pizogiiam nauczania - BQ

,-
2105 1.1'
- 5,..I'-3,. SI'
-i-MISN /499?.0512/
PIZOGIIAM NAUCZANIA
DI,A ZAWOIIIJ
Program
nauczania
przygotowala
Konusja
Progal~iowa dla Zawod6w
Elektryczno-Elektronicznych,powdana decyzja nr 12 Milustra Edukacji Narodowej z
dnia 12 kwiehua 1995 roku.
I
I. P L A N Y NAUCZANIA DLA ZA\YODU
I'LAN NAUCZANIA
Szkoia Srednia zawodowa
7'echiiikum
Zaw6d: lecllnik elektronik
Podbudowa programowa: szkola podsiawowa
*)
**)
~ y i n i a r ygodzin poszczeg6lnych przediniotdw dzielone sq odpowiednio na te
sanle lata nauki co u' szkole dla mlodziety
godziny przeznaczonc na dodatkowe zajecia z przedlliiolh!~ obowiqzkowycll
zgodnie z poirzebalni danej klasy
PLAN NAUCZANIA
Szkola Srednia zawodowa
Tecl~nikuin
Zaw6d: tecllnik elektronik
f'odbudowa progratnowa: szkola zasadnicza, zaw6d: n,otller elektronik
)
**)
wymiary godzin poszczeg6lnych przedmiotbw dzielone s* odpowiednio na te
same lata nauki co w szkole dla mlodziehg,
godziny przeznaczone na dodatkowe zajecia z przedtniotbw obowiqzkowych
zgodnie z potrzeba~nidanej klasy.
PLAN NAUCZANIA
Szkola Srediiia zawodowa
Szkola policealna
Zaw6d: lechnik elcklronik
Podbildowa progranioiva: liceuin og6inoksztalcqce
Lp.
01a ,"lod~ic,.y
Pncdmiolynnl#izania
SCMESTR
Dlr doroslyrl
-
R.xm
Rlr.,l
.
R ~ c m
(~bo~"i~ko%"t~
,
I
)
Irchnolaaia i nlaarialo-
I
I
I
I
,
"
"*il.
1
wyinialy godziii poszczeg6lnycli przedinioI6n* dzieloiie sq od[ioaiediiio ria te
salile lala liauki c o w szkole dla tiilodziety,
Wyltaz ohowi;~zkowycli1przed1niolOwzawotlowycl~:
' r c c l ~ ~ ~ o l oig~l~aIeri:~loztiawslwo
ia
elektryczlle
I'odslawy eleklrolccl~i~iki
i clcktro~~il(i
I'racowl~i:~
clcktryczl~ai elcklro~iiczna
Uklady a~ialogowe
IJkl;l<ly cyfiowc
I'1~yr7qdy ~ ~ o ~ ~ l i a r o \ v e
Ukl;idy ~ n i l ~ r o ~ ~ r o c c s o r o w c
Ukledy anloln;~Iyki
Urzqilzct~inc l c k t r o ~ ~ i c z ~ i e
%;Liecia~praklycznc
Sllccjalizacja
I'raklyka zawodowa
Zarys wicdzy o gosl~udarcc
Maleriilly slosown~~e
w eleklsol~ice:Maleri;~ly ])rzewodzrlce,
iiielckl!yki. ~nalerialy nlagnelyczllc,
o l s z y ~ ~ ~ y wi azaslosownnie).
~~ie
ciekle
k~yszl;~ly (wlaSciw!~Sci,
ol~oro~ve,
roclzi~jc,
W y l w a r z a n i e e l c 1 n c n l 6 w i u l t l a d 6 w slosowanych w eIel(1ronicc:
Elcineiily elckbolliczi~c:rezystoly, koi~ilensato~y.
[~odzespolyii~dt~kcyiile,
lprzyrzildy
~16ll~;zeruodi1ikowe.
Wylwarzatrie iikladbw scalo~iycli.I<odzqje, ozliaczenia, obudo~vy
cleine1116w i ukladhw e l e k l r o i ~ i c z ~ ~ y cWylwarza~iie
l~.
~r~agnetyci.iiychiioiiiikow
inrorlnacji. Wytwarzanie plyt foiiiczt~yclr.
D o k u ~ n e ~ l l a c j al e c l l n i c z n a urzqdzeli: Sclictilaly elckl~ycz~ie:ideowc i
liiolile.iowe orz;ldze~i.Rysuliki Inaszynowc: rziily, widoki i przckroje, wy~iiinrowaiiie.
ul~oszczeiri;iw ~ y s u l ~ kmaszyiiowylrl.
u
Proccs 1produkcy.jny: Analiza p o ~ ~ z c Przygotowanie
b.
1,rodukcji. Doki~inc~itacja
k o ~ l s l r u k c y j ~i ~tecl~irologicz~ia.
a
1'1.zygolowa1iiestai~owisk.Prodokc;a. K o l ~ l r o l jakoici
n
(~iorlnyI S 0 9000).
3. U w a g i o r c a l i z a c j i
i.;
Nartczai~ieLcgo przedirrio~uwiiltio by& reaiizowai~cw pracowiii ~ ~ ~ z e d i i i i o i o w c i .
ze wzglqdu !la stalq polrzebe iluslrowatiia lreici zawarlycli w progralriie ~ ~ o ~ i i o c a ~ i i i
(lydaktycznyii~i.Pozna~iielprzed~i~iotu
i zaiiitercsowai~ie 11ii11 11cziii6w Jest ~ l i o i l i \ v c
11olvzez obscrwaciq, pokar. oraz czqste od\volywni~iesiq do i ~ r z y k l a d 6zna~iycli
~
liczl~ioin z r6ii1ycli dziedzili teclil~iki. Ziiajo~iloiC Iecliiiologii wytwarza~iia i
{~odslawowych wlaiciwoici ~naterialirw stosowa~iyclr w clcklro~rice lpowii~ira
zaowocowat racjonalilq eksl~loataciqele1iic11t6w,ukladow i urzqdzci~elektro~licziiycli.
Oinawiai~iekatdcgo dzi;llu Lelrialyczllego willno by6 pollarlc l~rczet~l;ic,jq
zcstaw0w
~prbbek, e l e ~ i i e ~ ~ l hslosowa~~ycli
w
do polqczeii ~nechal~icz~iych
i w oiocltatil
elekt~yczliyin. W lrakcie za;qC uczlriowie lpowiluii poslugiwaC siq katalogaiiri
ele111cnt6wcleklroiricz~iycli i ~necl~anicz~iycli.
Nailczyciel wiiiielr wyko~zystywaCw
hnkcie zqiqi: plansze, inodele, filmy dydaklycziie i iprzeirocza.
Przy orilawiaiiiu irraterial6w s t o s o w a ~ ~ yw
c l ~cleklrotlice traleiy zwrdciC szczcg6111q
liwagq na s y ~ ~ ~ bioozl~aczeliia.
le
Przy o l ~ l a w i a ~ i dzial6w
iu
M~~?/,,lloii r r i q h o i c l c k l r j ~ c ~ ~ ?i jeick/,o~iic;it~icli
~c/~
oraz
A40,7102 n i c c l l f l ~ s i c z ~
tlalciy
~ j ~ pizede wszyslki111poslirgriwni sip ckspo~~ala~ni:
plylck
~ l r i ~ k o w a ~ i y11olqczei1
cl~.
elck~~~czil~
zlqcz
c l i , ~nodulowychi kablo\vycll, prowa~lliici
loiysk, przekladi~i,]~okr$lel,wylqcztiikhw itd. Niezwykle watiiyln zagndi~ieiiic~li
jesl
,
,-
llealizncja dzialu I'roccs /~roiirrkcyjr~y
willnil by6 pollnr(;l wycieczk:l do z;~kl;kdu
pro(lokuj;\cego wysokiej jakoici ilrzq~lzeninelek(lo~iicztle.
W teclitlikit~t~3 1 i i na podbi~dowie szkoly znsadniczej, c e ~ l i z ~ c j a[ego
lnze~liniolu [lolegn l t i t j ) o ~ v l b r z e ~ ~ ii t i 1)ogIqbiellilt u,iador~ioSci i 11111iejp1itoSci
wyniesionycli 11szczu c z ~ ~ i oszkoly
w
z:~s;~d~~iczej.
Sprwdznllie osi,?g~~i$C
l:cztiihw powit~tio by6 poprzedzot~e w c z e i r ~ i c j s z y ~ ~ ~
~tst;tle~tiet~~
zbiorow wyinagtli~dla k;ti<lc,j l ~ o z y t y w ~oceny
~ e j o<ldzielnic, czyli odrlziclnc
w y ~ ~ i n g a118
~ ~ocetlp
ia
inielrrq (wylnagi~niakonieczue), oddziell~e- I I oceiip
~
dost;lleczn:l
(wytn:iga~iia podslawowe), o<ldzielne - !la dobrq (wylrlaganin rozszerzone) i Bar~lzo
11obr;l (wylnagaliia dopeltliiijqce).
kl/yrltogo"io ko~rieczricdotyczq zal~alniqtat~ia
windo~noici,czyli gotowoici ucztiia do
~przyl~o~tu~ienia
sobie llewnycl~ teni~inow i f;1kl6w (1111, 11y111ierri6
I~O~/.S~I!II~~III~~!
i ~ ~ / r r i c i ~ ~ *nor.ni cr ie r i n l d ~slu.ru11~rnyc11
~~
tv elck~runice, !~yrrtio?ib.~l~o.si~l,y
l)olqcze~i
clcklryczriycti, ~~'yrrtierri?
l~ulqczer~ia
rrrccltirniczrte - rozlqcz~rci~tiovzlqczrtc,ilii).
I~Vyrrr~igoriio/)otl.iro~~~o~~~e
dotyczq zrozut~lienia windott~oici co o711;tcz;1, ze I
~~czeillslucl~acz
11otr"
j e ~)rze~lsl;~wiC
w ir111e.i forlt~ie, nil: JC z a p n ~ ~ ~ i $ l i ~ l .
~~porz:l(lkowaC,streiciC (I~I. ~ u z r h i t t i ?i scl~o,rrkteryzi~~l'ni
r,mleriolj, s l o s o ~ ~ ~ r r r e
clcknor~icc, rozrdjirrii i .scl~a,rrk/o~zyroto~~C
incforiy nronf<12r/ e l e k n a i ~ i c r r ~ <i!
r~rcclmrricztregn,ruz,liirrii. i.rclrorok~ev)izi~~~~o?
zlqczir slr~.so~aarie
11, elekrro~rice,ild)
CVyrrrri~ortiirruzsze,?urte dolyczi( stosowat~iawiado~noScii ~t~tlie.j~tnoici
w syli~i~c,ji~cI~
~y~)owycIi;
co oztiacza o l l a ~ ~ o w a lI)I.~
ZCZ
i e i ~ c z t i i d ~ l ~ ~ c l ~~ ~a ~c izi ni e j $ t ~pt.i~ktyczt~ego
loici
poslugiw;~oia siq wiatlo~noici;ltni wedlug l~odi~ttycli
III~It~przcdlliowzorc6,v. (111,:
rloh,rr? udpo$~~icdr~ie
rrmlurinly llr?clvo~lzqcei elekfroizolmcyjrtc 11, zrrlcillo.ici o i l
l ) , ~ e z ~ ~ a c r e ~~iubro?
tio,
rorlintory i ~~,er~l)ilrr/ory
1s rrrzq~izer~iaclr
clck~ro~ticzrt)~clr
11,
zirlczr?o.iciod rrrocv 11~1?1ziclmtei
r~rzczrrklad eleklrorlicz~ll?ild.
.
..
.. .
.
.
.
~
.
.
problernouyc~l, oparrow;t~~i;t plzez ~tc7~1ia
t:llliej~ftlo~cirormlllow.?lrin proble~nbw,
dokol~ywnttiaaoillizy zjawisk, tworzenin o ~ y g i t ~ a l t ~rozwiilznil,
ycl~
itd.
3.
P o d s l a w o w e Srodki d y d i t k l y c z ~ l e
-zeslaw 11robek iiletnli i tworzyw s z t ~ ~ c z t ~ y c l l ,
-zestnw probek i~~aterinlow
l~rzewodzqcycli.
-zestaw pr0bek 111aterial6welektroizoli~cyjt~ycl~,
-zeslau* elc11ie1116w
slosownr~ycl~
do polqczeh ~ n e c l ~ ; ~ ~ i i c z(ti~r ~y c~lb~wkrety,
y,
nil?).
-zestaw elelnelit6w stosowa~iycl~w tnolltailt elektryczllyltl (przewody, zlqczn.
tcat~sfor~i~t~toty.
~ ~ o t e ~ l c j o t ~ ~radiato~y,
etry,
wentylntoly, rezystoly, ko~ide~~salory.
przyrzqrly 116ll)rzewod1iikowe,ild.).
-elelilenty sprr;%ysfe,lokyst:~, pcowadttice, s l ~ r z ~ g l przekl~~dtlie,
a,
-katnlogi elcr11e11t6welekllycz~lychi mecl~anicz~~ych,
-dokutnet~tacjatecl~llicznaltrztldzeil,
-1lorlIly ISO.
'['ccl~llologiadla cleklrollikOw (WSil', 1995)
O k o ~ ~ i e w rS.
ki
I'odsla~yykorislrtjkcji ~ r l c c i ~ a ~ ~ i c z n(WSil',
y c l i 1987)
Olcksitrk 14'.
Materi;~lozna\vslwoi ~ ~ o d s l a wtccllllologii
y
(WSil', 198G)
'l'y~i~owski
J.
I'olskie Norlily
lJrzq(lzetlin clcktrotlicz~~e
i'lacn z l ~ i o ~ ~ b v a Poradriik i~rtylricraclcl(lrtirrika (WNT, 1988)
Czaso~,isi~la
o lcllialycc c l c k l r o n i c z ~ ~ e i
I. Szczegolowe cele kszlalcenia:
-
-
-
-
sclt:ir;tkIetyzowaC podslawowe z.jilwiska zacliodzqce w lpolu elekltycztiyttt,
~tlngtteiyczr~ytn
i elektror~iagttelyczttyttt,
zsslosow;tC 11odsl;twowe 11raw;t eleklrolechl~iki do oblicz;tnia obwod6w
eleklrycztiycli li~.;ldu slslego i ztilieltnego,
oszacowai- w:irloici wielkoici elek(tyczt1yc11w ~ ~ r o s i y cobwoclaclt,
lt
wyjailtiC ~jawiskn zacliodz;(ce w obwodncli elekltyczttyclt podczas sta~ihw
tiieusl:tlottycl~,
w y i a i ~ t i og6lt1e
t
zasady dzi:tlatti;i i bezliieczt~eguu%ylkowaltiii ~iruslycltttiaszytt i ,
orzqdzeit elekttycznych,
i
wyjaS~tiCdzialnr~iei za.slosowetrie elelnelrl6w liniowycli,
wyjaSlriC ljawiska tizycz~tezacliochodzqce w 116ll~rzewodttikacl1,
wy,iainit dziolanie, scl~nrokle~yzowaCliodslawowe 11nr;ltnelry or:tz wykreSliC
cl~;iraklerystyki[irzyrzqilow 116lprzewo~lr1ikowycl1,
za~~nlizowat
rlziaI:tttit: 1irosIowrtik6w, slabilizalor6w oraz liIlr6w w ttklad:tclt
l~rostowtiikowyclt,
wyjnSltiC dzi;tl;inie i z:islosow:tttie proslyclt i~kladbwenergoelrklrottiki,
wyj;iSnit burlowq i dzi;tl;tttic [iraslycll itiicr;liI<Ow ~ I ~ k l r y c r o y c l ~ .
scl~nr:~kleryzowaC tt~cloily i blcdy [iotniaro ~~odstnwowyclt wiclLoici
elcl~(rycznyclt,
wy.jaSr~iC inielody l ~ o ~ t i i i t r ~[iaratl~eltbw
t
i cltantkletysIyk ~~rzy1~gc1o\v
pdll~uewod~tikowycl~,
O h ~ v o d yeleklryczlic psqdu slalego: WielkoSci elekltycztte: setn, ti;tlii$cie,
p y r l clcklrycz~iy, rezys(:it~cjn, rezys~ywti~iiC,
kottduklntlcjn, IkonduklywitoiC. I'r:two
Olttlie dla obwodu i odcink;~ oliwod~t. I'rawa Kircllltoffa. b p z c n i e rez,yslorow,
clzielttiki iiaj~igciai prqdu. M o c i et~ergiit]~rqdueiekt~yczl~ego.
Olilicza~tieobwod6w
elek(rycz,trycl~ z wykorzyslat~iern 111.it\v 0ltt11a i Kircltltoffa. Znsatl;t super(iozyc,ji.
Obwody tlielittiowe prqclu slalcgo.
P o l n i a l y e l e k l r y c z i ~ ew obwodacii prqdu stalego: Podstawowe pojecia
inelrologii: poiniaiy, ~tietody pomiarowe, blqily. Klasyfikacja bled6w. PizyrL;(dy
l)oniiaroivc - biidowa i ogiillie zasady dzialaltia: ampeioiiiierz, \volioiiiieiz, oii!otiiieiz,
waloiiiicrz, iiioslck ]politiaiowy. I'olniai ~ i n p i ~ c i a~~l'yilo,
,
rezyslaiic,ji, iiiocy - iiieloily
pomiarowc i blqdy poliiiaru.
P o l e ~ i i a g ~ i e t y c z ~ii e elektro~iiagiict)'zm: Po\vstawaiiie i obsaz pola
iiiagiietycziiego. Sila dzialajaca na przewodnik iiiiiieszczoiiy w polu magnelyczliym.
Indukcja magnetycziia. Sll-uiiiieli inagoelycziiy. Nateieiiie pola iiiagnclycziiego.
PrzenikaliiokC magnetyczna S~.odowiska.M'lasiioSci magoetyczne matei-ialhw. Kizywa
~nagnesowatiia, bisfereza magnetyczna. IitdiikcyjnoSC wlasiia i wzajelniia ccwki.
Elleigin pola inaglietycziiego ccwki. Elektioitiagoes. Ilidiikcja eleklroinagnetycz~ia.
Regiila Leitza, zjawisko ilidukcji wlasej i wzajc~iiiie.i.
f.
.:
Obwody
prqdu
sitiusoidaliiie
z m i e i ~ n e g o : I'owslawaiiie
prqdii
siniisoidalliego; wielkoSci cliarakfe~yzuijqce przebicg siitusoidality, podstawowe
po.jecia i prawa obwodu z prqdein si~iusoidaloy~n,
infe~pretacjageoilieliycziia w
postaci obiacajqcego siq wektora. ZaleiiioSci ~niedzyitapiqciaini i piqdaini dla R, L, C.
Obwody szeiegowe RL, RC, RLC, trojkqly iiapiqt. i impedaiicji. Obwod rowiiolegly
RLC, tl-"ikqly prqdow i admitancji Zjawisko iezoiiaiisu u, obwodzie elehbycz~iy~li.
I'raklyczlie zastosow;uiia obwod6w rezoiialiso~ycliw elektionice. Obliczaiiie piosiycli
obwod6w prqdu sinosoidalnego. I'oiiiiaiy iiapiecia i pr;idu ziiiieimego. Poinialy
iii~Iukcy.j~~oici
i po.jeiiiaoSci. Qieigia i tiioc piqdu przeiiiiei~oego,iiioc czyniia, bieliia i
pozoriia. Potiiialy inocy i eiiergii elekt~yczitei. Obwody ze sprzeie~iiaini
~iiafiietycziiyiiii.Traiisfoniiatoiy. l'rqdy wiiowe.
U l t i a d y t r q j f a z o \ ~ e :Podstan.owe pojecia. Klasyfikacja iikladoiv tr6jfazo\\~cIt.
Moc w odbioniikacli h.6jfazowycll polqczoiiycl~IV gn,iazdp lob tio~kqt.Pizyklady
zastosowali.
\..l
M a s z y l i y elektrycziie: Zasada dzialaiiia silnikbw piqdu slalego i ziniemicgo.
Reyillacja predkoici obrotowej. Zasada dzialaiiia piqdtiic.
1listaiac.je eiektryczne: Przewody elektiycziie: rodzaje, syrnbole, dopuszczaliie
obciqienia. Ospizql iltsialacyjiiy: poszki, zaciski Vago, goiazda, l;(czi~iki. Scl~eiuaty
prostych iiistalacji elekliyczitycli. Zabezpieczenia. Dob6r bezpieczltikh\v.
Bezj)ieczeristwo w u 2 y l k o w a i i i u urzqdzeii eiektrycznycii: Zagroieoia
zufiqzane z piildein elekhycznyin. Sysleiny ocluolly przecia'poraieiiiowej.
Zabezpieczenia rbinicowo-prqdoare. Sposoby ~idziela~iia
poiiiocy osoboin posaioiiym
prqdem elekhyczliyin. Wplyw pbl elekbomagtietycziiycli na oigaoizm liid7ki.
E l e i n e n t y l i n i o w e w elektronice: Rezystoiy, polellcjolnehy, kondensaioiy,
cewhi, dlawiki - symbol graficzity, podstawowe paralllehy, budo\va, iodzaje,
oziiaczenia, przykladowe zastoso\\,aiiia, sclieiiiaty zastepcze dla w. cz.
I2
Przebiegi niesinusoidalne: Rodzaje przebiegbw niesinusoidalnych. Paratnehy
przebiegow impulsowych. Przedstawienie przebiegow w postaci s u n ~ ybannonicznych.
\Vidrtio ar~iplit~~dowe
i fazowe.
Stany nieitstaione: Stany nie~istalone w lik?adach RC i RL. Pojqcie stalej
czasowej; w p h stalej czasowej na kyztalt t~api$Ci prqd6w. Stany nieustalone w
obwodacli RLC. Uklady r0iniczkiijqce i calkujqce.
Cz\vbrniki: Rodzaje czwo~nikbw i ich klasyfikacja. Schematy zastqpcze.
Wanlnki dopasowaiiia. Paramehy czwhmikdw. Filhy: mdzaje, charakteiystyki
atnl)litudowe i Cazowe, zastosowania. Wplyw pastna pnenoszenia f i l h . 6 ~na ksztalt
iml,iilson'. Lillie diugie: paramet~y,odbicia, dopasowanie.
Poiprzewodniki: Budowa kystaliczna p6lprzewodnikow somoistnyci~;
generacja i rekombinacja. Domieszhowar~iedonorowe i akceptorowe. Dyfilzja i d~yft.
Poi\-stawailie i wiaiciwoici zl3cza p-81; rodzaje zlqcz p-n. Zlqcza m-s. Polalyzacja
zlqcza. I'rzebicie zlqcza. PojeinnoiC zjqcza.
Przyrzqdy
p0lprze\uodnikowe:
Zasady
oznaczania
elementow
p0l{~rzewodnihot~ycl~
Diody: orostownicze, Zenera, pojemno~ciowe, impulsowe.
Tranzystory bipolame: znsada dzialania, podstawowe uklady pracy tranzystor6w
bipolamycli, chal-akteryslyki statyczne i podstawowe pssalnetly, paralnehy "11".
'rranzystoty bipolarne z izolowanfi brarnkfi. Tranzystory PNFET, MOSFET: zasada
dzialania, cl~at~akre~ystyki
slalyczne, pods(awowe pararnetry i ilklady {XXC)', M ' p i ) ~
tempeiaully na pracq elenientbw p0lprzewodnikowych. Hallot~ony. Ele~nenry
optoelekt~~oniczne:diody LED, fotodiody, fototranzystoty, h-ansoploty, wskainiki
cieklolilystaliczne - zasada dzialania, charaktecystyki, parametty. Ty~ystoty- zasada
dzialania, cl~araktelystyki,paralnehy. Metody pomial-11 podstawowycb parame1ri)w i
ctialakterysiyk eleinent6w polprzewodnikowycl~.
Prostowniki i stabilizatory: Prostowniki jedno- i dwt~polowkowe. Filny
stosowule w ukladacl~prostowniczycl~.Stabilizacja napiqcia za polnocq diody Zenera.
Stabilizacja z \vykorzystanie~nuhiadow hanzysforowycb.
Uklady energoelektroniki. Elelnenty p6lprzewodnikowe duiej mocy. Metody
odprowadzania ciepla. Dob6r radistolw. Uklady prostownikbw sterowanych:
wlaiciwoici, przyklady zastosowah. Tyrystorowe uklady regulacji.
i.
1V klasie / ) i e ~ i ~ ~ s ~cc/~nikr~ni
zej
5-leniiego ria zajqciacli z przedmiotu podstar!,).
elel<(rotechnil~i i elcl<troniki iiczniowie uykor~)~stitjqp o d s t a w o ~ e piawa
elekt~ycz~toici
i tnag~ietyzmu,do obliczeii piostycli ob\rfodb\u elekh),cziiych prqdu
stalego i ztiiieitnego; ~ ~ y k o i i u Cwiczenia
jq
polegajqce na szacowatiii~rozplywo prqdbw
i iozkladu napiqt w proslych obwodacli, z wykorzystaiiiem praw Olitna i Kirclilioffa;
korzystajq przy tytn z l)izedrostk6w wielokrotiioici i pod\r~ielokrotiioicijed~iostektiliar
(takich jak: V, mV,k n , Ma, 1 1 ~ 4 PA).
,
Opiocz ii1iiiejqbl0i~ipiec)%yjnego oblicza~iia
waiioici prqdow i spadk6w napiqC, istohia jest u~niejqtnoif,oszacowania rzqdu
wielkoici lycii wartoici. Ucz~iiowie powi~iiii i ~ ~ i i i e okl-eilat,
t
w obwodacli
elektiycznycli, skladoive stale i ztnien~letlalliqt i piqdbw; powimii oitiiet dokonat
analizy pracy ukladu elekhycztiego ria podstawic znaiomoici napiqt w
cliaiakteiystyczitycli pi~iiktaclt po~niaiowycli. Podstawowe wiado~iioici dla
zlvzilinieinia calej elekbill~iki zawiera rozdzial ohi~odjirIek11ycri7c 1)rqdi~s i a l e ~ o .
Wiadotiioici, wzoiy i jednostki lialej egzekwowat i ulimalaf, iioli slop, wracat do
nicli pizy kaidej okazji. Najlepsze efekty w pracy z zespolem klasowyln daje duia
iloiC prostycli
.
. pszykladbw.
. .
Seinestl drugi klasy pieiwszej tcclinik~iiii5-leniiego poiwiqcony jest ob~~'odoiir
11rqdit sh?irsoiclai?iiezr?iioiriego. Ze wzylqdiz na ogianiczoiiq iloiC godzin, i\viadomie
.
t-
:
-
J
.. .
,
.
,
scriiestize goziia.iq rbwiiiei proste iniaszyiiy i instalacje elektiyczne oiaz zagiozeoia
zwiqzatie z
pqdeln
elekt~ycziiy~ii i
podslawowe systeliiy oclirony
~vzeciwporateniow9ejj
Klasa drugs teclt~iiku~ti5-letniego poiwiqcoiia jest ombwie~iiu cIeme~itb\r i
prostyc11 ilklad6w stosowariyclt w elekboltice. Dzialy: clonaiiy li17ioil'e 11' elekiroi~ice,
l)i.rebiexi ~?iesintisoidal~ie,
sla~~j)
nicri.sra/orie i c31,drriikidolyczq eletiielitbw iiniomych
i icli iastoso\vali w elektroiiice. W trakcie realizacii ~iiaferiali~
i~auczaiiiaiialeiv stale
e/l!l71~17~j,/ ~ i l / ~ r z e i ~ ' o d , j i k c ~Naleiy
i ~ ~ e . m polojrt szczegbliiy iiacisk lia prosle
pizedstawie~iiczjawisk iizycznych zaciiodzqcych w tycli eleinentacli.
Przy otnawianiu eleme1it6w pblpszewod~iiko\rycIi n a l e j ski111iC siq ria
parainehacli, rozkladach napiqt i rozplywacli pradbw, jakie witmy liljeC te eienienty
podczas pracy prau~idiou'ej i wadliwej (ele~iientuszkodzony). M'szystkie eleiiiency
pol~xzewod~iikowe
nalezy oliiawiat wg ~iastqi~i~jqcego
sclielnahl: symbol, polaiyzacja,
l~rzykladowewaitoici napiqt zasilajqcych, budowa, zasada dzialania, chaiakteiyslyki,
iiodstaw~oiveparamehy, przyklady zastosowania, j~otniatypodstawow)~cliparameh6w.
Pizy oiriawiaiiiii prostownik6w i stabilizatordw oraz okiadda, eitergoeleklroi~ilii
n a l c j szczeg611iq liwagq zwrbcit Iia uyrobieiiie u uczoia i~miejqhloiciszacowaliia
wartoici napiqt stalycii oraz analizowaiiia ksztaltu przebiegow czasoaycli skladou~ycli
tiapiqt zniiemiycli w poszczeg6lnycli cliaialitelystycziiycli punhtach poiniaro\vycli
okladow. Uczei~lllusi ulnieC wyjaSniC role poszczegolnycb elet~ientbww kaidym z
oinawianyci~itklad6w elektronicznych.
W tecllitikuin 3-leh~imna podbudowie zasadniczej szkoly zawodowej przedlniot
podstnwy elel<lrotecl~nikii elel;lrot~iLi realizowany jest w caloSci w Marie pier-wszej.
