Miejski Program wspierania rodziny 2012 -2014

Miejski Program wspierania rodziny 2012 -2014
I Wstęp
Rodzina jest pierwszym i zarazem najwaŜniejszym środowiskiem społecznym, w którym przebiega
proces rozwoju jednostki. To w rodzinie, jako podstawowej grupie społecznej rozpoczyna się jej
uspołecznienie. „Rodzina naleŜy do najwaŜniejszych grup pierwotnych. Według norm w niej
przyjętych kształtuje dziecko stosunek do wartości moralnych.” (M. Przetacznikowa, 1979,
s. 185).
Według J. Maciaszkowej stanowi ona „najbardziej powszechne środowisko Ŝycia człowieka. Od
niej
zaczyna
się
biografia
człowieka;
ona
towarzyszy
mu
przez
całe
dorosłe
Ŝycie.”(J. Maciaszkowa, 1991, s. 49). N. Ackerman podkreśla, Ŝe rodzina to „instytucja, która
zachowuje zawsze swoją wartość dla człowieka, jej aktualność jest nieprzemijająca, to ona
poprzez właściwe jej stosunki wewnątrzrodzinne tworzy więzi społeczne i emocjonalne.” (za M.
Ziemska).
Często rodzina jest nazywana podstawową komórką społeczną, co wskazuje na ogromną rolę,
jaką odgrywa w Ŝyciu kaŜdego społeczeństwa.
W tym ujęciu rodzina pełni funkcje osobowe - małŜeńską lub partnerską - bycie Ŝoną lub męŜem,
partnerem lub partnerką,
ale teŜ
rodzicielską -
bycie ojcem lub matką,
czy teŜ
braterską - bycie siostrą lub bratem.
Znaczącą rolę stanowią instytucjonalne funkcje rodziny, dzięki którym zaspakajane są zarówno
materialne i fizyczne potrzeby członków rodziny jak i funkcje legalizująco – kontrolne,
socjalizacyjne,
emocjonalno
–
ekspresyjne
oraz
seksualne,
prokreacyjne,
kulturalne
i socjalizacyjno - wychowawcze.
Stabilna rodzina stanowi ochronę i wsparcie w wypadku bezrobocia, choroby, róŜnego rodzaju
kryzysów finansowych i egzystencjalnych.
Współczesna rodzina napotyka jednak wiele trudności, z którymi niekiedy jej samej trudno jest
się zmierzyć.
Problemami rodzin we współczesnym świecie bywa zarówno trudna sytuacja materialna
wynikająca z wysokiego bezrobocia, niskiego poziomu płac, a tym samym niskich dochodów której
skutkiem
jest
wzrost
kosztów
utrzymania
i edukacji,
jak
równieŜ:
ochłodzenie
więzi
emocjonalnych, spory i konflikty, separacje i rozwody, uzaleŜnienia oraz zaniedbywanie
obowiązków opiekuńczo – wychowawczych.
1
Wysokie bezrobocie, wzrastające koszty utrzymania prowadzą do zaniedbania przez rodziców lub
prawnych opiekunów, wielu obowiązków wychowawczych.
Opiekunowie często nie potrafią konstruktywnie uporać się z tego typu problemami, co moŜe
prowadzić do róŜnego rodzaju uzaleŜnień, a to w konsekwencji staje się kolejną przyczyną
konfliktów oraz problemów emocjonalnych wszystkich członków rodziny.
Coraz częściej obserwowanym zjawiskiem jest nadmierna koncentracja rodziców na swojej
karierze, którzy dbają głównie o materialne dobro rodziny, zaniedbując tym samym jej potrzeby
emocjonalne.
Skumulowanie wielu problemów w rodzinie powoduje znaczne osłabienie jej sił witalnych
prowadząc do obniŜenia lub znacznego upośledzenia funkcji opiekuńczych i wychowawczych,
zostaje zahamowany harmonijny rozwój dzieci i przyszła ich samodzielność Ŝyciowa.
Współczesna rodzina potrzebuje więc kompleksowego wsparcia, jakie mogą nieść sprawnie
działające instytucje, organizacje społeczne i podmioty prywatne, które mogą skutecznie ją
wspomagać. Zintegrowane działania wielu specjalistów i osób powinny w załoŜeniu przywrócić
zdolności do wypełniania przez rodzinę funkcji opiekuńczo – wychowawczych, a odebranie
dziecka rodzinie i umieszczenie go w pieczy zastępczej winno być ostatecznością, w sytuacji,
kiedy zawiodły wszystkie działania pomocowe.
Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nakłada na gminy obowiązek
zapewnienia wsparcia rodzinie przeŜywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo –
wychowawczych, stosując szereg narzędzi naprawczych w niej przewidzianych. Podniesienie
skuteczności udzielanej pomocy ma zapewnić równieŜ zintegrowany system wsparcia. Jednym
z zadań własnych gminy określonych w art. 176 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej jest opracowanie i realizacja 3-letnich gminnych programów wspierania rodziny.
Opracowany Miejski Program Wspierania Rodziny spełnia wymóg ustawowy i jest przewodnikiem,
planem i impulsem działań róŜnych podmiotów w obszarze poprawy jakości Ŝycia puławskich
rodzin.
II Metodyka prac nad Programem
Program wspierania rodziny ukierunkowany jest na wsparcie rodziny naturalnej i wzmocnienie jej
w prawidłowym funkcjonowaniu społecznym poprzez podejmowanie przez instytucje i organizacje
pomocowe działań o charakterze wspierającym, edukacyjnym i profilaktycznym.
2
Program powstawał w konsultacji z przedstawicielami podmiotów, które działają na terenie
miasta zajmując się wsparciem
dziecka i rodziny.
Moderatorem oraz organizatorem spotkań
i konsultacji Programu był Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Puławach.
