Janina Drabich, Maria Draz˙ynska

Janina Drabich, Maria Drażyńska-Deja, Czesław Karolak
Małgorzata Stypińska, Irena Weber, Jolanta Za˛becka
Program nauczania je˛zyka niemieckiego
w gimnazjum
Wydanie pierwsze
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna
Warszawa 1999
1
Program stanowi kontynuacje˛ programu nauczania je˛zyka niemieckiego
w szkole podstawowej opracowanego przez ten sam zespół autorów.
Recenzenci
prof. dr hab. Jan Iluk
prof. dr hab. Kazimiera Myczko
prof. dr hab. Waldemar Pfeiffer
Projekt okładki i karty tytułowej
WSiP S.A.
Redaktor
Jolanta Za˛becka
Redaktor techniczny
Jolanta Da˛browska
Program dopuszczony do użytku szkolnego
przez Ministra Edukacji Narodowej.
Numer dopuszczenia DKW-4014-262/99
ISBN 83-02-07481
 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne
Spółka Akcyjna
Warszawa 1999
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna
Warszawa 1999
Wydanie pierwsze
Arkuszy drukarskich 2,5
Skład i łamanie: Agencja Polograficzno-Wydawnicza ,,AMIGO’’, Warszawa
Druk i oprawa:
2
SPIS TREŚCI
Ogólne informacje o programie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
I. Charakterystyka programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Schemat ogólny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Warunki realizacji programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Adresaci programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Opis umieje˛tności ucznia przyste˛puja˛cego do pracy z programem . 10
Krótka charakterystyka poszczególnych poziomów . . . . . . . . . . . . . . . . 11
II. Cele ogólne nauczania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
III. Treści nauczania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
klasa I (II poziom strukturalizacji) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Klasa II i III (III poziom strukturalizacji) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
IV. Przewidywane osia˛gnie˛cia uczniów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
V. Uwagi o realizacji programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
VI. Kontrola i ocena osia˛gnie˛ć uczniów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
3
Szanowni Koledzy Nauczyciele,
Przekazujemy Państwu program nauczania je˛zyka niemieckiego w gimnazjum zatwierdzony do użytku szkolnego przez Ministra Edukacji Narodowej.
Jesteśmy przekonani, że program ten, be˛da˛cy najbardziej nowoczesna˛
propozycja˛ programowa˛ z obecnie istnieja˛cych, pozwoli Państwu, w oparciu
o podre˛czniki Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych i inne materiały
edukacyjne, tak organizować swoja˛ prace˛, by Państwa uczniowie mogli
z powodzeniem pokonywać kolejne szczeble edukacji, by mogli sprostać
wyzwaniom stawianym polskiej szkole na przełomie drugiego i trzeciego
tysia˛clecia.
Program pozwoli Państwu szczegółowo zaplanować kolejne etapy pracy
poczynaja˛c od konspektu lekcji oraz – ze wzgle˛du na zamieszczenie uwag
o jego realizacji i sposobie oceniania pracy uczniów i wyszczególnienie
umieje˛tności, jakie powinni posia˛ść uczniowie – ułatwi Państwu prace˛. Na
podstawie tego programu moga˛ Państwo tworzyć własne programy – w ten
sposób twórczo rozwijaja˛c zawarte w nim idee i propozycje.
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sa˛ jedyna˛ instytucja˛ w Polsce, która
opracowała i wydała programy do wszystkich przedmiotów nauczania
w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum ogólnokształca˛cym. Cze˛ść
programów została przeznaczona do realizacji w technikach i liceach zawodowych. W niektórych dziedzinach – na przykład w nauczaniu pocza˛tkowym
i w matematyce – oferujemy Państwu programy alternatywne. Wszystkie
moga˛ być zache˛ta˛ do oparcia swojej pracy o narze˛dzia nowoczesne,
profesjonalne, zapewniaja˛ce osia˛ganie przez uczniów dobrych i wymiernych
poste˛pów w nauce, a co za tym idzie – poczucia sukcesu i własnej wartości.
Programy uwzgle˛dniaja˛ najnowsze zdobycze z dziedziny wiedzy, która˛
reprezentuja˛, jak również najnowsze zdobycze z zakresu dydaktyki i metodyki nauczania.
Chcielibyśmy, by z pomoca˛ tych programów mogli Państwo realizować takie
cele, jak rozwijanie u młodych ludzi umieje˛tności poznawania i rozumienia
świata w całej jego złożoności, ale nie poprzez encyklopedyczny przekaz
wiedzy, lecz umieje˛tne jej ła˛czenie z harmonijnym rozwojem i kształtowaniem
osobowości i postaw.
Be˛dziemy wdzie˛czni za Państwa uwagi i propozycje; postaramy sie˛ je
uwzgle˛dnić w kolejnych wydaniach.
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne
Spółka Akcyjna
4
OGÓLNE INFORMACJE O PROGRAMIE
Program stanowi kontynuacje˛ programu nauczania je˛zyka niemieckiego w szkole podstawowej opracowanego przez ten sam zespół
autorów.
Informacje o autorach programu:
prof. dr hab. Czesław Karolak, kierownik Zakładu Metodyki Nauczania
Je˛zyka Niemieckiego Instytutu Filologii Germańskiej Uniwersytetu im. Adama
Mickiewicza w Poznaniu, autor prac z zakresu teorii i praktyki nauczania
je˛zyka niemieckiego jako obcego, autor i współautor licznych podre˛czników
i materiałów nauczania dla uczniów szkół podstawowych, średnich oraz dla
studentów.
mgr Janina Drabich, nauczycielka je˛zyka niemieckiego w Liceum Ogólnokształca˛cym im. T. Czackiego w Warszawie. Teacher Trainer w ramach
projektu szwajcarskiej Centrali Doskonalenia Nauczycieli oraz Centralnego
Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie. Sprawuje opieke˛ nad
praktykami szkolnymi studentów Nauczycielskiego Kolegium Je˛zyka Niemieckiego w Warszawie.
dr Maria Drażyńska-Deja, starszy wykładowca w Zakładzie Metodyki Nauczania Je˛zyka Niemieckiego Instytutu Filologii Germańskiej Uniwersytetu im.
Adama Mickiewicza w Poznaniu, autorka licznych podre˛czników do nauki
je˛zyka niemieckiego dla dzieci i młodzieży; prowadzi konferencje dla nauczycieli poświe˛cone projektom i ewaluacji podre˛czników.
dr Małgorzata Stypińska, starszy wykładowca w Instytucie Filologii Germańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, kierownik Zakładu
Współczesnego Je˛zyka Niemieckiego, sprawuje opieke˛ naukowa˛ nad nauczycielskimi kolegiami je˛zyków obcych. Jest autorka˛ podre˛czników do nauki
je˛zyka niemieckiego i szwedzkiego dla młodzieży i dorosłych oraz skryptu
z metodyki.
mgr Irena Weber, nauczycielka je˛zyka niemieckiego w XVIII Liceum Ogólnokształca˛cym im. J. Zamoyskiego w Warszawie; sprawuje opieke˛ nad praktykami szkolnymi studentów; jest redaktorem czasopisma Je˛zyki Obce
w Szkole.
mgr Jolanta Za˛becka, redaktor Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych w Warszawie (Redakcja Je˛zyków Obcych), jest autorem materiałów
pomocniczych do nauki je˛zyka niemieckiego dla dzieci i młodzieży.
5
I. Charakterystyka programu
Nauczanie je˛zyków obcych jest ściśle zwia˛zane z edukacyjnymi zadaniami
szkoły i realizowane w ramach tych zadań. Jego celem jest wyposażenie
ucznia w umieje˛tność ustnego i pisemnego komunikowania sie˛ z rodzimymi
i obcokulturowymi użytkownikami tych je˛zyków. Cel ten jest zwia˛zany
w sposób zasadniczy z umieje˛tnościa˛ porozumiewania sie˛ ponad granicami
kultur i jest realizowany poprzez:
– rozwijanie osobowości ucznia szeroko uwzgle˛dnianej w procesie nauczania,
– przyswajanie i przekazywanie środków umożliwiaja˛cych orientowanie sie˛
we współczesnym świecie,
– przygotowanie do odpowiedzialnego podejmowania zadań we współczesnym społeczeństwie i państwie,
– kształtowanie postaw sprzyjaja˛cych realizacji zasady pokojowego współistnienia i współpracy mie˛dzy narodami,
– poznawanie kultury i cywilizacji krajów niemieckiego obszaru je˛zykowego,
– kształtowanie pozytywnej postawy wobec innych kultur, cywilizacji, obyczajów, pogla˛dów i religii oraz
– poznawanie własnych postaw, pogla˛dów i odczuć poprzez porównywanie
i odnoszenie sie˛ do innych.
Na wszystkich poziomach nauczania je˛zyka niemieckiego jako obcego
uczniowie sa˛ zapoznawani z zagadnieniami, które pozostaja˛ w ścisłym
zwia˛zku z socjokulturowymi kontekstami, istotnymi dla tego obszaru je˛zykowego. Przekazywanie i przyswajanie poszczególnych zakresów tematycznych dokonuje sie˛ z uwzgle˛dnieniem wieku, doświadczeń i zainteresowań
ucznia, a także aktualnej socjokulturowej sytuacji kraju posługuja˛cego sie˛ tym
je˛zykiem.
Zróżnicowanie i uszczegółowienie zakresów tematycznych jest dokonywane
także z uwzgle˛dnieniem poziomu nauczania je˛zyka.
Cel ogólny, jakim jest wykształcenie umieje˛tności porozumiewania sie˛ w je˛zyku obcym, oznacza na wszystkich poziomach nauczania:
– umieje˛tność przetworzenia, przyswojenia i przekazania informacji w mowie
i piśmie z uwzgle˛dnieniem kompetencji w zakresie działania komunikacyjnego,
– znajomość zakresów i sytuacji z życia społecznego istotnych dla obszaru
obcokulturowego,
6
– wyrabianie i utrwalanie postaw tolerancji i akceptacji zjawisk i zachowań
kulturowo odmiennych, kształtowanie postaw otwartości, gotowości współpracy, przezwycie˛żania stereotypów i uprzedzeń oraz
– przybliżenie istoty uczenia sie˛ je˛zyka obcego i wykorzystywania tej
umieje˛tności dla pogłe˛bienia własnego rozwoju intelektualnego i emocjonalnego.