Realizacja tego przedmiotu polega na powtbrzeniu i poglgbiet~iuwiedzy i omiejqh~oici
\uyniesionych przez uczoi6w zasadt~iczejszkoly zawodowej.
W szkole ])oliceali~ej przedrniot podstawy elel(tl-oleehnil~i i elel;tronil;i
realizowany jest w selneshze pielwszytn w wylniarze 8 godzin tygodniowo. Realizacja
t ~ e i c iksztalcei~iazwiazanych z elekt~ycznoiciq,elektlostaiykq i tnagnetyunem oraz
Iiblprzewodnikatni wituia bazowad tia wiedzy i lt~lliej~hloiciac~l
wyniesionych z
przedmioru (izyl;~w liceinn og6lnoksztalcqcyt1i.
Jednym z gldwnych zada6 ltauczycieli w pracy dydaktyczllej jest spr-awdzanie
o s i q y i e t ocztribw. Sprawdzanie powiono obejlnowaC kaidy dzial ternafyczny
11rogt.a11ii1 i ~ a u c z a ~ ~ iNauczyciele
a.
sq wiqc zobowiqziuli do korttruli sto1111ia
opanowania zaloionyclr, w celaci~ ksztalcenia, umiejgtnoici i wiadomoici. Przy
kilkustopniowej skali oceil (od miemej do bardzo dobsej) rtaleiy ustalit zbioly
wymagai~(zadan) dla kaidej pozytywnej ocetly oddzielnie, czyli oddzielile wymagania
na ocene mien14 (wytnagania konieczoe), oddzieloe - oa acene dostatecznq
(wymagnoia podstawowe), oddzielt~e- na dobrq (uymagania rozszeszoiie) i bardzo
dobrq (wymagania dopeiniajqce):
M/l"iiagariio konicczric dotyczq zapamiqtania wiadomoici czyli goiowoici 11cznia do
przyliotnnienia sobie:
-/~o~/."au~o~~ycll
prull' elckfro/cchniki,
-.scl~cntonj~~~
e1ckfryc:ii)ch f)yoi~yci?iikladd~eclek/run/c:lljich,
-~~od.sfo~~~o~~ychl~a,m~iefrir~~~
i charakloys1)~kelcn~eiifd~~'
i riklact~i~~~
clekfronic;nych,
Wy~nogoiiia l ~ n r b r m t ~ ~ o tdotycz?
~~c
zrozumienia \r.iadotlioici co ozoacza, ic
itczeiilsluchacz pot~afiwyjainiC:
-drialar~icelcii~crifrii~~
i irkIadd~<,
c/ek/ro~?iccnych,
-1i~j11y,,,
poszc;qSbi)~ch cle~i~enfd!s
ria para~lrelryi charakkrysysrliki prosfych aklodri~c~
clekn-o~ic:r~)~ch,
oraz opatiowal utniej~hloi6 t~ykykorzy.~fajiio
podsfmt~oi~ych
ilzordil, sfosoivanych 11,
clckfrofechriicc (10 ob1ic;nia i~'ar/uScii~,ielkoScieiekOycznych,
I.Vyr~mngor?iai.uzvzo.;orie dotycz* stosowania wiadomoici i ua~iejernoiciw sytoacjach
lypowych; co oztlacra o])a~)owiil~ie
przez ~ t c ~ n i a / ~ h ~ c h ~a cl tz~a~ i e j e l l ~piaktycznego
oici
poslityi\~'at~ia
sie wiadomoiciami wedlug podat~ychmu uprzedriio n'zo~.ow,np:
-z(~sforoi~~anie
pmv Ohora i Kircllhofi do obliczania o b ~ r ~ o dc/ck/~ycz~lycii,
~tt~
-ob/ic:nnie ~soroScii tvykrcSlnnie przcbicgdi~,czasoitych i ~~'ekforo~tych
prqdtr i
nopiccia 11, ob11,odachI?, L, C;
M/yiiagania do[~c/niajqcc dotyczq stosowania wiadomoici i ~tlliiejghloiciw sytuacjacll
probiemowycli, np:
-anoliso~~,ania
prac), prosrych tiklarid~taelekoycznjzh i clcko.onicz~~ych
na podsiawie
~rzyskatiych~ ~ y n i k d ~ ~ ~ p o i i roi a rmd ilokolizacji
v
eiscnr~ralnychvsckodccri.
- a n a l i z u ~ ~ ~ o nI Ii~a, ~ I ( ' InapiqC
I
zasilajqcych na pracq tikia<hi,
4. Podstawowe srodki dydakiyczne
-zestawy Lwiczeniorve i~inoi.iiwiajqcedemonshacj~dzialai~iauhlad6\\' elekhycznycll i
elcktroilicziiycli,
-ko~i~putcr
z lpanclcin LCD,
-oprogramowa~iiesymulacy,jne do 1,rczenlacii dzialailia ukladb\v elcktronicz,iiych (tip.
Pspice),
5 . Literatura
i.
Brak )podrqcziiika obejmlijqceyo caly program; zasfcpczo propoiiuje sic:
Bolkowski S.
Podstawy elekh.oteclioiki (WSiP, 1992)
Markiewicz A.
Zbi61.zadali z podstan, elektrorecbiiiki (M'SiP, 1986)
Mocsclike R , ...
Elektronika (WSil', 1994)
Pioco M i B.
P o d s t a ~ yelektro~iiki(WSiP, 1994)
Ruseh A.
Podstauy elehhoiiihi (WSiP, 1986)
Tictze U.
Uklady palpizeu'od~iikowe(WNT, 1987)
Jaiiuszewshi S .
Nowoczesiie przyrzqdy p6lprze\\,od1iiho\~'e
w eiiergoelektroiiice,
~ w i q t e ktl.
MINT, 1994
Iiorou,ilz P.
Sztuka elekh-oiiiki t, I, 11 (M'KiL, 1992)
Casopisllla o tellialyce elehho~~icziiej
Z a j ~ c i n\v Iabo~.atoriomelcktryczoym
I . S z c z e g o l o w e cele ksztalcenia:
W rvyr~ikr~
eorganizorr,nnego (x'occsu l ~ z t a l c e ~ i uczeti
ia
p o w i n i c ~utniei:
~
-zastosowac przepisy BI-IF,
-0bslu2yC pizyrzqdy porniarowe takie jak: wskaz6wkowe elekbyczne i elekho~uczne
l)rzyrztcly pomiarowe, ~nitlrimeliy cyfrowe, oscyloskopy, generatoiy pomiarowe,
mosrki,
-dobra& przyrzqdy w zaleinoici od parainetrow badallego ukladu,
-z~iiierzy&wielkoici elekt~yczne,
-zastosowaC odpowiednie sondy pomiarowe,
i
-miierzyc paranlehy eleinent6w i 11klad6welektl-onicznycli,
-zastosowaC odpowied~iie~netodypomiarowe,
-obliczyt i oszacowai bledy po~niaru,
-zaoalizowai dzialaiiie ukladu na podstawie ozyskanych wy~iikhwpomiaru,
-wykorzystaC ko~nputei.do obr6bki wynik6w pomiam,
-wykorzysta&kornpi~lexz kal-tami porniarowy~nido po~nialdwwielkoici elekt~ycznycll.
2. M a t e r i a l nauczania
Za.j$cia wstql~iie:zapozoanie z regolaminein pracowtii, szkoleiiie z zakresu 11Iip i
iwzepis6w przeciwpoiarowycli; om6wienie sposobu realizacji serii Cwiczeli i obslugi,
wykorzystywanych w tych Cwiczeniacli, przyrzqdow porniarowycli; o1n6wienie
sposobil opracowywa~iiaprotokol6w i sprawozda~iz wykonanych pomiaidw; pokazy
pol~iarbwpodstawowycli wielkoici elekt~ycz~iycli,
Uklildy i'egl~lacji iiat$2ei,ia p1.qd11: pl.ojektowanie ukladow reyirlacji riateieiiia prqdil
z wykorzystariiem rezystoia suwakowego wl+czonego szeregowo z obciqieoiem;
pomiary lr4du za poniocq amperornierzy oraz iliriwersalnycli ~niemik6w
aiialogo\vycl~i cyfsowycli; porownanie wynik6w pomiaru wykonnoycl~ za 1po111ocq
roinycli przyrzqdiiw; wyznaczanie zakresu regolacji; wyzoacznnie cl~amktelystyki
i=f(R), p r q U=const,
Ultlady regi~iacji n a p i ~ c i a : projektowanie iiklad0w regolacji napiecia z
wykorzysta~iiem potencjoinenycznego dzielnika napiecia; pomia~y riapiecia za
pomocq woltomierzy oraz uniweisalnych miemik6w analogowych i cyfiowych;
por6w11~niewynikow pomiarow; wyznaczanie zakresu regulacji dla jedno- i
dwosropniowego ukladu reguliicji; badiuiie w p l y w ~rezystancji odbiotnika na wartoiC
llapiecia wyjicio\vego poleiicjo~neb.~;wyznaczanie charakte~ysrykpotencjomeh.6w.
Badanie obwodow prtddu stalego: projektowanie uklad6w zloionycli z k i t h
rezysto,dw polqczonycli: szeregowo, idw~iolegle i w sposiib ~nieszaoy; po~niar
spadkow napie& i rozplywu prqd6w w powyiszych ukladach oraz por6wnanie
wynikb\v porniarbw z w;uioSciami obliczonyini; lokalizacja ~iszkodzoiiycli
rezystorbw na podstawie wyiiikbw pomiarbw,
Badaiiie w p l y w u parainetrdw iniemikow na wyiiiki pomiarow: poiiiiaiy piostycli
obwod6w p q d u stalego za poiiiocq iiiiei~1ik6wo rbinej rezystaiicji wewiietiznej;
porbwiiaiiie wynikow pomiani, oszacowaiiie bled6w poioiaiu,
Polniaiy rez),sta~icji: inetodq techriicznq, za poriiocq oinomierza oraz inetodq
inostkowq; pol6wnaiiie wyoik6w pomiarbw,
Poiniar pojemiloSci: poiiiiary po.ierntioici koi~deiisatorb~'
polqczonycl~r6wilolegle,
szeiegowo i w sposbb inieszatiy miemikai~ii pojeini~obci i inostkaini RLC;
poidwnanie u y i i k b w poiniarb\~,
Poiniar iiidokcyi~~oSci:
inetodq teclinicznq, m~iltiiiict~~em
oraz metodq inostkow;l;
zbadaiiie a,piyw~irdzenia na iiidiikcyj~io5Ccewki; pomiaiy dobroci cewek,
Obshiga oscyloskopii: zapoznanie s i v z roziiiieszczeiiiein elementow regolacyjnycli
na plycie czolowej; przygotowaiiie oscyloskopi~do pi-acy; obseiu'acja i poiniaiy
iiapiecia stalego oi-az pi-zebiegbw o i.oin),cli ksztaltacb;
Podstawowe poiniaiy oscyloskopcin: poii~iaiyaiiiplitody, okresu, czestotliwoici
oraz p1zesuiii$cia fazowego; poniiaiy podstawo,rycb garainetidw pizebiegb~,
imp~ilso\wcli;wykoszystaiiie
sond iiapieciowycl~,
pomiaiy cliarakteiystk piqdowo.
. .
i~api~cioaycli,
Badaliie szeregowego obwodu z eleiiieiitaiii RL i RC: poiniaiy spadkbw i~apiqC11s
eleiiientach R. L oraz R i C.
wvkresbw wskazo\wcli
. nomian, [,radii. s1,orzadzenie
.
inapiqC i bb.ikqta iin]iedai~cji),
Badaiiie ro\viioleglego obwodu z eleiiieiila~~ii
RI, i RC:poniia~yprqdow plynqcycii
przez eleinenty R, L oraz R i C oraz spadku inaiiiecia iia tycli elen~eiilacli,
sporzqdzeiiie wykresbw wskazo~yclii traikqta adii~ifaiic.ii,
Badanie szeregowego obwodu RLC: poi~liaiyspadkow iiapiet na eleiiieiitacli R,L i
C oraz poiniaiy ~prqduw fiiiikcji cz+stotliwoici, sporzqdzenie wykresb\v i\,skazowych
ilapieC i i~ojkqtaiinpedancji, zaobserirfou,anie rezoilansu iuapieC,
Dadaiiie row~ioleglegoobwodu z elenieiitaiiii RLC: poliiiaiy prqdow plyiiqcycli
przez ele~iienty R, L i C oraz napiecia w iiiiikcji czestolliwoici. sporzqdzeiiie
\vykresbw ~vskazowycliprqdbw i tl-aikqla adinitar~c.ii, zaobrerwo\r,aiiie rezoiiailsii
prqdow,
Poiiiiaiy inocy: czyiuie;, biei-nej i pozoriiej w obwodacl~zawierajqcycli elen~eiityR, L
i C;obliczaiiie i poprawa wspblczyiiilika iiiocy,
Batialiie transConualora jedtiofazowego: poioiaiy iezystaiicji ozwo.jeil, przekladiii,
stanu jalowego, staiiu zwarcia, stann obciqienia,
Badaliie siliiik6w elektiycztiych liialej inocy: pomiaiy l~odstawo\+ycii lparaine[l-6w
silr~ikbwprqdu stalego, prqdri przeioieniiego i silnikbw k r o k o ~ y c h ,
Badar~ie il~stalacji elektlyczc~ej: inoiitai inodelii prostej instalacii do~nowej
zawierajqcej: zabezpieczeiiia r6inicoufo-prqdowe, osprzet iiistalac)'jily (piiszki,
zaciski Vago, gniazda, iqczniki); dobbr odpowiednich przewodbw elektiycznycli: w
zaleiiioici od dopuszczalnycli obciqieii; dobbr bezpieczoikbw; badaiiie iikladu
zabezpieczed,
Badanie diod p6lprzewod1iiko\~ycli: ~yznaczanie cliarakteiystyk prqdowoi i a i ~ i ~ c i o w y cnyziiaczaiiie
li,
rezystaticji statyczi~eji dyiiainicznej, pomiar parainell-bw
~
.
.,
,
i~npolsowycli, badiuiie wplywu napiecia polalyziijqcego na pojemno9C diod,
por6!ilianie wynikiiw pornialdw z daiiyini katalogowymi,
Badaiiie tranzystoro\v: po~niarparainetlbw [I)], pomiw czcstotliwoSci gruiicznych,
p o ~ n i a ~pn11ameh6w
y
za pomocq testerow, wyz~~aczaoie
clrarakte~ystyk za pomocq
clrarakterografii,
Badaiiie elementow optoelektronicznych: poiniw podstawouych pararnetlbw olaz
wyz~inczaniecharakteiystyk fotoogliiwa, fotorezystora, fotodiody, fotohaozystora i
haiisol)tora, porbwnaie ohzylnanych wy11ik6wz danymi katalogowymi.
Badmie
polprzewodnikowych
elemeiltow
sterowanych:
wyznaczailie
cliarakie~ystykprqdowo-~iapieciowycli,poiilialy podstawowycli paralnehhw tyrystora
i n-iaka; badanie prostownika sterowuiego; badanie oklado regulacji natrie~lia
~S~vietlenia,
Bada~lie filtrow e l e k t ~ y c u ~ y c i wyzaaczanie
i:
cliarakte~ystyk cz~stotIiu~oSciowycl1,
pomia~yczestotliwoici granicznych.
Badanie prostownikow: obse~wacja oscylogram6w napict wyjiciowych
I x ~ ~ t ~ \ v n i kjedooo w i dwupolhwkowycli z filti-em RC na wyjicii~ i bez fiiha;
\\,yzoaczanie zaleitioici napiecia wyjiciowego od rezysta~icjiobciqienia,
Bada~iiestanow oieustalo~~ycl)
w , ~ b w o d a c hR C i RLC: obse~wacjaoscylogrambw
~iapiet ria eleinentacli RLC podczas sta~iow nieustalonych; \*yztiaczanie stalej
czaso\vej,
Badatlie przebiegow nieinusoidalnycb: obsetwacja oscylogrambw: ro2~1ycli
przebieg6w niesitiiisoidal~iycli,kilku koiej~iyclibarioonicznycli badanego przebiegu:
badanie przebiegow aoalizarore~u widma; badanie wply\n~ pasma przenoszcnia
czwolriika na ksztalt przebiegbw ~liesiiliisoidalnycli,
I . S z c z e g b l o w e c e l e ksztatcenia:
W ~vy,xil;uzorganizownnego procesu l<sztalceniauczeil po!vioien umiei.:
-zastoso!vaC przepisy RHP,
-uiiierzyt pararnetly wzmacriiacz):
-okreiiiC wplyw war!oSci eleineiltbw sprz$ienia zwrotnego ina paramehy
wzuiac~iiaczy,
-sporzqdzic chwakteiystyki wzmacniaczy za polnocq komputesa,
-dobra6 przyszqcly porniarowe i metody. porniaru przy badanio i1klad6w wysokiej
czcstotliwoici,
-unierzyt pasnio pszenoszonych cz~stotliw6ici,
-okreiliC wpiyw elernentbw korekcyjnych na pasrno prze~ioszenia wuaacniaczy
szerokouas~nowvcl~.
, ,
-okreSliC wplyw obciqienia na inoc wyjiciowq wz~nacniaczyn~ocy,
-okreitiC wplyw wai~oicielerne1116rvgeiierslorbw an cz$slotliwo+C icli ]~r;icy,
2
.
>.
-zmizrq,C paralnehy przebieghw zmodulowanycli.
1')
,
-zaiializo\vat dzialaiiic 11klad6w clckiro~~icznycli
inn podslawic uzyska~iycli\uyt~il.row
l,oiiii;~ni i IokaIizou~aCiisterki,
-zn~iro~jcktowat
prostc riklady a~ialogowe,
-skorz>,s[aC z kalalogti clc111c16wi ukla(lhn' a~t;ilogou~ycli
oraz cyrrowycli,
-z11iicrzyt II~~RII>CIIY C ~ C I I ~ C ~ , I ~ \iY t~klatlb\vcyfrt,wycli.
-roZr67:~liii y l ~ o w crzszkodzciiin clci11c~~16w
i i~!I;rd6w c y f i o \ \ ~ c h .
-liosIiiiyC s i Icslererii
~
riklad61v cyrro\vycli,
-zeprojcklownC prosic riklady kornlrii~ac).iiic.
-pol;lczyC i 1lriic11oiniCriklady ko~r~bii~ac):jiic.
- z i i ~ i c i z y tza poinocq oscyloskol~olilzelricgi {in ~r~yl,iowadzeiiiacli
r ~ k l a ~ l ocyfrowycli,
n*
-sl)rawdziC ~polra\vttoiC(lzialania 1ihlad6w cyfrowyclr,
-j'ol;(czyi ilklady s c k w c ~ ~ c ) : jw
~ ~bloki,
c
-\vykonac psosle operac.je asytiiiclycz~~ci logicziie za lpoinocq iikladrj\i,
a~yIi~iclycz~~)~ch,
-znprojcklo~vaii~liladyk o ~ i i ~ i i a c y j t ~ c ,
-zapisaC i odczyiat koin6rki l~airiieciRAM,
-skasou'at i za11isaC i i ~ r o r i ~ l a cus
j e ~ ~ a t ~ i i $ c iI:Pl<OM
acl~
i EEI'ROl\rl.
-1lolqczyC scaloi~cuklndy patniqci 1%.bloki.
-z~niiiii~lalizo\r.aC
fiinkc,jc logicznc,
-1~oslu7:yisip oprogran~oa'ailiciirwspoinagnjqcytn ~piojcktowat~ie
ukladoiv logicznych,
-zalirogia~riawaCriklndy GAL
-ziiricrzy6
lparaineliy
iii~ii pizcsylowycli (knbcl
ko~lcelil~yczliy, sk~$il;a
dwoorzcwodowa. 6wiallowb(l).
Batlaiiic iikladhw 11ol;riyzac.ii i slabilizacji ~ p i i ~ i k l 1,iacy
u
liaiiz)~slorn: poini:tr
rozhla(li~liapiqC slalycl~i 1071>1y\v11
l p r i i d 6 ~\ye \ Y ~ . I I I ~ C I ~ ~ ~ C Z I I. j c d i i o s i o j ~ ~ i i o \ \z- ~ ~ t ~ ~
siritiyliii i ~ k l a d a l i ~polar)*zacji
i
i sfabilizacji ~ ~ ~ i i i pracy;
k l i i poiiiiary wziiiaci~iaczez
i ~ s z k o d z o i ~(rallzys!orc$n,
y~i~
Datlairie w z ~ ~ l a c ~ i i t i c Iraiiz)~sloro\vycl~
zy
w ~ i o d s l i l \ \ ~ o \ \ ' y c Ii ~~ l i l i i d i i ~11roc)~:
l~
>vyznaczai~ie cliarnklciyslyk, poininr szerokoici lpasiira pmctioszetiia, lioriiiai.
r c z y s i a ~ ~ cwejiciawei
ji
i wyjiciowqj,
Bndaiiie \vzi~rac~riacza
7.c s l ~ l - z ~ t e i i i ezwl.oliiym:
~il
a,yznaczanic c.l~ni;~klci)~siyl~i
clyila~~iiczt~cj,
lpoiniau zi~ickszlalcciii~icliriiowycli,wyzi~aczat~ic
lpaslna ~przeiiosi,enia,
lpoiriia~. i t i ~ l ~ c d a i ~ cwcjiciowci
ii
i u,)~,jiciowcj; lporh\\,iiailic 11nraii1cls6m i
cllarakreiyslyk ~~~zniaciriacza
l ~ e zsplzq%ei~in
i z i;jciirriyrrr s p l z e t a i i c i ~zi r n r o l t i ) ~ ~ ~ ~ ,
Dndaiiic wzinaciiiacza nialci cz$slolliwoSci: lloiiiiaty j c d i ~ o - i d a ~ i i s l o ~ ~ n i o w c g o
wzioaciiiacza pszy dolqczoiiycli r6i11ycIik o ~ ~ t l c i ~ ~ a s1)rz~grtjqcycli
l~iacl~
i l)loI(~~jqcycli
rezystor cr~iiterowy (\~yztraczanie cl~:irakIeiyslyk: I I I ~ I I ~a~
i ~ ~C
p l i I~
~ i (I
l oC
wie j,
fazo\vei w fitiikcji czpslolli\voici, w y ~ i ~ a c z a i i i c\\,sphlczy~iiiika \vziiiociiic~ria
li~zr~isciiiacza
nf fiirikqji req,siai~cjiobciqLctiia,
Radailie \+'~1liaci1iaczy
seleklgw~iycli:!vyz~~aczailie
cI~al;ikle~ysiykiaiii1)li1u(iowej w
fiiiikcji c z ~ s l o t l i ~ v o iwzrriac~iiacz)~
ci
z oli\voduni LC, z fillraii~i~ ~ i c z o c l c I ; ~ ~ c z i~ ~ y n i i
cernrr~icz~ryl~li
or;lz l~rzcslr;rjn~ry~ni
z ; ~ p o ~ ~ l o c w;irikal16w,
q
melotlq ,,l)ilt~kl 110
1,iulkcie" i zn lporrrocq wobi~loskop~i,
Ut~daliie w z ~ ~ ~ a c l ~ i a c szerokol~asn~owycli:
zy
wyzlracznl~ie cb:lrnkleryslyk:
(lyl~;iiniczi~eji ampliludowej wzrnaclliaczy bez 11klnd6w korekcji i z ~ ~ k l a d a l ~ t i
korekcji cz~slolliwoici,
B i ~ t l a r ~wz~iiecrriaczy
ie
i~l~plilsowycl!:
wyzllacznllie cllarnktelyslyki n111plilui1owe.iw
f~lnkcjiczqstolliwo8ci; pomiary czqstolliwoSci y r n i ~ i c z ~ r yw
c lz~~ ~ ~ n c o i a cobserwi~cia
zy;
oscylogr;i~r~bwotlpowiedzi wz~rlncniacz;l ila ciqg ilnp11ls6w proslok;ll~lych or;~z
1)olniar lp;ir%netr6w i11111uls6wwy,jiciowycl~,
U$ldaliic w ~ i l l i t c t i i i ~ c ~ IIIOCV:
y
i ) ~ ~ l ~ i aIIIOCY,
r
ws116Iczy1111iki1? . i l ~ n r I ~ ~ S c i
cz~slotliwoSciw z ~ ~ ~ a c ~ l i ;tl;ll~zyslorowycl~
iczy
i scnlonycll
Uzldanie gellerator6w tiapi$C si!it~soidalt~ycli:
polnialy cz$slolliwoici i z;~k~esu
~irzeslrajiil~in;pulll liar naliiqcia wyjiciowego w runkcji cz~stotliwoSci; b;ld;l~lie ,.
rvl'lywu l i n o i ~ c i a zasilaiqcego rla pr;~ce generator6w; badnrlie gelleralor6w
kwarcowycll, b:idnnie gcileratorn l!rzeslrajn~lego irapi$cie!rl VCO. badallie
gellerelor6w scalonycli,
13atlarrie wzmilclliacza rbtllicowego: wyznnczanie cltnl-;~kreryslyk i l)o~ni;lry
~po~ls~;~wowyclr
~ial;1111elr6wwzlrlac~iiaczyl r i ~ ~ ~ z y s l o r o wiySCOIOII~CII.
cl~
Datl;ltrie llklatlbw ze ivz~~~i~cr~i;lczerrr
ol)esacyjnyirl: l ~ o ~ r ~ i ~n)ro d s ( ; ~ w n ~ u y c l ~
r n 1 1 e r 6 ol-;iz wyzirncznllie cllnrnkle~yslyk dla i1kla<l6w: odwnic;!i;~cegu.
~lieo~lwrnc~~iqcego
i wl6rliiko ~lnlii~ciowego;
obserwncja oscylogrnl~~dw
na wyiScit~
itklnd6w rdtlliczki!iqcych i c;~lki!jqcycll 1)obodzn!lycl1 lprzebiegal~ri o r6k1tyclr
kszlt~ll:~cl~,
U;l<lailie ~tltl;tdbw z ko~lrpill-;ilosetr~ n~lalogowylii: j)olr~iilr IIO~SIRWOW~CII
~ I ~ I I I I ~ W O ~o r w wyzll;rczarlie cl~erak~erystyk
kornl1;1lalor6w sc;ilouycl~.
13odt111ie ~ ( i l b i l i z a t o l d w o dzialar~iii c i y i i r i i l ~ u l s o w y r i ~ :wyzllaczsnie
clrarnklecyslyk i polniary podslnwowych pnralnetr6w; obserwacja oscylogra~~~dw
~ r i l l ~ i $LYC wybra11yc11~)rllrktacI~
~tabiliza~orow,
liatlllrlie przelwoc-lliltow A/C: obserwaqj:~ oscylogle1n6w w wybranych ~1itnk1;rcli
irklndbw; punliar ~porlstawowycl~
11nrnl11ett.b~
(znkres i doklndt~oiC przetw;~rzalria.
blqd kwairlyzacji, rozdzielczoSC, czas i czestotliwoSC przetwnrzalria).
Dadatlie ~przelwoniikbwCIA: obserwac.in oscylogra1116ww wybrnliycl~{~illlklacll
11kladbw; 11olniar ]~odslawowycIr parnttletr6w (rozdzielczoSC, doklndrroic, blqd
1przesu11iqcia zera, I d sknlownl~in, rrielilriowoiL, szybkoSC zrrlizln l~apipci:~
wyiiciowego, czils ilslalal~in,czqstolliwoSC ~~rzctwarzarria),
13n~li111ie
ol(l;~cibw ~llotlulilqiii d c l ~ ~ o d u l n c jwyzllncztr~lie
i:
chilrakle~yslyl~
i 1111111iary
~poilsl;~\~owych
1inrn~11els6w
11klad6wAM, FM, I:SK, DI'SK,
1'ro.iektownriie ~ p r o s l y c lill<lad6w
~
analogowycli: zal~rojektownlrie lprostego i~l<l:ldu
nllnlogowego (rrp: Ilsasry gc~~emlor,
l ~ l o s l ywzlllncl~inczakuslyczr~y,prrlsle rurzrlrlzeliic
[lo regillacji ilalqie~li;~
oiwietlenia); nllalizn dzinlanin tlkl;tdu, zapro.jekiowat~ie lplyll(i
(lrb~kowe~~ei,
Moilla% i i ~ r ~ i c l ~ a t ~ i iirklad6w
nnie
alialogowych: przygolowallie plytki dri~kowilnei,
wiercenie otworow, ino~ll;itelemer~lbw,i~rilcholniel~ie
i~kladu,. .
