uniwersytet iii generacji

11/25/2010
 NA PODSTAWIE
J.G. WISSEMA
„UNIWERSYTET TRZECIEJ GENERACJI –
UCZELNIA XXI WIEKU”
UNIWERSYTET PRZEDSIĘBIORCZY
- UNIWERSYTET III GENERACJI WYZWANIA, MOŻLIWOŚCI,
OGRANICZENIA
ZANTE, Święta Katarzyna, 2009
Prof. UAM dr hab. JACEK GULIŃSKI
Poznań, listopad 2010
1
2
DWA MODELE UNIWERSYTETÓW
ŚREDNIOWIECZNYCH
TRZY FAZY
ROZWOJU UNIWERSYTETU
1. Model boloński – „uniwersytet studencki”

UNIWERSYTET ŚREDNIOWIECZNY (do 1700)
 UNIWERSYTET PIERWSZEJ GENERACJI
 PIERWSZY OKRES PRZEJŚCIOWY (1450 – 1850)
 UNIWERSYTET HUMBOLDTOWSKI (1850 – 1950)
 UNIWERSYTET DRUGIEJ GENERACJI
 DRUGI OKRES PRZEJŚCIOWY (1950 – 2050)
 UNIWERSYTET III GENERACJI (od 2000)
3
– profesorowie pracowali dla studentów
2. Model paryski – „uniwersytet profesorski”
– dominacja profesorów
(finansowanie profesorów przez władze
kościelne!)
4
1
11/25/2010
PIERWSZY OKRES PRZEJŚCIOWY
XV, XVI, XVII WIEK
 Główny cel uniwersytetu
 Renesans i humanizm
 Odkrycia geograficzne
 Wynalazek prasy drukarskiej
 Przełom w podstawach teologii (Luter,
średniowiecznego – ochrona
dawnej mądrości i nauczanie
posłuszeństwa wobec doktryn
Kościoła
Kalwin, etc.)
5
6
UNIWERSYTET OŚWIECENIOWY
CZYLI UNIWERSYTET
HUMBOLDTOWSKI
PRZEMIANY
W ŚREDNIOWIECZNYM MODELU
UNIWERSYTETU
 Nowe ożywienie naukowe – nauki
stosowane (inżynieria, leśnictwo,
weterynaria), nowe wydziały
 Utrata wpływu Kościoła (szkoły wyższe
bez przywilejów papieskich i cesarskich)
 Katedry i Instytuty głównie nauk ścisłych
poza strukturą uniwersytecką
7
oparty na nowoczesnej metodzie naukowej
(wyciągania wniosków z obiektywnych,
systematycznych i powtarzalnych
eksperymentów), które formułowano jako
„prawa” pozwalające przewidywać zachowanie
systemów czy układów
- Uniwersytet w Berlinie (1810)
8
2
11/25/2010
MODEL UNIWERSYTETU
HUMBOLDTOWSKIEGO







STRUKTURA ORGANIZACYJNA
UNIWERSYTETU HUMBOLDTOWSKIEGO
Integracja kształcenia i badań
Uniwersytet elity intelektualnej
Prawda jako wynik obserwacji, a nie potwierdzana
autorytetem
Upublicznienie wyników badań
Wykłady w języku narodowym
Wydziały poświęcone pojedynczym dyscyplinom
wiedzy
Tworzenie akademii wojskowych i politechnik





Rektor – najwyższa władza uniwersytecka
Senat (zgromadzenie wszystkich profesorów)
+ Rektor (Profesor)
Świeckie lub kościelne Rady Powiernicze
Wydziały + Dziekani (kadencje, wybory)
Studenci zrzeszeni w stowarzyszeniach (sportowych,
regionalnych)
9





10
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE
NOWE WYZWANIA I OGRANICZENIA
UNIWERSYTETU HUMBOLDTOWSKIEGO
UNIWERSYTETU HUMBOLDTOWSKIEGO (I)
Finansowanie z budżetu państwa
Niska konkurencja – duch średniowiecznej wspólnoty
Lokalne znaczenie uniwersytetów
Wysoce ograniczona międzynarodowa wymiana
naukowców
Postęp technologiczny i rewolucja przemysłowa poza
strukturą uniwersytetów (maszyna parowa, kolej,
telegraf, elektryczność, radio, telefon, fotografia)
11
 LAWINOWY WZROST LICZBY STUDENTÓW
1. Wykształcenie stało się towarem
2. Podporządkowanie Uczelni decyzjom rządowym
3.
4.
5.
(budżet)
Rozrost biurokracji
Złożoność i czasochłonność procesów zarządzania
Potrzeby efektywności i oszczędności
12
3
11/25/2010

NOWE WYZWANIA I OGRANICZENIA
NOWE WYZWANIA I OGRANICZENIA
UNIWERSYTETU HUMBOLDTOWSKIEGO (II)
UNIWERSYTETU HUMBOLDTOWSKIEGO (III)
GLOBALIZACJA
• angielski jako „lingua franca”
• wzrost konkurencyjności
• mobilność pracowników i studentów