Program przewiduje pewna˛elastyczność selekcji i gradacji materiału ze strony
nauczyciela i ucznia. Wyodre˛bnione tematy sa˛ przeznaczone do spiralnej
realizacji na dwóch poziomach/etapach. W zależności od poste˛pów uczniów
na danym poziomie nauczyciel może rozszerzać lub ograniczać pewne
tematy.
Przy realizacji programu preferowane jest podejście komunikatywne w ścisłym
powia˛zaniu z podejściem kognitywnym. Oznacza to, że uczniowi na każdym
poziomie nauczania je˛zyka przekazywane sa˛tylko takie treści i sytuacje, które
moga˛ mu być przydatne do porozumiewania sie˛ w obcym je˛zyku. Oznacza to
jednocześnie, że uczeń na podstawie tego samego materiału uzyskuje wgla˛d
w prawidłowości strukturalne je˛zyka obcego. Proces ten ma przebieg ,,spiralny’’, tzn. rozwijane na niższych poziomach nauki je˛zyka umieje˛tności i przekazywana wiedza metaje˛zykowa tworza˛ elementy procesu przekazywania
i przyswajania je˛zyka na wyższych poziomach. Na każdym etapie nauczanie
ma wyzwalać aktywność ucznia poprzez rozbudzenie motywacji i zainteresowań; ponadto cechuje sie˛ podejściem kontrastywnym we wszystkich podsystemach je˛zyka, jak również w zakresie przekazu treści krajoznawczych
i kulturoznawczych.
Istotnym elementem pracy dydaktycznej jest rozwijanie przez uczniów
strategii i technik samodzielnego uczenia sie˛, rozwijanie umieje˛tności pracy
zespołowej, a także wykorzystanie doświadczeń nabytych w uczeniu sie˛
innych je˛zyków obcych. Dlatego też zaleca sie˛ stosowanie zróżnicowanych
technik nauczania w różnych układach społecznych (nauczyciel – klasa,
nauczyciel – uczeń, uczeń – uczeń, współpraca w grupie, drużyna – drużyna).
Nauczyciel da˛ży do stworzenia w klasie przyjaznej atmosfery – życzliwości
i partnerstwa, zarówno mie˛dzy nim a uczniem, jak i mie˛dzy uczniami.
Zapewnienie uczniom poczucia bezpieczeństwa, preferowanie raczej współpracy niż współzawodnictwa – stwarzaja˛ korzystny klimat dla przyswajania
je˛zyka i posługiwania sie˛ nim, a także umożliwiaja˛ uczniom uczenie sie˛ od
siebie, a nie tylko z podre˛cznika czy od nauczyciela.
Program zaleca korzystanie z polskich podre˛czników dla pocza˛tkuja˛cych
i średnio zaawansowanych oraz z materiałów pochodza˛cych z krajów niemieckiego obszaru je˛zykowego w nauczaniu na poziomie zaawansowanym.
7
W procesie nauczania powinny być wykorzystywane nie tylko podstawowe
materiały dydaktyczne (podre˛czniki kursowe, nagrania) i uzupełniaja˛ce (lektury, podre˛czniki uzupełniaja˛ce), ale też materiały autentyczne (przepisy,
naklejki, metki, bilety, mapy, foldery, plakaty, reklamy, rysunki, nagrania
wideo, nagrania radiowe, piosenki) oraz przedmioty z otoczenia ucznia.
Program posiada naste˛puja˛ca˛ strukture˛:
– Charakterystyka programu
– Cele nauczania
– Treści nauczania
Sprawności je˛zykowe
Funkcje je˛zykowe
Kategorie gramatyczne i kategorie poje˛ciowe
– Tematyka
– Przewidywane osia˛gnie˛cia uczniów
– Uwagi o realizacji programu
– Kontrola i ocena osia˛gnie˛ć uczniów
Schemat ogólny programu dla gimnazjum
cele ogólne
sprawności:
cele
szczegółowe
korelacja
z innymi
przedmiotami
materiał
gramatyczny
techniki/
/formy
pracy
klasa I: II poziom strukturalizacji
kontynuacja celów ogólnych
z poprzedniego
poziomu; aktualizacja umieje˛tności i wiadomości przyswojonych w toku
dotychczasowej
nauki je˛zyka;
wyrównanie poziomu opanowania je˛zyka;
dalsze rozwijanie możliwości
słuchowych i artykulacyjnych;
8
dalsze rozwijanie sprawności
rozumienia ze
słuchu, rozumienia tekstów pisanych oraz
tworzenia tekstów mówionych
i pisanych.
m.in. korelacja z je˛zykiem
polskim, geografia˛ i biologia˛
aktualizacja i systematyzacja informacji dotycza˛ca takich kategorii gramatycznych jak:
rzeczownik, rodzajnik, zaimek,
przyimek, czasownik, przymiotnik, liczebnik, spójnik,
przeczenie, tryby, rodzaje zdań,
czasy, szyk wyrazów w zdaniu,
słowotwórstwo
słuchanie
powtarzanie;
zadawanie
pytań, udzielanie odpowiedzi, czytanie tekstów,
odgrywanie
ról; indywidualizacja
cele ogólne
sprawności:
cele
szczegółowe
korelacja
z innymi
przedmiotami
materiał
gramatyczny
techniki/
/formy
pracy
klasa II-III: III poziom strukturalizacji
ła˛czenie informacji; ustalanie
relacji mie˛dzy
informacjami,
dokonywanie
syntezy, porównania, oceny;
rozwijanie motywacji i strategii samodzielnego uczenia sie˛
rozumienie ze
słuchu; rozumienie teksów pisanych; produkcja
tekstów ustnych
i pisanych
m.in. korelacja z je˛zykiem
polskim i geografia˛, historia˛ i biologia˛
czasowniki (rozdzielnie i nierozdzielnie złożone), rekcja czasowników, rzeczowniki (deklinacja słaba), rodzajnik; stopniowanie przymiotników; formy
grzecznościowe
Konjunktiv I i II;
forma würde;
strona bierna, rodzaje zdań; cze˛ści zdań; słowotwórstwo
m.in. praca
w grupie;
projekty, słuchanie nagrań, odgrywanie ról, formułowanie
wypowiedzi
zgodnie z intencja˛ i sytuacja˛; indywidualizacja
Warunki realizacji programu
Efektywność realizacji programu zależy od warunków, w jakich sie˛ ona
odbywa oraz od metod pracy nauczyciela. Program zostanie zrealizowany
w sposób efektywny, jeżeli spełnione zostana˛ naste˛puja˛ce warunki:
a) czas realizacji programu
Program przewidziany jest dla około 270-godzinnego kursu realizowanego
w gimnazjum pocza˛wszy od klasy I.
b) liczba osób w grupie je˛zykowej
Bardzo istotnym warunkiem opanowania je˛zyka, a zwłaszcza sprawności
produktywnych – głównie mówienia – jest prowadzenie zaje˛ć lekcyjnych
w grupach klasowych poniżej 15 osób.
c) kwalifikacje nauczyciela
Nauczyciel przyste˛puja˛cy do realizacji niniejszego programu powinien
posiadać kwalifikacje je˛zykowe i dydaktyczne wymagane przez władze
oświatowe do nauczania je˛zyka niemieckiego w gimnazjum.
d) metody realizacji programu
Zakres metod realizacji programu jest bardzo szeroki i został szczegółowo
przedstawiony w punkcie ,,Uwagi o realizacji programu’’. Program zaleca
9
swobodne i kreatywne stosowanie różnych metod, czyli podejście eklektyczne. Nauczyciel powinien tak zorganizować prace˛ w klasie, aby uczeń mógł
swobodnie uczestniczyć w możliwie wielu naturalnych sytuacjach je˛zykowych odpowiadaja˛cych jego potencjalnym rolom komunikacyjnym przydatnym do realizacji określonych celów w zakresie funkcji je˛zykowych, które
program szczegółowo przedstawia (zdobycie lub przekazanie informacji,
wyrażenie opinii i in.). Nauczyciel powinien da˛żyć do ukształtowania ucznia
niezależnego, odpowiedzialnego za swoje poste˛py w opanowaniu je˛zyka,
samodzielnie planuja˛cego i organizuja˛cego sobie prace˛ w zależności od
budza˛cych sie˛ zainteresowań i potrzeb.
Adresaci programu
Adresatami programu sa˛: nauczyciele, komisje egzaminacyjne, autorzy
materiałów nauczania, wydawcy materiałów dydaktycznych oraz władze
oświatowe.
Program umożliwia nauczycielowi:
– dokonanie wyboru podre˛cznika kursowego
– określenie krótkoterminowych celów nauczania
– opracowanie rozkładu materiału nauczania
– zaplanowanie prac kontrolnych
– zapoznanie sie˛ z metodami i technikami pracy lekcyjnej najwłaściwszymi dla
realizacji programu.
Z programu moga˛ też korzystać komisje egzaminacyjne, sprawdzaja˛ce
na egzaminach wste˛pnych, olimpiadach je˛zykowych itp. kwalifikacje je˛zykowe uzyskane w szkole, autorzy materiałów nauczania, zarówno kursowych (podre˛czników wraz z obudowa˛) jak i pomocniczych (lektur, materiałów audialnych i wizualnych, gier tradycyjnych i komputerowych itp.),
a także wydawcy materiałów dydaktycznych i władze oświatowe, aby
ocenić, czy proponowane im zestawy materiałów nauczania odpowiadaja˛
warunkom oraz współczesnym wymaganiom i tendencjom w dydaktyce
je˛zyków obcych.
Opis umieje˛tności ucznia przyste˛puja˛cego
do pracy z programem
Szczegółowy opis umieje˛tności ucznia przyste˛puja˛cego do pracy z programem nauczania je˛zyka niemieckiego w gimnazjum zawiera program
nauczania je˛zyka niemieckiego w szkole podstawowej opracowany przez ten
sam zespół autorski co niniejszy program (zob. tamże, szczególnie pkt. IV
,,Przewidywane osia˛gnie˛cia uczniów’’).
