Prognoza oddziaływania na środowisko-Kopanina B

Transkrypt

MIEJSKA PRACOWNIA URBANISTYCZNA
MPU-ORZ3/7322-839/Fkb/07
767/10
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
dotycząca projektu
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
„KOPANINA – RUDNICZE B” w Poznaniu
Opracowanie:
Zespół Opracowań Środowiskowych
mgr Katarzyna Sydor
mgr Joanna Zając
Poznań, luty 2009 r. / *luty 2010r./ sierpień 2010**
* NINIEJSZA PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO UWZGLĘDNIA ZMIANY PROJEKTU PLANU WYNIKAJĄCE Z ROZPATRZENIA
UWAG
** NINIEJSZA PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO UWZGLĘDNIA ZMIANY PROJEKTU PLANU
UWAG (PO III WYŁOśENIU)
WYNIKAJĄCE Z ROZPATRZENIA
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROJEKTU MPZP
„KOPANINA – RUDNICZE B” W POZNANIU
SPIS TREŚCI
1. WPROWADZENIE ................................................................................................................................................................
1.1 Informacje wstępne..........................................................................................................................................................
3
1.2 Podstawy formalno-prawne opracowania............................….........................................................................................
3
1.3 Cel i zakres merytoryczny opracowania...........................................................................................................................
4
1.4 Wykorzystane materiały i metody pracy..........................................................................................................................
6
2. CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ............................................................................................
8
2.1 Charakterystyka elementów środowiska przyrodniczego i ich wzajemnych powiązań....................................................
PołoŜenie, uŜytkowanie i zagospodarowanie terenu..........................................................................................
8
8
2.1.1
2.1.2
Rzeźba terenu.....................................................................................................................................................
10
2.1.3
Budowa geologiczna i warunki gruntowe............................................................................................................
10
2.1.4
Warunki wodne...................................................................................................................................................
12
2.1.5
Szata roślinna.....................................................................................................................................................
14
2.1.6
Świat zwierzęcy...................................................................................................................................................
18
2.1.7
Gleby...................................................................................................................................................................
18
2.1.8
Klimat lokalny......................................................................................................................................................
19
2.2 Stan środowiska przyrodniczego.....................................................................................................................................
20
2.2.1
Jakość powietrza atmosferycznego....................................................................................................................
20
2.2.2
Jakość wód.........................................................................................................................................................
22
2.2.3
Klimat akustyczny...............................................................................................................................................
23
3. INFORMACJA O GŁÓWNYCH CELACH I ZAWARTOŚCI PROJEKTU PLANU, POWIĄZANIE Z INNYMI
DOKUMENTAMI.....................................................................................................................................................................
25
3.1 Cel opracowania projektu planu ......................................................................................................................................
25
3.2 Ustalenia projektu planu...................................................................................................................................................
25
3.3 Powiązanie ustaleń projektu planu z innymi dokumentami..............................................................................................
29
3.4 Potencjalne zmiany środowiska w przypadku braku realizacji ustaleń projektu planu.....................................................
33
4. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTU PLANU.................
5. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM I KRAJOWYM...................
6. PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIA USTALEŃ PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE..................
34
38
41
6.1 Oddziaływanie na powierzchnię ziemi..............................................................................................................................
41
6.2 Oddziaływanie na warunki podłoŜa..................................................................................................................................
43
6.3 Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne.....................................................................................................
43
6.4 Oddziaływanie na róŜnorodność biologiczną i krajobraz.................................................................................................
44
6.5 Oddziaływanie na szatę roślinną......................................................................................................................................
45
6.6 Oddziaływanie na powietrze..............................................................................................................................................
46
6.7 Oddziaływanie na klimat akustyczny.................................................................................................................................
47
6.8 Oddziaływanie na obszary Natura 2000............................................................................................................................
50
7. STRESZCZENIE.....................................................................................................................................................................
51
ZAŁĄCZNIKI GRAFICZNE
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Granica obszaru objętego opracowania na tle ortofotomapy miasta Poznania
Granica obszaru objętego opracowania na tle mapy topograficznej miasta Poznania
PołoŜenie i powiązania przyrodnicze obszaru opracowania z otoczeniem
Hipsometria
Geologia
Mapa glebowo-rolna
Dokumentacja fotograficzna terenu opracowania
Projekt mpzp „Kopanina – Rudnicze B” w Poznaniu, MPU, sierpień 20010r . – etap procedury planistycznej –
wyłoŜenie do publicznego wglądu
2
1.
1.1
WPROWADZENIE
Informacje wstępne
Przedmiotem niniejszego opracowania jest prognoza oddziaływania na środowisko
dotycząca projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Kopanina Rudnicze B” w Poznaniu.
Plan miejscowy został wywołany uchwałą Nr XXV/234/V/2007 Rady Miasta Poznania
z dnia 6 listopada 2007 r. Planem obejmuje się obszar połoŜony w południowo-zachodniej
części Poznania, w dzielnicy Grunwald na Kopaninie. Granice opracowania wyznaczają: linia
kolejowa E20 Warszawa – Kunowice, ciek Ceglanka, ul. Głogowska oraz dolina cieku
Plewianka. Powierzchnia obszaru objętego sporządzeniem planu miejscowego wynosi ok. 93
ha.
1.2
Podstawy formalno-prawne opracowania
Obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko wynika z ustawy
z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko
(Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z dnia 7 listopada 2008 r.). Zgodnie z art. 51 ust. 1 ww. ustawy
organ administracji opracowujący m.in. projekt planu zagospodarowania przestrzennego
obligatoryjnie sporządza prognozę oddziaływania na środowisko.
Zapisy powyŜszej ustawy stanowią odzwierciedlenie wdroŜenia do polskich regulacji
prawnych ustaleń podjętych na poziomie międzynarodowym w dyrektywach Wspólnot
Europejskich, w tym:
1. dyrektywy Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków
wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko
naturalne (Dz. Urz. WE L 175 z 05.07.1985),
2. dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk
przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz. Urz. WE L 206 z 22.07.1992),
3. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r.
w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz. Urz. WE L
197 z 21.07.2001),
4. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/4/WE z dnia 28 stycznia 2003 r.
w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylającej
dyrektywę Rady 90/313/EWG (Dz. Urz. WE L 41 z 14.02.2003),
5. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003
r. przewidującej udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów
3
i programów w zakresie środowiska oraz zmieniającej w odniesieniu do udziału
społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości dyrektywy Rady 85/337/EWG (Dz.
Urz. UE L 156 z 25.06.2003),
6. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/1/WE z dnia 15 stycznia 2008 r.
dotyczącej zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (Dz. Urz. UE L
24 z 29.01.2008).
W myśl powyŜszej ustawy prognoza oddziaływania na środowisko stanowi
podstawowy
dokument,
niezbędny
do
przeprowadzenia
postępowania
w
sprawie
strategicznej oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji polityki, strategii, planu
lub programu.
Na obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko dotyczącej
projektu planu miejscowego wskazuje równieŜ art. 17, pkt. 4 ustawy z dnia 27 marca 2003 r.
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zm.), zgodnie
z którym wójt, burmistrz albo prezydent miasta sporządza projekt planu miejscowego wraz
z prognozą, uwzględniając zapisy studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy. Stosownie do tej ustawy projekt planu wraz z prognozą
oddziaływania na środowisko przedkładane są instytucjom i organom właściwym do
zaopiniowania i uzgodnienia projektu planu, a takŜe jest przedmiotem społecznej oceny –
podlega wyłoŜeniu do publicznego wglądu, a jej ustalenia mogą mieć wpływ na decyzje rady
gminy w sprawie uchwalenia planu miejscowego.
1.3
Cel i zakres merytoryczny opracowania
Głównym celem sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko jest wskazanie
przewidywanego wpływu na środowisko, jaki moŜe mieć miejsce na skutek realizacji
dopuszczonych w projekcie planu form zagospodarowania przestrzennego, między innymi
poprzez ocenę relacji pomiędzy przyjętymi w projekcie planu rozwiązaniami planistycznymi
a uwarunkowaniami środowiska przyrodniczego, a takŜe aspektami gospodarczymi
i społecznymi, zgodnie z zasadą zrównowaŜonego rozwoju.
W prognozie oddziaływania na środowisko analizie i ocenie podlega projekt uchwały
w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (tekst) wraz z rysunkiem,
stanowiącym załącznik graficzny uchwały. Szczegółowy zakres informacji wymaganych
w prognozie wskazano w art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz
ocenach oddziaływania na środowisko. Zgodnie z tym artykułem prognoza oddziaływania na
środowisko zawiera:
4
1. Informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego
powiązanie z innymi dokumentami.
2. Informację o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy.
3. Propozycje dotyczące przewidywanych metod analiz skutków realizacji postanowień
projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania.
4. Informacje o moŜliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko.
5. Streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym.
Prognoza określa, analizuje i ocenia:
1. Istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku
realizacji projektowanego dokumentu.
2. Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem.
3. Istniejące
problemy
ochrony
środowiska
istotne
z
punktu
widzenia
realizacji
projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających
ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.
4. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym
i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposoby, w jakich
te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania
dokumentu.
5. Przewidywane znaczące oddziaływanie, w tym oddziaływanie bezpośrednie, pośrednie,
wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe, długoterminowe, stałe
i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura
2000 oraz integralność tego obszaru, a takŜe na środowisko, a w szczególności na:
róŜnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi,
krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne, z uwzględnieniem
zaleŜności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te
elementy.
Ponadto prognoza przedstawia:
1. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych
oddziaływań
na
środowisko,
mogących
być
rezultatem
realizacji
projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony Natura 2000
oraz integralność tego obszaru.
2. Biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot obszaru
Natura 2000 oraz integralność tego obszaru – rozwiązania alternatywne do rozwiązań
zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz metod
dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań
5
alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków
techniki lub ze współczesnej wiedzy.
Zgodnie z art. 52 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz
ocenach oddziaływania na środowisko, prognoza oddziaływania na środowisko musi być
opracowana stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny, a informacje w niej
zawarte dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości informacji zawartych
w projekcie planu miejscowego.
Stosownie do wymogu art. 53 ww. ustawy zakres i stopień szczegółowości informacji
zawartych w niniejszej prognozie został uzgodniony z właściwymi organami, wskazanymi
w art. 57 i 58 ustawy – regionalnym dyrektorem ochrony środowiska oraz państwowym
powiatowym inspektorem sanitarnym.
1.4
Wykorzystane materiały i metody pracy
Przy opracowaniu niniejszej prognozy wykorzystano następujące materiały źródłowe:
Literatura:
•
Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne Kondracki J., Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 1994,
•
Przyrodnicze aspekty bezpiecznego budownictwa JeŜ J., Wydawnictwo Politechniki
Poznańskiej, Poznań 2001,
•
Kształtowanie i ochrona środowiska Bartkowski T., Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 1979,
•
Fizjografia urbanistyczna Szponar A., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003,
•
Wśród zwierząt I roślin, Kronika miasta Poznania, Wydawnictwo miejskie, Poznań 2002.
Materiały kartograficzne
•
mapa zasadnicza dla obszaru planu w skali 1:1000,
•
mapa ewidencyjna gruntów w skali 1:1000,
•
mapa glebowo-rolnicza,
•
mapa hydrograficzna w skali 1:50 000, ark. N-33-130-D Poznań, OPGK Poznań 1988/9,
•
mapa sozologiczna w skali 1:50 000, ark. N-33-130-D Poznań, OPGK Poznań 1992,
•
mapa topograficzna w skali 1:10 000, ark. N-33-130-D-c-2 Poznań - Grunwald, ark. N-33130-D-c-4 Luboń, Geokart-International sp. z o.o., Rzeszów, OPGK - Rzeszów S. A.
1998.
6
Dokumenty, inne dostępne opracowania:
•
projekt Uchwały Rady Miasta Poznania w sprawie miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego „ Kopanina – Rudnicze B” w Poznaniu, MPU sierpień 2010,
•
Uchwała Nr XXV/234/V/2007 Rady Miasta Poznania z dnia 6 listopada 2007 r w sprawie
przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
dla obszaru „Kopanina – Rudnicze B” w Poznaniu,
•
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania,
Uchwała Nr XXXI/299/V/2008 Rady Miasta Poznania z dnia 18 stycznia 2008 r.,
•
Program ochrony środowiska miasta Poznania na lata 2009-2012, Uchwała Nr
LIV/729/V/2009 Rady Miasta Poznania z dnia 12 maja 2009 r.,
•
Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2007, Biblioteka Monitoringu
Środowiska, WIOŚ, Poznań 2008,
•
Mapa akustyczna miasta Poznania wraz z programem ochrony środowiska przed
hałasem, Centrum Badań Akustycznych Fundacja Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza,
Poznań czerwiec 2007,
•
Opracowanie
ekofizjograficzne
dla
potrzeb
projektu
miejscowego
planu
zagospodarowania przestrzennego dla części północnej „Południowo - zachodniego klina
zieleni” w Poznaniu, Pracownia Badawczo-Projektowa „Ekolog” dr Zbigniew Ziętkowiak
Poznań październik- listopad 2006,
•
Weryfikacja granic terenów cennych przyrodniczo – byłych uŜytków ekologicznych
Kopanina I i Kopanina II w celu wyróŜnienia terenów predysponowanych do objęcia
ochroną, z uwzględnieniem wprowadzania w ich sąsiedztwie (teren ZKO*) funkcji
sportowo-rekreacyjnej, prof. dr hab. Janina Borysiak, mgr Joanna Markiewicz, Poznań
2005,
•
Przyrodnicze uwarunkowania moŜliwości budowy zbiornika retencyjnego na obszarze
Lasku Marcelińskiego w górnym biegu Strumienia Junikowskiego, pod kierunkiem prof. dr
hab. Alfreda Kanieckiego, Poznań 1998,
•
Koncepcja utrzymania i poprawy stanu czystości wód Strumienia Junikowskiego, prof. dr
hab. Marek Kraska, Poznań 1994,
•
Ocena moŜliwości spiętrzenia wody w dolinie Strumienia Junikowskiego, pod kierunkiem
prof. dr. hab. Alfreda Kanieckiego, Poznań 1992,
•
Ogólne zalecenia dla ochrony typów siedlisk oraz gatunków zwierząt (poza ptakami)
i roślin wymienionych w załącznikach I i II Dyrektywy Siedliskowej, przewidywane na
terenach Specjalnych Obszarów Ochrony sieci Natura 2000 w Polsce, Małgorzata
Makomaska-Juchiewicz i Joanna Perzanowska,
•
Raport o oddziaływaniu planowanego przedsięwzięcia drogowego na środowisko.
Przebudowa ul. Głogowskiej w Poznaniu - etap II i etap I - aneks - odcinek od Strumienia
7
Junikowskiego do ulicy Rawickiej, mgr Krystyna Berezowska - Apolinarska (projektant
prowadzący) z Zespołem, na zlecenie Biura InŜynieryjno – Technicznego KARO sp. jw.
w Poznaniu, Poznań listopad 2006.
Inne źródła:
•
wizja terenowa (luty 2009 r.)
•
dokumentacja fotograficzna (MPU, luty 2009 r.)
•
www.natura2000.mos.gov.pl.
•
www.salamandra.org.pl
PowyŜsze materiały, w połączeniu z wizją terenową, pozwoliły na opracowanie
charakterystyki stanu funkcjonowania środowiska w podziale na poszczególne komponenty,
jego główne problemy, podatność na degradację, a takŜe moŜliwości regeneracji
i rewitalizacji.
Prognozę oddziaływania na środowisko sporządzono przy zastosowaniu metody
indukcyjno-opisowej, polegającą na charakterystyce istniejących zasobów środowiska oraz
łączeniu w logiczną całość posiadanych informacji o dotychczasowych mechanizmach
funkcjonowania
środowiska
i
wskazaniu,
jakie
potencjalne
skutki mogą
wystąpić
w środowisku w wyniku realizacji ustaleń planu.
PosłuŜono się równieŜ metodą porównawczą, wykorzystując wiedzę o funkcjonowaniu
środowiska jako całości. Skonfrontowano zaproponowane rozwiązania planistyczne
z istniejącymi uwarunkowaniami przyrodniczymi. Prognozę oddziaływania na środowisko
przedstawiono w zakresie, jaki umoŜliwia obecny stan dostępnej informacji o środowisku
oraz w tym kontekście - stopień ogólności (lub szczegółowości) ustaleń planu.
2.
CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
2.1
2.1.1
Charakterystyka poszczególnych elementów środowiska przyrodniczego i ich
wzajemnych powiązań
PołoŜenie, uŜytkowanie i zagospodarowanie terenu
Obszar objęty opracowaniem połoŜony jest w południowo-zachodniej części
Poznania, w dzielnicy Grunwald. Pod względem fizyczno – geograficznym połoŜony jest
w centralnej części dorzecza Strumienia Junikowskiego, lewobrzeŜnego dopływu rzeki
Warty. Znaczna część omawianego obszaru znajduje się w granicy dawnego uŜytku
ekologicznego „Kopanina I”.
Granicę projektu planu wyznaczają: na północy linia kolejowa E-20 Warszawa –
Kunowice, na wschodzie ciek Ceglanka i ulica Głogowska oraz opracowywane miejscowe plany
8
zagospodarowania przestrzennego, na południu projekt mpzp dla obszaru „Fabianowo”
w Poznaniu, na zachodzie projekt mpzp „Kopanina – Rudnicze C” w Poznaniu.
Ulica Głogowska stanowi odcinek drogi krajowej nr 5 Poznań – Wrocław
i jednocześnie jest jedną z najwaŜniejszych tras wylotowych miasta, posiadających
połączenie z autostradą A2.
PołoŜenie przedmiotowego obszaru objętego opracowaniem naleŜy rozpatrywać
w kontekście struktury przyrodniczo – krajobrazowej miasta Poznania. Dolina Strumienia
Junikowskiego, rozciągająca się w południowo – zachodniej części miasta, na terenach
Ławicy, Junikowa, Kopaniny i Świerczewa, do lat 70. ubiegłego wieku była jedynie
sporadycznie analizowana przyrodniczo. Mimo tego juŜ wtedy w dolinie tej zarejestrowano
kilka interesujących obiektów fauny i flory (Urbański 1930; Rafalski i Urbański 1932; Szafran
1959). Ówczesna przyrodniczo pobieŜna znajomość tego rejonu miasta spowodowała, Ŝe
tylko marginalnie widziano jego udział w koncepcji planowanej w początku lat 30. rozbudowy
terenów zieleni w Poznaniu (Czarnecki 1933). Dopiero z początkiem lat 70. dolinę Strumienia
Junikowskiego zaliczono do najcenniejszych zachowanych w Poznaniu i jego okolicy
środowisk półnaturalnych (Łukasiewicz 1982).
