Pobierz bezpłatnie artykuł w formie PDF

PRACA ORYGINALNA
Ocena współzależności między wartością
spadków saturacji a długością trwania
bezdechów i spłyceń oddychania
w czasie snu nocnego
The comparison between value of saturation drops and duration
of apnea and hypopnea during sleep
Grzegorz J. Hatliński, Andrzej Kukwa, Tomasz Grochowski
Klinika Otolaryngologii Oddziału Stomatologii Akademii Medycznej w Warszawie
t Abstract
Saturation drops and hypopnea/apnea lengh during sleep
Introduction. The aim of the study was to compare value of saturation during apneic and
hypopneic episod.
Material and methods. A large group of patients with different stages of Sleep Apnea underwent polysomnography with additional pulseoxymetry (NONIN).
Results. Dips of saturation by 4 or more % were noticed during apnea and hypopnea of 7–8 s
duration. The greater desaturations were recorded the more spread of apnea and hypopnea
duration was observed.
Adres do korespondencji:
mgr inż. Grzegorz J. Hatliński
Klinika Otolaryngologii
Oddziału Stomatologii
Akademii Medycznej w Warszawie
ul. Stępińska 19/25
00–739 Warszawa
e-mail: [email protected]
ISSN 1641–6007
Sen 2007, Tom 7, Nr 2, 122–126
Copyright © 2007 Via Medica
Conclusions. The criteria of 4% saturation dip seems to be enough sensitive and specific to
detect Sleep Apnea Syndrome. Especially if saturation is detect with use of 1% sensitivity
equipment.
Key words: respiratory disorders during sleep, pulseoximetry, polisomnography
t Wstęp
Częstość występowania Zaburzeń Oddychania Podczas Snu (ZOPS) ocenia się na ponad 5% ogólnej populacji i wartość ta wciąż rośnie. Wzrasta liczba skarg na
senność w ciągu dnia oraz na złe samopoczucie i obniżoną jakość życia, szczególnie u osób z najbardziej zaawansowaną postacią ZOPS. Ale największym problemem u osób z ZOPS są powikłania naczyniowo-sercowe, które często nie są kojarzone z nieprawidłowym oddychaniem w czasie snu. Aby wykryć i ocenić typ ZOPS
oraz sposób jego leczenia, standardowo wykonuje się badanie polisomnograficzne. Polisomnografia (PSG) jest jednak badaniem kosztownym i czasochłonnym w przygo-
122
towaniu do rejestracji, wymaga wysokich kwalifikacji personelu medycznego, a ponadto wzrost liczby osób z podejrzeniem ZOPS ogranicza jej dostępność. Dlatego istnieje potrzeba wprowadzenia na skalę masową testu przesiewowego pod kątem wykrywania Zaburzeń Oddychania Podczas Snu. Diagnostyka prewencyjna jest o tyle
istotna, że leczenie ZOPS, szczególnie jej zaawansowanej postaci — Zespołu Snu z Bezdechami oraz związanych z nią powikłań jest procesem trudnym i trwającym
zwykle wiele lat. Według wieloletnich doświadczeń autorów artykułu w zakresie badań polisomnograficznych
najlepszą metodą do przeprowadzania przesiewowych
badań ZOPS wydaje się być pulsoksymetria. Wyniki
Grzegorz J. Hatliński i wsp., Spadek saturacji a długość bezdechów w czasie snu
SEN
Rycina 1. Przykład badania polisomnograficznego u osoby z Zaburzeniami Oddychania Podczas Snu
wskazują, że ocena saturacji krwi jest najprostszym
i najbardziej miarodajnym testem przesiewowym w diagnostyce ZOPS, umożliwia obiektywną i wybitnie skorelowaną z ZOPS interpretację [1, 2]. Ponadto wdrożone
nowe metody analizy danych, które opierają się na ocenie dynamiki zmian saturacji krwi, umożliwiają szybką
i skuteczniejszą detekcję ZOPS i dobrą ocenę stopnia zaawansowania ZOPS, ułatwiają śród- i międzyosobniczą
analizę porównawczą oraz umożliwiają lepszą ocenę efektów leczenia przyczynowego [3]. Jednym z dowodów uzasadniających zastosowanie pomiarów saturacji krwi jako
badania przesiewowego do diagnostyki ZOPS jest współzależność między spadkami saturacji krwi a długością
trwania bezdechów i spłyceń oddychania.
t Materiał i metody
Celem pracy była ocena korelacji między wartością
spadków saturacji a długością trwania bezdechów
i spłyceń oddychania. Badania przeprowadzono w grupie 35 pacjentów (32 mężczyzn, 3 kobiety) z różnym stopniem ZOPS, średnia wieku wynosiła 45,4 ± 3,6 roku.
