki piersiowej stanowią okođo 29 procent wszystkich poważnych lub śmiertelnych obrażeń odnoszonych przez osoby uczestniczące w wypadkach drogowych. Ograniczenie ilości ciężkich (lub bardzo ciężkich) przypadków obrażeń klatki piersiowej, jest możliwe jedynie poprzez rozwijanie już istniejących oraz wprowadzanie nowych systemów bezpieczeństwa biernego. Koncerny samochodowe, aby sprostać temu wyzwaniu stosują w swoich badaniach manekiny ATD1, które z możliwie największą dokđadnością mają odzwierciedlać zachowanie ciađa czđowieka podczas zderzenia. Zapewnienie „największej dokđadności”, określane w literaturze naukowej terminem biozgodności, wymaga przeprowadzenia dla każdego typu manekina szeregu testów porównawczych. Za biozgodnego uznawane są jedynie te manekiny, których odpowiedź jest porównywalna z odpowiedzią ciađa czđowieka na taki sam charakter obciążeń (zarówno statycznych jaki i dynamicznych). Bardzo istotnym kryterium biozgodności manekina do testów zderzeniowych czođowych jest test odpowiedzi klatki piersiowej na uderzenie. Ze względu na ograniczenia techniczne wszystkie dotychczasowe typy manekinów zostađy zoptymalizowane tylko dla szczególnych warunków uderzenia. 1 ATD - z ang. Anthropometric Test Device 7 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 MONITOROWANIE I SYMULACJA DEFEKTU W KOMPOZYTOWYCH OBIEKTACH CYLINDRYCZNYCH Wojciech Bđażejewski, Paweđ Gąsior, Aleksander Przygoda Instytut Materiađoznawstwa i Mechaniki Technicznej, Politechnika Wrocđawska, ul. Smoluchowskiego 25, 50-370 Wrocđaw MONITORING AND SIMULATION OF A DEFECT IN A COMPOSITE CYLINDRICAL OBJECTS Experimental tests were conducted on a cylindrical long fiber composite object. The purpose of these tests were to verify the efficiency of the optical monitoring system of the macroscopic defect, which is created in result of composite layer damage concentration. The composite layer of the tested object was unidirectional circumferential carbon fiber reinforced composite in a epoxy matrix. The sensitivity of the optical monitoring system were determined and were compared with the one from numerical simulation for the same angle of composite layers. Then the numerical simulations for the big range of composite layer angles were conducted, for this purpose a cluster of 17 computers were used. 1. Wstęp Elementy konstrukcyjne wykonane z materiađów kompozytowych (np.: zbiorniki i rury wysokociśnieniowe, wirniki elektrowni wiatrowych) wymagają okresowej lub ciągđej kontroli stanu technicznego, która zapewni wysoki poziom bezpieczeństwa w trakcie ich eksploatacji. Fakt ten wymusza stosowanie systemów czujnikowych, które będą w stanie monitorować cađą konstrukcję i wykrywać pojawiające się defekty w ich wczesnym stadium. Szczególnie przydatnymi do tego celu okazują się być czujniki światđowodowe. Mogą być one wbudowane w strukturę materiađu kompozytowego, bez zmiany jego parametrów wytrzymađościowych, a ponadto cechują się dużą czuđością na zmianę czynników zewnętrznych, takich jak odksztađcenia czy temperatura [1]. W prezentowanej pracy przedstawiona zostanie aplikacja różnego rodzaju czujników światđowodowych do monitorowania defektów w rurze wykonanej z kompozytu węglowo-epoksydowego. Punktowa deformacja warstwy kompozytowej powoduje wzrost lokalnych naprężeń w obwodowo nawiniętej strukturze oraz modulację fali świetlnej propagowanej w gđowicach pomiarowych. Przeprowadzone badania miađy na celu wyznaczenie odpowiedzi czujników na lokalne odksztađcenia materiađu kompozytowego oraz wyznaczenie optymalnej odlegđości pomiędzy nimi. 13 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 BADANIA DOŚWIADCZALNE I MODELOWANIE REAKCJI STOPU PA2 NA DZIAĐANIE WIELOOSIOWYCH OBCIĄŻEŃ ZEWNETRZNYCH Andrzej Buczyński Politechnika Warszawska, Instytut maszyn Roboczych Ciężkich ul. Narbutta 84, 02-524 Warszawa, tel. 0-22-660-8795 Wojciech Kocańda Politechnika Warszawska, Instytut Podstaw Budowy Maszyn ul. Narbutta 84, 02-524 Warszawa An attempt to predict material behavior under non-proportional loads was made in the paper. A special attention was paid to plastic strain evolution while constant tension-symmetric shear, and constant shear-symmetric tension-compression loads were applied to tubular samples. The incremental cyclic plasticity model considering kinematic hardening and gradient plastic flow rule were used. The results of experiments and numerical predictions were compared to verify the forwarded assumptions. 1. Wstęp. Dziađanie obciążeń zewnętrznych na elementy konstrukcyjne maszyn często wywođuje lokalne zjawisko kumulacji odksztađceń plastycznych obserwowane w otoczeniu koncentratorów. Ewolucja tych odksztađceń prowadzi do powstawania mikropęknięć, propagacji uszkodzeń, a następnie może powodować zniszczenie elementu. Dlatego modelowanie rozwoju trwađych deformacji jest przedmiotem wielu prac teoretycznych i doświadczalnych. Próby opracowania metod obliczeniowych przeznaczonych do przewidywania rozwoju odksztađceń plastycznych wiązađy się najczęściej z zastosowaniem teorii wielo-powierzchniowych [1,2]. Zalety tych metod, takie jak np. odwzorowanie efektu Bauschingera lub uwzględnienie wzmocnienia materiađu obserwowanego podczas dziađania obciążeń wieloosiowych, przyczyniđy się do zastosowania ich w aplikacjach przemysđowych [3]. Problemy obliczeniowe stanowi wđaściwe odwzorowanie efektu kumulacji skđadowych odksztađceń plastycznych. Różnice między wynikami przewidywań i badań doświadczalnych obserwowane są podczas jednoczesnego skręcania i rozciągania lub skręcania i ściskania, gdy jedna ze skđadowych obciążenia zmienia się symetrycznie w kolejnych cyklach, zaś druga 19 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 BADANIE I MODELOWANIE IZOTROPOWYCH ELASTOMERÓW MAGNETOREOLOGICZNYCH Aleksandra Gasperowicz, Jerzy Kaleta, Piotr Zając, Grażyna Ziętek Instytut Materiađoznawstwa i Mechaniki Technicznej, Politechnika Wrocđawska, ul. Smoluchowskiego 25, 50-370 Wrocđaw [email protected], [email protected], [email protected], [email protected] INVESTIGATION AND MODELING OF IZOTROPIC MAGNETORHEOLOGICAL ELASTOMERS In the paper investigation and modeling of magnetorheological elastomers have been presented. These materials belong to the group called „smart”because their mechanical properties may be controlled by applying external magnetic field. Investigated materials were made of thermoplastic elastomer matrix with randomly dispersed iron particles. An influence of