Indyjski sektor obronny – zamówienia

Wydział Promocji Handlu I Inwestycji
Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej
w New Delhi
Indyjski sektor obronny – zamówienia
New Delhi 2015
Indyjski sektor obronny - przegląd
Od kilku lat wydatki publiczne na zamówienia w sektorze obronnym w Indiach rosną w nadzwyczajnym
tempie. Stanowi to wyjątkową okazję dla zagranicznych dostawców sprzętu i części zamiennych do
wejścia na dotychczas niespenetrowany rynek.
Obecnie indyjskie siły zbrojne są trzecią największą armią na świecie pod względem liczby szeregowych
żołnierzy. Na przestrzeni ostatniego dziesięciolecia wydatki rządowe na zamówienia dla sektora
obronnego zwiększyły się ponad dwukrotnie. Tak więc podczas gdy wydatki budżetowe przeznaczone
przez rząd indyjski na przemysł obronny wyniosły 17,87 miliarda USD w 2006 r., w 2012 r. kwota ta
wynosiła już 38 miliardów USD1.
Szacuje się, iż niespełna 40% rocznych wydatków budżetowych przeznaczonych na siły zbrojne Indii służy
do zakupu sprzętu i części zamiennych. Ma to znaczne przełożenie na zagranicznych dostawców sprzętu
z przemysłu obronnego, zwłaszcza części zamiennych. Indyjski sektor zamówień publicznych na cele
sektora obronnego jest w znacznej mierze uzależniony od importu – prawie 70% zamówień
dokonywanych co roku na rzecz branży obronnej to towary importowane do Indii2.
Opis
Wydatki inwestycyjne (w mln USD)
Wojsko
Marynarka
Siły powietrzne
2010-11
13110
6948
2098
4064
2011-12
14421
7643
2307
4471
2012-13
15863
8407
2538
4918
2013-14
17450
9249
2792
5410
2014-15
19195
10173
3072
5950
Suma 2010-15
80039
42421
12806
24812
Tabela 1: Wydatki inwestycyjne na zamówienia publiczne dla sektora obronnego w Indiach od roku obrachunkowego 2010/11
3
do 2014/15 w mln USD
Ostatnimi laty wydatki inwestycyjne na zamówienia publiczne na cele obronności rosły w stabilnym
tempie. Podczas gdy w roku obrachunkowym 2010/11 całkowite wydatki przeznaczone na zakup sprzętu
wojskowego wyniosły 13,11 miliarda USD szacuje się, iż w bieżącym roku podatkowym kwota ta
wzrośnie do 19,195 miliarda USD, co dałoby skumulowany roczny wskaźnik wzrostu na poziomie 7,92%.
Kolejną istotną cechą wydatków inwestycyjnych przeznaczanych na indyjską branżę obronną jest duży
udział zamówień dokonywanych przez Wojsko Indyjskie (stanowiących 53% wydatków inwestycyjnych
1
‘Decoding the Indian Aerospace and Defence Sectors’, PricewaterhouseCoopers India, September 2012. Accessed
from: https://www.pwc.in/en_IN/in/assets/pdfs/industries/aerospace-and-defence-services.pdf
2
‘Decoding the Indian Aerospace and Defence Sectors’, PricewaterhouseCoopers India, September 2012. Accessed
from: https://www.pwc.in/en_IN/in/assets/pdfs/industries/aerospace-and-defence-services.pdf
3
‘Prospects for the Global Defence Export Industry in the Indian Defence Market’, CII Indian Defence Industry
Mission EUROSATORY 2010. Accessed from:
http://www.deloitte.com.br/publicacoes/2007/Prospects_for_global_defence_export_industry_indian_defence_
market.pdf
WPHI New Delhi, 50-M (GATE-4), SHANTIPATH, CHANAKYAPURI, New Delhi 110021
www.newdelhi.trade.gov.pl, e-mail: [email protected]
2
przeznaczanych na sektor obrony); następne w kolejności są Siły Powietrzne (31%) oraz marynarka
(16%).