Podstawą określenia celów i planowanych działań na rzecz rodziny była m.in. analiza SWOT
sporządzona na pierwszym spotkaniu instytucji i organizacji oraz diagnoza sytuacji społecznej
miasta. Diagnoza obejmuje: sytuację demograficzną, mieszkaniową, analizę poziomu bezrobocia
i problemów społecznych w Puławach oraz potencjał instytucjonalny miasta. Opracowując
diagnozę oparto się na danych statystycznych uzyskanych z Urzędu Miasta Puławy, Miejskiego
Ośrodka Pomocy Społecznej w Puławach, Powiatowego Urzędu Pracy, zasobów informacyjnych
internetu oraz mapy aktywności organizacji pozarządowych.
Kolejnym krokiem w opracowywaniu Programu było określenie: celu głównego, celów
szczegółowych oraz planowanych działań. Na podstawie przygotowanego materiału opracowano
harmonogram działań i ich szacunkowy kosztorys. Określone zostały równieŜ sposoby monitoringu
i ewaluacji Programu.
Program przed przedłoŜeniem Radzie Miasta Puławy podlegał konsultacji z partnerami
społecznych i instytucjonalnymi.
III Podstawa prawna
Podstawą opracowania i realizacji Programu Wspierania Rodziny, zwanego dalej Programem jest
ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. Nr 149,
poz. 887). Zgodnie art. 176 pkt 1 do zadań własnych gminy naleŜy: opracowanie i realizacja
3-letnich gminnych programów wspierania rodziny.
Program wpisuje się równieŜ
w art.17 ust.2 pkt.4 ustawy z dnia 12.03.2004r. o pomocy
społecznej (Dz.U. z 2004r. Nr 64, poz.593) oraz jest zgodny ze Strategią Rozwiązywania
Problemów Społecznych Miasta Puławy w latach 2005 – 20014, program działań
– „Rozwój
gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną”
Program realizowany będzie w latach 2012 -2014.
IV Diagnoza sytuacji społecznej
Sytuacja demograficzna
W Puławach na dzień 31.12.2011r. zameldowanych było 49 474 osób.
3
Wykres 1.
Przekrój wiekowy mieszkańców miasta przedstawia wykres 1., z którego wynika, Ŝe największą
grupą mieszkańców (powyŜej 30 tys.) są osoby w wieku aktywności zawodowej co stanowi silny
potencjał miasta. DuŜą grupę, bo aŜ 20 % stanowią osoby w wieku emerytalnym, zaś 18 %
to dzieci i młodzieŜ do 18 roku Ŝycia, co lokuje Puławy w grupie miast ludzi „starych”
z tendencją wzrostową.
Edukacja
W mieście funkcjonuje 13 placówek przedszkolnych (12 przedszkoli miejskich oraz 1 niepubliczny
punkt przedszkolny współfinansowany z budŜetu miasta), 7 szkół podstawowych miejskich i 2
niepubliczne szkoły podstawowe (współfinansowane z budŜetu miasta), 4 szkoły gimnazjalne
miejskie i 5 niepublicznych gimnazjów współfinansowanych z budŜetu miasta oraz szkoły
ponadgimnazjalne, w tym 2 licea ogólnokształcące prowadzone przez miasto. Pozostałe szkoły do
których uczęszcza
młodzieŜ z Puław po ukończeniu gimnazjum to te dla których organem
prowadzącym jest powiat lub niepubliczne.
Rozmieszczenie dzieci i młodzieŜy w systemie edukacji obrazuje wykres 2.
4
Wykres 2.
Największą grupę stanowią uczniowie szkół podstawowych, najmniejszą uczniowie grup
zerowych.
Łącznie naukę na poziomie podstawowym pobiera 5920 uczniów, co stanowi blisko 12% wszystkich
mieszkańców i jest dobrym prognostykiem na przyszłość.
Sytuacja mieszkaniowa
Gmina Miasto Puławy jest właścicielem 816 mieszkań (w tym 116 lokali socjalnych). Posiadany
zasób mieszkaniowy nie zabezpiecza potrzeb mieszkaniowych wszystkich mieszkańców Puław
o niskich dochodach. Na koniec 2011 r. w Urzędzie Miasta Puławy zarejestrowanych było 175
wniosków osób ubiegających się o poprawę warunków mieszkaniowych. Z analizy danych
Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej przeprowadzonej w czerwcu 2011 r. wynika, Ŝe spośród
1202 rodzin korzystających ze wsparcia 1047 mieszka w budownictwie wielorodzinnym. Z grupy
tej 195 rodzin nie reguluje opłat za zajmowane mieszkanie. W konsekwencji rodziny zagroŜone są
egzekucjami komorniczymi i eksmisjami, co skutkuje utratą mieszkania lub pogorszeniem
warunków mieszkaniowych.
W odpowiedzi na duŜą liczbę wniosków osób o niskich dochodach oczekujących na mieszkania
wybudowane zostały osiedla o charakterze socjalnym przy ul. Wólka Profecka i ul. Romów.
Specyfika osiedli polegająca na kumulacji na stosunkowo małym obszarze osób dotkniętych
5
szeregiem problemów społecznych takich jak bezrobocie, niepełnosprawność, ubóstwo,
uzaleŜnienia, niewydolność opiekuńczo-wychowawczą wpływa na marginalizację osób tam
zamieszkałych. Wielość problemów wskazuje na konieczność podjęcia działań w zakresie
aktywizacji mieszkańców, kształtowania poczucia odpowiedzialności za miejsce, w którym
mieszkają, a takŜe rozwijania umiejętności do rozwiązywania własnych problemów.
Analiza poziomu bezrobocia
Stopa bezrobocia w powiecie puławskim na koniec 2011 r. wynosiła 11,2% i była jedną z niŜszych
w województwie lubelskim (średnia krajowa wynosiła 12,8 %).
Z danych Powiatowego Urzędu Pracy wynika, Ŝe od roku 2009 na terenie miasta Puławy
sukcesywnie zwiększa się liczba osób bezrobotnych (tabela 1). Przyczyn wzrostu bezrobocia
naleŜy szukać na wielu płaszczyznach: kryzys gospodarczy pociągający za sobą redukcje
zatrudnienia (wzrost liczby zwalnianych z przyczyn zakładu pracy), powroty osób z emigracji
zarobkowej oraz napływ na rynek absolwentów szkół.
