Pierwotny rak jajowodu – opis przypadku

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 4, 310-312, 2010
OPIS PRZYPADKU
Pierwotny rak jajowodu – opis przypadku
MICHAŁ MAKAREWICZ 1, MACIEJ BIELIŃSKI1, WIESŁAWA CHMIELEWSKA1, KATARZYNA MOSZCZYŃSKA1
GRZEGORZ LUDWIKOWSKI 1,2, JACEK CZOSNYKA 1, RAFAŁ MARCINKOWSKI 1, IZABELA LATOCH 1,2
JACEK SKÓRCZEWSKI 1, MARIUSZ DUBIEL1,2
Streszczenie
Pierwotny rak jajowodu stanowi od 0,1 do 1,1% wszystkich złośliwych nowotworów narządu rodnego z zachorowalnością 3,6/milion
kobiet/rok. Brak jest charakterystycznych dolegliwości i objawów mogących sugerować jego występowanie. Autorzy przedstawiają
opis przypadku pooperacyjnego rozpoznania pierwotnego raka jajowodu u pacjentki z nieprawidłowymi krwawieniami macicznymi.
Słowa kluczowe: rak jajowodu
Opis przypadku
Do Oddziału Ginekologii zgłosiła się pacjentka lat 60,
ze skierowaniem od lekarza prowadzącego, z powodu
nieprawidłowych krwawień macicznych, celem weryfikacji histopatologicznej.
W wywiadzie sporadyczne nieregularne krwawienia
z dróg rodnych od ok. 7 miesięcy. Z powodu obecnych dolegliwości pacjentka była poddana zabiegowi wyłyżeczkowania kanału szyjki macicy oraz ścian jamy macicy trzy
miesiące wcześniej w innej placówce medycznej. Wynik
histopatologiczny: 1. Mucosa endocervicalis; 2. Endometrium atrophicum.
Wywiad ginekologiczny: Pierwsza miesiączka – 14. r.ż.,
ostatnia – 52. r.ż. Porody – 1, poronienia samoistne i sztuczne – 0. Ostatnia cytologia (trzy miesiące przed obecną
hospitalizacją): A – I B – I C – II .1.c wg Bethesdy ; PAP – II.
Wywiad rodzinny: brat zmarł z powodu choroby nowotworowej CUN.
Wywiad środowiskowy: nikotynizm od 30 lat ok. 15-20
papierosów na dobę.
Badanie ginekologiczne przy przyjęciu
W badaniu dwuręcznym zestawionym stwierdzono:
srom i krocze ródki, pochwa średnioszeroka, niewielka
ilość brunatnej wydzieliny w pochwie, trzon macicy
w przodozgięciu, normalnej wielkości, gładki, ruchomy,
niebolesny, przydatki obustronnie niebadalne.
W badaniu USG TV – trzon macicy AP = 32 mm, endometrium = 9,4 mm, przydatków nie uwidoczniono.
Ze względu na obfite krwawienia pacjentkę zakwalifikowano do ponownego zabiegu wyłyżeczkowania kanału
szyjki macicy i ścian jamy macicy. Wynik badania histopatologicznego: Mucus et fragmenta parva glandularum
mucosae endocervicalis. Endometrium sine lesionibus.
Nieregularne krwawienia maciczne nie ustąpiły i z tego
powodu chora została zakwalifikowana do planowego
zabiegu operacyjnego wycięcia macicy z przydatkami dro-
gą brzuszną. Datę zabiegu wyznaczono na miesiąc po
weryfikacji histopatologicznej.
Zabieg operacyjny
W badaniach laboratoryjnych przed zabiegiem operacyjnym nie stwierdzono odchyleń od normy. Badanie USG
TV – jak poprzednio.
Wykonano wycięcie macicy z przydatkami drogą brzuszną. Po otwarciu jamy brzusznej stwierdzono: trzon macicy wielkości zwykłej, gładki z blizną 2-3 mm w dnie (po
perforacji w trakcie wyłyżeczkowania), przydatki obustronnie makroskopowo bez zmian. Przebieg operacji bez
powikłań. Stan pacjentki po zabiegu dobry.
Przebieg pooperacyjny
Bez powikłań. W czwartej dobie po operacji pacjentkę
w stanie ogólnym dobrym wypisano do domu z zaleceniem zgłoszenia się za 14 dni po wynik badania histopatologicznego.
Wynik pooperacyjnego badania histopatologicznego
Carcinoma transitionale male differentiatum oviducti dextri cum metastases ad ovarii sinistri. G-3,
pT2a, Nx (WHO), II a (FIGO).
Corpora albicantia ovarii dextri. Atrophia fibrosa oviducti
sinistri. Cystes perisalpingealis.
Structura corporis uteri normalis. Endometrium atrophicum. Cervicitis chronica.