'
i
Gi
Badaiiie branick: wyznaczaiiie podstawo\rycIi paiainetr0\v oraz cliaraktciysfyk
braliiek wykoiianycli w r6ttiycIi techiiologiacli, 1)or6~11aiiie
ohzyti~aii)~cI~
\vy~iikb\vz
~ l i i o ) ~ katalogoivyini,
~iii
Diagnoslyka ukladO\~fcyfiow)icli: lokalizacin ilszkodze~iw r~kladnci~
zloio~i),cli z
Ikillai biainck; bndaiiia dyiiaiiiiczne efcht6w iiszkodzcii ukla~liiivhoiiibi~iacy.j~~ycli
(bailaiiie cIc~,iciilirwiiiczasiloi~~ch,
o uyjiciacli z\varlycli do iiias), Iiib do zasilaiiia, o
zinos~ko~vaiiyci~
wy~jiciaclilwcjiciacil); posli~giwaiiic sic ieslcrcln cle~iie~ilirw
cyii0wycl1,
Syiileza iiklad6w ko~iibiiiacyi~r)~cli:
pmjektowaiiie i lqczeiiie oklad6w renlizi~iqcycli
zadaiie iiiokcje logicziie; iiiiiiii~ializacja zadaiicj iiiiikcji 1ogicz1ie.i i rcalizacja
okladowa z~iiii~iinalizowanej
fuiikcji,
Badanie przeizutiiik6w: przerzi~h~iki
iiioiiosfabilne (okreilaiiie w p l w i zek,ii$tlznycli
eleiiiciitow RC iia paramchy geiiero\vaiiego impiilsii, badaiiie zjawiska regetieracji
l~rzebiegu wyjiciowego); przerzuliiiki astabiliie (obseiwacja oscylog~a1116ww
wybraiiycli puiiklacli oklad6w tiaiizysiorow~ycl~
i generafo16wwykonaiiycli z i ~ Z y c i c ~ i i
bramek NAND oraz specjalizowa~iycliukiadOw scaioiiycli); przerzutiiiki bistabilrie
(badanie przerzobiik6w RS, D, JK i por6wiiaiiie wyiiikow pomiarow z tabclaoii
prswdyf,
Badailie rejestrow: obsenvacja staiiow logicziiycli iia wejiciacli i uyiiciacli rcjcsti0~v
szerego\iycli i i.6wnoleglycl1; projektowaiiie re-jesii-ow, iiioiila7. i uriicliaiiiiai~ic),
Badaiiie Iicziiik6w: obseiwacja oscylograiii6\v iia wyjiciacii licziiik6w; projektou~anie
licziiikbw o okreilo~iyin inorlulo liczciiia, liczqcycii w prz6d i wstecz; lqczenie
licziiik6\v; poiiliac opoinie~iczasoi~)~cli,
Badaiiie okiadow aiytnietycziio - logicznycli: pi-o.iektou,a~iic,molitai.: i iiroclioiiiieaie
~ ~ k l a d o wsuiiialora i siibtraktora; badatiie dzialaiiia scalonycli su~iiatorbw i
koiiipwalorba~,rcalizacja zadariycli opcrac.ji ai)~liiietyczii)~clii logicziiycli,
Badaiiie ultlado\v przet\r,arzaoia kodow: projektowaiiie ( z wykorzystaiiiem
~podslawo\vycliele~iiciifhwlogicziiycli), iliolitai i oriicliomic~iic\vybraiiych iil;ladow
koderow, dekoderbw i h-aaskoderow, obselwacja staii6w Iogiczilycli oa \~ejiciaclii
wyjiciacli; badatlie scalonycli likladbw koiiwersji kod6\v,
Radaoie tiioliiplekscrow i dc~iiullipiekserow:pro.jektowa~iic !z wykorzystaiiieiii
podstawowycli elc~iienlbtvlogiczriycii), inoiitai i orocl~oinienieizybiliiycl~1 1 k l a d 0 ~
~ n i ~ l t i p l e k s ~ r io w
dciiiultiplekseiow; obseiwacja slaii6w logicziiycli %la\veiiciacli i
u,yjicincli; badaiiie scaloiiycli okladoa~~~iuItiplekscrO\v
i deiiir~llil)lekscrb\v,
Batlanie pami$ci p6i~zewod1iikow)~cIi:Iqczeiiie paioieci typii RAM w bloki
(zu,i$kszanie dtugoici slowa oraz pojciniioici painieci); obsenvacja stai16w iia
wyjicio palni$ci R O M praci~.j%cejjako getieralor znakbw; kasowaiiic i zapis
iiiformacji w lpainieciacli EPROM i EEPROM,
Badatlie i prograiiiowanie ukladow GAL: Pro,jektowaiiie stiuklilr ~ v e w ~ ~ ~ h z i i y c l i
GAL, progca~nowanieprostycli ukladbw kombinacyjnycli; obsluga programatorow,
Badarlie li~iii
pszesylowycl~: badairie t~ar~stnisjiiv liiiii niesy~nehycziiej oraz
sytiletiycziiej (~vplyw zakl6ceii zeu,a$trznycii, wplyw iiiedo~~asowaiiia,\vl~lyw
dtugoici liiiii);pomiaiy parainel~owiiadaj1iik6w i odbioinikbw Iiiiii,
Bada~iiezlricz Swiatowodo\q~ch: polniaiy inocy iiadajnika, csuloici odbioriiika,
tluiiiientioici for6w i w i a t l o ~ v o d o ~ ~ ythlniieiiiioici
ch,
zlqczy, lnocy na wyjj9ciu ton,,
Badanie ukladow wyS\vietlania ulfoni~acji cyfiowej: pomia~y podstawowych
piu.ameli.6~ wskaioikhw cyfiowycl~ cieklokrystalicuiycl~ osaz z d i o d a ~ ~ LED;
u
badariie okladu sterowania 7-segtne~itowymiwskahiikami LED o wsp01ne.i katodzie i
anodzie; projektowanie, montai i usuchomie~~ie
ukladu rea1iz1lja.ceb.o sekwencyjne
sierowanie wskai15kami p6lprzewodnikowymi; testowanie prostego illodelo r~~otdrora
ekranowego,
Badanie ~ikladowwyjsciowycl~mocy: badai~ieuklad6w ster~ljqcycl~
obciazeniern
ind~ikc>!iny~n;badanie ukladdw wykorzyslu~jqcychbratnki mocy; badanie okladhw
sterowania wzmacniaczami;
Psojektowanie ukladow
cyfiowych:
zapl.ojektowanie prostego ukladu
wykorzystu~jqcegoitklady iredniej skali integracji (tip. zegara z budzikiern), analiza
dzialu~iaokladu, zaprojektowanie pfytki dnlkowluiej,
M o n t a i i osiichtuniaoie uklad6w cyfrowyci~:przygotowanie plytki dlukowanej,
wiercenie olworhw. n ~ o n r aelement6w.
i
uri~chot~iienie
okladu,
1. S z c z e g o t o w e cele ksztalcetiia:
14' \v)rril;u zol-ganizownnego procesu ksztalcet1ia uczeii powitlieti otnieC:
-zastoso\\faC przepisy BHP,
-obsl!~iyisystetn i~r.ocl~omieniowy,
-stwolzyC algo~ytinyprogratnhw, zapisywaC w edytorze, aseiitblowaC i 111-uclian~iaC,
-obsliliyc inodul dydaktyczny i wyja9niaCjego ogolnq bt~dowei tnoiliwoici,
-zastoso\vaC wybrane dyrektywy asemblera przy pisanill i lilczenii~ tnodi~lhw
progralnbw,
-obsli~iyClinker,
-wykoiz),slat metody i algoiyhny tvaoslacji kodbw,
-11a11isai lnograiny przetnieszczaj;lce bloki infonnacji poniiedzy poszczegolnymi
rorlzajaini ya~niqci,
-zastosowaC podprogramy ocaz wykorzystaC tnetody icli hvorzenia (oclirona
zawartoici rejesii-Ciw, przekazywaoie danycll pomi$dzy progratnetli glciwnytn i
l,odprograt~~e~n),
-zastosowaC isluiejqce progratny jako podprogratny we wlasnytn prograniie gl6wnym
(ztniula pliku absolul~iegona relokowalny, dodanie instrukcji RET),
-wyjailiiC podstawowe algotyhiy nuioienia i dzielenia liczb binamych oimiobitowych
b ~ 2118kil1,
z
-11apisaC programy wykorzysnGqce te algoiytiny oraz wykorzysn~jqce rozkazy
atyhnelyczlle dostepne dla nowoczesnych 1nikrokontroler6w jeduoukladowych,
-zasfosowaC algo~yhnyrnnoienia i dzieletiia wielobajtowych liczb binomych,
-wyjainiC zasady programowania Iicu~ikhw,
-zastosowaC ic11 dzialanie w poszczeghlnych tiybach pracy,
-unierzyC czas i czqstotliwoii wykorzystuj;lc do tego celu liculiki,
-wykoszystaC licznik do yenerowu~ia wieiofazowycli periodyczoych sygnalhw
prostokqb~ycho zadanych wspolczynnikach wypehiienia,
-\ryjaiiiit system przeru,ali mikrokontrolera: irhdla, pozioli~y,prio~ytely,~ n o i l i w o i c i
blokowania, rejeshy zwiqzane z spsteiiielii przelwaii,
-napisat program z wykorzystaniem przelwali od wybranycli irhdel.
-napisaC program pozwalajqcy na place polto szeregowego w okreilonyiii bybie pracy,
z okl-eiloiiq szybkoiciq.
-zaprograliiowat przetr-on~iki
AIC i CIA,
-zastosowaC niikroko~itrole~y
jednoi~kladowew aotomatyce,
-napisat prograny ste~ujqce:sil~iikieiiihi-okowy~ii,sygnalizacj~ulicznq, orzqdzcniaini
kliriiatyzacy.j~iymi, windg procesaini tecl~~iologicziiy~~ii
itd,
-ui-oclio~niC~nikroprocesorowcsystelny stero\va~iia,
-zlokalizowaC osterki w systemad1 ~nikrol~i-ocesoro\\~)~cli.
2. M a t e r i a l nauczaiiia
i
-.
!
Ohsluga systemu u r o c i ~ o ~ n i e ~ ~ i o \ v etworzcnie
go:
piograino, algolytin, zapis a'
edytorze, asemblacja, zaladowanie i i~~ucl~oliiicnie:
krohowc oraz ciqgle; tworzenie
przykladouyci~ programow wi)isi~jqcycli okreilone wartoici do paiiiiqci lub
rqiesh.bw, organizacja pqtli; zastosou'aiiie pulapek oraz pracy keohowej,
Obsiuga modiilu dydaktyczoego: hvorzenie prostycli prograinbw powodi~jqcycli
\vyslanic ohrcSlonego bajtil do portil wyjiciowego, wlqczei~ie bi~zzera, odczyt
klawiaiuiy, wprowadze~~ie
i wyprowadzenie inforniacji pizez poily row~~olegle;
\~ykorz)~staiiie
procedur systeinowycli ulnieszczoiiycli \v pa~iiiqciROM do odczycil
klawiatuiy oraz ayl)rowadzeiiia z~iakoivna uys\vietlacz,
Wykoli)wanie ~ ~ o t i s i a w o w y copcracii
l~
w jqzykii aseli~blera: zastosowanie
w~ybra~iychd),rektyw ase~nblera przy pisaiii~l i Iqczeiiio ~iioduibw prograliihw,
obsluga liiikera,
Wykoliyvanie translacji kodo\v oraz przeiiiicszczaiiia iiifol-iiiacji w painiqci:
sioso\variie inetod i algolyi~nhw traiislacii kodo\r,, tworzeiiie progra~nhw
ilrze~iiieszczaj;jcyclibloki inforinacji ]poiiiiqdz), poszczeghl~iymirodzajanii 1>amiqci,
T\vorzeiiic p o d p r o g ~ a ~ n o wocliroiia
:
zaufartoici re.jest~h\r~,jrrzekaz),u,a~iie da~i),cli
poiniqdzy progralnem glhwnyni a podllrograineln; u'ykorzystanie ishliejqcycii
prograinbw jako podprograloow we wlasnym prograiiiie glowiiyrn,
W y k o ~ l ) w a i i i cl ~ r o s t y c i operacji
i
a ~ ) ~ i ~ n e ~ y c z ~hvorzenie
iycli:
algo1ytl116~
i~inoieiiia
i dzielenia liczb binar~iychoimiobito\vycli bez znaki~, dodawania i odejinowania
liczb w i e l o b a j t o ~ y d i ,
Wykoiiywanie z i o t o n y c l ~ dzialaii a~yt~nelyczilycll:~nnoieiiie i dzieleiii;
\vieioba~jtowycliliczb biliar~iycb,oproszczone ~iiiioieniei dzielenie wiclobajtoaycl~
liczb biiiamycli przez 10,
P;ogl-ai~ioivar~ie liczliikbw: zasady progiarnor~a~iia
licz~~ihhw,
programowanie liybhw
pracy, pooiiar czasu tlwa~iiawybranej procedu~y,zliczanie inipulshw zewnpbzl~ycli.
Pomiai- czasu i cz$stotliwo<ci: poniiar czqstotliwoSci geileratora zcwnptrziiego,
poiiiiar czasu reakcji, generowanie syg~ialu prostokqhiego, ge~ierou'anie napipcia
stalego, generowanie sygnatu sinusoidalnego,
Badatlie ukladu przeiwali: tworze~iieprogra1n6w z r\ykorz),slaniem przenvaii od
uybra~iychirbdel,
Badanie pot-to rowt~oleglego:tworze~iie~~rogsatnbw
pozwalajqcych na prace portu w
okreilonym liybie psacy,
Badanie portit szeregowego: tworzenie programhw pozwalajqcych !la prace portu w
oiuejioriyln nybie pracy z okreilonq s z y b k o i c i ~
Badatlie przetwornika aic: tworzenie progratnbw pozwalajqcycli na p a c e
Ixzetwornika w dowolnych hybach: poniiar i przetworzetiie napiecia z tvybranego
wejicia aoalogowego, pomialy z rozdzielczo9ciq 8 bitbw z ~ykorzystaniem
przuwania, ild,
Badanie przetwolnika cia: tworzenie progamhw generitjqcycli na wyjiciu
Irzerwotnika cia zadany pl-zebieg ~tialogowy: piloksztaltny, trapezoidaltly,
sin~isoidainy,itd.,
Badanie ~nikroprocesorowychsyste~ilowstosowat~ycliw antomatyce: wykonaliie
Cwiczeli il~ish.uj;lcych zastosowa~iie 1nikrokonn.olel6w w sterowaniu: silnikietil
kl-okowym, syg~~alizacjq
iwietltiq, klimatymcjq, witidq oraz innyliii urzqdzeniiutii
~vykoltawczytni,
Zajecia w laboratorium urzqdzeil elektronicztrych
1 . S z c z e g o i o w e c e l e ksztaicenia:
W wytiilat zorgaoizowancgo procesn lisztalce~iinuczeh pon,itiieit u ~ n i e f :
-zastosoivaC 1:lzcpisy BHP,
-dobra& pnyrzqdy \v zalettioSci ad paratiiebdw batiariego ukladu,
-zbadsC bioki fi~nkcjoitallteodbiorrlikow radiofotiiczi:yclt.
-zbadaC bloki fi~i~kcjon:il:ieodbiotnikow telewizyjnyci~,
-zai~istalo\vaCi zapsogsari~owatodhiorttiki lelewizyjtie,
-zainslalowat i zaprogramowaC odbiomiki telewizji satelitatnej,
-zbadaC i zapsogsa~nowaCnszqdzettia zapisn i od~warza~iia
diwickn i obrazu,
-przean:tlizowaC dzialanie poszczeghlnycli ukisdbw i ol:zq&zeil na podstawie
~~z)~skanyclt
wyttik6w potniaru,
-dobraC i zbadaC czujniki i elementy wykona\vcze, stosowene w aotomatyce,
-zapsogiamowaf plaste sierowrliki przelnyslorve,
-zainstalowaC, skonfigiirowaf i zdiagnozowaC urzqdzenia tecli~iikikomputerowej
-zsitistalowaC i zaprugsarnowaC urzqdzenia teletccltniki,
2. M a t e r i a l n a u c z a n i a
B a d a ~ i i e odbiomik6w radiofonicznych: pomiar podstawowych paramelrbw
tecliilicznych, pomiary (Itnera, potniar podstawowyclt pal-arnetr6w wztnactliacza
stereofonicztiego,
I'latlanie spsz$to e l e k t r o a k ~ 1 s t y ~ 1 1 e giiistaiowanie
0:
zestawo (ttroer slereoCoi~iczny,
magtietofon kasetowy, odlwarzacz ply( kompaklowych, stereofoniczoy wzmac~liacz
sterujqcy i wz~llactliilcztnocy): progralnowanie tiittkcji z e s t a w ,
(
;
Badanie bloku s),gnalo\vego odbiomika tele\viz)qnego: dostvojenie odbion~ikado
wvbranych
. . kanalow: konlll:oia paslii I, 11, Ill, IV, kontiola napiqcia warikapowego;
badanie cliarakteiyslyki wzmacoiacza p.cz; regulacja wzlnociiienia i op6inienia
ARW glo~vicy;sprawdzei~iecalkokwifego sygnati~wizyjiiego z wykorzystatiiem test11
pionowycll
pas6w
kolorowych;
badanie
dekodcra:
sho.iellie
fill~ii
p~rlnowoprzeposto~~~cgo
cl~romit~ancjidla systeiiii~ PAL, poiniar c'qstotliwoici,
kont~olainipi~lsosynclironizacji hlilsr,
Batlanie wzmacniacza wizii: ustawienie balansu statycznego i dynainicziiego bieli;
kontroia sygoal6w RGD w teicie pas6w kolorowych,
Badanie bloko odcllylallia i syi~cliroiiizacji: badauie ~ n o d i ~ l usyncl~roi~izacji
pionowej i pozio~oej:badanie impillsu SS-C, impulsu syncl~ro~iicacji
raniki, iinpuisu
wyjiciowego do sterowania okladu odcllylania linii, polniar czqstotliwoici gcnei-atora
H; badanie modulators diodowego-koreklora znieksztalceii E-W: badanie napiqcia
parabolicznego ze wziilacriiacza odcylania V, napiccia w cewkacl~odchylania 1-1,
suliiy napiqC w inodiilatorze diodowym; badanie kineskopu: po~niarnapiqk: Usl,
Us?, Us3, napiqt katodouycl~,napiqcia anodowego),
Badaiiie zasilacza: poniiar napiqC \~y,jiciowycl~:
w f~~iikciiobciqtcl~ia, napiecia
zasilai~ia i staliil zwarcia; wyzl~aczenie oscylogra1n6w w cIiaraktet-)~stycziiycl~
]~unktaclipomiaroa.)~ch przetworiiicy, w iul&cji: obciqtenia, napiqcia zasilania i
staliil zwarcia,
Badanie maglietofollu: regulacja mecl~aniz~iiu,
pollliar prqdil podkladii, wyzllaczal~ie
cliaraklelysiyki cz~stotliwoiciowejt o ~ uzapis-odczyt,
Bada~iieinagnelo\r,itlu: prograinowanie inagnetoa~idu; badanie wplywni reguiacji
~iieclianizinuna odtwarzanie zapisu (polniaiy sygnalu FM przy rdinycli n a c i ~ a c l ~
ha~nrilcataiiny i n~olnentach1naci;l~lispi-zcgla oraz r6io)rch skokacl~czyiania giowic
!\~izy,jnycll); badanie reakcji procesora stert!j;jcego ina proste uslei-hi i syln~ilowane
uszkodzenia (niewlaiciwe zaiadowanie kascly, oiewl;iiciwe nawleczenie tai~ny,
zaladou'anie zerwai~ej tailny, brak dowijania szpuli zbicrajqcej, bi-ak sygnali~
~poczqtkolub koiica iai~ny,brak obrothw bqbna wizyjnego, brak p r z e s i ~ utainiy),
~~
Badaiiie i progamo\a.ai~ie kalilely VIDEO: usta\vienie ieczne paranielll:ow
ekspozycji dla okreiionego oiwietleoia, badanie rozdzielczobci obrazu dla rbtnycli
hyb6w pracy, badai~ie glqbi oshuici opcyki w rdinycl~ hybacll (,racy, hadaoie
kon~palybil~~oici
s)~sieniuVtIS i VHS-C oraz kompatybilnoici zapisu VIiS i S-VIHS,
Badaiiie i prograii~o\va~iie
odbionlika telewizji sateIita~.nej: ilistalacja anteny i
i~stawieoiena iqdanego satelitq, badanie przenikalnoici sygnalu w, cz, przez rozne
oirodki,
Badanie culjiiik6w stosowatlycli w aotomatyce: pomiar temperaiuiy, poniiar
zbliienia i i-uci~u,poiniar poloienia,
Badanie elciiient6w \rykol~awczych s t o s o w a ~ ~ y c hw aotolnatyce: poniialy
podstawowych paramet~hwstalycznycll i dynainicniycl~przekainikbw, stycz1iik6w i
steinwt1ik6w inocy,
Badaiiie uktadow automatycznej regulacji: koilfrgurowanie reg~~latoreiw,
paramel~yzac.ja, okreilenie wlasnoici statycznycl~i dynamicznych,
Badal~iei p r o g a m o w a i i e stei-ow11ik6w przai~yslow)~cIi:
poznanie podstawoaycli
fil~ikcji sterownika, programo~uai~ie fin~kcji logiczn),ch, urucl~omie~lie i
1
przeteslowanie prostego proglatnu realizujqcego algoryhn stero~vatlia z
uzaleinie~iiamilicu~ikowymii czasowylni,
h~stalowatliei konfigorowanie nrzqdzeli teclu~iki kotnputerowej: rno~ltaiptyty
glbwnej, pa~niecidyskowych i kany graficzoej, un~chomieniekornputera,
Diagilozowaoie t~rzqdzeh teclu~iki kompolerowej: kontrola poszczegblnych
podzespolbrv ko~npuferaza pomocq program6w narzqdziowyclt i diagnostyczaych.
Instalowanie i badanie sieci koinputerowej: instnlowanie k a ~ tsieciowych, kabli
polqcze~liowych,ittstalowanie oprogramowania sieciowego,
Instalowaiiie i badanie modemow: i~lstalowa~lie
inodemu wolnostojqcego i karly
inodeinowej, kot~ligurowaaiei ilruchamianie modemu,
Instaiowailie i progsa~nowaniesystemu abolienckiego: progra~nowaniei obsluga
aparatow syste~nowych,telefaxbw (yrzygotowanie do pracy, programowa~~ie
funkcji,
ivysylai~ie i pr-zyjmowailie dokli~nentbw) i aparalbw telefonicznych; obsluga
kompitterowego systeinu rejeshacji i ta~yfikacjirounow telefonicznycl~,
3. Uwagi o realizacji
W czasie wszystkich zajeC labo~.a(o~yjnych
nale* zwracat szczegblnq uwage na
przeskzeganie przepisbw BHP podczas wykonywania iwiczeri. I'rzed przyst<vienieln
gropy do zaj$C, na~tczyciel po\rioien oinbwit zagroienia zwiqzane z poraieniem
p q d e i ~ ielektryczoym.
I'rzystqpujqcy do Cwiczefi ~~czniowielslucl~acze
muszq wykazaC si$ zaajomoiciq
zapadtiieil, ob.iqtyc11 dany~nCwiczeniem. W tej sytuacji przed k a i d y ~ nCwiczelliern
naucz,ciel powinien dokonai spli~wdzeninwiadotnobi ucz~~ia/slucl~acza,
niezbedriycl~
do jego wykonania.
Zakres cwiczenia powinien by6 tak dobrany, by uczniowielslochacze opracowali
wyoiki badaii i po~niaroww hakcie hwania zajqC.
Do kaidycli zajqC, we wszystkich iaboratoriach, winny byc przygotowane
iitso-uh-cje laborafoiyjne zawierajqce: cel Cwiczer~ia,zakres Cwiczellia, wykaz polecen i
scl~ematyukladbw pomiarowycli, tabeie potniarowe i spis l~rzyrzqdbw.
W poszczegoinycl~typach szkol zajqcia z przediniolu prscownia elektt.yezna i
elel~tro!~icznn
odbywajq sip w laboratoriacl~:e/eklrj~cz~ryr~t,
elcklroniki anulogolscj i
cjif"oiv~j, u k l a d d ~ ~~~tikro,~roccsoro~~ych
~
oraz zi~.;qd;e~ cleklronicznj,ch w
nasrq~ujqcymtygodniowyin wytninrze godziir:
Zajqcia w klasie diugiqi tcclinik~i~n5-Ietiiiego bqdq odbywat siq w
laboiurori~rnie/ekI,)icz~~ji~il.
Zaiqcia powiliny by6 icaiizowaile 111clot~qfronlalllg w
uyiniarzc 3 godzltyg, nato~niastco czwai-ty rydzieii iia dw6cIi dodaikouycil godzinacli
inaocq,ciele - opiekuiiowie gi-1111 i a b o r a i o ~ ~ ~ j i i ywinni
c l ~ oni6wit s]~osob realizacji
czteiecli nastqpnych twiczeii i obsli~gq, wykoszysiyi~aiiycli w tycli C\vicze~iiacli,
pszyrzqd6w porniasowych. W szkole policealnej zajqcia w Iaboraiori~iir~
ciekir),cziij,~ii
odbywajq siq w senlesh-ze pieiwszy111 wyiniarze 5 godz/lygodiiiowo. Zaiqcia w
klnsie t~zecicji czwa~leiw ieclniikon~5-letni1n, w klasie d m ~ i etecl~~iikiinl
j
3-lcli~icgoi
w seniestlze dsugiin i tszecini szkoiy policealnej, bedq odbywat siq w /fli~araioriir~?i
elcklro~iikiaaalugoi~~ej
i cyfioi~vj. W tecliiiiki~~ii
5-letiiim zajqcia fe odbywaiq sic w
wpiniaize 4 godzin tygodl~iowo,nalomiast co czwasty tydzieli na dwocli dodatko\rycl~
godzii~acli nauczyciele - opiekui~ou,iegriip labosatoiyjiiycl~ wiiiiii oniowi6 s]~osob
reaiizacji czlerecli inastqpi~ycliC\viczeii.
M'lw laboratoria powinny by6 wyposaione w stanowiska koiiiputeiowe
onioiliwiajqce auton~alyzacjqpoiniarow wielkoici eleknycziiycl~.
I,.
(d
,
Oslslnia seria Cwiczeh rv laboratorioni clcl<tronilii nnalogowej oraz cyfrorsci
~oi\\,iecona"i f s l .nroiel<to\\,anio,
zmo~llo\r.a~iiu
i tiri~choniicnio .proslycll
ol<lnd6w
.
.
nnalogowycli i cyfroivych. Uczniowie/sluciiac/.e po\vinili zapsojekto\\,aC, wykoiiat i
iiri~cliolniCsainodzieiliie co najniniej dwa proste iiizqdzenia elekhoiiiczne (1111: psosty
generator, psosty wzn~aciiiacz akustyczi~y, pioste iirzqdzeiiie do regi~lacjina1~'enia
oiu~ietleiiia,pozyiywkq, itd.):
-arzqdzoiic pierii!s;e
- i i o o l ~ a ~ i o i ~ : a ~i i h1i o i c i iii~iii!!qlrio.~ci o'oljszqc~ch
uklad6a, a~ialo,oo~~ych
(a~ialogoiiyclii~klad611'
scaloq,cii iich ai~likacji).
-~rrzqdzeniedriigie - p o oiJaliolva!?i!r ~~,iaiioriioici
i rir~iiejqi~~oici
do/yc;qc)d~ rikIad6ii~
c ~ f i o i ~ y c(JirosIe
li
ilriq~/zeliifli~ykor:jl.sli!jqce cjfioll'c iiklady scaialle).
Ucz~iiowielslucliaczc powi~ini sainodzieliiic zai~rojektowaf, uklad, wykoiiaC i
uruclio~nitinodel, zaprojeklowat (najlepiej z poinocq koniputesa) oiaz \vyko11a6p l y t k ~
dsukowanq, zmontowaC i uiucl~oiniCorzqdzenie, a iiasi~pniedokoiiac poiniaiu jego
podstawouycl~ pasaineh-ow. Uklady te ucz~~ioa~ielsh~cl~acze
bqdq wykoilywae na
wlasiiy uiytek. Celem tej serii ewiczeii jest opai~owaiiieumiei$tnoici projektowaoia i
uykonailia plytek d~ukowaoych oraz nioiltaiu i iiiucliainiaiiia ukIad6w
elekbo~iiczi~),ch.Wytsawianic plyfek di~~kowanycll
powinno by6 uykonywaiie w
specjalny~iipolnieszczeniu.
Lnboro101-it,rii ~rkioclb~i~
niikropr.oceso?o~~ychpowinno by6 uyposaione w
odpowiednie dydaktycztie systemy mikroprocesorowe. Kaida insh.itkcja Cwiczeniowa
111usi zawierab pszykladowy program, z dziala~iie~n
kt6rego aczei~sl~icliacz
wir~ieli
zaliozt~ab siq we wstepiiej fazie Cwiczenia oraz kilka zadai o idinym stopniu
trudnoici, ktotych rozwiqzaiie polega na modyiikacji pszykladowego progr-amu. W
laboratoriiirn tym, wiqkszo9C Cwiczeii moLe byb wykonana rnetodq frontalnq.
Tetnatyka bwiczeii zwiqzanycli z badat~ie~nrnikroprocesorowycli system6w
stosowai~ycl! w aulomalyce rnoie obeji~towab: badarlia ukladu sterowiuiia siliiikietri
l;lokowytn, badania i~kladusterowania sygr~alizacjqi~liczngbadania ukladi~sterowaiia
wii~dqlub badaiiia uklad6w sterownnia dou,olny~niprocesatni technotogicznymi.
