Budowa planu inwestycyjnego

Budowa planu inwestycyjnego
„Inwestorzy nie planują przegrywać, ale przegrywają, bo nie planują” – powiedzenie to
znakomicie pokazuje jak ważnym elementem inwestowania jest przygotowanie planu. Plan
inwestycyjny to swoisty drogowskaz dla Inwestora, który dzięki niemu wie, w jaki sposób
poruszać się po rynku.
Trading jako biznes
Bez względy na to, czy mowa o długoterminowych inwestycjach na giełdzie, czy o
krótkoterminowej grze na kontraktach i rynku forex, bez względu na to, czy jest to tylko
hobby czy źródło utrzymania – warto traktować handel na rynkach jako biznes.
Chociaż podobieństwa nie rzucają się na pierwszy rzut oka, to jest ich wiele. Zakładając
firmę, sporządza się na początku biznesplan, który określa przedmiot jej działalności, cele
krótko- i długoterminowe, precyzuje też koszty oraz sposób finansowania. Podobnie należy
postąpić rozpoczynając swoją przygodę z rynkiem finansowym, choć zamiast konstruowania
biznesplanu, tworzy się plan inwestycyjny. Pozostałe elementy są analogicznie – Inwestor
musi wiedzieć, dlaczego inwestuje i jakie są jego cele inwestycyjne, jaki kapitał będzie
zaangażowany, jaka będzie maksymalna dopuszczalna strata, ważny jest także wybór rynku
oraz strategii i systemu inwestycyjnego, które będą określać momenty wejścia i wyjścia z
pozycji. Wszystkie te czynniki są zależne także od wiedzy Inwestora oraz jego stylu
inwestycyjnego oraz zastosowanych metod analizy rynku.
Dlaczego plan inwestycyjny jest potrzebny?
Przed opisaniem składników dobrego planu inwestycyjnego wypada wyjaśnić, dlaczego jest
on przedstawiany jako niezbędny dla każdego Inwestora.
Po pierwsze, plan ma na celu eliminację nieprzemyślanego zajmowania pozycji,
dokonywanego najczęściej pod wpływem chwilowych emocji. Emocje są nieodłącznym
elementem spekulacji – ludzie ulegają często chciwości, strachowi, euforii albo złudnym
nadziejom (np. „nie zamknę jeszcze stratnej pozycji, bo może rynek zawróci”). Łatwość
otwarcia rachunku inwestycyjnego może tylko nasilać skłonność do działania bez planu i
pod wpływem emocji. Trzeba podkreślić, że plan nie ma na celu całkowitego
wyeliminowania emocji (chyba, że Inwestor zdecyduje się używać mechanicznego systemu
tradingowego). Plan ma jedynie ograniczyć podejmowanie decyzji na podstawie tych
emocji. Uważa się bowiem, że nieprzestrzeganie zasad dotyczących wejścia i wyjścia z
pozycji oraz zarządzania kapitałem jest jednym z najgroźniejszych błędów, jakie można
popełnić na rynku. Uniknięcie takich pomyłek pomaga stworzyć swoją przewagę na rynku i
znacząco ogranicza potencjalne straty.
Po drugie, dzięki posiadając plan łatwiej jest mierzyć efektywność dokonywanych transakcji.
Jeżeli Inwestor notuje straty, oznacza to, że jego plan posiada błędy, albo że Inwestor ten
nie trzyma się ściśle wyznaczonego planu. W tej sytuacji można skontrolować, które
elementy (w szczególności przyjęta strategia i zasady zarządzania kapitałem) szwankują, a
następnie poprawić je albo powrócić do egzekucji tego planu. Jeżeli jednak Inwestor nie
posiada przygotowanego planu, może nie być w stanie określić przyczyn ponoszonych strat.
Oczywiście posiadanie planu nie gwarantuje osiągnięcia sukcesu. Jednak dobry plan, jeśli
będzie ściśle egzekwowany, pomoże zmniejszyć straty i umożliwi Inwestorowi pozostanie na
rynku w dłuższym okresie. Jest to szczególnie ważne w przypadku rynku kontraktów
terminowych i forex, gdzie stosuje się dźwignię finansową – tutaj ucinanie strat jest
najważniejszym kluczem do sukcesu. Utrzymując stratne pozycje, można bardzo szybko
doprowadzić do utraty całości kapitału (na rynku akcji taka sytuacja będzie miała miejsce
dopiero po bankructwie spółki). Co ważne: plan nie ma na celu przewidzieć przyszłych cen
akcji albo kursów walut, ma on pomóc Inwestorowi kontrolować siebie i odpowiednio
reagować na zmiany cen, niezależnie od ich kierunku i siły.