Trzon macicy o wymiarach 3 × 3 × 2,5 cm z szyjką długości 2,5 cm. Jajnik prawy 2,5 × 1,2 × 1 cm. Jajowód prawy
długości 4,5 cm, na odcinku 3 cm poszerzony do 1,5 cm
średnicy, w jego świetle obecne białoszare kalafiorowate
masy nowotworowe dochodzące do głębokich warstw błony mięśniowej. Jajnik lewy o wymiarach 3 × 1 × 1 cm z ogniskową zmianą o średnicy 0,8 cm, otorebkowaną o utkaniu gruczolakoraka. Jajowód lewy długości 3 cm z cechami zaniku włóknistego. Przymacicza obustronnie, szyjka
i trzon macicy – wolne od utkania nowotworowego.
1
Oddział Ginekologii, Położnictwa i Patologii Ciąży, Wielospecjalistyczny Szpital Miejski im. dr. Emila Warmińskiego, Bydgoszcz
2
Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Pierwotny rak jajowodu – opis przypadku
311
Dalsze leczenie
Wnioski
Chorą skierowano w celu dalszego leczenia do Centrum Onkologii w Bydgoszczy.
Opisany powyżej przypadek potwierdza, że rak jajowodu może nie dawać żadnych objawów klinicznych, jak
również w badaniach dodatkowych nie stwierdza się
odchyleń od normy.
Dyskusja
Pierwotny rak jajowodu stanowi od 0,1 do 1,1% wszystkich złośliwych nowotworów narządu rodnego z zachorowalnością 3,6/milion kobiet/rok [1-4]. Zwiększone ryzyko
występowania raka jajowodu obserwuje się u pacjentek
z genetycznym uwarunkowaniem raka piersi i jajnika
(nosicielki mutacji genu BRCA1) [5, 15]. Częściej chorują
mieszkanki miast, pracujące umysłowo.
Do najczęstszych objawów raka jajowodu należą: bóle
brzucha, nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych
i obecność guza w jamie brzusznej lub miednicy mniejszej.
Klasyczne objawy to ból o charakterze kolkowym, którego
natężenie zmniejsza się wraz z wydzieleniem obfitej, wodnistej treści z dróg rodnych oraz wyczuwalny guz w badaniu ginekologicznym. Jest to patognomoniczna triada objawów zwana hydrops tubae profluens Latzki. Występuje
ona u 5-10% pacjentek [16, 17].
W badaniu ultrasonograficznym raki jajowodu opisywane są jako: guzy lite w kształcie kiełbasy (sausage shaped mass), torbiele z pogrubiałą torebką lub guzy torbielowato-lite przypominające koło zębate [6]. Niespecyficzny
obraz w badaniu ultrasonograficznym uniemożliwia rozpoznanie przedoperacyjne raka jajowodu [7, 8].
W skriningu, jak i w rokowaniu u pacjentek z rakiem
jajowodu, przydatne jest oznaczenie stężenia antygenu
CA 125, który niejednokrotnie jest fałszywie ujemny [9, 10].
Typowy obraz makroskopowy ograniczonego raka
jajowodu to poszerzony jajowód przypominający wodniak
lub ropniak jajowodu. W świetle jajowodu na przekroju
poprzecznym może być widoczna masa lita lub brodawkowata.
Według WHO guzy jajowodu dzielą się pod względem
histologicznym na nabłonkowe, mieszane nabłonkowe,
mezenchymalne i najczęstsze surowicze [11]. Istnieje również klasyfikacja zaawansowania procesu nowotworowego
wg FIGO oraz TNM. [3, 12].
Leczenie operacyjne obejmuje całkowitą przezbrzuszną histerektomię, obustronną salpingoophorektomię, limfadenektomię węzłów chłonnych miednicznych i okołoaortalnych, omentektomię, biopsję otrzewnej. [10]. Radykalność postępowania operacyjnego ma znaczenie dla przeżywalności pacjentek [13, 14]. Rak jajowodu rozprzestrzenia się w obrębie jamy brzusznej w sposób podobny
do raka jajnika poprzez naciekanie sąsiednich narządów,
ponadto drogą limfatyczną oraz rzadziej przez naczynia
krwionośne. Radykalna limfadenektomia zwiększa prawdopodobieństwo właściwej oceny zajęcia węzłów chłonnych oraz wiąże się ze zwiększoną całkowitą przeżywalnością. Leczenie uzupełniające stanowi chemioterapia
składająca się z 6 cykli leczenia związkami platyny i paklitakselu [10].
Piśmiennictwo
[1] Zhuo Ren, Yun-ping Zhang, Hui-xia Yang i wsp. (2009) Li-
quid-based cytology aids in primary fallopian tube cancer
diagnosis. J. Zhejiang Univ. Sci. B. 10(8): 635-638.