Tabela 1
Liczba
Zwalniani
Rok
Liczba osób
Liczba kobiet
z przyczyn
bezrobotnych bezrobotnych męŜczyzn
bezrobotnych zakładu pracy
ogółem
Liczba osób
Liczba
uprawnionych długotrwale
do zasiłku
bezrobotnych
2009
1661
808
853
135
242
750
2010
2097
1097
1000
144
296
863
2011
2174
1122
1052
53
252
1028
Od roku 2010 wśród osób pozostających bez zatrudnienia przewaŜają kobiety co obrazuje wykres
3. i jest to wyraźna tendencja. ZauwaŜalnie rośnie liczba osób długotrwale bezrobotnych, co
stanowi niepokojącą sytuację sprzyjającą obniŜaniu
motywacji do podejmowania aktywności
zawodowej. Pozytywnym jest fakt wyraźnego zmniejszenia w 2011r. liczby osób zwalnianych z
przyczyn zakłady pracy.
6
Wykres 3.
1200
1000
800
mężczyżni
600
kobiety
400
200
0
2009
2010
2011
Osoby bezrobotne były najliczniejszą grupą wśród świadczeniobiorców Miejskiego Ośrodka Pomocy
Społecznej. W roku 2009 z pomocy MOPS skorzystały 642 rodziny z problemem bezrobocia, co
stanowiło 45,5 % ogólnej liczby rodzin korzystających z pomocy, w 2010 r. – 655 osób, co stanowiło
47,4 % ogólnej liczby rodzin korzystających z pomocy, w 2011 r. – 704 osoby, co stanowiło 49,3 %
ogólnej liczby rodzin korzystających z pomocy, a więc systematycznie rośnie wskaźnik udziału
osób bezrobotnych w podziale świadczeń z pomocy społecznej
Analiza problemów społecznych
Analiza sytuacji rodzin objętych pomocą Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w latach 20092010 wskazuje Ŝe od 2009 roku nieznacznie zmniejsza się liczba osób korzystających ze świadczeń
pomocy społecznej oraz z zasiłków rodzinnych, na co moŜe mieć wpływ nie zmieniane od 2006
roku kryterium dochodowe umoŜliwiające rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji
korzystanie ze wsparcia MOPS. W roku 2011 ze świadczeń pomocy społecznej korzystało 1360
rodzin (3508 osób),
co stanowiło 7 %
wszystkich mieszkańców Puław. Wśród rodzin
korzystających z pomocy, 45% stanowiły rodziny z dziećmi. Do świadczeń w formie zasiłków
rodzinnych i dodatków uprawnionych było 6 575 osób, co stanowiło 12,3% mieszkańców. Rodziny
otrzymujące świadczenia alimentacyjne stanowiły 2% mieszkańców Puław.
7
Tabela 2
2009
Liczba
rodzin
2010
2011
Liczba
osób w
rodzinac
h
Liczb
a
rodzi
n
Liczba
osób w
rodzinach
Liczba
rodzin
Liczba osób
w rodzinach
1360
3508
Klienci korzystający ze świadczeń
pomocy społecznej - ogółem
1428
3678
1383
3641
Klienci korzystający z zasiłków
rodzinnych - ogółem
2028
7204
1864
6575
346
857
394
521
Klienci korzystający ze świadczeń
alimentacyjnych - ogółem
1737
417
6094
883
Z analizy danych wynika, Ŝe w ciągu 3 lat systematycznie zmniejsza się liczba rodzin
korzystających zarówno z systemu pomocy społecznej jak równieŜ ze świadczeń rodzinnych.
Wzrasta natomiast liczba rodzin korzystających ze świadczeń alimentacyjnych dzieci w tych
rodzinach wychowywane są przez jednego z rodziców. Ta sytuacja moŜe mieć wpływ na wzrost
rodzin z problemem opiekuńczo – wychowawczym.
Statystyki MOPS wskazują na szereg problemów, które zaburzają prawidłowe funkcjonowanie
rodzin i przyczyniają się do powstawania negatywnych zjawisk społecznych, co obrazuje tabela 3.
Tabela 3
2009
2010
2011
Nazwa problemu
Bezdomność
Bezrobocie
Niepełnosprawność
Długotrwała choroba
Bezradność
wychowawcza w
rodzinach niepełnych
Bezradność
Liczba
rodzin
Liczba
osób w
rodzinach
Liczba
rodzin
Liczba
osób w
rodzinach
Liczba
rodzin
Liczba osób
w
rodzinach
71
642
625
495
99
2022
1350
1043
64
655
604
478
99
2006
1323
1043
54
704
594
440
83
2162
1316
953
212
732
206
704
251
839
8
wychowawcza w rodzinach
69
402
69
398
wielodzietnych
Przemoc w rodzinie
85
261
74
276
Alkoholizm
325
953
221
621
Narkomania
18
43
25
44
Trudności w
przystosowaniu po opuszczeniu
24
44
27
44
zakładu
karnego
Z analizy danych wynika, Ŝe znacząca liczba rodzin objętych pomocą boryka
76
438
81
212
22
318
510
50
28
61
się z problemami
wynikającymi z bezrobocia, niepełnosprawności i długotrwałych chorób oraz bezradnością
wychowawczą w rodzinach, w tym w rodzinach niepełnych i wielodzietnych.
Występowanie dysfunkcjonalności w rodzinie często związane jest z brakiem poprawnych
wzorców, co wpływa na niewłaściwe relacje rodzinne oraz brak umiejętności radzenia sobie z
sytuacjami trudnymi. Rodziny te, wymagają oprócz wsparcia finansowego działań profilaktycznointerwencyjnych, w celu poprawy funkcjonowania.
Większość klientów Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej to osoby z wykształceniem
podstawowym oraz zasadniczym zawodowym (tabela 4). Brak kwalifikacji zawodowych oraz
kwalifikacje zawodowe niedostosowane do rynku pracy znacznie ograniczają moŜliwość
znalezienia i podjęcia zatrudnienia. Brak stałego dochodu generuje szereg innych problemów
wpływających na pogorszenie sytuacji Ŝyciowej rodzin.