BADANIA INTERDYSCYPLINARNE

WZROST KOSZTÓW BADAŃ PRZEŁOMOWYCH

POWSTANIE SPECJALISTYCZNYCH
INSTYTUTÓW BADAWCZYCH POZA
UNIWERSYTETAMI

UNIWERSYTETY JAKO KOLEBKI NOWEJ
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ


WSPÓŁPRACA Z PRZEMYSŁEM
13
14
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE
MODELOWEGO UNIWERSYTETU III
GENERACJI (II)
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE
MODELOWEGO UNIWERSYTETU III
GENERACJI (I)
1. BADANIA PODSTAWOWE – PODSTAWA I RDZEŃ
2. INTERDYSCYPLINARNOŚĆ BADAŃ – „SEKCJE
3.
4.
5.
AKADEMICKIE” – PODSTAWOWY ELEMENT STRUKTURY
ORGANIZACYJNEJ PRACOWNIKÓW I STUDENTÓW WOKÓŁ
BADAŃ (WYDZIAŁY ODPOWIADAJĄ GŁÓWNIE ZA
KSZTAŁCENIE)
UNIWERSYTETY SIECIOWE – WSPÓŁPRACA Z
PRZEMYSŁEM, PRYWATNYM B+R, INSTYTUCJAMI
FINANSOWYMI ETC.
DZIAŁALNOŚĆ NA KONKURENCYJNYM RYNKU
MIĘDZYNARODOWYM (KONKURENCJA O STUDENTÓW,
PRACOWNIKÓW I ŚRODKI NA BADANIA I KSZTAŁCENIE)
15
WZROST ZNACZENIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I
POSTAW PRZEDSIĘBIORCZYCH
6.
7.
MASOWOŚĆ EDUKACJI, ALE SPECJALNE
UDOGODNIENIA DLA NAJLEPSZYCH I
NAJZDOLNIEJSZYCH STUDENTÓW
SZEROKIE BADANIA, ALE SPECJALNE
UDOGODNIENIA DLA NAJZDOLNIEJSZYCH
PROFESORÓW I WSPARCIE DLA BADAŃ
PRZEŁOMOWYCH
PRZYWRÓCENIE ZNACZENIA
KREATYWNOŚCI
16
4
11/25/2010
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE
MODELOWEGO UNIWERSYTETU III
GENERACJI (III)
KARUZELA „KNOW - HOW”

JĘZYK ANGIELSKI JAKO JĘZYK
WYKŁADOWY, UCZELNIA JAKO OŚRODEK
KOSMOPOLITYCZNY I WIELOKULTUROWA
ORGANIZACJA
9. WYKORZYSTANIE KNOW - HOW TO TRZECI –
OBOK NAUKI I KSZTAŁCENIA CEL
UNIWERSYTETU
10.ZMNIEJSZONE UZALEŻNIENIE OD PAŃSTWA
– BRAK BEZPOŚREDNIEGO FINANSOWANIA
BUDŻETOWEGO
8.

GRUPA INSTYTUCJI NA UNIWERSYTECIE LUB
WOKÓŁ NIEGO, NAJCZĘŚCIEJ
KORZYSTAJĄCYCH Z JEGO INFRASTRUKTURY
(BUDYNKI, TERENY), KTÓRE WSPÓŁPRACUJĄ
Z UNIWERSYTETEM, JEGO PRACOWNIKAMI I
ZESPOŁAMI BADAWCZYMI ORAZ MIĘDZY
SOBĄ
UNIWERSYTET – CENTRALNY OŚRODEK
TAKIEJ KARUZELI
17
18
MODELOWA STRUKTURA
ORGANIZACYJNA UNIWERSYTETU
III GENERACJI
KONSYLIENCJA

JEDNOŚĆ WIEDZY, PRZYBLIŻANIE WIEDZY Z
RÓŻNYCH DYSCYPLIN
 UNIWERSYTET III GENERACJI –
UNIWERSYTET SYNTEZY, PROCESU
REDUKCJONISTYCZNEGO I
TWÓRCZEGO
19

RADA NADZORCZA/ RADA POWIERNICZA
(ZASTĘPUJE SENAT?)

