Pies i małe dziecko - Republika WWW w Onet.pl

Pies i małe dziecko - Republika WWW w Onet.pl

Kynologia
Dziecko i pies
Joanna Kosińska
spejalista psychologii psów
Narodziny dziecka
R
odzice spodziewający się narodzin
dziecka często niepokoją się jak zareaguje ich pies, czy nie będzie stanowił
zagrożenia, czy zaakceptuje nowego członka
rodziny. Zastanawiają się jak postępować, aby
wszystko ułożyło się dobrze. Zawsze najlepiej
wcześniej skonsultować się ze specjalistą
psychologii zwierząt, który na podstawie
przeprowadzonego wywiadu oceni jego
pozycję socjalną w hierarchii rodziny, stan
emocjonalny, zdolności przystosowawcze
do różnych zmian środowiska, zauważy
obecność ewentualnych problemów z zachowaniem oraz stwierdzi czy pies jest dobrze
socjalizowany z dziećmi w różnym wieku.
Socjalizacja jest to zdolność wchodzenia w relacje z innymi osobnikami, w tym
wypadku z dziećmi. Najłatwiej przyswajają
ją szczenięta w wieku między 3 tyg. a 3 miesiącem życia. Polega ona na zapewnieniu im
możliwości obcowania z małymi dziećmi.
Powinno odbywać się to zawsze pod stałą
kontrolą opiekunów, aby nabywane doświadczenia były korzystne dla obu stron. Należy
pamiętać, że chęć psa do wchodzenia
w relacje z dziećmi zależy od pozytywnych
kontaktów z nimi podczas całego życia
psa, a zwłaszcza w okresie szczenięcym.
Małe dzieci, zwłaszcza takie do 3 roku życia,
wyglądają i zachowują się zupełnie inaczej
niż dorośli ludzie i są traktowane przez psa
jako gatunek inny niż człowiek. Jeśli pies nie
będzie socjalizowany z małymi dziećmi, może
potem się ich bać lub przejawiać względem
nich instynkt łowiecki (podobnie jak w przypadku zwierząt należących do gatunków,
z którymi nie był socjalizowany).
Równie ważne jest miejsce psa w hierarchii
rodziny. W naturze tylko dominanci mają
prawo posiadania potomstwa. Jeśli pies jest
dominantem, może zachowywać się agresywnie wobec dziecka lub uznać go za własne
i nie dopuszczać do niego rodziców i gości.
Ważne jest, aby ocenić stan emocjonalny
psa. Jeśli pies jest lękliwy, cierpi na fobie,
depresje, może starać się unikać dziecka lub
zachowywać się agresywnie wobec niego lub
rodziców. Niektóre psy cierpią na zaburzenia
nastroju i są nieprzewidywalne. Trzeba to wszystko przeanalizować, zastosować odpowiednie
terapie zachowania zanim pojawi się dziecko,
aby pomóc psu lepiej zaakceptować jego po-
28
Wszystkie kontakty małego dziecka z psem muszą odbywać się pod kontrolą dorosłych
jawienie i uniknąć ewentualnych wypadków
pomiędzy dzieckiem i psem.
W każdym przypadku, aby zapobiec ewentualnym problemom, należy odpowiednio
przygotować psa na przybycie dziecka,
a potem przestrzegać paru zasad. Jak dziecko
przyjdzie na świat, ojciec powinien przynieść
do domu pieluszkę nasiąkniętą moczem
dziecka i umieścić przy posłaniu psa tak,
aby poznał zapach nowego członka rodziny
zanim pojawi się on wraz z matką w domu.
Taką procedurę należy powtórzyć 3-4 razy.
Narodziny dziecka pociągają zazwyczaj za
sobą ograniczenie czasu poświęcanego
psu. Wszystko zaczyna się kręcić wokół
niemowlęcia, a pies schodzi na drugi plan.
Bywa, że zwierzę popada w depresję lub
próbuje za wszelką cenę zwrócić na siebie
uwagę. Może zacząć załatwiać się w domu,
gryźć różne przedmioty lub wykazywać inne
zachowania typowe dla wieku szczenięcego.
Może także zacząć kojarzyć swoją frustrację
z przybyciem dziecka, co z kolei powoduje
lęki i pewne formy agresywności. Aby tego
wszystkiego uniknąć, trzeba zmniejszyć ilość
czasu poświęcanego psu przed narodzinami
dziecka w stosunku do czasu, jaki będzie
mu poświęcany po narodzinach. Psa należy
traktować obojętnie, gdy dziecka nie ma
w pobliżu, natomiast pieścić tylko w obecnoKynologia 1/2005
Kynologia
ści dziecka, tak aby zaczął kojarzyć dziecko
z czymś przyjemnym.
były socjalizowane z małymi dziećmi. Małe
dziecko, zachowujące się zupełnie inaczej
niż osoba dorosła (nagłe ruchy, krzyki,
itp.) wywołuje u psa poczucie zagrożenia,
strach. W sytuacji, gdy nie ma on możliwości
ucieczki, reaguje agresywnie. Ugryzienia
są zazwyczaj bardzo mocne, gdyż przerażony
pies ich nie kontroluje.
Kontakty z dzieckiem
Wszystkie kontakty psa z dzieckiem powinny
być zawsze pod kontrolą rodziców. Nie można dopuszczać, aby dziecko zbliżało się do
psiej miski, sprawiało psu ból (np. ciągnąc za
ogon czy uszy) czy na siłę głaskało psa, gdy
ten nie ma już na to ochoty. Do około 3 lat
dziecko nie jest w stanie zrozumieć sygnałów
ostrzegawczych wysyłanych przez psa. Nawet
łagodny pies może ugryźć, gdy poczuje się
zagrożony. Psy dużych ras mogą ponadto
niechcący przewrócić dziecko (np. w zabawie). Zdarza się, że pies zareaguje agresją
z rozdrażnienia, gdy dziecko sprawi mu ból
ciągnąc za ogon czy wyrywając sierść lub,
kiedy będzie zmuszało psa do zabawy, gdy
ten nie ma już na to ochoty. Nie zawsze to,
co my ludzie uważamy za sposób okazywania
przyjaźni, jest tak samo odbierane przez psa.
