Gminny Program Zdrowotny

Załącznik
do Uchwały Nr X/71/07
Rady Miejskiej w Barcinie
z dnia 27 lipca 2007 roku
Gminny Program Zdrowotny na lata 2007-2010
dla Gminy Barcin
1. Wstęp
Gminny Program Zdrowotny na lata 2007-2010 opracowany został zgodnie z Ustawą
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych Dz. U. Nr 210
poz. 2135 z późn. zm.
Program został opracowany przez koordynatora ds. zdrowia i przeciwdziałania uzależnieniom
Krystynę Błaszak.
Gminny Program Zdrowotny opracowany został w oparciu o diagnozę sytuacji w
gminie na podstawie danych otrzymanych z Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki
Zdrowotnej w Barcinie, lekarzy, członków Komisji Zdrowia i Opieki Społecznej Rady
Miejskiej w Barcinie, sprawozdań składanych przez logopedę i danych statystycznych
województwa Kujawsko-Pomorskiego.
2. Opis zjawiska na podstawie diagnozy
Gmina Barcin liczy 15.400 mieszkańców, a samo miasto Barcin zamieszkuje 8.200 osób.
Charakterystyczna jest różnorodność obyczajowa mieszkańców, którzy osiedlili się na tych
terenach, w związku z budową cementowni „Kujawy”. Jest to gmina robotnicza, która boryka
się z wieloma problemami m.in. z problemami zdrowotnymi mieszkańców.
Opiekę zdrowotną nad mieszkańcami Gminy sprawuje Samodzielny Publiczny Zakład
Opieki Zdrowotnej, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej i Prywatna Praktyka.
Bieżąca działalność SPZOZ w Barcinie skupia się na działalności w zakresie podstawowej
opieki zdrowotnej, stomatologii, rehabilitacji, ginekologii i położnictwa, ambulatoryjnego
poradnictwa specjalistycznego, medycyny pracy. W zakładzie funkcjonuje laboratorium
analityczne, pracownia Rtg, sterylizatornia autoklawowa i badania USG.
1
Zakład świadczy usługi dla ponad 10.000 osób. Można stwierdzić, że większość
mieszkańców korzysta z usług SPZOZ gdzie opiekę zapewniają lekarze ogólni, lekarze
rodzinni i pediatrzy.
Jednym z poważnych problemów zdrowotnych, potwierdzonych przez specjalistów
jest próchnica zębów, szczególnie dzieci i młodzieży.
W ramach SPZOZ opiekę zapewnia trzech lekarzy stomatologów. Gabinety stomatologiczne
znajdują się także w Szkole Podstawowej nr 2 w Barcinie i w Mamliczu.
Liczba dzieci ogółem objętych obowiązkiem opieki lekarzy stomatologów i
asystentów stomatologicznych w Gminie Barcin w 2006 przedstawiała się następująco:
Przedszkola:
gr. „O” rocznik 2000 – 159 dzieci
Szkoła Podstawowa
Kl. I rocznik 1999 – 195 dzieci
Kl. II rocznik 1998 – 178 dzieci
Kl. III rocznik 1997 – 207 dzieci
Kl IV rocznik 1996 – 187 dzieci
Kl. V rocznik 1995 – 187 dzieci
Kl. VI rocznik 1994 – 212 dzieci
Gimnazjum:
Kl. I rocznik 1993 – 220 dzieci
Kl. II rocznik 1992 – 219 dzieci
Kl. III rocznik 1991 – 197 dzieci
rocznik 1990 – 241 dzieci
rocznik 1989 – 226 dzieci
Najczęściej występujące choroby uzębienia u dzieci w rozbiciu na poszczególne
roczniki:
rocznik 2000 – próchnica zębów stałych i mlecznych – wymiana uzębienia
rocznik 1999 - próchnica zębów stałych i mlecznych – wymiana uzębienia
rocznik 1998 - próchnica zębów stałych i mlecznych – wymiana uzębienia
rocznik 1997 - próchnica zębów stałych i mlecznych – wymiana uzębienia
rocznik 1996 - próchnica zębów stałych i mlecznych – wymiana uzębienia
rocznik 1995 - próchnica zębów stałych, leczenie endodontyczne, ekstracje zębów stałych
2
rocznik 1994 - próchnica zębów stałych, leczenie endodontyczne, ekstracje zębów stałych,