Teren
objęty
opracowaniem
w większości
jest
jednorodny
pod
względem
funkcjonalnym. Obejmuje on swym zasięgiem tereny zielone wokół stawów, m.in. Stawu
Baczkowskiego, Stawu Stara Baba, Stawu Karpętaj, Stawu Kachlarskiego, Stawu Głęboki
Dół, nazywanych gliniankami, oraz cieków Ceglanka i Plewianka, będących dopływami
Strumienia Junikowskiego. Ponadto, w granicach projektu planu znajduje się zespół
poprzemysłowy – dawna cegielnia przy ul. Ceglanej, sąsiadująca ze Stawem Baczkowskim,
obecnie częściowo zaadoptowana na funkcje usługowe (strzelnica, Wielkopolski Bank
śywności). W granicach opracowania, przy ul. Głogowskiej, ul. Wykopy oraz ul. Ceglanej,
zlokalizowane są wolnostojące budynki mieszkalne jednorodzinne. Przez przedmiotowy
obszar przebiega napowietrzna linia elektroenergetyczna WN-110kV.
Wśród terenów sąsiadujących z obszarem opracowania dominuje zabudowa o funkcji
usługowo – produkcyjnej. MoŜna tutaj wskazać, graniczące z obszarem opracowania na
zachodzie, zlokalizowane przy ul. Wołowskiej zakłady jak Mostostal czy Budimex, czy teŜ
zlokalizowane przy ul. Wołczyńskiej: Przedsiębiorstwo Robót Komunikacyjnych, Pegaz,
Postel, jak równieŜ znajdujące się na północ od linii kolejowej zakłady: Europower, Posbau,
BSC, Pollco-Polen, ElektromontaŜ. Przy ul. Głogowskiej znajduje się Wielkopolska Giełda
OdzieŜowa, zakłady Lafarge Beton oraz CNOS – Vilmorin.
W bliskim otoczeniu
zlokalizowane są równieŜ osiedla zabudowy mieszkaniowej: os. Rudnicze po zachodniej
stronie od granicy opracowania, zabudowa jednorodzinna zlokalizowana po wschodniej
stronie ul. Głogowskiej. Na południowym – wschodzie sąsiedztwo stanowią tereny otwarte,
9
w
przeszłości
uŜytek
ekologiczny
„Kopanina
II”
z
licznymi
zbiornikami
wód
powierzchniowych.
2.1.2
Rzeźba terenu
Wg regionalizacji fizyczno – geograficznej Kondrackiego (1994) obszar opracowania
znajduje się w obrębie mezoregionu Pojezierze Poznańskie (315.51), w mikroregionie
Równina Poznańska (315.516).
Równina Poznańska zajmuje fragment wysoczyzny morenowej typu płaskiego
o wysokościach względnych sięgających od 2 do 5 m i spadkach do 2°. Największy wpływ na
rzeźbę tego obszaru wywarł stadiał poznańskiego zlodowacenia bałtyckiego. O stosunkowo
duŜej aktywności lądolodu świadczy sandr usypany przez wody lądolodu na przedpolu strefy
czołowomorenowej. Do młodszych form związanych z działalnością lądolodu naleŜy zaliczyć
wyŜsze poziomy terasowe w dolinie Warty i rynnach lodowcowych. W holocenie nastąpiło
tylko nieznaczne przeobraŜenie rzeźby. Doliny i rynny były zasypywane materiałem
erodowanym z obszarów wyŜej usytuowanych oraz przez procesy osuwiskowe w strefach
krawędziowych.
Na obszarze opracowania w terenie wyraźnie zaznacza się, wcinająca się w podłoŜe
równinne, dolina Strumienia Junikowskiego. Pod względem geomorfologicznym teren
w całości jest zajęty pod terasy wysokie Strumienia Junikowskiego (Krygowski, 1961).
Analizując układ poziomic moŜna stwierdzić, Ŝe cały obszar łagodnie opada w kierunku
południowo – wschodnim. Wysokości wynoszą tutaj od 76 m n.p.m. na północnym –
zachodzie do 68 m n.p.t. w części południowo – wschodniej. Deniwelacje są zatem
niewielkie i sięgają około 8 – 10 m. Niewielkie zagłębienia na terenie opracowania związane
są z występującymi tutaj zbiornikami, zajmującymi wytopiska po dawnych cegielniach.
2.1.3 Budowa geologiczna i warunki gruntowe
Powierzchnia mezozoiczna obszaru opracowania zalega na głębokości około 200 m.
W rejonie Poznania strop utworów mezozoicznych stanowią górnokredowe margle i wapienie
margliste. Charakterystyczna formą tektoniczną w powierzchni mezozoicznej tej części
Wysoczyzny Poznańskiej jest Rów Poznania. Strukturę Rowu tworzą utwory trzeciorzędowe,
w tym osady oligocenu (mułki, mułowce, piaski), miocenu (piaski róŜnoziarniste, iły, mułki,
węgiel brunatny) i pliocenu (iły poznańskie), których przeciętna miąŜszość wynosi od 300 do
400 m, najmniejsza natomiast, około 200 m.
Na całym rozpatrywanym terenie, na utworach trzeciorzędowych, głównie iłach
plioceńskich, zalegają utwory czwartorzędowe, o miąŜszości od kilku do kilkudziesięciu
metrów,
składające
się
z
kilku
warstw
glin
zwałowych
rozdzielonych
utworami
10
fluwioglacjalnymi. Utwory czwartorzędowe budujące obszar opracowania związane są
z działalnością lądolodu i wód lodowcowych w okresach glacjalnych oraz wód rzecznych
w interglacjałach. Charakterystykę utworów czwartorzędowych w nawiązaniu do okresu ich
powstania przedstawia poniŜsza tabela.
OKRES
I Zlodowacenie
południowopolskie
Interglacjał
Mazowiecki
II Zlodowacenie
Środkowopolskie
Interglacjał eemski
III Zlodowacenie Bałtyckie
CHARAKTERYSTYKA UTWORÓW CZWARTORZĘDOWYCH
• dwa poziomy glin morenowych, które lokalnie rozdzielone są
osadami rzecznymi i fluwioglacjalnymi
• osady rzeczne i fluwioglacjalne reprezentują piaski, Ŝwiry,
częściowo równieŜ mułki i iły
• osady dolin rzecznych wykształconych w postaci piasków
drobno- i gruboziarnistych Ŝwirów, lokalnie mułków i iłów
• charakterystyczną a zarazem największą formą jest
Wielkopolska Dolina Koplana o miąŜszości osadów do 50 m
• jeden lub dwa poziomy glin morenowych o miąŜszości 30 – 65
m
• osady fluwioglacjalne o miąŜszości 20 m
• osady piaszczysto – Ŝwirowe drobnych dolin rzecznych oraz
osady jeziorne o miąŜszości 5 –10 m
• poziom glin morenowych o miąŜszości średnio 7 m
• piaszczyste i Ŝwirowe osady fluwioglacjale sandrów o
miąŜszości 5 –10 m
• osady rzeczne pradolin i dolin rzecznych wyŜszych teraz o
miąŜszości najczęściej 5 – 15 m
Tabela 1. Charakterystyka utworów czwartorzędowych; źródło Kaniecki 1998
Przypowierzchniowe utwory geologiczne występujące na analizowanym obszarze to
głównie piaski, muły i iły zastoiskowe (warwowe), które pochodzą prawdopodobnie z okresu
interfazy przedpoznańskiej.1 Ich miąŜszość moŜe sięgać 12 m. Na obrzeŜach pojawiają się
piaski, Ŝwiry i głazy lodowcowe na glinach zwałowych wytworzone w czasie fazy
leszczyńskiej zlodowacenia bałtyckiego (północnopolskiego). MiąŜszość piasków i Ŝwirów
kształtuje się w granicach 5 m. Na badanym obszarze występują równieŜ utwory bagienne
organiczne, głównie holoceńskie torfy.
Występujące w dolinie strumienia i obniŜeniach terenu grunty spoiste (zastoiskowe),
głównie iły pylaste i zastoiskowe, o zmiennej miąŜszości, charakteryzuje konsystencja
twardoplastyczna, plastyczna i miękko plastyczna. Ze względu na wraŜliwość działania wody
i mrozu panujące tutaj warunki posadowienia są mało korzystne. PrzemroŜone utwory silnie
pęcznieją. Występujące na obrzeŜach grunty sypkie (piaszczyste) w rejonach płytkiego
występowania wody gruntowej równieŜ stanowią mało korzystne warunki do posadowienia
budynków.
1
WyróŜniony w podziale zlodowacenie północnopolskiego wg Instrukcji z 1997 r., B. Krygowski
11
2.1.4
Warunki wodne
Wody Powierzchniowe
Obszar opracowania w całości połoŜony jest w zlewni Strumienia Junikowskiego
(zlewnia III rzędu), lewobrzeŜnego dopływu Warty. Długość Strumienia Junikowskiego
wynosi ok. 11,7 km. Obszarem źródliskowym strumienia jest kotlinowate obniŜenie
o charakterze wytopiska połoŜone na wysokości 87,6 m n.p.m., w rejonie lotniska Ławica,
z którego podziemnym rurociągiem na długości ok. 1400 m, wody prowadzone są do rowu
otwartego w rejonie ulic Bukowskiej i Sławińskiej. Stamtąd strumień płynie przez tereny
prywatne, ogrody przydomowe lub ogrody działkowe, a jego szerokość nie przekracza 1,2 m.
Od ul. Głowickiej do końca ul. Owczej wody płyną płaską, podmokłą doliną, a w rejonie ulic:
Owczej, Cmentarnej, Kiemliczów i Hrynakowskiego rozlewają się na znacznym obszarze
i okresowo podtapiają istniejące tutaj torfowisko przejściowe. Dalej strumień podąŜa płaską,
miejscami okresowo podtapianą doliną. W obszarze opracowania wpływa na rozległy,
podmokły teren, stanowiący terasę zalewową. W tym rejonie tylko lokalnie widoczne są ślady
regulacji koryta, aczkolwiek miejscami, np. w rejonie ul. Wykopy, jego szerokość sięga ok.
2 m. Za ul. Wykopy strumień przecina kolejną terasę zalewową, którą opuszcza w rejonie ul.
Głogowskiej. Za zabudowaniami ul. Komornickiej płynie przez największą, liczącą
kilkanaście hektarów, terasę zalewową, a następnie przez park przy ul. Leszczyńskiej,
kierując się do śabikowa i Lubonia, gdzie w okolicy ul. Nad Wartą wpada do rzeki Warty.
Zlewnia Strumienia zajmuje powierzchnię 48,6 km2. Znaczną część zlewni stanowi
równina sandrowa o szerokości od około 4 km na północy i w partii środkowej do 1 km na
południu. Dorzecze strumienia opada w kierunku południowo – wschodnim.
W rejonie ul. Głogowskiej do Strumienia Junikowskiego uchodzi, po lewej stronie,
ciek Ceglanka, natomiast po prawej, przez system glinianek – ciek Plewianka.
W przebiegu Strumienia Junikowskiego występują odcinki o znacznej, w porównaniu
do średniej dla zlewni, wielkości zasilania podziemnego, co ma miejsce szczególnie
w strefach zwęŜenia i większego wcięcia doliny i koryta Strumienia Junikowskiego w teren
(do ul. Złotowskiej, w rejonie ul. Grunwaldzkiej). W wyraźnie wciętych odcinkach doliny
zasilanie Strumienia Junikowskiego jest wyŜsze o 25 – 50 % od wartości średniej,
wynoszącej 5,6 dm3/s/km2, a w odcinkach płaskich na terenach podmokłych, mniejsze od
wartości średniej o około 10 – 20 %. Spadek zasilania spowodowany jest utrudnieniem
odpływu wód podziemnych, co wiąŜe się z płaską, w miarę rozległą formą doliny, płytko
występującym zwierciadłem wód podziemnych oraz znaczną wilgotnością utworów
powierzchniowych2.
2
Badania modelowe dr R. Graf (Instytut Geografii Fizycznej UAM, Zakład Hydrologii i Gospodarki Wodnej)
12
Obszar dorzecza w granicach objętych opracowaniem został silnie przekształcony
w wyniku działalności gospodarczej człowieka. W ciągu trwającej 100 lat eksploatacji
surowców ceramicznych (iłów warwowych i glin zwałowych) powstało 40 zbiorników
wodnych (glinianek), wliczając w to tereny obokległe. Zbiorniki te mają róŜną wielkość
i kształty, często są głębokie i charakteryzują się stromymi brzegami, przez co nie mają
wykształconej
strefy
przybrzeŜnej.
Spośród
glinianek
występujących
na
obszarze
opracowania wymienić moŜna: Staw Stara Baba, Staw Baczkowski, Staw Majchrzaka, Staw
Zielonka, Staw Bankowy, Staw Kachlarski, Staw Karpetaj, Staw Głęboki Dół. Są one
zasilane wodami pierwszego i drugiego poziomu wodonośnego, a takŜe wodami opadowymi
i spływami powierzchniowymi. W czasie wysokich stanów woda z „glinianek”, poprzez
przelewy, przedostaje się do Strumienia Junikowskiego. Największy z wspomnianych to
Staw Baczkowski. Jest on zbiornikiem bezodpływowym o nieregularnym kształcie. Dno
zbiornika jest twarde, brzegi trudno dostępne, gliniaste, porośnięte trzciną. Zbiornik jest
odizolowany groblą od Strumienia Junikowskiego. Wody stawu wykorzystywane są jako
łowisko wędkarskie.
Wody podziemne
Zgodnie z mapą hydrograficzną w skali 1:50 000, ark. Poznań obszar opracowania
budują grunty o zróŜnicowanej przepuszczalności.
Utwory piaszczyste charakteryzują się korzystnymi warunkami dla alimentacji wód
podziemnych.
Gorsze
warunki
zasilania
wód
podziemnych
wodami
opadowymi
i roztopowymi związane są głównie z występowaniem wilgotnych gruntów organicznych
w
dolinie
Strumienia
Junikowskiego
i
zagłębieniach
bezodpływowych.
Obszar
bezpośredniego zasilania wód podziemnych pokrywa się z obszarem występowania na
powierzchni utworów przepuszczalnych.
Występujące w utworach czwartorzędowych wody podziemne tworzą układ piętrowy.
W obrębie Niziny Wielkopolskiej wyróŜnia się następujące poziomy wód podziemnych:
gruntowy, międzyglinowy górny, międzyglinowy środkowy i podglinowy.
W analizowanym obszarze zlewni występują wody podziemne pierwszego poziomu
(tzw. płytkie wody podziemne), których powstanie związane jest z działalnością
akumulacyjną lądolodu oraz erozyjną i akumulacyjną wód lodowcowych w okresach
glacjalnych, a ponadto wód rzecznych w okresach interglacjalnych. Płytkie wody podziemne
tworzą na tym obszarze poziom gruntowy i międzyglinowy górny.
Równinny charakter obszaru wpływa na niewielką głębokość występowania wód
podziemnych w tych poziomach, która najczęściej wynosi 2 – 5 m p.p.t. Zwierciadło płytkich
wód podziemnych ma zazwyczaj charakter swobodny, a lokalnie naporowy, co związane jest
z morfologią obszaru, a takŜe litologią utworów powierzchniowych oraz z układem warstw.
13
Głębokość zalegania wód podziemnych I poziomu obszaru w granicach opracowania
wynosi 0,5 do 1,0 m p.p.t. w dolinie Strumienia Junikowskiego. W miejscach gdzie lokalnie
występują torfy i mursze zwierciadło występuje nie głębiej niŜ 0,5 m p.p.t. Na obrzeŜach
analizowanego obszaru wody podziemne występują na głębokości średnio 1,5 – 2,5 m p.p.t.
Głębokość zalegania zwierciadła jest tutaj uzaleŜniona od miąŜszości utworów piaszczysto –
Ŝwirowych. Przy małych miąŜszościach poziom zalegania wód podziemnych wynosi 1 – 2 m
p.p.t., przy większych miąŜszościach 2 – 5 m p.p.t.
Wody podziemne charakteryzuje sezonowość zasilania. W ciągu roku w zaleŜności
od warunków hydrologiczno – meteorologicznych pojawia się jedna kulminacja, związana
głównie z wiosennymi roztopami, w niewielkim stopniu takŜe z opadami deszczu. Kulminacje
stanów wód gruntowych występują z opóźnieniem rzędu 1 – 9 dni, w stosunku do czynnika,
które je wywołały. W przebiegu stanów wód podziemnych zaznaczają się równieŜ wyraźnie
dwa okresy stanów niskich: późnojesienny lub jesienno – zimowy (listopad – grudzień) oraz
letnio – jesienny (sierpień – październik). Najczęściej jest on następstwem niskich opadów
w miesiącach letnich i wczesnojesiennych. Sezonowe wahania wód podziemnych zwykle nie
przekraczają jednak 0,5 – 1,5 m.
2.1.5
Szata roślinna
Obszar opracowania charakteryzuje się brakiem w pełni naturalnych układów
biocenotycznych, jednak na tle miasta Poznania stan zachowania jego środowiska
przyrodniczego moŜna ocenić jako względnie dobry. Stwierdzono wysoki wskaźnik
róŜnorodności flory wyraŜający się liczbą około 200 gatunków roślin kwiatowych
i paprotników występujących na powierzchni 1 km2 (Jackowiak, 1990). Przy czym średnia
wartość dla Poznania wynosi 146 gatunków. Wyraźnie niŜszy od przeciętnego jest udział
antropofitów, czyli gatunków obcego pochodzenia. Stosunkowo wysoki jest za to udział
gatunków bardzo rzadkich i zagroŜonych wymarciem. Jackowiak (1990) wymienia tutaj takie
gatunki jak: przywrotnik pasterski (Alchemilla monticola), rzęść hakowata (Callitriche
hamulata), turzyca odległokosa (Carex distans), turzyca Oedera (Carex viridula), ostroŜeń
siwy (Cirsium canum), kruszczyk błotny (Epipactis palustris), skrzyp pstry (Equisetum
variegatu), okręŜnica bagienna (Hottonia palustris), oczert Tabernemontana (Scirpus
tabernemontani), starzec wodny (Senecio aquaticus), sierpik barwierski (Serratula tinctoria),
jeŜogłówka pojedyncza (Sparganium emersum) oraz rdestnica ostrolistna (Potamogeton
acutifolius).
Flora naczyniowa obszaru objętego opracowaniem obejmuje około 300 gatunków.
Wśród nich dominują taksony z następujących rodzin:
•
złoŜone Asteracea
14
•
trawy Poaceae
•
motylkowe Fabaceae
•
róŜowate Rosaceae
•
krzyŜowe Brassicaceae
•
baldaszkowe Apiaceae
•
turzycowate Cyperaceae
Około 20% flory przedmiotowego obszaru stanowią licznie występujące gatunki
synantropijne. Gatunki występujące na obszarze opracowania reprezentują 25 klas.
Największy udział w budowie roślinności mają gatunki charakterystyczne dla 7 klas: Alnetea
glutinosae, Artemisietea, Stellarietea mediae, Festuco-Brometea, Molinio-Arrhenatheretea,
Phragmitetea oraz Querco-Fagetea (Król i in., 1998).
Poza powyŜszymi na florę naczyniową obszaru składają się 63 gatunki drzew
i krzewów. Najliczniej występuje olsza czarna (Alnus glutinosa) (Król i in., 1998).