Elementy planu
Na początku tworzenia planu inwestycyjnego należy określić jego najważniejsze części
składowe, by mieć pewność, że żadnej z nich w planie nie zabraknie. Poniżej opisano sześć
koniecznych elementów planu inwestycyjnego.
1) Ocena własnych możliwości
Jest to najważniejszy etap i podstawa każdego planu. Warto zastanowić się nad
posiadanymi zasobami (kapitału, czasu i umiejętności) - jest to niezbędne do dopasowania
planu do indywidualnych możliwości Inwestora.
Posiadany kapitał
Pieniądze są podstawą rynku finansowego – to wprawdzie truizm, ale Inwestor musi
określić, ile pieniędzy przeznacz na inwestycje oraz z jakiego źródła będą one pochodzić.
Dysponując kwotą 1000 zł można wejść na rynek akcji, choć będzie to właściwie inwestycja
o charakterze edukacyjnym. Jest to natomiast zbyt mało do inwestycji na rynku kontraktów
terminowych i forex (chyba, że broker posiada w swojej ofercie mikroloty). Z drugiej strony
posiadając 100 000 zł można zaangażować się na kilku rynkach i dobrze zdywersyfikować
portfel.
Następna kwestia związana jest z finansami osobistymi. Inwestując na rynkach finansowych
trzeba liczyć się z możliwością strat. Inwestor powinien więc zadać sobie pytanie, na jaką
stratę może sobie pozwolić. Jeśli posiada stałe źródło dochodu i zamierza inwestować tylko
część swoich oszczędności, nie będzie odczuwał tak dużego stresu przy przypadku spadku
wartości inwestycji, jak osoba, która utrzymuje się tylko z tradingu albo inwestuje pożyczony
kapitał.
Należy podkreślić, że każdy Inwestor musi liczyć się z ryzykiem utraty zainwestowanego
kapitału. Rozpoczynając więc swoją działalność na rynku trzeba przede wszystkim zapytać
siebie: „ile mogę stracić?”, a dopiero potem myśleć o zyskach.
Posiadany czas
Czas to drugi, bardzo ważny zasób wykorzystywany przy inwestycjach i spekulacji. Nie każdy
może sobie pozwolić na spędzanie całego dnia przed wykresami. Osoba pracująca na
etacie nie będzie miała czasu na day-trading. Również inwestując długoterminowo warto
wygospodarować co najmniej 15-30 minut na codzienną analizę sytuacji po sesji.
Również do rozwijania swojej wiedzy dotyczącej giełdy oraz metod analiz rynku potrzeba
czasu.
Posiadane umiejętności
Jeżeli Inwestor posiada kapitał oraz czas, które może poświęcić inwestowaniu, powinien
ocenić własne umiejętności.
Chodzi tu o kilka kwestii. Przede wszystkim konieczna jest świadomość własnej wiedzy o
rynku i stosowanych metodach analizy. Inwestor powinien się też zastanowić, w jaki sposób
podchodzi do inwestowania. Czy traktuje je jak hazard (jako źródło szybkiego i
ryzykownego zysku) czy raczej jak projekt biznesowy sposób (z określonym ryzykiem,
przyjętymi celami). Jest to ważne, gdyż mówi się, że Inwestorzy bazują głównie na swoich
przeświadczeniach o rynku. W tym miejscu trzeba jeszcze raz wspomnieć o emocjach
towarzyszących tradingowi – Inwestor powinien zdać sobie sprawę, w jaki sposób reaguje
na wydarzenia na rynku. Dobrze też żeby znał swoje silne i słabe strony, szczególnie jeśli
chodzi o cierpliwość, spostrzegawczość, dyscyplinę. Dzięki temu nie będzie reagował
emocjonalnie, a wejścia i wyjścia z pozycji będą dokonywane na podstawie dokładnej
analizy.