Mimo iż od szeregu lat czynione są wysiłki mające na celu promocję krajowej produkcji sprzętu
wojskowego i części zamiennych, w szczególności poprzez realizację przedsięwzięć typu joint-venture
oraz wprowadzenie zdecydowanie bardziej korzystnych przepisów regulujących bezpośrednie inwestycje
zagraniczne (BIZ) w tym sektorze, według oczekiwań w najbliższej przyszłości Indie będą w dalszym ciągu
uzależnione od sprzętu i części zamiennych produkowanych za granicą.
W rzeczy samej, obecnie Indie są największym importerem uzbrojenia i sprzętu wojskowego na świecie.
Szacuje się, iż w 2013 r. Indie wydały 5,9 miliarda USD na importowany sprzęt wojskowy i broń.
Istnieje szereg czynników, które przyczyniły się do wzrostu wydatków na importowane towary w tej
branży. Po pierwsze brak stabilizacji w regionie oraz rosnąca siła coraz lepiej wyposażonych i
technologicznie rozwiniętych chińskich sił zbrojnych doprowadziły do wzrostu importu nowoczesnego i
technologicznie zaawansowanego uzbrojenia i sprzętu wojskowego.
Po drugie potrzeba drastycznej modernizacji sprzętu będącego w posiadaniu indyjskich sił zbrojnych nie
spotkała się ze wzrostem krajowego potencjału w zakresie produkcji zaawansowanej technologicznie i
nowoczesnej broni i sprzętu.
Po trzecie znaczna część maszyn, uzbrojenia i sprzętu, które są obecnie używane przez poszczególne
jednostki indyjskich sił zbrojnych została zakupiona od zagranicznych producentów kilkadziesiąt lat
temu. W szczególności dotyczy to sprzętu wojskowego importowanego z niegdysiejszego Związku
Radzieckiego, który w owym czasie był największym partnerem militarnym Indii.
Fakt, iż większość maszyn i sprzętu zakupionego w tamtym okresie obecnie starzeje się doprowadził do
sytuacji, w której Indie są w znacznym stopniu uzależnione od importu części zamiennych i
komponentów aby zapewnić długowieczność użytkowanego sprzętu.
Ostatnimi laty Indie usiłowały promować krajową produkcję aby zaspokoić popyt ze strony sektora
obronnego jednak z ograniczonym powodzeniem.
Do 2001 r. produkcja sprzętu i maszyn wojskowych oraz uzbrojenia była ograniczona wyłącznie do
przedsiębiorstw zbrojeniowych z sektora publicznego (defence PSUs) wywodzących się z indyjskiego
sektora przemysłu ciężkiego. Od tamtego czasu rząd umożliwił dostęp do tego rynku także uczestnikom z
sektora prywatnego.
Rząd usiłował także wypromować wykorzystanie krajowego potencjału zezwalając na 26% udział
bezpośrednich inwestycji zagranicznych pochodzących od zagranicznych producentów w kapitale
własnym indyjskich firm z sektora obronnego.
Co więcej, Podręcznik Procedur dot. Zamówień dla Branży Obronnej (Defence Procurement Procedure
Manual), który zawiera regulacje w zakresie zamówień wszelkiego sprzętu, uzbrojenia i maszyn
WPHI New Delhi, 50-M (GATE-4), SHANTIPATH, CHANAKYAPURI, New Delhi 110021
www.newdelhi.trade.gov.pl, e-mail: [email protected]
3
dokonywanych przez siły zbrojne Indii, kładzie nacisk na dokonywanie zakupów sprzętu krajowego lub
sprzętu, który jest produkowany w Indiach w oparciu o licencję pozyskaną od zagranicznego producenta.
Główni eksporterzy sprzętu dla sektora obronnego w Indiach
Tradycyjnie głównym źródłem zagranicznego sprzętu wojskowego i części zamiennych pozostaje Rosja.