W granicach opracowania stwierdzono występowanie następujących gatunków:
1. spośród gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną – całkowitą: kakułka
krwista (Dactylorhiza incarnata), kruszczyk błotny (Epipactis palustris);
2. wśród gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną – częściową: kocanki
piaskowe (Helichrysum arenarium), bobrek trójlistkowy (Menyanthes trifoliata),
porzeczka czarna (Ribes nigrum).
Stwierdzono
równieŜ
występowanie
siedlisk
przyrodniczych,
które
zgodnie
z Dyrektywą Rady 92/43/EWG wskazane są jako cenne przyrodniczo i podlegające ochronie
w ramach obszarów Natura 2000: biocenozy naturalnych eutroficznych zbiorników wodnych
z roślinnością z Nymphaeion i Potamion, zespół okręŜnicy bagiennej Hottonietum palustris,
niŜowe ziołorośla nadrzeczne i okrajkowe z roślinnością z Convolvuletalia sepium, łąka
rajgrasowa Arrhenatheretum elatioris.
Spośród pozostałych występujących na tym terenie moŜna wskazać:
Jodła pospolita Abies alba
Klon polny Acer campestre
Klon jesionolistny Acer negundo
Klon zwyczajny Acer platanoides
Klon jawor Acer pseudoplatanus
Krwawnik pospolity Achillea millefolium
Tatarak zwyczajny Acorus calamus
PiŜmaczek wiosenny Adoxa moschatellina
Kasztanowiec zwyczajny Aesculus hippocastanum
Perz właściwy Agropyron repens
15
Przywrotnik pasterski Alchemilla monticola
śabieniec babka wodna Alisma plantago-aquatica
Wyczyniec łąkowy Alopecurus pratensis
Rumian polny Anthemis arvensis
Tomka wodna Anthoxanthum odoratum
Trybula leśna Anthriscus sylvestris
Przelot pospolity Anthyllis vulneraria
Piaskowiec macierzankowy Arenaria serpyllifolia
Berbys zwyczajny Berberis Vulgaris
Brzoza brodawkowata Betula pendula
Brzoza omszona Betula pubescens
Stokłosa spłaszczona Bromus carinatus
Knieć błotna Caltha palustris
Tasznik pospolity Capsella bursa-pastoris
Karagana syberyjska Cargana arborescens
RzeŜucha gorzka Cardamine amara
RzeŜucha łąkowa cardamine pratensis
Turzyca błotna Carex acutiformis
Turzyca pospolita Carex nigra
Grab zwyczajny Carpinus betulus
Komosa biała Chenopodium album
OstroŜeń polny Cirsium arvense
OsroŜeń błotny Cirsium palustre
OstroŜen lancetowaty Cirsium vulgare
Przymiotno kanadyjskie Conyza canadensis
Dereń biały Cornus alba
Cieciorka pstra Coronilla varia
Leszczyna pospolita Corylus avellana
Moczarka kanadyjska Elodea canadensis
Skrzyp błotny Equisetum palustre
Buk zwyczajny Fagus sylvatica
Sierpnica pospolita Falcaria Vulgaris
Kostrzewa trzcinowa Festuca arundinacea
Kostrzewa łąkowa Festuca pratensis
Jesion wyniosły Fraxinus excelsior
Kosaciec Ŝółty Iris pseudacorus
Kosmatka polna Luzula campestris
16
GrąŜel Ŝółty Nuphat lutea
Grzybień biały Nymphaea alba
Czeremcha zwyczajna Padus avium
Czeremcha amerykańska Padus serotina
Kropidło wodne Oenanthe aquatica
Babka zwyczajna Plantago major
Topola osika Populus tremula
Szczaw zwyczajny Rumex acetosa
Wierzba krucha Salix fragilis
Nawłoć kanadyjska Solidago canadensis
Mlecz polny Soncus arvensis
Czyściec błotny Stachys palustris
Śnieguliczka biała Symphoricarpos albus
Koniczyna polna Trifolium arvense
Koniczyna łąkowa Trifolium pratense
Pałka szerokolistna Typha latifolia
Podbiał pospolity Tussilago farfara
Pokrzywa zwyczajna Urtica dioica
Wyka ptasia Vicia cracca
Wyka kosmata Vicia villosa
Jemioła pospolita Viscum album
i wiele innych.
Łącznie na analizowanym obszarze stwierdzono 95 róŜnego typu fitocenoz,
składających się na roślinność rzeczywistą. PrzewaŜają zespoły powstałe pod wpływem
czynników naturalnych. Jest ich 51 (53,7%). Spośród nich 37 to fitocenony naturalne
auksochoryczne, czyli zdolne do bytowania na siedliskach stworzonych przez człowieka,
które cechują się podobnymi warunkami ekologicznymi, do tych, w jakich się rozwijają
w granicach oryginalnego areału występowania. Zdolności takiej nie posiadają 4 zanotowane
naturalne zbiorowiska perdochoryczne, które charakteryzują się wąską skalą ekologiczną.
Zaliczono tutaj : zespół lilii wodnych Nymphaeo albae-Nupharutem luteae, szuwary – turzycy
prosowatej Caricetum paniculatae, turzycy lisiej Caricetum vulpinae i turzycy nibyciborowatej
Cicuto-Caricetum pseudocyperi oraz zbiorowisko błotne z jeŜogłówką pojedynczą SaggitarioSparganietum emersi. Zbiorowiska seminaturalne, podobnie jak naturalne są złoŜone
z gatunków rodzimego pochodzenia; stanowią 13,7% listy stwierdzonych (13 zespołów).
Liczebnie przewaŜają zbiorowiska naturalne i półnaturalne, jednak zdecydowanie
większą przestrzeń zajmują zbiorowiska synantropijne, tj. antropogeniczne, zbudowane
przede
wszystkim
z
gatunków
obcych.
Specyficzną
grupę
tworzą
tutaj
zespoły
17
ksenospontaniczne roślin obcego pochodzenia, które pojawiły się u nas stosunkowo
niedawno.
2.1.6
Świat zwierzęcy
Świat zwierząt zamieszkujący tereny dawnego uŜytku ekologicznego „Kopanina I” jest
bardzo bogaty. Ustanowiony w 1994 roku dawny uŜytek powstał dla ochrony siedlisk
ginących gatunków ptaków, unikalnych w skali regionu wilgotnych łąk, torfowisk niskich oraz
róŜnorodnej flory siedlisk wilgotnych i podmokłych. Do chwili obecnej charakteryzuje się
bogactwem ornitofauny. Długoletnie badanie Ptaszyka potwierdziły występowanie około 160
gatunków ptaków terenów doliny Strumienia Junikowskiego. Do ptaków występujących na
tym terenie moŜna zaliczyć objęte całkowitą lub częściową ochroną: czaplę siwą Ardea
cinerea, bąka Botaurus stellaris, rybitwę czarną Chlidonias niger, błotniaka stawowego
Circus aeruginosus, bączka Ixobrychus minutus, mewę białą Larus minutus, perkoza
dwuczubowego Podiceps cristatus, perkoza rdzawoszyjnego Podiceps griseigena, zausznika
Podiceps nigricollis, perkozka Podiceps ruficollis, zielonkę Porzana parva, kropiatkę Porzana
porzana oraz rybitwę zwyczajną Sterna hirundo. Oraz spośród nie objętych ochroną prawną
podróŜniczka Luscinia svecica, pokrzewkę jarzębatą Sylvia nisoria.
Przeprowadzone w latach 1996-1999 badania wykazały, Ŝe fauna mięczaków
dawnego uŜytku jest bardzo uboga. JuŜ wówczas występowała niewielka liczba gatunków
mięczków, a ich udział z roku na rok był coraz mniejszy. Obecnie, z gatunków podlegających
ochronie, odnotowuje się na tym terenie występowanie ślimaka winniczka Helix pomatia.
Spośród gadów występujących na tym terenie wymienić moŜna jaszczurkę
Ŝyworodną Lacerta vivipara.
Z rzadkich gatunków małych drapieŜnych ssaków w otoczeniu obszaru opracowania
odnotowano występowanie chronionego gronostaja Mustella erminea, spotkać tu moŜna
równieŜ wiewiórkę pospolitą Scirus vulgaris oraz jeŜa Erinaceus europaeus.
2.1.7
Gleby
Na analizowanym obszarze, wzdłuŜ Strumienia Junikowskiego, dominują gleby
siedlisk wilgotnych i podmokłych. Począwszy od północy występują czarne ziemie właściwe
klasy V wykształcone na piaskach luźnych i piaskach słabogliniastych (kompleks 9 zboŜowo
– pastewny słaby, kompleks 6 Ŝytnio – ziemniaczany słaby) oraz łąki klasy V. Część
środkową opracowania, na północ od ul. Wykopy, zajmują czarne ziemie klasy V
wykształcone na piaskach gliniastych mocnych i glinach mocnych, łąki klasy IV oraz
nieuŜytki rolnicze. Pod względem rolniczej przydatności są to grunty zaliczane do
kompleksów 2z – uŜytki zielone średnie na czarnych ziemiach. Na południe od ul. Wykopy
18
występują czarne ziemie klasy IV wykształcone na piaskach gliniastych lekkich oraz glinach
lekkich, łąki klasy VI, które pod względem rolniczej przydatności zaliczono do kompleksu 3z
– uŜytki zielone słabe i bardzo słabe na glebach mułowo - torfowych. Część południową
opracowania stanowią nieuŜytki rolnicze oraz łąki klasy V.
Przestrzenne rozmieszczenie gruntów na analizowanym obszarze przedstawia
załącznik nr 6.
2.1.8
Klimat lokalny
Warunki klimatyczne analizowanego obszaru są zbliŜone do panujących na terenie
Niziny Wielkopolskiej. Zgodnie z regionalizacją klimatyczną Polski wg Okołowicza (19731978) Poznań połoŜony jest w obrębie regionu Śląsko – Wielkopolskiego, odznaczającego
się klimatem o przewadze wpływów oceanicznych. Cechami charakterystycznymi tego
klimatu są stosunkowo małe roczne amplitudy temperatury powietrza, wczesna wiosna,
długie lato, łagodna i krótka zima z mało trwałą pokrywą śnieŜną. Okres wegetacyjny trwa
tutaj 220 dni i zaliczany jest do najdłuŜszych w Polsce.
Wg Wosia (1994) Nizina Wielkopolska połoŜona jest w obrębie czterech regionów
klimatycznych, pomiędzy którymi zaznaczają się wyraźne lub mało wyraźne granice, co
oznacza wówczas zbliŜone, do sąsiednich regionów, warunki klimatyczne. Zgodnie z tym
podziałem miasto Poznań leŜy w obrębie Regionu Środkowowielkopolskiego. W porównaniu
z pozostałymi regionami charakteryzuje go częstsze występowanie pogody bardzo ciepłej
i jednocześnie pochmurnej bez opadu. Jednocześnie odznacza się on częstszym
występowaniem dni z pogodą przymrozkową, bardzo chłodną z duŜym zachmurzeniem
i opadem.
Na klimat miasta Poznania w duŜym stopniu wpływ mają, napływające znad
Atlantyku, masy powietrza polarno – morskiego. Stanowią one ponad 75% wszystkich mas
napływających nad Poznań. Taki rozkład warunkuje przede wszystkim napływ wiatrów
z sektora zachodniego, północnego i południowo – zachodniego, o prędkości dochodzącej
do 5 m/s.
Średnia roczna temperatura powietrza dla analizowanego obszaru, wynosi 8,2° C.
Rozkład opadów charakteryzuje wyraźny cykl roczny. Największe sumy odnotowuje się
w lipcu (75 mm) a najmniejsze w miesiącach luty – marzec (nieco powyŜej 30 mm). Średnia
roczna suma opadów jaką odnotowuje się dla Poznania wynosi ponad 500 mm.
Analizowany obszar, pomimo typowych dla miasta warunków klimatycznych,
wyróŜnia swoisty mikroklimat. Jest on generowany obecnością doliny rzecznej, zbiorników
wód powierzchniowych oraz terenów zielonych towarzyszących strumieniowi, w tym
roślinności wysokiej, co przyczynia się do poprawy warunków wilgotnościowych panujących
19
na tym terenie, wpływając jednocześnie korzystnie na rozkład temperatur. ZagroŜenie mogą
stanowić wiatry wiejące z północy i południa, mogące powodować stagnację powietrza
w obniŜeniu dolinnym. W związku z powyŜszym teren objęty opracowaniem stanowi swoistą
barierę dla przemieszczających się mas powietrza, hamując jednocześnie prędkość wiatru,
przyczynia się tym samym do osłony znajdujących się na wschód terenów zabudowy
mieszkaniowej
2.2
Stan środowiska przyrodniczego
2.2.1
Jakość powietrza atmosferycznego
Obecnie na obszarze opracowania nie są zlokalizowane źródła ponadnormatywnego
zanieczyszczenia powietrza. Na jakość powietrza w rejonie omawianego terenu wpływa
przede wszystkim ruch samochodowy, odbywający się ul. Głogowską NaleŜy jednak
zauwaŜyć, Ŝe ul. Głogowska znajduje się poza granicą opracowania.
Ruch samochodowy powoduje emisję do atmosfery szeregu zanieczyszczeń
gazowych, powstających podczas spalania paliw płynnych w silnikach pojazdów, w tym m.in.
węglowodorów aromatycznych (WWA), ditlenku siarki (SO2), ditlenku azotu (NO2), tlenku
węgla (CO) oraz substancji pyłowych, powstających w wyniku ścierania nawierzchni jezdni
i opon pojazdów.
W ramach sporządzania dokumentacji dla inwestycji, związanej z przebudową ul.
Głogowską na odcinku od Strumienia Junikowskiego do ul. Rawickej3, przeprowadzono
analizy maksymalnych stęŜeń dwutlenku azotu w stanie istniejącym. Obliczenia uciąŜliwości
ruchu samochodowego, przeprowadzone dla odcinków ul. Głogowskiej dla stanu
istniejącego, wykazały, Ŝe stęŜenia średnioroczne w otoczeniu ulicy (do 15 m po obu
stronach osi ulicy) przewyŜszają podane roczne tło zanieczyszczeń dla Poznania.
W obszarze do 25 m od osi ulicy (po jej obu stronach) stęŜenia średnioroczne utrzymują się
jeszcze
na
poziomie
50%
tła
zanieczyszczeń
podanego
przez
WIOŚ
w Poznaniu. Analizy stęŜeń maksymalnych dwutlenku azotu w stanie istniejącym wykazały,
Ŝe szerokość obszarów przekroczeń stęŜeń dopuszczalnych wynosi po obu stronach ul.
Głogowskiej – dla odcinka od Strumienia Junikowskiego do ul. Ostatniej – do 23 m. Granica
obszaru przekroczeń obejmuje swym zasięgiem takŜe pojedyncze budynki, w tym budynki
mieszkalne, usytuowane najbliŜej ul. Głogowskiej - po jej zachodniej stronie. W granicach
planu w zasięgu strefy występowania ponadnormatywnych stęŜeń znajduje się budynek
zlokalizowany przy ul. Głogowskiej 342.
3
Raport oddziaływania planowanego przedsięwzięcia drogowego na środowisko. Przebudowa ul. Głogowskiej – odcinek od
Strumienia Junikowskiego do ulicy Rawickiej, K. Berezowska-Apolinarska (proj. prow.) z Zespołem, Poznań listopad 2006
20
Okresowe zagroŜenie dla jakości powietrza na analizowanym obszarze stanowi
emisja generowana przez zabudowę mieszkaniową jednorodzinną, zaopatrywaną w ciepło
z indywidualnych systemów grzewczych, opartych głównie na węglu jako paliwie. Stanowią
one źródło emisji głównie SO2 i pyłu zawieszonego do atmosfery. W granicach projektu planu
znajduje się jednak zaledwie kilka budynków mieszkalnych, nie stanowią one zatem
istotnego zagroŜenia dla jakości powietrza.
Zlokalizowane wokół analizowanego terenu zakłady przemysłowe oraz handlowo –
usługowe są źródłami emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych. Całkowita roczna emisja
moŜe przekraczać tam nawet 5000 t/rok. Jednocześnie zaopatrzone są one w urządzenia
odpylające i odsiarczające przeciwdziałające degradacji środowiska atmosferycznego. 4
Zgodnie z art. 89 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu w ramach Państwowego
Monitoringu
Środowiska
dokonuje
corocznej
oceny
jakości
powietrza
dla
całego
województwa wielkopolskiego celem uzyskania informacji o stęŜeniu zanieczyszczeń
w powietrzu. Pod kątem ochrony zdrowia ludzi bada się stęŜenie w powietrzu następujących
substancji: dwutlenku azotu, dwutlenku siarki, benzenu, ołowiu, kadmu, arsenu, niklu,
benzopirenu, tlenku węgla, ozonu oraz pyłu PM10.
Ostatnie badania w roku 2007 wykazały przekroczenie dopuszczalnych norm tylko dla
jednej substancji tj. 24-godzinnych stęŜeń pyłu PM10. Pod tym względem aglomerację
Poznania zakwalifikowano do klasy C w trzystopniowej klasyfikacji. NaleŜy podkreślić, Ŝe
stęŜenia pyłu PM10 wykazują wyraźną zmienność sezonową – przekroczenia dotyczą tylko
sezonu zimowego (grzewczego).
Ze względu na przekroczenia dopuszczalnych poziomów stęŜeń PM10 na terenie
całego miasta, Poznań został zaliczony do terenów, dla których istnieje konieczność
wyznaczenia obszarów przekroczeń stęŜeń danej substancji i potrzebę opracowania
programu
ochrony
powietrza.
Zgodnie
z
rozporządzeniem
Nr
39/07
Wojewody
Wielkopolskiego z dnia 31 grudnia 2007 r. w sprawie określenia programu ochrony powietrza
dla strefy – aglomeracja Poznań (Dz. Urz. Woj. Wlkp. Nr 4, poz. 61 z dnia 31 stycznia
2008r.) niezbędne jest podjęcie działań mających na celu poprawę jakości powietrza
atmosferycznego w mieście, poprzez m.in. ograniczanie zuŜycia produkowanej energii
(stosowanie termoizolacji budynków), rozbudowę i modernizację sieci ciepłowniczej,
zastępowanie ogrzewania budynków starego typu - węglowego ogrzewaniem olejowym,
gazowym, elektrycznym, wykorzystywanie alternatywnych źródeł energii (np. kolektory
słoneczne), wymianę starych kotłów węglowych na kotły ekologiczne, a takŜe ograniczanie
emisji ze źródeł liniowych.
4
Mapa sozologiczna, ark. N-33-130-D Poznań
21
2.2.2
Jakość wód
O jakości wód na analizowanym obszarze decydują opady atmosferyczne oraz
stopień emisji ze źródeł komunikacyjnych. Wody opadowe i roztopowe spływające
z nawierzchni drogowych, poboczy, chodników i terenów zielonych zawierają róŜnego
rodzaju zanieczyszczenia takie jak piasek, liście, róŜnego rodzaju śmieci oraz substancje
ropopochodne.