leczenie przyzębia
rocznik 1993 - próchnica zębów stałych, leczenie endodontyczne, ekstracje zębów stałych
leczenie przyzębia
rocznik 1992 - próchnica zębów stałych, leczenie endodontyczne, ekstracje zębów stałych
leczenie przyzębia
rocznik 1991 - próchnica zębów stałych, leczenie endodontyczne, ekstracje zębów stałych,
leczenie przyzębia
rocznik 1990 - próchnica zębów stałych, leczenie endodontyczne, ekstracje zębów stałych
leczenie przyzębia
rocznik 1989 - próchnica zębów stałych, leczenie endodontyczne, ekstracje zębów stałych
leczenie przyzębia
Sposoby zapobiegania i określenie przybliżonych kosztów leczenia, na podstawie
wybranej grupy dzieci ( SP nr 2 w Barcinie oraz przedszkoli:
● Grupa „O” - przebadano całą populacje 159 osób
ilość zębów stałych z próchnicą – 29
zabiegi: badanie jamy ustnej, leczenie zębów stałych, lakowanie zębów stałych (śr. 3
zęby), znieczulenia, ekstrakcja zębów mlecznych (śr. 1 ząb);
● klasa I – 87 dzieci – zęby objęte próchnicą 37
proponowane zabiegi: badanie jamy ustnej, leczenie zębów stałych, leczenie
próchnicy początkowej( śr. 1 ząb), znieczulenia, ekstrakcja zęba mlecznego (śr. 1
ząb), lakierowanie (wszystkie dzieci)
● klasa II – 79 dzieci – zęby odjęte próchnicą 49
proponowane zabiegi: badanie jamy ustnej, leczenie zębów stałych, leczenie
próchnicy początkowej( śr. 2 zęby), ekstrakcja zębów mlecznych (śr. 2 zęby),
lakierowanie (wszystkie dzieci), znieczulenie
● Klasa III – 102 dzieci – zęby objęte próchnicą 116
proponowane zabiegi: badanie jamy ustnej, leczenie zębów stałych, leczenie
próchnicy początkowej( śr. 2 zęby), znieczulenia, ekstrakcja zębów mlecznych (śr.
2 zębów), lakierowanie (wszystkie dzieci)
● klasa IV – 75 – zęby objęte próchnicą 81
3
proponowane zabiegi: badanie jamy ustnej, leczenie zębów stałych, leczenie
próchnicy początkowej( śr. 3 zęby), znieczulenia, ekstrakcja zęba stałego,
lakierowanie (wszystkie dzieci)
● klasa V – 77 dzieci – zęby objęte próchnicą 84
proponowane zabiegi: badanie jamy ustnej, leczenie zębów stałych, leczenie
próchnicy początkowej( śr. 2 zęby), znieczulenia, ekstrakcja zębów stałych,
leczenie endodontyczne, lakierowanie (wszystkie dzieci)
● klasa VI – 99- zęby objęte próchnicą 70
proponowane zabiegi: badanie jamy ustnej, leczenie zębów stałych, leczenie
endodontyczne, znieczulenia, ekstrakcja zęba stałego,
lakierowanie (wszystkie
dzieci), usunięcie złogów i kamienia nazębnego ( co 5 dziecko).
Powyższa diagnoza została przeprowadzona w 2006 roku.
Z wyżej przedstawionych danych wynika, że np. w kl. I na 87 dzieci próchnica objęła 37
zębów, a już w klasie III na 102 osoby próchnica objęła 116 zębów.
W związku z tym każde działanie profilaktyczne, z biegiem czasu jest właściwe i
potrzebne.
Dalej została przeprowadzona analiza problemu dotyczącego nowotworów u kobiet.
W 2003r. wystawiono w Polsce łącznie 89 305 świadectw zgonów z powodu
nowotworów
złośliwych 49 974 u mężczyzn i 38 331 u kobiet.
Zarejestrowane zachorowania na najczęstsze nowotwory złośliwe wśród kobiet w Polsce
w 2003r.
umiejscowienie
liczba
Sutek
Jelito grube
płuco
Trzon macicy
Szyjka macicy
jajnik
Żołądek
trzustka
11 733
5 681
4 781
3 953
3 339
3 371
1 973
1 631
Odsetek
Wszystkich
Nowotworów u
tej płci
19,9%
9,6%
8,1%
6,7%
5,8%
5,7%
3,4%
2,8%
Województwo kujawsko-pomorskie różni się nieznacznie strukturą zachorowań wśród
kobiet, co obrazuje poniższa tabela.