external magnetic field on properties of the material were investigated on purpose-built test stand. All specimens were sheared. Applied magnetic field vector was normal to the surface of each specimen. Applied magnetic values were from 0 up to 140 kA/m. To describe its properties elastoplastic model was selected. WPROWADZENIE Elastomery magnetoreologiczne należą do grupy określanych angielskim terminem „smart”. Ich wđasności mechaniczne zmieniają się w obecności pola magnetycznego. Historia materiađów magnetoreologicznych sięga lat czterdziestych dwudziestego wieku, kiedy Jakob Rabinow opatentowađ ciecz magnetoreologiczną. W polu magnetycznym zmienia się lepkość takiej cieczy, która jest zawiesiną cząstek miękkich magnetycznie w cieczy nośnej. Równocześnie z badaniami tych materiađów, które nasiliđy się dopiero w latach osiemdziesiątych, prowadzono prace nad materiađami stađymi o wđasnościach magnetoreologicznych. Elastomery magnetoreologiczne są odpowiednikiem cieczy magnetoreologicznych Są to kompozyty zbudowane z cząstek miękkich magnetycznie umieszczonych w elastomerowej matrycy. Rozróżnia się dwa typy takich materiađów: anizotropowe, w których cząstki tworzą struktury uporządkowane oraz izotropowe. Ze względu na bardziej skomplikowany proces produkcji elastomerów anizotropowych, co może mieć znaczenie w przypadku komercyjnego zainteresowania, autorzy skupili się na materiađach izotropowych. 25 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 O PRZYCZYNACH NIEZGODNOŚCI OBLICZEŃ MES Z BADANIEM PEĐNEGO PROCESU ŚCISKANIA PRĘTA Aniela Glinicka, Lesđaw Kwaśniewski Instytut Mechaniki Konstrukcji Inżynierskich, Wydziađ Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej 00-647 Warszawa, Al. Armii Ludowej 16 (022) 660-65-14, [email protected] (022) 660-63-81 L.Kwaś[email protected] ABOUT REASONS OF DISCREPANCY BETWEEN FE SIMULATION AND EXPERIMENT CARRIED OUT ON STEEL BAR UNDER COMPRESSION The objective of the paper is to find out if it is possible to replace an experiment for compression of a steel bar, with a computer simulation. Full range compression including inelastic post buckling bending was considered. Experimental results for a circular tube were set against analogues numerical data obtained using FE program Ls-Dyna. Comparison of numerical and experimental equilibrium paths shows that the main reason of differences is due to the undefined boundary conditions during the experiment. FE models with different boundary conditions gave upper and lower bounds of the experimental equilibrium path. 1. Wstęp Celem niniejszej pracy jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy stworzenie modelu dyskretnego wyboczenia pręta dla tzw. laboratorium wirtualnego, jest celowe i wystarczające w procesie badawczym. Doświadczalne badanie wyboczenia pręta w maszynie wytrzymađościowej nie należy do eksperymentu trudnego. Wystarczy przygotować pręt np. metalowy o wymaganej dđugości i o precyzyjnie obrobionych końcach, użyć odpowiedniego oprzyrządowania do jego zamocowania, i posđugując się maszyną wytrzymađościową, pozwalającą na automatyczny pomiar obciążenia i przemieszczenia np. typu Instron, zarejestrować proces ściskania w peđnym zakresie obciążenia. Następnie można powtarzać doświadczenie zmieniając wymiary geometryczne próbek, ich materiađ i parametry sterowania maszyną. Czy tego wszystkiego nie można zastąpić obliczeniami numerycznymi przy wykorzystaniu metody elementów skończonych? Czy posđugując się komputerem można 31 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciaáa Staáego Jachranka, 18÷21 paĨdziernika 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 WYKORZYSTANIE METODY POMIARU ZMIANY REZYSTANCJI DO BADANIA KOMPOZYTÓW WĉGLOWO-EPOKSYDOWYCH Agnieszka JarzĊbiĔska-Dziegciar, Paweá Pyrzanowski Instytut Techniki Lotniczej i Mechaniki Stosowanej, Politechniki Warszawskiej, ul. Nowowiejska 24, 00-665 Warszawa, [email protected] INVESTIGATION OF CARBON COMPOSITES BY MEANS OF ELECTRICAL RESISTANCE-BASED METHOD A simple resistance-based method was used to study the epoxy-carbon composite material. Measurement of changes of the resistance between contacts, located on both sides of the composite plate, allows detecting the beginning of the damage process in static test. In cyclic test displacement of the pin, relative to set-up and changes of resistance between the contact points, versus number of cycles were measured. The results indicate that pins in composites can be used in inessential joints. The method can be useful to determine the margin of safety of a joint. 1. WPROWADZENIE Projektowanie coraz bardziej záoĪonych konstrukcji inĪynierskich, zarówno pod wzglĊdem ich geometrii, jak i aspektów wytrzymaáoĞciowych wymusza stosowanie coraz nowoczeĞniejszych materiaáów konstrukcyjnych. W naleĪących do najbardziej zaawansowanych technologiach wykorzystywanych w przemyĞle lotniczym i kosmicznym oznacza to przejĞcie od materiaáów izotropowych (gáównie stopów Īelaza, glinu i tytanu) do materiaáów anizotropowych, jakimi są kompozyty. Do najczĊĞciej obecnie stosowanych naleĪą kompozyty metal-metal, oraz wáókna szklane, wĊglowe lub kevlarowe w osnowie epoksydowej. PrzejĞcie to wyraĨnie widoczne jest w przemyĞle lotniczym, zwáaszcza na przykáadzie duĪych samolotów pasaĪerskich, w których ogólny udziaá masowy materiaáów kompozytowych zwiĊkszaá siĊ systematycznie od okoáo 2% na początku lat 80-tych (Boeing 757), poprzez okoáo 12% we wczesnych latach 90-tych (Airbus A340), 25% w roku 2005 (Airbus A380) aĪ do ponad 50% w roku 2006 (Boeing 787) [1]. Planowany zakup tych ostatnich samolotów przez Polskie Linie Lotnicze spowodowaáo gwaátowny wzrost zainteresowania wykorzystaniem kompozytów w lotnictwie takĪe i w Polsce. Z punktu widzenia uĪytkownika szczególnie istotna jest moĪliwoĞü oceny stanu konstrukcji i okreĞlenie bezpiecznego czasu jej eksploatacji. W niniejszej pracy przedstawiono metodĊ oceny stanu kompozytu wĊglowo-epoksydowego, najczĊĞciej wykorzystywanego do tworzenia odpowiedzialnych elementów wytrzymaáoĞciowych struktury statków powietrznych. 37 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 DOŚWIADCZALNE WYZNACZANIE STREF PLASTYCZNYCH W STALACH Z WYRAŹNĄ GRANICĄ PLASTYCZNOŚCI Henryk Jodđowski Politechnika Krakowska 31-864 Kraków al. Jana Pawđa II 37 Tel. 012 628-33-43 THE EXPERIMENTAL DETERMINATION OF PLASTIC ZONES IN STEELS WITH PHYSICAL YIELD POINT. In this work, a new identification method of plastic zones in steels with physical yield point based on optical interference effect, was presented. Results of tests verify the method received for three steels with different content of carbon ~0,15%, ~0,45% and ~1,0%, confirmed the correctness of research method. 