Tabela 4
Poziom wykształcenia
Liczba kobiet
Liczba męŜczyzn
Ogółem, wsk%
niepełne podstawowe
14
11
1,3
podstawowe
242
183
22,4
gimnazjalne
23
27
2,6
zasadnicze zawodowe
255
347
31,9
średnie zawodowe
181
115
15,7
średnie ogólnokształcące
119
38
8,3
policealne / pomaturalne
15
5
1,1
wyŜsze - licencjat
9
3
0,6
wyŜsze
33
13
2,4
uczniowie / studenci
121
135
13,6
9
Potencjał instytucjonalny Miasta
W zakresie pomocy społecznej i ochrony zdrowia:
1. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej (Klub Integracji Społecznej, Centrum
Porad Obywatelskich)
2. Zespół
Dziennych
Domów
Pomocy
Społecznej
(Dzienny
Ośrodek
Adaptacyjny, Dzienny Dom Pomocy Społecznej – Centrum Integracyjno –
Rehabilitacyjne, Klub Samopomocy)
3. Środowiskowy Dom Samopomocy
4. dwa Warsztaty Terapii Zajęciowej
5. Zakład Aktywności Zawodowej
6. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie (Ośrodek Interwencji Kryzysowej),
7. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotne
•
Szpital oraz 9 poradni i przychodni, w tym: Poradnia Terapii
UzaleŜnienia od Alkoholu i WspółuzaleŜnienia,
•
8 przychodni niepublicznych
8. Organizacje pozarządowe:
•
Fundacja Pomocy Szpitalowi Puławskiemu
•
Katolickie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych „BRATEK”
•
Koło Pomocy Dzieciom i MłodzieŜy Specjalnej Troski przy Oddziale
Miejskim TPD,
•
Koło Rodziców Dzieci z Cukrzycą przy Polskim Stowarzyszeniu
Diabetyków
•
Puławska Grupa Wsparcia Chorych na Stwardnienie Rozsiane
•
Polski Czerwony KrzyŜ Zarząd Okręgowy w Lublinie Zarząd
Rejonowy w Puławach
•
Polskie Stowarzyszenie Diabetyków Koło Nr 2 w Puławach,
•
Polskie Stowarzyszenie Diabetyków Koło Nr 14 w Puławach,
•
Polski Związek Głuchych Terenowy Ośrodek Rehabilitacji i Wsparcia
Społecznego Niesłyszących,
•
Polski Związek Niewidomych Okręg w Lublinie Koło w Puławach,
•
Puławskie Koło Osób z Chorobą Parkinsona,
•
Puławska Fundacja Osób Niepełnosprawnych PA-KT,
10
•
Puławskie Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci Potrzebujących Pomocy
i ich Rodzin „Tęcza”
•
Puławskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych,
•
Puławskie Stowarzyszenie Ochrony Zdrowia Psychicznego,
•
Puławskie Stowarzyszenie „Razem na co dzień”,
•
Puławskie Towarzystwo Przyjaciół Chorych „Hospicjum”,
•
Stowarzyszenie „CORDA CORDI” na Rzecz Dzieci i MłodzieŜy
w Puławach,
•
Stowarzyszenie Edukacji Zdrowotnej i Promocji Zdrowia „VIVUS”,
•
Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych „Dajmy Im
Szansę”,
•
Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Dzieci i MłodzieŜy przy parafii
Miłosierdzia BoŜego,
•
Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta Koło Pomocy w
Puławach,
•
Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Zarząd Miejski,
•
Towarzystwo Przyjaciół Ludzi Niepełnosprawnych „Misericordes”
W zakresie edukacji:
1. 13 przedszkoli, w tym
1 przedszkole integracyjne, 1 z
oddziałem
integracyjnym, 3 z oddziałami Ŝłobkowymi,
2. 8 Szkół Podstawowych,
3. 9 Gimnazjów, w tym I Gimnazjum dla MłodzieŜy z Oddziałami
Przysposabiającymi do Pracy, I Niepubliczne Gimnazjum dla Dorosłych,
4. 8 Zespołów Szkół ,
5. 9 Liceów,
6. Szkoły Artystyczne
•
Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia
•
Społeczne Ognisko Muzyczne
7. Szkoły WyŜsze –
•
Puławska Szkoła WyŜsza
•
Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych
8. Szkoły Specjalne i Ośrodki Szkolno – Wychowawcze
11
•
Wielofunkcyjna Placówka Opiekuńczo –Wychowawcza,
•
Specjalny Ośrodek Wychowawczy im. S. Klary Staszczak
•
MłodzieŜowy Ośrodek Wychowawczy
•
Specjalny
Ośrodek
Szkolno
–
Wychowawczy
im.
Marii
Grzegorzewskiej
9.