2) Określenie celu inwestycyjnego
Drugim punktem budowy planu powinno być określenie celu inwestycji. Określenie celów
jest nie tylko konieczne w budowie planu, ale służy również późniejszej ocenie skuteczności
planu inwestycyjnego. Wskazówki do wyznaczenia takiego celu można znaleźć w osobnym
artykule.
3) Wybór rynku i sposobu analizy
Kolejnym krokiem jest wybór rynku i instrumentów, które będą przedmiotem inwestycji.
Wiąże się z tym również wybór preferowanej metody analizy – przykładowo daytrader.
będzie korzystał z analizy technicznej i napływających na rynek danych makro, Inwestor
długoterminowy będzie skupiał się częściej na sytuacji fundamentalnej spółki albo waluty.
Oczywiście wybór stylu inwestycyjnego wiąże się także z wcześniej wspomnianymi celami,
posiadanym czasem, pieniędzmi oraz umiejętnościami.
4) Konstrukcja systemu i zasad zarządzania kapitałem
System powinien być sercem każdego planu inwestycyjnego. Jest to zbiór reguł dotyczących
zamykania i otwierania pozycji, wielkości tych pozycji, częstotliwości dokonywania transakcji
oraz warunków, w których Inwestor powinien wstrzymać się od zawierania transakcji. Do
tego dochodzą zasady zarządzania kapitałem, czyli sposób ustalania zleceń obronnych
stop-loss i zleceń do realizacji zysków, oraz ewentualne reguły piramidowania albo
uśredniania pozycji.
Budowa systemu związana jest ściśle z innymi elementami planu inwestycyjnego.
Przykładowo, inny system i metody zarządzania kapitałem będzie posiadał daytrader, a inny
Inwestor długoterminowy.
Przed zastosowanie systemu w praktyce, warto go przetestować, aby ocenić jego
skuteczność i zyskowność. W tym celu stosuje się konta demo, na których można grać
wirtualnymi pieniędzmi.
5) Codzienna dyscyplina
Jednym z elementów planu powinna być lista czynności, które regularnie ma wykonywać
Inwestor. Przestrzeganie tej listy pomaga wyrobić sobie dyscyplinę w codziennej analizie
rynku oraz realizacji planu. Mogłaby ona wyglądać na przykład tak:
Analiza transakcja z poprzedniego dnia oraz sprawdzenie sytuacji na instrumentach,
dla których Inwestor posiada otwarte pozycje;
Zapoznanie się z dostępnymi raportami dotyczącymi sytuacji na rynku, aby
zobaczyć, jaki panuje sentyment (czy uczestnicy rynku prognozują spadki czy
wzrosty);
Sprawdzenie dat publikacji najważniejszych danych makroekonomicznych, które
mogą wpłynąć na sytuację na rynku;
Na podstawie powyższych analiz sporządzenie listy instrumentów, które są
przedmiotem zainteresowania Inwestora.
Daytrader może przygotować także konkretny plan działania na całą sesję.
Aby nie zagubić się w gąszczu informacji warto prowadzić dziennik inwestycyjny. Inwestor
może w nim notować szczegóły transakcji oraz powody, dla których je zawarł. Ułatwia to
późniejsze wyciąganie wniosków i naukę na własnych błędach.
6) Motywacja
Na końcu planu inwestycyjnego warto w celu wzmocnienia własnej motywacji umieścić kilka
aforyzmów znanych Inwestorów albo powszechnie uznawanych zasad dotyczących rynku.
Z drugiej strony dobrze też wypisać najczęściej popełniane błędy, tak aby o nich nigdy nie
zapomnieć.
Podsumowanie
Na zakończenie warto poruszyć jeszcze jedną kwestię – raz określony plan (a tym samym
możliwości Inwestora, cele inwestycyjne, używany system) może się zmieniać. Zmiany te
powinny być jednak dobrze przemyślane i niezbyt częste. W miarę zdobywania nowych
doświadczeń i podnoszenia skuteczności strategii inwestycyjnej, Inwestor może zwiększać
zaangażowany kapitał oraz liczbę rynków, na których handluje. Powinien też udoskonalać
plan, aby dostosować go do ciągle zmieniającego się rynku. Niezmienna powinna jednak
zostać najważniejsza zasada - aby zawsze postępować zgodnie z planem.