Spis treści

Spis treści
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
1. Charakterystyka wybranych procesów poznawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Katarzyna Wachowska
9
Spostrzeganie (percepcja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Uwaga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pamięć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Funkcje wykonawcze (myślenie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
10
11
14
16
2. Przesiewowe narzędzia do oceny funkcjonowania poznawczego . . . . . . . . . . . . . . . .
Monika Talarowska
17
Krótka Skala Oceny Stanu Psychicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Montrealska Skala Oceny Funkcji Poznawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Test Rysowania Zegara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Addenbrooke’s Cognitive Examinaton . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Krótki Test Stanu Psychicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17
19
20
22
22
3. Funkcjonowanie poznawcze pacjentów chorujących na cukrzycę . . . . . . . . . . . . . .
Monika Talarowska
23
Definicja i epidemiologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozpowszechnienie zaburzeń funkcji poznawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przyczyny zaburzeń funkcji poznawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Inne czynniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zaburzenia funkcjonowania poznawczego pacjentów z cukrzycą typu 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zaburzenia funkcjonowania poznawczego pacjentów z cukrzycą typu 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
23
24
24
25
25
26
4. Funkcjonowanie poznawcze pacjentów z zaburzeniami czynności nerek . . . . . . . . . . .
Małgorzata Szpilewska
28
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przewlekła niewydolność nerek – definicja i epidemiologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Niewydolność nerek a funkcjonowanie poznawcze pacjentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28
28
31
33
5. Funkcjonowanie poznawcze pacjentów z chorobami układu krążenia . . . . . . . . . . . . . .
Monika Talarowska
35
Nadciśnienie tętnicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Epidemiologia 35 ▪ Przyczyny zaburzeń funkcji poznawczych 36 ▪ Zaburzenia funkcji poznawczych 37 ▪ Rokowanie 38
35
3
Spis treści
Choroba niedokrwienna serca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Epidemiologia 39 ▪ Przyczyny zaburzeń funkcji poznawczych 39 ▪ Zaburzenia funkcjonowania poznawczego 39 ▪ Rokowanie 40
Przejściowa amnezja globalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Definicja 40 ▪ Zaburzenia funkcji poznawczych 42 ▪ Rokowanie 42
39
40
6. Funkcjonowanie poznawcze pacjentów z zespołem metabolicznym . . . . . . . . . . . .
Waldemar Kryszkowski
43
Definicja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Epidemiologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przyczyny zaburzeń funkcji poznawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rokowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
43
44
45
45
7. Funkcjonowanie poznawcze pacjentów z chorobami układu oddechowego . . . . . . . . .
Monika Talarowska
46
Przewlekła obturacyjna choroba płuc i niewydolność oddechowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Definicja i epidemiologia 46 ▪ Rozpowszechnienie dysfunkcji poznawczych 47 ▪ Przyczyny
zaburzeń funkcji poznawczych 47 ▪ Funkcjonowanie poznawcze 48 ▪ Rokowania 49
Astma oskrzelowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Epidemiologia 49 ▪ Przyczyny zaburzeń funkcji poznawczych 49 ▪ Funkcjonowanie poznawcze 51
Obturacyjny bezdech senny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Definicja i epidemiologia 51 ▪ Charakterystyka zaburzeń funkcji poznawczych 52 ▪ Przyczyny zaburzeń funkcji poznawczych 52 ▪ Rokowanie 53
46
8. Funkcjonowanie poznawcze pacjentów ze stwardnieniem rozsianym . . . . . . . . . . . . . .
Iwona Karlińska
54
Definicja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozpowszechnienie zaburzeń poznawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Charakterystyka obrazu klinicznego zaburzeń poznawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zaburzenia pamięci 55 ▪ Spowolnienie szybkości procesów informacyjnych 56 ▪ Zaburzenia
uwagi 56 ▪ Zaburzenia myślenia i funkcji wykonawczych 57 ▪ Funkcje wzrokowo-przestrzenne 57 ▪ Funkcje językowe i mowa 57
SM a demencja podkorowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wskaźniki kliniczne SM a zaburzenia funkcji poznawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przebieg SM a zaburzenia poznawcze 58 ▪ Stopień nasilenia dysfunkcji neurologicznych
a zaburzenia poznawcze 58 ▪ Leczenie farmakologiczne a zaburzenia poznawcze 58
Progresja deficytów poznawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wyniki badań obrazowych układu nerwowego a zaburzenia poznawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Możliwości oceny neuropsychologicznej u chorych na SM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