Organizacje pozarządowe:
• Puławskie Stowarzyszenie Liderów Oświaty „ECHO”
• Stowarzyszenie Wspierania Edukacji Dzieci i MłodzieŜy „Euroszkoła”
• Stowarzyszenie „W stronę nauki”
• Stowarzyszenie „Wychowanie dla Przyszłości”
• Towarzystwo Szkolne „Nauka i Praca”
Inne placówki i podmioty
•
Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna
•
Regionalne Centrum Kształcenia Ustawicznego (MłodzieŜowy Ośrodek
Socjoterapii),
•
Medyczne Studium Zawodowe
•
MłodzieŜowe Centrum Kariery OHP,
•
Ochotnicze Hufce Pracy – Środowiskowy Hufiec Pracy 3-
•
Policealne Studium Zawodowe
•
Prywatne Policealne Studium Zawodowe Info-Tech
•
Szkoły Policealne TEB Edukacja
•
Zakład Doskonalenia Zawodowego w Lublinie. Centrum Kształcenia
w Puławach
W zakresie przeciwdziałania patologii społecznej:
1. Pełnomocnik Prezydenta ds. przeciwdziałania patologiom
2. Organizacje pozarządowe:
•
Fundacja „Praesterno”
•
Katolickie Stowarzyszenie Pomocy Osobom UzaleŜnionym „Agape”
•
Puławskie Stowarzyszenie Ochrony Zdrowia Psychicznego
•
SłuŜba Ratownicza Błękitnego KrzyŜa Oddział Puławski Śląskiej Fundacji
ETOH – Błękitny KrzyŜ
12
•
Stowarzyszenie MONAR Zakład Opieki Zdrowotnej, Poradnia Profilaktyki
i Terapii UzaleŜnień MONAR
•
Stowarzyszenie na Rzecz Osób Potrzebujących „Pogodne Ŝycie”
•
Stowarzyszenie na Rzecz Promocji Dogoterapii „Niewidzialna Łapa”
•
Stowarzyszenie Pomocy Wychowawczej Rodzinie
•
Towarzystwo „Nowa Kuźnia”
W zakresie kultury i sztuki:
1. Puławski Ośrodek Kultury „Dom Chemika”
2. MłodzieŜowy Dom Kultury
3. Osiedlowy Dom Kultury PSM (ul. Eustachiewicza 3)
4. Osiedlowy Dom Kultury PSM (ul. Lubelska 25)
5. Osiedlowy Klub Kultury „Amik” PSM (ul. Skłodowskiej 4)
6. Biblioteka Miejska z 7 filiami
7. Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. KEN w Lublinie Filia w Puławach
8. Powiatowa Biblioteka Publiczna
9. Centralna Biblioteka Rolnicza O/Puławy
10. Muzeum Czartoryskich w Puławach. Oddział Muzeum Nadwiślańskiego w
Kazimierzu Dolnym.
11. Muzeum Oświatowe
12. Muzeum Regionalne PTTK im. Izabeli ks. Czartoryskiej
13. Organizacje pozarządowe:
•
Fundacja Wspierania Historycznego Ogrodu Puławskiego
•
Katolickie Stowarzyszenie MłodzieŜy Archidiecezji Lubelskiej – Oddział przy
parafii p.w. Św. Józefa w Puławach
•
Klub Puławy
•
Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii Oddział w Puławach
•
Polskie Towarzystwo Turystyczno – Krajoznawcze Oddział Puławski
(w zakresie prowadzonej działalności wystawienniczej)
•
Puławskie Towarzystwo Muzyczne
•
Puławskie Towarzystwo Tradycji Narodowych
•
Stowarzyszenie „Grześ”
•
Stowarzyszenie Międzynarodowe Warsztaty Muzyki Kameralnej
13
•
Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i MłodzieŜy „Promyk”
•
Stowarzyszenie na Rzecz Osób Potrzebujących „Pogodne Ŝycie” (zadania
z zakresu kultury i dziedzictwa narodowego)
•
Stowarzyszenie RODZINA
•
Towarzystwo Inicjatyw Własnych „Inspiracje”
•
Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Oświatowego
•
Towarzystwo Przyjaciół Puław
•
Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych – Koło w Puławach
W zakresie sportu rekreacji i turystyki:
1. Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji
2. Organizacje pozarządowe oraz Uczniowskie Kluby Sportowe
•
Klub Sportowy „Azoty – Puławy”
•
Klub Sportowy „Pogoń”
•
Klub Sportowy „Centrum TANG SOO DO”
•
Klub Sportowy „Wisła” Puławy
•
Klub Uczelniany AZS
•
Miejsko-Szkolny Klub Sportowy „Puławiak”
•
Oddział Zakładowy Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego
•
przy Zakładach Azotowych „Puławy” S.A.
•
Polskie Towarzystwo Turystyczno – Krajoznawcze Oddział Puławski
•
Polski Związek Wędkarski Zarząd Okręgu w Lublinie Koło Miasto Puławy
•
Puławskie Towarzystwo Siatkarskie „Elita”
•
Puławskie Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej
•
Puławski Szkolny Związek Sportowy
•
Szkolny Klub Tenisowy „SMECZ”
•
Uczniowski Klub Sportowy „Andros”
•
Uczniowski Klub Sportowy „Bursa – Puławy”
•
Uczniowski Klub Sportowy „Dziewiątka”
•
Uczniowski Klub Sportowy „Olympic”
•
Uczniowski Klub Sportowy „Piątka – Wisła”
•
Uczniowski Klub Sportowy „Trojka” Puławy
14
•
Uczniowski Klub Sportowy „Wisełka 1”
•
Uczniowski Klub Tenisowy „Chemik”
•
Uczniowski Klub Tenisowy „Niwa”
•
Związek Harcerstwa Polskiego
Instytucje kościelne
•
Parafia rzymsko-katolicka p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
•
Parafia rzymsko-katolicka p.w. Miłosierdzia BoŜego
•
Parafia rzymsko-katolicka p.w. Matki BoŜej RóŜańcowej
•
Parafia rzymsko-katolicka p.w. Św. Brata Alberta Chmielowskiego
•
Parafia rzymsko-katolicka p.w. Św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny
•
Parafia rzymsko-katolicka p.w. Świętej Rodziny
•
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
V Analiza SWOT
Mocne strony
• Cykliczne przeprowadzanie diagnozy
środowiska lokalnego pod kątem
zagroŜeń problemami społecznymi
umoŜliwiające modyfikacje potrzeb,
identyfikację celów i moŜliwość ich
realizacji.
• Liczne organizacje pozarządowe,
posiadające potencjał ludzki
i materialny, współpracujące z
samorządem
Słabe strony
• Niechęć mieszkańców do korzystania
z poradnictwa specjalistycznego,
• Brak aktywności w zakresie organizacji
grup samopomocowych i wolontariatu.
• Brak atrakcyjnych propozycji spędzania
czasu dla młodzieŜy starszej zagroŜonej
demoralizacją.
• Ograniczone środki finansowe na realizację
programów i tworzenie nowych placówek
pomocowych,
• Brak programów i placówek
15
• Dobrze rozwinięty system placówek
opiekuńczo-wychowawczych wsparcia
dziennego dla osób
niepełnosprawnych, w tym
niepełnosprawnych dzieci.