1. Wprowadzenie Większość materiađów metalowych wykazuje zdolność do odksztađceń trwađych, zwanych również plastycznymi, pojawiających się przy odpowiednio dużych naprężeniach. Podstawą do oceny granicznych wartości naprężeń jest statyczna próba rozciągania oraz sporządzone w czasie tej próby wykresy. W pracy Nadai`a [1] z 1950 omówiono obszernie wcześniejsze badania zjawiska pđynięcia plastycznego. Ważnymi elementami w pracy [1] są fotografie rejestrujące zmiany stanu wypolerowanej powierzchni rozciąganej próbki ze stali niskowęglowej w chwili wystąpienia pierwszych poślizgów plastycznych. Widoczne są tam przesunięcia powierzchni poszczególnych ziaren w kierunku prostopadđym do powierzchni próbki oraz poślizgi plastyczne w nielicznych ziarnach. W rezultacie następuje pofalowanie powierzchni próbki (skórka pomarańczy), co sprawia, że powierzchnia zamiast odbijać rozprasza światđo, co wyklucza możliwość występowania zjawiska interferencji optycznej. Podobne zjawisko zaobserwowano w badaniach odksztađceń plastycznych wokóđ mađych otworów omówionych w pracach [2],[3]. Można zatem sądzić, że sygnađem świadczącym o początku odksztađceń plastycznych jest utrata, przez wypolerowaną powierzchnię próbki, zdolności odbijania światđa i zanik zjawiska interferencji optycznej. W prezentowanej pracy dla kilku statycznych prób rozciągania stali węglowych wykazujących wyraźną granicę plastyczności pokazano zjawiska optyczne, jakie towarzyszą początkowi pđynięcia plastycznego. 43 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 WYMIAR FRAKTALNY POWIERZCHNI PĘKNIĘCIA: WIELKOŚĆ UNIWERSALNA? Piotr Kotowski Politechnika Wrocđawska, Instytut Materiađoznawstwa i Mechaniki Technicznej Wrocđaw50-370, ul. Smoluchowskiego 25 tel. +48 (71) 320-21-40, email: [email protected] FRACTAL DIMENSION OF FRACTURE SURFACE: A UNIVERSAL VALUE? An investigation of an influence of loading parameters on fractal dimension of electrotechnical ceramics fracture has been presented. Investigation objects were samples made of C110 and C130 ceramics. Specimens were breaking under cyclic and static loading conditions. To estimate fractal characteristics a method used for metals fracture had been adapted. Fractal dimensions were estimated for profiles obtained by the vertical cross section technic. Obtained results show that fractal dimension does not characterises the material. These results seem to support the idea that the fractal dimension of fracture might have a universal value, i.e., independent of the material. That dimension does not characterises loading conditions, as well. W pracy przedstawiono badania nad wpđywem parametrów obciążania na wymiar fraktalny powierzchni przeđomu porcelany elektrotechnicznej. Obiektem badań byđa ceramika C110 i C130. Próbki poddano rozciąganiu w warunkach cyklicznego i statycznego obciążania. Wymiary fraktalne byđy wyznaczane dla profili otrzymanych przez prostopadđe przecinanie powierzchni przeđomu. Uzyskane rezultaty wskazują, że wymiar fraktalny nie jest wielkością charakteryzującą materiađ. Wyniki te potwierdzają tezę, że wymiar fraktalny przeđomu może być wielkością uniwersalną, niezależną od materiađu. Wymiar fraktalny nie zależy również od sposobu obciążania. 1. Wstęp Morfologia powierzchni przeđomu jest od dawna intrygującym tematem badań. Do tej pory dowiedziono, że wđasności przeđomu dla niejednorodnych materiađów zależą od mikrostruktury jak również od procesów zachodzących w materiale podczas zniszczenia. Czynniki te mogą silnie wpđywać na lokalne kierunki propagacji pęknięcia a zatem również na ksztađt powierzchni przeđomu. Nie tak dawno temu m.in. koncepcja fraktali znalazđa zastosowanie w tym obszarze. Przeprowadzono wiele badań eksperymentalnych i teoretycznych dla różnych materiađów od plastycznych stopów aluminium po kruche skađy, 49 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 OCENA ZMIAN WĐAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH STOPU ALUMINIUM PA7 POD WPĐYWEM OBCIĄŻEŃ CYKLICZNYCH Zbigniew L. Kowalewski Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN ul. Świętokrzyska 21, 00-049 Warszawa e-mail: [email protected] Instytut Transportu Samochodowego ul. Jagiellońska 80, 03-301 Warszawa e-mail: [email protected] Tadeusz Szymczak Katedra Mechaniki i Informatyki Stosowanej Wydziađ Mechaniczny Politechnika Biađostocka ul. Wiejska 45c, 15-351 Biađystok e-mail: [email protected] EVALUATION OF MECHANICAL PARAMETERS VARIATIONS OF PA7 ALUMINIUM ALLOY DUE TO CYCLIC LOADING The paper describes experimental results of tests carried out on PA7 aluminium alloy subjected to the proportional and non-proportional cyclic loading. An influence of strain path shape of non-proportional cyclic loading on mechanical parameters is studied. Effect of additional hardening is identified using the yield surface concept. 1. Wprowadzenie Wđaściwości mechaniczne materiađów konstrukcyjnych mogą ulegać zmianie na skutek dziađania różnych procesów eksploatacyjnych. Do najbardziej znanych należy zaliczyć procesy wprowadzające deformację plastyczną takie jak np.: obciążenia monotoniczne, cykliczne zmienne lub stađe w czasie. Wspomniane procesy często przyjmują zđożone formy, co może istotnie wpđywać na niezawodność pracy urządzenia. Jak wykazują doniesienia literaturowe np. [1y5], niezawodność oraz ocena okresu zapasu bezpiecznej eksploatacji urządzenia to wciąż zagadnienia bardzo aktualne. Zachodząca degradacja wđaściwości mechanicznych materiađów konstrukcyjnych na skutek dziađania obciążeń eksploata55 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 WPĐYW PARAMETRÓW OBCIĄŻEŃ CYKLICZNYCH NA PRZEBIEG DEFORMACJI WSKUTEK OBCIĄŻEŃ MONOTONICZNIE NARASTAJĄCYCH W KIERUNKU ORTOGONALNYM Zbigniew L. Kowalewski Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN ul. Świętokrzyska 21, 00-049 Warszawa e-mail: [email protected] Tadeusz Szymczak Katedra Mechaniki i Informatyki Stosowanej Wydziađ Mechaniczny Politechnika Biađostocka ul. Wiejska 45c, 15-351 Biađystok e-mail: [email protected] AN INFLUENCE OF CYCLING LOADING PARAMETRS ON DEFORMATION DUE TO MONOTONIC LOADING IN THE ORTOGONAL DIRECTION The paper presents experimental results for PA7 aluminium alloy subjected to monotonic deformation conducted simultaneously with cyclic loading. An influence of strain amplitude, frequency and shape of cyclic loading signal on characteristics under monotonic loading is studied. In analysis the yield surface concept is also applied to identify whether softening effect during cyclic loading observed has the permanent character. 