54
54
55
49
51
57
58
60
61
62
9. Funkcjonowanie poznawcze pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów . . . . .
Monika Talarowska
64
Definicja i epidemiologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przyczyny zaburzeń funkcji poznawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Funkcjonowanie poznawcze pacjentów z RZS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rokowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
64
66
68
69
4
Spis treści
10. Funkcjonowanie poznawcze pacjentów z toczniem rumieniowatym układowym
Katarzyna Nowicka-Sauer
70
Definicja, etiologia i epidemiologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przyczyny zaburzeń funkcji poznawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wzorzec zaburzeń funkcji poznawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Diagnostyka funkcjonowania poznawczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rokowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
70
71
76
76
78
11. Zaburzenia funkcji poznawczych indukowane systemową terapią przeciwnowotworową . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Anna Szafryna-Kliwicka
79
Definicja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Epidemiologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przyczyny osłabienia funkcjonowania poznawczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Objawy (ocena obiektywna i subiektywna) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Narzędzia badawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Obrazowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Leczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Prewencja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rokowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
79
80
80
82
83
83
85
86
86
12. Funkcjonowanie poznawcze pacjentów z padaczką . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Marcelina Chamielec, Maciej Chamielec
88
Zaburzenia funkcji poznawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Uwaga 89 ▪ Funkcje wykonawcze 89 ▪ Uczenie się i pamięć 90 ▪ Mowa 90 ▪ Tempo przetwarzania informacji 91 ▪ Przetwarzanie informacji 91
Zaburzenia funkcji poznawczych a podłoże padaczki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zaburzenia funkcji poznawczych a lokalizacja ogniska padaczkowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Padaczka skroniowa 92 ▪ Padaczka płata czołowego 93
Zaburzenia poznawcze a typ napadów padaczkowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zaburzenia poznawcze w wybranych zespołach padaczkowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Młodzieńcza padaczka miokloniczna 93 ▪ Postępujące padaczki miokloniczne 93
Zaburzenia funkcji poznawczych związane z lekami przeciwpadaczkowymi . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Leczenie chirurgiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Diagnostyka funkcjonowania poznawczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Napady drgawkowe niezwiązane z padaczką . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rokowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
89
13. Funkcjonowanie poznawcze w wybranych chorobach zakaźnych (HIV, HCV)
Agata Orzechowska
91
92
94
94
96
97
98
99
99
100
Wirus HIV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
Definicja i epidemiologia 101 ▪ Zaburzenia funkcji poznawczych w wyniku zarażenia wirusem HIV 103 ▪ Rokowanie 106
Funkcjonowanie poznawcze osób z HCV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
Definicja i epidemiologia 107 ▪ Zaburzenia funkcji poznawczych 108 ▪ Rokowanie 109
5
Spis treści
14. Funkcjonowanie poznawcze osób z wybranymi chorobami endokrynologicznymi 112
Katarzyna Wachowska
Zaburzenia poznawcze w przykładach zespołów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
Choroba Gravesa-Basedowa 114 ▪ Choroba Hashimoto 114
15. Funkcjonowanie poznawcze osób z infekcjami wywołanymi wirusem grypy . . . 115
Monika Talarowska
Definicja i epidemiologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zaburzenia funkcji poznawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przyczyny zaburzeń funkcji poznawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rokowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
115
115
116
117
16. Łagodne zaburzenia funkcji poznawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Monika Talarowska
Definicja i epidemiologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Etiologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kryteria rozpoznawania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Progresja MCI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
119
119
119
121
17. Zespoły otępienne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Piotr Gałecki, Monika Talarowska
Definicja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Epidemiologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Etiologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Objawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Choroba Alzheimera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Otępienie naczyniopochodne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Otępienie wielozawałowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Otępienie podkorowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Otępienie z ciałami Lewy’ego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Otępienie w chorobie Parkinsona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Postać PDD przebiegająca z dominującą sztywnością 133
Zwyrodnienie czołowo-skroniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Otępienie czołowo-skroniowe – wariant czołowy 135 ▪ Otępienie semantyczne 135 ▪ Postępująca afazja bez płynności mowy 136
Diagnostyka różnicowa otępień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rokowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
122
124
125
125
126
129
130
131
131
133
134
136
138
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Nota o Autorach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
Nota o Redaktorach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
6