Labor.aiurirtir7 rnrqdzeri elek1ronic.-nj~ch powiti:to by6 w y p o s a i o ~ ~we stanowiska
Cwiczeniowe otnoiliwiajqce: instalowanie, badanie i programowanie otlbio1.nik6w
sadiofot~icznycl~,
telewizyjoyclt, telewizji saielitarttej, orzqdzed zapisu i odtwaszartia
diwichu i obrazit. Ucztiiowie/sli~cliaczew isrnacli Cwiczeii powi~i~ii
zapoznaC sit z
typowyini tnetodami potiiiarowy~ni stosowany~ni podczas badaiiia wlw i~rzqdzen,
Staiiowiska Cwiczetiiowe sluiace do badania urzadzeri lecli~~iki
kornootemwei nowirtiiv
byc wyposn2ooe \v najt~owszekoinpiitety. Uczniowielslitcl~aczepowiii~iiiniec do st^)
do wewnqtrznych blokbw fiinkcjonalnych koinputera. Staiiowiska bwiczeniowe
zwiqzane z tematykq automa~ycztiejregulacji winny u:noiliwiaC badanie czt1jnik6w i
eleineriihw wykonawcq~cl~,
Liadanie regulator-ow PID, progl.amowanie sterow~iikdw
przemyslowycli wspolpracqiqcycli z roinorodriymi uklada~niwykotiawczyini.
1'0 kaidei zakoticzonei serii Cwiczeri (skladaiacei
,. sie. nu. z czterech Cwiczeli>.
,.
wykotiywar~ebedzie C!r~iczeoie kotih~oltiepozwalajqce sprawdzib stopieh opanou~aiiia
u~iiiejqlnoici, zaloionycli w celach ksztalcenia. Uczoiowielslucliacze losujq tetnat
Cwiczenia i saniodzielliie je wykonl~jq.
l'rzy kilkustoptiiowej skali oceti (od tiiietriiej do bardzo dobrej) tra~czycielepowin~ii
ustaliC zbioty \vymagai~ dla kaidej pozytywnej oceuy oddzielriie, czyli oddziellie
wyinagania na ocer!$ mien~q(wymagania konieczne), oddzieltie - na ocer~qdostatecuiq
(wymagania podsta\vowe), oddzieliie - tna dobrq (wyinagania rozszerzone) i bardzo
dobrq (wymagania dopelt~iajqce):
I4+1ir~go17ia ko17ieczr7c dolyczq opatiowania umiejqtnoici wykonania podstawo\\ych
po~iiiarhworaz badail ukladow i urzqdzeh elektronicmych iia podstawie zadanej
i~~stri~kcji
zawieiajqcej: schematy uklad6w porniamwych, uykaz niezbqd~tych
przyy'zqdbw i urzqdzeli wraz z podanyoi sposobem ich iiiycia.
I.@t?ragoriia )>oci.~~o~~,oive
dotyczq opa~owania utaiej~moici doboru przyrzqdow
pomiaro\\ycR i wykonariia podsta~vou~ych
po~niarowi badail uklad6w i uizqdzeii
elekbonicznycli na podstawie zada~rej instrukcji zawierajqcej schematy iikladiiw
uomiarowvch.
Wyrriaganio rozszosone dotyczq opanoivania uiiejqtnoici: dobora przez ucznia
odpowiedniej metody pomiarowej (ukladu pomiaxowego), wykonania podstawowych
poiniarbw ukladow i illzqdzeh elektrooicznych oraz samodzielnego przygotowania
spiawozdania z wykona~~yclr
czynnoici w1.a~z w~doskami.
Wyriragarrio dopeiniajqcc dotyczq opanowaoia umiejqmoici analizowania pracy
uklad6w i i~rzqdzeiielektronicziiycli, iia podstawie uzysknriycl~wy11ik6w po:ni&s6w
olsz lokalizacji e~ventiialnycl~
i~szkodzei~.
".
2
.
.
,-
...
I.
i
.
.
w specjaliiie do tego celo przygotowat~yclipornieszczeiiiacli, w).posaioiiycii tv sloiy
laboraroiyjne z doprowadzonym zasilaoieo~,liistalacja zasilaiqca miisi posiadat .s)aloil
ochroi~y~ i r z e c i ~ v ~ ~ o r a i o ~(zabezpieczeiiia
iu~wej
rht~iico~~o-prqdoi\'e).
Szkola powiiilia zorga~iizowaC cztely laboraloria: Iaboratoriiiin elektiycztie,
iaboratorium elekt~oniki aliaiogowej i cyfro\vej, Iaboratoriuin ukladow
~iiikroprocesorowyclii laboratorium orzqdzeii elektioiiicziiycli.
Laburatorium ciel<tryczne (~iie-hqdiic do reaiisacji progroiii~~li, kiasic dr~igiej
Icclviik~~nij.icriiie,qo i 14, solre.ylrze drrlgi~li s z k u i ~~~oliceoii?i:i)powi~i~ioby6
\vyposaione w mi~iimum5 staiiowisk polniarowycb zawiera,jqcycli:
-zasilacz stabilizowa~iy iiapipcia stalego 0
12V, +!-ISV; zasilacz napiqcia
sitii~soidali~egoSOIHz, 12 - 21V; generator funkcji (sioi~soida, prostokqt, pila);
oscyloskop o pas~nie 20 Mliz z soildaroi poliiiarou,yiiii; i~~ieniiki
analogowe i
cyfrowe; inostek RLC.
-111akiety (tvenaiety), r e specjalnie przygotowanyaii uklada~iii elekliycz~iy~nii
elektro~iicz~iyini,
uiiioiliwiajqce: ~iailkpobslugi przyrz;ldb\v pomiaro\+ycli; poiniaiy
napi$cia, prqdil, rezystancji, pojein~ioici,i~idukcyji~oici.
inocy; badsiiie obwodd~vz
eleinetitami RLC; badaliie tva~isfoiinatorajediioiazowcgo i sililikhw elckhycztiycli
~iialej Inocy; badaliie instalacji elekt~yczncj; baila~iie para~iietrow plzyrrqd6w
poIprzewodniko\~ycli;badanie psostownikow i filbdw elektiycz~iycli.
-1nehie1y (iict~aieiy), ze specjal~iic przygotowaiiy~iii ilklada~ni eleki~ycznyiiii i
elektroliicziiy~iii, siuiqcy~ni do syini~lacji typowycli i~szkodzeii \~yst~puiqcycli\I'
prosiycli obwodacli elekhycznycli,
-kompute~y wyposaione w inlcifcjsy po~niarowe do automatyzacji badali, z
oprograisowaniem niezbqdtiyin do szybkiej obi6bki uyiiikbw \ryko~iaiiycli
~~otniarow,~iiioili\via.jqce ol)raco\vaiiie rezi~ltatou~i uyko~iatiie niezb~dii)~cIi
u,ykresow, w l~akcieIrwa~iiazajpC laborato~yjnycli,bez koiiiecznoici \\ykony\~aiiia
tycl~czyli~ioiciprzez ~~cz~iia!sl~rclracza
w do~nu.
L a b o l - a l o r i ~ ~elcl<troliil;i
~n
alialogon,cj i cyfrorvej (rz'aiLacia ,>rog,~ii~iiiII, klasic
rrzeciq i czivarlej Iechnik>,,n S-laI,~iegu, kiasic driigiej Iecl~~iiki,,~~
3-ie1,iiego i 18'
.scr~~eslir-e
dr~rgi~iri ir_ecir~l .rsko/)~~iuiiceaii~ci),
powiiiiio 1~osiadaC tiiiiiiiiiuiii 5
staiiowisk \q,posato~iychuJ:
-s]w7,qt poiniaro\iy: elektioiiicz~ie psqmzqdy i~~iiwersaliie,zasilacze stabilizou,ane
iiapipcia stalego O - 12V, ti-15V, +5V; gelierator iitiikcji (siiiosoida, prostohqt, pila);
osc)~loskopo gasinie przeooszenia iiiiii. 40 MI-Iz z sondaini poiiiiaro\~yini;wskaiiiiki
i aiializator siandw logicznycli; zadajiiiki sta1i6w logicziiycli; wobuloskop
-makitty (henaiely), ze s]~ecjalnic przygotowanyini iiklada~iu elekho~iicziiyi~ii
uinoiliwiajqcycli: badaiiie wz~naciiiaczytranzystorowycli w podstawo\\ycii ukladacli
pracy; badaiiie i diag~iostykp wzmac~iiaczy: ~iialcj cz$stotliwoici, mocy,
szerokopas~nowch,seleklywnycli.
. . . rbinicowvcli: bada~iieilkladow ze a'zmacriiaczeni
operacyji~ytn;bada~iiegcnerator6w iiapipt sinusoidaloycli i iiiipiilsonycli; bada~iie
stabiiizator6w; badaiiie i1kiad6w modolacji; badanie kompiuaioro\o scalonych;
-
badanie przerwornikbw AIC i CIA; badtulie i diagrlostyk$ elemet~tbwi uhladbw
cyfrowych scalotiych; badanie i prograii~owanie itkladbw GAL; badanie littii
~~zesylowyclt;badanie patni$ci ~)blprzewodnikowyclt; badarlie wyiwietlaczy
cyfiowycl1.
-staiiowisko do wykonywania plytek dritkowanycl~,
-stanowisha do montaiit ukladbw elek!~onicznycB.
-ko~nputety wyposaione w inte~fejsy pooiiarowe do autolilatyzacji badah, z
oprogratnowa~iiem iiiezbednym do szybkiej obrbbhi wynikbw wykonanych
lio~niarow.
Laborntoriuni uldad6w ~nikroprocesorowycl~
(realizacjo ))rograri~~r
11, klasie piqlcj
feciii~iktiir~
5-lemicgo, k1a.sic i ~ c c i c j,ech~iiktrrr~3-le~iiiego i so~ics~r;cczivarlynt
szkoly policcalnej) powillno by6 wyposaione w conajlilniej 5 stanowirk
zawie~djqcycli:
-modill dydaktyczny zawierajqcy nowoczesny tnikrokonh.oler (np. fypli 80535) z
wyprowadzonyini sygnaltuni slerujqcytni i poliatlli oraz z dolaczonq zewll~hnq
patnieciq progsatnu i daoycll. Modut powinien tnieC tnoiliwoSC pracy autoliotliicz~tej
oraz wspblpracy z kotngiileretn typo PC,
-1"oste elelnenty sysleinu mihroprocesorowego takie jak klawiahlra, wyiwietlacz
;ilfaiiumeryczi~y,diody LED m o l i i t o r ~ ~ j ~stan
c e ohreSlonych linii, l,rzetwoniik cla,
brzeczyk. Wymienione eletnetlty mogq stanowiC caloiC z modulem dydaktycutym,
-system wspomagajqcy pisatlie i orucliamiatlie progratnbw w asetnblerze: ko~nputer
(zalecany kotnputer lypu IBM PC), aselnbler, linker, debugger,
-zewtich-zlie itklady al~likacyjne dolqczane do inodulo dydaktycznego, ilusil-ltjqce
zastosowanie mikrokonuolera w autolnatyce i sterowaniu. Uktady te trlogq by6
wyko~ianewe wlastiytn zaksesie w rattiacll prac dypIotno\vyci~,
-iilstrilkcje laboratolyjoe, karty katalogowe, dyskietki.
Laboratoriltni 11rz:ldzeh e l e l ~ t r o n i c z ~ ~ y (rcaliracja
ch
prograiii~i 11' klasic 11iq1q
Icchiiikunl 5-leli?icgo, I,, klasie fcccicj iecliniktiiir J-Ier~~iego
i 13, senicslcc rz~i,arfjirir
.srku/j,po/icea/nej) powilnlo by6 wyposaione w:
-stat~owiska pomiarowe, zawierajace: orzqdzenia elekhoakltstycure, odbioniiki
radiofoniczne, felewizyjtie i satelitarne, umoiliwiaj~ce dingnoslykc i badanie
podsiawowycll para~neh-owwlw urzqdzeti oraz badatlie icli blokow fi~tikcjonalnycll,
-slaiiowiska ]~omiarowe zawiera.jqce: lirzqdzenia zapisit i odhvarzania diwieku i
obrazu, utnozliwiajqce diagnostyk$ i badanie podsfawowycli paramefrdw wlw
urzqdzed o r u badanie ich blokow funkcjonaloycl~,
-staaowiska wyposaione
w orzqdzenia autotnatyki wsp6l11racuiece
z ele~netttarni
..
. .
.
wykonawczyini, umoiliwiajqce progratnowanie sterownihbw przemysiowycl~ oraz
badanie czuinikbw ~otniarowvchi elementbw wvkonawczvcl~.
, ,
-stanowiska wyposaione w kotnponetliy komputerbw PC: plyty glbwne, punicci
dyskowe, katiy graficzne, kaliy welwy, modemy, karty sieciowe, u~zqdzenia
multimedialne, sluiqce do uauki instaiowatlia, konfigurowania i testowania urzqdzen
tecllniki kompoterowej,
-statlowisko zawierajqce cenhale abonencka aparaty telefonicule i fax-y,
umoiliwiajqce: instalowanie, programowanie, uiytkowanie i giagnastyke wlw
urzq&zen,
.
-ii~st~ohcje
laboraroiyjiie, karty katalogowe, dok~tlnei~lacje
setwisowe poszczegblnych
urzqdzeii.
obejmi~jqcegocaly prograin; zastqpczo propoliuje sic:
Brak ]>odr$cz~~ika
\
,
Borkowski A.
Nadacltowski, ....
Zabrodzki, ....
Kolka Z.
Horowitz P.
Gozii~skiA.
Ferenczi 0.
Borkowski A.
Uklady scaloiie w slabilizatoracli tiapiecia stalego (WNT, 1985)
Analogou,e uktady scaloiie (WKiL, 1986)
t.iniowe oklady scalolie w teciu~icecyfrowei (PUN, 1986)
Zastosowatiie wzi~iacoiaczyol~eracyjl~ycli
(WNT, 19%)
Szti~kaelekh-otiiki t. I, II (WKiL, 1992)
Liniowe eiektrot~iczi~e
uklady aoalogou,e (WNT, 1993)
Zasilai~ie~tkladbwelektroiiicziiych ( \ W T , 1989)
Zasilatiie uizadzeli elekhoi~iczr~ycli
(WKiL, 19901
~
Pieiikoi J, ...
Uklady scalot~eTTL w systei~lacl~
cyfrowych (WKiL 1986)
Gossiii~eG.
h4ikrokoinp11tety 16-bito\ve. Rodzitla Intel 8086 (WNT, 1990)
Uadiiiiiio\vski K. ... Uklady i sysreliiy inilaoprocosorowe (WN'S, 1990)
Psaca zbiorowa
Modulowe systein), ~ ~ i i k r o k o ~ i ~ l i ~(WNT,
~ t c r o i ~1990)
~e
Wrobel E.
Ase~t~blei
(WNT, 1990)
Stepicit A.
Mikroko~ihole~y
80C51 (EZN, 1994)
Czasopistna o tc~iiatyceelektroniczoej
4. Ultlady analogowe
1. Szczegolowe cele ksztalcenia:
W wynilru zorgani~o~vancgo
procesu tlauczariin ilcze~iislucllaczpow111ienorn1cC:
-
-
-
-
-
wyjaSniC zasade dzialaliia wzn~acniaczy elekhoilicznych i genelatorbw oraz
scliarakte~yzowatich paramehy,
ufyjaSniC role poszczegolnyc!~ elementiiw w ukladacli wzmacniaczy i
geneiatorbw,
oke6liC waltoici iinpief, skladorvycl~stalycl~i zal~alizowaf,przebiegi czasowe
skladowycli z~niennych w poszczegolnycl~ punktach pomiarowych uklad6w
e!ek!~o~iicznycl~.
wyjaiiiif, zjawiska fizyczne zaclrodzilce podczas pracy iinpulsowej diody i
cyanzystora,
wyjaSniC zasady dzialania generator6w pizebiegbw impulsowycli,
wyjaiilif,zasade rizialania i zasrosowiuiie aualogowych uklad6w scalonych,
wyjaiiiit role poszczegbll~ych clementow d o l ~ c z a ~ ~ y cdoh wyprowadzei~
analogowycli ukladow scalonych,
zi~itelpietowaf, sygnaly elekhyczne aa poszczeg6lnych wypsowadzeniacl~
ar~alogowycllukladbw scaloliych,
wyjniiiif,zasady ~norlulacjii demodulacji,
wyjaiiiit zasady przetwarsania analogowo-cyfrowego i cyfi-owo-aniilogowego,
skoizystaC z ksiqiek, kiitalogbw i iniiycli irodel zawieiajilcycli paiamehy,
c!iaraktelystyki i zastosowaiiia eleinei~towi ukladbw eleklronic2nycl1,
wyjaSniC ozniiczenia eie~nentbwi uklad6w elekholiiczoycl~.
dobra6 melody polnian: paramehbw i charkte~ystyk ukladow
elekhonicznycli.
zlokalizowaf, uszkodzenia elemel~tow i uklad6w elekhonicznych na
podstawie znajoinoici przebiegdw elekt~ycznych w wybranych punktach
po~iiiarowycl~,
ziipsoponowaf, algo~ylin pos!epowal~ia przy sprawdzaniu poprawnoici
dzialania standaidowych ukladow elektronicznycl~ jak: zasilac'e,
wv~iacniaczeiiapieciowe, wzlnaciiiacze mocy, wziiiac~~iacze
w.cz.
2. Material nauczania
Wztnacrliacze: Og6111a delinicja wzniacl~incza; podstawowe paralnehy
wzmnc~~iaczy; ci~arakteiyscyki wzmacniaczy; zliieksztalce~~iawnoszolte przez
wz~i~iiciriacz; logasylli~iczna ~iiiara wzrnocnieiii:~; podziill i przez~laczellie
w z i i ~ n c ~ ~ i ~Wzmi~cniiicze
~czy.
111, cz. - pros!i~p~.iicy,cl~i~ral(le~ys!yka
pl.zejiciowii, pilnkl
jxacy, zilsada ilzalania, podslawowe i~kladypolalyzacji wstypnej, rola poszczeg6lnych
elementow ukladu i wp1yw na podstawowe paranieuy, wzoiacniacze w ukladzie OE,
OB. Wt6mik enliterow - zasada dzialaiiia., rezvstaiicia
,
. weiiciowa i wiiciou-a.
Wzmacniacze na ti-anzystorach polowycli zasada dzialiuiia, paralnehy. Wzmacniacze
wielostopiiiowe - cliarakte~ystyki, cz~stotliwoici graniczne, wzmocliienie.
Wzinacniacze inocy; klasy pracy wzroacniaczy, wzniacliiacze pszeciu~sobne,uklad
Darlingtolia. Wziiacniacze rbiiiicowe - budowa, zasada dzialania, tr6dlo
stalopr+dowe. M/zliiaciiiacze selektywiie - cliarakte~ystyha czqstofliwoiciowa,
pasamehy, zastosowaiiia. Wzmacniacze szerokopasmowe. Sprzeteliia zwrohie, wplyw
iijeimiego sprzqteiiia zwrolilego na paralnehy iikladu.
Po~iiiiuy wzmacniaczy: pasma pszenoszeiiia, wzinocnienia napigciowego, mocy,
wspblczy~inika znieksztatceii ~iieliniowycli. Tecliiiika lokalizacji uszkodzeli we
wzliiacniaczacli elekt~oiiicznych;dobOr przyrzqdbw pomiarowycli w zaleii~obci od
p a r a m e h w badanego sygnali~i badanego obwodn.
-
,.
a"
Generatory tlapiqcia sinusoidalnego: Wzinacliiacz z dodat~ii~ii
sprzqteniem
zwrohlyiii, wai?li&i gelieracji, geiieratoly RC i LC, stabilizacja cz~stotliu~oici,
geilerstory ku,arcowe.
Analogo\ve uklady scaloiie: Wzinacliiacze opeiacyjiie - pasaiiietry
wvnaciiiaczy idealnych, rzeczywisiycli, budowa, zasada dzialania koinpensacja
wzniac~iiacza operacyjnego, przyklady zastosowaii wzmacniaczy opesacy.jnycli.
Koiiipiirafosy scalone, budowa, zasada dzialania, parametiy. Scaloi~ewzmaciiiacze
iliocy - dzialanie, parainetiy. Scaloiie \\~zinac~iiacze
selektywiie, scaloi~ewziiiac~iiacze
sOLtiico~,e,scalo~iew~.maci~iacze
poiiiiasowe - budowa, zasada dzialnliia, paraineliy,
zastosowaiiia. Koizystanie z katalog6w ukladhw scalonych.
Metody poiniasu parameti-6w ukladow scalonycli. Tecliriika lokalizacji uszkodzei~.
c ,;
Zasiiacze: Prostowniki, iiltracja napi~C, stabilizacja napiqC: diodq Zenera,
stabiiizatorern szeregowym, stabilizatosatni scalonyini. I'ariunet~y stabilizaior0~~.
Zabezpieczenia iiadprqdowe i nadnapiqciou3e.
Poiiiiaiy parametvow stabilizaiorbw: wsp6lczymiika stabilizacji od zrnian iiapiqcia
wejiciowego, od zmian obciqienia, wsphlczyiinika tlumienia, tqtilieii. Tecliiiika
lokalizacji uszkodzen.
Generatory przebiegbw niesinusoidal~iycli: Dwustaiiowa praca diotl i
tluizystorbw. Klucze h-anzystorowe. Uklady przeciwnasycei~iowe. Przernibiiki
trai~zystosowe: bistabiloe, iiionostabili~e, astabilrie - zasada dzialai~ia, wykresy
pszebieg6w czasowycli. Przerzumik Scluiliita. Zasada wytwarzania i~apiecialiniowego.
Gcnesatoiy napigcia piloksztaltnego. Geiieratoiy scalone. Geiiesatoiy programowaile.
Polniaiy iiklad6w iinpulsowych.
Przetwarzallie N C i CIA: Zasnds przel\varzaiiia MC. Przyklady
przetwomikbw M C . Zasada przehvarzania CIA. Przyklady przetwo111ik6w CIA: Bledy
przehvaszania.
U k l a d y inodulacji i d e m o d u l a c j i : Modulacja ;~nplihldy,czestotliwoSci i fazy.
Madulacja impulsowa. Uklady rnodolatoldw. Modulatory scalone. De~noduiacjai
demodulato~y.l'omiaty uklad6w modulacji.
3. Uwagi o realizacji
Na zajeciach 7 przedmiotu llklady anoiogoisc naleiy przedstawit budowe i zasade
dzialania typowycl~ ukladdw arralogowych srosowanych w urzqlzeniach
elektlonicuiycli. Przediniot ten gl6wnie pobwi$cony jest orn6wieriiu wunac~iiaczy,
generatorow, stabilizator6w i zastosowan ukladbw scalonych analogowych.
I'rzy otnawiatiiu wszelkich tikladow elektronicznycli rialeiy szczeghloq uwage
z\vrhciC ila wyrobienie u ucznia umiejetno4ci szacowania wartoici skladowyclr stalych
i zoiieiuiych riapie6 \v poszczeg6lnycli cl~wakte~ystycznycl~
punktacli poniiarowych
..
ukladhiv. Jest to szczegblnie niezbedne w teclrnice lokalizacji uszkodzeii, ktbra polega
m. i n ria wyci@aniu wniosk6w z porbwnania wartoSci szacurrhowycli z wasloiciami
oqskariymi w wyliiku pomiaru.
Ka2dy dzial teliialyczny winien byC zakoiczoay ornowieniem merod porniaru
podsia~voivychparanietidw psezentowanycli i~kladowi tecllniki lokalizacji uszkodze6.
Z kaidej grupy (rodziny) ukladow scaloriyclt nalety oombwit jeden typowy
pszyhlado~vy(scl~eniatideowy, budowe i zasade dzialania) oraz lypowe zastosowaiiia.
Nastqp~~ieiialeiy scliarakteiyzowat inne uklady z datiej gropy (ooi6wiC scliemat
blokoi\y, ftillkcje poszcteg6111ych lilokbw oraz zastosowania). W oparciu o arialize
sche~iiatbw ideowycli urzqdzeh eiektronicznych naleiy na tycli sclieinatach
wyodsqb~~iiw/w nkiady, scltarakteryzowac role poszczegol~~yclielemeiitow
dol~czonychdo wyprowadzen (nbz.ek).
Pszy ornawiai~itlzastosowah ukJad6w scalotiycli rialehy szczeghlnq ilwagq zwrOciC
na inteipretacjq sygoal0w nu poszczegolnycli wyprowadzeniach (n6tkacli) w
przypadku psawidlowej pracy ukiadu.
Zasade dzialania poszczegol~iycli.ukladownauczyciel powi~iienprezentowat w
trakcie pokazow, wykorzystujqc ppragranl syniulacyjr~y(np: typu PSpice).
Oriiawiaiiie wzmacniaczy operacyjnych naleiy rozpoczqb od iuiaiizy schernatu
ideowego iiajpl"~rszego wzrnacniacza, ombwienia zassdy dzialania, prezentacji
paraioeiidw oraz ombwienia typowycli zastosowai~ (schematbw apilkacyjnycli).
Nastqpnie naleiy scharakte~yzowaCaktualnie produkowane wmacniacze - om6wiC
scliematy blokowe, role poszczegblnycli blok6w i porownat icli pararneby ze
wzinac~iiaczamiidealr~ymi;pizedstewit tu l ~ a l e i yrowi~ielzastosowania wlw ukladow.
W podobriy sposbb ~raleiyornawiat i ~ m euklady scalone analogowe.
Gabinet przdttiiolowy wirrier~ bye ponadto wyposaioriy !v n~akietyzawierajqce
omawiane &lady elekhroniczne z moiliwoSciq zmian wal-tobci para~netrowelementbw
zewriqh-znyclt, dolqczoriycli do wyprowadzeri (n6iek) ukladow scalonych. Pozwoli to
badat wplyw tych ele~netbwna prace ukladu.
Spiawdzairie osiqgniqt ucmiow/slucl~aczy powirrno opieraC sic o ustalone
w c z e i ~ ~ i ezbioiy
j
wyitiagan (zadak) dla kaidej pozytywnej oceny oddzielnie, czyli
oddzielne wymagania na ocenq rniernq (wymagania koriiecuie), oddtieil~e- na ocene
dostatecziiq (wymagaiiia podstawowe), oddzielne - na dobrq (wyiiiagania sozszerzoiie)
i bardzo dobrq (wyliiagalria dopelniajqce):
Il~niiagaiiinkoiiiecziic dolyczq zapamicla~iia\riadoinoici czyli gotowoici iicziiia do
p~.zypoiiinieiiiasobic:
- ~ c / i e i i i a le~/ie~k~l~r j l c ~ ~ ljlj)o113~~/1
i j ~ ~ / ~ i~kladdi~,
elek~roi~iczriycli,
- i , o d ~ f a ~ ~ ~ oj~aranicIvdi~~
~ ~ ~ j ~ c / i icharaklerj~slj~k
likladdiv eickfro17ic:iij~ch.
("1'. nalys11.i podstawomy scliemat kolikretnego okiadii, wyiiiieli .iego podslawo~ue
pasainefry, omdw plzykiadowe zastoso!variia, riail,suj cliarakteiystyh~ai~ipiit~idorvocz~sto~liwoiciowaJ
I ~ i ~ a g a i i i pao d s / a ~ ~ ~ o i ~ ~ e d o i zrozulnieiiia
yczq
wiadoiiioici co oziiacza, i e
uczeti/slucliacz powail wyjailii6:
-dzinla~iiexklildd~~,
elck~ra~~ic~~~~cl~,
-1~~p1j~11~
poszc:cgd/iij~ch eleiiicn/di~~
no l>araiiieIry i charakfciyrlj~kip r o s l j r h i~kladbii,
elek~roi~ic:~ijicli,
(lip, wyjaiiiij jakq role pelr~iqposzczeghliie eleiiieilty ukiadu, M' jakiej klasie psacuje
tsaiizysiol. (Iraiizystoiy), jak zrealizowane sq obwody pola~)'zacji u,stcpiiej baz,
b~a~nek).
ll/l'nvagania i.ozszeizolle dolyczq stosowania wiadoiiioSci i i i i n i ~ q l i r o ~w
c i sytiiacjacli
iypo\\ycIi; co ozliacza opaliowaiiie przez oczniaisiucl~aczauiiiiej~hioicipsaklycziiego
poslugiwaiiia sic wiadoi~iosciamiwedlug podaiiych 11111 uprzediiio \vzor6w, lip:
-~miysvso~t,aCprzcbiegi
czbsoil'c 1,. i~~miaczorijsh
piiiiklach iikladi~,
-zaiiaii:o~,'aC i~,i)/~iit,
~rl~
i7a ~)araiiieIri,iikladit.
. . ~ o s z c .: e p d,/ ~ ~eleiiieilid~~'
-os:acoivai. warfoici poIei?cjaldiv11. puszc:egd/iych ~~'czlocli
rikladri clckfroriicii~cgo.
Wj~vagaiiiado~ioi,elniqjqce dotyczq stosowaiiia wiadoiiioici i uiniej~moiciw syloacjacli
p ~ o b l c i i ~ o u ~ yiip:
cl~,
- a ~ i a i i z u i ~ ~ ap~riai ac j ~iikiadd~~'
c/eklronic:~?jcii. iia poi/,slaii,ic ziiajoii~oicinapiqC ii,
puszczeg6/iijc/i p i , i i ~ a c hp o i i i i a r o i ~ ~ i ~ora:
~ y c loka11,-a<:ji
l~
ell~oilllail?j,chri.szkodzeii.