Biorąc pod uwagę tradycyjnie ciepłe stosunki pomiędzy Indiami a niegdysiejszym Związkiem Radzieckim,
ten drugi był jednym z niewielu eksporterów sprzętu wojskowego do Indii. Relacja pomiędzy rosyjskimi
producentami sprzętu wojskowego a Indiami została określona jako relacja pomiędzy patronem a
klientem4.
W ciągu ostatnich kilku lat powiązania te pogłębiła dodatkowo współpraca pomiędzy Indiami a rosyjskim
koncernem zbrojeniowym Rosoboronexport. Obecnie Indie są największym importerem rosyjskiego
sprzętu i maszyn wojskowych. W 2011 r. szacowano, iż 25% przychodów pozyskanych przez Rosję z
tytułu eksportu sprzętu i maszyn wojskowych (wycenianych na 3,3 miliarda USD) wygenerował popyt z
Indii5.
Nie można przecenić istotnej roli jaką odgrywają Indie w rosyjskim eksporcie sprzętu wojskowego. W
okresie dziesięciu lat od 2003 do 2013 r. Indie zaimportowały z Rosji sprzęt warty 21,3 miliarda USD.
Oznacza to, iż w analizowanym okresie Indie miały największy udział w przychodach z eksportu towarów
z sektora zbrojeniowego z Rosji (31% ogółu przychodów z eksportu)6.
Indie i Rosja poczyniły starania mające na celu dalsze pogłębianie wzajemnej współpracy, tworząc
Indyjsko-Rosyjską Międzyrządową Komisję ds. Współpracy Wojskowo-Technicznej (Inter-Governmental
Commission for Military-Technical Cooperation, IRIGC-MTC). Komisji, która została powołana do życia w
2000 r. na okres dziesięciu lat, niedawno przedłużono mandat do 2020 r7.
Mimo wyżej opisanych działań indyjskie siły zbrojne usiłują zmniejszyć swoją zależność od importu
sprzętu wojskowego z Rosji. Na przestrzeni ostatnich lat Indie coraz częściej zwracały się w stronę
Stanów Zjednoczonych, Izraela, Francji i Korei Południowej po uzbrojenie i sprzęt najnowszej generacji.
4
‘The Traditional Friend: Russia-India Military-Technical Cooperation and Defence Procurement Ties’ Centre for
Strategic & International Studies, October, 2013. Accessed from: http://csis.org/blog/traditional-friend-russiaindia-military-technical-cooperation-and-defense-procurement-ties-pos
5
‘India Russia Military Cooperation: Which Way Forward?’, Institute for Defence Studies & Analyses (IDSA), 2012.
Accessed from: http://idsa.in/system/files/jds_6_3_RodThornton.pdf
6
‘The Traditional Friend: Russia-India Military-Technical Cooperation and Defence Procurement Ties’ Centre for
Strategic & International Studies, October, 2013. Accessed from: http://csis.org/blog/traditional-friend-russiaindia-military-technical-cooperation-and-defense-procurement-ties-pos
7
‘India-Russia Defence Cooperation: Problems & Prospects’, India Strategic, 2008. Accessed from:
http://www.indiastrategic.in/topstories203.htm
WPHI New Delhi, 50-M (GATE-4), SHANTIPATH, CHANAKYAPURI, New Delhi 110021
www.newdelhi.trade.gov.pl, e-mail: [email protected]
4
W związku z tym, że Rosja również coraz częściej decyduje się na importowany, nowoczesny sprzęt
wojskowy jest mało prawdopodobne aby urzędnicy odpowiedzialni za sektor obronny w Indiach w
dalszym ciągu dokonywali zamówień nowego sprzętu i maszyn z Rosji8.
Niemniej jednak biorąc pod uwagę, iż zdecydowana większość sprzętu i maszyn wojskowych, które są
obecnie użytkowane w Indiach zostały zakupione w Rosji (w niektórych przypadkach zamówienia były
realizowane jeszcze przez Związek Radziecki) także w najbliższej przyszłości będzie istniało
zapotrzebowanie na części zamienne i komponenty do tegoż uzbrojenia.