10
Uczeń przyste˛puja˛cy do pracy z programem dla gimnazjum powinien mieć
opanowane:
a) sprawność rozumienia tekstu słuchanego, tj. w zakresie znanej mu
tematyki, realizowanej w dotychczasowym toku nauki, powinien rozumieć
krótki tekst mówiony lub odtwarzany z nośnika dźwie˛ku wraz z jego
kontekstem sytuacyjnym. Powinien umieć poprawnie i zgodnie z rola˛ komunikacyjna˛ w znanym mu kontekście sytuacyjnym zareagować (pisemnie,
ustnie) na wypowiedzi nauczyciela oraz pochodza˛ce z nagrań na materiale
dźwie˛kowym.
b) sprawność rozumienia tekstu czytanego: uczeń rozumie krótkie teksty
odnosza˛ce sie˛ do sytuacji codziennych oraz krótkie teksty o charakterze
użytkowym w zakresach tematycznych znanych mu na podstawie dotychczas
realizowanego materiału.
c) sprawność mówienia: w sytuacjach codziennych i w odniesieniu do
znanych sobie obszarów tematycznych uczeń powinien umieć formułować
krótkie, proste wypowiedzi oraz proste odpowiedzi na zadawane pytania.
W ramach swych wypowiedzi uczeń powinien móc osia˛gna˛ć zamierzony
i oczekiwany efekt komunikacyjny zgodny z intencja˛ i sytuacja˛.
d) sprawność pisania: uczeń powinien wykazywać sie˛ ta˛ sprawnościa˛
w sposób odtwórczy, a w zakresie przyswajanych w toku nauki tematów i sytuacji również w sposób twórczy. Powinien umieć posługiwać sie˛
krótkimi formami użytkowymi, potrafić zapisać notatke˛, napisać kartke˛ lub
krótki list.
Krótka charakterystyka poszczególnych poziomów
KLASA I (II poziom strukturalizacji):
Zasadniczym celem realizowanym na tym poziomie nauczania jest aktualizacja i systematyzacja umieje˛tności i informacji przyswojonych w toku dotychczasowej nauki je˛zyka, tj. na I poziomie strukturalizacji w szkole podstawowej.
Sta˛d ważne jest przeznaczenie na pocza˛tku nauki na tym poziomie pewnej ilości czasu na ustalenie punktu wyjścia dla konkretnej grupy/klasy. Chodzi w szczególności o wyrównanie najwie˛kszych dysproporcji w umieje˛tnościach poszczególnych uczniów. Przewiduje sie˛ jednocześnie dalsze
rozwijanie możliwości słuchowych i artykulacyjnych oraz kontynuacje˛ celów
ogólnych z poprzedniego poziomu, a w szczególności dalsze rozwijanie
sprawności rozumienia ze słuchu, rozumienia tekstów pisanych oraz tworzenia tekstów mówionych i pisanych.
11
KLASA II-III (III poziom strukturalizacji)
Na tym etapie kontynuowana jest realizacja celów przewidzianych dla
poprzednich etapów, a ponadto rozwijane sprawności komunikacyjne, umieje˛tności spostrzegania, przetwarzania (selekcjonowania, kategoryzowania)
informacji oraz stawiania hipotez. Różnice w stosunku do poprzednich
poziomów wyste˛puja˛ w zakresie materiału morfosyntaktycznego, który ma
być systematyzowany oraz bardziej intensywnego rozwijania sprawności
mówienia.
12
II. Cele ogólne nauczania
Cele ogólne zostały podzielone na dwa poziomy:
KLASA I
– sprawnościowy: rozwijanie umieje˛tności w zakresie czterech podstawowych sprawności,
– kompetencyjny: dalsze rozwijanie kompetencji w zakresie przewidzianym
programem,
– wychowawczy: rozwijanie motywacji poprzez różne formy gier, zabaw
i symulacji oraz działanie komunikacyjne.
KLASA II-III
– sprawnościowy: opanowanie czterech sprawności je˛zykowych w zakresie
przewidzianym dla kursu kończa˛cego nauke˛ w gimnazjum,
– kompetencyjny: rozwijanie kompetencji komunikacyjnej w zakresie określonym programem,
– wychowawczy: rozwijanie kreatywności, kształtowanie postaw otwartości
i tolerancji wobec zjawisk interkulturowych i odmienności kulturowej;
rozwijanie motywacji i strategii samodzielnego uczenia sie˛.
13
III. Treści nauczania
Klasa I (II poziom strukturalizacji)
Po roku nauki je˛zyka niemieckiego w gimnazjum uczeń powinien przyswoić
sobie podstawowy zakres kompetencji komunikacyjnej odpowiadaja˛cy poziomowi 3 według skali EUROCENTERS: Uczeń jest w stanie porozumieć sie˛ na
poziomie podstawowym, wymieniaja˛c proste informacje i opisuja˛c wydarzenia. Dysponuje podstawowymi środkami je˛zykowymi i strategiami komunikacyjnymi umożliwiaja˛cymi mu radzenie sobie w przewidywalnych sytuacjach
codziennych.
1. Sprawności je˛zykowe
a) słuchanie:
Uczeń wykazuje sie˛ zrozumieniem krótkich tekstów różnego rodzaju, zawieraja˛cych znajome zwroty w różnych kontekstach, dotycza˛cych również wydarzeń przyszłych i przeszłych. Komunikaty wypowiedziane sa˛ w normalnym
tempie, ale w sytuacji zakłóceń uczeń może potrzebować powtórzenia;
b) mówienie:
Uczeń jest w stanie wzia˛ć udział w konwersacji na podstawowe tematy,
wyrażaja˛c swoje uczucia, życzenia i opinie z zastosowaniem prostych
środków je˛zykowych. Uczeń sam zaczyna inicjować rozmowe˛ na tematy
zwia˛zane z aktualnymi, przyszłymi i przeszłymi zdarzeniami. Zaczyna radzić
sobie z brakiem informacji (luka˛ informacyjna˛). Jego wypowiedzi moga˛
zawierać błe˛dy i wahania, ale sa˛ zrozumiałe;
c) czytanie:
Uczeń rozumie różnego rodzaju teksty (do 200 słów). Potrafi korzystać
z materiałów pomocniczych, przejrzeć i wybrać teksty/ksia˛żki właściwe dla
jego poziomu i zainteresowań;
d) pisanie:
Uczeń potrafi napisać zwarty tekst (np. list, zapis w pamie˛tniku, krótka˛notatke˛,
wypracowanie) wyrażaja˛cy jego pomysły, opinie i uczucia. Stosuje właściwy
szyk zdania, chociaż możliwe sa˛ jeszcze niedokładności. Zaczyna rozróżniać
styl formalny i nieformalny.
2. Funkcje je˛zykowe
Po zakończeniu kursu klasy pierwszej gimnazjum uczeń powinien umieć
posługiwać sie˛ naste˛puja˛cymi funkcjami je˛zykowymi:
14
a) nawia˛zywanie i podtrzymywanie kontaktu (zwroty grzecznościowe)
• witanie, pozdrawianie
– Hallo – Grüß dich – Guten Tag – Guten Abend
(formalnie, nieformalnie)
Wie geht es Ihnen/dir? – Danke, gut
• pożegnanie
– Auf Wiedersehen – Tschüß – Gute Nacht
– Bis morgen – Mach’s gut – Bis später
– Bis bald
• zwracanie sie˛ do osób – Herr Schmidt,... – Frau Müller,...
(formalnie, nieformalnie)
(Du,) Karl... – (Sag mal,) Annette...
• przedstawianie osób
– Darf ich vorstellen? Das ist Herr Braun. –
Darf ich bekannt machen? Das ist Eva.
(formalnie, nieformalnie)
– Anna, das ist Stefan.
b) prowadzenie rozmowy
• rozpoczynanie i wprowa- – Herr Müller/Karl (haben Sie einen Moment
dzanie tematu
Zeit?), ich möchte mit Ihnen/dir über... sprechen. – Ich habe eine Frage. – Darf ich
Sie/dich etwas fragen? – Wie Sie wissen/wie
du weißt...
• wyliczanie (argumentów, – erstens... – zweitens... – drittens...
wzgle˛dów, przyczyn itp.)
• wyrażanie opinii
– meiner Meinung nach – nach meiner Ansicht
– ich bin der Meinung, daß,...
c) podtrzymywanie
komunikacji
sygnalizowanie
niezrozumienia
– Entschuldigen Sie, ich habe Sie nicht verstanden. – Können Sie (noch einmal) wiederholen? Meinen Sie...? – Wie meinen Sie/
meinst du das? Können Sie/Kannst du mir das
(bitte, noch einmal) erklären? – Ich kenne
das Wort nicht. – Was bedeutet/heißt..?.
– Können Sie/Kannst du (bitte etwas) langsamer sprechen?
d) Wyrażanie postaw i uczuć wobec rozmówcy i zdarzeń
• upodobanie, nieche˛ć
• zadowolenie,
niezadowolenie
• preferencje
• ostrzeżenie
• wydawanie poleceń,
instruowanie
– Das gefällt mir (gut, gar nicht). – Ich finde es
gut/schön/toll/schlecht/schrecklich.
– Ich bin (damit) zufrieden/nicht zufrieden/unzufrieden.
– Ich möchte lieber... – Das gefällt mir besser.
– Ich warne dich – Sei vorsichtig! – Vorsicht!
– Achtung! – Paß auf/Passen Sie auf!
– Öffnet die Bücher! – Schreibt die Sätze (ab)!
– Lies den Text (vor)!
15
e) oddziaływanie na zachowanie innych
• prośba
– Ich habe/hätte eine Bitte an dich/Sie:...
Kannst du/Könntest du/Können/Könnten Sie
(bitte)... Darf ich Sie/dich bitten,...
3. Kategorie gramatyczne i kategorie poje˛ciowe
Kategorie
gramatyczne
czasowniki lassen,
werden
rekcja czasowników
Kategorie
poje˛ciowe
Przykłady
przyzwolenie
zobowia˛zanie
proces, trwanie,
odniesienie do przyszłości
Er läßt sie gehen.
Sie läßt dich grüßen.
