Jan Mazur – urodził się 13 marca 1888 roku w Czermnej w

Jan Mazur – urodził się 13 marca 1888 roku w Czermnej w ƒwczesnym powiecie Jasło w wielodzietnej
trzynastoosobowej rodzinie chłopskiej. Jego rodzicami byli Justyna i Michał Mazurowie ktƒrzy w
Czermnej gospodarowali na niewielkim gospodarstwie rolnym. W wieku ośmiu lat wraz ze starszą
siostrą wyemigrował do Stanƒw Zjednoczonych. Tam uczęszczał do polskiej szkoły parafialnej i do
szkoły amerykańskiej. Następnie podjął pracę na farmie i dalej w Hucie Żelaza. Jeszcze przed
wybuchem II wojny jako obywatel Austrii /Polska pod zaborami/ został wezwany do obycia służby
wojskowej W Wiedniu ukończył szkołę podoficerską. Porzucił jednak służbę i wrƒcił do USA gdzie
założył własną firmę sprzedaży maszyn i narzędzi rolniczych. Do Europy powrƒcił pod koniec I Wojny
Światowej by wstąpić jako ochotnik do organizowanej we Francji Armii gen. Jƒzefa Hallera. Po
zakończeniu wojny w 1918 roku powrƒcił do Polski by aktywnie działać na rzecz odbudowującej się
niepodległości. Brał udział w wojnie polsko- bolszewickiej w latach 1919-1920. Nie widząc możliwości
polepszenia warunkƒw życiowych w rodzinnej wsi po zawarciu w 1921 roku małżeństwa w Jodłowej z
Anną Topolską w 1922 roku kupił poniemieckie gospodarstwo rolne o powierzchni 15 ha w
Dominowie powiat średzki. W okresie międzywojennym jak i po zakończeniu II wojny światowej aż
do przedwczesnej śmierci w 1947 roku angażował się w wiele przedsięwzięć zarƒwno na szczeblu
gminy Dominowo jak i powiatu średzkiego oraz wojewƒdztwa. Politycznie związał się z ruchem
ludowym i Wincentym Witosem oraz Stanisławem Mikołajczykiem. Przed II Wojną Światową był
gminnym, powiatowym i wojewƒdzkim działaczem Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast” a
następnie Stronnictwa Ludowego –od 1936 roku był członkiem Zarządu Wojewƒdzkiego SL. Jednym
ze sposobƒw wyjścia z kryzysu społecznego widział w należytym przygotowaniu młodego pokolenia
wsi i stworzenia mu perspektyw życiowych i zawodowych. W 1928 roku był jednym z inicjatorƒw
powstania Wielkopolskiego Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici”. Aktywnie wspierał tę organizację
między innymi angażując się w 1936 roku w budowę pierwszego na ziemiach zachodnich wiciowego
Domu Ludowego nazwanego pƒźniej imieniem W. Witosa w Janowie koło Środy. W sierpniu 1937
roku brał udział w przygotowaniach a następnie stanął na czele strajku chłopskiego rolnikƒw ziemi
średzkiej. Uznał że jest to sposƒb na walkę z kryzysem i zastojem gospodarczym oraz likwidacją
nędzy i bezrobocia. Nieobca była mu rƒwnież działalność kƒłkowa. W 1924 roku został prezesem
Zarządu Powiatowego Kƒłek Rolniczych w Środzie a w 1934 roku członkiem Zarządu Wielkopolskiego
Towarzystwa Kƒłek Rolniczych natomiast w 1936 roku został członkiem Rady Głƒwnej WTKR. W
okresie dwudziestolecia międzywojennego działał też w rƒżnych organizacjach rolniczych na terenie
powiatu -był od 1934 roku II ławnikiem Spƒłki Odwodnienia Moskawy. Angażował się w pomoc
stypendialną dla zdolnej materialnie niezamożnej młodzieży zarƒwno wiejskiej jak i miejskiej. Od
1935 roku był członkiem 13-osobowego Komitetu Wykonawczego Obywatelskiego Komitetu Pomocy
dla Bezrobotnych pow. średzkiego kierowanego przez starostę J. Niedziałkowskiego. Przed II Wojną
aktywnie włączał się w działalność samorządową. W Latach 1928-1939 był członkiem Wydziału
Sejmiku Wojewƒdzkiego w Poznaniu. Był członkiem Sejmiku Powiatowego a także radnym Rady
Gminnej gminy Dominowo. Wybuch II wojny Światowej zastał J. Mazura w Dominowie. W grudniu
1939 roku wraz z całą rodziną został wysiedlony do Osiecka-Podbiel k/Warszawy w pow.