Zarówno Strumień Junikowski, jak i cieki Ceglanka i Plewianka, są odbiornikami
ścieków, zrzucanych z terenu całej zlewni. Zanieczyszczenia przedostają się bezpośrednio
z rur kanalizacyjnych (licznych kanalizacji deszczowej), mających wylot w korycie strumienia
lub z rozkładających się odpadów dziko składowanych w dolinie.
Jakość wód płynących korytem strumienia, w obrębie dorzecza objętego niniejszym
opracowaniem, nie jest monitorowana przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
w Poznaniu. Kontrola jest prowadzona jedynie przy ujściu Strumienia Junikowskiego do
Warty w Luboniu. W raporcie o stanie środowiska w Wielkopolsce w 2006 roku wykazano, Ŝe
wody Strumienia Junikowskiego zaliczane były do IV klasy czystości rzek – niezadowalającej
jakości. Stan czystości wód glinianek na Kopaninie nie jest objęty monitoringiem.
Latem 1994 i wiosną 1995 roku zespół pracowników Uniwersytetu im. A. Mickiewicza
w Poznaniu przeprowadził jednorazowe studia terenowe i laboratoryjne zmierzające do
oceny stanu jakości wód powierzchniowych dorzecza Strumienia Junikowskiego.5 Wody
Strumienia Junikowskiego i Ceglanki w rejonie torów kolejowych i ul. Głogowskiej, a takŜe
Skórzynki i Plewianki na ich odcinku ujściowym, najczęściej były w klasie NON.6 Okresowo
zły stan wód (klasa III, NON), zwłaszcza latem wykazywały stawy: Baczkowskiego, Stara
Baba. Przeprowadzone w 1995 roku badania nad stanem czystości wód Chorąziak
potwierdziły zły stan jakości wód Strumienia Junikowskiego oraz glinianek. Okazało się, Ŝe
pogorszenie jakości wód w Strumieniu następuje na odcinku objętym opracowaniem, między
torami kolejowymi relacji Poznań – Zbąszyń a ul. Głogowską, prawdopodobnie w wyniku
doprowadzenia zanieczyszczonych wód Skórzynki i Ceglanki oraz wód ze zbiorników
powyrobiskowych. Z badań przeprowadzonych przez Zakład Hydrologii i Gospodarki Wodnej
Instytutu Geografii Fizycznej UAM w Poznaniu7 wynikało, Ŝe stosunkowo czyste wody
wpływają do Strumienia Junikowskiego ze Stawu Baczkowskiego. W 1995 roku cechowały
się I oraz II klasą czystości.
RóŜnice jakościowe cieków i wód glinianek wynikają z odmiennego sposobu zasilania
i odmiennych funkcji jakie pełnią. Cieki stanowią odbiorniki ścieków przemysłowych
i komunalnych stąd ich zanieczyszczenie jest duŜe i utrzymuje się przez cały rok. Natomiast
5
Wyniki zostały opublikowane w pracy Gogołek, Kanieckiego i Ziętkowiaka, 1995
Wyniki wg obowiązującej wówczas klasyfikacji wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 91, poz. 116, art. 503)
7
w latach 1988, 1989, 1992, 1994, 1995
6
22
wody odizolowanych od zanieczyszczeń glinianek mieszczą się na ogół w I lub II-ej klasie
czystości. Konieczna staję się zatem potrzeba regularnych badań stanu czystości wód.
Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej spowodowało konieczność dostosowania
systemu monitoringu środowiska do prawa obowiązującego w Unii. Wynikiem stopniowego
wdraŜania
Ramowej
Dyrektywy
Wodnej
(2000/60/WE),
ogólnego
aktu
prawnego,
określającego wymagania w zakresie zapobiegania dalszemu pogarszaniu oraz ochrony
i poprawy jakości środowiska wodnego państw Wspólnoty, są równieŜ modyfikacje badań
i oceny jakości wód podziemnych. Celem monitoringu jakości wód podziemnych jest
dostarczenie informacji o stanie chemicznym wód podziemnych, określenie trendów zmian
oraz sygnalizacja zagroŜeń w skali kraju, na potrzeby zarządzania zasobami wód
podziemnych i oceny skuteczności podejmowanych działań ochronnych. W ramach
przeprowadzonego monitoringu wód podziemnych w sieci regionalnej w latach 2005 i 2006
przeprowadzono badania jakości wód podziemnych. Badania w punkcie pomiarowym
zlokalizowanym najbliŜej obszaru opracowania wykazały, Ŝe wody podziemne występujące
na obszarze opracowania charakteryzowała III klasa czystości.8
2.2.3
Klimat akustyczny
Klimat akustyczny środowiska to zespół zjawisk akustycznych wywołanych źródłami
hałasu znajdującymi się w środowisku lub poza nim, określany za pomocą ciśnienia
akustycznego. Współcześnie w silnie zurbanizowanych środowiskach mamy do czynienia
z bardzo silnym hałasem komunikacyjnym, jaki towarzyszy ruchowi drogowemu, kolejowemu
oraz lotniczemu. Szczególnie dokuczliwy dla mieszkańców jest hałas samochodowy.
Obecny sposób uŜytkowania i zagospodarowania terenu, objętego projektem planu,
nie generuje hałasu o ponadnormatywnym natęŜeniu. Natomiast jego klimat akustyczny
kształtowany jest przez ruch komunikacyjny odbywający się ul. Głogowską zlokalizowaną
poza granicą opracowania, która stanowi główne źródło emisji ponadnormatywnego hałasu
w tym rejonie. RównowaŜny poziom hałasu w porze dziennej dla ulicy Głogowskiej, na
odcinku od węzła Komorniki do ul. Ściegiennego, mieści się w przedziale LAT(D)=76-80dB9.
W związku z przebudową ul. Głogowskiej i budową węzła „Kopanina”, na potrzeby
sporządzenia
„Raportu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia drogowego na
10
przeprowadzono badania klimatu akustycznego terenów sąsiadujących
środowisko”
z inwestycją.
W obecnym stanie równowaŜny poziom hałasu samochodowego dla ul. Głogowskiej
w wybranych punktach pomiarowych wynosi:
8
9
Stan środowiska w Wielkopolsce w roku 2006, WIOŚ w Poznaniu
Wg Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania miasta Poznania, styczeń 2008,
23
1.
ul Komornicka 4 (53 m od ul. Głogowskiej): w porze dziennej – LAT = 63,5 dB, w porze
nocnej – LAT = 59,5 dB
2.
ul. Zamysłowska 1 (77 m od ul. Głogowskiej): w porze dziennej – LAT = 60,5 dB,
w porze nocnej – LAT = 55,5 dB
W stanie istniejącym dopuszczalny równowaŜny poziom dźwięku w środowisku
przekraczany jest zarówno w porze dziennej, jak i nocnej. Punkty obserwacji znajdują się
w zasięgu ponadnormatywnego oddziaływania akustycznego ul. Głogowskiej. W kaŜdym
z punktów pomiarowych, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14
czerwca 2007r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, przekroczono
dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku.
Zgodnie
z
wykonanymi
pomiarami
zasięg
obecnego
ponadnormatywnego
oddziaływania ulicy Głogowskiej i węzła „Kopanina”, wyznaczony przebiegiem izolinii
poziomu hałasu 50 dB w porze nocnej oraz przebiegiem izolinii 55 dB w porze dziennej,
znacznie wykracza poza ich linie rozgraniczające i obejmuje tereny zainwestowane
zabudową,
dla
której
przepisy
odrębne
definiują
dopuszczalne
poziomy
hałasu
w środowisku. Obecnie w zasięgu ponadnormatywnego oddziaływania akustycznego ul.
Głogowskiej znajdują się budynki mieszkalne jednorodzinne zlokalizowane zarówno po
wschodniej, jak i zachodniej stronie tej ulicy. Przypadki przekroczeń dotyczą głównie
zabudowy zlokalizowanej poza obszarem projektu planu. Ponadnormatywne oddziaływanie
terenów komunikacyjnych w granicach opracowania dotyczy budynku mieszkalnego przy ul.
Głogowskiej 242 oraz terenów zieleni, dla których przepisy odrębne nie definiują standardów
akustycznych.
Częściowo obszar opracowania znajduje się pod wpływem oddziaływania hałasu
kolejowego, którego źródło stanowi linia kolejowa relacji E-20 Warszawa – Kunowice. Linia
kolejowa generuje hałas o natęŜeniu 70-75 dB w ciągu dnia oraz 60-65 dB w nocy.
W zasięgu ponadnormatywnego oddziaływania torów kolejowych znajdują się tereny
w odległości 60 m na południe i 30 m na północ od linii rozgraniczających tereny PKP.
W projekcie planu stanowią je tereny zieleni, dla których przepisy odrębne nie definiują
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku.
Ponadto, obszar opracowania znajduje się pod wpływem hałasu lotniczego. W całości
zlokalizowany jest w granicach obszaru ograniczonego uŜytkowania wyznaczonego dla
lotnika wojskowego Poznań-Krzesiny rozporządzeniem nr 40/07 Wojewody Wielkopolskiego
dnia 31 grudnia 2007 r. Według powyŜszego dokumentu obszar opracowania znajduje się
w strefie III ograniczonego uŜytkowania, gdzie nie wprowadza się ograniczeń w zakresie
przeznaczenia terenu oraz dopuszcza się lokalizowanie wszelkiej zabudowy pod warunkiem
10
24
zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w pomieszczeniach wymagających ochrony
akustycznej. Dopuszczalny poziom hałasu, w strefie III, od startów, lądowań i przelotów
statków powietrznych jest równy 55 dB w porze dziennej i 45 dB w porze nocnej.
3.
INFORMACJA O GŁÓWNYCH CELACH I ZAWARTOŚCI PROJEKTU PLANU
3.1
Cel opracowania projektu planu
Zgodnie
z
zapisami
ustawy
z
dnia
27
marca
2003
r.
o
planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego
sporządza się w celu ustalenia przeznaczenia terenów oraz określenie sposobów ich
zagospodarowania i zabudowy, z jednoczesnym uwzględnieniem ładu przestrzennego oraz
dostosowaniem funkcji, struktury zabudowy i intensywności zagospodarowania do
uwarunkowań przestrzennych i przyrodniczych terenu.
Głównym załoŜeniem omawianego projektu planu jest sformułowanie zasad ochrony
oraz sposobów zagospodarowania terenów cennych przyrodniczo, połoŜonych w dolinie
Strumienia Junikowskiego. Stanowią one fragment południowo-zachodniego klina zieleni
i konieczne jest objęcie ochroną ich otwartego charakteru oraz warunków ekologicznych,
zapewniających zachowanie wartościowych zasobów przyrodniczych, ciągłości procesów
ekologicznych, a takŜe warunków dla prawidłowego rozwoju społecznego i zdrowotnego
ludności.
W celu skutecznego zabezpieczenia wartości ekologicznych omawianego obszaru
niezbędne jest wyznaczenie linii rozgraniczających tereny wyłączone z zabudowy od
terenów przeznaczonych pod zabudowę, obecnie juŜ zainwestowanych, przy jednoczesnym
uporządkowaniu i jednoznacznym zdefiniowaniu zasad ich zabudowy i zagospodarowania.
Ponadto, ze względu na wartościowy charakter terenu poprzemysłowego po dawnej
cegielni, zlokalizowanej przy ul. Ceglanej, istotne jest równieŜ sprecyzowanie zasad ochrony
i
zagospodarowania
tego
terenu,
umoŜliwiających
zachowanie
i
wyeksponowanie
w przestrzeni jego cennych wartości kulturowych.
3.2
Ustalenia projektu planu
W projekcie planu ustalono przeznaczenie terenów pod:
•
zabudowę mieszkaniową wielorodzinną - teren MW,
•
zabudowę usługową lub mieszkaniową wielorodzinną - teren 1,2U/MW,
•
zieleń otwartą - tereny 1,2ZO,
•
zieleń otwartą z wodami powierzchniowymi śródlądowymi - tereny 1-5ZO/WS,
•
zieleń otwartą z wodami powierzchniowymi śródlądowymi i infrastrukturą techniczną kanalizacją - tereny 1,2ZO/WS/K,
25
•
drogi publiczne - w tym klasy lokalnej - teren 1KD-L, klasy dojazdowej - tereny
2,3KD-D, 4KD-Dxr, 5-7KD-Dx,
•
infrastrukturę techniczną – elektroenergetyki - teren E,
•
infrastrukturę techniczną – kanalizacji - teren K.
W kontekście połoŜenia obszaru projektu planu w klinie zieleni szczególnie istotne są
zapisy zapewniające ochronę terenów otwartych doliny Strumienia Junikowskiego. Ponad
90% powierzchni omawianego obszaru w projekcie przeznaczone zostało pod tereny zieleni.
Stanowią je tereny ZO, ZO/WS oraz ZO/WS/K. W obrębie terenów 1ZO/WS, 4ZO/WS oraz
5ZO/WS, stosownie do ustaleń “Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego miasta Poznania”, wyznaczono obszar cenny przyrodniczo, którego granicę
wskazano na rysunku planu.
Na terenach 2ZO/WS, 3ZO/WS oraz 1ZO wprowadzono całkowity zakaz lokalizacji
nowej zabudowy. Dopuszczono jedynie zachowanie istniejacej juŜ zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej przy ul. Ceglanej (oznaczonej na rysunky planu szrafem), jednak bez prawa
jej rozbudowy i nadbudowy. Projekt wymaga zachowania conajmniej 90% powierzchni
terenów jako biologicznie czynnych. W celu uatrakcyjnienia terenów jako przestrzeni
ogólnodostęonych, dopuszczono lokalizację urządzeń turystycznych (stołów, ławek,
zadaszeń, ambon do obserwacji ptaków, miejsc na ogniska), kładek, pomostów i traktów
pieszych.
Natomiast na terenach 1ZO/WS, 4ZO/WS, 5ZO/WS i 2ZO dopuszczono lokalizację
obiektów, umoŜliwiających ich sportowo-rekreacyjne wykorzystanie. Na kaŜdym z tych
terenów wyznaczono strefy sportu i rekreacji (oznaczone na rysunku planu szrafem), na
których przewiduje się realizację budynków rekreacyjno-sportowych: jednego na terenie
2ZO, do dwóch na terenie 4ZO/WS i do trzech na kaŜdym z terenów 1ZO/WS i 5ZO/WS
(o powierzchni zabudowy od 200 do 300 m2), lokalizację placów gier i zabaw, urządzeń
sportowych (boisk sportowych, pól do minigolfa, urządzeń towarzyszących rekreacji konnej,
parkurów), urzadzęń turystycznych, traktów pieszych, ścieŜek rekreacyjnych, kładek
i pomostów.
Projekt planu ustala równieŜ realizację elementów infrastruktury technicznej. Na
terenach 1ZO/WS/K 2ZO/WS/K ustalono lokalizację infrastruktury kanalizacyjnej, w tym na
terenie 2ZO/WS/K budowę zbiornika retencyjnego, w strefie wyznaczonej na rysunku planu.
Na terenach MW, 1U/MW, i 2U/MW projekt planu przewiduje rehabilitację terenu
poprzemysłowego, obejmującego zabudowę po dawnej cegielni. Ochroną objęto obiekty
wpisane do ewidencji zabytków, oznaczone na terenach 1U/MW i 2U/MW, cały układ
zabudowań dawnej cegielni i dominanty architektonicznej w postaci komina.
26
W parterach budynków (na terenach 1,2U/MW) dopuszczono lokalizację funkcji
handlowej, jednak maksymalnie na 20% powierzchni uŜytkowej budynku. Realizacja nowej
zabudowy na terenie 1U/MW powinna nawiązywać do istniejącego obiektu wpisanego do
ewidencji
zabytków
jednorodnych
poprzez
materiałów
wykształcenie
wykończeniowych
linii
gzymsu
oraz
dachowego,
prostokątne
stosowanie
otwory
okienne
zaakcentowane układem cegieł nad górną krawędzią. Na terenie 2U/MW ustala się nadanie
poprzemysłowego charakteru zabudowy poprzez wykształcenie gzymsu dachowego
i zaznaczenie gzymsów międzykondygnacyjnych, rozrzeźbienie elewacji pilastrami lub
innymi detalami architektonicznymi, łukowe wykończenie górnych krawędzi otworów
okiennych i zaakcentowanie ich układem cegieł oraz wykończenie budynków materiałami
takimi jak: klinkier w odcieniach czerwieni, drewno, stal, szkło, dachówka ceramiczna
w odcieniach czerwieni.
Na terenie 1U/MW wyznaczono powierzchnię zabudowy oraz powierzchnię
biologicznie czynną w wysokości zgodnej ze stanem istniejącym (z dopuszczeniem
powiększenia powierzchni zabudowy o nie więcej niŜ 5% na elementy konstrukcyjne lub
ocieplenie budynku), natomiast na terenach 2U/MW i MW ustalono procent zabudowy – nie
więcej niŜ 30% powierzchni działki oraz minimalną powierzchnię biologicznie czynną
w wysokości 70%.
Ze względu na zabytkowy charakter istniejących budynków na terenach 1,2U/MW,
zapisy projektu w zakresie parametrów i wskaźników kształtowania zabudowy respektują
obecną formę i gabaryty zabytkowych obiektów.
Na terenie MW ustalono lokalizację nie więcej niŜ czterech rzędów zabudowy
równoległych do cieku Ceglanka. Przy czym nakazano nadanie zabudowie charakteru
poprzemysłowego
poprzez
wykształcenie
gzymsu
dachowego
i
gzymsów
międzykondygnacyjnych, pionowe podziały elewacji, wykończenie budynków materiałami
takimi jak: klinkier w odcieniach czerwieni, drewno, stal, szkło, dachówka ceramiczna
w odcieniach czerwieni, zaakcentowanie górnych krawędzi otworów okiennych układem
cegieł.
Na terenie infrastruktury technicznej elektroenergetyki (E) projekt wyznacza
lokalizację wolno stojącej stacji transformatorowej. Ze względu na połoŜenie jej w obrębie
chronionego układu dawnej cegielni, wprowadzono szczegółowe zapisy w zakresie
parametrów i wskaźników kształtowania zabudowy. Ustalono minimalną powierzchnię
biologicznie czynną na terenie w wysokości 50% powierzchni działki, maksymalną wysokość
budynku stacji do 3,5 m w przypadku dachu stromego i 2 m w przypadku dachu płaskiego
oraz nakaz stosowania na wszystkich elewacjach stacji tynku zewnętrznego lub okładziny
ceramicznej.
27
Projekt planu utrzymuje lokalizację napowietrznej linii elektroenergetycznej WN-110
kV, biegnącej przez tereny 1-4ZO/WS, 1KD-L, 2KD-D.
W kontekście połoŜenia obszaru projektu planu w granicach południowo-zachodniego
klina zieleni szczególnie istotne są
zapisy z zakresu ochrony środowiska, przyrody
i krajobrazu kulturowego.