Es wird kalt.
Er wird Ingenieur.
relacja: sprawca –
obiekt
denken an, warten auf, sprechen
von/über
czasowniki nierozdzielnie złożone
überqueren, übersteigen,
unterstellen, umgehen
deklinacja słaba
rzeczowników
der Junge – des Jungen
der Bauer – des Bauern
użycie rzeczownika
bez rodzajnika
nieokreśloność,
ogólność
Kinder kamen auf den Sportplatz.
Sportler müssen regelmäßig
trainieren.
die Bundesrepublik Deutschland,
der Sudan, die Schweiz, die USA
rodzajnik przy nazwach geograficznych
stopniowanie
przymiotników
ilość, stopień,
porównywanie
groß, größer, am größten
der, die das größte;
größer/mehr als...
strona bierna
relacje: przedmiot
działań – sprawca
Das Auto wird (vom Mechaniker)
repariert.
cze˛ści zdań: podmiot, relacje: sprawca –
orzeczenie, dopełnienie czynność – obiekt
Der Lehrer liest den Text.
zdania poboczne ze
spójnikami wenn
Wenn er kommt, gehen wir ins
Kino.
forma würde
16
warunek w teraźniejszości i w przyszłości
Wenn er kommen würde, würden
wir ins Kino gehen.
Kategorie
gramatyczne
spójnik als
Kategorie
poje˛ciowe
jednoczesność (jednorazowo) w przeszłości
Als er kam, war sie nicht mehr
zu Hause.
Ich weiß nicht, ob sie mich heute
anruft. Es ist möglich, daß er bald
zurückkommt.
zdania poboczne
z czasownikami rozdzielnie złożonymi
zdania bezokolicznikowe z zu
Przykłady
obiekt, cel
rodzaje zdań
– proste
– proste rozwinie˛te
– współrze˛dnie złożone
nazwy krajów,
mieszkańców
i narodowości
słowotwórstwo
czasowniki z przedrostkami be-, er-, ver, -ent
rzeczowniki z końcówkami -ung, -keit,
-heit, -schaft
przymiotniki z końcówkami -lich, -ig, -isch
Ich freue mich, dich zu sehen.
Sie hat vor, nach Berlin zu fahren.
Er schläft.
Er fährt gleich nach Hause.
Er fährt nach Hause, und sie
bleibt noch hier.
Polen – der/ein Pole – die/eine
Polin – die/ – Polen – die/ – Polinnen – polnisch
Deutschland – der/die/eine/
Deutsche – ein Deutscher –
deutsch
bestellen, erzählen, verstehen,
entwicklen
Beschreibung, Pünktlichkeit,
Schönheit, Freundschaft
freundlich, wichtig, englisch
4. Tematyka
1. Życie codzienne
– moje codzienne zaje˛cia
2. Ludzie wokół nas
– ja i moi rówieśnicy w krajach niemieckoje˛zycznych
3. Czas wolny
a) zainteresowania – ksia˛żka, kino, kolekcjonerstwo, majsterkowanie,
komputer
b) sport
c) wakacje za granica˛
17
4. Świat wokół nas
a) mój kraj
b) kraje niemieckiego obszaru je˛zykowego: położenie geograficzne,
klimat
c) środowisko naturalne ludzi, zwierza˛t i roślin; zagrożenia i ochrona
środowiska
5. Praca
a) ciekawe zawody
b) sławni ludzie i ich praca
6. Komunikacja, przepływ informacji
a) podróże
b) środki masowego przekazu
c) komputer
7. Życie, kultura, zwyczaje i tradycje krajów niemieckoje˛zycznych, świe˛ta
a) uświadomienie istnienia i znaczenia zjawiska interkulturowości
b) stereotypy, uprzedzenia
c) kształtowanie postaw otwartości
KLASA II-III (III poziom strukturalizacji)
1. Sprawności je˛zykowe
Po trzech latach nauki uczeń powinien opanować cztery podstawowe
sprawności je˛zykowe w zakresie odpowiadaja˛cym poziomowi 6 wg skali
osia˛gnie˛ć je˛zykowych EUROCENTERS: Uczeń rozumie informacje na tematy
zgodne ze swoimi zainteresowaniami, wyrażone je˛zykiem nieuproszczonym,
ale sformułowane w sposób wyrazisty. Dysponuje różnymi sposobami wyrażania swoich potrzeb. Przyswoił sobie podstawy je˛zyka, jest w stanie
komunikować sie˛ w wielu sytuacjach.
a) słuchanie:
Uczeń jest w stanie globalnie zrozumieć tekst autentyczny odbierany
bezpośrednio lub poprzez media i wypowiedziany w tempie znacznie
zbliżonym do normalnego. Rozumie informacje˛ główna˛ i informacje szczegółowe w wypowiedziach na znany temat lub z zakresu znanych mu sytuacji.
W przypadku wypowiedzi zawieraja˛cych skomplikowane lub nieznane uczniowi słownictwo jest w stanie zrozumieć myśl główna˛ i poradzić sobie
z ewentualna˛ luka˛ informacyjna˛. Potrafi zrozumieć kompleksowe, wielozdaniowe wypowiedzi (polecenia, instrukcje i informacje) mówione w normalnym tempie.
b) mówienie:
Uczeń jest w stanie wzia˛ć udział w konwersacji polegaja˛cej na wymianie informacji i pogla˛dów mie˛dzy uczestnikami. Potrafi prowadzić rozmo18
we˛ na temat różnych bodźców wizualnych (przedmiotów, ilustracji, obrazów przekazywanych przez media). Umie wyrazić swoje uczucia, preferencje, a także je uzasadnić. Potrafi zainicjować i prowadzić rozmowe˛
na temat zwia˛zany z wydarzeniami aktualnymi, przeszłymi i przyszłymi,
na podstawie m.in. planu wypowiedzi, haseł lub punktów. Jest w stanie wzia˛ć
udział w dyskusji dotycza˛cej tematyki dnia codziennego oraz własnych zainteresowań i upodobań. Potrafi wyrazić i uzasadnić swoja˛ opinie˛ w dłuższym monologu na tematy z różnych dziedzin życia społecznego, a także ustosunkować sie˛ do opinii wyrażonych w wysłuchanym
lub przeczytanym tekście. Umie dostosować styl swej wypowiedzi do sytuacji i odbiorcy.
c) czytanie:
Uczeń jest w stanie bez pomocy słownika zrozumieć teksty zwarte lub
dialogowe o obje˛tości do ok. 500 słów na tematy znane, ale także takie teksty,
które przekraczaja˛zakres jego środków je˛zykowych (teksty literackie, w pewnej mierze również z elementami je˛zyków fachowych, teksty popularnonaukowe). Przy użyciu dwu- a także jednoje˛zycznego słownika jest w stanie
samodzielnie czytać teksty, w tym również teksty o charakterze problemowym, dotycza˛ce znanej lub interesuja˛cej go tematyki. Uczeń potrafi
stawiać hipotezy, formułować oczekiwania zwia˛zane z treścia˛ tekstu oraz
weryfikować je w trakcie lektury. Podobnie jak na poprzednich poziomach
w przypadku wysta˛pienia nieznanych mu środków je˛zykowych stosuje domysł
na podstawie kontekstu. Umie ocenić i dokonać wyboru interesuja˛cych go
tekstów/ksia˛żek.
d) pisanie:
Uczeń potrafi napisać samodzielny zwarty tekst na podstawie materiału
źródłowego, napisać list prywatny/oficjalny, życiorys, kartke˛ okolicznościowa˛,
notatke˛, wypracowanie na zadany temat, artykuł do gazetki ściennej, recenzje˛, własny utwór literacki, uwzgle˛dniaja˛c problem budowy/kompozycji tekstu.
Umie w nieformalny sposób zanotować podstawowe informacje uzyskane
z przeczytanego lub wysłuchanego tekstu. Potrafi wypełnić typowy formularz
osobowy.
2. Funkcje je˛zykowe
Po zakończeniu nauki na poziomie wyrównawczym uczeń powinien umieć
praktycznie posługiwać sie˛ wzgle˛dnie szerokim zakresem funkcji je˛zykowych.
Obok tych funkcji, których przyswojenie wynika z II poziomu strukturalizacji
w klasie I (nawia˛zywanie i podtrzymywanie kontaktu, prowadzenie rozmowy,
podtrzymywanie komunikacji, wyrażanie postaw i uczuć, oddziaływanie na
zachowanie innych), a które zgodnie z zasada˛ koncentrycznej progresji
również na III poziomie sa˛ aktualizowane i rozwijane, kładziemy nacisk na
funkcje˛ informowania.
19
1. Funkcjami (informacyjnymi) przekazywanymi i przyswajanymi na tym
poziomie sa˛ w szczególności:
• opis czynności/zdarzeń
Meine Eltern haben mit uns zusammen
einen Ausflug gemacht.
• opis/charakterystyka posDie neue Lehrerin ist sehr nett. – Sein
Arbeitszimmer ist groß. – Das ist ein Buch,
taci, przedmiotu lub
das ich Peter geschenkt habe.
miejsca –
• określanie miejsca pobytu
Sie ist im Garten. – Er ist zu Hause. – Sie
gehen zur Post. – Wir fahren in den Wald.
i kierunku poruszania sie˛;
– Wo ist Anna? – Im Park. – Wohin geht sie?
pytanie o miejsce pobytu
i kierunek poruszania sie˛ – – In den Park.
• identyfikacja osób, miejsc,
przedmiotów oraz ich
przynależności –
• porównywanie cech osób,
przedmiotów i miejsc –
• opis czynności zwyczajowych oraz zdarzeń odbywaja˛cych sie˛ w momencie
mówienia –
• opis czynności maja˛cych
miejsce w przeszłości
Das ist das Buch, das ich gesucht habe.
– Hier steht Peters neuer Computer. – Da
kommt Frau Krause.
Die Post ist größer als der Supermarkt. –
Das ist die größte Buchhandlung/eine der
größten Buchhandlungen in der Stadt.
Monika sieht jetzt einen Film. – Sie sind
schon seit zwei Tagen unterwegs. – Sie hört
das Kind weinen.