4
Zarejestrowane zachorowania na najczęstsze nowotwory złośliwe wśród kobiet w
województwie kujawsko-pomorskim w 2003 roku.
Umiejscowienie
liczba
Sutek
Jelito grube
Płuco
Trzon macicy
Szyjka macicy
Jajnik
Żołądek
598
272
237
220
196
178
73
Odsetek
Wszystkich
Nowotworów
U tej płci
20,95%
9,53%
8,30%
7,71%
6,87%
6,23%
2,56%
Z powyższych danych wynika, że należy kontynuować działania profilaktyczne w
kierunku wczesnej diagnozy nowotworów wśród kobiet.
Analiza porad logopedycznych udzielanych w SPZOZ w Barcinie w roku 2006 roku.
1. W SPZOZ w Barcinie z systematycznych porad logopedycznych skorzystały - 62
osoby.
2. Łączna liczba wszystkich udzielanych porad w tym okresie wyniosła- 557
Zadania programu zrealizowano przez następujące świadczenia:
- badania przesiewowe wykonane w przedszkolach- 120 osób
- diagnozy indywidualne- 24 osoby
- terapia zaburzeń mowy – 404 wizyty
- wizyty kontrolne - 9
3. Na ogólną populację dzieci w wieku od 3 do 6 lat przebadanych logopedycznie zostało
120 dzieci w przedszkolach gminy Barcin.
U 54 dzieci stwierdzono wady wymowy, co stanowi wysoki procent występowania
zaburzeń. Aż 45%przebadanych kwalifikuje się do udziału w systematycznej terapii.
Szczegółowe dane badań:
Przedszkole nr 1 Barcin – 37 przebadanych / 21 z zaburzeniami mowy
Przedszkole nr2 Barcin – 40 przebadanych / 16 z zaburzeniami mowy
Przedszkole nr 3 Barcin – 33 przebadanych / 17 z zaburzeniami mowy
3. Najczęściej występujące wady u dzieci to:
- seplenienie- u 32 osób
- szeplenienie- u 3 osób
5
- sieplenienie - u 3 osób
- reranie – u 30 osób
- zaburz. słuchu fonematycznego- u 16 osób
- zaburz. plynności mowy ( jąkanie) – u 3 osób
- ubezdźwięcznianie głosek – u 5 osób
- gammacyzm, kappacyzm- u 2 osób
- międzyzębowa artykulacja głosek- u 6 osób
- opóźniony rozwój mowy – u 3 osób
Oprócz terapii młodszych dzieci, prowadzona jest również terapia zgłaszających się
starszych osób z zaburzeniami afazji po urazach, wylewach.
Kontynuowanie działalności poradni logopedycznej w następnych latach jest
potrzebne. Częstotliwość występowania problemów logopedycznych na terenie gminy jest
znaczna, dlatego istnieje duże zainteresowanie udzielanymi poradami. Z pomocy korzystają
rodzice i wychowawcy grup przedszkolnych.
Ze względu na wielkie znaczenie wczesnej diagnozy, profilaktyki, leczenia wad
wymowy udzielana pomoc dla dzieci przedszkolnych jest bardzo wskazana. Uzasadnia to
potrzeb świadczenia usług w tym zakresie.
Cel główny programu
Poprawa stanu zdrowia mieszkańców miasta i gminy Barcin
Cele szczegółowe:
1. Profilaktyka próchnicy zębów i chorób przyzębia u dzieci i młodzieży
Uzasadnienie wyboru celu
Próchnica zębów jest chorobą obejmującą w Polsce całą populację. W związku z tym
zaliczana jest do chorób społecznych. Jednym z najważniejszych uwarunkowań są nasze,
wadliwe zachowania zdrowotne. Te niekorzystne zmiany są także wynikiem załamania się
planowej opieki stomatologicznej nad dziećmi i młodzieżą.
6
Próchnicy zębów i przyzębia można w dużym stopniu zapobiegać. W wielu krajach,
dzięki konsekwentnej profilaktyce, dzieci w niektórych grupach, część dorosłych powyżej 30
lat nie ma ubytków próchnicowych i wypełnień, a ludzie zachowują zęby do końca życia.
Grupa populacji,
w których przede wszystkim należy zintensyfikować działania
profilaktyczne są kobiety ciężarne, dzieci od 1 do 7 lat oraz młodzież. (informacja zawarta w
Narodowym Programie Zdrowia).