[2] Goodman M., Shvetsov Y. (2009) Incidence of Ovarian, Peritoneal, and Fallopian Tube Carcinomas in the United States,
1995-2004. Cancer Epidemiol. Biomarkers Prev. 18(1): 132139.
[3] Schneider C., Wight E., Perucchini D. i wsp. (2000) Primary
carcinoma of the fallopian tube. A report of 19 cases with
literature review. Eur. J. Gynaecol. Oncol. 21: 578-582.
[4] Nordin A.J. (1994) Primary carcinoma of the fallopian tube:
a 20-year literature review. Obstet. Gynecol. Surv. 49(5): 349-
61.
[5] Carlson J.W., Miron A., Jarboe E.A. i wsp. (2008) Serous Tu-
bal Intraepithelial Carcinoma: Its Potential Role in Primary
Peritoneal Serous Carcinoma and Serous Cancer Prevention.
J. Clin. Oncol. 1; 26(25): 4160-4165.
[6] Yuen J.H., Wong G.C., Lam C.H. (2002) Preoperative sonographic diagnosis of primary fallopian tube carcinoma. J. Ultrasound. Med. 21(10): 1171-1173.
[7] Mladenović-Segedi L. (2009) Primary fallopian tube carcinoma. Med. Pregl. 62(1-2): 31-36.
[8] Patlas M., Rosen B., Chapman W. i wsp. (2004) Sonographic
diagnosis of primary malignant tumors of the fallopian tube.
Ultrasound Q. 20(2): 59-64.
[9] Krasevic M., Stankovic T., Petrovic O. i wsp. (2005) Serous
borderlinetumor of the fallopian tube presented as hematosalpinx: a case report. BMC Cancer 5: 129.
[10] Brito L.G., Marana H.R., de Andrade J.M. i wsp. (2009) Primary adenocarcinoma of the fallopian tube as an incidental finding during surgery in a postmenopausal patient with unspecific pelvic pain. Eur. J. Gynaecol. Oncol. 30(5): 597-599.
[11] Scully R., Young R., Clement P. (2003) Tumors of the fallopian tube: histologic classification and cancer staging epithelial and mixed epithelial-mesenchymal tumors Tumors of
the Ovary, Maldeveloped Gonads, Fallopian Tube, and
Broad Ligament. (Red.) Rosai J, Sobin L. Washington: Armed
Forces Institute of Pathology: 461-476.
[12] Benedet J.L., Bender H., Jones H. i wsp. (2000) FIGO staging
classifications and clinical practice guidelines in the management of gynecologic cancers. FIGO Committee on Gyne-
cologic Oncology. Int. J. Gynaecol. Obstet. 70(2): 209-262.
[13] Shih K.K., Chi D.S., Barakat R.R. i wsp. (2010) Beyond ter-
tiary cytoreduction in patients with recurrent epithelial ovarian, fallopian tube, or primary peritoneal cancer. Gynecol.
Oncol. 116(3): 364-369. Epub 2009 Nov 7.
[14] Gadducci A., Landoni F., Sartori E. i wsp. (2001) Analysis of
treatment failures and survival of patients with fallopian
tube carcinoma: a cooperation task force (CTF) study. Gyne-
col. Oncol. 81(2): 150-159.
[15] Olivier R.I. van Beurden M., Lubsen M.A. i wsp. (2004) Clini-
cal outcome of prophylactic oophorectomy in BRCA1/BRCA2
mutation carriers and events during follow-up. Br. J. Cancer.
19; 90(8): 1492-1497.
[16] Maeda D., Takazawa Y., Ota S. i wsp. (2010) Bilateral micro-
scopic adenocarcinoma of the fallopian tubes detected by
an endometrial cytologic smear. Int. J. Gynecol. Pathol
29(3): 273-277.
312
M. Makarewicz, M. Bieliński, W. Chmielewska i wsp.
[17] Płoszyński A., Grzybowski W., Wojtylak S. i wsp. (2001)
Analiza kliniczno-morfologiczna 11 przypadków pierwotnego raka jajowodu. Ginekol. Pol. 71(9): 1184-1188.
J
Michał Makarewicz
Oddział Położnictwa, Patologii Ciąży i Ginekologii
Wielospecjalistycznego Szpitala Miejskiego
im. dr. Emila Warmińskiego
ul. Szpitalna 19, 85-826 Bydgoszcz
e-mail: [email protected]
Primary fallopian tube carcinoma – case report
The primary fallopian tube carcinoma accounts for 0.1 to 1.1 of all malignant neoplasms in genital organ with morbidity rate 3.6 per
million of women per year. There are no characteristic symptoms or discomforts that could suggest its occurrence. The authors
present the postoperative case study of primary fallopian tube carcinoma diagnosis in a patient with abnormal bleeding time.
Key words: fallopian tube carcinoma