Barbara war gestern im Kino. – Wir waren
eben auf dem Sportplatz. – Er legte sich auf
das Sofa.
2. Ponadto poszerzamy zakres praktycznego posługiwania sie˛ funkcjami
wyrażania postaw i uczuć. Chodzi w szczególności o takie funkcje jak:
• zgadzanie, niezgadzanie
sie˛ –
Das stimmt (nicht). – Das ist richtig/nicht
richtig. – Ich bin mit dir (mit Ihnen) einverstanden/nicht einverstanden. – Ich bin anderer Meinung (als du/als Sie). – Ich kann
deine/Ihre Meinung nicht teilen. – Ich kann
mich nicht damit einverstanden erklären.
• zamiar, intencja, życzenie –
Ich will... – Ich möchte... – Ich werde... – Ich
habe den Wunsch/die Absicht... – Ich habe
vor... – Ich beabsichtige...
• przyzwolenie, zakaz –
Ich darf (nicht)... – Man darf (nicht)... – Es ist
erlaubt... – Es ist verboten,...
• przymus, konieczność –
Ich bin gezwungen... – Du mußt... – Es ist
notwendig... – Es ist erforderlich...
20
• pewność, brak pewności –
(ganz) bestimmt... – (absolut) sicher...
– (ganz) gewiß... – ungewiß... – wenig/kaum
wahrscheinlich... – wer weiß...
• prawdopodobieństwo –
wahrscheinlich... – vielleicht... – womöglich... möglicherweise
• wiedza, umieje˛tność –
Ich weiß... – Ich kann... – Ich kenne...
• zdziwienie, zaskoczenie –
Wirklich? – Bist du/Sind Sie sicher? –
Meinst du? – Ich bin (sehr) überrascht. –
Das ist (aber) eine (große) Überraschung.
– Damit habe ich (gar) nicht gerechnet.
• satysfakacja, rozczarowanie –
Gut. – Okay. – In Ordnung. – Ich bin zufrieden. – Das ist (aber) schlecht/nicht gut.
– Ich bin enttäuscht.
• obawa, strach –
Ich habe Angst... – Ich befürchte... – Es ist zu
befürchten...
• radość –
Ich freue mich, dich wiederzusehen.
• sympatia –
Es ist schön, daß du da bist.
• przepraszanie, usprawiedliwianie –
Entschuldigen Sie. – Bitte verzeihen Sie.
– Es tut mir leid. – Bitte (vielmals) um
Entschuldigung.
• podzie˛kowanie, wdzie˛czność –
Vielen Dank. – Danke sehr. – Danke vielmals. – Ich bin Ihnen/dir sehr dankbar.
3. Poszerzamy również zakres środków je˛zykowych zwia˛zanych z funkcja˛
oddziaływania na zachowanie innych. Sa˛ to w szczególności:
• oferowanie pomocy –
(Wie/Womit) kann ich dir/Ihnen helfen?
– Was kann ich für dich/Sie tun? Kann/Darf
ich dir/Ihnen behilflich sein?
• rada –
Es wäre besser, wenn du... – Du solltest
lieber... – Ich rate dir/würde dir raten,... – An
deiner Stelle würde ich...
3. Kategorie gramatyczne i poje˛ciowe
Kategorie gramatyczne
Kategorie poje˛ciowe
ich schreibe, du schreibst...
ich gebe, du gibst...
czasowniki regularne i nieregularne
czasowniki zwrotne
Przykłady
relacje
sich treffen, sich waschen
21
Kategorie gramatyczne
Kategorie poje˛ciowe
anziehen, nachdenken,
einfallen, überqueren,
unterbrechen, überstehen
czasowniki rozdzielnie
i nierozdzielnie złożone
czasowniki posiłkowe trybu
czasownik lassen
– jako czasownik
samodzielny
– w znaczeniu modalnym
zdolność
che˛ć
przyzwolenie
konieczność
powinność
Ich lasse meinen Mantel hier.
Sie läßt den Hund laufen.
zobowia˛zanie
Er läßt fragen, ob du kommst.
etw. in Kauf nehmen,... in
Frage stellen, ... Abschied
nehmen
relacje sprawca-obiekt denken an, warten auf,
sprechen über, beginnen
mit, sich interessieren für,
sich verlieben in
kaufen, kaufte, gekauft
gehen, ging, gegangen
müssen, mußte, gemußt
formy podstawowe
czasowników
imiesłów czasu teraźniejszego i przeszłego
können
wollen
dürfen
müssen
sollen
mögen (ich möchte...)
przyzwolenie
zwia˛zki stałe czasownika
rekcja czasowników
Przykłady
odniesienie do teraźniejszości
odniesienie do przeszłości
der laufende Hund
die gekauften Bücher
das Buch, die Bücher
die Zeit, das Geld, der Tee
eine Tasse Tee
rzeczownik w liczbie
pojedynczej i mnogiej
policzalność
niepoliczalność
dystrybucja
rodzajnik określony
i nieokreślony
określoność, nieder/ein Film, die/ – Filme
określoność, ogólność
zaimek osobowy
relacje
ich, du, er, sie, es, ...
Hilfst du mir? Wir besuchen
euch morgen.
zaimek nieosobowy
relacje czynność –
(ukryty) sprawca
Es regnet.
Man braucht dafür Zeit.
22
Kategorie gramatyczne
Kategorie poje˛ciowe
Przykłady
zaimek dzierżawczy
(+ odmiana)
przynależność,
własność
unsere Eltern, der Cassettenrecorder meines Freundes
zaimek wzgle˛dny
wskazywanie
der, die, das
das Buch, das ich lese,...
przyimki z II, III i IV
przypadkiem
relacje,
własność,
miejsce,
kierunek
trotz des Wetters...,
wegen (seiner) Krankheit...
Sie ist im Zimmer.
Er kommt ins Zimmer.
przysłówki; wyrażenia
przyimkowe
odległość, kierunek,
cze˛stotliwość
hier, dort, irgendwo,
draußen, in der Nähe,
dorthin, hierher, oft, selten,
von Zeit zu Zeit
przymiotnik, odmiana,
stopniowanie
kategorie kwalifikuja˛ce: wartość,
wielkość,
rozmiar,
kolor, ilość, stopień;
porównywanie
Das ist ein neues Auto.
Dort steht ein kleines Haus.
Hier baut man eine (12m)
breite Straße. Willst du
diesen schwarz-weißen
Film sehen?
Der Roman ist interessanter
als der Film.
Polen, der/ein Pole, die/eine
Polin, (die) Polen, (die)
Polinnen, polnisch;
Deutschland, der/die/eine
Deutsche, ein Deutscher, die
Deutschen, Deutsche,
deutsch
nazwy państw, przedstawicieli narodowości,
tworzenie przymiotników
od nazw państw
liczebniki główne
i porza˛dkowe
liczba
eins, zwei, drei;
der/die/das erste, zweite,
dritte
spójniki und,
aber
jednoczesność,
zgodność
przeciwstawność
Sie sieht fern, und er liest ein
Buch.
Er fuhr in die Stadt, aber sie
blieb zu Hause.
spójnik modalny
je... desto/je ... um so
relacje: proporcja,
zależność
Je länger er das Buch las, um
so mehr gefiel es ihm.
przeczenie z nicht i kein
negacja
Er arbeitet nicht.
Das ist kein historischer Film.
23
Kategorie gramatyczne
Kategorie poje˛ciowe
czas teraźniejszy Präsens
odniesienie do
teraźniejszości, do
znanych faktów,
ogólność
czas przeszły Perfekt z haben uprzedniość,
i sein
czas przeszły (Präteritum)
czas przyszły Futur I
tryb oznajmuja˛cy
odniesienie do
przeszłości
przyszłość (również:
prawdopodobieństwo)
relacje: podmiot:
przedmiot
Przykłady
Er schläft.
Polen grenzt an die Ukraine.
Ein Hund ist ein Säugetier.
Sie hat hier gearbeitet.
Er ist viel gereist.
Wir kamen in einen Wald.
Morgen werden wir ihn
besuchen. Er wird (wohl,
schon) kommen.
Sie machen Einkäufe.
Beeile dich! Kommt (bitte)
mit!
Er sagte, er sei müde.
Er sagt: ,,Ich bin müde’’.
Er sagte, er wäre müde.
tryb rozkazuja˛cy
tryb przypuszczaja˛cy, mowa
zależna i niezależna
(Konjunktiv I i II)
Wenn er Zeit (gehabt) hätte,
ginge er spazieren/wäre er
spazierengegangen). Wenn
er Geld hätte (haben würde),
würde er das Buch kaufen.
zastosowanie Konjunktiv II
i jego formy opisowej
Konditionalis
niespełniony warunek
strona bierna
relacje przedmiot dzia- Das Auto wird (vom Mełań – działanie
chaniker) repariert.
(sprawca)
cze˛ści zdań: podmiot,
orzeczenie, dopełnienie
relacje: sprawca –
czynność – obiekt
rodzaje zdań: zdania
oznajmuja˛ce i pytaja˛ce
Er geht ins Theater.
Geht er ins Theater?
Wann geht er ins Theater?
odniesienie do teraź- Er fährt nach Hause, und sie
niejszości,
bleibt noch in der Stadt.
przeszłości i przyszłości Er war müde, als er nach
Hause kam.
obiekt, cel
Ich freue mich, dich zu treffen.
Er verspricht pünktlich zu sein.
Sie glaubt, eine gute
Schülerin zu sein.
zdania współrze˛dnie
i podrze˛dnie złożone
zdania bezokolicznikowe
z zu
24
Die Studenten sehen einen
Film.
Kategorie gramatyczne
Kategorie poje˛ciowe
słowotwórstwo; złożenia:
rzeczownik + rzeczownik
przymiotnik + rzeczownik
tworzenie rzeczowników
od czasowników
Przykłady
der Biologieunterricht
die Braunkohle
schreiben – das Schreiben
rekcja czasowników,
rzeczowników, imiesłowów
i przymiotników
relacje: sprawca
– obiekt
handeln von, denken/der
Gedanke an, staunen/erstaunt über, stolz auf
czasownik werden
proces, odniesienie
do przyszłości
Wir werden bald verreisen.
Die Familien werden kleiner.