• Dobrze rozwinięta sieć poradnictwa
specjalistycznego, równieŜ w
godzinach popołudniowych,
realizowanego przez jednostki
organizacyjne miasta oraz przez
organizacje pozarządowe.
• Wykształcona kadra pomocy
społecznej
• Pozytywny stosunek samorządu
lokalnego do finansowania projektów
w zakresie wspierania rodzin.
• Sprawnie działające zespoły ds.
rozwiązywania problemów
społecznych, w tym ds.
przeciwdziałania przemocy i
uzaleŜnieniom.
• Otwartość samorządu lokalnego na
dialog ze społeczeństwem
obywatelskim.
przeciwdziałających wykluczeniu osób
starszych
• Braki w infrastrukturze pomocowo –
interwencyjnej
• Nawarstwianie problemów społecznych na
osiedlach socjalnych.
• Zwiększająca się liczba rodzin
wymagających róŜnorodnego wsparcia.
• Rozbudowana procedura kierowania na
leczenie odwykowe.
• Brak świadomości wspólnoty
w społecznościach lokalnych
• Trudność korzystania z oferty sportowej
placówek dla grup niezorganizowanych
• Brak projektów integrujących rodziny
• Postawy roszczeniowe rodzin
uzaleŜnionych od pomocy społecznej
• Brak platformy współpracy i informacji
pomiędzy instytucjami i organizacjami
pomocowymi.
• Brak „Karty duŜej rodziny”
• Niedostosowana do potrzeb infrastruktura
szkolna i przedszkolna
• Niedostateczna umiejętność instytucji i
organizacji w pozyskiwaniu środków
pozabudŜetowych
• Doświadczenia z w realizacji Programu
Wspierania Rodzin i innych
innowacyjnych projektów na rzecz
rodziny
• Rozbudowana infrastruktura sportowo
- rekreacyjna – place zabaw, boiska
przy szkołach
16
• Aktywność organizacji pozarządowych
i instytucji w zakresie budowania
systemu wsparcia dla rodziny
• Działania instytucji pomocowych na
rzecz integracji mniejszości
• Integrująca rola placówek
oświatowych
Szanse
ZagroŜenia
• Prawodawstwo umoŜliwiające
•
Wzrost dysfunkcjonalności rodzin
•
Brak perspektyw zatrudnienia zgodnego z
podejmowanie działań
zapobiegających wykluczeniu
społecznemu
• Dobre ustawodawstwo umoŜliwiające
aspiracjami młodych ludzi,
•
Kryzys finansów publicznych
•
Brak lokali na placówki wsparcia
współpracę jednostek samorządu
terytorialnego z NGO
dziennego
•
• Wzrost zainteresowania instytucji i
Rozbudowa osiedli socjalnych na
obrzeŜach miasta
organizacji zawiązywaniem lokalnych
•
Kryzys rodziny
koalicji na rzecz rozwiązywania
•
Rozluźnianie więzi międzypokoleniowych
problemów społecznych
• MoŜliwość pozyskiwania środków
zewnętrznych na szkolenia kadry,
w rodzinach
•
Eurosieroctwo
•
UzaleŜnienie poziomu Ŝycia od jednego
klientów oraz prowadzenie placówek
• Realizacja programów
współfinansowanych z EFS
• Powstawanie nowych zawodów
działających na rzecz rodzin (min.
duŜego pracodawcy
•
Starzenie się społeczeństwa
•
Migracje i emigracje zarobkowe, głownie
młodych, wykształconych ludzi do
atrakcyjniejszych rejonów Polski i Europy
asystentów rodzin)
• Zwiększanie oferty pomocowej dla
rodzin wieloproblemowych poprzez
realizowanie Programów Organizacji
Środowiska Lokalnego (OSL)
• Rozwój wolontariatu w szkołach i przy
parafiach
17
• Prawodawstwo sprzyjające rodzinie
• DuŜy potencjał intelektualny
mieszkańców miasta
• Atrakcyjne połoŜenie geograficzne
miasta
Ocena i wnioski
Przedstawiona diagnoza sytuacji społecznej w mieście Puławy oraz analiza SWOT pokazują
z jednej strony na potencjał ludzki i instytucjonalny miasta, a z drugiej uwidaczniają się
problemy jednostek i rodzin, wykazujące niejednokrotnie tendencję wzrostową. Podejmowanie
działań interwencyjnych i systemowe wsparcie na wielu płaszczyznach wydają się być niezbędne,
chociaŜ diagnoza pokazała, Ŝe skala problemów społecznych w Puławach nie sytuuje miasta
w grupie o duŜym natęŜeniu. NaleŜy zauwaŜyć, Ŝe w analizie SWOT wskazano słaby strony
i deficyty miasta zarówno w sferze instytucjonalnej (brak
infrastruktury pomocowo –
interwencyjnej, np. ośrodek wsparcia dla samotnych matek w kryzysie, ośrodki wsparcia dla
dzieci i młodzieŜy), jak równieŜ w sferze systemowej ( brak współpracy instytucji pomocowych).
Mimo zauwaŜalnych braków i deficytów, naleŜy zwrócić uwagę, Ŝe lista mocnych stron jest
dłuŜsza, co daje szanse na efektywniejszą i usystematyzowaną pomoc rodzinom przeŜywającym
trudności w funkcjonowaniu.
Statystyki Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Puławach pokazują, Ŝe wśród wielu
problemów dotykających rodziny korzystające z pomocy społecznej, od wielu lat na najwyŜszym
poziomie utrzymują się: bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała choroba oraz bezradność
w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego w szczególności
w rodzinach niepełnych i wielodzietnych. Wynika stąd konieczność podejmowania działań
na wielu płaszczyznach: edukacyjnej, zdrowotnej i integracji społecznej.
Określenie celu głównego, celów szczegółowych, działań i narzędzi usystematyzuje i wzmocni
system wsparcia rodziny.
