Czas pracy lekarzy reguluje kodeks pracy i ustawa o ZOZ

NAZWA PUBLIKATORA:
NUMER WYDANIA:
Dziennik
2007-12-10
DATA PUBLIKACJI:
AUTOR:
2007-12-10
Julita Dąbska
TYTUŁ:
Czas pracy lekarzy reguluje kodeks pracy i ustawa o ZOZ
TREŚĆ:
Spór dotyczący czasu pracy lekarzy został prawdopodobnie zakończony w miniony czwartek. Resort zdrowia rozważał opóźnienie
wejścia w życie przepisów dotyczących ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Zrezygnował jednak z tego planu, kiedy uznał,
że przyzwolenia ze strony lekarzy nie będzie. Z początkiem stycznia 2008 roku wejdzie w życie nowelizacja ustawy o zakładach
opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 176, poz. 1240) dostosowująca krajowe przepisy do europejskiej dyrektywy 2003/88/WE. Dyrektywa
unijna nakłada m.in. na wszystkie kraje członkowskie obowiązek wprowadzenia średniego 48-godzinnego tygodnia czasu pracy.
Przepisy wynikające z dyrektywy unijnej nie obowiązują w Polsce. Najważniejsze konsekwencje nowelizacji to: zaliczenie czasu
dyżuru medycznego do godzin pracy, wprowadzenie co najmniej 11-godzinnego okresu odpoczynku dobowego, możliwość
wprowadzenia tzw. klauzuli opt-out, czyli wyrażenia zgody na pracę powyżej 48 godzin tygodniowo oraz możliwość
wypowiedzenia zgody na pracę powyżej 48 godzin tygodniowo z miesięcznym okresem wypowiedzenia.
W świetle dotychczas obowiązującego prawa przepisami bezwzględnie obowiązującymi w stosunkach pracy są normy zawarte
w kodeksie pracy, przy czym norm czasu pracy nie stosuje się do pracowników, których czas pracy jest regulowany przepisami
szczególnymi. Z kolei w myśl art. 5 kp, jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne,
przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami. Do takich szczególnych unormowań należą m.in.
przepisy o czasie pracy lekarzy zawarte w ustawie z 30 sierpnia 1991 roku o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408,
z późn. zm.) art. 32 g-l. Z art. 5 kp wynika, iż przepisy szczególne w zakresie problematyki czasu pracy wyłączają stosowanie
przepisu ogólnego, czyli odpowiednich przepisów o czasie pracy zawartych w dziale szóstym kodeksu pracy, w sprawach
uregulowanych w tej ustawie szczególnej. W pozostałym zakresie, czyli w sprawach nieuregulowanych przez ustawę szczególną,
znajdują zastosowanie przepisy działu szóstego kodeksu pracy.
Ponadto, żadna ustawa regulująca problematykę czasu pracy nie może nakładać na pracowników obowiązków o charakterze
czasowym, które nie wchodziłyby w skład pojęcia czasu pracy. Gdyby stało się inaczej, wówczas naruszałoby to dyspozycję art. 66
ust. 2 Konstytucji RP, w świetle której ustawa może określać jedynie maksymalne normy czasu pracy, nie może natomiast
statuować nowej kategorii zobowiązań pracowniczych. Możliwe jest wprowadzenie szczególnej regulacji w zakresie tworzenia
systemu równoważnych norm czasu pracy pozwalających na wydłużenie ogólnej normy dobowej czasu pracy z zachowaniem
bilansowania się czasu pracy przy zastosowaniu normy granicznej nieprzekraczającej średnio 40 godz. tygodniowo w okresie
rozliczeniowym czasu pracy. Lekarze stanowiący grupę, której dotyczą szczególne przepisy o czasie pracy zawarte w ustawie
o zakładach opieki zdrowotnej, objęci są obecnie normą dobową 7 godz. i 35 min. i normą tygodniową nieprzekraczającą średnio
37 godz. i 55 min. w przyjętym okresie rozliczeniowym czasu pracy.
Kodeks pracy przewiduje także odpoczynek dobowy i odpoczynek tygodniowy. W ustawie o zakładach opieki zdrowotnej brak
uregulowania w tym zakresie, co skutkuje stosowaniem norm przewidzianych w kodeksie pracy również wobec lekarzy.
W nowelizacji ustawy wprowadza się zapis dotyczący co najmniej 11-godzinnego okresu odpoczynku dobowego.
Przedmiot sporu dotyczył dyżuru, którego czas ustawa o zakładach opieki zdrowotnej (art. 32j ust. 2 cyt. ustawy o zoz)
niezgodnie z prawem wyłączyła z czasu pracy. Maksymalna średniotygodniowa norma czasu pracy wynosząca powszechnie
48 godzin nie może być w stosunku do lekarzy przekroczona, wliczając w to normalny czas pracy oraz czas dyżuru medycznego.
W obecnym stanie prawnym, przy wprowadzonym odpoczynku dobowym oraz odpoczynku tygodniowym, a także wprowadzonej
maksymalnej średniotygodniowej normie czasu pracy w wymiarze 48 godzin, maksymalny czas pracy lekarza bez przerwy nie
może przekraczać 24 godzin. Z uwagi na potrzebę dostosowania przepisów do prawa Unii Europejskiej
oraz zrozumiałego, spójnego i jasnego ich stosowania, ustawa wymagała szybkiej nowelizacji.
Budynek Focus, al. Armii Ludowej 26, 00 – 609 Warszawa
T: +48 22 314 90 00 | F: +48 22 314 90 99
www.krawczyk-legal.com