Rosja także chętnie podchodzi do prób zacieśniania współpracy z Indiami, mając na względzie fakt iż
Indie muszą zmodernizować oraz zbudować własne fabryki produkujące uzbrojenie. Kluczowym tego
przykładem jest współpraca przy produkcji indyjskiego pocisku o nazwie BrahMos. Głównym elementem
współpracy nad tym przedsięwzięciem pomiędzy obydwoma krajami był transfer technologii w zakresie
układów napędowych z Rosji do indyjskich przedsiębiorstw zbrojeniowych.
Kolejnym dobrze znanym przykładem świadczącym o chęci Rosji do wspierania Indii w rozwoju jej
krajowego potencjału produkcyjnego jest współpraca w zakresie skonstruowania myśliwca piątej
generacji przez Sukhoi i HAL.
Pomimo powyższych przykładów kilka incydentów, jakie miały miejsce ostatnimi czasy miały szkodliwy
wpływ na dalsze pogłębianie relacji. Problemy z punktualnym dostarczaniem części zamiennych i
świadczeniem usług serwisowych zmusiły siły zbrojne Indii do zwrócenia się w tym celu do innych
państw.
Ponadto zanotowano kilka przypadków sprzedaży przez Rosję do Indii maszyn i sprzętu będących w
nienajlepszym stanie. Przykładowo w 2004 r. indyjski rząd zakupił od Rosji okręt o nazwie Admirał
Gorszkow (przemianowany na INS Vikramaditya). Miał to być trzyletni kontrakt na przebudowę i
modernizację opiewający na 1 mld USD, skończyło się natomiast na dostarczeniu marynarce indyjskiej
przez stronę rosyjską gotowego statku dopiero w 2012 r. a koszt wyniósł 3 mld USD9.
Ważną tendencją obserwowaną w ciągu ostatnich lat jest przejmowanie przez Stany Zjednoczone
dotychczasowej pozycji Rosji jako głównego eksportera sprzętu wojskowego i uzbrojenia do Indii.
Szacuje się, iż w 2013 r. Indie zaimportowały ze Stanów Zjednoczonych sprzęt wojskowy i uzbrojenie
warte 1,9 mld USD, czyniąc je największym rynkiem eksportowym dla amerykańskiego sprzętu
wojskowego10. Dla porównania, w 2009 r. wartość sprzętu wojskowego i uzbrojenia zaimportowanego
przez Indie ze Stanów Zjednoczonych wyniosła jedynie 237 mln USD11.
8
‘India Russia Military Cooperation: Which Way Forward?’, Institute for Defence Studies & Analyses (IDSA), 2012.
Accessed from: http://idsa.in/system/files/jds_6_3_RodThornton.pdf
9
‘India Russia Military Cooperation: Which Way Forward?’, Institute for Defence Studies & Analyses (IDSA), 2012.
Accessed from: http://idsa.in/system/files/jds_6_3_RodThornton.pdf
10
‘India becomes biggest foreign buyer of U.S. weapons’, Financial Times, February, 2014. Accessed from:
http://www.ft.com/cms/s/0/ded3be9a-9c81-11e3-b535-00144feab7de.html#axzz32nq73Fmd
11
‘India becomes biggest foreign buyer of U.S. weapons’, Financial Times, February, 2014. Accessed from:
http://www.ft.com/cms/s/0/ded3be9a-9c81-11e3-b535-00144feab7de.html#axzz32nq73Fmd
WPHI New Delhi, 50-M (GATE-4), SHANTIPATH, CHANAKYAPURI, New Delhi 110021
www.newdelhi.trade.gov.pl, e-mail: [email protected]
5
Jednym z najczęściej wymienianych czynników determinujących odwrócenie się Indii od Rosji w stronę
Stanów Zjednoczonych jeśli chodzi o import sprzętu wojskowego jest rosnąca zdolność Chin w zakresie
krajowej produkcji nowoczesnego i technologicznie zaawansowanego sprzętu wojskowego. Nie
dysponując własnym znaczącym zapleczem produkcyjnym w zakresie nowoczesnego sprzętu
wojskowego Indie poszukują możliwości dokonywania dużych zamówień sprzętu i uzbrojenia w Stanach
Zjednoczonych12.