- ai7alizoi~~aliiail'/)/j~it'iii i a p i ~ dza.riiojqcj~ch1ial)rocq iikiadli,
- onnlizol$~0,7ial r p l j n l ~le!~ii,mli,!ji
~i
naprncp uklndii.
~
~
.
4. Podstawo\ve Srodki
dydaklycziie
-zestawy Cwiczeliiowe u ~ n o i l i u ~ i a j deinoiishacjq
~ce
dzialniiia i poiiriaiy iikladow,
-komp\~tesz paiiele~iiLCD,
-oprogi.amom~;uiiesyiniilacyjlie do prezciitacji dzialaliia ukiad6w elehr~oiiicziiycli(111).
Pspice),
-katalogi scaloliycli r~kiadhwanalogowycli.
5. Litel-atura
Brak podrqcznika obcjmuj;icego c a b prograiii; zaslql~czoproponuje siq:
Rusek M.
Elemenly i uklady e l e k t ~ o ~ ~ i c w
z npytatiiacli
e
i odpowiedziacli,
(WNT1992)
Elekl~oiiika(WSiP, 1994)
Moesclke B. ...
Nowakowski W.
Uklady itnpulsowe ( W K i t 1982)
Potlstawy elektrorliki (WSil', 1994)
Pibso M. i B.
Rusek A.
l'odstawy elekmoniki (WSiP, 1986)
l'ielze U.
Uklady pblprzewodnikowe (WNT, 1987)
Borkowski A.
Uklady scalorie w stabilizatoracl~napiecia stalego (WN1; 1985)
Nadacliowski Z..... htalogowe uklady scalotie (WKiL, 1986)
Zabrodiki, ...
Liriiowe Irklady scaio~iew leciunice cyfrowej (PWN, 1986)
Kiilka 2.
Zastosowanie wzmac~iiaczyoperacyjnych (WNT, 1986)
Sztirka e1ekh.otiiki t. I, 11 (WKiL, 1992)
I-Iorowitz P.
Guziiiski A.
Liniowe elektronictne uklady analogowe (WNT, 1993)
Fesenczi 0 .
Zasilariie ukladbw elekt~oniczoycli(WNT, 1989)
Borkowski A.
Zasiiatlie urztdzeh elektronicztiycli (WKL, 1990)
Czasopisma o relnatyce elekt~onicmej
Literatuse iialeiy aktualizowaC, w miare itkazywnnia sic nowycli pozycji.
5. Ultlady cyfrowe
I . S z c z e g 6 l o w e cele kszla1cer.iia:
M' wynilio zorganizowanego procesu nauczania uczeilisluchacz powinien un~ie&
-
\
.'
--
zaslosowat arymietyk$ cyfrowg
zastosowat podstawowe prawa algeb~ylogiki,
rozpoziiat, wyjainit dzialaiie podstawowycl~elementbw cyfiowycll,
zaprojektowaC prosly uktad kon~bioacyjnyzrealizowa~~y
na bramkach.
wyjainit oznaczenia oraz zii~teipreiowat podstawowe parainetiy cyfiowych
irkladha, scalori)~ci~,
okreiliC wymagania przy 1;lczeniu uklad6w cyfroyych zrealizowanycb w
lecl~l~ologiacl~
TTL i CMOS,
zanalizowat dzialanie irai1slator6w s,v ~ o a l 6 wTTLiCMOS i CMOSiTTL.
okreiliC zasadv. laczenia
ukladbw cvfiowycli z ui-zadzenialni weiicio\vymi i
.
wyjiciowymi,
oki-ejliC i zintel-pi-eiowaC zjawiska zwiqzane z pi~zesylaiuemsygnaloiv cyfiow),ch
na r6ine odlegloici,
wyjaioiC sposbb dzialania i wykorzystai~ia iypowycl~ przerzrif~iikhw
monostabiitiycl~a.ealizowaoycli w posfaci i~kladou~
scalonycl~,
rozpoziiat typowe scalone kode~y, dekodeiy, baiiskodeiy, ini~lliplehse~yi
deini,Itipleksely oraz wykorzystywat je w podstawowyclr zasfosowaniacl~,
wyjaiiiit dzialanie i spos6b wykorzystania sumatora, komparatora i jednoslki
ALU,
zanalizowaC pracq r6inycl1 typbw rejestr6w i roinycl~sodzaj6w licznikow oraz
zastosowaC je w konkreinych przykladach,
zanalizo~,aCdzialanie 16inycI1rodzajow painieci p6tprzewodiiikou~ycl1,
zinteipretowat podstawowe paran~ebypnmieci,
uykorzystat typowe scalone panii$ci p0lprzei~odnikowe do zaprojeklowania
blok61v pami$ci o roinych orgai~izacjach,
scl~arakleryzowat metody pomial-u podsta\l~o\l~ycll paramels6w ukladow
cyfiowycil
2. Material nauczaflia
Arytrnetyka cyfrowa: Pozycyjne systeniy liczbowe - system binarny,
heksadecymalny, BCD. Liczby dwdjkowe i dw6jkowo-dziesiehie jako liczby
~ z g I $ d n e . Dodawaoie liczb wzglednycl~ jako podstawowe dzialanie algolylin6w
atytmetyki cyfrowej.
A l g e b r a iogiki, f u n k t o r y logiczne: Algebra logiki - aksjoinary, podsta~vou~e
filnkcje iogiczue, zapis i iil~raszczaniefiinkcji logicznych. Foi~ktoiylogicz~iebraoiek:
AND, O K NOT, NAND, NOR, EnOR, EnNOR. hlaliza i synteza proslycli
przykladowych oklad6w kon~bi~iacyjiiycli.
E l e l n e n t y funkcjonalne: Podstawowe paranlehy statyczne i dynamicvie
element0w cyfrowycli. Rodziny teclu~ologicme ukladbw scalotiyc11 - TI'L, ECL,
PMOS, NMOS, CMOS - porbwnaoie podstawouych parametrow, omaczeriia
kataiopowe rodziliy TTL i CMOS. Branlka podstawowa TTL (NAND - UCY7400) zasada dzialai~ia, cliarakte~yslyka przelqczania, charakte~ystyka poboru mocy,
~niodyfikacjc w serii L, H, S, LS, IICT. Branlka podstawowa CMOS (NAND' MCY74C00) - zasada dzialaoia, cl~araklerysiyka prze1;lczania. Przeglqd innycli
rodzajow bralnek z xodziny TTL - inweifer, brarnka NOR, ekspander, branka ExNOR,
bralnki typu O C i TS, bralnka z ukladern Sch~niR'a, brnnka mocy. Przerz~~rnik
n ~ ~ ~ i c l i r o n i c zSR.
n y I'rzerzirtliiki synchroiiiczne - typu D, tyl~u JK-MS. Pomiary
parametr6w eieiiient0w cyfrowych.
U k l a d y sprzcgajqce i wyjSciowe m o c y : Por6wnmie cliarakte~ystykbrar~iek
TTL i Ch40S. Uklady hanslatoldw sygnal6w TTLICMOS i CMOSITTL. Sterowanie
wejiciarni bramek TTL i CMOS - przelqczniki jako urzzfdzenia wejiciowe, uklady
rlumizfce drgania zeslykbw. U'spolpraca wyjii bramek TTL i CMOS z zewn$trznymi
i~kladami cyfiowynii - sterowanie wskainika LED, przekainikbw, zastosowanie
wzmacniaczy mocy.
U k i a d y translnisii s y g n a l b w cyfrowych: Sygnaly cyfiowe a dlogoiC
I~rzewodow 1)robleiny tra~istiiisji w r6toycli tecl~~iologiacli,linie przesylowe TTL,
poli\czenia krolkie i dl~igie,dopasowanie linii. Szyna informecyjna - szyna krOtka wykorzystailie poiqczeii rypu OC i TS, bufory szyn - szytia dluga jednokiei-onkowa i
dwukieruilkowa, nadajniki i odbiotiriki szyn Transmisja sygnalbw za poirednictwem
kabli - trarismisja przez iinie niesyxnenyczile i sylnehycme, transmisja przez kable
koncenhyczne, nadajniki i odbiolniki linii przesylouych.
-
-
U k i a d y u z a l e i n i e n czasowych: Przerzuhiiki rnonostabilne irklady 74121,
74123 - zasady dzialania. Uklady generujqce pojedyncze iliipulsy o zadanych
palail~etrach. Uklady aslaliilne (generatory) zrealizowaae nil bra~nkacli. Uklady
astabiljie (generatoly) zrealizowane w oparciu o przerzuh~ikimoiiostabilne.
U k l a d y funkcjonalne: Uklady fimnkcjonalne kombinacyjne (konwerteiy kodow,
uklady axyhnetyczne) i sek\~,encyjoe(rejeshy, liczniki). Podzial konwertelw kodbw oznaczenia, przeznaczenie. Budowa dekodera - przyklady ukladbw scaloiiych i ich
wykorzystanie. Budowa deniultipleksera
przyklady okladow scalonych i i c l ~
wyk~rzyst~mie.Bodowa niultipleksera
plzyklady uklad6w scalonycli i icli
wykorzystanie. Bodowa kodera - przyklady okladbw scalonych i ich uykorzystauia.
Blidowa lranskodera - pizyklittly ilklatlow scalonych, wykorzystanie w okladach
uywietluiia informacji. Sumatoiy - wykorzysta~iie w ukladacli aryhnelycznycli.
Koinparator cyfi-owy - zasada diala~iai wykorzysianie. Jednostka arytmetycznologicz~laALU. Rejesl~y- rodzaje (szeregowe, rbwnolegle, oniwersalne), parametiy,
-
-
zasady projektowania, sposoby wprowadzania i wyprowadzania informacji. Przyklady
rejesnbw scalo~iych i icli zastosowania. Liczniki - rodzaje, pasatiietiy, zasady
projektowania prostycli licmikow dwbjkowych asyncluo~~icznycli
i sy~~cluonicu~ycl~.
zasady lqczenia licznikow, plzebiegi czasowe. Przyklady licurik6w scalotiycl~.
Teclinika lokalizacji uszkodzen
Pamieci potprzewodnikowe: Podsrawowe wiadomoici o rodzajacli pa~nieci
polprzewodoiko\\ych, icli pu-a~neh-ach i oznaczeniach. Pa~iiiqC RAM - typowe
kornbrki TTL, CMOS, rnatryca pamieci, orgmizacja i zasada dzialmia na podstawie
schernatu blokowego. I'amieci statyczne (SRAM) i dynamicuie (DRAM) - tia
przykladzie typowycli patnieci scalonych. Patnieci typu ROM (ROh4, PROk4,
EPROM, EEPROM) - kombrki parnieci, tnetody zapisu infotnmacji, przyklady
scalonych pamieci, typowe zastosowania. Lqczenie ukladbw pamieci scalonycli w
bioki o r6inych organizacjacli. Programowme zespoly logicztie (PLA) - podstawowe
infonnacje iia tenlac budowy i zastosowania. Zasady pracy i wykorzystania ituiych,
specyiicziiyclt lypow [iamieci: VIIAM, FIFO, parnieC asocjacyjtia.
3. Uwagi o realizacji
Przedtniot Uklady cyfio~vc s l o t poztianiu zasad dzialania, bodowy i zastosowaii
typowycli 1iklad6w cyfrouycl! iiiywanycli w urzqdzet~iacbelekho~iicznycl!.
W teclr~iikii~n5-letniin i w szkole policealtiej przedtniot realizo\\,aiiy jest w
wyiniarze 4 godzin tygodtdowo. W teclinikum 3-leinirn, realizacja [ego pt.zedmiotu
polega ria poivtorzeniu i poglgbieniu wiadotno9ci i umiejemoici u~yt~icsio~iyclr
przez
~ ~ c z n i bszkoly
w
zasadniczej.
Realizacje dzial~t tetnalycznego l?le~ircnt~~
firwkcjonolric naleiy rozpoczq! od
zdefiniowania paraoien6w eleoientbw cyfrouych takich jak: prqdy i napiecia \\,elwy,
arnpliluda logiczna, napiecia zasilania, margines zaklbceti, obci@alnosC, moc strat,
czas propagacji, cz~stotliwosCpracy. Nastepnie naleiy scI1a1:aktetyzowaC podstawowe
tecli~iologieokladbw scalonycli. Otnawianie bramek scalonycl~nalety rozpoczqC od
atializy sclien~aut ideowego podstawowej bratnki NAND-TTI. i NAND-CMOS.
01nawia11ie irii~ycli brasiiek i-ealizowai ~ v g aasttpltjqcego sciiemittu: syt~ibol,
realizo\r~atia fiit~hcjalogicztia, parametiy, oznaczenia stoso\vane przez produce tit on^
okladow scalonycl~.
Z kaidej grupy (rodziny) scalonycii ukladbw fut~kcjotialnych nalezy o n ~ b w i i
jednego typowego reprezentanta (sclieinat logiczt~y, budowe i zasade dzialania).
Nasteplrie iialezy scharakte~yzowad inne uklady z datiej grupy (otnowiC funkcje
logicme ukladu, furikcje poszczegolnycl~wyprowadzeh oraz zaslosowania). W oparci~i
o analize scheniatbw ideowycli urzqdzeh elktronicznycli naleiy na lych scliernatacli
wyodrebnii wlw uklady oraz scl~arakteryzowacich role.
Przy omawianiu aplikacji cytiowycli ukladow scalor~ycl~
llaleiy szczegbln~uwsge
zwldciC na itiretyretacje sygnalow na poszczegolnych wyprowadzeniacli (noikach) w
przypadiu prawidlowej pracy ukladu.
Zasade dzialaiiia poszczegol~iych uklad6w nauczyciel ])owiiiieti prezenlorr,ai w
trakcie pokazow, \vykol.~ysflljqcprogram symiilacyjny (lip: typu I'Spice).
Realizacja dzialu tematyczoego Paritieci p d l p n e ~ ~ ~ o d i i i k opolega
i ~ ~ e przede
wszystkim na om6wieniu przykiadow scaloi~yclipainiqci polprzewodnikowych oraz
om6wieniu sposob6w lqczenia uklad6w paiuieci w bloki o rbiiiyli organizacjacli.
Gabitief pizdr~iiotowyw i r ~ i e ~by6
i potiadto wyposaiony w makiety zawierajqce
rzeczywiste, dzialajilce apiikacje u k l a d 6 ~cyi?owycI~unioiliwiajqce pracq krokowq.
Sprawrlzanie osi;lgni$C uczni6wlslucl1aczy powiiu~obyC poprzedzone ustaleniem
zbiosbw wymagah (zadah) dla kaidej pozytywnej oceriy oddzielnie, c q l i oddzieliie
uytnagania ria ocene inieniq (wymagania konieczne), oddziel~ie- na ocene dostatecznq
(\vyiiia&aiiia podstawowe), oddzielne - na dobrq (\\yiiiagania rozszerzone) i bardzo
dobra (wyinagania dopelniajqce):
Wjviiagania koriiccznc dotyczq zal~an~ietaniaiviador~iofci c q l i gotowodci
uczniaisli~chaczado przypo~iuucniasobie: Ji~nkcji i sjsiiboli iypoi~ychiikladdw
cji/i.olrych oraz ich podsrm~~o~~ychpa,niiie~rdi~',
iid.
IVyntagania podsra~soise dotyczq zrozuinieiiia wiadomoSci co oznacza, ie
uczeli/siucliacz potsafi: p,?edslai~,ir: schor~oij,b1oko11,eijipoiiych irkladda, cjfioi~ych,
onidl~,iC/irrikcje i~,szysikichi18cjiC i 112fiiiC. rj~so~vaC
prosic uklady koritbiriacj~iei
seklvcncyjne, ird.
Wytriagania rozszerzone dotyczq stosou,ania ~viadoino<cii urnicj~tiioiciw sytuacjach
typowycl~:co oznacza opatiowanie przez uczniaislucliacza uiniejqmoici praktycziiego
poslugiwania sie wiadomoSciatiii wedlug podaiiycii mu upizediiio wzorc0w, np:
-naryso~saC.scheii~ariianika ntodi~lo10 11- oparrirr o irklad 7493,
-prledcia~~~ii.
.rclienta~Cbilo11'ego d~i.rr~i.ejjcioi~,ego
rrii~lii~~leksera
zbirdoi~,ariego iia
bmiikocli NAND,
-okrciiib przcbiegi CJasoive riaj)os:c;egdiryc/i
~~yj,<ciach
t~kladdirjc y j o i ~ y c h ild,
,
Wj'ri'agafia,iia dopel~iiajqcedolyczq stosonaiiia \rfiado~ito<cii uniieietnoSci w sytuacjacli
proble~nowych,tip: analizo~~~ariia
pracj. t r k l a d d ~c~j f i o i q ~ h170 pods1a11,iezriajoriioici
oscylogranrb~v ~v cliarakler/ys/yc~~ij~c/l
j)irrikracii poriiiaroi~ych ~rkladdiv omz
iokalizacji eir~cnlrralnychivszkodzoi,projeklois'ariia r!kladdiv c y j o i ~ y c kiid
4.Podstawnwe Srodki dydaktyczne
-foliogran~yze scliernatami ukladbw cpfio~v)'ch,
-zestawy Cwiczcniowe urnoiiiwiajqce deiiio~isbacjedzialania iiklad6w cyfrowycli,
-komputer z panelein LCD,
-0programowanie sy~nulacyjne do piezeiitacji dzialania u k l a d ~ wcyfrowycli (lip.
Pspice),
-katalogi scalonycli ukladow cyfrowycli.
5 . Literatura
Brak podrecznika obejmuj~cegocaly program; zastepczo prol)onuje sic:
Gajewski P. ...
Misiurewicz P.
Piehko4 J. ...
liorowitz P.
Cyfi-owe uklady scalone, CMOS (WKiL, 1991)
Podsrawy techniki cyfrowej (WNT,1982)
Uklady s c a l o ~ ~TTL
e w syste~nacllcyBowyc11(WKiL 1986)
Szruka eleku-oniki t. I, I1 (WKiL, 1992)
Literature naleiy aktualizowaC w m i l e ukazywa~liasic nowych pozycji.
6. Przyrzqdy pomiarowe
1. Szczegolowe cele ksztalcenia:
W wyniku zorganizou,anego procesu nauczania oczeil/sluciiacz powinicn otnieC:
-
-
-
-
wyjainit zasadp dzialania rnultimetrbw eleiitronicznych,
scliarakteryzowat sondy pomiarowe,
wyjaiiiit zasade dzialania i budowe gerieratorirw pomiarowych,
wyjainit zasade dzialania oscyloskopu ria podstawie scllemahl blokowego i
scharakteryzowab fir~ikcjeposzczeg6lnych biokbw,
wy,jairiib funkcjc clernent6w regulacyjnycli ria l~lycieczolowej oraz okleilit z
jakiin blokicrn oscyloskopu sq one d t p n e ,
zastosowat oscyloskop do pomiaru wielkoici elektiyczriycli,
zastosowab uklady pomocllicze i wyposaienie dodatkowe oscyloskopu,
uyjainii zasadq dzialatlia analizatorbw widrna,
wyjainit zasade dziaiania cyfrowycli przyrzqd6w pomiarowycb,
wyjaii~itzasadq dzialania i zastosowanie rnostkhw porniarowycli,
rvyjainit zaslosowanie kart pomiarowycb w komputeracl~ PC do porniaru
wielkoici eiekrtycznych,
scliarakteiyzowat slruktilre i ogOlnq cllaraktelysyke staridardowycli systernow
pomiaroych: z inte~fejsemIEC 625 (IEEE-488) i RS-232
rozrbinib melody przetwarzania sygtialirw riieelekt~ycznyclrna elekhycznc,
zidentyfikowad iia scl~erliataclr ideowyclr poszczeg6lite bloki furikcjorislne
przyrzqdow pomiarowycl~,
zanalizowat sclicniaiy ideowe przyrz;ldow porniarowycli,
wyrnieiiib podstawowe paralnetiy przyrzqdidiw poriiiaroycli i podat icli typowe
wnrloici,
scliaiakteryzowat fulikcje elerneiitow rcgulacyjr~ycl~
przyrzqdbw pomiarowych,
2. Material nauczania:
WiadomoSci wstqpne: Charakterystyka ogblria plzyrztdow pomiarowycl~.
Podzial i klasyfikacja. Bledy pomialu wnoszone przez przyizqdy pomiarowe..
Elektryczne i elektronicme mierniki analogowe:. Mierniki uiiiwersalne
- budowa, zasada dzialania.
Multimea elekh-oniczny - budowa, zasada dzialania i
podstawowe paramehy Podstawowe bloki woltomie~zyelektronicznych (dzielniki
napiecia, tiumiki, sondy, wejiciowe wzmacniacze pomiarowe, detektoiy, filhy).
Rozwi$zania ukladowe: woltoinierza, arnperomiaza i omomierza w multimet~acli
elektroiiiczilycll. MiliwoltamieraeuapieC stalych. Woltornierze do pomiaru napiet
w. cz. Pizyklady mullirneh-ow eiektronicznycli.
Przetworniki pomiarowe: Pomiar przesuniqcia liniowego, przesuniccia
kqtowego, sily i naprqiefi, tetnperahtry, ciinienia, poziomu cieczy, przeplywu,
prqdkoici i przyspieszenia, predkoici obrotowej.
Generatory pomiarowe: Klasyfikacja generator6w i ich podstawowe
paramet~y. Podstawowe bloki generator6w pomiarowych. Budowa i dzialanie
generatora m.cz. Budowa i dzialanie generatora sygnalowego w.cz. Budowa i
dzialanie generatosdw fuikcyjnych. Budowa i dzialanie generator6w impulsowycl~.
Uklady generator6w scalonych. Cyfsowe przeshajanie czqstotliwoici. Generatoty
programowane.
-.,
O~cyioskopy:Sclieniaf blokowy oscyloskopu. Budowa i dzialartie lampy
oscyloskopowej. Wzn~acniacz odchylania pionowego: budowa, parameriy.
Pszelqcviik kanal6w - oscyloskopy wielokanalowe. Wvnacniacz odcl~ylania
poziomego. Liniowa podstawa cwsu. Uklady synchronizacji i wyzwalania
podstawy czasu. Dodarkowe wyposaienie oscyloskopu. Oscyloskopy z pattiiqciq.
Oscyloskopy cyfsowe. Pasametry techniczne oscyloskopbw. Plyta czolowa
oscyloskopu - elemeniy regulacji - przeznaczenie, omaczenia, te~rninologia
angielska, l'omiaty napiqcia oscyloskopen~.Pomia~yczasu. Pomiaty cz$stotliwoici.
Potnia~y przesuniccia fazowego. Pomiaty w teclmice impulsowej. P o ~ n i a ~ y
oscyloskopem wielokanalowyn~.Pomia~yz wykorzystaniem sond napiqciowych.
C\'obttloskopy. Analizaloty widma.
Mierniki cyfrowe: Cyfrowy po~niarnapiqcia, prqdu, rezystat~cji. S d e m a t
blokowy i ideowy ~ n i ~ l t i ~ n e cyfrou,ego.
tr~t
Cyfi-owy po~niar czasu. Budowa i
dzialanie czqstoiciomierza. Zegar cyfrowy. Budowa i dzialanie cyfiowego ~oiernika
pszesu~tiqcia fazowego. Cyfrowy pomiar mocy. Teste~y i analizato~y stan6w
logicznycl~.
Systemy pomiarowe: intesfejsy stosowane w systetnach poiniarowycl~
(interfejs RS-232, interfejs IEEE-488). Przyrzqdy pomiarowe wyposaiotle w
intesfejsy. K a ~ t ypomia!.owe (zasada dzialania, zastosowanie). Syste~nykonfrolnonoiniarowe.
3. Uwagi o realizacji:
Treici nauczania zawaite w przed~niocie P r y r z q d y pomiarowc dotyczq
gi6wnie: budowy i dzialania przyrzqdow i system6w pomiarowych, dobotn
odpowied~~iej metody pomiarowej oraz olurilenia bledu potniaru.
Uczniowie/sluchacze zapoznajq sic z budow* d~ialaniem i wykorzysfartiem
nowoczesnycl~elektronicutycli pl.~yrzqdOwpomiarowych.
Realizacja tego przedniotu powinna polegat na ombwieniu zasad dzialania i
budowy przyrzqdow w oparciu o analizq schemst6w b l o k o y c h oraz zapoznanio z
przeznaczeniern i funkcjami poszczeg6lnych blokbw. Nastqpr~ie rta scliematacl~
ideowycli przy~zq(lbw pomiarowycli iialety wyodrqb~iit (adoaleit) oiiiawiatie
bloki. Podczas o~ilawiai~ia
kaidego przyrzqdu naleiy szczeg6ln;1 uwagq zwrhciC ria
umicjqmoit prawidlowego iiite~~~setowania
jego paramehhw oraz eleinenth~v
regi~lacyjnycli i oznaczeii (w jqzyko angiclskim) zoajdujqcycli siq iia ptycie
czolowej. Nalety tu rhwniei ombwit typowe uszkodzenia przyrz;ldbw
poiniarowycli.
Nauczyciele sq zobowiqzani, w hakcie sprawdzania stopnia opatiowaiiia
utniqi$tiioSci i iviadornoici, do ustaleilia poziomu wymagali (zadali) dla kaidcj
pozytywitej oceriy oddzielnie, czyli oddzielne wyinagatiia na ocetlq iiiiernq
(wyinagatiia koniecziie), oddzielne - na ocen? dostatecznq (wyiiiagsnia
podstawowe), oddzielne
na dobrq (wymagania mzszerzoite) i bardzo dob1.q
(wyrnagania dopel~iiajqce):
Wyriiagania ko11icc211e dotyczq zapamiqtania wiado~noici czyli gotowoici
ucz~iialslitcliaczado przypo~nnieniasobie: zasad dziala~iiaprzyrzqdbw pomiarowycli,
typowych sclieinat6w blokowych oraz podstawowycli parameh6w, itd: (narysrij
scl~errralb l o k o ~ yosc~,loskopi,i o~sdrtfrole pos~czcgblnychblokbi~: ild,.
M/yflragania p o d ~ ~ a ~ ~d,oot ~y cvze~zrozuioienia wiadoinoSci co oziiacza, i e uczeii pohafi
wyjainit: dzialanie poszczegbltiych blok6w funkcjotial~~ycli
przyrzqdhw poiniarowycli
(np: tyjai~~lj
dzialanie isznmcniacza odchylania piorioil,ego oscyloskopii, i r r ~ n a c r ~ i a c ; ~
(ldci~j~iania
poziorllcgo. I ~ n i o ~ s e j p o d s l mczasri,
~ y ild).
IVy~~iag(,~~io
rozszerzo,ic dotyczq stosowai~iawiadoitioici w syluacjach typowycli; co
oznacza opaiiowaiiic przez ucziiia uiiiiejqntoici prakiycz~iego poshigiwania sic
windornoiciarni wedlug poda~iychmu i~przedniowzorcbw (np: odnalci6 na sclio~iacie
io'co~~y~ii
pizyklado~~~ego
~ ~ o ~ i ~ o c r c s n eoscyloskoi,ii
go
jogo podsirnvoi~~e blnki
f i t ~ ~ k c j o r ~ a1 hscharak~oyzo~~~aC,fi~nkcje
e
e l e ~ ~ ? o ? lregiiiacy/~~ych
rji~~
s~osoi~~or~j,ch
I!, 1jr11
biokacl~,ird).
Wyniagariia dol~clniojqccdofyczq stosowania wiadoinoici w sytuacjacli problernouycl~
(zonalizi~~
11,p1yi1,pa,ornclrd~sprzyrlqdbi~,poriiiaro~~ycycli
IIO 11y11ikipoii~iarrrnopic6 11,
konkmiryra tikla~ilie,zapro/,oniijp~qv,?qdypo,,iiaro~~~e
do poniiarii czardls propagacji
bra111ekNAh'l3, i14.
-
4. Podstawowe Srodki dydaktyczne :
-foliograiny ze sclieinata~iiiprzyrzqdbw poniiaro&ycli,
-przyrzqdy po~niarowc,
-sandy i czuji~ikipomiarowe,
-koinpuler z kartq pomiarowq i z panelein LCD.
-katalogi przyrzqdbw pomiaro~ych,
Brak podlqczllika obej~tii~jil~ego
caly program; zastepczo propollttje sic:
llagei R.
Karkowski 2.
Rydzewski J.
Nowahowski W.
Mierliictwo elektvyczne (WSiP, 1985)
Miernictwo elektiycz~ie(WSiP, 1991)
Oscyloskop elektronicz~~y
(WKiL, 1982)
Systerny iilterfejsu w tniert~icrwie(WKiL, 1987)
Uokuttientacje poszczegblnych pi-zyrzqdbw potniarowycit
7. Ultlady mikroprocesorowe
1. Szczeg6lowe cele ksztalcetlia
,vyniliu zo~.ganizon,anegoprocesu naucmnia uczc~ilslt~chacz
powinien umiet:
-scl~arakteiyzowat role i wyjainit dzialaoie poszczegblnych blokbw systeliiu
~nikroprocesorowcgo,
-podlqczyC rbLtte rodzaje paiiiieci pblprzewodnikowycli w systeoiie,
-scliarakte~yzowaC role ukladbw wejicidwyjicia, sposbb podlijczenia do systetiilt
ukladbw izolowanych i wspbladresowalnych z pamiecig
-wyjaSiiiC zasadq dzialania i wspblprace blok6w mikroprocesora,
-scl~araklelyzowaC role poszczeg6lnych rcjcstrbw oi-az s]1osbb tworzcilia adresi~
fizycziicgo tin podstawie adresu efektywiiego,
-wy,jaSniC pojqcia operacji wcjScid\y.iicia, icli podzial oraz sposbb realizacji
(plzerwiutia, bezpoirediti dostqp do paiiiieci - DMA), pojqcie prioiyfetu i poziomu
przewali,
-scharakteiyzowaC organizacjq systeino ilrze~watiw procesorze 8086188,
-zintetprelowaC ztiaczertie poszczegblrtycli sygnal6w rnagistrali sterujqce~8086/88.