Diagnoza naszego środowiska potwierdziła zasadność podjęcia działań w tym zakresie.
Oczekiwane korzyści zdrowotne
·
zmniejszenie zachorowalności na próchnicę zębów w wieku od 7-12 lat
·
zdrowe przyzębie,
·
zmniejszenie zachorowalności na zapalenie dziąseł u dzieci i młodzieży,
Proponowane działania:
► prowadzenie edukacji zdrowotnej w zakresie zdrowia jamy ustnej wśród:
-
kobiet ciężarnych,
-
rodziców dzieci do lat 7,
-
dzieci w szkołach,
► wprowadzenie czyszczenia zębów po głównych posiłkach do rozkładu zajęć w
żłobkach, przedszkolach,
► prowadzenie profilaktyki fluorowej egzogenne (kontaktowej) u uczniów szkół
podstawowych,
► wypełnianie materiałem światłoutwardzalnym w zębach przednich,
► kontynuowanie profilaktycznego uszczelniania bruzd pierwszych zębów trzonowych i
przedtrzonowych u dzieci w wieku 7-12 lat z wysokim ryzykiem wczesnego rozwoju
próchnicy na powierzchniach żujących zębów,
► lakierowanie lakierami z fluorem powierzchni gładkich zębów u dzieci.
Wskaźniki:
-
liczba spotkań,
-
liczba wyedukowanych kobiet,
-
liczba dzieci,
-
liczba jednostek w których wprowadzono program.
7
Źródła pozyskiwania wskaźników:
-
umowy,
-
sprawozdania,
-
ankiety.
Osoby odpowiedzialne za realizację:
-
koordynator,
-
stomatolodzy,
-
asystenci stomatologów,
-
dyrektorzy.
Budżet:
-
w 2007 roku – 12.900 tys. zł,
-
w pozostałych latach według środków zabezpieczonych w budżecie gminy na w/w
zadanie,
Termin realizacji:
cały rok.
2. Profilaktyka leczenia nowotworów szyjki macicy i sutka.
Uzasadnienie wyboru celu
Nowotwory złośliwe to najczęstsza przyczyna umieralności przez 65 rokiem życia w
Polsce. Jako główne przyczyny złej sytuacji podaje się przede wszystkim palenie papierosów
oraz zbyt późną diagnostykę. Na tym tle Polska niekorzystnie różni się od innych krajów
europejskich, które prowadzą od lat skuteczną profilaktykę poprzez edukację prozdrowotną
oraz populacyjne przesiewowe badania profilaktyczne w kierunku wykrycia najczęściej
występujących nowotworów.
Oczekiwane korzyści zdrowotne
·
zmniejszenie zachorowalności na raka macicy i sutka,
·
wczesna diagnostyka.
8
Proponowane działania:
► aktywna rekrutacja uczestników programu,
►zabezpieczenie dowozu na badania.
Wskaźniki:
-
liczba zmotywowanych kobiet,
-
liczba wyjazdów.
Źródła pozyskiwania wskaźników:
-
sprawozdania.
Odpowiedzialny za realizację:
-
koodrynator miejsko-gminnego programu.
Budżet:
-
przynajmniej 2 wyjazdy x 300zł = 600 zł.
-
w pozostałych latach według środków finansowych zabezpieczonych w budżecie
gminy.
Termin:
- w uzgodnieniu z Zakładem Profilaktyki.
3. Zmniejszenie problemów logopedycznych dzieci.
Uzasadnienie wyboru celu
Mowa jest podstawowym środkiem porozumiewania się ludzi i dlatego wszelkie jej
zaburzenia urastają do rangi problemu. Aby temu zapobiec, należy już od najmłodszych lat
pilnie obserwować rozwój mowy. Tylko wczesna i skuteczna pomoc logopedyczna jest w
stanie skorygować lub całkowicie zlikwidować wadę wymowy. Zaburzenia mają negatywny
wpływ na osiągnięcia szkolne, dlatego terapia prowadzona już u dzieci przedszkolnych jest
bardzo wskazana.