U wszystkich stwierdzono chrapanie, dużą nadwagę oraz
inne cechy charakterystyczne dla osób z ZOPS. Główną
uwagę skupiono na osobach z łagodnym i umiarkowanym stopniem zaawansowania ZOPS oraz na tych, u których spadki saturacji nie przekraczały 30%. Wynikało to
z charakteru niniejszej pracy, w której jednym z najważniejszych celów było określenie dolnej granicy kryterium
detekcji ZOPS. Klasyczna definicja dotycząca ZOPS to
bezdech i spłycenie oddychania trwające 10 sekund
i warunkowy spadek saturacji o przynajmniej 4% [4]. Kryterium detekcji ZOPS na podstawie badania pulsoksy-
metrycznego sprowadza się do pytania — czy 4-procentowe spadki saturacji są wystarczająco czułym oraz specyficznym warunkiem wystąpienia przynajmniej 10-sekundowego bezdechu lub spłycenia oddychania [5].
U pacjentów przeprowadzono 8-godzinne nocne badanie polisomnograficzne z dodatkowym modułem pulsoksymetrycznym firmy NONIN. Zapisy polisomnograficzne (urządzenie firmy Nicolet, Stany Zjednoczone,
ryc. 1) rejestrowały: 2 odprowadzenia EEG, 2 odprowadzenia EOG, 1 odprowadzenie EMG, 1 odprowadzenie
EKG, 2 termistorowe przepływy powietrza przez górne
drogi oddechowe (osobno dla nosa i ust), 2 piezoelektryczne pomiary ruchów oddechowych klatki piersiowej i brzucha, 1 odprowadzenie czujnika chrapania,
1 odprowadzenie położenia ciała oraz 1 odprowadzenie pomiaru saturacji krwi i tętna. Dodatkowy pulsoksymetr z czujnikiem firmy NONIN, którego uzyskane
dane były podstawą pracy autorów artykułu, użyto ze
względu na jego znacznie wyższą jakość (ryc. 2). Pomiar spadków saturacji krwi (DSaO2) mierzono metodą
„szczyt do szczytu”.
t Wyniki i wnioski
Spadki saturacji o 4% stwierdzono już przy bezdechu lub spłyceniu oddychania trwającym 7–8 sekund
(tab. 1). Niższe wartości czasu trwania bezdechu lub spłycenia oddychania (mniejsze od 10 sek.) otrzymano u niewielkiej liczby osób i tylko w początkowej fazie snu. Dla
dolnej granicy kryterium detekcji ZOPS na podstawie badania pulsoksymetrycznego (4%), w odpowiedzi na pytanie — czy 4-procentowe spadki saturacji są wystarczająco czułym oraz specyficznym warunkiem wystąpienia
www.sen.viamedica.pl
123
SEN
2007, Tom 7, Nr 2
Rycina 2. Przykład badania pulsoksymetrycznego u osoby z Zaburzeniami Oddychania Podczas Snu
Tabela 1. Wyniki zależności między wielkością spadków saturacji krwi a czasem trwania
bezdechów i spłyceń oddychania
Spadki saturacji
Czas trwania
D SaO2 (%)
bezdechu (s)
Czas trwania
spłycenia
oddychania (s)
124
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
8,50 ± 3,42
14,67 ± 5,28
22,23 ± 6,10
26,50 ± 10,02
34,50 ± 9,95
41,50 ± 13,44
44,52 ± 18,21
49,23 ± 17,23
53,17 ± 18,29
55,21 ± 15,79
51,33 ± 14,74
62,50 ± 15,82
59,27 ± 10,83
62,43 ± 9,24
61,05 ± 9,81
61,17 ± 11,06
59,25 ± 9,92
63,54 ± 11,31
67,08 ± 10,59
72,12 ± 9,63
84,25 ± 14,32
82,12 ± 9,23
80,40 ± 9,84
80,33 ± 13,31
95,12 ± 12,29
84,34 ± 10,43
29
86,54 ± 11,65
18,50 ± 4,43
21,17 ± 5,23
24,20 ± 6,56
34,33 ± 8,12
41,21 ± 12,67
54,32 ± 14,54
przynajmniej 10-sekundowego bezdechu lub spłycenia
oddychania, średni czas trwania bezdechu wyniósł 14,67
sekund, a dla spłycenia oddychania — 21,17 sekund.
Należy podkreślić duży rozrzut wyników. Dla 3-procentowych spadków saturacji wyniki są mało specyficzne,
natomiast dla 5-procentowych spadków saturacji badanie pulsoksymetryczne jest mało czułe. Podsumowując, kryterium 4-procentowych spadków saturacji wydaje się być wystarczająco czułe i specyficzne w detekcji ZOPS.
Współzależność pomiędzy wielkością spadków saturacji a długością trwania bezdechu lub spłycenia oddychania (ryc. 3, 4) wydaje się mieć charakter proporcjonalny nieliniowy i jest trudna do dokładnego określenia,
ponieważ występuje duży rozrzut międzyosobniczy wyników oraz zachodzi zjawisko adaptacji po kolejnych
następujących po sobie cyklach bezdechu lub spłycenia.