-wyjaSiiit 1)ojecie nineniotiika rozkazu,
-scl~arakteiyzowaC forinaty rozkazbw, podzial listy rozkazbw oraz wybi-ane proste
rozkazy,
-wyjaiiiit pojqcie iiierarcliiczncj budowy pa~nieci,painieci wii-tual~tej,
-scl~arakteiyzowatdodatkowc cecliy pojawiajqce siq w iiowszycli inikro~~rocesoracl~
l~itela.(arcliitektiiraprocesorbw: 786, tiyby pracy rzecqwisty i w i ~ l ~ i a l i i yocliiona
,
zasobow, 386, 486, Peritioin, itd),
-wyjainiC zasadq dzialaiia i zaprograiiiowat polt rbwnolegly i szeregowy,
-wy.jaitiiC zasade dzialania koiiooicra przeiwali i stcrownika DMA,
-wyjaSitiat role podstawo~~ycb
podzespolbw wchodzqcycll w sklad koinpotera (ptyta
gl6woa, karty rozszcrzen, tiapedy dyskowe, pa~niqt),
-scliaraktelyzowaC role podstawowycli eleinentow plyty glbwiiej
-rozroiniC rodzaje podstawowycl~ka11rozszerzajqcycli i scltaiakteiyzowat icli role,
-rozldiitit zlijcza plyty glbwncj oraz scliaraktetyzowaC icll role,
-rozroiiiit ~~odstawowc
standardy. ina~ishali
rozszerzaiqcycli.
.
.
- i v > ~ a i ~S.~J,LI>
i ~ c ~ ~ O ~ ! I ~ ~ .i i, i.\Cs q
I I,~I~~ , i k a ~;~l.>i::
k , 1, jk,i~!c.a
s i a : ~ :i :
t k o t o l c I C S 51,
-scl~arakte~;zowat podstahowe zasoby inikrokoiihoieia rodziny 51: poiiy, liczniki,
UART, system przenvaii, paoiiet progratnu, pa~niqCdanych i SFR oraz sposoby
sterowaiiia pobore~nmocy,
-podl;jcq,t zewnqtrznij patnieC dariycli i pamipi p r o g r a m do rnikrokonb-oiera,
- y j a i n i t zaleiiioSci czasowe (cykl inaszynow, stan, faza) oraz inteipretowaC
wykresy czasowe obrazujqce realizacje wybranycli typbw rozkazbw dla MCS 51,
-prograinowat EPROM-y dla mikrokoiih-olerbw wyposaionych w wewneh-ziiq painiet
progratnu tego typu,
-korzystat z listy rozkazbw MCS 5 1.
I\ \
~
2. M a t e r i a l n a u c z a n i a
I'odstauy ssystmow mikroprocesorowych. Sche~nat blokowy systemu.
Ma~isbnle:adresowa, danych, stei~ljqca.Arcl~itekh~ra
procesora - czyiC wykonawcza,
ster~ijqca, podstawowe rejestiy i icli rola. Scl~elnarpodlqczenia rozliycli rodzajow
i~arnieci
i orcanizacii
. . do svsterntl. ZaleinoiL poiernnoici
. .
. .pa~nieci
. od iloici Iinii w
inagisn.alacll:- adresowej
i
danyclr.
~ c i l e r n a l ~ podlqczenia
itklad6w
ws~'oladreso!t~aI~~yclr
z pamigciq operacyjnij i ukladSw izolowanycl~, rozkazy dla
obydwu rodzajow podlqczen
i
B u d o w a w y b r a n e g o ~ n i k r o p r o c e s o r a . Blok wykonawczy EU, blok
sterowat~ia ~nagistrala~ni
BIU, jednostka ayhnetyczno logicu~a,kolejka rozkazbw,
iejesc~yseglneiifolve, rejestly mbocze, zawarroiC rejesfrbw roboczych po restarcie,
spos6b twolzenia adresu fizycznego, szeroko.66 magistali daoych i tnagistrali
adresowej. Podziat operacji wejicialwyjicia (bezwamnkowe, z testowanie~~~
stanu
ohladu welwy, z przetwaniein prograrnu, bezpoiredni dostep do pamieci),
przecliowywanie srai~u mikoprocesora, arbitrai, priotytety, tablica wektorow
pnein,an. Podzial nodel przerwai~ (wewnetrzne, zewnet~zne), spos6b zglaszania
pneruaii, opis realizacji cyklu przerwat~ia, tablica wektorow prze~wani prioiytety
~tklado 8086. Podstawowe sygnaly sterujqce i i c l ~ rola. Sposob przedstawiania
it~for~nacji
o rozkazie (tnnen~onik, kod rozkazu, z~nieriianeffagi, czas w y h o ~ ~ a ~ ~ i a ) ,
zz1wa11oiC (infor~nacja)kodu rozkazit, pojecie fonnam rozkazu, flyby adresowania,
podzial listy rozkazow). Schelnaty przykladowycl~ konfigoracji ~iklad~tz
tnikrol~rocesorem 8086 praci~jqcytn w tlybie ~ninimalny~ni i ~ i a k s ) ~ ~ ~ i a l ~ ~ y ~ ~ ~
Arcliitekturn procesora 286, byby pracy rzeczywisty i wizt~~alny,
ochrolia zasobow;
cliarakte~ystyhapiocesoldw 386, 4.86, Pentiurn, itd.
Z a s a d y w s p o l p. r a c .y n i i k r o l ~ r o c e s o r a z ukladalni z e w t i ~ t r z n y ~ i i i ,
~wukiernnhowyb;ifor trbjstanowy - schernat blokowy ukladu, podlijczenie do sys;e~nu
il~ikioarocesoroweco. Prorrainowalnv uklad welwv Wansmisii rowrroletlei - scl~etnat
blokowy ohladt~i zasada pracy w r d i ~ ~ y c irybach,
lt
scheinat ilosu-~tjqcypodlqczet~ie
ilklndu do systenni mikrol~rocesorowego, slowa sterujqce, inicjalizacja itkladu
(przyklad). Zasada wanstnisji szeregowej, barlslnisja syncl~ronic~na
i ;~syt~clironiczna
ontz fonnat danych w tycl~hatlstnisiac~l,.poiecia:
znak synchronizacii, ra~nka:zasada
..
~po(lwbjnego buforowat~ia. Programowalny uklad welwy transrnisji szeregowej scl~enlatblokowv uklad~r.scl~etnatilustruiacv oodlaczeaie
ohlado do svste~llu.slowa
.
rozknzowe, inicjalizacja "kladu (przyklad). Kontroler przenvati - sc11kmat biokowy
okladu, schetnat ilustrujqcy podlqczenie uktadu do systemti i zasade wsp0lpracy z
mikroproceso~.em, t ~ y b ypracy, polqczenie kaskadowe oklad6w. Sterownik IIMA sclielnat blokowy ukladu, rejeshy kanalow, schernaf ilostrujqcy podlqczenie ukladu do
systerna, przebiegi czasowe cyklu DI\4A, zasady programowania, slowo stenjqce,
clyby psacy, slowo statusowe.
-
d.,
2
.
U r z q d z e n i a t e c h n i k i k o m p u t e r o w e j : Modulowa budowa kotnpotera (plyta
gI6wna, harty rozszerzeri), podstawowe urzadzenia peiyfetyjne i ich rola: standardowe
eietiiet~ly plyty gl6wnej koinputera typu JBM-PC: mikoprocesor, gn,eralol
systeiiiowy, sterowtiik magistral, iiioditl patnieci, sterowliiki przeimari i DMA, zegar
czasi! rzeczywistego, sterownik klawiatuiy, gtiiazda rozszerzajqce; karta graficztia,
katta 110, katla sterowtiikbw napqdbw dyskow),cli, kal-ty modemowe i faxowe, karty
sicciowe, karty iniiltitnedialtte; zlqcza plyty glbwtiej; standardy: ISA, EISA, VESA1,B, PC1 (sposbb podlaczeiiia do procesora, szerokoiC inagish.ali daiiych, szybkoiC
tratisinis.ji); drukarki, ploteiy, skatieiy, tnysz - biidowa, zasada dzialaiiia, sposbb
podlqczetiia.
Mikroko~~trolery.
Glbwne cecliy rodziiiy mikrokotit~olel6wMCS-51, podzial ze
wzglqdii tia roziiiiar i roclzaj wewii$trziiej paiiiieci programu. Sclieinat blokowy
tnikrokolitrolera, krhtka charakteiystyka poszczegblnycii blokhw i uyprowadzc~i.
Scliernat podlqczctiia do tnikrokontrolcra zewneb-ziiej parni~cidatiycli i progranill.
Zegar systcinouy, pojecia: cykl maszytiouy, stan, faza, zaletiioSci tniqdzy tiimi.
Aitaliza wykreshw czasowych obrazirj~cyclipobranie i wykonaiiie rozkazbw MOV i
MOVX. Lista rozkazbw MCS-51 - ogbltia cliarakteiysiyka poszczeghinycli grlip
rozkazbw. Zasady prograinowatiia i weiylikacji zapisit painieci EPROM w
kotiholeracli o wewn$hziiej painieci programu tego typii.
3. Uwagi o realizac-ji
Przedmiot r~klady~~rikroyr.ocesoro~~'c
s l i ~ i ypozoailiu ukladbw prograiiiowalnycli,
kthre coraz iinielei wypierajq h-adycyjiie uklady cyfiowe (o statycli iiieztnieimycli
r~trikciacti)we wszystkiclt urzqdzer~iacltelektrotticz~t~~cli.
Cabinet przediiiiotouy powinieii by6 !vyposaioliy w koiiipliter z paiieleiii LCD i
ekratiein, z zainstalowanyrn oprogramowaiiietn syinuluj~cytii dzialaoie ohladbw
~nikroprocesomwyclt. Dzieki teintt nauczycicl bedzie tn6gl demonsh-owaC
progi-amowanie tycli ukladbw i pokazy\\'aC zawartoici podstawowycli rejesh-bw
procesora oraz kombrek parnieci operacyjiiej. Podczas omawiatiia tnikrokontroler0w
natrczyciel musi p o s l o j t si? dydaklyczrtyin systcrneri~ mikroprocesorou~ym,
sprzetonyin z kotiipiiteretii PC (z paneletn LCD), zapewniaiqcytn pracq krokowq.
Wszystkie omawiane uklady inikroprocesorowe powitiiiy byc prezeiitowaiie przez
nailczyciela ria ~~larrszacli
litb foliogiattiach. Ucziiiowic n' trakcic z a j ~ nie
t powinni
traciC czasu iia przeiysowywatiie skomplikou'aiiycli sclieniat6w. Katdy uczeli musi
otrzymaC koniplet dokuiiietitacji (sclicinaty blokowe, opisy, listy rozkaz0w
poszczeghiiiycii ukladnw iiiikivprocesorouyclt) tiiezbedriej do pracy rta zajeciacli
lekcyjnych i w domu.
~ z i a l tematyczny Podclmry syslotrd~c~ri~ikro[~r.ocesor.o~~~'~ch
poiwiqcoiiy jcst
otiibwieniu w spos6b bardzo ogbilty, bez odwoi)wariia siq do konki.ehiycli rozwia,zali,
systetnit tnikroprocesorowego, arcliitektuty typowego procesora 8-bitowego,
podstawouych rejesh6w wystepitjqcycli w procesorach, typowych magistral
procesol-(iw. W dziale tym tiale@ rdwniei om6wiC wsp6lpracq pariii~cii uklad6w
wejicialwyjicia z procesorem.
W dziale tematycznym Bedoisa i~ybrartcgoniikroi,roce.ror.o iiale j o1o6wib gibwtiie
budowe, dzialanie i progratnowaxie ukladu 8086 oraz scliaraktetyzowaC dodatkowe
cecliy pojawiajqce sie w iiowszych ii~ikroprocesoracliIuteia serii 80x86.
Dzial relttatyczny h~i',bukuri~role?ypoiwiecorry jest popolan~yin procesoroln
jednoukladowy~n stosowatiycl~ w sterowarlilt i autotnatyce. Moie to by6 rodzula
procesorow serii MCS-5 1 (5151535, itd).
i
W pracy dydaktycznej nauczycieli, istohie znacze~iiema sprawdzanie osi;LStiieC
ucznibw. Przy kilkustopniowej skali ocen (od ~ l i i e ~ u do
e j bardzo dobrej) nauczycieie
powioiii ustali6 zbiory uyrnagdn (zadari) dla kaldej pozytywrrej ocelty oddzielnie,
czyii oddzielne wytnagania na ocene miemq (wy~naganiakoniecz~ie),oddzieltie - na
ocetiq dostaiecznq (wytnagania podstawowe), oddzieine - na dobrq (wymagania
rozrzerzone) i bardzo dobrq (wyiiiagania dopelniaj@ce):
IJrzyklad: ~iczcrj/sliichacz [~olrnjj113$aSnii.z n s n d ~dziaiaiiia i m q r o g m r n u ~ ~ opurr
i'
I'U,I'IIU/C~~J,
8255:
M ~ n ~ n g n i ~koniccmc:
ia
natysuj schema1 blokowy oraz o~tiowrole poszczeg6lrtyclt
blokeiw ukladu 8255
W ~ m i a g n n i n p o d s ~ a ~ ~scharakte~yzuj
~o~~'c:
hyby pracy ukladu 8255,
W),n'agania ro:.szo_oiic: zainicjilj [)race porlu w okreilonyzn bybie i korifigl~racji(t~p.
ttyb I , wyjbcie).
M9ii?agonia du/~elniajqcc: napisz program wysylajqcy ci;LS znak6w z okreilonego
obszam painicci RAA4 do itrzqdzeilia zewn$tlzsego dolqczonego do point A itkladu
8255 prac~tjqcegow hybie I
4. Podstawowe Srodki dydaktyczne
-staiiowisko kompi~terowe z patleletn LCD z zainstalowany~ti oprogramo\~a~tiei~i
symi~!l~,iqcyni
dzialanie ukladow ~nikroprocesorowycll,
-dydaktyczny system ~i~ikroprocesorowy o]iarty na nowoczesnylti ~procesol-ze
jcdiioi~kladowyti~,zawieraj;lcy~ndodatkowe ilklady takie jak: klawii~tltra,wybwi~~tlilcz
LCD, przetwomik alc oraz cla, itp,
-karalo$i i~kladbwini~oprocesoro\~ycIi,
-foliogra~nyze sclteinatatni ukladow tnikroprocesorowyclt.
Blah podrqcznika obejtni~j~cego
ccaly progratti; zastepczo propotii~jesic:
Corslitte G.
Mikrokompitrety 16-bitowe. Rodzina l~ltel8086 (WNT, 1990)
Badi~nirowskiK. ... Uklady i systemy miboprocosorowe (WNT, 1990)
I'raca zbiorowa
Modulowe systeiny rnikrokoniputerowe (WNT, 1990)
Aselnbler ( k j~
990),
Mjrobel E.
Stenieh.. Janiczek
Mikrokontroletv 80C51 (EZN. 1995)
Stpieti, Janiczek
~ i b o k o n t r o l e 515153i
j
(EZN, 1945)
Kolan Z
Urzqdzenia tecllniki komputeroufej(CNrK, 1996)
..
Literature oalety aklualizowa6 w miare ukazywania sic nowycil pozycji
8. Ultlady autornatylti
I . S z c z e g o l o w e cele ksztalcenia:
W wyniku zorganizo\r,anego procesu nauczania ucze~ilslucliaczpo,viiiien umieC:
-
-
wyjaii~iC podstau,owe pojecia stosowane w automatyce: uklad zamkniqty,
otwarty, traiismitancjs ukladu,
rozrbiniC inetody przetwarzatiia sygnalow nieclektlyczl~ycl~
tia elcktryczoc,
wyjaini6 zasady dzialania i zastosowanie przetwoi'nikbw pomiarowych,
wyjaiiiiC zasady dziaiariia i zastosowanie styczrtik6w i pl-zekainikl.~,
scl1arahteiyzowa6 sposoby regulacji kielunku i prqdkoici obrotowej silnikdw,
wyiainiC zasady dzialania i zastosowai~ieelementbw wykonawczych stosowanycii
w automatyce,
uyjaitiiC zastosowania pazctwori~ikhwstosowanycli w aotoinatyce,
zanalizowat place ukladbw z regulatorami P, PI, PID,
zanalizowa6 prace i zasadq dzialaiiia regulator6w dwu- i h.6jstanowych
zatializowad prace sferownik6w przemysiowycli,
zailalizownC sposoby dzialania poszczegbliiycli uklad6w zabezpieczcii w
aoio~natyce,
dobra6 mbczpieczenia do oi'zqdzeii elekhycznych, chrooiqce przed
przeciqtcniein,
dobra6 sposoby oclirol~ypvzeciw~)orateniowej,
2.Material ~nauczaliia
Wiadoinoici wst$pne: Pojgcia: steiuwanie, veguiacjs, uklad ohuaily,
zail&iii~ty,podslawowe sygnaly wystepuj$ce w ukladacli autoinatyki, podstawowe
bioki fi~nkcyjiie- w ukladacli automatyki.
U k l a d y p o m i a r o w e : Pomialy: przesuiiiqcia liiiiowego, przesoniqcia kqtowego,
sily i naprqtcii, temperatuiy, ciii~ienia, poziolnu cieczy, przeptyuu, prqdkoSci i
przyspieszenia, pr~dkoiciobrotowej.
U k l a d y f o r ~ n u j q c e i przetworniki p o m i a r o w e : Przetwori~ik UII i lIU.
Dekodery: waiioici iredniej i wai?oSci maksymalnej. Filtry aktywne. Ograliiczniki
napiqcia i prqdu. Prostowiiiki aktywi~e.Wziriacniacze o ~egulowanymwzrnocnieniu.
Uklady czasowe. P r z e s y l a ~ e sygnalhw analogowych na odlegloSC. Przesyiaiiie
sygnalhw cyfrowycl~.
Eletnenty wykonawcze: Styczniki. Przekainiki. Budowa i zasada dzialania
silnikbw: prqdu stalego, ziniennego, krokowycl~,liniowch. Tyiystol-owe regulatoi),
iiiocy. Przelnienniki czqstotliwoici. Silowriiki i elekh.ozawoiy.
Regulacja ciela: Uhlady automatycznej regulacji (UAR) z reguiaforami: P, PI,
I'1D. Budowa regulatorbw PID. Klyreria jakoici regulacji. StabilrtoiC w ukladaclt
regolacji. Dobo~.nasta\v.
Regulacja nieliniowa: Praca ukladu regulacji z regulatorem dwustartowynt.
Budowa regulatora dwustanowego bezpoiredmiego dzialania. Hrldowa regulatora
dwustanowego z blokiem PID. Regulacja tl.bjstanowa. Budowa regillatora
trbjstanowego. StabilnoiC w ukladach regulacji nieliniowej. Mikroprocesorowe
sterowniki przemyslowe. Programowanie sterownik6w przemyslowycl~.
'
Ukiady zabezpieczeri w automatyce: Zabezpieczetria przed zanikienr
ciiitienia w ukladaclr pneurnatyki i hydrauliki. Zabezpieczenia urzqdzefi elekt~yczttych
przed przeciqkeniem. Zabezpieczenia urzqdzeA elekhycznych przed zanikicln napiecia.
Ocluona przeciwporaieniowa.
3. Uwagi o realizacji
\
W dzialach ternatycznych dotyczqcych rtkladdl~~
i przen~~orilikd~~'
ponliar(~11ych
oraz elcnrcntd~r, ~rykona~c~czych
zwldciC n a l e g szczegblnq u\vag$ na o~nowienie
~~arameh-ow
i synrboli typowycll produktbw ishiejqcych na ly~rku.Przy omawianio
\V/W(Izialbw naleiy nawiqzaC do wiadornoici i omiejeh~oiciopanowanyclt tta lel<cjach
o
a elekrrorechniki i elekr~~oniki, P,zjirzq~/d~r, p o n ? i a r o ~ ~ y h .Ukladh~r,
o n a l o g o ~ ~ y ci hUklaiidtv cyJPo~~ych.
Gabirtet przedtniotowy powiriien byC wyposaiorry
w: zestaw czujnikow stosowanych w automatyce, zestaw element6w wyko~rawczyclt
orsz katalogi w/w produkt6w. Ucmiowie/s~ucl~aczew zalezooici od zastosowari
dobieraj;~ na podstawie danych katalogowych, odpowiedtrie czuj~riki i elementy
wykonawcze.
Przy omawiatritl mikroprocesorowyclt sterowr~ikdw prze~nyslowycl~rtaleiy
szczegoloq uwagq zwrbciC na:
-budow$ sterownika przemyslowego,
-sposoby programowania sterownika (fu~rkcjelogiczlie, czlony czasowe, licz~rikij,
-wizualizacje pracy sterownika
-wykorzysranie sterownihow przemyslowych w kon!uetnyclr zastosowaniaclt.
W gabinecie przedmiotowym powinien by6 zai~tstalowany sterownik psze~nyslowy
sprzeiony z komputerern, sluiqcy do demonstracji dzialania i programowania.
Sprawdzanie osiqgniqi: ucznibw/sluchaczy powinno byC poprzedzone ttstaleniern
zbio16w wymagati (zadait) dla kaidej pozytywnej oceny oddzielnie, czyli oddzielne
wymagania na ocene mietnq (wymagania konieczre), oddzielne - na ocene dostatecvrq
(wymagartia podstawowe), oddziel~te- na dobrq (wymagania rozszerzooe) i bardzo
dobrg (wy~naganiadopelniajqce):
Wyriiagania kunicczne dotyczq ?apami$~aniawiadornoici czyli gotowoici uczrria do
przypomnnienia sobie: zasad dzialania ukladbw automafyki, typowyclr scl~eniatbw
blokowyclt tyclt okladow oraz podstawo\vych parameh.0~.itd.
M/l'iuago'fia /~ods/ai,~otr~e
dotyczq zrozumienia iviadomoici co oolacza, t e ilczeil
polrafi wyjai~iit: dzialaliie pos~czeg6l1iych blokbw fimkcjoiialnych ukladow
n i k a iid).
automatyki (np: i ~ ~ ~ a idiziiiajl a n i c p ~ e t ~ ~ ~ o r .i'lD,
Wy17iapuia ro2,cenoiie dotyczq stosowania wiadomoici w syhlacjacll tyl)owych; co
oznacza opanowanie przez ucznia umiejenioici praktycznego postugiwania siq
wiadoinoiciami wcdiug podanych mu uprzednio wzorbw (np: odrialcfC 1 7 0 schol?acic
i d e u i ~ y ~ ~przykladoii~cgo
i
noieoczesiicgo
iiiikroproccsoroi~~cgo sicvowiiika
j ~ r ~ c n y i o l ~ jego
~ e g opodslm~~oivc
blokijrrnkcjonalnc i scharaii~ojnoii~aC
ichJit,ikcje).
Wy~~iagai~iadupclniajqcc dotyczq stosowania wiado~iioSci w syn~acjacli
problemowycli (iip, dob,uC rabezpicczenia do rtnqdzoi elekoycriiych, chroniqce
p,-edp,?cciqie~iie~,r, i14.
4. Podstawowe Srodki dydaklyczne
-foliogramy ze scliematarni uklad6w autoniatycz~iejregulacji,
-zcsiawy Cwiczeiiiowe urnoiiiwiajqce demonstracjq dzialania UAR,
-kon~puIerz pancleni LCD,
-oprogramowanie symulacyjoc do prezentacji dzialai~ia ukladbw auto~natycziiej
regolacji,
-zestaw cn~jnikbwstosowa~iycliw automatyce,
-zeslaw ele~ne~ithw
wykoiiawczych,
-kalalogi,
-slcrownik przemyslowy z tablicq symulacyjnq welwy oraz z ~iiodelaiiii ~iklad6w
sterowiiiczycli,
5. Literatura
Rrak l~odrqcznikaobejmujqcego caly program; zastepczo proponuje si$:
Kosbo J.
Kostro J.
Jastrzqbska M.
Misiurewicz P.
Niederliiiski A .
Niederliiiski A.
Llcinenty, urzqdzenia i oklady automatyki (WSil', 1987)
Pracowliia autolnatyki (WSiP, 1996)
Podstawy automatyki dla elekh.onikbw (WSiP, 1986)
Uklady autoinatyki cyfrowej (WSiP, 1987)
Roboty przemyslowe (WSiP, 1987)
Mikroprocesory, mikrokornpute~y,niikrosystemy (WSiP, 1987)
Liieraturp naie;2y akiualizowat w m i x ? ukazywania sie nowycli pozycji.
9. Urzqdzenia elektroniczne
I . Szczegdiowe cele ksztalcenia:
>
W wgniku zorganizownnego procesu nauczania uczerilslucl~aczp o w i ~ ~ i eornieC:
n
- wyjainiC zasadq dzialania i budowe wzmacniaczy elektroakustycznycli,
wyjaS11iC zasady nagloSniania pornieszczeil.
wyjainiC dzialaliie odbiomika radiowego i telewizyj~~ego
11a podstawie s c l ~ e r r ~ a l ~ ~
blokowego,
wyjaSniC zasady dzialania typowych blok6w funkcjonalnych odbiornikow
radiowycl~i telewizyjnych,
odnaleiC na scl~eniatch i d e o y c l ~ i sc11araktelyzowaC poszczeg6lne bloki
fi~nkcjonalneodbionlik6w t'adiowych i telewizyjnych,
- wyjainiC dzialanie l a ~ ~obrazowych,
ip
- wyjaSt~iCbudowq i dzialanie odbiornika telewizji satelitamej,
- scharakte~yzowaCf u d c j e elernentow regulacyjnych stosowanycl~w odbion~ikach RTV,
- wyjainiC dzialanie i zastosowanie anten RTV,
u,yjaitiiC dzialili~ie i zastosowanie osprzqtu antenowego i urzqclzeli inrtalacji
kablowych,
wyjaSniC budowe i dzialanie gran1ofot16w, 1nagnetofo116w,odtwarzaczy plyt CD,
hatner i magnetowidow,
- rozl6iniC nil scl~emacieideo\\yrn poszczeg6lne bloki funkcjonalne wlw ulzqdzei~,
- scliaraktet-yzowa6 pararnet~y poszczegoll~ycl~standardow zapisu i odtwarza~~ia
diwiqku i obrazu.
- scl~arakreiyzowaCft~nhcjeelenientow regolacyjnycl~stosowa~iychw orzqdzet~iacl~
zapisu i odrwareania d.hyieku i obrazu,
- wyjainit zasade dzialania i budowe doqowycl~11rz;ldzeh p o w s z e c l ~ ~ ~ eozytku,
go
- wyjainik dzialanie cetiwal abonenckich, aparatow telefonicznycl~i faksow,
- MyjaSniC dziaianie telefonbw kom6rkowycli,
- s c l ~ a r a k t e ~ y z oparanretry
~~at
urzqdzen teletechniki,
-
-
2. Material nauczania
Urzildzenia elektroakuslyczne. Wzmacniacze elektroal;ustyczne - budowa,
palarnehy. Equalizeiy Urzqdzenia do wytwarzania dodatkowycll efektow
akurtycznych. Milaofony. Zestawy naglainiajqce.
Urzqdzenia radiowe. Propagacja fa1 radiowych. Anteny. Obwody wejSciowe
(adbionlik6w AM i FM). Wzrnacniaize w . n . Slopien przetniany. Wunacniacz
poSredniej cz$stotliwoici. Detektoly. Wztnacniacze tnocy m , cz. Uklady regulacji.
Przyklady odbiomikbw mdiowych.
U r z q d z e n i a teiewizyjne. Lanlpy obrazowe (budowa i dzialanie iampy
obrazowei,
sbuiniellia elekti.o116w, odcliylaiiie shullliellia elekiron6w,
. wytwarzanie
.
ztiiekszlalcenia obrazu, ekrany i i c i ~wlaiciwoici, kineskopy kolorowe, roz(lzielczoSC
ekraitu). Scllcrnatv blokowe odbioniikba, lelewizviiivcll.
Glowice w. cz. Wzinncniacze
,
p, cz. Detekto~yi wz~nacniacze sygnalu wizji. Uklad ARW. Tor sygnalu foliii.
Selekcja i separacja sygnalbw synclironizacji. Uklady synclironizacji pionowej i
pozio~nej.Uklady odcliylania. Uklad wysokiego napiecia. Zasilacz OTV. Przeglqd
syste1n6w telewizji kolorowej. Uklady dekodujqce. Kineskop kolorowy. Uklady
regulacji i zdalnego sterowailia OTV. Uklad telegazeiy. Telewizja sateli(arna:
~adiodyfuzja,zasada dzialania odb, satelitamego, anteny, hlnely, zalece~iiamontaiowe
i eksploat;lcyjne. Telewizja kablowa.
