ZAGADNIENIA DO EGZAMINU LICENCJACKIEGO 2015/2016

Filologia czeska
ZAGADNIENIA DO EGZAMINU LICENCJACKIEGO
od roku 2015/16
1. Gramatyka współczesnego języka czeskiego
2. Historia literatury czeskiej
Ad.1.
GRAMATYKA WSPÓŁCZESNEGO JĘZYKA CZESKIEGO
I. FONETYKA I FONOLOGIA
1. Ogólna charakterystyka języka czeskiego.
Jego miejsce wśród języków słowiańskich, główne cechy wyróżniające.
2. Narządy mowy i ich czynność.
Narządy w jamie gardłowej, ustnej i nosowej, ich określenia anatomiczne i funkcje.
Wytwarzanie głosu. Akustyczna i artykulacyjna interpretacja głoski.
3. Zastosowania fonetyki.
Fonetyka a fonetyka praktyczna, ortoepia, fonetyka kliniczna, foniatria, logopedia,
pedofonetyka, patofonetyka, wady wymowy (sygmatyzmy, rotacyzm, rotacyzm
bohemicus).
4. Fonologia języka czeskiego.
Inwentarz fonemów czeskich i ich zróżnicowanie. Opozycje fonologiczne. Pozycyjne i
fakultatywne warianty fonemów. Morfonem. Istota zapisu fonologicznego.
5. Wokalizm.
Zasób samogłosek. Trójkąt samogłoskowy (samogłoski wysokie, niskie, średnie, przednie,
tylne, środkowe). Labializacja. Transkrypcja fonetyczna
6. Konsonantyzm.
Podział spółgłosek według kryterium układu wiązadeł głosowych; sposobu artykulacji,
miejsca artykulacji, ruchomego narządu artykulacyjnego, położenia podniebienia
miękkiego. Upodobnienia regresywne i progresywne. Transkrypcja fonetyczna.
7. Sylaba jako podstawowy odcinek ciągu mownego.
Budowa sylaby: elementy tonowe i nietonowe - centrum (wierzchołek) i pobocze sylaby,
zasady wydzielania sylab.
8. Akcent i inne środki delimitacyjne.
Prozodyczna podstawa akcentu czeskiego, pozycja akcentowa, akcent poboczny, klityki,
zestrój akcentowy, delimitacyjne funkcje intonacji i środków nieprozodycznych.
II. MORFOLOGIA I SŁOWOTWÓRSTWO
1. Analiza fleksyjna.
Temat fleksyjny, temat oboczny, rodzaje alternacji, szereg alternacyjny, przyrostek
tematotwórczy, temat supletywny, przyrostki i przedrostki fleksyjne, końcówka
(przypadkowa, rodzajowa, inne).
2. Kryteria klasyfikacji fleksyjnej rzeczowników czeskich.
Cechy
morfonologiczne,
kategorie
selektywne,
charakterystyczne
końcówki
i
synkretyzmy; pojęcia: paradygmat, klasa deklinacyjna, wzór, kategorie fleksyjne
rzeczowników.
3. Dystrybucja końcówek przypadkowych w deklinacji rzeczowników.
Zasady doboru końcówek G i L sg. oraz N i L pl. rzeczowników męskich, G sg. i pl.
żeńskich oraz L sg. i pl. nijakich; rola składni i znaczenia przy wyborze końcówek
obocznych.
4. Klasyfikacja i paradygmaty deklinacji przymiotników, zaimków i liczebników.
Cechy morfonologiczne a paradygmaty przymiotników; rodzaj a kategorie selektywne
zaimków i liczebników, kategorie posesywności, nieokreśloności, zbiorowości.
5. Kryteria klasyfikacji fleksyjnej czasowników czeskich.
Zakończenia tematów, typowe alternacje, charakterystyczne końcówki; pojęcia:
paradygmat, klasa koniugacyjna, wzór, werbalne kategorie fleksyjne i selektywne.
6. Wahania form we współczesnej odmianie czasowników czeskich.
Końcówki równoległe i oboczne tematy form czasu teraźniejszego, oboczności w temacie
czasu przeszłego (również w imiesłowie biernym), końcówki bezokolicznika.
7. Podstawowe terminy synchronicznej analizy derywatów.
Derywat, podstawa słowotwórcza, afiks, formant, motywacja, fundacja, parafraza
słowotwórcza.
8. Sposoby tworzenia wyrazów w języku czeskim.
Rodzaje derywacji, kompozycja i inne sposoby tworzenia wyrazów złożonych, adaptacja.
9. Gniazdo słowotwórcze.
Zdefiniowanie
oraz
przedstawienie
najbardziej
reprezentatywnych
przykładów,
paradygmat słowotwórczy.
10. Kategorie słowotwórcze.
Nazwy wykonawców czynności, nazwy mieszkańców, nazwy miejsc, nazwy istot
odmiennej płci, nazwy zdrobniałe, przymiotniki dzierżawcze, przymiotniki stopniowalne i
inne modele zmiany intensywności cech, czasowniki dokonane, niedokonane
i
wielokrotne.