Projekt planu obejmuje ochroną istniejącą zieleń naturalną oraz istniejace na
terenach drzewa. Dopuszcza wprowadzanie nowych nasadzeń zieleni, a w przypadku
usunięcia drzew, w wyniku realizacji zainwestowania, ustala obowiązek wprowadzenia
nowych nasadzeń zadrzewień w granicach planu.
Ochroną objęto równieŜ istniejące na teranch cieki i rowy wodne, w tym wymaga się
zachowanie ich otwartego charakteru, powszechnego dostępu do wód powierzchniowych
oraz wprowadzono zakaz regulacji linii brzegowych cieków i zbiorników wodnych,
z wyjątkiem prowadzenia robót związnych z utrzymaniem wód i sieci melioracyjnej.
Wprowadzono zakaz przekształcania powierzchni ziemi, z wyjątkiem realizacji
elementów zainwestowania, wynikających z ustaleń projektu planu, w tym budynków, dróg,
ścieŜek rekreacyjnych, placów gier i zabaw, urządzeń sportowych i turystycznych. Wszystkie
masy ziemne pozyskane podczas prac ziemnych naleŜy wykorzystać w granicach danego
terenu lub usunąć zgodnie z przepisami odrębnymi. W
przypadku stwierdzenia
zanieczyszczenia powierzchni ziemi lub gleb, nakazano przeprowadzenie rekultywacji,
zgodnie z przepisami odrębnymi. Lokalizację kondygnacji podziemnych dopuszczono jedynie
pod warunkiem zachowania odpowiedniej jakości środowiska gruntowo – wodnego i nie
spowodowania jego zanieczyszczenia oraz destabilizacji stosunków wodnych, powodujących
niekorzystne oddziaływanie na stateczność gruntów.
Projekt planu wprowadza obowiązek segregacji, zagospodarowania i usuwania
odpadów zgodnie z “Planem gospodarki odpadami dla Miasta Poznania” i przepisami
odrębnymi. Dopuszcza stosowanie indywidualnych systemów grzewczych, przy czym
w nowych budynkach wprowadzono zakaz stosowania pieców i trzonów kuchennych na
paliwo stałe z wyjątkiem paliw odnawialnych z biomasy.
W zakresie gospodarki wodno-ściekowej wprowadzono nakaz odprowadzania
ścieków bytowych i komunalnych wyłącznie do sieci kanalizacji sanitarnej. Wody opadowe
i roztopowe na terenach zieleni naleŜy zagospodarowywać w granicach działek, zgodnie
z przepisami odrębnymi, natomiast wody z terenów zabudowy, komunikacji oraz
infrastruktury
technicznej
odprowadzać
do
sieci
kanalizacji
deszczowej
lub
zagospodarowywać w obrębie terenów zgodnie z przepisami odrębnymi. Wymaga się
wcześniejszego podczyszczenia wód opadowych i roztopowych przed odprowadzeniem ich
do zbiorników retencyjnych, kanalizacji deszczowej lub cieków i rowów. Na terenach dróg
28
wewnętrznych, parkingów, ścieŜek rekreacyjnych, w strefach sportu i rekreacji, ogrodów oraz
istniejącej zabudowy wprowadzono nakaz stosowania nawierzchni przepuszczalnych.
Na całym obszarze projektu wprowadzono zakaz lokalizacji przedsięwzięć mogących
zawsze lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, zgodnie z przepisami
odrębnymi, z wyjątkiem inwestycji dopuszczonych zapisami planu miejscowego.
W
zakresie
ochrony
akustycznej
i
zapewnienia
odpowiedniego
komfortu
akustycznego wprowadzono zakaz lokalizacji źródeł hałasu, przekraczających dopuszczalne
standardy akustyczne w środowisku. Ponadto ustalono zapewnienie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku dla terenów 1U/MW i 2U/MW jak dla terenów
przeznaczonych na cele mieszkaniowo-usługowe, oraz dla terenu MW jak dla terenów
przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową wielorodzinną.
W zakresie ochrony i kształtowania ładu przestrzennego wprowadzono zakaz
lokalizacji reklam na elewacjach budynków wpisanych do ewidencji zabytków oraz zakaz
lokalizacji wolnostojących urządzeń reklamowych, z wyjątkiem jednego słupa reklamowego
na terenie 1U/MW.
Zakazano sytuowania tymczasowych obiektów budowlanych, z wyjątkiem obiektów
słuŜących wypoczynkowi i rekreacji w strefach sportu i rekreacji, typu zadaszenia i przekrycia
elementów sportowych oraz zakaz realizacji ogrodzeń pełnych i ogrodzeń wykonanych
z betonowych i Ŝelbetonowych elementów prefabrykowanych. Na terenach zieleni lokalizację
ogrodzeń aŜurowych lub Ŝywopłotów dopuszczono jedynie w strefach istniejącej zabudowy
oraz strefach sportu i rekreacji.
Na wszystkich terenach przeznaczonych pod zabudowę zakazano lokalizacji
magazynów i składowisk, obiektów handlu hurtowego i półhurtowego, a takŜe obiektów
o powierzchni sprzedaŜy powyŜej 400 m2.
Generalnie zakazano sytuowania na obszarze projektu nowych napowietrznych sieci
infrastruktury technicznej, przy czym na budynkach mieszkaniowych wielorodzinnych na
terenie MW dopuszczono stację bazową telefonii komórkowej, o wysokości konstrukcji
wsporczej nie przekraczającej 1/2 wysokości budynku.
Na całym obszarze dopuszczono sytuowanie obiektów małej architektury, elementów
systemu informacji miejskiej.
3.3
Powiązanie ustaleń projektu planu z innymi dokumentami
Stosownie do ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym zapisy projektu planu miejscowego (część tekstowa i graficzna) muszą być
powiązane z zapisami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy, a rada miasta uchwala plan miejscowy dopiero po stwierdzeniu jego zgodności ze
29
studium. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
sporządza się w celu określenia polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad
zagospodarowania przestrzennego.
W „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta
Poznania” przewaŜającą część obszaru objętego projektem planu stanowią tereny
wyłączone z zabudowy, w tym:
•
tereny ZKO1 - tereny otwarte cenne przyrodniczo – współtworzące klinowopierścieniowy system zieleni,
•
tereny ZKO* - tereny otwarte: lasy, doliny rzek i strumieni, jeziora, tereny rolnicze –
współtworzące klinowo-pierścieniowy system zieleni, z warunkowym dopuszczeniem
funkcji towarzyszącej.
Granica terenów ZKO1 w duŜym stopniu nawiązuje do granic dawnego uŜytku
ekologicznego „Kopanina I”. Niewielka modyfikacja granic obszaru cennego przyrodniczo
w studium (pomniejszenie obszaru w stosunku do granic dawnego uŜytku) nastąpiła na
terenie pomiędzy ul. Wykopy, ul. Głogowską oraz Stawem Głęboki Dół.
Niewielki fragment terenu, obejmujący załoŜenie dawnej cegielni przy ul. Ceglanej,
w studium wskazany został jako teren o specjalnym sposobie zagospodarowania
i zabudowy, oznaczony symbolem U1n* - teren zabudowy niskiej, usługowej, w zieleni,
połoŜony w klinowo-pierścieniowym systemie zieleni. Dopuszczono tu równieŜ realizację
funkcji mieszkaniowej w formie loftów. Studium wskazuje ten teren jako obszar cenny
kulturowo nie objęty formą ochrony zabytków. Jako teren poprzemysłowy wskazany został
do rehabilitacji. Zgodnie ze studium naleŜy dąŜyć do uaktywnienia jego przestrzeni
i podnoszenia jakości istniejącej zabudowy, poprzez ochronę i wyeksponowanie wartości
kulturowych dawnej cegielni, dostosowanie nowej zabudowy do charakterystycznych form
budynków
i
poprzemysłowych
zabudowy
terenu
do
oraz
powiązanie
nowego
obszarów sąsiadujących
pod
sposobu
względem
zagospodarowania
komunikacyjnym,
przestrzennym, funkcjonalnym, kompozycyjnym i widokowym.
Przez południowo-wschodni fragment obszaru, równolegle do ul. Głogowskiej oraz
wzdłuŜ linii kolejowej w północnej części opracowania, przebiega istniejąca napowietrzna
linia elektroenergetyczna WN-110 kV.
Studium wskazuje klinowo-pierścieniowy system zieleni miasta jako obszar, gdzie
sposób
zagospodarowania
naleŜy
podporządkować
ochronie
wartości
i
zasobów
przyrodniczych, a zachowanie, odtwarzanie ciągłości i podbudowę biologiczną istniejących
elementów systemu zieleni określa jako zadanie nadrzędne polityki przestrzennej miasta.
Na terenach cennych przyrodniczo studium wskazuje na konieczność zachowania
dotychczasowego sposobu uŜytkowania oraz wprowadza zakaz lokalizacji nowych oraz
30
rozbudowy istniejących obiektów budowlanych. Na terenach ZKO* studium wymaga
zachowania terenów otwartych z jednoczesnym podnoszeniem ich walorów przyrodniczych
i estetycznych, utrzymania ciągłości dolin rzek i cieków, bez moŜliwości nieuzasadnionego
kanalizowania cieków otwartych, chroni istniejące powiązania oraz wskazuje na konieczność
tworzenia nowych powiązań, zapewniających ciągłość korytarzy ekologicznych, dopuszcza
wprowadzenie zadrzewień. Zakazuje się realizacji nowej zabudowy oraz rozbudowy
istniejących obiektów budowlanych, z wyjątkiem obiektów słuŜących ochronie przyrody,
ścieŜek rekreacyjnych, obiektów małej architektury oraz tablic informacyjnych dotyczących
przyrody, a takŜe dopuszczono lokalizację pojedynczych obiektów sportowo-rekreacyjnych,
które nie spowodują zagroŜenia dla funkcji przyrodniczej oraz ograniczeń w funkcjonowaniu
systemu zieleni.
Studium
wskazuje
na
konieczność
poprawy
jakości
wód
podziemnych
i powierzchniowych, równieŜ wód Strumienia Junikowskiego oraz stawów, poprzez
zmniejszenie obciąŜeń i wyeliminowanie zrzutów ścieków bytowych oraz przemysłowych do
wód powierzchniowych i gruntowych. Wymaga utrzymania wysokiej jakości powietrza
poprzez ograniczenie emisji zanieczyszczeń poprzez likwidację lokalnych kotłowni,
podłączenie budynków do sieci ciepłowniczej lub stosowanie proekologicznych mediów
grzewczych, postuluje zwiększenie powierzchni terenów zieleni towarzyszącej zabudowie
oraz tworzenie pasów zieleni w ciągach komunikacyjnych.
W kontekście tych ustaleń zapisy projekty planu naleŜy uznać za prawidłowe
i zgodne z zapisami studium. Wszystkie tereny wskazane w studium jako wyłączone
z zabudowy, w projekcie planu przeznaczone zostały pod tereny zieleni (ZO, ZO/WS,
ZO/WS/K), gdzie dopuszczono jedynie realizcję budynków o funkcji rekreacyjno-sportowej,
niezbędnych elementów infrastruktury technicznej oraz urządzeń sportowych i turystycznych.
Stosownie do ustaleń studium wyznaczono równieŜ granicę obszaru cennego przyrodniczo
oraz określono zasady rehabilitacji terenu poprzemysłowego po dawnej cegielni przy ul.
Ceglanej.
Zapisy projektu planu miejscowego korespondują równieŜ z zapisami Programu
Ochrony Środowiska dla Miasta Poznania na lata 2009-2012. Program ten stanowi wyraz
realizacji polityki ekologicznej państwa na szczeblu gminnym. Sporządzony został w oparciu
o zapisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, nakładającej na
organy samorządowe województwa, powiatu i gminy obowiązek sporządzania odpowiednio
wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska.
Program, ze względu na znaczne zagęszczenie sieci osadniczej oraz transportowej
Poznania, do najwaŜniejszych problemów środowiskowych miasta zalicza zagroŜenie
hałasem komunikacyjnym oraz zanieczyszczenie wód powierzchniowych. Poza tym, do
zagadnień wymagających planowych działań zalicza równieŜ m.in. zagroŜenie jakości
31
i odnawialności zasobów wód podziemnych, zagroŜenie róŜnorodności biologicznej,
degradację gleb, zagroŜenie jakości powietrza, zagroŜenie degradacją powierzchni ziemi.
Dokument wskazuje działania strategiczne, obejmujące cele i kierunki działań
realizowanych w Poznaniu w zakresie ochrony środowiska, podzielone na trzy bloki
tematyczne, w tym:
o
cele i priorytety o charakterze systemowym obejmującym rozwój społecznogospodarczy gminy w powiązaniu z ochroną środowiska,
o
cele i priorytety w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego
uŜytkowania zasobów przyrody,
o
cele i priorytety w zakresie poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa
ekologicznego.
Część z celów znajduje swoje odzwierciedlenie w zapisach projektu planu „Kopanina
– Rudnicze B” w Poznaniu. Są to zwłaszcza cele ekologiczne dotyczące:
•
utrzymania i wzbogacania zasobów róŜnorodności biologicznej oraz optymalne
funkcjonowanie systemu obszarów (obiektów) chronionych i w tym zakresie m.in.
zachowanie oraz odtwarzanie ciągłości istniejących elementów pierścieniowoklinowego układu uŜytków zielnych miasta, utrzymanie ciągłości dolin rzek i potoków
jako elementów osnowy ekologicznej miasta, dostosowanie zasobów zieleni miejskiej
do warunków siedliskowych z uwzględnieniem wymogu ochrony starych drzew
-
w projekcie planu zapisy zapewniające ochronę istniejących cieków wodnych
(Strumienia Junikowskiego, stawów), ochronę zieleni naturalnej, w tym drzew
oraz nowe nasadzenia roślinności, obowiązek wysokiego udziału powierzchni
biologicznie czynnej na kaŜdej działce budowlanej),
•
ochrony powierzchni ziemi i gleb i w tym zakresie m.in. przeciwdziałanie
nieuzasadnionemu wzrostowi powierzchni uszczelnionej i redukowaniu powierzchni
biologicznie czynnej oraz minimalizowanie naruszania powierzchni ziemi podczas
realizacji inwestycji budowlanej
-
w projekcie planu zapisy określające minimalną powierzchnię biologicznie czynną
dla działek budowlanych oraz terenów, zasady zagospodarowania mas ziemnych,
powstających w wyniku prac ziemnych, zakaz przekształcania powierzchni ziemi
poza terenami, gdzie realizowane będą elementy zainwestowania, wynikające
z zapisów projektu, obowiązek rekultywacji gleb i ziemi w przypadku stwierdzenia
ich zanieczyszczenia,
•
poprawy jakości wód powierzchniowych i zapewnienie odtwarzalności zasobów wód
podziemnych i w tym zakresie m.in. egzekwowanie przyłączania się obiektów do
istniejącej sieci kanalizacyjnej, umoŜliwianie retencji glebowej wód opadowych
i roztopowych poprzez ograniczanie przyrostu powierzchni uszczelnionych
32
-
w projekcie planu zapisy nakazujące odprowadzania ścieków bytowych
i komunalnych wyłącznie do sieci kanalizacji sanitarnej, zagospodarowanie wód
opadowych i roztopowych na terenach zieleni w granicach działek, a na terenach
zabudowy, komunikacji lub infrastruktury odprowadzanie wód do kanalizacji
deszczowej lub zagospodarowanie w obrębie terenu, zgodnie z przepisami
odrębnymi, określenie minimalnej powierzchni biologicznie czynnej dla kaŜdej
działki budowlanej, nakaz stosowania nawierzchni przepuszczalnych w strefach
istniejącej
zabudowy
i
ogrodów,
strefach
sportu
i
rekreacji,
drogach
wewnętrznych, parkingach, ścieŜkach rekreacyjnych,
•
osiągnięcia najwyŜszej jakości powietrza i wyeliminowanie lokalnych uciąŜliwości
i w tym zakresie pełne wyeliminowanie węgla jako paliwa w lokalnych kotłowniach oraz
likwidacja indywidualnego ogrzewania węglowego w zabudowie miejskiej
-
w projekcie planu zapis zakazujący stosowania pieców i trzonów kuchennych na
paliwo stałe z wyjątkiem paliw odnawialnych z biomasy,
•
zmniejszenia uciąŜliwości akustycznych występujących na obszarze miasta do
poziomu akceptowalnego pod względem prawnym i społecznym i w tym zakresie
wprowadzanie
do
mpzp
zapisów
poświęconych
ochronie
przed
hałasem
z wyznaczeniem obszarów ograniczonego uŜytkowania wokół dróg i linii kolejowych
tam, gdzie przekroczony jest równowaŜny poziom hałasu w porze nocnej 55 dB,
wprowadzanie technicznych
hałasu,
wdraŜanie
rozwiązań minimalizujących rozprzestrzenianie się
rozwiązań
organizacyjnych
na
rzecz
ograniczania
hałasu
komunikacyjnego
-
w projekcie planu zapisy o obowiązku zachowania na terenach 1U/MW i 2U/MW
standardu akustycznego w środowisku jak dla terenów zabudowy mieszkaniowousługowej, oraz na terenie MW jak dla terenów przeznaczonych pod zabudowę
mieszkaniową wielorodzinną, zgodnie z przepisami odrębnymi, zakaz lokalizacji
w granicach projektu planu źródeł hałasu przekraczających dopuszczalne
standardy w środowisku.
3.4
Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji ustaleń
projektu planu
Odstąpienie od realizacji opracowanego planu miejscowego, moŜe mieć negatywne
skutki zarówno dla środowiska i przestrzeni tego obszaru. Przede wszystkim w znacznym
stopniu
ograniczona
przyrodniczych,
zostanie
stanowiących
moŜliwość
skutecznej
ochrony
terenów
fragment
południowo-zachodniego
klina
cennych
zieleni,
ukształtowanego wzdłuŜ doliny Strumienia Junikowskiego. Brak jednoznacznie określonych
33
linii rozgraniczających tereny zieleni od terenów przeznaczonych pod zabudowę znacznie
utrudni utrzymanie funkcji przyrodniczych terenów otwartych, szczególnie w sąsiedztwie
terenów juŜ zainwestowanych budynkami. Prowadzenie na tym terenie polityki przestrzennej
tylko w oparciu o decyzje administracyjne, ustalające warunki zabudowy w oparciu o zasadę
tzw. „dobrego sąsiedztwa”, skutkować będzie zwiększaniem intensywności zabudowy na
terenach, które zgodnie ze „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego miasta Poznania” powinny pozostać wyłączone z zabudowy. Efektem tego
moŜe być sukcesywne zmniejszanie powierzchni biologicznie czynnych, pomniejszanie
zasięgu
szaty
roślinnej,
stanowiącej
siedlisko
Ŝycia
fauny,
czy
teŜ
zwiększenie
zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych poprzez zwiększenie zrzutów
ścieków bytowych lub nieczyszczonych wód opadowych do cieków i zbiorników wodnych.
Odstąpienie od realizacji ustaleń planu miejscowego utrudni równieŜ prawidłowe
przekształcenia funkcjonalno-przestrzenne na terenie poprzemysłowym przy ul. Ceglanej.