Gwałtowne ruchy lub niektóre gesty mogą
spowodować, że pies zareaguje agresją.
Dziecko może położyć rękę na grzbiecie psa
nie zdając sobie sprawy, że w języku psim
oznacza to dominację i pies może poczuć się
zagrożony. Dlatego ciągły nadzór i wyobraźnia
opiekunów są zawsze niezbędne.
Starsze dzieci powinny być uczone prawidłowego postępowania z psem. Dziecko
powinno zawsze stać na wyższym szczeblu
rodzinnej hierarchii niż pies. Dobre rezultaty daje umożliwienie dziecku wydawania
poleceń psu. Rola rodziców polega na ewentualnej pomocy w wyegzekwowaniu od psa
wykonania komendy. Obecność psa i kontakty
z nim bardzo korzystnie wpływają na rozwój
emocjonalny dziecka, dają dziecku poczucie
własnej wartości i uczą odpowiedzialności.
Przypadki pogryzień
Na uwagę zasługuje fakt, że statystycznie
ryzyko pogryzienia przez psa jest mniejsze niż
ryzyko innych wypadków domowych, jakim
ulegają dzieci. Jednakże wszystkie przypadki
pogryzień wzbudzają w społeczeństwie więcej
emocji i są bardziej nagłaśniane przez media.
Wypadki mogą być spowodowane przewróceniem, podrapaniem lub pogryzieniem przez
psa, z czego to ostatnie jest najgroźniejsze.
Ryzyko jest tym większe, im większa różnica
wielkości między dzieckiem i psem. Pogryzienie przez dużego psa jest groźniejsze, co
oczywiście absolutnie nie znaczy, że duże psy
są bardziej agresywne.
Każdy przypadek agresji psa wobec dziecka wymaga dokładnej analizy, aby uniknąć
podobnych wypadków w przyszłości. Ekspertyza powinna być oparta nie tylko na samym
Kynologia 1/2005
Pies „polujący” na dzieci
ugryzieniu i ataku, ale na zbadaniu całego
zachowania psa, zachowania dziecka, ich
sposobu komunikacji, relacji z psem.
Ten typ agresji, podobnie jak agresja ze
strachu, wiąże się z niewystarczającą socjalizacją z małymi dziećmi. Pies nie rozpoznaje
w dziecku człowieka jako gatunku, z którym
był socjalizowany i traktuje je jako potencjalną ofiarę, wykazując instynkt łowiecki. Pies
wykonuje wszystkie sekwencje zachowań łowieckich, tak jak w przypadku polowania na
drobną zwierzynę. Może próbować skoczyć
złączonymi łapami na dziecko lub wózek,
łapać zębami za wystające ręce i ramiona,
próbować nosić w zębach i potrząsać jak
upolowaną zdobyczą. W przypadku tego typu
agresji, jedynym rozwiązaniem jest całkowite
izolowanie psa od małych dzieci.
Różne formy agresji psa wobec
dziecka
Niektóre agresje są częścią normalnych
zachowań psa.
Agresja rywalizacyjna jest, jak sama
nazwa wskazuje, związana z rywalizacją
o jakiś przedmiot lub osobę. Może być to rywalizacja o pożywienie, miejsce odpoczynku,
wejście do pokoju lub o zainteresowanie ze
strony rodziców. Agresja rywalizacyjna jest
wzmożona, gdy pozycja psa w stadzie nie jest
jednoznacznie określona i gdy pies czuje się
„dominantem”. Pies, zanim ugryzie, wysyła
sygnały ostrzegawcze, jednak inteligencja
doświadczalna małego dziecka domagającego się kontaktu socjalnego nie jest wystarczająca, aby zrozumieć ostrzeżenie i uniknąć
fazy gryzienia, generalnie kontrolowanej.
Agresja z rozdrażnienia jest bardzo
częstą formą agresji wywołaną przez frustrację, której przyczyną może być ograniczenie
wolności (trzymanie na uwięzi), zadawanie
bólu, zmuszanie do kontaktu (głaskanie lub
czesanie na siłę), prowokowanie pokazywaniem smakołyków, które nie są dawane,
itp. Niektóre psy są bardziej odporne na
ból i przez to bardziej tolerancyjne wobec
zachowań dziecka, inne mniej. W każdym
przypadku, jakiekolwiek kontakty dziecka
z psem powinny odbywać się pod stałą kontrolą dorosłych.
Agresja wywołana strachem jest
najbardziej niebezpieczna. Spotyka się ją
u psów, które w okresie szczenięcym nie
Hiperagresja
Są to agresje związane z zaburzeniami
zachowania zwierzęcia. Ugryzienia są mocne, niekontrolowane ani przez wewnętrzne
wyuczone reakcje socjalne, ani przez młody
wiek przeciwnika.
W każdym przypadku należy dokładnie
przeanalizować zachowanie psa. Trzeba
wziąć pod uwagę wiek dziecka, typ agresji,
wielkość psa, obecność osób będących
w stanie zapanować nad agresją psa i wprowadzić odpowiednią terapię lub zdecydować
o odizolowaniu psa od dziecka.
Pamiętajmy, że jeżeli dochodzi do pogryzienia dziecka przez psa, winę za to ponoszą
zawsze dorośli, którzy nie zachowali wystarczających środków zapobiegawczych.
29