Długoterminowa Zintegrowana Perspektywa
Według XII Planu Pięcioletniego (2012 – 2017) rząd Indii ma zwiększyć wydatki na siły zbrojne, w
szczególności w zakresie dóbr kapitałowych takich jak sprzęt, broń, maszyny, części zamienne, itd.
Według szacunków XIII Raportu Komisji Finansowej w okresie 2010 – 2015 budżet na zbrojeniowe
wydatki inwestycyjne będzie podążał stabilną ścieżką wzrostu osiągając skumulowany roczny wskaźnik
wzrostu na poziomie 10%. Zakładając, iż wydatki budżetowe na dobra kapitałowe w branży zbrojeniowej
w roku obrachunkowym 2015/2016 i 2016/2017 wykażą podobny trend wzrostu, w sumie wydatki
budżetowe na ten cel w trakcie trwania całego XII Planu Pięcioletniego (2012-2017) wyniosą ok. 4,455
bln INR (około 80 mld USD)13.
Co więcej, zakładając, iż nabycie dóbr inwestycyjnych stanowi 75-80% rocznych wydatków
inwestycyjnych przeznaczanych na sektor obronny, wartość środków przeznaczonych na zakup nowej
broni i sprzętu do tegoż sektora wyniesie około 3,564 bln INR (około 60 mld USD)14.
Główną cechą charakterystyczną Długoterminowej Zintegrowanej Perspektywy (Long-Term Integrated
Perspective Plan) nakreślonej przez indyjskie siły zbrojne jest wspieranie rozwoju krajowego potencjału
w zakresie produkcji i serwisowania nowoczesnego uzbrojenia i sprzętu obronnego. Niemniej jednak
wraz z coraz bardziej odczuwalną koniecznością modernizacji indyjskiego uzbrojenia i sprzętu, jakim
dysponuje sektor obronny nie ma wątpliwości, że wydatki na nowoczesne i technologicznie
zaawansowane uzbrojenie będą kontynuowane.
Opierając się na założeniu, że w trakcie obowiązywania XII Planu Pięcioletniego (2012 - 2017) wydatki
inwestycyjne Indii w sektorze obronnym przeznaczone na uzbrojenie i sprzęt (uwzględniając koszty
„rozładunku”) pozostaną na stałym poziomie wynoszącym 21% - co miało miejsce w przypadku XI Planu
12
‘India becomes biggest foreign buyer of U.S. weapons’, Financial Times, February, 2014. Accessed from:
http://www.ft.com/cms/s/0/ded3be9a-9c81-11e3-b535-00144feab7de.html#axzz32nq73Fmd
13
‘Report of the Working Group on Defence Equipment’, Planning Commission of India. Accessed from:
http://planningcommission.gov.in/aboutus/committee/wrkgrp12/Wg_defence_equipment.pdf
14
‘Report of the Working Group on Defence Equipment’, Planning Commission of India. Accessed from:
http://planningcommission.gov.in/aboutus/committee/wrkgrp12/Wg_defence_equipment.pdf
WPHI New Delhi, 50-M (GATE-4), SHANTIPATH, CHANAKYAPURI, New Delhi 110021
www.newdelhi.trade.gov.pl, e-mail: [email protected]
6
Pięcioletniego (2007 – 2012) – budżetowe wydatki inwestycyjne na sprzęt wojskowy i uzbrojenie,
uwzględniając koszty „rozładunku”, powinny sięgnąć około 935,54 mld INR (około 15,97 mld USD) w
okresie 2012 – 201715.