Efektem takiej sytuacji moŜe być wprowadzanie na teren funkcji zbyt uciąŜliwych dla
sąsiednich terenów zieleni, a takŜe kształtowanie zabudowy w sposób chaotyczny, nie
uwzględniający
zabytkowego
charakteru
załoŜenia
poprzemysłowego
i
architektury
poszczególnych budynków po dawnej cegielni oraz kontekstu przestrzennego terenu, na
którym jest zlokalizowana.
4.
ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU
WIDZENIA PROJEKTU PLANU
Liczne zagadnienia z zakresu ochrony środowiska oraz warunków korzystania z jego
zasobów, istotne równieŜ dla przedmiotowego projektu planu, określa i reguluje ustawa
z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z art. 72 ust. 1 tej ustawy
w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego naleŜy zapewnić warunki
utrzymania równowagi przyrodniczej i racjonalną gospodarkę zasobami środowiska, między
innymi poprzez:
•
ustalanie programów racjonalnego wykorzystania powierzchni ziemi,
•
zapewnianie
kompleksowego
rozwiązania
szczególnym
uwzględnieniem
gospodarki
problemów
wodnej,
zabudowy
odprowadzania
(...),
ze
ścieków,
gospodarki odpadami, systemów transportowych i komunikacji publicznej oraz
urządzania i kształtowania terenów zieleni,
•
uwzględnianie konieczności ochrony wód, gleby i ziemi przed zanieczyszczeniem
w związku z prowadzeniem gospodarki rolnej,
•
zapewnianie
ochrony
walorów
krajobrazowych
środowiska
i
warunków
klimatycznych,
34
•
uwzględnianie innych potrzeb w zakresie ochrony powietrza, wód, gleby, ziemi,
ochrony przed hałasem, wibracjami i polami elektromagnetycznymi.
Opiniowany projekt planu, odpowiednio do zakresu i problemów, które reguluje,
spełnia warunki ustawowe. W kontekście połoŜenia terenu w przestrzeni i systemie
przyrodniczym miasta oraz jego obecnego zainwestowania – projekt przewiduje racjonalne
wykorzystanie
powierzchni
ziemi,
zgodnie
z
zasadami
zrównowaŜonego
rozwoju,
umoŜliwiając zaspokojenie potrzeb mieszkańców przy zachowaniu i ochronie zasobów
i wartości przyrodniczych doliny Strumienia Junikowskiego.
Tereny obejmujące Strumień Junikowski oraz kompleks stawów przeznaczone
zostały pod zieleń - ZO/WS, ZO/WS/K i ZO. W ich granicach wyznaczono obszar cenny
przyrodniczo, na którym zgodnie z projektem obowiązuje całkowity zakaz lokalizacji nowej
zabudowy. Na terenach połoŜonych poza obszarem cennym przyrodniczo, dopuszczono
lokalizację obiektów budowlanych, umoŜliwiających ich sportowo-rekreacyjne wykorzystanie
oraz niezbędnych elementów infrastruktury technicznej. W przypadku juŜ istniejących
budynków mieszkalnych jednorodzinnych wprowadzono zakaz powiększania ich powierzchni
zabudowy oraz kubatury. Nowe przestrzenie inwestycyjne zlokalizowane zostały jedynie na
terenach 2U/MW i MW, przy czym ustalone dla tych terenów parametry zabudowy wskazują
na ekstensywne zainwestowanie. Ustalone w projekcie zapisy dla terenu poprzemysłowego
przy ul. Ceglanej, umoŜliwiają przeprowadzenie przekształceń funkcjonalno-przestrzennych
w sposób zapewniający zachowanie i wyeksponowanie jego walorów kulturowych, a takŜe
krajobrazowych.
Na wszystkich terenach wprowadzono zapisy zapewniające zachowanie odpowiednio
wysokiej powierzchni biologicznie czynnej oraz w przypadku obszarów, gdzie przewidywane
jest zainwestowanie, wprowadzono nakaz stosowania powierzchni przepuszczalnych. W ten
sposób zapewniono ochronę zasobów wodnych obszaru opracowania. Ochroną objęto
zieleń, drzewa oraz cieki i zbiorniki wodne, występujące w granicach projektu.
Projekt planu zawiera niezbędne zapisy regulujące zasady zaopatrzenia terenów
w niezbędne elementy infrastruktury technicznej, prowadzenia gospodarki wodno-ściekowej
zgodnie z przepisami ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne i rozporządzeniami
wykonawczymi do niego, gospodarowania odpadami, masami ziemnymi.
Ponadto ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r Prawo ochrony środowiska w art. 73 ust. 1
stanowi, Ŝe w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uwzględnia się
w szczególności ograniczenia wynikające z:
1) ustanowienia w trybie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody parku
narodowego, rezerwatu przyrody, parku krajobrazowego, obszaru chronionego
35
krajobrazu, obszaru Natura 2000, zespołu przyrodniczo-krajobrazowego, uŜytku
ekologicznego, stanowiska dokumentacyjnego, pomników przyrody oraz ich otulin,
2) utworzenia obszarów ograniczonego uŜytkowania lub stref przemysłowych,
3) wyznaczenia obszarów cichych w aglomeracji oraz obszarów cichych poza
aglomeracją,
4) ustalenia w trybie przepisów ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne warunków
korzystania z wód dorzecza oraz ustanowienia stref ochronnych ujęć wód, a takŜe
obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych.
W granicach projektu planu nie występują ww. formy ochrony przyrody, ustanowione
na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.
W przeszłości fragment obszaru opracowania znajdował się w granicy uŜytku
ekologicznego „Kopanina I”11. UŜytek powołany został w celu ochrony siedlisk ginących
gatunków ptaków, unikalnych w skali regionu łąk, torfowisk niskich oraz róŜnorodnej flory
siedlisk wilgotnych i podmokłych. Stracił jednak swoją moc prawną w 2000 r. na podstawie
art. 11 ustawy z dnia 7 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody12.
W
projekcie
omawianego
planu
miejscowego
wyznaczono
obszar
cenny
przyrodniczo, którego zasięg w znacznym stopniu nawiązuje do granic dawnego uŜytku
ekologicznego. Taki plan miejscowy będzie stanowił podstawę do objęcia tego obszaru
w przyszłości prawną formą ochrony (w oparciu o odrębną uchwałę).
NajbliŜej połoŜonymi obszarami, obecnie prawnie chronionymi, są: Fort VIIIa,
zlokalizowany na os. Kopernika przy ul. Promienistej oraz Fort IX, połoŜony na Świerczewie.
Forty stanowią elementy pierścienia XIX-wiecznych fortyfikacji pruskich, wchodzących
w skład obszaru Natura 2000 o nazwie Fortyfikacje w Poznaniu (symbol PLH300005).
Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 stanowi system ochrony zagroŜonych
elementów róŜnorodności biologicznej Europy, wdraŜany od 1992 r. na terytorium wszystkich
państw członkowskich Unii Europejskiej, na podstawie dwóch dyrektyw unijnych: dyrektywy
Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikich ptaków oraz
dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk
przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. W polskich regulacjach prawnych znalazły one
odzwierciedlenie zwłaszcza w ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. o ochronie przyrody, ustawie
z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko,
rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21 lipca w sprawie obszarów specjalnej ochrony
ptaków Natura 2000 i rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 16 maja 2005 w sprawie
11
ustanowiony na mocy uchwały Nr CV/610/94 Rady Miejskiej Poznania z dnia 10 maja 1994 r. w sprawie utworzenia uŜytków
ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych
12
Dz. U. z 2001 Nr 3, poz. 21
36
typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt wymagających ochrony
w formie ustanowienia obszarów Natura 2000. Fortyfikacje poznańskie jako specjalne
obszary ochrony (SOO) stanowią cenne siedlisko zimowania nietoperzy. Przeprowadzone
inwentaryzacje wykazały występowanie w poznańskich fortach dziesięciu gatunków
nietoperzy, w tym czterech gatunków wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej.
Szczególne znaczenie ma tu Fort I – Starołęka, który stanowi czwarte pod względem
cenności stanowisko nietoperzy w Polsce. Poza tym, większe skupiska nietoperzy wykazano
w Forcie Ia, Forcie II, Forcie IIa, Forcie IIIa – Miłostowo, Forcie V – Lechicka, Forcie VIIa.
Fort VIIIa i Fort IX połoŜone są w pewnym oddaleniu od omawianego obszaru, poza
tym, projekt planu ma przede wszystkim charakter ochronny w stosunku do obszarów
cennych przyrodniczo, dlatego rozwiązania funkcjonalno-przestrzenne w nim przyjęte nie
wpłyną na funkcjonowanie przyrody w obrębie obszarów prawnie chronionych.
Obszar projektu planu w całości połoŜony jest w obszarze ograniczonego
uŜytkowania dla lotniska wojskowego Poznań - Krzesiny. Wojewoda Wielkopolski wydał, na
podstawie art. 135 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska
rozporządzenie nr 82/03 z dnia 17 grudnia 2003 r. w sprawie utworzenia obszaru
ograniczonego uŜytkowania dla lotniska wojskowego Poznań-Krzesiny w Poznaniu (Dz. Urz.
Woj. Wiel. Nr 200, poz. 3873). Rozporządzenie to stworzyło obszar ograniczonego
uŜytkowania składający się z pięciu stref. W związku z wprowadzeniem do eksploatacji
samolotu wielozadaniowego F-16 Wojewoda Wielkopolski wydał rozporządzenie nr 40/07 z
dnia 31 grudnia 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie utworzenia obszaru
ograniczonego uŜytkowania dla lotniska wojskowego Poznań-Krzesiny w Poznaniu (Dz. Urz.
Woj. Wiel. z 2008 r. Nr 1, poz. 1). Nowe rozporządzenie określiło kompromisowe trasy
dolotowe i odlotowe ze wskazanego lotniska, jak równieŜ nałoŜyło na gminy obowiązek
realizacji
polityki
przestrzennej
uwzględniającej
przekroczenia
standardów
jakości
środowiska. Powierzchnia obszaru ograniczonego uŜytkowania została podzielona na trzy
strefy i uległa powiększeniu ponaddwukrotnie w stosunku do stanu poprzedniego.
Omawiany obszar połoŜony jest w III strefie. Rozporządzenie nie wprowadza
Ŝadnych ograniczeń funkcjonalnych dla tej strefy, natomiast wymaga zapewnienie
odpowiedniego klimatu akustycznego w budynkach z pomieszczeniami wymagającymi
ochrony
akustycznej
poprzez
stosowanie
przegród
budowlanych
o
odpowiedniej
izolacyjności akustycznej. Projekt planu zawiera stosowny w tym zakresie zapis, a funkcje
i sposób zagospodarowania zaproponowany w projekcie nie kłócą się z narzuconymi przez
ww. rozporządzenie ograniczeniami.
Obszar projektu planu nie został zaliczony do strefy przemysłowej ani do obszaru
cichego w aglomeracji. Jest teŜ połoŜony poza zasięgiem Głównego Zbiornika Wód
Podziemnych oraz poza zasięgiem stref ochronnych ujęć wód.
37
Przepisy art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska
nakazują, aby przy sporządzaniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,
róŜnicując tereny o róŜnych funkcjach lub róŜnych zasadach zagospodarowania, wskazać
tereny, które naleŜą do poszczególnych rodzajów terenów (wskazanych w art. 113 ust. 2 ww.
ustawy), dla których ustalone są dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku, określone
w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu
w środowisku13. Zgodnie z tym dokumentem w zakresie długookresowej ochrony środowiska
przed hałasem stosuje się wskaźniki LDWN - poziom długotrwałego średniego poziomu
dźwięku A odniesiony do wszystkich dób w roku oraz LN - poziom długotrwałego średniego
poziomu dźwięku A odniesiony do wszystkich pór nocy.
W projekcie omawianego planu miejscowego wyznaczono tereny, na których
dopuszczono lokalizację zabudowy, dla której ww. rozporządzenie określa dopuszczalne
poziomy hałasu w środowisku, w tym:
•
na terenach 1U/MW i 2U/MW, ustalono lokalizację zabudowy usługowej lub
mieszkaniowej wielorodzinnej, dla których dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku
wynoszą LDWN = 60/55 dB i LN =50/45 dB (jak dla zabudowy mieszkaniowej
wielorodzinnej i mieszkaniowo-usługowej),
•
na terenie MW ustalono lokalizację zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, dla której
ww. rozporządzenie ustala, w zaleŜności od źródeł hałasu, dopuszczalne poziomy
hałasu w środowisku na poziomie LDWN = 60/55 dB i LN =50/45 dB.
Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody, z dnia 16 kwietnia 2004 r., w miejscowym
planie zagospodarowania przestrzennego muszą być uwzględnione cele ochrony przyrody,
których realizacja zapewni: utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów,
zachowanie róŜnorodności biologicznej, zachowanie ciągłości istnienia gatunków roślin,
zwierząt i grzybów, wraz z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do
właściwego stanu ochrony, ochronę walorów krajobrazowych, zieleni oraz zadrzewień.
Zapisy projektu planu realizują powyŜsze cele ochrony przyrody. Utrzymanie
procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów zagwarantowane są przez objęcie
ochroną doliny Strumienia Junikowskiego wraz z kompleksem stawów oraz zielenią im
towarzyszącą. RóŜnorodność biologiczna zachowana jest poprzez wprowadzenie ochrony
zieleni naturalnej, drzew oraz dopuszczenie wprowadzania nowych nasadzeń roślinności.
Dla odpowiedniego funkcjonowania terenu jako siedliska roślin, zwierząt i grzybów istotne są
zapisy projektu planu zapewniające zachowanie na obszarze planu wysokiego udziału
13 rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku
(Dz. U. Nr 120, poz. 826 z 5 lipca 2007 r.),
38
powierzchni nieuszczelnionych (zapisy dotyczące powierzchni biologicznie czynnych
i stosowania nawierzchni przepuszczalnych) .
W zakresie ochrony walorów krajobrazowych cenne są ustalenia zapewniające
ochronę terenów otwartych doliny strumienia, zapisy w zakresie kształtowania ładu
przestrzennego dotyczące zakazu sytuowania na terenach nowych napowietrznych sieci
infrastruktury technicznej, wolnostojących urządzeń reklamowych (oprócz jednego słupa na
terenie U/MW), betonowych i Ŝelbetowych ogrodzeń.
Ochrona środowiska związana jest równieŜ z dziedzinami działalności ludzkiej,
regulowanymi przez inne, wyŜej nie wymienione przepisy szczególne, określające zakres
i zasady tej ochrony – takie jak: ustawa o lasach, ustawa o ochronie gruntów rolnych
i leśnych, Prawo geologiczne i górnicze, Prawo łowieckie, ustawa o ochronie zwierząt.
Dotyczą one jednak innej problematyki, niŜ ta zawarta w projekcie miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego „Kopanina – Rudnicze B” w Poznaniu.
5.
CELE
OCHRONY
ŚRODOWISKA
USTANOWIONE
NA
SZCZEBLU
MIĘDZYNARODOWYM I KRAJOWYM
Akcesja Polski do Unii Europejskiej nałoŜyła na Polskę nowe obowiązki, wynikające
z konieczności dostosowania prawa polskiego do regulacji unijnych. Ochrona środowiska
wraz z Traktatem z Maastricht (1991) włączona została przez Wspólnoty Europejskie do
spisu ich stałych zadań, dla których określono cele działań zapobiegawczych i regulujących.
Obecnie prawo Unii Europejskiej regulujące ochronę środowiska liczy sobie kilkaset aktów
prawnych, obejmujących dyrektywy, rozporządzenia, decyzje i zalecenia.
Do priorytetów Unii Europejskiej w dziedzinie ochrony środowiska zaliczyć naleŜy
m.in. przeciwdziałanie zmianom klimatu, ochronę róŜnorodności biologicznej, ograniczenie
wpływu zanieczyszczenia na zdrowie, a takŜe lepsze wykorzystanie zasobów naturalnych.
Do dokumentów rangi międzynarodowej, formułujących cele ochrony środowiska
istotne z punktu widzenia omawianego projektu planu, zaliczyć moŜna, wymieniane juŜ
wcześniej w opracowaniu, dyrektywę Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie
ochrony dzikich ptaków i dyrektywę Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie
ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Ponadto, Konwencję Berneńską
o ochronie dzikiej fauny i flory europejskiej oraz ich siedlisk naturalnych z 1979 r., Ramową
Konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z Rio de Janeiro z 1992 r.
Na szczeblu krajowym cele ochrony środowiska ustanawiają strategiczne dokumenty
rządowe: II Polityka Ekologiczna Państwa oraz Polityka ekologiczna państwa na lata 20092012 z perspektywą do roku 2016. Oba te dokumenty respektują zapisy Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r., mówiące o konieczności zapewnienia przez
39
Rzeczypospolitą Polską ochrony środowiska kierując się zasadą zrównowaŜonego rozwoju
oraz konieczności zapewnienia przez władze publiczne bezpieczeństwa ekologicznego
współczesnemu i przyszłym pokoleniom.
II Polityka Ekologiczna Państwa
Wiodącą zasadą polityki ekologicznej państwa jest zasada zrównowaŜonego
rozwoju, ustanowiona w ramach Konferencji Narodów Zjednoczonych w Rio de Janeiro
w 1992 r. Podstawowym załoŜeniem zrównowaŜonego rozwoju jest takie prowadzenie
polityki i działań w poszczególnych sektorach gospodarki i Ŝycia społecznego, aby zachować
zasoby i walory środowiska w stanie zapewniającym trwałe, nie doznające uszczerbku,
moŜliwości korzystania z nich zarówno przez obecne jak i przyszłe pokolenia, przy
jednoczesnym zachowaniu trwałości funkcjonowania procesów przyrodniczych oraz
naturalnej róŜnorodności biologicznej na poziomie krajobrazowym, ekosystemowym,
gatunkowym i genowym. Istotą zrównowaŜonego rozwoju jest równorzędne traktowanie racji
społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, co oznacza konieczność integrowania
zagadnień ochrony środowiska z polityką w poszczególnych dziedzinach gospodarki.
Podstawowym celem polityki jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju,
czyli mieszkańców, infrastruktury społecznej i zasobów przyrodniczych. Wśród metod
realizacji polityki ekologicznej państwa priorytet ma stosowanie tzw. dobrych praktyk
gospodarowania i systemów zarządzania środowiskowego, które pozwalają powiązać efekty
gospodarcze z efektami ekologicznymi, zwłaszcza w przemyśle i energetyce, transporcie,
rolnictwie,
leśnictwie,
budownictwie
i
gospodarce
komunalnej,
zagospodarowaniu
przestrzennym, turystyce, ochronie zdrowia, handlu i działalności obronnej.