VI Cele Programu
Cel główny: Wzmocnienie Rodziny w prawidłowym funkcjonowaniu.
Cele szczegółowe:
18
1. Zwiększenie umiejętności opiekuńczo-wychowawczych rodziny
2. Zwiększenie bezpieczeństwa i zapewnienie pomocy rodzinom dotkniętym problemami
społecznymi
3. Wypromowanie zdrowego stylu Ŝycia
1. Zwiększenie umiejętności opiekuńczo – wychowawczych rodziny
Działania:
a) Upowszechnianie korzystania z pomocy specjalistycznej
konsultacje wychowawcze dla rodziców
konsultacje pedagogiczne dla rodziców i dzieci
wsparcie psychologiczne – rozmowy, konsultacje, poradnictwo, wywiad, terapia
krótkoterminowa, interwencja kryzysowa,
poradnictwo prawne i obywatelskie
wsparcie asystenta – konsultacje, instruktaŜ, rozmowy edukacyjne, wspierające
i motywujące
b) Organizowanie treningów i warsztatów
podnoszenie kompetencji społecznych
zarządzania budŜetem domowym, zarządzanie czasem,
prowadzenia gospodarstwa domowego,
budowania konstruktywnych relacji interpersonalnych,
nauka umiejętności wychowawczych,
2. Zwiększenie bezpieczeństwa i zapewnienie pomocy rodzinom dotkniętym problemami
społecznymi.
Działania:
a) Inspirowanie i wspieranie społecznej aktywności oraz promowanie inicjatyw lokalnych
tworzenie grup wsparcia i grup samopomocowych,
19
angaŜowanie do działań wolontariuszy,
prowadzenie akcji społecznych,
wsparcie rodziny wspierającej,
organizowanie festynów i pikników
b) Rozwiązywanie i łagodzenie konfliktów
prowadzenie mediacji,
prowadzenie pracy socjalnej
wsparcie asystenta rodziny
terapia indywidualna i rodzinna
c) Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie:
wsparcie psychologa
tworzenie grup wsparcia i grup samopomocowych
prowadzenie mediacji
działania Zespołu Interdyscyplinarnego
d) Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu
realizacja projektów i programów:
−
Projekt systemowy „Aktywni-NiezaleŜni” 2008-2013.
−
Projekt systemowy „Program Aktywności Lokalnej.
−
Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu w województwie lubelskim Program
Operacyjny Innowacyjna Gospodarka na lata 2007-2013.
organizowanie społeczności lokalnej jako forma pracy środowiskowej
aktywizacja społeczno – zawodowa w Klubie Integracji Społecznej
udzielanie porad obywatelskich
20
e) Wspieranie grup szczególnego ryzyka,
utworzenie ośrodka wsparcia dziennego dla dzieci,
realizacja programów świetlic socjoterapeutycznych,
wsparcie asystenta rodziny w zakresie przeciwdziałania marginalizacji i degradacji
społecznej rodziny,
zapewnienie specjalistycznych usług opiekuńczych,
udzielanie pomocy finansowej i rzeczowej.
f) UmoŜliwianie i wspieranie ustawicznego doskonalenia umiejętności zawodowych
specjalistów zajmujących się pomocą rodzinie,
szkolenie kadry pomocy społecznej i instytucji działających na rzecz rodziny
g) Koordynowanie działań instytucji działających na rzecz rodziny,
tworzenie zespołów interdyscyplinarnych,
organizowanie konferencji, narad, spotkań i szkoleń słuŜących doskonaleniu systemu
współpracy pomiędzy instytucjami i organizacjami zajmującymi się organizowaniem
pomocy rodzinom
3. Wypromowanie zdrowego stylu Ŝycia
Działania
a) Prowadzenie działań edukacyjnych
realizacja programów prozdrowotnych i przeciwdziałających uzaleŜnieniom,
organizowanie spotkań edukacyjnych i prozdrowotnych
b) Upowszechnianie sportu i rekreacji.
Propagowanie aktywności sportowej, korzystanie z obiektów sportowych i imprez
masowych:
21
pływalni otwartej i zamkniętej,
kortów tenisowych,
spływów kajakowych,
stadionu,
sali gier,
siłowni,
klubów fitness,
turniejów piłki siatkowej, noŜnej, koszykówki, tenisowych
wyścigów kolarskich
rajdów rowerowych
zawodów narciarskich
ferii zimowych z MOSIR-em
wakacji z MOSIR-em
c)
Animowanie Ŝycia kulturalnego
Promowanie imprez kulturalnych w mieście oraz motywowanie do uczestnictwa w
cyklicznych imprezach:
kiermaszach świątecznych,
festiwalach ksiąŜkowych,
turniejach krasomówstwa, recytacji, pieśni, muzyki i tańców
imprezach okolicznościowych: Dzień rodziny, Dzień dziecka
konkursach recytatorskich,
festiwalach tańców,
festiwalach kolęd,
festiwalach muzycznych,
festiwalach filmowych,
koncertach,
projekcjach kinowych,
programach na ferie i wakacje,
22
warsztatach muzycznych,
przeglądach poezji, prozy, muzyki i pieśni,
realizacja projektów z zakresu edukacji regionalnej, czytelniczej, kulturalnej i
ekologicznej dla dzieci przedszkolnych i młodzieŜy szkolnej.
•
Finansowanie Programu
Źródła finansowania:
BudŜet gminy Miasto Puławy,
BudŜet Państwa,
Europejski Fundusz Społeczny,
Sponsorzy,
Wolontariat
Prognozowane potrzeby finansowe na realizację Programu
Źródło finansowania
Rok 2012
Gmina Miasto Puławy
220 000
300 000
300 000
BudŜet państwa
100 000
160 000
160 000
Europejski Fundusz Społeczny
800 000
900 000
1 000 000
20 000
20 000
20 000
1 140 000
1 380 000
1 480 000
Inne podmioty
Ogółem
•
Rok 2013
Rok 2014
Monitoring i ewaluacja
Monitoring obejmował będzie ogół działań realizowanych przez poszczególne podmioty
w trakcie okresu sprawozdawczego w oparciu o wskaźniki ilościowe i jakościowe w zakresie:
wzrostu umiejętności opiekuńczych, zwiększenia bezpieczeństwa i zapewnienie pomocy rodzinom
dotkniętym problemami społecznymi oraz ukształtowania zdrowego stylu Ŝycia przybliŜające
do osiągnięcia celu głównego Programu.