Przy jednakowym czasie trwania, spadki saturacji są
większe w przypadku bezdechu niż przy spłyceniu oddychania — jest to rzecz fizjologicznie oczywista. Im
większe były spadki saturacji tym większy był rozrzut
wartości długości trwania bezdechów lub spłyceń oddychania.
Wspomniane zjawisko adaptacji (ryc. 5) po kolejno
następujących po sobie cyklach bezdechu lub spłycenia
oddychania można określić jako mniejszy przyrost spadków saturacji przy większym przyroście czasu trwania
bezdechu lub spłycenia. Oznacza to, że przy jednakowym czasie trwania bezdechu lub spłycenia spadki saturacji po kolejnych cyklach będą mniejsze. Na rycinie 5
przedstawiono przykładowe dane uzyskane u jednego
z pacjentów, u którego zarejestrowano stałe spadki saturacji o 20% wraz z wydłużaniem czasu trwania bezdechu
www.sen.viamedica.pl
Grzegorz J. Hatliński i wsp., Spadek saturacji a długość bezdechów w czasie snu
Rycina 3. Wykres współzależności między wielkością spadków
Rycina 4. Wykres współzależności między wielkością spadków
saturacji krwi a czasem trwania bezdechów
saturacji krwi a czasem trwania spłyceń oddychania
SEN
Rycina 5. Wykres przedstawiający długość trwania bezdechów w kolejnych cyklach i po przebudzeniu przy stałych spadkach saturacji (dla
DSaO2 = const = 20%) — zjawisko adaptacji
po kolejnych cyklach. Po długo trwającym przebudzeniu
zjawisko to powtarza się. Zjawisko adaptacji ma wpływ
na duży rozrzut śród- i międzyosobniczy średnich wartości czasu trwania bezdechu lub spłycenia oddychania dla określonej wartości spadków saturacji.
Uzyskane wyniki wskazują na silny związek pomiędzy wartością spadków saturacji a czasem trwania bezdechów lub spłyceń oddychania. Ten ścisły związek jest
głównym argumentem uzasadniającym zastosowanie
pomiarów saturacji krwi jako badania przesiewowego
do diagnostyki ZOPS. Kryterium 4-procentowego spadku saturacji, przy uwzględnieniu dokładności pomiaru
czasu trwania bezdechu i spłycenia oddychania oraz dokładności pomiaru saturacji (1%), wydaje się najbardziej
czułe i specyficzne w detekcji Zaburzeń Oddychania
Podczas Snu.
www.sen.viamedica.pl
125
SEN
2007, Tom 7, Nr 2
t Streszczenie
Spadek saturacji a długość bezdechów w czasie snu
Wstęp. Celem pracy była ocena korelacji między wartością spadków saturacji a długością trwania bezdechów i spłyceń
oddychania.
Materiał i metody. Badania przeprowadzono w grupie pacjentów z różnym stopniem Zaburzeń Oddychania Podczas Snu.
U pacjentów przeprowadzono pełne badanie polisomnograficzne z dodatkowym modułem pulsoksymetrycznym firmy
NONIN.
Wyniki. Spadki saturacji o 4% stwierdzono już przy bezdechu lub spłyceniu oddychania trwającym 7–8 sekund. Im większe
były spadki saturacji tym większy był rozrzut wartości długości trwania bezdechów lub spłyceń oddychania.
Wnioski. Uwzględniając dokładność pomiaru czasu trwania bezdechu i spłycenia oddychania oraz dokładność pomiaru
saturacji z wykorzystaniem modułu firmy NONIN, która wynosi 1%, kryterium 4-procentowego spadku saturacji wydaje się
wysoce czułe i specyficzne w detekcji ZOPS.
Słowa kluczowe: Zaburzenia Oddychania Podczas Snu, pulsoksymetria, polisomnografia
t Piśmiennictwo
1. Hatliński G., Bochenek W., Kukwa A. The choice of screening or
polysomnographic investigation method in patients with the Sleep Apnea Syndrome. Polish Acoustical Society, Wave Methods
and Mechanics in Biomedical Engineering, 2002.
2. Hatliński G., Kornacki W., Kukwa A. Wielostopniowa procedura
monitorowania zaburzeń oddychania podczas snu (ZOPS), Acta BioOptica et Informatica Medica. Inżynieria Biomedyczna 2006; 1 (12).
3. Hatliński G., Kukwa A., Obarska A., Bochenek W. New methods
of pulsoximetry data analysis in patients with respiratory disor-
126
ders during sleep. Polish Acoustical Society Dep. Cracow, Structures-Waves-Human Health. Waves-Human-Biomedical Engineering 2004; 13.
4. Thorpy M.J. ICSD — International classification of sleep disorders: Diagnostic and coding manual. American Sleep Disorders
Association, Rochester, Minnesota 1990.
5. Teramoto S., Matsuse T., Fukuchi Y. Clinical significance of nocturnal oximeter monitoring for detection of sleep apnea syndrome in the elderly. Sleep Medicine 2002, 3: 67–71.
www.sen.viamedica.pl