garwolińskim. Tam pracując jako robotnik leśny podjął działalność w zbrojnym ruchu oporu. Wstąpił
w szeregi Batalionƒw Chłopskich i działał pod pseudonimem „Pazur”. Utrzymywał ścisłe kontakty z
Armią Krajową. Często zmieniał nazwisko i dokumenty. Jednak mimo to w marcu 1944 roku był
aresztowany w Warszawie. Uwolniony z więzienia włączył się w walki powstańcze. W Powstaniu
Warszawskim uczestniczył do dnia kapitulacji. W okresie wojny działał także w komitecie
Wysiedleńcƒw. Po pobycie w przejściowym obozie dla jeńcƒw powstańczych w połowie lutego 1945
roku powrƒcił na swoje gospodarstwo do Dominowa / przed wojną w 1939 roku zostało ono
powiększone o jeszcze jedno tym razem 6-hektarowe z zabudowaniami r•wnież w Dominowie/. Po
powrocie z wielkim zaangażowaniem włączył się w odbudowę struktur gospodarczych, społecznych i
administracyjnych w powiecie średzkim i gminie Dominowo. Dnia 11 marca 1945 roku na zebraniu
konsultacyjnym Gminnej rady Narodowej w dominowie występował jako pełnomocnik SL. Wtedy też
został wybrany jednym z dw•ch członk•w Zarządu Gminnego. Trzy dni p•źniej 14 marca 1945 roku
podczas zebrania wyborczego w•jta, podw•jciego, ławnik•w i Rady Gminy w Dominowie został
wybrany delegatem do Powiatowej Rady Narodowej w Środzie Wlkp. Na zebraniu konsultacyjnym
Powiatowej Rady Narodowej w dniu 28 marca 1945 roku został wybrany jej przewodniczącym w
głosowaniu tajnym. W głosowaniu udział wzięło 27 radnych- za kandydaturą J.Mazura głosowało 19
radnych, za kandydaturą •wczesnego starosty pozostali. W 1945 roku został też prezesem Zarządu
Średzkiej Mleczarni. W 1946 roku był wsp•łorganizatorem Uniwersytetu Ludowego w Łęknie
k/Zaniemyśla. W 1946 roku wchodził też w skład Rady Nadzorczej i Zarządu Gminnej Sp•łdzielni SCh
w Dominowie oraz przewodniczył Powiatowemu Zarządowi „Samopomocy Chłopskiej”. Opr•cz
powyższej działalności po wojnie kontynuował też działalność polityczną. Był zwolennikiem PSL
mikołajczykowskiego. Dnia 6 lipca 1945 roku został członkiem Zarządu Wojew•dzkiego PSL w
Poznaniu kt•remu po powrocie do kraju prezesował Stanisław Mikołajczyk. Wsp•lnie z żoną Anną
mieli czworo dzieci Edwarda, Michała Janinę i Juliana. Zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach dnia
17 sierpnia 1947 roku w średzkim szpitalu. Został pochowany w Gieczu w grobowcu na cmentarzu
przykościelnym. Obecnie doczesne szczątki J. Mazura spoczywają w grobowcu rodzinnym na
cmentarzu w Grodziszczku
Sporządził: A. Ochowiak