2"
Urzqdzetiia zapisu oraz o d t w a r z a n i a d z w i q k u i obrazu. Zapis i odczyt
diwipku: Budowa i dzialanie gramofonu. Budowa i dzialanie n~agoetoronu.
Magl~etofonycyfiowe. Budowa i dzialanie odiwarzacza pkyl CD.
Zapis i odczyt obrazu: Karnera - budowa, zasada dzialania. Magnetowid - budowa,
zasada dzialania.
Doinowe urzqdzenia powszecl1nego uzytku. Reguiato~y oiwietienia budowa, zasada dzialania. Elektroniczne urzqdzenia alaimowe. Kuchnie mikrofalowe.
A i ~ t o ~ n apralrlicze.
iy
Zegarki elektroi~iczne.Elektroilika samochodowa.
U r z d z e n i a teletechniki. Centrale abonci~ckie,telefony, telefony koin6rkowe,
telcfaksy - zasada dzialania, budowa, parametiy, progran~owaiiiei uiytkowanie.
3. uwzigi o realizacji
Wszyslkie dzialy teinatyczne w i ~ ybye realizowane w nastepujqcy spos6b: na
wslqpie nalety om6wit scliemat blokowy i wyjainit zasade dziata~~iadanego
urzqdzeoia; naslqpl~ie dokonat analizy scllernatu ideowego i rozpuzriaC na ty111
sclleioacie poszczeghlne bloki fuilkcjo~ial~ie
urzq&zenia; kolejoy krok - to prezc~ltacja
glbwnych parametrbw i ornbwienie obsli~gi,a na zakoliczellie - analiza lypowycli
uszkodze~ii sposoby lokalizowania i usuwania tych uszkodzen.
Scl~ematyblokowe poszczegblnycli urzqdzen winny by6 prezentowane na planszach
lr~bfoliogramacll. Nauczyciel ~nusizaopahzyt kaidego ucznia w scher~~aty
ideowe
oiiiawianycli urqdzeh. Dobrze jest w tyrn momencie wykorzystat zainteresowania
ucznibw i zobowiqzai icll do odszukania w czasopismacll specjalislycznycll
(Radioelekhonik, Audio-Video, Elektionika praktyczna) schematbw ideowych
typowycli urqdzeh. Uczniowie powinni rbwniei zapoznat si? z dokurnentacjq
seiwisow;i opisujqc;l szczeg6lowo typowe uszkodzenia i sposoby ich lokalizacji.
Podczas o~nawia~iia
poszczeg6lnycli blokbw fuilkcjonalnycll urzqdzen, ~iczniowie
nluszq wykorzystat wiedze nabytq :la zajqciach z przedmiot6w: Podsiany
elcklrolechniki i elekrroniki, Uklady a n a l o g o ~ ~ ~Uklady
e.
cyJroii~e.N a l e j i wipc w takiej
sytuacji systernatycznie odwolywai sit do treici ksztalcenia realizowanych w rami~cf~
tych przedmiot6w nauczyciel powinien, przed rozpoczecie~nrealizacji nowego dzialu
tematycznego, zobowiqzaC uczni6w do powt6rzelria niezbednego materialu, nato~niast
na zakoliczenie dzialu pi-zeprowadzii sprawdzian.
Sprawdzanie osiqgiii~ii~cznibwlslucl~aczy
powillno by6 poprzedzone ustalenieln
zbiol6w wynlagah (zadah) dla kaidej pozycyw~~ej
oceny oddziel~iie,czyli oddzielne
wymagania na ocene mieinq (wymagania konieczne), oddziellle - na ocene dostatecznq
(uflyrnagania podstawowe), oddzielne - na dobrq (wymagania rozszerzooe) i bardzo
dobrq (wymagania dol~elniajqce):
Wyn~aganiakonieczne dotycz;( zal~an~ietania
wiadomoici czyli gotowoici ucznia do
pszypomnienia sobie: zasad dzialania urzqdzeii elektronicn~ycl~,typowycl~
schemat6w blokowych tych urzqdzen oraz podstawowycl~parametrow, itd: (narysvsl,l
sclfenral blokot~y odbiornika ielc~~~iqj~ljlexo
nionochron~arycmcgo i unld~v role
poszczegdlnych blokd~~,,
id).
Wyniagania p o d s r a ~ ~ ~ odofyczq
i ~ ~ e zrozun~ienia wiadolnoici co oulacza, i e uczen
pohafi wyjainib: dzialanie poszc~.eg0lnycl~ 61ok6w fut~kcjonalrrycl~ui-zqdzed
eIekh.onicznycll (np: ~ y j a S n i j d:ialanie przyk1ado11,cj g l o ~ ~ ~ iI,,.
c y cz, liyjabiij
dziaianie i przcznaczenie przyk1ado11,ego 11,;ntacniocza p. cz, llyjaSn,l dzialanie i
pneznaczenie uklad~t~~ysokiego
napi~cia,ird).
Wynlogania rozszarzone dotycz;( stosowania wiadomoici w syluacjach typowych; co
oznacza opanowa~~ieprzez ucznia ualiejqhloici )~raktycznego poslugiwania sic
wiadomoiciami wedlug podanych mu uprzedoio wzorow (op: odnalel? no schenlacie
idc.ot(yli p,ryk/odot~ego nu~r~occs~ljlego
odbiornika iclc~i~izjikuloro~vej jego
podsra\votve bloki jii~ikcjonolnei scharnkrerj~:o~~~aC/r~~ikcja
elen~enrdti'regr,lacyjnych
siosoivanych IV iych blokactr).
Wyn~agania dopelniajqce dotycz?, stosowania wiadolnoici w sytuacjach
psoblernowycli (zapropon~rj algo,ytar Iokalizncji i~szkodzunia I odbiornikrr
~ a l ~ ' t v i ~ y j ~no
l y i >p~o d s r a ~ ~ i ~e n o b s a r ~ ~ ~ o ~objaivh~,
~ ~ n ~ ~ y~wdliwej
ch
prncy (ego
~trrqdzeniu, zanuliz~rj~c'piytv elenienrdi~' reg!,lacjjnych no procc poszczegdlnych
blokd~vodbiornika, ild).
-
4. Podstawo\ve Srodki dydakiyczne
- p l a ~ ~ s zi efoliogramny scl~e~natbw
blokowycll i ideowycll poszczegblnycil urzqdzei~,
-komplet sche~natdwideowych dla kaidego ucznia/slucliacza,
-dokumentacje serwisowe orzqdzen elehtro~licmych,
-eksponaty w postaci modulow, pakietow, zintegrowanych blokaw f u ~ c j o n a l n y c l ~ ,
-katalogi,
Brak podrecznika obejmujqcego caly program; zastepczo proponuje sic:
Bogdan T.
Urzazenia radiowe (WSiP, 1989)
lbralrim K.
Odbiomiki telewizyjne (WNT, 1994)
Karkowski Z.
Uizqdzenia elektroiticzne powszecluego uiytku (U'SiP, 1986)
h t e n y telewizyjne i radiowe (WKiL, 1995)
Pieniak J.
Klilnasaia W.
Wybieram magiletowid i kainere (WSiP, 1991)
Urbahski B.
Magnetowid w pytaliiaclt i odpowiedziacli (WNT, 1995)
Urbahski B.
Elektroakuslyka w pytaniach i odpowiedziacli (WNT, 1984)
Rusin M.
Systelny transmisji (WKit, 1990)
Zagajcwski I.
Elcklroilika przelnyslowa (WKit, 1990)
Janeczek A.
CB radio (WKiL, 1995)
Czasopistna o telnalyce elekh.oniczocj
10. Z a j ~ c i apraktyczne
1. Szczeg6lowe cele ksztalcenia:
W wyniku zorganizosanego procesu nauczania ucze~i/slucl~scz
p o w i n i e ~un~ieE:
~
'\
-
-
-
-
-
-
stosowaC przepisy BI-IF,
posiuiyb sic przyrzqdani pomiaiowymi wielkoici mechanicznych,
wykonai proste operacje obldbki recznej takie jak: lrasowal~ieria plaszczyir~ie,
pilowanie, ciccie, giecie i prostowanie, wiercenie otworbw w rbitlyclt
materiaiach, gwintowanie otworhw i powierzcl~niz e w n ~ n z n y c lnitowanie,
~,
zamoiltowaC walki, diwignie, s p s e i y ~ ~obudowy
y,
i inne elen~enl),~ ~ ~ e c l ~ a o i w
czne
orzqdzeniaci~elekhycznych i elektroniczoycl~
zamocowaC: ti.ansfo~matory, radiato~y, zlqcza, wylqczniki, potencjo~netry,
gniazda, bezpieczniki, sfyczniki i przekatniki,
z a ~ n o ~ ~ t o wzl;lcza
a C zaciskowe,
skleiC metale i torzywa sztuczne.
zdjqi. powloki eleklroizolacyjne z przewodinv,
przygotowac kohcowki przewodow do lulowatlia (oczyszczetlie ~~~echaniczne.
odtluszczenie, cynowanie przed lutowanie~n),
p s ~ l u r o w a Czl$cza do kabli wieloiylo~vycl~.
zapiojektowac prostq plytke drukowaiiq,
wykonywat plytki drukowane r6in)'mi tecl~nikami,
zanlontowaC i przylutowaC elementy elektsol~icznei iklady scaioiie na 11lyrce
drukowanej,
zamontowac podstawki pod uklady scalone,
urucborniC proste uklady eiekt~ycznei elekh-ol~icz~~e.
posluiyC sic dokumenfacjq teclmicznq, inslrukcjan~i,schematalni tnontaiowymi i
ideowymi,
2. Material nauczania
Obr6bka reczna metali i tworzyw sztucznych. Ponliary wielkoici
mechanicznych. Trasowanie na plaszczyirlie. Pilowatlie metali i ich stop6w oraz
t w o r q w sztocmych. Ciccie, g i ~ c i e , prostowanie prqtow, plaskownikow, blacl~.
Wiercenie otworow w rhinycl~ materialach. Gwintowanie otworow i powierzcllni
zewnqtrznych. Nitowanie - rodzaje nitbw, teciulika nitowalia.
Montat mechaniczny. Moutai i d e ~ n o n t a iwalkbw, pl-zeklodni zebatych,
diwigni. Wy~niana sprciyn, loiysk, Srub. Montai mechanicztiy ti.a11sfolmt1tor6w,
radiatosbw, zlqczy, gniazd, wylqcznikbw, potencjo~netrow, styczt~ikbw i
przekaioikow. Montai z l q c ~zaciskowych.
Tccli~iika lutowania przewod6w. Ciecie i zdejmowaiiie powlok
elektroizolacyjnycli z przewod6w. Przygotowywanie koiichwck przewodhw do
lutowania. Wykotiywatlie w i q e k i kabli. Lutowanie zlqczy do kabli wieloiylowycli.
'Technika wykonywailia modui6w elektronicznycl~.Projektowanie plyrki
drukowanej. Wykonatiie plytki dlukowanej. Montai eiementhw eiekbotiicziiycl~ i
~ ~ k l a d h scalonycli
w
na plytce drukowancj. Montai podsfawek pod uklady scalone.
Lutowanie. Urucliarnianie i regulacja ukladu. Montai powiei-zcluiiowy.
3. Uwagi o realizacji
Zajecia praktyczne powinny odbywat sie w specjaillie do tego celu
przezi~aczonycli pomieszczeniach, wyposaionycli w stoty monterskie, z
doprowadzonytn zasilaniem. Insfalacja zasilajqca musi posiadat :~,.~roiz ocltrortj~
~~rzcciiui~oratotiowcj
(zabezpieczenia rhinicowo-prqdowe).
Ucz~~iowielsli~chacze
przed rozpoczeciem zajeC inuszq zostat zapoztlani z
przepisa~niBHP - ogblnymi i stanowiskowymi.
Cele ksztalcenia zostaly tak dobrane, by ucu~iowie/slucl~acze
uniieli samodzielnie
zaprojekfowat i wykotiat plytke dmkowang sa~nodzielnie wykotiat obudowe,
zmontowat i uruchotniC pi-oste urzqdzenie elekhyczne.
Celc te nzozno osiqgnqi. II' oparcis o i~~lasnqprod~ikcj~:
-ivar.szialy szkoI17e isinny iviqc rnici. rak dobrany asorrjnttenl l~rodirkcji,by 11,
.~)os~czcgdl~~yclt
jcjfazach ricz~tio~~~ic/sltrchac:c
~~ykonyi~'a/i
ol~cracjcz~i,iqzancz
obrribkq rccznq ntcrali, ntonrazent ~ ~ t c c l i a i t i c z ~lechnikq
t y ~ ~ ~ , iiiloi~~atiia
i ntoitloz~l
clek~ronicznego:
oraz ,la bazic Cwiczoi:
-iicziiio~vie projckmjq i ivykonr,/q dia i~~las~iych
porrleb prosre t~rzqdzenic
cleklronicz~tc,poznajqc przy rynt ~~szysikic
operacje ~~yriiicnio~ie
is ireiciach
kszralcenia.
Uczniowielsluchacze w pierwszym semestrze powiniii opanowac w/w
utiiiejetnoSci w oparciu o czynnoici manualne i operacjc zwi;lzaoc z produkcjq
wykotiywanq przez warsztaty szkolne.
W semestrze d~ugimuczniowielsluchacze mogq wykonaC wlasne proste urzqdzenie
eiekl~o~liczne:
zaprojektowat i wykonaC pfytks drukowng zaprojektoivat i wykonat
obudowe, ztnontowaC i utuchamit ui-zqdzenie.
Wskazanq jest tu wsphlpraca nauczycieli zawodu z nauczycielem uifo~~natyki.
W
ramach zajgt z informalyki, w kiasie drugiej teclInikum 5-lehliego, uczniowie
projektujq sci~etnat ideowy swojego urzqdzenia i symulujq dzialanie za pomocq
progratnu Pspice oraz projektujq plyike dmkowanq z wyko~zystanieinoprogramowania
typu CAD.
'?
W trakcie realizacji materialu nauczania, nauczyciele zawodu zobowiqzani sq do
koiitroli stopnia opanowania zaloionych, w celach ksztalcenia, u~niejetr~oicii
wiadonio<ci. Powimii wiec ustali6 zbiory wyniagari dla kaidej pozytyi\,nej oceny
oddzielnie, czyli oddzielne wylnagania na ocene rniernq (wymagania konieczne),
oddzieliie - na ocene dostatecznq (wymagania podstawowe), oddzielne - na dobrq
(wymagania rozszerzone) i bardzo dobrq (wymagania dopelniajqce):
Wy~llagania ko~?iecznedotyczq opanowania iuniejetnoici wykonywania prostycli
operacji, pod Scislq kontrolq nauczyciela, zwiqzanycb z obrobkq recviq nletali i
hvorzyw sztucznych oraz z technikq montaiu niechaniczrrego i elekhonicznego, na
podstawie zadanej dokumentacji lech~iologicz~~ej.
Nauczyciel jest zobowiqzany do
udzielania c i ~ l e g oinsmtktaiu bieiqcego.
IVyniagnnia pods~ni~'oisedotyczq opanowania uniiejqtnoici wykonywania proslycl~
operacji, zwiqzanycl~z obr6bkq recznq metali i nvorzyw sztocznych oraz z technikq
rnontaiu tnecl~anicznego i elektronicznego, na podstawie zadanej dokume!itacji
teclmologicznej. Rola nauczyciela ogranicza sic do omowienia procesu
tecluiologicuiego w ranlac11 instrukiati~ wslcpnego i sprawdzenia rezulta16w
wykonanycll czyruioici oraz udzielenia uczniowi uwag podczas instroktaiu
koricowego.
PVyn~agania rozszerzone dotyczq opanowania uniiejelnoici samodzielnego
wykonywaliia operacji, nvi,lzanych z obldbkq rcczriq metali i iworzyw sztucznycli
oraz z lechnikq lnonraiu ~necl~anicznegoi elektronicznego, na podstawie zadaliej
dokumentacji teclmologicu~ej. Rola nauczyciela ogranicza sic do sprawdzenia
rcrulratow wykonanyclt czynnoici i udzielei~iauczrliowi uwag w isrnscll inslruhtaiii
koricowego.
M/yt??ngania dopelniajqce dotyczq opanowania ulniejet~ioici: zal)laoowania i
sa~nodzielriegowykonywania wszystkicl~ operacji zwiqzanych z projektowaniem,
montaiem i uroclio~nieniemplostycl~urzttdzeh eleklroc~icznycl~.
Rola t~auczyciela
ogranicza sic do sprawdzenia rezultatow wykonanycli czynnoSci.
4. Podstawowe Srodki dydaklyczne
-zestaw ilarzedzi do obrdbki rccznej metali i tu,orzyw szhrczllych,
-zestaw narzedzi do lulowania elekhycznego,
-zesraw pr6bek metali i tworzyw sztucznych,
-zestaw element6w stosowanych do polqczeh mechanicznych (Sruby, wkrqty, nily),
-zesraw elemeatbw stosowanycl~ w montaiii elektrycznyin (przewody, zlitcza,
transfolmatoly, potencjornetry, radiatoly, rezystoly, kondensatoly, elernenty
p6lprzewodnikowe, itd.).
-katalogi elementdw eleknycznych i elekhunicmych,
-prz).rzqdy porniarowe,
5. Literatura
Brak podrccznika obejtnujqcego c a b program; zastqpczo proponuje sic:
Okoriiewski S .
Polyiiski A.
Teclinologia dla elektroii6w (WSiP, 1994)
Podstany teclmologii i konshukcji mechanicznych (WSiP,
1988)
I'oradnik koilstruktora s p r z ~ helekh-onicmego
l
(WKiL, 1981)
Praca zbioi-owa
Tyinowski I.
Materialoznawstwo i podstawy teclu~ologii(WSiP, 1986)
Polskie Noimy
Urzqdzenia elekhoniczne
Praca zbioi.owa
Poradiuk iiiiyniera elektronika (WNT, 1988)
Czasopisrna o teiiiatyce eleknuniczriej
11. Specjalizacja
Systerny i sieci itomputerowc
1
I . Szczegolowe cele ksztalcenia:
W wyniku zorganizo,vanego procesu naoczania uczei/slucl~aczporvinien un~ief:
-
'1
-
zamonrowaf, i skonfigurowaC piyty glbw~iekomputerbw, pai~iiecidyskowe, k a l ~ y
graficzne, urzqdzenia moltimedialne, drukarki, plote~y,skauely, moderny,
zarnorltowaC i zaiostalowai sieci kornputera~ve,
przetestowaf, o s i ~ i urzqdzei ko~nputerowych za polnocq narzedzi
programowych,
dokana6 korekcji bl$dow struktury logicznej i fizycznej pamiqci dyskowycll,
zamontowai i s k o ~ ~ f i g ~ ~ rmoderny,
owai
skonfigurowaf, urzqdzenia ko~nputeioweza pornocq prograrnu Setup-BlOS,
2. Material riauczania
i<onfigurownnie plyt glo\vnych: \tymiana procesora, zmiana czqslotliwoici
zegara systemowego, rozszerzanie pojenmoici pamigci glownej i palniqci Cache.
zerowarlie sprzetowe pamieci CMOS, wymiana programu BIOS. Uri~cholnienie
zestawu komputerowego. Badanie wptywu sprzetowej konfiguracji k o ~ ~ ~ p u tna
e r ajego
pracq: w p l y w ~pmcesora, ~ ' p l y wpalniqci
~
Cache (wlqc7.011a/wyl;lczona), wplywu
wielkoici pamieci operacyjnej. Konfigurowanie systemu za pomocq programu Setoprims
Montili i konfiguro~vaniepamicci dysko~vych: moatai i ko!lfigel-owanie stacji
dyskdw elastycznych, rnorltai i konfigurowanie dyskbw twardycll standardti IDE,
SCSI, E-IDE. Testowanie szybkoici transmisji dyskbw twardycll rbznycli slandardbw,
wsl)olpracujqcych z i6inymi magiswaiami piyt gl6woych. Korekcja bledow slruktury
logicznej i fizycznej dysku twardego.
M o n t a i i konfigurowanie kart graficzoych: ze zlqczami ISA, VESA Local-Bus,
i
w jednej jednostce cenhainej. Dob6r monitors do
PCI. Montai dw6ch k a ~ graficznych
parameh6w karty graficznej. Uluchan~ianie. niestandandowych t~ybbw piacy.
Testowanie o s i q o w kalr graficznych.
Instalowanie i konfigurowanie urzqdzei zewnptrznych: instalowanie i
konfigmownie drukarek: iglowycl~, laserowycl~, atranentowych; instalowanie
ploterow; instalowanie i konfigm-owanie skanerbw.
M o n t a i i uruchomienie urzgdzeh multimedialnych: czytnika plyt
kompaktowych (CD-ROM), karty diwiqkowej, gloinikow, kany wideo. Testowanie
wlw umqdzej2.
Montai i konfiguro\vanie sieci l<omputerowycli: Instalowanie i konfigurowaiiie
kart sieciowycli. lqczenie koinputerbw za poniocq r6inycli inedibw. Instalowanie
systeriihw operacyjnych sieciowych. Moiitai i koiifigi~rowanie n1odein6w (montai
inodeinhw wolnostojqcycli i k a t modem-fax, instalowaoie prog~ani6w
komunikacyjnycli, przesylanie plik6w z korekcjq b l ~ d 6 wi kompresja danycli).
U r z q d z e n i a audio!vizualne
'
7
I . Szczeg6lowe cele ksztalcenia:
W wyniki~zorganizowanego procesu nauczania oczeii/sluchacz powinien umieC:
-
-
-
-
zaiiistalowai i zaprogramowaf,urzqdzenia audiowizualiie,
miierzyC glowlie paramehy techniczne odbioniik6w radiouych, telewizyjnycii i
sprzgtu elekt~~oakustyczoego,
zbadai poszczeg6liie bloki funkcjonalrle urzqdzeii zgodiiie z inshukcjq seiwisowg
zinterpretowat ivyniki porniarhw,
zlokalizou'at i iisunqi proste uslerki.
2. Material nauczania
Urzqdzenin telewizyjne: Instalowanie odbiomikow telewizyjiiycli. Badariie
paratnetrow tecl~~iicznych odbiomikow. Po~iiiaiy poszczegOliiycli blok6w
ii~nkcjonalnycii, zgodnie z inshukcjq serwisowq. Lokalizacja ustelek w loracli
odcliylaoia pozioiiiego i pionowego: w ukiadzie wysokiego t~apiecia;w torze wizji i
fonii. Instalowanie, programowanie i badanie pozycjonerbw i tunerbw saiclitamycli zalecenia rnontatowe i eksploatacyjne, . Badanie urz;idzeil telewizji kablowej.
Urzgdzenia zapisu i odtwarzania diwi$ku i obrazu: Badailie paramehbw
t ~ c h i ~ i c z n ~ oraz
c l i regulacja nieclianizmhw: gramofonu, ioagnetofonu, odlwarzacza
plyt CD, kairrery, rnagnelowidu. Lokalizacja uszkodzeii.
Urzgdze~iia radiowe: Badanie parametrow teclmicziiycli odbiornikbw. Poiiiiaty
poszczeg6inych blokbw funkcjonalnycli. Shojenie odbioniik6w radiouych.
Lokalizacja usterek w odbioinikach. Ogblne zasady iiapraw.
IJrzqdzenia elektroaLustyczne: Instalowanie sprzetu elekh-oakus(yczncgo.
Badanie paramelrdw tecl~~~icznych
sprzetu elekhoakustycznego. Badanie ukladow
redr~kcjiszumow. Teclinika lokalizacji usterek w urzqdzeiiiach elekh.oakustycznycli.
1. Szczeg6lowe cele ksztalcenia:
W wyniku zorganizo,vanego procesu naucznnia uczelilslucl~nczpoivinien umieC:
-
-
zmierzyC wielkoici riieelekhyczne za pon1ocqprzetwomik6w pomiarowych,
zbadaC regulatory,
dobraC lrastawy regulatora,
zaprogramowaC mikroprocesorowe sterownihi przemyslowe,
zbadaC urzqdzenia wykoliawcze.
2. Material nauczania
'1
Czujnilti i przctivorniki: Porniary fernperator. Badanie czujnikow pozioltiu.
Czujniki systemow ala~mowych. Czujuiki zbliieniowe. Czujniki para~netrow
cltemicznych. P~zetwornikiprzemyslowe. Czujniki poloienia.
Uklady regulacji automatycmcj: Badanie segulatora PID. Badatlie regltlatora
wielofunkcyjnego. Badanie regulatorow dwu- i trojstanowych. Dobor nastaw
regulatora. Badanie ukladu regolacji z reguiatoreln o ufyjici~tciulym. Badanie ukladu
regttlacji z regulatorem o wyjiciu krokowytn. Badanie rozproszotlego ltkladu regulacji.
Wizualizacja procesow przemyslowycl~.
Stel-ovvnilii rnikroprograrnownIne: Badanie podstawowyci~ f u ~ k c j isterownika
swobodnie prograrnowalnego I'LC. Programowaoie flrnkcji logicznyci~ w jezyku
literal~~yin.
Programowanie hnkcji logiczttyclt w jezyku graficzltyrn stykowyln. Praca
sterowt~ika w syt~lacjacli nietypowyclt. Progralnowanie wejit analogowycl~
sterowrlika. Praca sterownika w sieci. Programowa realizacja regulatorow 1'1D w
srerowrrikacl~.
Urzqdzenin wyl;onawcze: Badanie przekainik6w, styczriikow, elementow
slerowlticzyclr i sterowoikow mocy. Silrriki elekhyczne. Silowniki elehtiyczite.
Falowi~iki.
W klasielsemesh2e progran~owo-najwyiszym rnoie byC realizowana
specjalizacja. Szl(ols zobowi+znna jest dostosoivaC luvtalcenie specjalislyczne do
potrzeb ryaliu pracy.
Po rozeznaruu lokalnycli potrzeb kadrowych, wybrane sl~ecjalizacjemog3 by6
realizowane:
-\v funkcjonujqcym w mieicielrejonie centrum laztalcenia praktycznego,
- w szl;olnym laboratorium (jeili szkola dysponuje takimi warorrkami),
-w zakl;ldzie pracy (w takirn przypadku zaklad jest zobou~iqzanyu-ealizowaC
program ustalony dla danej specjalizacji i zapewniC uczniorilislucbaczorn
odpowiednio przygotowane stanowiska dydaktyczne).
Uczniowieisluchacze mogq uzyskat specjalizacje z zakesu:
sysremdw i sieci kon?puleroi<ych,
rlrzqdzeri aiidioi~~i:~raI~iy~'tr,
-
a~troi~iai)~kip,zoriyslo~~~ej,
i>,b iisiych dzicdzin elckwoniki, i~yiiikajqcych z klasjflkacji zaivoddiv i
specjalnoici (MPiPS 1995 r), rozsrozajqcych i~iaierialriairczaiiia przcdiiiiord~e
za~vocloi~ych,
p o ir:godi~iei~ier zaii~ro.c,so~~~anyii~i
rakladaiiiipracy iopraco~r,a,rir(
~ropraiiiirnaitczaiiia.
~zko'la&na uzgodnik z zairitresowanymi zakladalni pracy:
-miejsce specjalizacji (stanowiska w zakladzie pracy, w szkoli~ylnlaboratorioin lub w
cellhllrn ksztalcenia praktycznego),
-wykaz umiejqtnoSci, ktbre l~owinienopatiowak uczeil/slncl~aczw czasie odbywaiiia
specjalizacji,
-spos6b zaliczenia specjalizacji (jeili specjalizacja odbywa sic w zakladzie pracy).
-
Specjalizacja sysrcrlry isicci konipeteroii~ejest rozszerzei~ieinn~atesiaiuilauczaiiia
nszedmiot6w: skladl, iliikronroccsnro~t,c oraz n,ucoln?ia eleklivczna i elek~roniczna.
W raii~aclizajeC specjalistyczllycl~sj~sicriiyi sieci koiiip~treroir~c
ocz~iiou~ieislocliacze
wykoiiujq Cwiczenia z zakiesu montaiu, instalowania, konfigurowania i testowania
uizqdzeri teclmiki komputerowej. Laboratarium powinno byc wyposaiorie w kilka
zestawirw kompoterowych umoiliwiajqcych wymiatie procesorirw, rozszerzanie
pamieci glowliej i pamipci Cache, instalowanie patniqci dyskowych rbinych
staiidardhw, instalowanie kart graficznych o rbit1ycli rozdzieiczoiciaci~,ir~stalowallie
urzqdzeri multiinedialnych, lnontai modemhw i lokaliiycli sieci koinputerowycli.
Uczi~iowielslucliacze w hakcie zajqq ollanowujq umiejetnoici montaiu,
koiifiguiowania i testowat~ia urzqdzeh. Cwiczenia dotyczqce sieci wymagajq co
tiajmniej dw6cli kait sieciowych rnontowanych w komputeracb iqczonych kableni
koncenhycznyni, skretkq lub Swiatlowodetn. W tak zaiinprowizowanej sieci moilla
zaiiistaiowad sieciowy system operacyjiiy.
Specjalizacja rrrrqdzo7ia aedioii~izealnc jest rozszerzeniern materialu nauczai~ia
przedmiotirw: ii/-qdze/~iaelckironicznc oiaz/>racoll'nin clekirycma i eiekironiczna. W
ramacli zajqC specjaiistycztiycl~ linqdzoiia airdio~~~izlraIi?e
uczniowie/slucliacze
wykoliujq Cwiczeiiia z zakresu instalowania, badania i lakaliz,acji uszkodzeli urzqdzeri
audiowizualt~ycl~.