1. Wprowadzenie Obciążenia cykliczne mogą istotnie wpđywać na przebieg procesów wywođywanych obciążeniami o charakterze monotonicznie narastającym. Jest to zagadnienie, którym aktualnie zajmuje się wiele ośrodków naukowych, ponieważ dotyczy możliwości modyfikacji procesów technologicznych produkcji póđfabrykatów na przykđad w postaci prętów. Rezultatem tych badań są często nowe technologie formowania materiađów [np. 1y2]. Większość badań tego typu realizowana jest w zakresie dużych deformacji, rzędu 50%. W prezentowanej pracy przedstawione zostaną nowe wyniki z zakresu tej tematyki, które dotyczyć jednak będą mađych deformacji plastycznych (<1%). Badaniom poddano lotniczy stop aluminium, oznaczony jako PA7 (2024 wg EN; Al MgCu2 wg DIN). 61 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 DOBÓR METOD DOŚWIADCZALNYCH DO BADANIA STANÓW SPRĘŻYSTO-PLASTYCZNYCH Barbara Kozđowska Zakđad Mechaniki Stosowanej, Politechnika Warszawska ul. Św. Andrzeja Boboli 8, 02-525 Warszawa [email protected] THE SELECTION OF THE EXPERIMENTAL METHOD TO THE ELASTICPLASTIC STATES ANALYSIS In the paper the selection of the experimental method to the elastic-plastic states analysis in the two-dimensional models made of duralumin is presented. The experimental testing was carried out by photoelastic coating method, moiré method and thermography method. The strain distribution in the elastic and plastified zones was calculated along the axis of symmetry for models with different stress concentratores. The results were discussed and the advantages of the methods were compared. 1. Wprowadzenie Analiza stanów sprężysto-plastycznych znajduje wiele istotnych zastosowań technicznych przy projektowaniu i użytkowaniu konstrukcji, zwđaszcza przy obecnej tendencji do budowy urządzeń dopuszczających częściowe uplastycznienie materiađu. Szeroko obecnie stosowane metody numeryczne, nie dają do tej pory peđnego i cađkowicie pewnego rozwiązania. Ze względu na trudności z modelowaniem zagadnień nieliniowych (np. uplastycz-nienie materiađu konstrukcji) wymagają one w dalszym ciągu weryfikacji doświadczalnej. 2. Dobór metod badawczych Do metod eksperymentalnych, które najlepiej nadają się do analizy stanów sprężystoplastycznych należą metody pozwalające na prowadzenie badań na obiektach rzeczywistych w warunkach eksploatacyjnych, bez konieczności stosowania uproszczeń modelowych. Są to m.in. metoda elastooptycznej warstwy powierzchniowej, metoda mory i metoda termografii. Metody te są metodami polowymi, pozwalającymi na uzyskiwanie informacji o stanie odksztađcenia cađego rozpatrywanego ustroju a nie tylko w wybranych punktach. Ich zaletą jest także doskonađa wizualizacja procesu postępującego uplastycznienia materiađu, a więc również możliwość szybkiej jakościowej oceny wpđywu 67 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 BADANIA DOŚWIADCZALNE STATECZNOŚCI I NOŚNOŚCI MODELI CIENKOŚCIENNYCH SĐUPÓW WIELOKOMOROWYCH PODDANYCH RÓWNOMIERNEMU ŚCISKANIU Marian Królak, Katarzyna Kowal-Michalska, Radosđaw Mania, Jacek Świniarski Katedra Wytrzymađości Materiađów i Konstrukcji, Politechnika Đódzka ul.Stefanowskiego 1/15, 90-924 Đódź e-mail: [email protected] EXPERIMENTAL TESTS OF STABILITY AND ULTIMATE LOAD OF MODELS OF THIN-WALLED MULTI-CELL COLUMNS SUBJECTED TO UNIFORM COMPRESSION The work is devoted to model tests of stability and ultimate load of thin-walled multi-cell columns subjected to compression. The models were made from steel and brass sheet. The test stand and the results of tests conducted on models of closed cross-sections (of triangular or rectangular outline) with cells of following profiles: square, rectangle, equilateral triangle or rhomb are described. The curves showing the relation between the average stress and the column shortening are presented in diagrams. The test results and numerical ones are given in tables. 1. WSTĘP Badania dotyczą cienkościennych modeli sđupów o profilu zamkniętym (trójkąt, prostokąt, sześciokąt foremny), z komorami o profilu kwadratu, prostokąta, trójkąta równobocznego lub rombu. Ściany takich sđupów są to najczęściej stykające się na podđużnych krawędziach prostokątne pasma pđytowe o takich samych lub różnych grubościach. W przypadku równomiernego ściskania sđupów cienkościennych (równolegđego zbliżania podstaw) ich ściany w stanie dokrytycznym są również równomiernie ściskane, a po osiągnięciu obciążenia krytycznego mogą ulec wyboczeniu lokalnemu. Wymiary badanych modeli zostađy tak dobrane, aby nie wystąpiđo wyboczenie globalne. Wartość naprężenia krytycznego wyboczenia lokalnego równomiernie ściskanego pasma pđytowego można obliczyć ze wzoru: 2 V kr k S2E ⎛ t ⎞ ⎜ ⎟ , 12(1 Q 2 ) ⎝ b ⎠ 73 (1) XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 BADANIA DOŚWIADCZALNE RUROWEGO ABSORBERA ENERGII PODDANEGO OBCIĄŻENIOM DYNAMICZNYM JAKO WSPOMAGANIE EKSPERYMENTU NUMERYCZNEGO MES Sebastian Lipa, Maria Koteđko Politechnika Đódzka, Katedra Wytrzymađości Materiađów i Konstrukcji 90-924 đódź, Stefanowskiego 1/15 [email protected] Dynamical crush- tests of tubular energy absorber as an aid of numerical FE simulation The paper concerns experimental investigation of structural behaviour of multi-member tubular energy absorber subject to lateral crushing load. Results of former theoretical research carried out by the authors into the structural absorber’s behaviour under static load are briefly discussed. Especially designed experimental stand, in which a dynamical crushing load is realized by means of hydraulic system, is presented. The stand enables to measure both the crushing load and the absorber’s deformation during each crush-test. Experimental, dynamical load-deformation curves are compared with those obtained from FE simulation for the absorber subject to static load. Conclusions concerning an agreement between results of both simulations (experimental and numerical) are derived. 