ZARZĄD (ZASTĘPUJE REKTORÓW/
KANCLERZY)

WĄSKA KADRA WSPIERAJĄCA ZARZĄD
(ZASTĘPUJE ROZBUDOWANĄ ADMINISTRACJĘ
CENTRALNĄ?)
20
5
11/25/2010
RADA NADZORCZA
21
STRUKTURA ZARZĄDZANIA –
RADA NADZORCZA
SEKCJA D
OBSŁUGA ZARZĄDU
SEKCJA C

ZARZĄD
SEKCJA B

SPECJALISTYCZNE ZESPOŁY
MONODYSCYPLINARNE (STRUKTURY POZIOME
ZASTĘPUJĄ „STARE” WYDZIAŁY)
SEKCJE AKADEMICKIE
• ZESPOŁY TRANSDYSCYPLINARNE
ODPOWIEDZIALNE PRZED ZARZĄDEM - NOWE,
PODSTAWOWE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE
UNIWERSYTETU
CENTRA OBSŁUGI SEKCJI PODPORZĄDKOWANE
ZARZĄDOWI I ZWIĄZANE UMOWAMI Z SEKCJAMI
AKADEMICKIMI (ZASTĘPUJĄ ADMINISTRACJĘ
CENTRALNĄ?)
SEKCJA A

WYDZIAŁY
CENTRA USŁUGI/ OBSŁUGI
22
STRUKTURA ZARZĄDZANIA –ZARZĄD
ROLA RADY NADZORCZEJ
1.
WYZNACZENIE CELÓW UNIWERSYTETU
(OBSZARY BADAŃ, KSZTAŁCENIA I
KOMERCJALIZACJI, NADZÓR NAD:
CENTRAMI USŁUG, SEKCJAMI, WYDZIAŁAMI,
ZARZĄDZANIE RELACJAMI ZEWNĘTRZNYMI)
2.
NADZÓR NAD OBSŁUGĄ ZARZĄDU
23
SKŁAD ZARZĄDU:
 PRZEWODNICZĄCY (KOORDYNACJA, ROZWÓJ,
DAROWIZNY, REPREZENTACJA)
 REKTOR (KOORDYNACJA, JAKOŚĆ BADAŃ ORAZ
STUDIA DOKTORANCKIE)
 CZŁONEK ZARZĄDU (KOORDYNACJA I JAKOŚĆ
KSZTAŁCENIA)
 CZŁONEK ZARZĄDU (PRZEMYSŁ I
KOMERCJALIZACJA KNOW – HOW)
 DYREKTOR FINANSOWY (FINANSE,
ADMINISTRACJA, KADRY, ZARZĄDZANIE
BUDYNKAMI I SPRZĘTEM)
24
6
11/25/2010
FINANSOWANIE
UNIWERSYTETU III GENERACJI
KADRY DO ZARZĄDZANIA

FUNKCJONALNE KIEROWNICTWO
FINANSOWANIE UNIWERSYTETU III GENERACJI
 Opłaty od studentów
 Granty rządowe (granty dydaktyczne)
 Granty badawcze poprzez agencje finansowania

LIDERZY AKADEMICCY W SEKCJACH

ZESPOŁY EKSPERTÓW (WSPARCIE ZARZĄDU)

ZAWODOWI MENADŻEROWIE NA CZELE
CENTRÓW USŁUG
badań
 Dochody z innych źródeł (umowy z przemysłem,
sprzedaż, know – how, kształcenie ustawiczne)
 Darowizny
25
26
DOBRE ZARZĄDZANIE
UNIWERSYTETEM (II)
DOBRE ZARZĄDZANIE
UNIWERSYTETEM (I)
„Na świecie jest około 30 000
Uniwersytetów i większość z nich ma
problemy z zarządzaniem. A jednak
niełatwo znaleźć kursy zarządzania
uczelniami a literatura w tym obszarze
jest zaskakująco uboga”
27
PODSTAWOWE PYTANIE:
„Jak motywować pracowników, wybitnych
specjalistów, jednocześnie kierując nimi i
stymulując ich wydajność”
28
7
11/25/2010
DOBRE ZARZĄDZANIE
UNIWERSYTETEM (III)
DOBRE ZARZĄDZANIE
UNIWERSYTETEM (IV)
 ZARZĄDZANIE
 SYSTEM FINANSOWANIA I NAGRADZANIA




Monitorowanie zdolności do zarządzania (przed i po
nominacji) pracowników na stanowiskach
kierowniczych
System kursów, seminariów, szkoleń
Proces selekcji oparty na ocenie umiejętności/ ambicji
kierowania



Naukowcy powinni odpowiadać zarówno za wyniki
naukowe jak i ekonomiczne
Analiza/ bilans przychodów i kosztów sekcji
akademickiej
Wsparcie profesjonalnego zespołu marketingowego
Przejrzyste procedury przyjmowania nowych
pracowników i awansu
29
30
DOBRE ZARZĄDZANIE
UNIWERSYTETEM (V)
 POŁĄCZENIE PRACY ZESPOŁOWEJ Z
INDYWIDUALNĄ (KULTURA ORGANIZACYJNA)
Dziękuję za uwagę
i zapraszam do dyskusji
 OCENA STANU MOTYWACJI ZESPOŁU –
DZIAŁANIA NAPRAWCZE, MECHANIZM
SPRZĘŻENIA ZWROTNEGO
PROF. UAM DR HAB. JACEK GULIŃSKI
31
32
8