Dziecko z wadą mowy czuje się wyobcowane z grupy, często bywa zawstydzone, ma
problemy emocjonalne, gorzej się uczy, nie zgłasza się do ustnych odpowiedzi. Błędy w
wymowie
często
wpływają
na
problemy
w
poznawaniu
liter,
problemy
z
poprawnym czytaniem tekstu ze zrozumieniem. Nie uchwycone i nie leczone w porę
9
zaburzenia mowy przechodzą w nawyk, który pozostaje i utrwala się nawet w późniejszym
wieku.
Oczekiwane korzyści zdrowotne
·
zmniejszenie liczby dzieci z wadami wymowy i późniejszymi tego konsekwencjami.
Proponowane działania:
►coroczne przesiewowe badania rozwoju i zaburzeń mowy wykonywane we wszystkich
przedszkolach gminy,
►indywidualne diagnozowanie zaburzeń u dzieci,
► prowadzenie zajęć terapeutycznych ( korygowanie zaburzeń, przekazywanie zestawów
do samodzielnych ćwiczeń z dzieckiem w domu),
►wizyty kontrolne,
►współpraca ze specjalistami takimi jak: pediatra, psycholog,
Wskaźniki:
-
liczba przebadanych dzieci,
-
ilość diagnoz, opinii,
-
ilość dzieci w terapii,
-
liczba wizyt.
Źródła pozyskiwania wskaźników:
-
umowa,
-
sprawozdania.
Odpowiedzialny za realizację:
-
koodrynator miejsko-gminnego programu,
-
logopeda.
Budżet:
5 godz. tygodniowo,
- w 2007 roku – 5.700 zł,
- w pozostałych latach według środków finansowych zabezpieczonych w budżecie gminy,
10
Termin:
Cały rok.
4. Popularyzacja zdrowego stylu życia
Uzasadnienie wyboru celu
W celu popularyzacji zdrowego stylu życia proponuje się uczestnictwo lub
organizowanie happeningów gminnych, konkursów o tematyce zdrowotnej, wykładów lub
innych form skierowanych do społeczeństwa naszej gminy.
Oczekiwane korzyści zdrowotne
·
zmniejszenie liczby osób zapadających na choroby społeczne,
·
wcześniejsza diagnoza chorób,
·
mniejsze koszty leczenia.
Proponowane działania:
►udział lub organizacja Turnieju Liderów Zdrowia,
►organizacja happeningów gminnych,
►dofinansowanie programów zdrowotnych organizowanych przez jednostki gminne,
►konferencje, wykłady,
►ulotki, broszury, plakaty, wydawnictwa.
Wskaźniki:
-
liczba osób, do których skierowano program,
-
ilość imprez.
Źródła pozyskiwania wskaźników:
-
umowa,
-
sprawozdania.
Odpowiedzialny za realizację:
-
koordynator miejsko-gminnego programu,
-
jednostki współpracujące.
11
Budżet:
- w 2007 r. 600 zł + transport
- w pozostałych latach według środków finansowych zabezpieczonych w budżecie gminy.
Termin:
-
w 2007r. 17 maja udział w I Powiatowym Turnieju Liderów Zdrowia w Gąsawie,
-
według zapotrzebowania i przeznaczonych środków finansowych.
Monitoring i ewaluacja
Przez cały okres realizacji program będzie podlegał monitoringowi, a na zakończenie
nastąpi jego ewaluacja.
Monitoring i ewaluację przeprowadzi specjalny Zespół ds. monitoringu i ewaluacji Gminnego
Programu
Zdrowotnego,
w
składzie:
koordynator
miejsko-gminnego
programu,
przewodnicząca Komisji Zdrowia i Pomocy Społecznej Rady Miejskiej, członek Gminnej
Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Monitoring wszystkich zadań programu odbywać się będzie na podstawie:
-
sprawozdań realizatorów z przeprowadzonych działań,
-
analizy wniosków i refleksji z przebiegu zadań,
-
wizyt kontrolnych.
Zespół będzie spotykał się w zależności od potrzeb. W czasie posiedzenia dokonywać
będzie analizy danych od realizatorów oraz opracowywać kwartalny raport z monitoringu,
który będzie dostarczany do koordynatora gminnego programu profilaktyki.
W przypadku trudności z realizacją zadań zespół przedstawi propozycje działań
korygujących, zapobiegawczych i niwelujących. Kontrolę finansową realizacji programu na
bieżąco prowadzić będzie gminny inspektor ds. księgowości we współpracy z koordynatorem
programu. Ewaluację końcową przeprowadzać będziemy po realizacji wszystkich zadań
programu w formie specjalnie opracowanej ankiety.
12