1. Wprowadzenie Wzrastająca liczba wypadków związanych z kolizjami różnego typu, takimi jak wypadki samochodowe, kolizja statku z górą lodową lub skađą, kolizje dwu statków, itp. spowodowađa gwađtowny rozwój gađęzi inżynierii zwanej impact crashworthiness, zajmującej się zagadnieniami uderzenia, dynamicznej odpowiedzi konstrukcji na uderzenie i konstrukcją elementów zwanych absorberami energii. Zadaniem takiego elementu jest zamiana cađkowita lub częściowa energii kinetycznej powstađej przy uderzeniu na inną formę energii. Jednym z możliwych rozwiązań konstrukcyjnych jest zamiana energii kinetycznej na energię odksztađcenia plastycznego konstrukcji cienkościennej. Jest wiele typów takich konstrukcji [1,2], między innymi może to być ukđad rur cienkościennych poddanych bocznemu zgniotowi. Obciążone promieniowo ukđady rur cylindrycznych są stosowane m. in. jako amortyzatory przy zderzeniu pojazdu z przeszkodą [5,6]. W niektórych rozwiązaniach są one zbudowane w postaci ukđadu rur na przemian metalowych i niemetalowych. Propozycję rozwiązania konstrukcyjnego 79 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 PORÓWNANIE TRWAĐOŚCI MATERIAĐÓW KONSTRUKCYJNYCH PRZY OBCIĄŻENIACH PROPORCJONALNYCH I NIEPROPORCJONALNYCH Zbigniew Marciniak, Dariusz Rozumek Politechnika Opolska, Wydziađ Mechaniczny, Katedra Mechaniki i PKM ul. S. Mikođajczyka 5, 45-271 OPOLE COMPARISION OF STRUCTURAL MATERIALS LIFE UNDER PROPORTIONAL AND NONPROPORTIONAL LOADING The paper contains the results of tests on the fatigue life in 10HNAP and 18G2A steels under proportional and nonproportional of bending with torsion. For tests circular smooth specimens were used. The tests were carried out on the fatigue stands MZGS200L and MZGS-200PL. While testing a constant mean stress Vm = 0 was kept. The results of experimental and calculation lives for the considered materials was obtained with use of the criterion of maximum shear stresses in the critical plane and the PalmgrenMiner hypothesis of damage accumulation. 1. Wstęp Badania trwađości materiađów są istotnym elementem poznania wđasności i charakterystyki materiađów zwđaszcza w przypadku losowych obciążeń, bowiem w trakcie pracy urządzenia najczęściej poddane są takim obciążeniom. Dlatego też znajomość tego zagadnienia jest bardzo ważna podczas projektowania urządzeń i konstrukcji. Badania i analizy prowadzone przez innych autorów [1, 4] najczęściej dotyczą obciążeń cyklicznych. Natomiast liczba publikacji dotycząca analizy wieloosiowych pseudolosowych obciążeń [3] jest ograniczona. W pracy przedstawiono wyniki badań dla zmiennoamplitudowych proporcjonalnych i nieproporcjonalnych oraz poliharmonicznych obciążeń giętno-skrętnych [4, 5], które są pewnym przybliżeniem obciążeń eksploatacyjnych. Celem pracy jest porównanie trwađości obliczeniowych z eksperymentalnymi uzyskanymi przy proporcjonalnym i nieproporcjonalnym zginaniu ze skręcaniem w stalach 10HNAP i 18G2A na próbkach gđadkich. 85 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 CHARAKTERYSTYKI ZMĘCZENIOWE METALI W UJĘCIU ENERGETYCZNYM Stanisđaw Mroziński, Dariusz Boroński Akademia Techniczno – Rolnicza, Wydziađ Mechaniczny Katedra Podstaw Konstrukcji Maszyn 85-796 Bydgoszcz, al. prof. S. Kaliskiego 7 52 340-82-64, email: [email protected] THE FATIGUE PROPERTIES OF METALS - ENERGY APPROACH New concept of the fatigue properties determination was presented in the paper. Experimental procedures based on the strain-life fatigue tests assumption were developed. Total strain energy parameter calculated during loading cycle was applied as the control signal for fatigue testing of specimens. The developed procedure extends the range of fatigue testing methods in the low-cycle fatigue, which should bring a new quality in the case of its use in the fatigue life calculations. 1. Wprowadzenie Wraz z przyjęciem do obliczeń trwađości zmęczeniowej nowych wielkości kryterialnych, takich jak odksztađcenie cađkowite, odksztađcenie plastyczne czy jednostkowa energia odksztađcenia plastycznego 'Wpl, pojawiđa się potrzeba wyznaczania nowych charakterystyk zmęczeniowych. W przypadku opisu odksztađceniowego podstawową charakterystyką stosowaną w obliczeniach trwađości zmęczeniowej jest wykres zmęczeniowy aproksymowany zależnością Mansona-Coffina [1] o postaci 'H ac 2 'H ae 2 'H ap 2 b c V 'f ⎛ ⎞ ⎞ ' ⎛ ⎜ 2N ⎟ H ⎜ 2N ⎟ E ⎝ f ⎠ f⎝ f ⎠ (1) Wielkości niezbędne do wyznaczenia charakterystyki opisanej równaniem (1) (odksztađcenie cađkowite lub jego skđadowe) podlegają bezpośredniemu pomiarowi podczas testów zmęczeniowych. Podstawową charakterystyką stosowaną w energetycznym opisie procesu zmęczenia jest wykres zmęczeniowy [2] aproksymowany najczęściej funkcją potęgową o postaci 'W pl K p (2 N f ) b (2) gdzie: 'Wpl - oznacza jednostkową energię odksztađcenia plastycznego [3], Kp wspóđczynnik wykresu zmęczeniowego. 91 - XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 BADANIA WYTRZYMAĐOŚCI KLEJOWEGO POĐĄCZENIA ZAKĐADKOWEGO Tadeusz Niezgoda, Agnieszka Derewońko, Krzysztof Kosiuczenko Wojskowa Akademia Techniczna ul. Kaliskiego 2, 00-908 Warszawa, Polska [email protected] [email protected] [email protected] STRENGTH ANALYSIS OF SINGLE-LAP ADHESIVE-BONDED JOINT ABSTRACT: The modeling of structural adhesive-bonded joint is complex because of presence of singularities at the ends of the joint and the lack of applicable failure criteria. Lots of researchers notice that the typically failure occurs after forming a damage zone at the end of the joint. In this paper, a non-linear finite element analysis (FEA) is employed to study the state of stress in the adhesive-bonded joints (SLJ i.e. single lap joints). Different kinds of failure modes of these joints were observed. The stresses were computed using software implementation of FEM the MSC® finite element programs. The model was validated by the corresponding structural test. The specimens were exposed to damage in the universal Instron testing machine. Correlation between the experimental results and finite element simulation is reasonably good. The final aim of the paper is to establish failure criterion. KEYWORDS: Adhesive joints, FEM, Non-linear FEA, SLJ, UTS. 1. Wprowadzenie Celem pracy jest ocena wytrzymađości zakđadkowych pođączeń klejowych. Badania eksperymentalne rozszerzono obliczeniami numerycznymi umożliwiającymi określenie lokalnych stanów naprężeń w spoinie klejowej. Pođączenie klejowe pozwala đączyć różne rodzaje materiađów nie powodując zmian ich wđasności mechanicznych (inaczej niż np. podczas spawania, gdzie ma miejsce oddziađywanie temperatury) czy powstawania naprężeń resztkowych (jak przy nitowaniu) [2]. Pođączenia takie są wykorzystywane m.in. w