Das Wetter wird schlechter.
bezokolicznik modalny
możliwość,
konieczność
Das Auto ist zu reparieren.
użycie oraz pomijanie
rodzajnika w je˛zyku
niemieckim
określoność,
die Sonne, die Bevölkerung,
der Herbst, das Frühstück,
die Elbe, das Polen von heute.
Ein Student kommt ins
Zimmer. Ein/Der Medizinstudent muß viel lernen.
Medizinstudenten müssen
viel lernen. Das mußt du in
Kauf nehmen.
nieokreśloność,
ogólność
zaimek es i jego pomijanie
Es ist wichtig, an die Vernunft
zu appellieren. An die Vernunft zu appellieren, ist wichtig.
przyimek dank
dank seiner Hilfe...
zaimki w poła˛czeniu
z przymiotnikami
dieses gute Buch; alle, diese, diejenigen, keine guten
Bücher; viele, einige, etliche, mehrere gute Bücher;
manche, solche, welche
gute(n) Bücher
przysłówki czasu
miejsca
uprzedniość
trwanie
odniesienie do
przyszłości
miejsce
damals, früher, vor kurzem
jetzt, heute, heutzutage
bald
hier, dort, draußen
25
Kategorie gramatyczne
Kategorie poje˛ciowe
przysłówki modalne
sposób
przyczynowe
przyczyna
pytajne
wskazywanie
liczebniki z końcówka˛ -er
spójniki
ob
weder ... noch
sowohl als auch
wenn/sofern
weil, denn, da
um ... zu,
damit
sonst
zdania czasowe ze spójnikami seit/seitdem
bis
als
zdania poboczne ze
spójnikami
obwohl
trotzdem
zdania wzgle˛dne (przydawkowe) z zaimkami wzgle˛dnymi i przysłówkami zaimkowymi
26
Przykłady
gern, anders, gut, schlecht,
auswendig, schriftlich, ganz,
fleißig
deshalb, sonst, trotzdem,
jedenfalls, daher, folglich
wo, woher, wohin,
wann, wie lange, wie,
warum, wieviel, wie oft
die 80er, 90er Jahre
Ob er kommt, weiß ich nicht.
Sie liest weder Bücher noch
Zeitschriften.
koniunkcja
Er besucht sowohl seine
Eltern als auch seine
Freunde.
(czas) warunek
Wenn Sie zu Hause sind,
rufen Sie mich bitte an.
przyczyna
Er kommt nicht, weil er
krank ist. Da heute Samstag
ist, bleiben wir zu Hause.
cel
Ich bringe den Brief zur
Post, um ihn abzuschicken.
Ich bringe den Brief zur
Post, damit er heute noch
weggeht.
skutek (wykluczaja˛cy) Beeilen Sie sich, sonst
kommen wir zu spät.
wykluczanie
uprzedniość z odniesieniem do teraźniejszości
jednoczesność
(jednorazowo)
w przeszłości
przyzwolenie
Seit/Seitdem ich sie kenne,
denke ich oft an sie.
Wir warten, bis ihr kommt/
gekommen seid.
Als die Nachricht kam,
war er noch in der Stadt.
Obwohl sie emanzipiert ist,
mag sie die Du-Form nicht.
Sie ist emanzipiert, trotzdem
mag sie die Du-Form nicht.
wskazywanie
Der Verkäufer, der Obst
verkauft, ist sehr freundlich.
Es gab viele Themen, worüber wir sprechen konnten.
Kategorie gramatyczne
zdania bezokolicznikowe
z zu
Kategorie poje˛ciowe
obiekt, cel
rama zdaniowa i jej
pomijanie
słowotwórstwo
przymiotniki z końcówkami
-lich, -ig, -sam, -isch, -haft
utworzone od rzeczowników
czasowniki z przedrostkiem
be-, ge-, ent-, er- zer-, ver-,
miß-, empprzymiotniki z końcówka˛
-bar
rzeczowniki z końcówka˛
-keit
Przykłady
Sie wünscht, ihn zu sehen.
Ich habe die Absicht, ihn zu
besuchen.
Er hat sich wie ein kleines
Kind benommen. Er hat sich
benommen wie ein kleines
Kind.
fürstlich, salzig, bedeutsam,
militärisch, bildhaft
beantworten, gehören,
entdecken, erzählen,
zerbrechen, verstehen,
mißverstehen, empfehlen
dankbar, brauchbar, trinkbar
Arbeitslosigkeit, Sorglosigkeit, Dankbarkeit
4. Tematyka
Zaleca sie˛ porównawcze uje˛cie każdego z poniższych zakresów tematycznych (w relacji Polska – kraje niemieckiego obszaru je˛zykowego):
1. Życie codzienne:
a) codzienne obowia˛zki
b) dom
c) szkoła
2. Świat otaczaja˛cy, środowisko naturalne i jego zagrożenia:
a) ulica, osiedle, miasto, wieś, przyroda
b) pogoda, klimat
3. Otoczenie społeczne:
a) rodzina
b) przyjaciele
c) rówieśnicy
4. Stosunki mie˛dzyludzkie:
a) przyjaźń, miłość
b) problemy pokoleniowe
c) uprzedzenia, stereotypy
27
5. Problemy społeczne:
a) zagrożenia społeczne
b) margines społeczny, patologia społeczna
c) poste˛p techniczny i jego społeczne konsekwencje
d) społeczeństwo konsumpcyjne
6. Rozwój osobowości:
a) zainteresowania – nauka, film, muzyka, moda
b) sport, wypoczynek, wakacje
7. Praca:
a) zawody, zawody rodziców
b) własne plany zawodowe
c) zaje˛cia zarobkowe (np. w okresie wakacyjnym)
8. Rozwój nauki, poste˛p cywilizacyjny
a) wynalazki
b) tematyka popularnonaukowa
9. Komunikacja, przepływ informacji:
a) poruszanie sie˛ różnymi środkami komunikacji
b) turystyka, wyjazdy do różnych krajów (w szczególności do krajów
niemieckiego obszaru je˛zykowego)
c) prowadzenie korespondencji
d) telefon
e) radio, telewizja, prasa
f) komunikacja mie˛dzyludzka a technika, komputer
10. Życie, kultura, zwyczaje i tradycje krajów niemieckoje˛zycznych
28
IV. Przewidywane osia˛gnie˛ cia uczniów
KLASA I (II poziom strukturalizacji)
Tekst przeznaczony do słuchania oraz do cichego czytania. W przypadku
przeznaczenia tekstu do słuchania zaleca sie˛ głośne przeczytanie go przez
nauczyciela (niższy poziom trudności) lub odtworzenie z taśmy/kasety
(wyższy poziom trudności).
Schaffner:
Die Fahrkarten bitte!
Marek, Peter: Bitte, hier sind unsere Fahrkarten.
Peter:
Herr Schaffner, wir haben ein Problem. Wegen Glatteis haben
wir in Jelenia Góra unseren Zug verpaßt. Wir haben nun zwei
Stunden Verspätung und erreichen den Anschlußzug um
11.00 Uhr nach Berlin nicht mehr. Wann geht der nächste Zug
von Wrocław nach Berlin?
Schaffner:
Einen Moment bitte. Der nächste Zug geht erst um 17.45
Uhr ab. Ihr habt aber eine bessere Verbindung über Poznań.
Von Wrocław um 12.50 in Poznań 15.10 Uhr. Von Poznań
fahrt ihr mit der EC weiter um 16.00 Uhr. In Berlin seid
ihr nach genau 3 Stunden, das heißt um 19.00 Uhr.
Michael:
Das ist wirklich besser als auf dem Bahnhof in Wrocław zu
warten.
Kamil:
Habt ihr dann günstige Anschlußzüge in Berlin?
Christian:
Damit gibt es bei uns gar keine Probleme. Jede Stunde
fährt ein IC.
Marek:
Oh, das ist einfach toll.
Anna:
Also, Leute, dann sind wir ja mehr als drei Stunden länger
zusammen.
Dalszy przykład tekstu do cichego czytania: zob. ,,Kontrola i ocena wyników’’,
poziom II.
KLASA II-III (III poziom strukturalizacji)
1. sprawność czytania; tekst 1
In einem Jahr zu Fuß zum Nord und Südpol
Was bislang noch kein Mensch gewagt hat, das hat der Abenteurer Arved
Fuchs geschafft: beide Pole unserer Erde zu Fuß zu erreichen, und das
innerhalb eines Jahres. Mit sieben Freunden aus aller Welt marschierte er auf
Skiern durch die Arktis zum Nordpol.
29
Am 20. März 1989 lassen sich die acht Männer zum Basislager Cape
Columbia auf der Ellesmere-Insel fliegen. Eine Nacht noch in der sicheren
Station, dann beginnt das große Abenteuer. Vor ihnen liegen etwa 1000
Kilometer unberechenbare Eiswüste. Das ist ungefähr so weit wie von der
nördlichsten Spitze Deutschlands bis nach Österreich. Als sie morgen dickt
vermummt zum Nordpol aufbrechen, weiß noch niemand genau, was sie
erwartet.
Der Schnee ist stumpf, und die Männer kommen auf ihren Skiern nur sehr
langsam voran. Außerdem hat die Meeresströmung die Eisschollen mit einer
so gewaltigen Kraft ineinandergeschoben, daß die Männer nun bis zu 15
Meter hohe Hindernisse aus gepreßtem Eis überwinden müssen. Immer
wieder sacken die schweren Schlitten ein, denn das Eis ist mit einer hohen
Schneeschicht überzogen. Auch wenn sich alle hart ins Geschirr legen: mehr
als 3,5 Stunden sind am ersten Tag nicht zu schaffen. Die Zelte werden
aufgebaut. Draußen zeigt das Thermometer 50 Grad unter Null, und die
Männer versuchen sich an den Kochern ein wenig zu wärmen. Am zweiten
Tag schaffen sie schon fünf Stunden. Sie steigern sich von Tag zu Tag. Nach
sieben Tagen harten Marsches brauchen sie Nachschub, vor allem Brennstoff
und Lebensmittel sind knapp. Je weiter sie nach Norden vordringen, desto
kälter wird es: Jetzt sind es schon 83 Grad unter Null. Finger und Zehen der
Männer sind schon zum Teil erfroren. Die Hände und Füße schmerzen. Alle
sind so erschöpft und übermüdet, daß sie oft einschlafen, wenn sie nach
jeder Marschstunde eine Viertelstunde Rast machen. Jetzt heißt es Durchhalten!