Ewaluacji podlegać
będzie stopień realizacji celów
szczegółowych osiąganych poprzez
podejmowane działania prowadzące do ich osiągnięcia.
23
Proces ewaluacji polegał będzie na analizie dokumentów – ankiet i kwestionariuszy oraz zbieraniu
ilościowych i jakościowych
informacji od
instytucji
i organizacji udzielających wsparcia
rodzinom. Efektem ewaluacji będą wnioski i implikacje do ewentualnej modyfikacji działań.
Ewaluacja końcowa będzie polegała na ocenie stopnia osiągnięcia celu głównego i przedstawieniu
efektów podejmowanych działań.
W okresie sprawozdawczym monitoringowi celu 1 podlegać będzie :
•
liczba osób korzystających z pomocy specjalistycznej
•
liczba rozmów, konsultacji, porad, wywiadów, rozpoczętych terapii,
•
liczba interwencji
•
liczba treningów i warsztatów
•
liczba osób, które wzięły udział w treningach i warsztatach
•
liczba utworzonych grup wsparcia i grup samopomocowych
•
liczba spotkań grup wsparcia i samopomocowych
•
liczba zaangaŜowanych rodzin wspierających
•
liczba zaangaŜowanych wolontariuszy
•
liczba odbiorców działań wolontariackich
•
liczba i rodzaj przeprowadzonych mediacji i zawartych ugód
•
liczba sporządzanych diagnoz przez pracowników socjalnych i asystentów rodziny
•
liczba rodzin objętych pracą socjalną i wsparciem asystenta rodziny
•
liczba realizowanych programów i projektów pracy z rodziną,
•
liczba uczestników programów i projektów
•
liczba środowisk objętych programami aktywności lokalnej
•
liczba podjętych inicjatyw lokalnych na rzecz rodzin
•
liczba działających placówek wsparcia dziennego
•
liczba wizyt pracownika w środowisku zamieszkania rodziny
•
liczba sytuacji wymagających wsparcia
•
liczba osób bezdomnych i objętych wsparciem asystenta osób bezdomnych
•
liczba osób/ rodzin korzystających z pomocy finansowej
•
liczba osób korzystających z pomocy rzeczowej
•
liczba środowisk objętych usługami specjalistycznymi
•
liczba przeszkolonych specjalistów, pracowników socjalnych, asystentów rodzin
•
liczba zrealizowanych szkoleń
24
•
liczba utworzonych zespołów interdyscyplinarnych
•
liczba spraw skierowanych do zespołów interdyscyplinarnych
•
liczba zorganizowanych konferencji, narad, spotkań i szkoleń słuŜących doskonaleniu
systemu współpracy pomiędzy instytucjami i organizacjami zajmującymi się
organizowaniem pomocy rodzinom
•
liczba wdraŜanych programów edukacyjnych
•
liczba osób objętych działaniami edukacyjnymi
•
liczba spotkań edukacyjnych, prozdrowowtnych i kulturalno - rekreacyjnych
•
liczba osób uczestniczących w spotkaniach edukacyjnych , prozdrowotnych i kulturalno –
rekreacyjnych
•
liczba osób objętych działaniami z zakresu konstruktywnego organizowania czasu wolnego
W sprawozdaniach zawierane będą ponadto informacje dotyczące aktualnie realizowanych
na terenie miasta programów przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu z podaniem
• liczby realizowanych programów i projektów pracy z rodziną,
• liczby uczestników programów i projektów
• liczby środowisk objętych programami aktywności lokalnej
•
liczby podjętych inicjatyw lokalnych na rzecz rodzin
W procesie monitoringu zbierane będą informacje o realizowanych programach z poszczególnych
instytucji, programy poszczególnych ośrodków wsparcia, rodzaj oferowanego wsparcia oraz
wskaźniki, liczba uczestników konferencji, narad, szkoleń.
Monitoringowi podlegać będą ponadto informacje dotyczące liczby treningów i warsztatów
odbywających się w ciągu roku, liczby osób uczestniczących w warsztatach i treningach oraz
analizie ankiet odbiorców szkoleń.
Stopień podniesienia kompetencji zawodowych przez kadrę pomocy społecznej i innych
specjalistów monitorowany będzie poprzez informację nt. rodzaju i tematyki szkolenia, kursu,
konferencji w której uczestniczył pracownik, stopień podniesienia kompetencji badany za pomocą
ankiety
Istotnym w procesie monitoringu będzie określenie
- czy spotkania odbywają się zgodnie z wcześniej załoŜonym harmonogramem,
- czy poruszane są istotne kwestie zgodnie z załoŜonymi planami i celami,
25
- efekty pracy psychologa (narzędzia – diagnostyczne – testy, kwestionariusze)
- czy spotkania odbywają się zgodnie z wcześniej załoŜonym harmonogramem,
- zakres tematyczny szkoleń i warsztatów
- czy poruszane są istotne kwestie zgodnie z załoŜonymi planami i celami – poprzez wgląd
w konspekty zajęć
Działania na rzecz wdraŜania programów edukacyjnych, organizowania spotkań edukacyjnych,
prozdrowotnych i kulturalno – rekreacyjnych oraz konstruktywnego organizowania czasu
wolnego monitorowane będą poprzez :
- liczbę wdraŜanych programów edukacyjnych
- liczbę osób objętych działaniami edukacyjnymi
- liczbę spotkań edukacyjnych, prozdrowowtnych i kulturalno - rekreacyjnych
- liczbę osób uczestniczących w spotkaniach edukacyjnych , prozdrowotnych i kulturalno –
rekreacyjnych
- liczba osób objętych działaniami z zakresu konstruktywnego organizowania czasu wolnego
26