przemyśle lotniczym i motoryzacyjnym. Jednym z podstawowych wskazań istotnych w trakcie projektowania takiego zđącza jest minimalizacja siđ oddzierających, prostopadđych do powierzchni spoiny, powodujących koncentracje naprężeń na jej brzegach. Przy obciążeniu na ścinanie pojedynczego pođączenia zakđadkowego występuje mimośrodowe dziađanie siđ powodujące powstawanie momentu gnącego wywođującego, na krańcach spoiny, dodatkowe naprężenia 97 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciaáa Staáego Jachranka, 18÷21 paĨdziernika 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 DOĝWIADCZALNA ANALIZA WYCISKANIA KĄTOWEGO KOMPOZYTÓW ZBROJONYCH WàÓKNEM CIĉTYM Aleksy PATEJUK, Jan PIWNIK Politechnika Biaáostocka, Katedra Technologii Maszyn ul. Wiejska 45C, 15-351 Biaáystok e-mail: [email protected] THE EXPERIMENTAL ANALYSIS OF LIFTING THE ANGULAR ARMOURED WITH FIBRE BITING COMPOSITES The results of investigations in work were introduced over marking the critical length of armature in composite armoured with plastic warp with short fibres materials. The conducted analyses' of conditions of fluxion, under the examination in context say the mechanics, they will permit on delimitation the maximum lengths of fibres which they undergo the destruction ( the crack) in process the angular lifting. The results of experimental investigations confirm the regularity of introduced considerations. Investigations these were conducted from utilization supplementary materials. The executed investigative position on especially was conducted the tests of lifting of composite simulant the composite materials armoured with short fibre. Fibres be spurious across arranged in established orientation graphite stamens. Stamens these in result the lifting were bended along flaw line. However in case of achievement of critical value tensions bending they underwent the fissuring. The value of radius of curvature near which she followed defragmentation of graphite stamens as well as their length confirmed the legitimacy of received foundations of theoretical considerations. 1. WstĊp Jednym z wspóáczesnych kierunków dziaáaĔ nad poprawieniem wáaĞciwoĞci uĪytkowych materiaáów inĪynierskich, przy ogólnym obniĪeniu kosztów ich wytwarzania, jest idea lansująca wykorzystywanie najnowoczeĞniejszych technologii. Jednym z kierunków prowadzących do obniĪenie kosztów obróbki jest dąĪenie do zastosowaniu nowoczesnych procesów technologicznych i poprawą systemów zarządzania jakoĞcią wyrobów. Zasadą staáo siĊ, zwáaszcza w krajach wysoko rozwiniĊtych, coraz czĊstsze stosowanie unikatowych wrĊcz metod wytwarzania. Przykáadem moĪe byü wytwarzanie od razu wyrobów nie podlegających np. obróbce ubytkowej np. wykorzystanie technologie metalurgii proszków, wyciskania w stanie „semi-solid”, itp. [1-3]. Wytwarzanie elementów maszyn metodami przeróbki plastycznej w szczególnoĞci poprzez wyciskanie jest technologią bardzo skomplikowaną. Podczas tych procesów stosuje siĊ bardzo duĪe siáy nacisku. To z kolei wymusza zapewnienie wysokich wáaĞciwoĞci wytrzymaáoĞciowych zarówno dla urządzeĔ jak i narządzi za pomocą których realizuje siĊ 103 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 BADANIA SZTYWNOŚCI POSTACIOWEJ POWĐOK KOMPOZYTOWYCH WĘGLOWO-EPOKSYDOWYCH Z WĘZĐEM WPROWADZANIA SIĐY SKUPIONEJ Mirosđaw Rodzewicz Instytut Techniki Lotniczej i Mechaniki Stosowanej , Politechnika Warszawska 00-665Warszawa, Nowowiejska 24 [email protected] RESEARCH OF A SHEAR MODULUS OF THE CFRP SHELLS WITH A JOINT FOR CONCENTRADED FORCE INDRODUCTION Subject of the paper concerns the special joints used in aeronautical structures for concentrated force introduction into the CFRP-shells. Such a kind of joints were used already in the GFRP gliders designed in the WUT. They properties in CFRP application are still unknown. The joints cause the discontinuity of the shells and have the influence on the shell shear stiffness. Therefore it is necessary to investigate the influence of the technological parameters of the joint into its strength properties. 1 Wstęp W lotnictwie, a zwđaszcza w szybownictwie kompozyty polimerowe zdominowađy materiađy konstrukcyjne stosowane do budowy pierwszorzędowych struktur nośnych. Umiejętność ksztađtowania struktur kompozytowych jest obecnie rozwinięta na tyle, że na ogóđ kwestia zapewnienia odpowiedniej wytrzymađości i sztywności elementów konstrukcyjnych w odniesieniu do obciążeń rozđożonych w sposób ciągđy nie stanowi dużego problemu. Problemy pojawiają się za to w miejscach wprowadzania siđ skupionych w struktury kompozytowe. Węzđy konstrukcyjne sđużące do wprowadzania siđ skupionych w struktury nośne z kompozytów polimerowych mają podstawowe znaczenie dla wytrzymađości cađej konstrukcji i bezpieczeństwa jej użytkowania. Szczególne znaczenie mają przy tym węzđy wprowadzania siđ skupionych w powđoki kompozytowe. Wyróżnia się dwa gđówne sposoby wprowadzenia siđy w strukturę kompozytową [1]: przez naciski na powierzchnię kompozytu; poprzez pođączenia adhezyjne. W pracy niniejszej zajęto się węzđem wprowadzenia siđy skupionej z tzw. zamkiem labiryntowym. Jest to szczególny rodzaj węzđa, w którym obciążenie wprowadzane jest poprzez naciski i w którym cađkowicie wyeliminowano pođączenia adhezyjne między kompozytem, a elementami metalowymi. Rozwiązania węzđów z zamkiem labiryntowym opracowano w procesie konstruowania szybowców PW-5 i PW-6 [2, 3]. Zostađy one 109 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciaáa Staáego Jachranka, 18÷21 paĨdziernika 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 EKSTENSOMETRY OPTYCZNE Z FALOWODOWYMI GàOWICAMI INTERFEROMETRYCZNYMI Leszek Saábut, Maágorzata KujawiĔska, Jerzy KrĊĪel, Grzegorz Dymny Politechnika Warszawska Instytut Mikromechaniki i Fotoniki ul. ĝw. A. Boboli 8, 02-525 Warszawa, tel.: 22 660 8283 e-mail: [email protected] OPTICAL EXTENSOMETERS BASED ON WAVEGUIDE INTERFEROMETRIC HEAD Optical methods of strain measurement are a generic technology, which support life cycle performance, safety and reliability assessments, and design optimization of objects varying in scale from micro-machines to civil engineering structures like buildings and bridges. Interferometric, grid/moiré fringe and image correlation based methods form a powerful set of tools for use in strain fields analysis. One of the most useful optical methods for in-plane displacement/strain measurement and monitoring is grating interferometry. In the paper a new miniaturized optical extensometers based on low cost waveguide grating interferometric head are presented. Due to insensitivity to vibration, small dimensions and weight, wire-less connections and automated fringe pattern analysis they can be used for measurement of displacements distribution in micro areas and for constant or periodic strain monitoring in crucial points of engineering structures. 