Specjalizacja arrlo~itaiykaprzcniysloi~~a
jest rozszerzeniern materialu inai~czaiiia
przedtniotbw: eklady aiilontaryki oraz p r a c o i ~ v i aelckiryczna i cickironiczna. W
ralnacli zajeC specjalistycmych airioriiaryka przcniyslo11'a uczniowielslucl~acze
wykotiujq Cwiczeienia z zakresu badania przetwomikdw potniarowych, badarlia uklad6w
legulacji automahycznej, badania stcrownikirw swobodnie progamowalnych, badania
uklad6w wykor~awczyclt.Laboiatohium powinno by6 wyposaiorle w kilka statrowisk
uinoiliwiajqcycl~badanie i programowanie wiw urzqdzen.
4. Podstawowe Srodki dydaktyczne
Zajpcia specjalizacyjne winny odbywa6 sic w specjalnie do tego celu
pszygotowat~ycli pomieszczeniach, wyposaionycli w stofy laboratoiyjr~e z
doprowadzonym zasilaniem. Instalacja zasilajqca musi posiadak .sysleii~ ochroi~y
~~rzeciw~,oroieniuwejoraeiiowj
(zabezpieczenia ririnicowo-prqdowe).
\
Laboratorium systern6w i sieci I~ompt~terowyehpowillno byc wyposaione w
kilka zestawow koinputerowych umoiliu~iaj;lcycltwymiane procesor6w, rozszerzanie
painieci giownej i paniieci Cache, instalowartie pamieci dyskowych r o h ~ y c l ~
sta~ldardo\v,instalowanie kart graficuiycl~o r6inych rozdzielczoiciacl~,ir~stalo\~ariie
wztdzen multiinedialnych, inontai modemow i lokalnych sieci komputerowyclt.
Przede wszystkim kompute~ywiittiy by6 wyposaione w plyty glowlle zawierzljqce
rOine smndardy magistnl, gniazda procesorbw lypu ZIF, Fiaslt BIOS oraz
zintegrowane stei-owniki dyskow twardych. Stanowiska winny byC wyposaione w
dyski twarde i kal-ty graficzne roinych standard6w. Kaide stanowisko t i ~ i ~ zawierat
si
komplet oprogramowania diagnosfycurego i narz~dziowego.W laborntoriolii powirlny
by6 conajtnniej dwa mode~ny zainstalowat~e w dw6ch ko~nputeracil i polaczone
zlqczem trwalym oraz dwie kaity sieciowe montowane w dw6ch sqsiedrticl~
komputeraclt li~czo~iycl~
kablern koncenuycznyin, sk~$tk$lub Swiatlowoden~.
Laboratoriuni l~rzqdzeli a~rdiowizualnych powitmo by6 wyposazone w kilka
stanowisk omoiliwiajqcych badanie odbio11tik6w telewizyjt~ych, osprz~lu telewizji
satelitainej i kablowej, odbiornikdw radiowych, urzqdzefi zapisu i odtwarzania
diwieku i obrazu, urzqdzei~ elekt~oakustycznycli. Zestawy powinny stwarzaC
moiiiwoiC sy~nulacjitypouych uszkodzeli w poszczegblnych blokach funkcjonalnych
orzadzen. Niezbqdne przyzylzqdy pomiamwe: oscyloskol~ydwukar~alowe, generator
w.cz, telewizyjnych sygnal6w kontl.olnych, wobuloskop, generator sygilalow
siriusoidalnyclt 506Iz-SMNz, fransfotmator sepa~uj;lcy, autotransformator, rnien~ik
uniwelralr~y(fypu V640), sorida wysokiego napiccia.
L.aboralorion~ automntyl;i p~.zernyslowej powin110 by6 wyposaione w kilka
stilnowisk zawierajqcycl~ sterowniki mikroprogratnowalne sprzeione z komputesa~ni
PC j~olqczonymi w sieC, wspolpracujqce z przetwomikaini pomiarowy~ni oraz
urzqdzeniami wykonawczymi. Laboratolium powinno umoiliwiaC realizacje czterech
serii Cwiczen: badanie czujnikow i przetwomikbw, badanie ukladow regulacji
airrornatycznej, badatlie sterownik6rv mik~oprogramowal~iyclt,badanie urzqdzen
wyko~~awczyclt.
5 . Literatura
Rrak podrecznika obejmi~jqccegocaly program specjalizacji; zastepczo proponuje
sic liremrnirq podanq w progralnach naucza~ia przedmiotow: uklrldy
niiluoprocesoi-owe, urzqdzenia elektroniczne, uklady automalyki, pracownia
eleknyczna i eleknonicma.
12. I'raldylta zawodowa
P r a c a przy m0ntai.u i uruchainianiu
( w zakladach p r o d u k u j q c y c h urzqdzenia elektroniczne)
1. Szczeg6lowe c e l e ksztalcenia:
W \r,ynilai zorganizo\r,anego procesu ksztnlcenia uczeii powinien umief:
- puzygotowat eleineiity i uklady elektroniczne do montaiu,
- zarnonton,aC eleinei~ty i uklady elektroiiiczne. zgodiiie ze sclie~iiate~ii
niontaiohym,
- uunchamit i dostioif, uklady i urzqdzenia elektronicziie,
- zinierzyf, parametiy okladbw i urzqdzeii elektlniiiczi~yc!i oraz przetestowat ic!~
place.
2. Material nauczania
Zapoznai~ieocziii6w z organizacjq zakladu pracy Przeszkole~~ie
ocz11i01vz zakresu
zasad BHP. Zapozi~aoieiicziiibw z zarzqdzei~iarniobowiqzi~.iqcyrniw zakladzie.
Praca ila poszczegblnycii stanowiskacli produkcyjnycli: zapoznaiiie siq z
dokiime~~tacjq
teclu~ologicz~igprzygotowailie eleinentbw i likladdw elehtvoniczoycli
do nioiltaiu, nlontai elekt~o~iiczny
i mecl>anicznyukladhw i urzqdzcri.
Pcaca na stariowiskacl~urncl~o~nieiiiowyci~:
zapoz~~anie
sic 7. orgailizacjq sta~iowisk
ui-iiclroinic~iiowycli i kooholi. Z.apoananie siq z dokuinentacjq tech~iiczno-i-ucliowq
i~i-~~cI>ainianycli
wyrobow. Zapoznanie siq z obslugq urzqdzei, i przyrzqdow
poiiiiarowycii stosowa~~ycli
lie stanowiskal~ui-uclio~i~ieiriowycI~.
P r a c a przy o b s i u d z e i k o n s e r w a c j i urzqdzeli elektronicznycli
( w zakladach, w kt6rych sa. s t o s o w a n e urzqdzenia elektroiiiczne)
I . S z c z e g 6 l o w e c e l e ksztalcenia:
W rvyoiiut zorganizowaiiego procesu lksztalcenia uczeri powinien umief:
zaiiistalowac urzqdzciiia elektroniczne,
- uiuclio~niti~rzq(lzeiiiaelektro~liczne,
- obsliityt i nadzororvat piacq urzqdzeii elekboniczrlycil,
dokonaf,okvesowych kooserwacji urzqdzen elekh-onicznycli,
- lokalizowat i usiiwat drobiie iistei-ki.
-
-
2. Material nauczania
Zapw~nanieuczoibw z organizacjq zakladu pracy. Przeszkoleoie oczniow z zakresu
zasad BI-IP. Zapoznanie uczniow z zarzqdzeniarni obowiqzujqcymi w zakladzie.
Zapoznaiiie sic z dokun~entacjqtecllnicznq i obslugq urzqdzeli elekbonicz~~ycl~.
Praca przy instalowaniu i uruci~anlianiuurz&zeri elekh-onicznycl~.Praca przy obsludze
o~zqdzeli eiektronicznycli. Okresowe konse~wacje urzqdzen elekhonicznych, l'raca
przy iokalizowaniu i usuwaniu drobnycll usterek.
L
Praca w serwisie urzqdzeri eiektronicznych
(w warsztatach naprawczych urzqdzeli elektronicziiych)
1. Szczeg410we ceie ksztaicenia:
\V wyniliu zorganizowanego procesu lisztslcenia uczeti powinien umieC:
poslutyC sie doku~nentacjqserwiowq urzqdzen elekrroniczl~ych.
obsIu%yCprzyrzqdy ])omiarowe i testely otywane podczas napraw,
zastoso\vaC typowe sposoby i tecluliki lokalizacji uszkodzeli,
- ivytnieni6 oszkodzone eletne~ltyi uklady,
- urucl~micurzqdzenia po doko~~aniu
wy~nianyuszkodzonycl~eleinentow,
-
2. Material nauczania
Zapoznanie oczni6w z organizacjq zakladu pracy. Przeszkolenie uczniow z
zakresu zasad Dl-IP. Zapoznanie ucz~liow z zarzq(1zeniami obou,iqzujqcynii w
zakladzie.
Zapoznanie sic z instrukcja obslugi i dokuinentacjq ser\visowq naprawianych
ui-zqdzen. Zapoznanie sic z obslugq przyrzqdow pomiarowych, tester6w i prograrnbw
narz$dziowycl~stosowm~ychprzy naprawacl~.Zapoznanie sic z typowymi spasobani i
teci~nikami lokaiizacji uszkodzeii. Zapoznarlie siq z tecluiikq wytniariy elementbw i
utladbw elekt~onicznycll. Przest~zeganie przepisow BIiP podczas ilapraw sprzqtu
Zapoznanie uczoiow z organizacjq zakladu pracy. Przeszkolenie liczllibw z
zakesu zasad RIIP. Zapoznanie ucziiiow z zuzqdzeniarni obowiqzuijqcymi w
zakladzie.
I'oznanie zasad rnarketiogu. Uiuchomienie i obstuga prezeilrowanego urzqdzenia
elcktxonicziiego. Przedstawienie paranietxow prezentowailego urzqdzenia na tie
orzq(lzen firm kor~k~~rencyjrrych.
Instalowanie i urticlralnianie orzqdzeh w d o ~ n u
klielrta. Plzeszkolerric irnbywcy w obsludze i bezpiecary~nl~iytkowai~iu
urzqdzenia.
Przedstawienie wariii1k6w gwarancji.
3. Uwagi o realizacji
W klasie czwartej techriikurn 5-letniego, w klasie dru-ie'
techniku~n3-letniego
0'
w serneslrze trzecirn s'koly policealnej, uczniowleisl~icl~aczeodbywajq
czterotygo~laiowijpralitylq zawodowg w zahladacl~pracy, zglaszajqcycl~ polrzeby
kadrowe w zawodzie lechrrili rlckfru~rili.
Ucz~~i6wIsliichaczyilaleiy przede wszysthiin kierowaC ]la praklyki specjalistyczne
clo ( y c i ~zakladow, ktore zgl;rszajq potrzeby lksdrowe. Uczniuwie w z;1lciilo9ci ad
pofrzeb n~icjscowego rynku pracy olog:~ odbgw;~C pniktyke, zgodnie z
z;linteresowanisn~i,rv jcdnym z niiej wyarieoionyclr znlklad6w:
01.82
-
-
w zakladach produkujqcycl~orzqdzenia elekll-oniczne.
w zakladach, w ktorych stosowane s;l urzqdzenia elekll-oniczoe.
\rf warszlatach naprawczycli urzqdzeli elektl-o~~icznych,
w placowkach badawczo-rozwojowyclr, w pracowniach i biuracl~ko~~sl~okcyjnotecl~nologiczirych,zajinujqcych sic projekto\uaniern urzqdzen elekl~onicznych,
w placowkach zajnlujqcych sic sprzedaiq i~rzqdzehelekb-onicz~~ycli.
Uczniowielslucllacze powinni, wykorzyshljqc swoje llilliej~tnoici, nawiqza6
konlakt z kierowlrictwem zakladu, w ktoiym zarnierzajq odbye praktyke,
zaprezenlowaC swoje urniejqn~orci zawodowe, ustali6 szczegalowy hannonogra~n
praktyki. Rola szkoly, na tyln etapie, powirir~aograliiczy6 sic do zawiucia umowy, po
uzgodnieniu programu praklyki.
Zaliczenie praktyki powinno by& potwierdzone w dzienniczku praktyk. Ocena
wiirna owzgIcdniaC nastcpuj;lce Iuyleria:
-dy.scyplina,
-saniodzie/r~uSC~vplucy,
y a k o i i i%ykony~vanej
pracy,
-pr?csuzeganic przcpisd112hczpieczcfisri~,ai higicriy pmc},.
13. Zarys wiedzy o gospodarce
1. Szczegolowe cele ksztalcenia:
M' wytiiliu z o r g n ~ i i z o ~ , a ~ iprocesu
ego
lisztalceoia ucze~ilslucliaczpowinien uniieE:
-
okreilit pojecia: pohzeby, dobra, uslugi, produkcja, obidt towarowy, ko~isutnpcja,
irodki pracy, przedmioty pracy, sila robocza;
- scharaktelyzowaC powivania rniedzy ogoi\varni cyklu gospodarczego;
- wskazaf, wplyw odpowiedoiej organizacji pracy na efekt dzialania;
- okre$liC istotq meclia~iizmulynkowego;
- o k e i l i t pojecia: towar, popyt, podai, cena;
- wskazaC relacje lnipdzy popytem, podatq a cenq
- wskazaC przyczyny oraz melody walki z innacjq
- okreilif, pojecia: podmiot gospodarczy, dzialalnoiC gospodarcza
- sklasyfikowai: podmioty gospodarcze wedlug fonny prawnej;
- ok~eiliC rhinice miedzy przedsi~biorstwem paristwowym, komunalny~n.
sphldzielniq a spolkami prawa bandlowego: jawna, akcyjna, z ograniczoi~q
odpowiedzial~ioici?,oraz 11rawa cjnvil~iego,uwzgled~iiajqctworzenic, osobowoiC
prawnq i zasady dzialania;
- rozr6iniC odl~owiedzialnoii: rnajqtkowq sphldzielni i sphlek oi'az icli
wsphlwlnicicieli
- rozrhiiiiaC ceiip akcji i obligacji: iio~iiinalnge~iiisyjii~
i iy~lkowq;
- wyjailiiC sposoby p~ywatyzacjiprzedsipbiorstw patislwowycli;
- wyjaSriiC zasady powszecli~iejp~ywafyzacji;
- okreiliC podstawowe zada~iiaorgatihw rhioycli pod~iiiothwgospodarczycli;
- scl~arakte~yzowaCscl~ernat strukhi~yorgaoizacyjnej przedsipbiorstwa: koiiihrki
za~zqdu,korn6rki produkcyjne i pornocnicze;
- wskazaC kolnhrki organizacyjoe, zajniuiqce si? sprawarni pracowniczymi;
- zloiyf, ofe~iepracy i odpowiedzief, na ofei't$ podanq w prasie;
- sporzqdzib list intcncyjliy (podanie) i j c i o ~ y s(Coriculum Vitae - C.V);
- 11rzeprowadziCroztnowe z potencjal~iy~ii
pracodawc?;
- okreilif, prawa i obowiqzki pracownika przy zawicraiiu u~iiowyo pracp i uniowyzlccenia;
- skorzystaf, z kodeksu pracy i przyklado\+ycli r e g i ~ W wwewn$l~znycli,
zwlaszcza w zaluesie bhp;
- obliczyC wydajnoii: pracy;
- objaiiiiC wplyw wydajiioSci pracy na wynagrodzenie pracownika;
- obliczyi: wysokoit wynagrodze~ua;
- skorzystaC z ustawy o podatku d o c h o d o ~odi oshb fizycziiycli;
- obliczyf, podatek docliodowy od osbb fizycznycli zahudllionych wg umowy o
psacp, imiowy-zlccenia oraz wypeliiiC deklaracje podalkowq;
- rozpoznawaC lokalliy rynek, w celu prowadzenia dzialalnoici gospodarczej;
-
1
zalanvif, formalnoici zwiqzluie z podjeciem dzialalnoici gospodarczej: wypelnit
zgloszel~ie w urzqdzie gminy, uzyskat koiicesje, zaloiyt rachilnek bankowy,
uzyskat nr REGON,zglosiC obowiqzek podatkowy w erzedzie skarbowym;
- wypelt~if,deklaracjq ilbezpieczeniowq do ZUS;
- sklasyfikowaf, ubezpieczenia (spolecme i gospodarcze);
- rw~rb7jiiCSrodki n~\,alei obrotowe;
- wyjainit h i n i c e miqdzy leasingiern a kredytem;
- sklasyiikowat kredyty;
- wypelilit prosty \\,niosek kredytowy;
- obliczyt odsetki od kredytu;
- sklasyfikowai koszcy \v ukladzie rodzajowym i kalkulacyjnynl;
- scllaraktelyzowai koszty zmienne i stale;
- przeprowadziC prost4 kalkulacjq kosztbw;
- obliczyi cell$ sprzedaiy;
- obliczyC wysokoif, podatku akcyzowego;
- obliczyC wysdkoit podatku VAT naiiczonego i naleinego;
- sporzqdzif, fakhlr? i rachonek;
podat roinice miqdzy platuoiciarni za pomocq czeku, weksla i poleceliia
przelew~t;
- ivystawiC weksel, czek i polecenie przelewo;
- obliczyi ~vynikfir>aosowy;
- obliczyC i zintelyreto\vaC podstawowy wskailiikrentow~io~ci;
- \\,ybrat s1>0sobr o z l i ~ ~ a rsic
~ i az urzede~nskarbowym;
- zarejesnowaC typowe zdarzenia gospodarcze w podatkowej ksiqdzr przychodow i
rozcl1od6w;
- prowadzit ewidencj? p~.zycliodowi zakupbw;
- rozliczyt sic z urzqdeln skarbowym z tylulu rbinego rodzaju podatko\\'.
-
2. Material nai~czania
UJiadonioSci n,sl$pne: Potrzeby lodzkie i irodki icli zaspokajaliia. Rola
przedsiqbiorstwa w zaspokajaniu potrzeb ludzkiclr. Ogniwa cyklu gospodarczego:
produkcja, handel, konsumpcja. Produkcja i jej czymiki. lstota i znac'enie organizacji
pracy. Istofa gospodarki rynhowej. Inflacja.
-Klasyfikowanie dbbr i usiug.
-Zaliczanie okreilonycll dobr i uslug do irodkow lub przedmiotbw pracy.
I'otlmiot gospodarczy I jego pracownicy: Pohniot gospodarczy, dzialalnoit
gospodarcza. Klasyfikacja podiniotow gospodarczych. lstota zasady dziaiai~ia,
tworzenie podiniotbw gospodarczych. P~ywatyzacja przedsiebiorstw panstwowycl~.
Powszcchna prywatyzacja. Akcje, obligacje jako papie~y waltoiciowe. Gielda
papiei.6~wartoiciowycl~.
Organy podmiow gospodarczego. Stioktura organizacyjna. Zarzqd i kornbrki
pi.odukcyjne. Wydzial produkcyjny jako przyszle sta~iowisko pracy absolwenra.
KotnOrki zajm~i.jqcesiq sprawami pracowniczyrni (w lyn1 bi~p).
Ryi~ekpracy, popyt i podai. Bezrobocie: pizyczyrip i skutki. Poszukiwanie pracy.
Agciicje pracy. Rozmowa kwalifikacyji~a.Odpo\\,iednie zaprezentowatiie si$ (ubior,
zacl~owanie).Utnowa o prace i umowa-ziecenie. Obowiqzki i prawa pracownika
(ubczpieczenie, czas pracy, urlopy, wynagrodzenie). Zwalnianie pracowi~ika.
WydajnoSt pracy. Wy~~agrodzenic.
Placa realna a noini~ialna.Podatek docl~odowyod
osbb fizycznycl~.
~ w i c z e n i a
-Sporzqdaaie: listu iiltencyji~ego.Odpowiedzi na oferte, jcioiysu.
-1'rzcpro~'adzanie scenki sytuacyjnej, zwiqzanej z ubieganiem sic o prace.
-Wypell~ia~iic
dsukbw: 11111owyo prace, n ~ n o \ ~ - z I e c e i ~ i a .
-0bliczanic wskainika uydajooici pracy.
-0bliczaliie wysokoici wynagrodzenia wg r6iliycIi syslen~bwplac.
-0l1licza11iepodatku docilodowego ad osob fizycznych.
-Wypelnianie fortnularza podatkowego.
fodejniowanie dzialalnoSci gospodarczej: Wybor rodzaju i miejsca dzialalnoici
gospodarczej. Badanie lyl~ku.Fo~rnainoicizwiqzaoe z podejli~owaniell~
dzialalnoici
gospodarczej. Obowirjzek ubezpiccze~~ia
spolecznego \vlaiciciela i jcgo pracownik6w.
Ubezpieczenia gospodarcze. Pozyskanie rnajqtku tix~alegoi obrotowego: leasing i
kredyt.
Koszty dzialalnoici. Cena sprzedaLy iiiej elemeiity.
Podatek akcyzowy, podatek od to\varhw i llsi~ig(VAT). Fonny platilojci za dosta\vy:
obrht got6wkowy i bezgothwkowy. Wynik finaiisowy: przycl~ody i koszty.
RentownoiC. Rozliczanie sie z urzqdein skarbowym z tytulu rbinych podatkhw.
Oplaty i podatki na rzecz grnii~y.Podatki jako podstawowe irodla docl~odbwbodtctu
pahstwa i gminy.
Prowadzei~iepodatkowej ksiegi przycl~odhwi rozcliodow oraz prowadzei~ieewidencji
przycilodbw i zakupbw w przypadku opodatko\rrania zryczaitowat~ym podatkieln
docl~odowyin.
Marketing jako zesphl dzialali i insoumenibw zmierzajtcych do najlepszego
zaspokojenia pokzeb ludzkiclr.
Produkt, dystrybocja, cena. Komuoikowai~iesic z nabpwcq.
twiczenia
-Sporzqdzanie umo\vy sphlki prawa cyx~ilnego.
!
-Sporzqdzetiia zawiadomienia o zamiarze podjecia dzialalno9ci gospodarczej.
-Wypelnianie wniosku o otwarcie racllunku bankowego.
-Wypelnianie wniosko o uzyskanie tntrneru REGON.
-Wypelnianie zgloszenia ubezpieczenia w ZUS.
-0bliczenia odsetek od kredytu.
-0bliczaiue ceny sprzedaiy.
-0bliczanie podatku od towar6w i ustug naliczonego i naleinego.
-Sporzqdzanie faktuty i raclionku.
-Wystawiane czeku, uypelnianie dntku polecenia przelewu.
-Wystawianie weksla.
-0bliczanie przycliod6w i kosztow, y n i k u finansowego.
-0bliczanie wskainika rentownoici.
-Rejeshowanie typowycl~zdwzen gospodarczych w podatkowej ksiqice przychodow i
rozchoddw.
-Prowadzenie ewidencji przychodow i zakupow.
-0bliczanie podatko dochodowego od prowadzonej dzialalnoici.
Absolwent recliriikurn lub szkoly policealnej bedzie u, przyszloki psacownikieit~
fitniy (przedsiebiorstwa) albo iiloie pro\\radziC saniodzielnie dzialaliioSC gospodarczq.
Zakres creSci progrannt nauc~ania1w.zedtniotu zarys 11,icdzyo gospodarcc nla ina celu
stworzenlie podstaw do peltiienia jed11e.i z tycl~1.01 i uksztaltowanie uniiej~tiioiciw
zakresie:
-poslugiwatiia sic podstawowymi pojeciailii ekonomicznynii;
-7,rozuinienia istoty mecl~aniztnou~
~ynkowych;
-nawyku korzystania ze irOdel wiedzy ekonomicznej i yrawnej;
-nabycia umiejetnoici zwiqanycli z poszukiwaniem pracy;
-wlaSciwego prezentowania swojej osoby;
-przyslugujqcych praw i obowiqskow, wynikajqcych z kodeksu pracy (zwlaszcza w
zakresie blip);
-nabycia iimiejqtiioici zwiqzanycii z podejmowaniem dzialalnoici gospodarczej lub
prowadzenia wlasnej finny.
Wylukajqca z planu ~iauczania liczba godzin na realizacje tego przedmiotu,
powinna by6 wykorzystana na uksztaltowanie umiej$hioici przewidziaiiycl~ w
podstawie progsamou~ejdla zawodu, jak I6wniet na aktualizacje oraz na rozszerzenie
ri.e$ci psograrnowycl~wedlug zapotrzebowania ucmi6w i uznania nauczyciela.
Realizujqc ti-eici ksztalcenia, nauczyciel powinien przedstawiaC je w spos6b
praktyczny, slosujqc przede wszystkim Cwiczenia i sceriki syhlacyjne. I'owiilien tei
uwzgledniaC aktualiie m i a n y w przepisacli oraz roinego rodzaju doniesienia prasowe.
Dopuszcza siq inoiliwoSC realizacji (ego przedtniotu w 2-godzimiycl~jedi~oslkaclt
lekcyjnycli.
Uwagi szczegirlowc:
W realizacji liiaterialu nauczaiiia w dziale Wiado~troici ivsiepnc naleiy
poslugiwaC sie slownikaini i encyklopediami, pozwoli to na ksztaltowmiie iiawyku
korzystaiiia z litcrahliy. Najwaioiejszym celem tcgo dzialu jest zrozomienie przez
~rcztiidwistoty meclianizlnu iyiikowego.
W dziale Pur/ir~iol gospodarczj~ i jego pracoil'nicy nauczyciel powiiiien
skoncclitrowaC sic tia objainianiu rbiiiic po~iliqdzy pod~niotami gospodarczyni z
pi~~iktu
widzcnia wiasnoici.
P~.~edstawia.jqc typowe scliematy osganizacyjne, iiauczyciel powinieil wskazat
~~cziiiorn
icli przyszle staiiowiska pracy.
Dluga czqii: tego dzialu powinna by6 realizowana w sposhb psaklycziie poprzez
Cwiczeriia kszlaltiijqce urniejettioici poszukiwania pracy (przykladowe ofctiy z prasy
codziennej) oraz korzystaiiia ze swoicli praw i spei~iiaoiaswoicli obowiqzk6w w
pracy. W tyrii przypadku nauczyciel powinien zapoziiaC ucznidw z podstawowymi
przepisaini prawa pracy i ewentilalnie z przykladouylni regulaminami wewnqhznymi
przeiisiqbiorstwa.
Material naiiczania dzialu Podcjirroi~'ariicdzialahtoici gos/~odarczcjoiaz czeSC
driigq dzinlu poprzed~iicgo,uznat iialeiy za najwainiejszy w prograoiie przcd~niotii.
Uczeil (sli~cliacz) powinien zapoznaC s i ~z fo~-riialrioiciami plzy podejiiiorvaiiin
dzialaltioici gospodarczej oraz j~rowadzeniatej dzialaliioici ad stioliy ckoliornicz~iej.
Zailaniein nauczyciela jest takie uiwiadomieiiie ucz~iiom,gdzie szukae ewe~itualnycli
ztnia~iw przcpisach, aby dzialat zgodnie z piawein.
4. Podstawowe Srodki dydaktyczne
Platisze (Toliogralny) tip.:
-klasyfikacja pohzeb,
-klasyfikacja dobr i uslug,
-wykres krzywej popytu i podaAy,
-przykladowe sclieiiiaty struktur 01-ga~iizacyjnyclipodriiiot(lw gospodarczycl~
-przykladowy sclleinat s t n ~ k t u ~oiganizacyjnej
y
wydzialu produkcyjnego;
Przykladowe uinowy i statuty spblek prawa handlowego;
ROilie rodzaje dtuk6w wyiiikajqcych z nykazu umiejqtlioici i twiczeh;
Przykladowe regi~laniiiiywewliehzne pszedsiebiorstw;
Podatkowa ksiega przyclroddw i iozchodhw;
Wz6r ewidc~icjiprzycliod0w i zakupbw.
5. Litesatusa
Brak podrecznika obejmujqcego caly program; zaslepczo proponuje sic:
'
1. Bied W.: Rynek papierow wanoiciowych. Stowa].zyszenie Ksiegowycl~w Polsce,
1992
2. Debski St.: Ekox~onlikai organizacja przedsicbiorstw, cz. I i 11, WSiP 1994.
3. Doinaiiski T.: Tworzeliie i rozwoj malego przedsiqbiorstwa. PWE 1993.
4. Feldell I., Gburek R., Rbiycki M.: Dam prace. Praktyczny pszewodnik dla
szokaj;lcych ]]racy. Wydawnictwo Biblioteka I'racaw~~icza.
5. Kodeks pracy.
6 . Koinosa A , : Szkoll~ysiownik ekonomiczny. Ekonolnik 1992.
7. SopoCko A: Gielda papierow wartoSciowycI1. PWE 1992
8. Przygotowanie do wejicia na rynek pracy. Polska Fondacja Oirodk6w
M'spomagaoia Rozwoju Gospodarczego. OIC Poland, Lublin 1994.
9. Wiiniewski A.W.: Prawo o spolkach, Twiger S.A. 1992.
10. Przepisy regulujqce funkcjonowa~liepodtniotow gospodarczyclr.
11. Czasopisma ekox~omiczno-prawne.
Literatnra powinna bye na biei4co aktualizowana.