II. SKŁADNIA
1. Analiza zdania pojedynczego.
Składniki proste i złożone, rodzaje orzeczeń i okoliczników, formy gramatyczne podmiotu
i przydawki.
2. Gramatyczne i komunikatywne uwarunkowania szyku wyrazów.
Szyk składników, enklityki, aktualne rozczłonkowanie zdania.
3. Łączenie zdań.
Zdania złożone i tekst. Wskaźniki zespolenia a stosunek syntaktyczny.
4. Wypowiedzenia współrzędnie złożone.
Typy relacji znaczeniowych i ich wykładniki.
5. Rodzaje zdań podrzędnych.
Według funkcji składniowych i według treści.
6. Charakterystyka relacji składniowych.
Walencja. Typy walencyjne / konotacyjne czasowników. Właściwości akomodacyjne
wyrazów.
Wskazówki lekturowe
Če c ho vá M. a ko l ., Čeština - Řeč a jazyk, Praha 1996, vyd. 2. Praha 2000.
Da mb o r s k ý J . , Podstawy gramatyki języka czeskiego, Warszawa 1970.
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, pod red. K. Polańskiego, Wrocław 1995.
Grzegorczykowa R., Wykłady z polskiej składni.
Ha vrá n e k B . , J ed l ič ka A., Stručná mluvnice česká, 24. upravené vydání, Praha 1992.
Lab o c ha J . , Gramatyka polska, cz. 3: Składnia, Kraków 1995.
Mluvnice češtiny, díl 1-3, Praha 1986.
Nagórko A., Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 2006.
Příruční mluvnice češtiny, red. P. Karlík, M. Nekula, Z. Rusinová, vyd.2. opr., Brno 1996.
R u sí no v á Z., Současná česká morfologie, Opava 1993.
S ga ll P . , Hro n e k J . , Čeština bez příkras, Praha 1992.
Sia t ko ws ki J., Zarys gramatyki języka czeskiego, [w]: J. Siatkowski, M. Basaj, Słownik czesko-polski,
Warszawa 1991, s. 1079-1116.
Str u t yń s k i J . , Gramatyka polska, cz. 1: Wprowadzenie, fonetyka, fonologia, Kraków 1995.
Str u t yń s k i J . , Gramatyka polska, cz. 2: Morfologia, Kraków 1995.
Š mi la ue r V. , Nauka o českém jazyku, Praha 1972.
Ad.2.
HISTORIA LITERATURY CZESKIEJ
1) Fantastyka i antyutopia w literaturze czeskiej.
2) Motyw Pragi na podstawie wybranych utworów literatury czeskiej.
3) Nowe formy czeskiego teatru w 2 poł. XX w. Na podstawie wybranych utworów
literatury czeskiej.
4) Motyw wsi. Na podstawie wybranych utworów literatury czeskiej.
5) „Poezja dnia powszedniego” (program oraz przedstawiciele).
6) Śmierć i przemijanie. (na podstawie wybranych utworów literatury czeskiej).
7) Anarchizm (na podstawie wybranych utworów literatury czeskiej).
8) Pragmatyzm w literaturze (pokolenie pragmatystów). Na podstawie wybranych
utworów literatury czeskiej.
9) 9.Generacja pisarzy lat 60, czas „odwilży”.
10) Historia Czech i Czechów. Na podstawie wybranych utworów z literatury czeskiej .
11) Prądy modernistyczne i ich przedstawiciele. Na podstawie wybranych utworów
literatury czeskiej.
12) Preromantyczny charakter literatury czeskiego odrodzenia narodowego – historyzm,
ludowość, słowianofilstwo (na podstawie wybranych utworów).
13) Pokolenie tzw. „Ruchowców” i „Lumirowców” – charakterystyka, przedstawiciele.
Na podstawie wybranych utworów literatury czeskiej.
14) Kobieta w literaturze czeskiej. Na podstawie wybranych utworów.
15) Czescy pisarze i poeci katoliccy XX wieku. Na podstawie wybranych utworów.
16) Elementy naturalizmu w czeskiej literaturze realistycznej, przedstawiciele. Na
podstawie wybranych utworów.
17) Przyroda w literaturze czeskiej. Na podstawie wybranych utworów.
18) Świadectwo II wojny światowej w twórczości czeskich pisarzy pochodzenia
żydowskiego. Na podstawie wybranych utworów.
19) Groteska i ironia w wybranych utworach literatury czeskiej.
20) Wątki autobiograficzne w literaturze czeskiej.
21) Kultura i piśmiennictwo starosłowiańskie
22) Gatunki literatury średniowiecznej
23) Literatura 2 poł. XIV wieku
24) Husytyzm i renesans (czeski i łaciński humanizm)
25) Barok (literatura krajowa i emigracyjna)