1. WstĊp Rosnące wymagania dotyczące niezawodnoĞci oraz bezpieczeĔstwa eksploatacji róĪnego rodzaju obiektów technicznych wymuszają rozwój istniejących oraz opracowanie nowych metod i urządzeĔ sáuĪących do badania mechanicznych wáaĞciwoĞci materiaáów i elementów konstrukcji zarówno na etapie ich projektowania, wytwarzania jak i uĪytkowania. Jednym z rodzajów takich urządzeĔ są ekstensometry sáuĪące do pomiaru stopnia wydáuĪenia lub deformacji obiektu spowodowanych naprĊĪeniem lub innym zaburzeniem [1]. Ogólnie ekstensometry moĪna podzieliü na dwie grupy: kontaktowe i bezkontaktowe. Do pierwszej grupy zalicza siĊ ekstensometry typu „clip-on” wymagające zamocowania na próbce. Są to urządzenia z czujnikami mechanicznymi, indukcyjnymi lub pojemnoĞciowymi, czĊsto oferowane na rynku jako wyposaĪenie standardowych maszyn obciąĪających [2]. W drugiej grupie dominują ekstensometry optyczne: punktowe (laserowe skanujące [3] oraz tzw. 115 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 WĐASNOŚCI REOLOGICZNE MATERIAĐÓW MODELOWYCH W PROCESIE WYCISKANIA PÓĐCIEKĐYCH STOPÓW ALUMINIUM Grzegorz Skorulski, Jan Piwnik Politechnika Biađostocka, Wydziađ Mechaniczny, Katedra Technologii Maszyn 15 – 351 Biađystok, ul. Wiejska 45C tel: (85) 746 92 63, e-mail: [email protected] RHEOLOGICAL PROPERTIES OF SUBSTITUTE MATERIALS IN SEMI-SOLID EXTRUSION OF ALUMINIUM ALLOYS The methodology of choosing substitute materials in modelling of semi-solid aluminium extrusion has been presented in this paper. The results, especially velocity and displacement distributions on the contact surface of formerly divided streams, were investigated using modern techniques of visualisation. The technique of measurement has been analysed as well. Experiments are made using silicone with hardener and some kinds of water solution of gelatin as a substiute materials. The results of experimental investigations has been confirmed that the described substitute materials have very similar properties to aluminium alloys in elevated temperatures. They may be used in modelling of plastic flow in symmetric or non - symmetric extrusion process in semi-solid state. 1. Wprowadzenie Racjonalna analiza procesów obróbki plastycznej oraz innych technologii związanych z plastycznym pđynięciem materiađu wymaga znajomości trójwymiarowych pól prędkości i naprężeń. Otrzymanie tych pól na drodze numerycznej jest już obecnie możliwe, chociaż bardzo trudne. Wykorzystanie materiađu zastępczego do symulacji pól prędkości i naprężeń jest najbardziej efektywnym kierunkiem naukowej i praktycznej analizy różnych procesów formowania z udziađem plastycznego pđynięcia. Stąd poszukuje się nowych materiađów do modelowania trójwymiarowego pđynięcia plastycznego stopów metali. Tradycyjnie używa się do modelowania, gđównie procesów wyciskania, różnych odmian plasteliny z olejem [1, 2]. Do modelowania pđynięcia metali w stanie semi-solid wykorzystywano też roztwór wodny żelatyny. Istnieje jednak potrzeba użycia takiego materiađu modelowego, który umożliwiađby trójwymiarową obserwację pđynięcia plastycznego. 121 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 ZASTOSOWANIE METODY SPADKU POTENCJAĐU DO BADAŃ ROZWOJU PĘKNIĘĆ PÓĐELIPTYCZNYCH Lucjan Śnieżek, Janusz Mierzyński, Janusz Torzewski Wojskowa Akademia Techniczna, Wydziađ Mechaniczny, Instytut Budowy Maszyn, ul. S. Kaliskiego 2, 00-908 Warszawa tel. 0-22 683 92 45, [email protected] THE ELECTRIC POTENTIAL METHOD AS APPLIED TO EXAMINE SEMI-ELLIPTIC CRACS The paper deals with practical application of the electic potential difference procedures (EPD) in order to record the changes of the front shape of an elliptic crack extending in the specimens under cyclic variable amplitude tension. The material used was the austenitic steel which usualy utilizes the pipeline structure construction. Load spectrum performs the transformed exploatative stress amplitudes acted on the pipeline wall. The calibration of the measure system which is enabled for continuouns recording of the elliptic semi-axes was made by means either of optical or dyeing methods. Additionaly, the crack propagation patters were applied in order o measure surface rack length. The obtained results confirm the capacity of the EPD method which can be used to record the semi-elliptic crack growth. This mentioned method improves significantly the analysis of the crack propagation. 1. WPROWADZENIE Badania eksperymentalne wzrostu pęknięć zmęczeniowych prowadzone są z wykorzystaniem różnorodnych metod pomiarowych, których obszerny przegląd wraz z analizą możliwości ich zastosowania i określeniem dokđadności pomiarów zamieszczono m. in. w pracy [1]. W praktyce pomiarowej najchętniej stosowaną metodą jest metoda optyczna (bezpośrednia lub metoda replik), gđównie z uwagi na jej prostotę oraz zadowalającą dokđadność pomiarów. Wybór tej metody do weryfikacji wyników uzyskanych z metod pośrednich jest zalecany w większości norm dotyczących pomiarów prędkości zmęczeniowego pękania. W najczęściej stosowanych normach ASTM E 64795a [2] i PN-84/H-04333 [3], do pomiaru przyrostów dđugości pęknięć zmęczeniowych oprócz metody optycznej zaleca się stosowanie m. in. metod zmian podatności, ultradźwiękowej, emisji akustycznej, oporowej lub spadku potencjađu. Metody te znalazđy swoje aplikacje przede wszystkim w badaniach próbek zwartych i ze szczeliną centralną przechodzącą na wskroś [4-6]. Do pomiaru rozwoju pęknięć póđeliptycznych wykorzystywane są najczęściej metody barwienia i krótkotrwađych obniżeń lub wzrostów amplitudy naprężenia, pozwalające na odtworzenie ksztađtu czođa pęknięcia na wybranych etapach jego rozwoju [7]. Spotyka się również prace, w których do tego celu 127 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 ANALIZA LASEROWO INDUKOWANYCH DEFORMACJI PLASTYCZNYCH SIĐOWNIKA DWUMOSTKOWEGO Jacek Widđaszewski Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN Ul. Świętokrzyska 21, 00-049 Warszawa Tel.: 0 22 826 12 81 w. 320. E-mail: [email protected] ANALYSIS OF LASER-INDUCED PLASTIC DEFORMATIONS OF THE TWO-BRIDGE ACTUATOR Two-bridge actuators are applied in precise positioning during assembly of micro-opto-electromechanic systems (MOEMS). Numerical simulation with the Finite Element Method and experimental measurements of laser-induced plastic deformation of the two-bridge actuator model are presented. Results give insight into mechanism of deformation of the structure. In particular, simulation reveals influence of thermally generated bending moment in the heated segment on stress and strain fields. Described modeling procedure can be applied in analysis of other thermal actuators. 