Cele szczegółowe polityki ekologicznej państwa ujęto w dwóch grupach: w sferze
racjonalnego uŜytkowania zasobów naturalnych i w zakresie jakości środowiska. Wśród nich,
w kontekście zakresu ustaleń projektów planów miejscowych, wymienić naleŜy m.in.:
•
racjonalizację uŜytkowania wody,
•
ochronę gleb,
•
zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji,
•
zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł
odnawialnych,
•
gospodarowanie odpadami,
•
jakość wód,
•
jakość powietrza, zmiany klimatu,
•
hałas i promieniowanie,
•
róŜnorodność biologiczna i krajobrazowa.
40
Ponadto, dokument wskazuje na konieczność stworzenia spójnego wewnętrznie
systemu prawa ochrony środowiska, dostosowanego do wymagań unijnych. Wymaga
poddania dokumentów programowych z dziedziny ochrony środowiska (planów, strategii,
polityk, itp.) ocenie ekologicznej skuteczności lub ocenie oddziaływania na środowisko
(w formie strategicznych ocen oddziaływania na środowisko), ocenie efektywności
kosztowej, konsultacjom społecznym, ocenie zgodności z wymogami Unii Europejskiej.
Polityka ekologiczna państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016
Polityka ekologiczna państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 stanowi
załącznik do uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 maja 2008 r. w sprawie
przyjęcia „Polityki...”. Sporządzona została przez Ministerstwo Środowiska, zgodnie
z wymogiem ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.
Omawiany dokument określa cele średniookresowe do 2016 r. oraz wskazuje
kierunki działań do wykonania w latach 2009-2012 w odniesieniu do zagadnień
związanych z:
1.
kierunkami działań systemowych,
2.
ochroną zasobów naturalnych,
3.
poprawą jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego.
Wśród działań systemowych dokument wymienia aspekt ekologiczny w planowaniu
przestrzennym i w jego ramach cel dotyczący podnoszenia roli planowania przestrzennego,
które powinno być podstawą lokalizacji nowych inwestycji. Wskazuje się na konieczność
wdraŜania
wytycznych
dotyczących
uwzględnienia
w
planach
zagospodarowania
przestrzennego wymagań ochrony środowiska i gospodarki wodnej, wdroŜenie przepisów
umoŜliwiających przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko juŜ na
etapie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,
zatwierdzenie wszystkich obszarów europejskiej sieci Natura 2000, uwzględnianie obszarów
naraŜonych na niebezpieczeństwo powodzi, określenie zasad ustalani progów tzw.
chłonności środowiskowej oraz pojemności przestrzennej zaleŜnie od typu środowiska,
uwzględniania w planach wyników monitoringu środowiska.
6.
PRZEWIDYWANE
ODDZIAŁYWANIA
USTALEŃ
PROJEKTU
PLANU
NA
ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE
6.1
Oddziaływanie na powierzchnię ziemi
W kontekście oceny oddziaływań na środowisko przyrodnicze, przekształcenia
powierzchni ziemi są szczególnie istotne, powodują bowiem zmiany wśród pozostałych
komponentów środowiska przyrodniczego, a poza tym naleŜą do zmian trwałych.
41
Zgodnie z zapisami projektu planu, wprowadza się zakaz przekształcenia
powierzchni ziemi, poza terenami, gdzie ustalono lub dopuszczono lokalizację budynków,
dróg, ścieŜek rekreacyjnych oraz terenów pod lokalizację placów gier i zabaw, urządzeń
sportowych, urządzeń turystycznych. W związku z tym, przewidywane w wyniku realizacji
planu, przekształcenia powierzchni ziemi nie będą znaczne i rozległe.
Ponadto, w celu ograniczenia procesu przekształcania powierzchni ziemi na
terenach, gdzie dopuszczono wprowadzenie nowej zabudowy, określono nieprzekraczalną
powierzchnię zabudowy oraz minimalny udział powierzchni biologicznie czynnej. Na
terenach 1U/MW, 2ZO/WS, 3ZO/WS oraz 1ZO ustala się powierzchnię zabudowy zgodnie
ze stanem istniejącym. Na terenach 2U/MW i MW dopuszcza się powierzchnię zabudowy
30% powierzchni działki budowlanej oraz nakazuje się wprowadzenie udziału powierzchni
biologicznie czynnej nie mniej niŜ 70% powierzchni działki budowlanej. Na terenach zieleni
otwartej z wodami powierzchniowymi śródlądowymi, gdzie dopuszczono lokalizację obiektów
budowlanych słuŜących wypoczynkowi i rekreacji, nakazuje się zachowanie przynajmniej
80% powierzchni działki budowlanej jako powierzchni biologicznie czynnej. Zgodnie
z zapisami projektu planu udział powierzchni przeznaczony pod lokalizację urządzeń
sportowych nie moŜe przekraczać 15% powierzchni działki budowlanej.
Ponadto dla
istniejącej zabudowy mieszkaniowej wprowadzono zakaz rozbudowy i nadbudowy.
PowyŜsze zapisy projektu w zakresie parametrów zabudowy zapewnią pozostawienie na
kaŜdej
działce niezabudowanych powierzchni o nienaruszonej
powierzchni terenu
i o zbliŜonym do naturalnego podłoŜu gruntowym.
Wszelkie
przekształcenia
prowadzące
do
wprowadzenia
nowych
obiektów
budowlanych, w tym budynków, ciągów komunikacyjnych, elementów infrastruktury
technicznej, prowadzą do nieodwracalnego zniszczenia powierzchni ziemi, poniewaŜ jej
poszczególne formy są na ogół adoptowane do załoŜeń poszczególnych projektów
inwestycyjnych. Związane jest to z powstaniem nowych form antropogenicznych, tj.:
zwałowiska,
nasypy,
powierzchnie
niwelowane
itp.
Skutkiem
realizacji
wszystkich
wymienionych elementów będzie przekrycie powierzchni dotąd biologicznie czynnej, a takŜe
– prawdopodobnie – podwyŜszenie parametrów właściwości gruntów poprzez wprowadzenie
materiałów nasypowych i mieszanek, kładzionych dla umocnienia drogi. Skutkami realizacji
ustaleń planu moŜe być takŜe miejscowa wymiana gruntu, jeśli na etapie projektowania
technicznego okaŜe się, Ŝe grunt istniejący nie posiada odpowiednich parametrów.
Skutkiem
prowadzenia
procesów
inwestycyjnych
jest
powstanie,
niekiedy
znaczących, mas ziemnych. Zgodnie z zapisami projektu planu nadmiar takiego materiału
naleŜy wykorzystać w granicach terenu, na jakim powstały, np. poprzez wykorzystywanie ich
do kształtowania nowych nasadzeń zieleni. Dopuszcza się równieŜ usuwanie ich poza
obszar planu, zgodnie z przepisami odrębnymi. W przypadku zagospodarowania nadmiaru
42
ziemi w granicach terenu, nie moŜe ono spowodować jednak zaburzenia istniejących
spływów powierzchniowych w stosunku do terenów sąsiednich.
W zaleŜności od stopnia przekształcenia powierzchni ziemi transformacji ulegają
równieŜ gleby. Powodowane działaniami mechanicznymi przekształcenia powodują zmianę
ułoŜenia warstw, jak równieŜ zmianę składu chemicznego gruntów i ich właściwości
technicznych, m.in. uziarnienia, zagęszczenia, stopnia plastyczności. W rezultacie powstają
nowe grunty, składające się z przemieszczonych składników mineralnych rodzimych
i sztucznych, kwalifikowane do nasypowych.
Największy wpływ na przekształcenie powierzchni ziemi, w tym równieŜ gleb, będzie
miała przebudowa ul. Głogowskiej oraz z nią związana budowa węzła „Kopanina”, przy czym
inwestycja ta nie jest połoŜona w granicach projektu planu, ale w jego bezpośrednim
sąsiedztwie. Zarówno na etapie budowy, jak i uŜytkowania przebudowanego ciągu
komunikacyjnego, przewiduje się wzrost zawartości związków pochodzących ze źródeł
komunikacyjnych, szczególnie na terenach połoŜonych wzdłuŜ ul. Głogowskiej.
Zgodnie z ustaleniami projektu planu w przypadku zanieczyszczenia gleb lub ziemi,
w ramach kompensacji przyrodniczej, obowiązuje nakaz rekultywacji, zgodnie z przepisami
odrębnymi. Dla wzmocnienia ochrony zarówno gleb, jak i wód, stosowane mogą być równieŜ
pasy zieleni izolacyjnej. W pasach między jezdniami realizowane są wówczas nasadzenia
składające się z odpowiednich gatunków drzew liściastych i iglastych, natomiast wzdłuŜ
zewnętrznych krawędzi dróg nasadzenia krzewów.
Opisane wyŜej przewidywane inwestycje, wynikające z zapisów projektu planu, będą
oczywiście wpływać na zmianę powierzchni ziemi oraz zmianę struktury i funkcjonowania
innych elementów środowiska w sposób długotrwały. NaleŜy jednak uznać, Ŝe zjawiska te są
oczywistymi procesami niezbędnymi dla rozwoju i naleŜytego funkcjonowania miasta.
6.2
Oddziaływanie na warunki podłoŜa
W miejscach, w których projekt planu wprowadza nowe zainwestowanie warunki
podłoŜa ulegną trwałej zmianie. Na skutek realizacji nowych inwestycji nastąpi uszczelnienie
powierzchni terenu kosztem zmniejszenia udziału powierzchni biologicznie czynnych.
Nieodwracalnych przekształceń warunków gruntowych naleŜy spodziewać się w miejscach
realizacji nowych obiektów budowlanych, szczególnie ich kondygnacji podziemnych,
elementów infrastruktury komunikacyjnej i technicznej, takich jak drogi, dojścia, sieci
kanalizacyjne, itp.
Przekształceniu ulegną te warstwy podłoŜa budowlanego, które wpływają na
realizację i eksploatację danej inwestycji, a zwłaszcza te, które nie posiadają odpowiednich
parametrów budowlanych. W celu podniesienia parametrów technicznych podłoŜa moŜna
43
zastosować nowe mieszanki i materiały. Materiałem ulepszającym jest np. tłuczeń
bazaltowy, połoŜony dla umocnienia drogi. Czasem istnieje potrzeba wymiany gruntu, gdy
nie spełnia on warunków określonych w projekcie. W podłoŜu gromadzone są wówczas
produkty
uboczne,
powstające
podczas
nowych
procesów
produkcyjnych
lub
technologicznych, o odmiennych cechach niŜ utwory naturalne, np. popioły, ŜuŜle hutnicze,
fosfogipsy.
W celu ograniczenia przekształceń warunków gruntowych oraz zapewnienia ochrony
podłoŜa wprowadzono w projekcie planu niezbędne zapisy w zakresie parametrów, w tym
zwłaszcza maksymalnej powierzchni zabudowy oraz minimalnej powierzchni biologicznie
czynnej. Zapewniają one pozostawienie niezabudowanych powierzchni o nienaruszonej
przypowierzchniowej warstwie gleby i zbliŜonym do naturalnego podłoŜu gruntowym.
6.3
Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne
Powierzchnię
terenu
budują
utwory
piaszczyste,
podatne
na
infiltracje
zanieczyszczeń do wód podziemnych. Dla ochrony i poprawy jakości wód poŜądane jest
utrzymanie istniejącej zieleni na jak największej powierzchni terenu, a nawet jej
wzbogacenie.
Projekt planu ochroną obejmuje wszystkie znajdujące się na omawianym obszarze
zbiorniki wód powierzchniowych. W planie ustala się zachowanie otwartego charakteru
istniejących cieków i rowów. Zakazuje się regulacji linii brzegowej zbiorników i cieków
wodnych z wyjątkiem robót związanych z utrzymaniem wód i sieci melioracyjnej. Stosownie
do zapisów ustawy Prawo wodne, nakazano zachowanie powszechnego dostępu do wód
powierzchniowych.
Znaczne ograniczenie zabudowy i pozostawienie odpowiednio wysokiego udziału
powierzchni nieuszczelnionych daje moŜliwość zachowania funkcji retencyjnych na tym
obszarze. Istotny z punktu widzenia ochrony zasobów wód podziemnych jest zapis planu
dotyczący zagospodarowania na terenach zielni wód opadowych i roztopowych w granicach
działki. W obrębie terenów przeznaczonych pod zabudowę, komunikację oraz terenów
infrastruktury nakazuje się odprowadzenie wód opadowych i roztopowych do kanalizacji
deszczowej lub ich zagospodarowanie w obrębie terenu, zgodnie z przepisami odrębnymi.
Przy czym ustala się nakaz zastosowania urządzeń podczyszczających wody opadowe
i roztopowe przed wprowadzeniem ich do zbiorników retencyjnych, kanalizacji deszczowej
lub innych cieków czy rowów.
Dodatkowo, w planie nakazuje się zastosowanie nawierzchni przepuszczalnych dla
odprowadzania wód opadowych w strefie sportu i rekreacji, strefie ogrodów, strefie istniejącej
zabudowy oraz na terenach dróg wewnętrznych, parkingów i ścieŜek rekreacyjnych. Taki
44
zapis ułatwia infiltrację wód opadowych i roztopowych
i sprzyja polepszeniu warunków
retencyjnych na terenie.
Ponadto projektu planu wprowadza obowiązek odprowadzania ścieków bytowych
i komunalnych wyłącznie do sieci kanalizacji sanitarnej.
W warunkach pełnej realizacji ustaleń planu nie naleŜy spodziewać się znaczących
wpływów na jakość wód powierzchniowych i podziemnych.
6.4
Oddziaływanie na róŜnorodność biologiczną i krajobraz
Obszar objęty projektem planu charakteryzuje wysoki stopień róŜnorodności
biologicznej. Potencjałem przyrodniczym analizowanego terenu jest naturalna roślinność
dolin rzecznych oraz zbiorników wód powierzchniowych.
Jednym z priorytetowych zapisów planu jest ochrona, utrzymanie i poprawa
istniejącego krajobrazu. Zaleca się ochronę istniejących drzew oraz zachowanie zieleni
naturalnej z dopuszczeniem wprowadzania nowych nasadzeń.
W celu zwiększenia róŜnorodności biologicznej zaleca się wprowadzenie nowych
nasadzeń w granicach planu. Zaleca się, aby wprowadzana zieleń charakteryzowała się
odpowiednim
doborem
i
zróŜnicowaniem
gatunkowym
oraz
gęstością
nasadzeń.
Wprowadzaną zieleń naleŜy dostosować do warunków siedliskowych panującym na danym
terenie, ze szczególnym uwzględnieniem wymogu ochrony istniejącej roślinności naturalnej.
Plan uwzględnia połoŜenie obszaru w dolinie Strumienia Junikowskiego, zaliczanej
do najcenniejszych i dobrze zachowanych środowisk półnaturalnych, w obrębie której
sposób
zagospodarowania
podporządkowany
jest
ochronie
wartości
i
zasobów
przyrodniczych. Poprzez kontynuację dotychczasowego sposobu uŜytkowania przewaŜającej
części terenu, w tym takŜe wprowadzenie wysokiego procentu powierzchni biologicznie
czynnych na obszarach zajętych pod zabudowę, plan chroni warstwę krajobrazową zieleni
dolin rzecznych.
Niekorzystny wpływ na walory krajobrazowe tego terenu ma napowietrzna linia
elektroenergetyczna WN-110 kV, której lokalizacja, zgodnie z zapisami projektu planu,
zostaje utrzymana na terenach 1-4ZO/WS, 1KD-L i 2KD-D.
Negatywnie na krajobraz terenu oddziałują teŜ stacje bazowe telefonii komórkowej
oraz wolnostojące urządzenia reklamowe. Projekt planu dopuszcza lokalizację stacji
bazowych jedynie na terenie MW, przy czym wysokość konstrukcji wsporczej nie moŜe być
większa niŜ połowa wysokości budynku. Natomiast jeden wolnostojący słup reklamowy
dopuszcza tylko na terenie 1U/MW.
45
6.5
Oddziaływanie na szatę roślinną
Realizacja ustaleń projektu planu wpłynie na trwałe zniszczenie szaty roślinnej na
terenach dotychczas niezainwestowanych (tereny 2U/MW, MW, strefy sportu i rekreacji na
terenach ZO/WS). Przy czym zniszczona zieleń spontaniczna, przynajmniej częściowo,
zastąpiona zostanie zielenią urządzoną, towarzyszącą budynkom lub urządzeniom
sportowym i turystycznym. W planie ustala się ochronę zieleni naturalnej oraz istniejących
drzew, a w przypadku konieczności ich usunięcia w związku z realizacją przewidywanych
zamierzeń inwestycyjnych, w ramach rekompensaty, nakazuje się wprowadzenie nowych
nasadzeń.
W odniesieniu do wszystkich istniejących terenów zabudowy, projekt planu określa
maksymalny
procent
powierzchni
zabudowy
oraz
minimalny
procent
zachowania
powierzchni biologicznie czynnych. W ten sposób zachowane zostaną powierzchnie
o podłoŜu zbliŜonym do naturalnego, umoŜliwiające zagospodarowanie terenów zielenią.
Zaleca się równieŜ zachowanie zieleni naturalnej z dopuszczeniem nowych nasadzeń.
Dla zachowania harmonijnego powiązania projektowanych terenów z otoczeniem
i istniejącą roślinnością, zaleca się zagospodarowanie zielenią wolnych od utwardzenia
powierzchni. Jednocześnie zieleń przyczyni się do poprawy panującego w otoczeniu
mikroklimatu, wpłynie dodatnio na skład powietrza poprzez produkcję tlenu i absorpcję
dwutlenku węgla.
Ponadto
zaleca
się
zagospodarowanie
nieutwardzonych
powierzchni
pasów
drogowych zielenią. Zagospodarowanie zielenią terenów komunikacyjnych pozytywnie
wpłynie na ich fizjonomię, a takŜe pełnić będzie rolę izolacji (szczególnie w sferze
psychicznej) przed emisjami.
6.6
Oddziaływanie na powietrze
Na etapie realizacji ustaleń projektu planu nie przewiduje się zwiększonego
oddziaływania na jakość powietrza atmosferycznego w granicach opracowania. Ponadto, na
terenie objętym projektem planu nie występują źródła powodujące pogorszenie jakości
powietrza atmosferycznego.
Spodziewana jest jednak zwiększona emisja substancji gazowych i pyłowych, których
źródłem będą pojazdy, silniki pracujących maszyn, sypkie materiały budowlane, związana
z pracami nad przebudową ul. Głogowskiej i węzła „Kopanina”. Inwestycje te nie są
bezpośrednio związane z projektem przedmiotowego planu, ale znajdują się w jego
bezpośrednim sąsiedztwie. Będzie to oddziaływanie chwilowe i krótkotrwałe, którego zasięg
powinien ograniczyć się jedynie do terenu budowy i które powinno ustać po zakończeniu
prowadzenia prac budowlanych.
46
Podczas prac nad realizacją lub modernizacją pozostałych elementów infrastruktury
technicznej lub terenów komunikacyjnych, nie przewiduje się zwiększenie emisji substancji
gazowych i pyłowych do atmosfery.