Najważniejsze systemy uzbrojenia i systemy sprzętowe jakie mają być zakupione w okresie trwania
Długoterminowej Zintegrowanej Perspektywy, tj. na przestrzeni najbliższych 10-15 lat aż do 2027 r.
obejmują: ultralekkie haubice, ciągnione działa o kalibrze 155 mm umieszczone na podwoziach
kołowych, działa samobieżne umieszczone na podwoziach gąsienicowych i kołowych, systemy dział
montowanych na różnych podstawach oraz systemy obrony powietrznej, przeciwpancerne pociski
kierowane trzeciej generacji, pociski rakietowe ziemia-powietrze różnego zasięgu, supernowoczesne
pojazdy bojowe piechoty, inteligentna amunicja, artyleria rakietowa, karabiny szturmowe i karabinki do
walki w bliskim kontakcie, radary do obserwacji pola walki i rozpoznania środków bojowych, urządzenia
noktowizyjne, itd.16
W ciągu najbliższych 10-15 lat indyjskie siły zbrojne planują także zakupić podstawowe technologie takie
jak urządzenia systemów służących do zwiadu, obserwacji i rozpoznania pola walki; systemy
dowodzenia, kontroli, łączności i informatyki; technologie precyzyjnego uderzenia; zrobotyzowane i
wojskowe pojazdy bezzałogowe; zaawansowane materiały; supernowoczesne czołgi podstawowe;
systemy broni wiązkowej, itd.
Kolejnym segmentem, w którym spodziewany jest znaczący wzrost wydatków podczas XII Planu
Pięcioletniego (2012 – 2017) jest segment elektroniki obronnej, na który składają się systemy
zarządzania walką szczebla taktycznego, radary dalekiego zasięgu, radary rozpoznania środków
bojowych, systemy komunikacji taktycznej, radia programowalne, systemy walki elektronicznej dla
różnych rodzajów terenów, bezzałogowe statki powietrzne, elektrooptyczne systemy obserwacji
dalekiego zasięgu, termowizory, broń i systemy rakietowe oraz urządzenia noktowizyjne.
Szacuje się, iż w okresie XII Planu Pięcioletniego wydatki na elektroniczny sprzęt wojskowy zostaną
zwiększone ponad dwukrotnie. Tak więc podczas gdy w roku obrachunkowym 2012/2013 wydatki w tym
segmencie sięgnęły 107,3 mld INR (około 1,83 mld USD) oczekuje się, iż wartość ta wzrośnie do 257 mld
INR (około 4,39 mld USD) w roku podatkowym 2016/201717.
Niniejszy materiał został przygotowany staraniem Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady Rzeczpospolitej Polskiej w New Delhi.
Informacje zawarte w publikacji są prezentowane czytającym i korzystającym nieodpłatnie i nie mogą podlegać dalszej odsprzedaży czy też
wykorzystaniu w ramach prowadzonej działalności komercyjnej polegającej w szczególności na doradztwie biznesowym.
WPHI New Delhi dokłada starań, aby informacje zawarte w publikacji były jak najbardziej rzetelne i aktualne. Mają one wyłącznie charakter
informacyjny i nie mogą stanowić zasadniczej podstawy do budowania strategii biznesowej/biznes planów, ani podstawy do jakichkolwiek
roszczeń.
15
‘Report of the Working Group on Defence Equipment’, Planning Commission of India. Accessed from:
http://planningcommission.gov.in/aboutus/committee/wrkgrp12/Wg_defence_equipment.pdf
16
‘Report of the Working Group on Defence Equipment’, Planning Commission of India. Accessed from:
http://planningcommission.gov.in/aboutus/committee/wrkgrp12/Wg_defence_equipment.pdf
17
‘Report of the Working Group on Defence Equipment’, Planning Commission of India. Accessed from:
http://planningcommission.gov.in/aboutus/committee/wrkgrp12/Wg_defence_equipment.pdf
WPHI New Delhi, 50-M (GATE-4), SHANTIPATH, CHANAKYAPURI, New Delhi 110021
www.newdelhi.trade.gov.pl, e-mail: [email protected]
7