1. Wstęp Lokalnie ogrzewając elementy wykonane z metali i innych materiađów można w sposób kontrolowany powodować ich trwađą deformację. Precyzyjnym i đatwym do sterowania źródđem ciepđa jest wiązka laserowa. Wywođywanie zmiany ksztađtu poprzez ogrzewanie wiązką laserową nazywane jest ksztađtowaniem laserowym [1]. Metoda ta jest przemysđowo stosowana przy wytwarzaniu miniaturowych podzespođów optoelektronicznych i elektromechanicznych (MOEMS). Laserowo indukowane mikrodeformacje są podczas montażu wykorzystywane do precyzyjnego pozycjonowania elementów. Do stosowanych w tym celu miniaturowych konstrukcji wsporczych, podlegających mikrodeformacji pod wpđywem lokalnego ogrzewania wiązką laserową, w języku angielskim używa się terminu actuators. Wydaje się, że wđaściwym określeniem takich konstrukcji w języku polskim może być termin siđowniki termiczne. Przykđad rozwiązania wykorzystującego osiem siđowników dwumostkowych (two-bridge actuators) jest przedstawiony na rys. 1. Model analityczny i badania eksperymentalne modeli siđowników dwumostkowych zostađy przedstawione w pracach [2], [3]. Niniejsza praca prezentuje wyniki modelowania numerycznego i ich weryfikację doświadczalną. Symulacje metodą elementów skończonych 133 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciađa Stađego Jachranka, 18÷21 października 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 OBCIĄŻENIA GRANICZNE (siđy kruszenia) W LABORATORYJNEJ DŹWIGNIOWEJ KRUSZARCE BLAKE’A. Jan Zawada, Konstanty Chochođ Politechnika Warszawska, Instytut Maszyn Roboczych Ciężkich ul. Narbutta 84, 02-524 Warszawa sekretariat tel. 0-22-849-99-95, e-mail <[email protected]> bezpośrednio tel. 0-22-660-8765, 0-22-660-8343, e-mail <[email protected]> LIMIT LOADS (FORCES OF CRUSHING) IN MODEL LEVER CRUSHER Experimental studies focused on measurements of limit loads (crushing forces) were carried out on a model lever crusher (used as an object for investigations of mechanics of crushing processes), described previously in work [3]. A method for calculations of such loads, based on the modified sphere model, was proposed. Some verification studies concerning applicability of the model are presented. 1. Wstęp. Przemysđowe procesy kruszenia są bardzo trudne do ścisđej analizy. Z jednej strony wynika to ze skomplikowanych wđaściwości ośrodków kruchych, w tym także ośrodków ziarnistych i niejednokrotnie braku efektywnych metod rozwiązywania równań fizycznych stosowanych do ich opisu. Z drugiej zaś strony wiadomo, że procesy takie przebiegają w maszynach o zróżnicowanych konstrukcjach oraz różnych prędkościach i ksztađcie organów roboczych biorących bezpośredni udziađ w procesie. To sprawia, że w analizach należađoby uwzględniać różne warunki brzegowe obciążenia, ksztađt geometryczny ciađ kruchych pękających w przestrzeni roboczej, wzajemne konfiguracje bryđ i ich przemieszczanie, i inne czynniki [1,2]. Wymienione względy sprawiają, że określanie obciążeń granicznych (siđ kruszenia) stanowi nadal nie rozwiązany, ważny (obok energii) problem mechaniki procesów maszynowych, a także procesów elementarnych, dla których znane są warunki brzegowe. Znajomość siđ kruszenia jest ważna w praktyce ze względu na racjonalne projektowanie maszyn (korpusów, pociągaczy, wađów napędowych itd.) i analiza ich dynamiki. Gdy chodzi o kruszarki dźwigniowe, posđugujemy się trzema przybliżonymi metodami rozwiązywania problemu siđ kruszenia. Pierwsza z nich opiera się na tak zwanych hipotezach 139 XXII Sympozjum Mechaniki Eksperymentalnej Ciaáa Staáego Jachranka, 18÷21 paĨdziernika 2006 nd 22 Symposium on Experimental Mechanics of Solids Jachranka, Poland, October 18÷21, 2006 ANALIZA SYGNAàU EMISJI AKUSTYCZNEJ Z KOROWEJ TKANKI KOSTNEJ OBCIĄĩANEJ DO ZàAMANIA Artur Zdunek a, Hanna TrĊbacz b a Instytut Agrofizyki Polskiej Akademii Nauk DoĞwiadczalna 4, 20-236 Lublin [email protected] b MiĊdzywydziaáowy Zakáad Biofizyki Akademii Medycznej w Lublinie Al. Racáawickie 1, 20-059 Lublin ANALYSIS OF ACOUSTIC EMISSION SIGNAL FROM CORTICAL BONE LOADED TO FRACTURE Acoustic emission signals (AE) were recorded during the bending test of rat femora. Bones from two adult age groups were tested: five month (A-5) and 12 months old (A-12). Bones were loaded to fracture in three-point bending. Energy of AE, number of bursts and average energy for one burst were analyzed to maximum force and to final fracture. Qualitative and quantitative differences in AE signals between two age groups were found in quasi-plastic range of deformation, while in the whole test the differences were not present. Number and energy of AE bursts in quasi-plastic range was larger in the older than in the younger bones. That fact was attributed to a larger number of micropores and microfractures in the older bone tissue, what leads to a larger amount of AE sources and a larger probability of growth of microfractures within the tissue before the final fracture load was achieved. The data confirm that brittleness of healthy, mature bone tissue increases with age. WstĊp Sygnaá emisji akustycznej (EA) definiowany jest jako zjawisko generacji i propagacji fal sprĊĪystych w wyniku nagáego uwolnienia energii zmagazynowanej w pewnym punkcie materiaáu, nazywanym Ĩródáem EA. Uwolnienie energii nastĊpuje w czasie, gdy materiaá podawany jest zewnĊtrznemu bodĨcowi, przewaĪnie - obciąĪeniu mechanicznemu. Caákowita energia EA zaleĪy od caákowitej energii uwolnionej w czasie tego procesu, a wiĊc liczby Ĩródeá oraz wartoĞci naprĊĪenia w Ĩródle w momencie uwalniania fali sprĊĪystej. Emisja akustyczna, poza oczywistym zastosowaniem w inĪynierii materiaáowej i badaniach konstrukcji jest wykorzystywana równieĪ w badaniach materiaáów biologicznych. W szczególnoĞci, EA stosowana byáa w biomechanice jako narzĊdzie do badania rozwoju wewnĊtrznych pĊkniĊü w koĞciach [2,7,8] jak równieĪ w badaniach jakoĞci ĪywnoĞci i 145