Ze względu na to, Ŝe projekt planu dopuszcza realizacje nowej zabudowy jedynie na
terenach 2U/MW i MW, jego realizacja nie spowoduje wzrostu zapylenia powietrza,
pochodzącego z systemów grzewczych budynków. Poza tym, w odniesieniu do terenów
zabudowy, projekt planu wprowadza zakaz stosowania w nowych budynkach systemów
grzewczych
na paliwo stałe z wyjątkiem paliw odnawialnych z biomasy. Zaleca się
przystosowanie pieców i trzonów kuchennych do spalania mniej uciąŜliwych dla środowiska
paliw.
Długotrwałe
oddziaływanie
na
jakość
powietrza,
w
wyniku
uŜytkowania
przebudowanego odcinka ul. Głogowskiej i nowego węzła Kopanina, zlokalizowanych
w bezpośrednim sąsiedztwie omawianego obszaru, na których przewidywany jest wzrost
natęŜenia ruchu samochodowego, nie będzie bezpośrednio dotyczyło obszaru objętego
projektem planu
W ramach sporządzania dokumentacji dla inwestycji, związanej z przebudową ul.
Głogowskiej na odcinku od Strumienia Junikowskiego do ul. Rawickej14 przeprowadzono
analizę stęŜeń maksymalnych po przebudowie drogi – w roku 2015. Analizie poddano
wówczas stęŜenie dwutlenku azotu, który odpowiada w największym stopniu za jakość
powietrza
w
pobliŜu
ciągów
komunikacyjnych.
Analiza
wykazała,
Ŝe
w
wyniku
prognozowanego wzrostu natęŜenia ruchu pojazdów na odcinku ul. Głogowskiej emisja
dwutlenku azotu zmaleje w porównaniu do natęŜenia w roku 2005 od ok. 12% do 32%, co
spowoduje zmniejszenie szerokości strefy występowania stęŜeń ponadnormatywnych – dla
odcinka od Strumienia Junikowskiego do ul. Ostatniej – do 19 m. W roku 2015 granice stref
ponadnormatywnych stęŜeń zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym nie będą
przekraczały linii rozgraniczających przebudowywanej ul. Głogowskiej.
Ze względu na konieczność poprawy jakości powietrza w mieście, zgodnie
z rozporządzeniem Nr 39/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 31 grudnia 2007 r. w sprawie
określenia programu ochrony powietrza dla strefy – aglomeracja Poznań, zaleca się
zastosowanie działań, słuŜących realizacji zadań podstawowych oraz dodatkowych,
wspierających przywrócenie standardów jakości powietrza.
W kontekście projektowanego planu miejscowego, szczególnie istotne są działania
prowadzące do wprowadzania zarówno w istniejących budynkach mieszkalnych, jak
i w nowych budynkach mieszkalnych i usługowych, systemów ogrzewania mniej uciąŜliwych
dla jakości powietrza, aniŜeli ogrzewanie węglowe, w tym np. olejowego, elektrycznego czy
14
47
gazowego, a nawet wprowadzenie alternatywnych źródeł energii, np. w postaci kolektorów
słonecznych. Niezwykle istotne dla jakości powietrza, szczególnie w sąsiedztwie ciągów
komunikacyjnych, jest równieŜ ilość i jakość poruszających się pojazdów.
W związku z budową III ramy komunikacyjnej Poznania, która znajduje się
w bliskim sąsiedztwie terenu objętego projektem planu (jej południowo - zachodni odcinek)
oraz obwodnicy zachodniej Poznania, przewiduje się ograniczenie emisji ze źródeł liniowych
o 20%, a takŜe zmniejszenie natęŜenia ruchu pojazdów w mieście.
6.7
Oddziaływanie na klimat akustyczny
Na znacznej części obszaru opracowania planowane w projekcie uŜytkowanie
i zagospodarowanie terenu nie spowoduje oddziaływania na klimat akustyczny w granicach
opracowania, ani teŜ w jego bezpośrednim sąsiedztwie.
Długotrwałe zmiany w kształtowaniu klimatu akustycznego omawianego obszaru
nastąpić mogą jedynie na skutek planowanej przebudowy ul. Głogowskiej i budowy węzła
Kopanina.
Projektowana
przebudowa
odcinka
ul.
Głogowskiej
–
od
Strumienia
Junikowskiego do ul. Rawickiej – ma na celu przekształcenie istniejącej obecnie ulicy
głównej w bezkolizyjną trasę o kategorii miejskiej ulicy ekspresowej S.
W ramach sporządzania dokumentacji dla powyŜszej inwestycji drogowej15, dokonano
analizy natęŜenia ruchu oraz z tym związane natęŜenia hałasu na projektowanej trasie na
rok 2015 i 2025 (przy uwzględnieniu dwóch wariantów: I – w którym wzrasta ruch, ale sieć
komunikacyjna miasta nie jest rozbudowywana i pozostaje taka jak w roku 2015 oraz wariant
II – gdzie wzrasta ruch i sieć zostanie rozbudowywana). RównowaŜny poziom hałasu
samochodowego od ul. Głogowskiej – w porze dziennej i nocnej – dla prognozy ruchu w roku
2015 – przed zastosowaniem rozwiązań przeciwhałasowych dla punktów pomiarowo –
obliczeniowych zlokalizowanych po zachodniej stronie ul. Głogowskiej przedstawia poniŜsza
tabela.
lokalizacja punktu
pomiarowego
ul. Komornicka 4
ul. Zamysłowska 1
odległość od osi [m]
53 m od ul.
Głogowskiej
77 m od ul.
Głogowskiej
równowaŜny poziom dźwięku LAT
(D/N)
[dB]
w porze dziennej
w porze nocnej
61,0
57,0
55,0
50,0
Źródło: Raport oddziaływania planowanego przedsięwzięcia drogowego na środowisko. Przebudowa ul. Głogowskiej – odcinek od
Analizując powyŜsze wartości oraz przebiegi izolinii LAT(N) = 50 dB oraz LAT(D) = 55 dB
moŜna stwierdzić, Ŝe w przypadku nie podejmowania rozwiązań przeciwhałasowych zasięgi
15
48
ponadnormatywnego oddziaływania hałasu obejmą przede wszystkim pierwszą linię
zabudowy. W obszarze opracowania w zasięgu ponadnormatywnego oddziaływania hałasu
znajdowałby się wówczas tylko jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, zlokalizowany przy
ul. Głogowskiej na terenie 4ZO/WS.
W
celu
zapewnienia
odpowiedniego
klimatu
akustycznego
w
zabudowie
o zdefiniowanych dopuszczalnych poziomach hałasu w środowisku, zlokalizowanej przy ul.
Głogowskiej i węźle Kopanina, niezbędna będzie realizacja przegród przeciwhałasowych
w
postaci
ekranów
oraz
zastosowanie
cichej
nawierzchni
jezdni
dla
całego
przebudowywanego odcinka. Realizacja projektowanych rozwiązań przeciwhałasowych oraz
drogowych, wynikających z projektu przebudowy odcinka ul. Głogowskiej, umoŜliwi spadek
poziomu hałasu samochodowego – na liniach zabudowy mieszkaniowej – do wartości
dopuszczalnych w środowisku lub nawet poniŜej tych wartości. Skuteczność zastosowanych
rozwiązań przeciwhałasowych ilustruje poniŜsza tabela:
lokalizacja punktu
pomiarowego
odległość od osi [m]
53 m od ul.
Głogowskiej
77 m od ul.
Głogowskiej
ul. Komornicka 4
ul. Zamysłowska 1
równowaŜny poziom dźwięku LAT
(D/N)
[dB]
w porze dziennej
w porze nocnej
52,0
48,0
51,0
46,0
Źródło: Raport oddziaływania planowanego przedsięwzięcia drogowego na środowisko. Przebudowa ul. Głogowskiej – odcinek od
Realizacja projektowanych rozwiązań przeciwhałasowych i drogowych spowoduje, Ŝe
izolinie (zgodnie z przepisami – dla zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej) przebiegać
będą w większości w liniach rozgraniczających planowanej inwestycji drogowej i nie będą
dotyczyć
budynków
o
zdefiniowanych
standardach
akustycznych
zlokalizowanych
w granicach projektu planu.
W trakcie prowadzenia prac nad przebudową ulicy przewiduje się równieŜ chwilowy
i krótkotrwały wzrost natęŜenia hałasu, który jednak powinien ustać po zakończeniu
prowadzonych robót budowlanych.
Ze względu na połoŜenie w granicach projektu planu zabudowy o zdefiniowanych
standardach akustycznych, wprowadzono obowiązek zapewnienia na terenach 1U/MW
i 2U/MW standardu akustycznego w środowisku jak dla terenów przeznaczonych na cele
mieszkaniowo – usługowe, oraz na terenie MW jak dla terenów przeznaczonych pod
zabudowę mieszkaniową wielorodzinną. Projekt planu ustala równieŜ lokalizację zabudowy
mieszkaniowej wielorodzinnej na terenach 1U/MW i 2U/MW, w związku z czym w przypadku
jej realizacji zaleca się zachowanie standardu akustycznego w środowisku jak dla zabudowy
mieszkaniowej wielorodzinnej. W obu tych przypadkach dopuszczalne poziomy hałasu
49
w środowisku posiadają tą samą wartość jak dla zabudowy mieszkaniowo-usługowej (LDWN =
60/55 dB i LN =50/45 dB). W celu zapewnienia na tych terenach odpowiedniego komfortu
akustycznego zalecane jest stosowanie zasad akustyki budowlanej oraz architektonicznej w
budynkach.
Dodatkowo, zalecane jest wprowadzenie do projektu planu zapisów dotyczących
obowiązku zapewnienia standardów akustycznych w środowisku jak dla zabudowy
mieszkaniowej jednorodzinnej, dla zabudowy mieszkaniowej zlokalizowanej w strefach
istniejącej zabudowy na terenach, oznaczonych na rysunku planu, 1ZO/WS, 3ZO/WS,
4ZO/WS.
Jednocześnie zgodnie z ustaleniami planu wprowadza się zakaz lokalizacji źródeł
hałasu przekraczających dopuszczalne standardy akustyczne w środowisku.
W związku z budową III ramy komunikacyjnej Poznania, która znajduje się
w bliskim sąsiedztwie terenu objętego projektem planu (jej południowo – zachodni odcinek)
oraz obwodnicy zachodniej Poznania, przewiduje się ograniczenie emisji ze źródeł liniowych
o 20%, a takŜe zmniejszenie natęŜenie ruchu pojazdów w mieście.
Ze względu na połoŜenie terenu objętego opracowaniem w obszarze ograniczonego
uŜytkowania dla lotniska wojskowego Poznań – Krzesiny – strefa III, w przypadku lokalizacji
obiektów budowlanych z pomieszczeniami wymagającymi ochrony akustycznej, nakazuje się
zapewnienie właściwego klimatu akustycznego poprzez stosowanie przegród budowlanych
o odpowiedniej izolacyjności akustycznej.
6.8
Oddziaływanie na obszar Natura 2000
Jak wcześniej wspomniano, w granicach obszaru projektu planu nie występują
obszary objęte siecią Natura 2000. Natomiast w pewnym oddaleniu zlokalizowane są dwa
forty - Fort VIIIa, zlokalizowany na os. Kopernika przy ul. Promienistej oraz Fort IX, połoŜony
na Świerczewie.
Do głównych zagroŜeń dla prawidłowego funkcjonowania siedlisk nietoperzy zaliczyć
naleŜy działania człowieka prowadzące do pomniejszenia ich bazy pokarmowej, m.in.
poprzez stosowanie środków owadobójczych, chemicznych środków ochrony roślin,
stosowanie toksycznych środków ochrony drewna w budynkach, w których znajdują one
schronienie. W przypadku fortyfikacji szczególnie niebezpieczne są działania powodujące
zmianę mikroklimatu panującego w fortach, m.in. szczelne zamykanie otworów wlotowych,
zaburzających cyrkulacje powietrza, osuszanie podziemi oraz zbyt częsta obecność
człowieka w fortach w trakcie hibernacji nietoperzy.
Ze względu na oddalenie obszaru projektu planu od wskazanych fortów oraz
ochronny charakter zapisów planu, jego realizacja nie wpłynie na pogorszenie stanu
siedliska nietoperzy. W Ŝaden sposób nie wpłynie ona na funkcjonowanie fortu jako miejsca
50
ich zimowania oraz nie zmniejszy i naruszy ich miejsc Ŝerowania. Natomiast działania
mające na celu eliminację bezpośrednich zagroŜeń dla nietoperzy - zabezpieczanie miejsc
zimowania poprzez zakładanie krat na wloty do fortu, ograniczanie ruchu turystycznego w
trakcie hibernacji nietoperzy, zabezpieczanie odpowiedniej cyrkulacji powietrza w forcie oraz
zabezpieczanie bazy pokarmowej dla nietoperzy poprzez ograniczanie stosowania
chemicznych środków ochrony roślin - znajdują się poza zakresem ustaleń projektu planu
miejscowego.
51
7.
STRESZCZENIE
Prognoza oddziaływania na środowisko stanowi podstawowy dokument, niezbędny
do przeprowadzenia postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na
środowisko skutków realizacji polityki, strategii, planu lub programu. Obowiązek jej
opracowania wynika bezpośrednio z zapisów ustawy z dnia 3 października 2008 r.
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko oraz ustawy z dnia 27 marca 2003 r.
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Zasadniczym celem prognozy oddziaływania na środowisko jest diagnoza obecnego
stanu środowiska oraz wskazanie potencjalnego negatywnego oddziaływania realizacji
ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na środowisko.
PowyŜsza prognoza oddziaływania na środowisko dotyczy projektu miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego „Kopanina – Rudnicze B” w Poznaniu. Plan
miejscowy zostało wywołany uchwałą Nr XXV/234/V/2007 Rady Miasta Poznania z dnia
6 listopada 2007 r. Planem objęto obszar połoŜony w południowo-zachodniej części
Poznania, w dzielnicy Grunwald. Granice opracowania wyznaczają: od północy linia kolejowa
E20 Warszawa – Kunowice, od wschodu ciek Ceglanka, od południa ul. Głogowska, od
zachodu dolina cieku Plewianka. Powierzchnia obszaru objętego sporządzeniem planu
miejscowego wynosi 93 ha.
Sporządzenie mpzp „Kopanina – Rudnicze
B”
wywołane
zostało w celu
sformułowania zasad ochrony oraz sposobów zagospodarowania terenów cennych
przyrodniczo, połoŜonych w dolinie Strumienia Junikowskiego. Stanowią one fragment
południowo-zachodniego klina zieleni i konieczne jest objęcie ochroną ich otwartego
charakteru oraz warunków ekologicznych, zapewniających zachowanie wartościowych
zasobów przyrodniczych, ciągłości procesów ekologicznych, a takŜe warunków dla
prawidłowego rozwoju społecznego i zdrowotnego ludności. Ponadto, ze względu na
wartościowy charakter terenu poprzemysłowego po dawnej cegielni, zlokalizowanej przy ul.
Ceglanej, istotne jest równieŜ sprecyzowanie zasad ochrony i zagospodarowania tego
terenu, umoŜliwiających zachowanie i wyeksponowanie w przestrzeni jego cennych wartości
kulturowych.
Prognoza składa się z sześciu części. W pierwszej omówiono podstawy formalnoprawne, metodologię i zasadność jej sporządzania. W drugiej części scharakteryzowano
poszczególne elementy środowiska przyrodniczego oraz ich wzajemne powiązania, w tym
rzeźbę terenu, budowę geologiczną i warunki gruntowe, warunki wodne, szatę roślinna, świat
zwierzęcy, gleby, klimat lokalny. Omówiono równieŜ połoŜenie omawianego obszaru
52
w przestrzeni miasta i jego obecne zagospodarowanie. Określono równieŜ stan środowiska
przyrodniczego w zakresie jakości powietrza, wód oraz klimatu akustycznego.
W trzeciej części prognozy szczegółowo omówiono cel i zapisy projektu planu.
Wskazano równieŜ powiązania ich z zapisami innych dokumentów – „Studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania” oraz „Programem ochrony
środowiska dla miasta Poznania na lata 2009-2012”. Wykazano takŜe potencjalne skutki dla
środowiska i przestrzeni w wyniku braku realizacji ustaleń projektu planu.
W czwartej części zwrócono uwagę na problemy ochrony środowiska, związane
z zagadnieniami regulowanymi w projekcie planu, szczególnie w kontekście obowiązujących
regulacji prawnych.
W piątej części omówiono podstawowe cele ochrony środowiska, formułowane na
szczeblu międzynarodowym i krajowym, natomiast w szóstej części omówiono potencjalne
oddziaływanie realizacji ustaleń projektu planu na poszczególne komponenty środowiska
przyrodniczego. Wskazano teŜ rozwiązania mające na celu zapobieganie i ograniczanie
negatywnych
oddziaływań
na
środowisko,
mogących
być
rezultatem
realizacji
projektowanego planu.
Projektowane w planie miejscowym „Kopanina – Rudnicze B” przeznaczenie
i zagospodarowanie terenów, w znacznym stopniu kontynuuje ich dotychczasowe
uŜytkowanie.
Dotyczy
to
przede
wszystkim
terenów
otwartych
doliny
Strumienia
Junikowskiego. Realizacja ustaleń ww. mpzp zapewni ochronę otwartego charakteru doliny,
pozostawienie jej w moŜliwie jak najbardziej naturalnym kształcie, zachowanie jej najbardziej
cennych zasobów przyrodniczych oraz powiązań przyrodniczych z innymi terenami,
współtworzacymi południowo-zachodni klin zieleni. Wskazuje obszar o wyjątkowo cennych
walorach przyrodniczych, który w przyszłości objęty moŜe być prawną formą ochrony.
UmoŜliwia bardziej sportowo-rekreacyjne wykorzystanie fragmentów doliny strumienia, co
jednak istotne baza sportowo-rekreacyjna wyznaczona została w sąsiedztwie terenów
cennych przyrodniczo, a nie w jego granicach. Zrealizowanie zapisów planu miejscowego
pozwoli równieŜ na wykształcenie nowego kompleksu zabudowy mieszkaniowej czy
mieszkaniowo-usługowej na terenie dawnej cegielni, w sposób umoŜliwiającym zachowanie
i wyeksponowanie walorów kulturowych załoŜenia poprzemysłowego.
Realizacja projektowanego dokumentu nie spowoduje znaczącego oddziaływania na
zasoby i walory środowiska przyrodniczego. Skala prognozowanych zmian niekorzystnych
i trwałych jest niewielka. Z punktu widzenia skutków ustaleń projektu planu dla środowiska
obszaru, przy załoŜeniu zastosowania rozwiązań ochronnych i sformułowanych zasad
zagospodarowania i ochrony, nie ma podstaw do kwestionowania proponowanych
rozwiązań.
53

Prognoza oddziaływania na środowisko-Kopanina B

Transkrypt

Podobne dokumenty

Pobierz artykuł w pliku

Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w

Umowa o pracę zawarta na czas wykonania określonej pracy

Gazetka "Czwarta Władza" - IV Liceum Ogólnokształcące im. Komisji

Fiat Doblo Maxi - Fraikin Polska