Nach 14 Tagen kommt endlich der Frühling. Die Sonne scheint, und die
Quecksilbersäule des Thermometers klettert auf nur 12 Grad minus. Doch
schon gibt es neue Hindernisse: Durch die Wärme reißt das Eis immer weiter
auf. Oft müssen die Männer stundenlang einer Wasserrinne folgen, bevor sie
diese überqueren können.
Die Spannung steigt, als sie sich am 13. Mai ihre Berechnungen über Funk
bestätigen lassen: Der Pol liegt jetzt ganz dicht vor ihnen.
Am Ziel endlich angekommen, ist ihnen, als müßten sie immer weiterlaufen.
Doch da landet schon das Flugzeug und holt die erschöpften Männer ab.
2. Sprawność rozumienia ze słuchu, tekst 2
Freistaat Sachsen
Sachsen ist das am dichtesten besiedelte und am stärksten industrialisierte
Land der neuen Bundesländer. Es ist ein Land mit langer industrieller
Tradition. An der Industrialisierung Deutschlands im 19. und 20. Jahrhundert
waren sächsische Unternehmen stets an vorderster Stelle beteiligt. Über ein
Fünftel der 4,6 Millionen Sachsen lebt in Leipzig (496 600) und Dresden
(481 600). Leipzig, die traditionelle Messestadt, Goethes ,,Klein-Paris’’, war
einer der Brennpunkte des gewaltlosen Widerstandes gegen das SED30
Regime: die großen Montagdemonstrationen gipfelten am 9. Oktober 1989 in
dem Ruf ,,Wir sind das Volk’’. Und Dresden, die ,,Perle des Barock’’, im Inferno
der Luftangriffe von 1945 fast vollständig niedergebrannt, wurde zur Hauptstadt des wiedererstandenen ,,Freistaates Sachsen’’. Dresden wird derzeit zu
einem der wichtigsten Standorte für Mikroelektronik ausgebaut.
Ununterbrochen ist seit 1710 die Kontinuität der Porzellan-Manufaktur
Meißen; ein Jahr zuvor hatte Johann Friedrich Böttger (1682-1719) anstelle
der Rezeptur des Goldes die des ,,Weißen Goldes’’ entdeckt...
Chemnitz mit Technischer Hochschule und Forschungsinstituten setzt auf
Maschinenbau und neuerdings auch auf die Mikroelektronik. Zwickau ist
Automobilstadt, doch statt des unvergessenen Kleinwagens ,,Trabant’’ (,,Trabi’’) wird inzwischen hier der Volkswagen ,,Polo’’ hergestellt.
Leipzig, einst der bedeutendste deutsche Handelsplatz, dazu ein Zentrum des
Verlagswesens, wird seine Tradition als Messestadt mit der Leipziger Messe
als Tor nach Osteuropa fortsetzen. Dresden ... hofft, seinen alten Ruf als
Kulturmetropole aufs neue bestätigen zu können. Noch immer ist es ein
erstrangiges Musikzentrum mit der originalgetreu wiederaufgebauten Oper
von Gottfried Semper 1870-1878 im italienischen Renaissance-Stil errichtet,
der Staatskapelle, dem Kreuzchor; ein Eldorado der bildenden Kunst mit
seinen überaus reichhaltigen Sammlungen von Pretiosen im ,,Grünen Gewölbe’’ und von Meisterwerken europäischer Malerei in der ,,Gemäldegalerie
Alte Meister’’...
3. sprawność rozumienia ze słuchu, tekst 3
Schöpferkraft und Unternehmergeist
Sachsen ist in vielen Kapiteln der deutschen Kulturgeschichte vertreten. Das
Werk Johann Sebastian Bachs (geboren in Eisenach 1685), der von 1723 bis
zu seinem Tod in Leipzig (1750) wirkte, wird vom Thomanerchor in ungebrochener Tradition gepflegt. Der Universalgelehrte Gottfried Wilhelm Leibnitz
(1646-1716) entdeckte das binäre Zahlensystem und – unabhängig von
Newton – die Infinitesimalrechnung. Gotthold Ephraim Lessing (1729-1781)
verkündete in seinem Drama ,,Nathan der Weise’’ ein Hoheslied der Humanität und Toleranz. Gebürtige Sachsen sind auch die Komponisten Robert
Schumann (1810-1956) und Richard Wagner (1813-1883).
Ihren Kunst und Geschäftssinn haben sich die Sachsen auch in den
Jahrzehnten der sozialistischen Planwirtschaft nicht austreiben lassen.
Sächsischer Unternehmergeist behauptet sich jetzt von neuem. Von allen
neuen Bundesländern werden Sachsen die besten wirtschaftlichen Prognosen gestellt.
31
V. Uwagi o realizacji programu
KLASA I (II poziom stukturalizacji)
Nauczyciel stosuje komentarz gramatyczny i ćwiczenia o charakterze drylu
je˛zykowego, które moga˛ mieć niekiedy charakter gry mie˛dzyzespołowej.
W celu optymalnej kognitywizacji różnic strukturalnych i semantycznych
w je˛zyku niemieckim w stosunku do je˛zyka polskiego nauczyciel posługuje
sie˛ ćwiczeniami tłumaczeniowymi (tłumaczeniem na je˛zyk polski i niemiecki).
Dotyczy to również kontroli rozumienia tekstów. Dla rozwoju sprawności
mówienia stosuje technike˛ odgrywania ról z podanym schematem, ale też
i bez niego. Dla utrzymania motywacji i aktywizowania wszystkich uczniów
stosuje nadal bodźce wizualne i techniki zabawowe: gry z podziałem na role,
zamiane˛ ról, gry polegaja˛ce na odnajdywaniu (na rysunkach lub w klasie)
i nazywaniu przedmiotów i/lub postaci, rozsypanki, diagramy i we˛że literowe
oraz krzyżówki oparte na znanym materiale leksykalnym. W systematyczny
sposób nauczyciel wdraża i poszerza zakres zwrotów i wyrażeń tzw. je˛zyka
lekcyjnego, ważnego dla zapewnienia naturalnej komunikacji dydaktycznej
w klasie. Realizuja˛c tematyke˛ przewidziana˛ na ten poziom nauczania nauczyciel wykorzystuje indywidualne zainteresowania i predyspozycje uczniów,
również ich zainteresowania w zakresie innych przedmiotów (geografii,
biologii i je˛zyka polskiego) i stosuje formy pracy bazuja˛ce na projektach
realizowanych np. jako samodzielna praca uczniów w grupach polegaja˛ca
na opracowaniu projektów tematycznych. W ramach pracy o charakterze
projektowym zaleca sie˛ nawia˛zanie kontaktu z grupa˛ rówieśnicza˛ z kraju
niemieckiego obszaru je˛zykowego. Nauczyciel zwraca także uwage˛ na
różnorodność gatunków tekstów. Stosuje teksty monologowe, dialogowe,
teksty preparowane (podre˛cznikowe), ale także autentyczne, użytkowe i medialne.
Zalecane techniki:
słuchanie nagrań, powtarzanie za taśma˛ lub kaseta˛ w celu utrwalania
prawidłowej wymowy i intonacji zdania; słuchanie tekstów czytanych przez
nauczyciela i kolegów, słuchanie wypowiedzi/komentarzy/poleceń nauczyciela i kolegów, wyszukiwanie właściwych wariantów wypowiedzi zgodnych
z uprzednio wysłuchanym tekstem, zadawanie pytań do wysłuchanego tekstu
i odpowiadanie na nie (w tym także za pomoca˛ pojedynczych wyrazów
i zwrotów), parafrazowanie wypowiedzi, formułowanie wypowiedzi zgodnie
z intencja˛, uczestniczenie w spontanicznej komunikacji, czytanie dla ogólnego
zrozumienia, wyszukiwanie danych w tekście, czytanie przegla˛dowe/orien32
tuja˛ce, czytanie dla dokładnego zrozumienia szczegółów, zapisywanie wypowiedzi własnej, pisanie kartek, notatek i listów, pisanie streszczeń i krótkich wypracowań, tłumaczenie zdań, tłumaczenie (fragmentów) tekstu, diagramy literowe i krzyżówki, gry o charakterze drylu leksykalnego i strukturalnego, quizy, odgrywanie ról w różnych sytuacjach, symulacje, śpiewanie piosenek.
KLASA II-III (III poziom stukturalizacji)
Nauczyciel stosuje metody ukierunkowane na działania komunikacyjne.
Uczniowie słuchaja˛, czytaja˛ i tłumacza˛ teksty, odpowiadaja˛ na pytania
i tworza˛ pytania, pisza˛ krótkie wypracowania na przerabiany temat. W celu
utrzymania motywacji, a także dla utrwalenia opanowanego materiału nauczyciel stosuje gry i zabawy je˛zykowe. Od pocza˛tku nauczania używa je˛zyka
obcego. Korzysta z nagrań tekstów zawartych w podre˛czniku oraz innych
tekstów i piosenek. Stosuje technike˛ odgrywania ról na podstawie przerabianych tekstów. Szczegółowy dobór metod i technik zależy od celów, strategii
pracy, rozwijanych sprawności oraz stosowanych tekstów. W jeszcze wie˛kszym stopniu niż na poprzednim poziomie nauczyciel zwraca uwage˛ na
różnorodność stosowanych materiałów tekstowych. Wykorzystuje teksty
monologowe, dialogowe, zwłaszcza materiały autentyczne, użytkowe i medialne.
Zalecane techniki:
słuchanie nagrań, słuchanie tekstów czytanych przez nauczyciela i kolegów,
słuchanie tekstów/wypowiedzi/komentarzy/poleceń nauczyciela i kolegów,
powtarzanie za wzorcem (w celu kształtowania prawidłowej wymowy i intonacji), zadawanie pytań ogólnych oraz pytań do tekstów i udzielanie
odpowiedzi, formułowanie wypowiedzi zgodnie z intencja˛, parafrazowanie
wypowiedzi, uczestniczenie w spontanicznej komunikacji, wykorzystywanie
ilustracji lub muzyki w celu motywowania ucznia do wypowiedzi, czytanie dla
ogólnego zrozumienia tekstu, wyszukiwanie danych w tekście, przepisywanie,
zapisywanie wypowiedzi własnej, sporza˛dzanie notatek, pisanie kartek,
tłumaczenie zdań, tłumaczenie (fragmentów) tekstu, uzupełnianie
luk znanymi wyrazami i wyrażeniami, rozwia˛zywanie rebusów i diagramów
literowych, sporza˛dzanie asocjogramów/eksplozjogramów, odgrywanie ról
w różnych sytuacjach, mini-dramatyzacje na podstawie czytanych tekstów
i historyjek obrazkowych), śpiewanie piosenek i przebojów.
33
VI. Kontrola i ocena osia˛gnie˛ ć uczniów
KLASA I (II poziom strukturalizacji)
Zaleca sie˛ systematyczna˛ bieża˛ca˛ oraz okresowa˛ kontrole˛ sprawdzaja˛ca˛
wzrost umieje˛tności je˛zykowych ucznia. Kontrola powinna koncentrować
sie˛ na umieje˛tności słuchania, mówienia i czytania, a także pisania ze
szczególnym uwzgle˛dnieniem form użytkowych (list, notatka, przekazywana
pisemnie informacja oraz wypracowanie). Jak na poprzednich poziomach,
tak i w tym przypadku podstawowym kryterium oceny powinno być osia˛gnie˛cie
przez ucznia efektu komunikacyjnego zgodnego z intencja˛ komunikacyjna˛
i sytuacja˛.
Pomocne w przeprowadzaniu okresowej i bieża˛cej kontroli wyników nauczania sa˛ zarówno gotowe materiały testuja˛ce, zała˛czone do podre˛czników
kursowych, jak i testy opracowane przez nauczyciela. Dlatego też nauczycielowi powinny być znane techniki testowania. Na tym poziomie nauczania można nadal korzystać z technik testowania stosowanych na poziomie
I (zob. wyżej). Dotyczy to również struktur gramatycznych, których opanowanie należy również systematycznie testować na etapie II. Istotne również na
tym poziomie jest zwrócenie uwagi, aby kontrola opanowania materiału
gramatycznego przebiegała na znanym materiale semantycznym i w znanym
kontekście komunikacyjnym. Wskazane jest stosowanie urozmaiconych technik testowania (techniki wielokrotnego wyboru, transformacji, uzupełniania
luk, porza˛dkowania słów/zdań, tłumaczenia i in.).
Przykłady testów osia˛gnie˛ć stosowanych na poziomie II
Testy osia˛gnie˛ć realizowane na tym poziomie powinny, podobnie jak na
poprzednim poziomie, uwzgle˛dniać urozmaicone formy pracy z tekstem.
Stosować należy takie techniki jak:
☞ techniki wielokrotnego wyboru
(*podstawe˛ przykładowego testu stanowi tekst zamieszczony w punkcie ,,D’’
(,,Standard osia˛gnie˛ć’’)
Welches Problem haben die deutschen Gäste? Kreuzt bitte an:
h Sie sind zu spät von Karpacz abgefahren.
h Sie sind zu spät in Jelenia Góra angekommen.
h Sie haben keinen Anschlußzug in Berlin.
34
☞ techniki przyporza˛dkowywania zdań lub cze˛ści zdań zgodnie z informacjami
zaczerpnie˛tymi z tekstu:
Welche Sätze passen sinngemäß zusammen?
1. Wir haben zwei Stunden Verspätung.
a) Wir erreichen den
Anschlußzug.
2. Wir sind pünktlich in Wrocław angekommen. b) Jetzt müssen wir vier
Stunden
auf
den
nächsten Zug warten.
3. Der nächste Zug nach Berlin geht erst in
sechs Stunden.
1
2
c) Gibt es nicht eine
bessere Verbindung?
3
☞ zaczerpnie˛cie i przekazanie informacji szczegółowej zawartej w tekście;
formułowanie pytań:
Informiert euch und leitet die Information an eure Freunde schriftlich
weiter!
Wann fährt der nächste Zug nach Poznań ab?
................................... ?
– Um 15.10 Uhr.
☞ uporza˛dkowanie kolejności zdań/wypowiedzi stanowia˛cych synteze˛/streszczenie tekstu zgodnie z kolejnościa˛ poruszanych w tekście tematów/zagadnień:
(tekst przeznaczony do cichego czytania.)
Bremen, den 16. Februar 1996
Liebe Kasia, liebe Hanna,
liebe polnische Freunde,
bestimmt wartet ihr auf ein Lebenszeichen von uns. Unsere Weiterfahrt ist
problemlos verlaufen, und wir sind alle gut zu Hause angekommen. Die Jungs
haben mich gebeten, Euch allen zu schreiben.
Wir möchten uns bei Euch vor allem für Eure liebe Gastfreundschaft sehr
herzlich bedanken. Der Aufenthalt in Polen bleibt uns lange in Erinnerung.
Bald machen wir einen polnischen Diaabend mit unseren Freunden. Wir
möchten die Bilder von unserer gemeinsamen Ferienzeit zeigen. Ich möchte
35
den Freunden eine extra Überraschung machen und für alle einen polnischen
Bigos kochen. Hoffentlich schmeckt er genauso gut wie bei Euch.
Natürlich haben Christian und ich auch Peter und Michael zu dem polnischen
Abend eingeladen. Michael kann leider nicht kommen, weil er sich auf eine
wichtige Klassenarbeit vorbereiten muß. Ich kann mir aber denken, daß auch
Peter eine Überraschung bereithält. Ich schreibe Euch mehr darüber im
nächsten Brief.
Wie geht es nun Euch? Ist die Mutter von Tomasz wieder gesund? Grüßt bitte
Eure Eltern und die gemeinsamen Freunde und schreibt uns bitte bald.
Liebe Grüße von Euren deutschen Freunden
Eure Anna
P.S.: Christian läßt Kasia besonders herzlich grüßen.
☞ szeregowanie kolejności tematów poruszanych w tekście:
Worüber schreibt Anna? Ordnet die Reihenfolge der Themen ihres
Briefes!
1. Über Michael.
2. Über ihre Erinnerungen an den Aufenthalt in Polen und den ,,polnischen
Abend’’, den sie bald machen wollen.
3. Über die Rückfahrt nach Berlin.
4. Über eine Überraschung, die sie den Freunden machen will.
☞ wyszukiwanie w tekście wypowiedzi o identycznej/zbliżonej treści:
Schreibt aus dem Text Sätze heraus, die zu den folgenden Sätzen
inhaltlich passen!
1. Leider kann Michael nicht kommen, er hat nämlich eine wichtige Klassenarbeit.
........................................................................
........................................................................
2. Sicherlich wartet Ihr schon auf eine Nachricht von uns.
........................................................................
3. Wir möchten Dias von unserem Aufenthalt in Polen zeigen.
...........................................................................
☞ wzajemne przyporza˛dkowywanie cze˛ści zdań zgodnie z treścia˛ tekstu:
Welche Satzteile passen zusammen? Ordnet zu!
1. Die Jungs haben mich gebeten,
36
a) daß auch Peter eine Überraschung bereithält.
2. Unsere Weiterfahrt ist problemlos
verlaufen,
b) und für alle einen polnischen Bigos kochen.
3. Michael kann leider nicht kommen,
c) Euch allen zu schreiben.
4. Ich kann mir denken,
d) und wir sind alle gut zu Hause
angekommen.
5. Ich möchte den Freunden eine
extra Überraschung machen
e) weil er sich auf eine Klasseń
arbeit vorbereiten muß.
6. Grüßt Eure Eltern und Freunde
f) und schreibt uns bitte bald.
Tragt ein:
1
2
3
4
5
6
☞ określenie właściwej kolejności zdań (zgodnej z kolejnościa˛ poruszanych
w tekście tematów/zagadnień)
Ordnet die Reihenfolge der Sätze 1 – 6 in der vorhergehenden Übung!
Ocena globalna wyników ucznia
Na ocene˛ globalna˛ ucznia składaja˛ sie˛ naste˛puja˛ce elementy pozostaja˛ce
w stosunku 3:2:1, tzn. A (max. 18 punktów): B (max. 12 pkt.): C (max. 6 pkt.):
–
–
–
–
–
skuteczność komunikacyjna
płynność wypowiedzi
zakres środków je˛zykowych zastosowanych w wypowiedzi
poprawność gramatyczna
poprawność fonetyczna wypowiedzi.
W przypadku każdego rodzaju/elementu sprawności minimum konieczne dla
uzyskania oceny pozytywnej (miernej) wynosi 2 punkty. Maksymalna liczba
punktów równoznaczna z wystawieniem oceny celuja˛cej wynosi dla każdego
elementu sprawności 6.
37
Kryteria i system ustalania oceny:
rodzaj sprawności
Wypowiedzi ustne
ocena
ocena globalna:
minimum
– maximum
Wypowiedzi
pisemne
A: kompetencja
komunikacyjna
– skuteczność komuni- – skuteczność komuni- 1 2 3 4 5 6
kacyjna
kacyjna, przystawalność tekstu do tematu
– płynność wypowiedzi – zwartość tekstu
123456
– umieje˛tność doboru
środków wypowiedzi
123456
– umieje˛tność doboru
środków wypowiedzi
6-18 punktów
B: Kompetencja w
zakresie struktury
je˛zyka
– zakres środków je˛zy- – zakres środków je˛zy- 1 2 3 4 5 6
kowych zastosowanych kowych zastosowanych
w wypowiedzi
w wypowiedzi
– poprawność gramatyczna
– poprawność gramatyczna
C: Poprawność fonetyczna wypowiedzi
poprawność w zakresie 1 2 3 4 5 6
ortografii i interpunkcji
ocena końcowa:
• min. 12 (= ocena mierna)
• max. 36 (= ocena celuja˛ca)
38
4-12 punktów
123456
2-6 punktów
NOTATKI
39
NOTATKI
40